1

De grote stromingen - woordverklaring

1 analytische filosofie .............................................................................................................................. 3

2 ascese (ascetisme) ................................................................................................................................ 3

3 atheisme ............................................................................................................................................... 3

4 atomisme .............................................................................................................................................. 3

5 constellatie ........................................................................................................................................... 4

5.1 Synoniemen ................................................................................................................................... 4

6 constitutief ........................................................................................................................................... 4

7 continentale filosofie ............................................................................................................................ 5

8 deductie ................................................................................................................................................ 5

9 deisme .................................................................................................................................................. 5

10 dictum ................................................................................................................................................. 6

11 egalitarisme ........................................................................................................................................ 6

12 empirisme ........................................................................................................................................... 6

13 epistomologie ..................................................................................................................................... 6

14 existialisme ......................................................................................................................................... 7

15 fenomenologie ................................................................................................................................... 7

16 genealogie .......................................................................................................................................... 7

17 idealisme ............................................................................................................................................ 8

18 inductie ............................................................................................................................................... 8

19 kosmogenie ........................................................................................................................................ 8

20 lheologisch .......................................................................................................................................... 9

21 materialisme ....................................................................................................................................... 9

22 maxime (universele maxime) ............................................................................................................. 9

23 mechanisme ..................................................................................................................................... 10

24 metafysica ........................................................................................................................................ 11

25 oerstof .............................................................................................................................................. 11

26 ontologie........................................................................................................................................... 11

26.1 informatica ................................................................................................................................ 12

27 pantheisme ....................................................................................................................................... 12

28 preconceptie ..................................................................................................................................... 13

29 rationalisme ...................................................................................................................................... 13

30 reductionisme ................................................................................................................................... 13

31 regulatief .......................................................................................................................................... 13

2

31.1 regulatieve cyclus ...................................................................................................................... 14

32 scepticisme ....................................................................................................................................... 14

33 subject .............................................................................................................................................. 15

34 teleologie .......................................................................................................................................... 15

35 transcendentaal ................................................................................................................................ 15

35.1 transcendentaal idealisme ........................................................................................................ 15

3

1 analytische filosofie Zie document: Analytische_filosofie

De analytische filosofie is een algemene verzamelnaam voor een bepaalde stijl van filosoferen in de

hedendaagse filosofie die vooral in de Engelstalige landen ging overheersen in de 20ste eeuw. Kenmerkend

voor analytische filosofie is het streven naar helderheid in verwoording en argumentatie van het ideengoed.

Meestal wordt de continentale filosofie, die vooral op het Europese continent bedreven zou worden,

beschouwd als tegenhanger van de analytische filosofie, al moet het adjectief 'continentaal' niet al te letterlijk

opgevat worden. Ook de Duitser Gottlob Frege en de filosofen van de Wiener Kreis, die uiteraard van

continentaal Europa afkomstig waren, hebben aanzienlijk bijgedragen aan de analytische filosofie.

2 ascese (ascetisme) Zie document: Ascese

Ascese (Grieks: , asksis) is het streven naar of het beoefenen van een reine levenswandel door de

eigen hartstochten en begeerten te beteugelen en zelftucht toe te passen. Ascese kan gepaard gaan met

meditatie om de geest stil te maken maar ook met lichamelijke zelfkastijding.

3 atheisme Zie document: Athe%C3%AFsme

Athesme is in strikte zin de afwezigheid[1] van geloof in een of meerdere goden;[2][3][4][5] of zoals het in de

filosofie wordt beschouwd, het niet aanvaarden van dit geloof.[6][7][8] Deze strikte definitie sluit aan bij de

Griekse herkomst van het woord 'athesme' - a- (zonder) en theos (god).[9] In het algemeen spraakgebruik

wordt athesme ook wel gezien als geloven dat er geen god bestaat.[10]

Athesme kent specifiekere afgeleide betekenissen, die elkaar soms overlappen en soms uitsluiten. Zo

overkoepelt athesme zowel het agnosticisme ten aanzien van goden als de nadrukkelijke verwerping van

iedere vorm van religiositeit, zowel de overtuiging dat er onvoldoende bewijsmateriaal is om tot de aanname

of afwijzing van een godheid te kunnen komen, als de overtuiging dat de wetenschap heeft bewezen dat er

geen god bestaat of kan bestaan, zowel sterke (of positieve) als zwakke (of negatieve) vormen van athesme,

zowel de opvatting dat het godsbegrip geen waarde of betekenis toekomt als de opvatting dat het godsbegrip

nuttig kan zijn voor onontwikkelden, zowel de opvatting dat godsdienst slechts de wetenschap hindert als de

opvatting dat de godsdienst altijd leidt tot persoonlijke en/of maatschappelijke ellende. De gegeven definitie

omvat kortom alle ongeloofsposities van het spectrum dat aan de ene zijde wordt begrensd door louter

intellectueel niet-weten en aan de andere zijde door het voorstaan van politiek-maatschappelijke bestrijding

van de godsdienst en werving voor het athesme.[11]

4 atomisme Zie document: Atomisme

Het atomisme is de filosofische leer die stelt dat alle stoffen zijn opgebouwd uit ontelbare minuscule

ondeelbare blokjes: atomen, afgeleid van het Griekse atomos (ondeelbaar). Leucippus en Democritus volgden

deze leer. Martin Bernal was van mening dat deze twee de inspiratie voor de naam atomos hadden opgedaan

na een reis naar Egypte, waar zij leerden over de Egyptische god Atum. In de moderne scheikunde werd het

atomisme ingevoerd door John Dalton. Atomisten worden soms gezien als de latere natuurfilosofen.

Van belang voor het filosofische concept van het atomisme is dat een feit dat werd aangenomen aan het begin

van de negentiende eeuw, namelijk dat atomen niet kleiner konden worden opgedeeld,