Colofon

DitwerkwordtuaangebodendoorAdventVision.AdventVisioniseennon-profitorganisatiediezichbezighoudtmethetdelenvankennisindevormvanmedia.Eenonderdeelhiervanzijnboekeninmediaformaat.WijzijndaaromblijdatweuditboekkunnenaanbiedenenhopenhiermeedatuwrelatiemetGodmaggroeien.

VeelleespleziergewenstnamenshetAdventVisionteam.

Uitgever: AdventVisionVersie 1.2Datumuitgave: zondag22juli2012Naam: DeGroteStrijd

Inleiding

VóórdezondevalstondAdampersoonlijkincontactmetzijnSchepper,maardemensheeftzichdoorzijnovertredingvanGodafgescheidenenheeftditgrotevoorrechtnunietmeer.DoorhetverlossingsplankunnendebewonersvandeaardeechterweermetGodinverbindingtreden.GodstaatdoorzijnGeestincontactmetdemensendooropenbaringenaanzijnuitverkorenboodschappersheeftdewereldgoddelijklichtontvangen.DoordeheiligeGeestgedreven,hebbenmensenvanGodswegegesproken(2Petr.1:21).

Tijdensdeeerstevijfentwintigeeuwenvanonzegeschiedeniswasergeengeschrevenopenbaring.MensendiedoorGodwarenonderricht,deeldenhunkennisaananderenmeeenzowerddezekennisvanvaderopzoonenvangeneratieopgeneratiedoorgegeven.DevoorbereidingvanhetgeschrevenwoordbegonindetijdvanMozes,toengeïnspireerdeopenbaringenineengeïnspireerdboekwerdensamengebracht.Ditwerkiszestieneeuwenlangvoortgezet:vanMozes,degeschiedschrijvervandescheppingendewetgeving,totJohannes,diedemeestverhevenwaarhedenvanhetevangelieheeftopgetekend.

DebijbelzegtvanzichzelfdathijvanGodkomtentochisGodsWoorddoormensenhandengeschreven.Indeuiteenlopendestijlvormenvandeverschillendeboekenkomendekaraktertrekkenvandeveleschrijversduidelijktotuiting.DegeopenbaardewaarhedenzijnallevanGodingegeven(2Tim.3:16),enzijntochinmenselijkewoordenuitgedrukt.DeOneindigeheeftdoorzijnHeiligeGeestlichtlatenschijneninhetverstandeninhethartvanzijnboodschappers.Godheeftdromenengezichten,symbolenenbeeldengegeven,maardepersonenaanwiedewaarheidwerdgeopenbaard,hebbenzelfdegedachteninmenselijketaalgegoten.DetienGebodenwerdendoorGoduitgesprokenenmetzijneigenhandgeschreven.ZekomenvanGodennietvandemensen,maarindeBijbel,metzijndoorGodgeschonkenwaarheiddieinmenselijketaalisuitgedrukt,vormenhetgoddelijkeenhetmenselijkeeeneenheid.ZoneenheidbestondookindenatuurvanChristus,diedeZoonvanGodendeZoondesmensenwas.WatvanChristusgezegdis-hetWoordisvleesgewordenenhetheeftonderonsgewoond(3Joh.1:14)-geldtdusookvoordeBijbel.

DeBijbelisindeloopvanveleeeuwengeschrevendoormensendieinmaatschappelijkefunctieenberoep,inverstandelijkeengeestelijkegaven,veel

vanelkaarverschilden.DaaromvertonendeboekenvandeBijbeleengrootverschilinstijleneengroteverscheidenheidindeaardvandebehandeldeonderwerpen.Deverschillendeschrijversdrukkenzichopverschillendemanierenuitenvaakwordtdezelfdewaarheidtreffenderbelichtdoordeeneschrijverdandoordeandere.Daarverscheideneschrijverseenonderwerpvanuiteenverschillendoogpuntenineenverschillendverbandbenaderen,kandeoppervlakkige,onverschilligeofbevooroordeeldelezerdeindrukkrijgendateronjuisthedenoftegenstrijdighedenindeBijbelstaan,terwijldeaandachtige,eerbiedigelezermeteenscherperinzichtdeharmonieontdektdieeraantengrondslagligt.Daardewaarheiddoorverschillendepersonenwordtbehandeld,wordenhaarverschillendefacettenbelicht.Deeneschrijverismeergetroffengeweestdooréénaspectvanhetonderwerpenhaaktinopdepuntendiemetzijnervaringofmetzijnobservatievermogenenwaarderingovereenstemmen.EenanderegaatinopeenanderaspectenelkvanhenbehandeltonderleidingvandeHeiligeGeesthetonderwerpdatdegrootsteindrukophemgemaaktheeft.Bijelkeschrijverisdateenanderaspectvandewaarheid,maareriseenvolmaakteharmonietussendeonderdelen.Dewaarheiddieopdezemanierisgeopenbaard,wordtsamengevoegdtoteenvolmaaktgeheel,datbeantwoordtaandebehoeftenvanallemenseninallelevensomstandigheden.

GodheeftzijnwaarheiddoormiddelvanmensenaandewereldbekendgemaaktenheeftzedoorzijnHeiligeGeesttoegerusteninstaatgesteldomditwerktedoen.Hijheefthunverstandgeleidindekeuzevandeonderwerpenwaaroverzezoudensprekenenschrijven.Deschatwerdaanaardenvatentoevertrouwdenkomttochuitdehemel.Hetgetuigeniswordtmeegedeeldinonvolmaakte,menselijketaal,maarkomttochvanGodenhetgehoorzame,gelovigekindvanGod,ontdektdeheerlijkheidvandegoddelijkekracht,volvangenadeenwaarheid.

GodheeftinzijnWoorddemensenkennisterzaligheidgegeven.DeHeiligeSchriftmoetwordenaanvaardalseengezaghebbende,onfeilbareopenbaringvanGodswil.Zijisdemaatstafvoorhetkarakter,zijopenbaartdeleerstellingenentoetstdeervaringen.ElkvanGodingegevenschriftwoordisooknuttigomteonderrichten,teweerleggen,teverbeterenenoptevoedenindegerechtigheid,opdatdemensGodsvolkomenzij,totallegoedwerkvolkomentoegerust(2Tim.3:16,17).

TochmaakthetfeitdatGodzijnwildoormiddelvanzijnWoordaandemensenheeftgeopenbaarddevoortdurendetegenwoordigheidenleidingvandeHeilige

Geestnietoverbodig.Integendeel!JezushaddeGeestbeloofdomhetWoordaanzijnboodschappersuitteleggenendebevelenvandeBijbelnaderteverklarenentoetepassen.AangezienGodsGeestdeBijbelheeftgeïnspireerd,kunnendeopdrachtenvandeGeestonmogelijkinstrijdzijnmetdievanhetWoord.

DeGeestisnietgegevenenkanooknooitwordengegeventervervangingvandeBijbel,wantdeSchriftzegtuitdrukkelijkdathetWoordvanGoddemaatstafiswaaraanelkeleerenelkeervaringmoetwordengetoetst.DeapostelJohanneszegt:Geliefden,vertrouwtnietiederegeest,maarbeproeftdegeesten,ofzijuitGodzijn;wantvelevalseprofetenzijnindewerelduitgegaan(1Joh4:1).EnJesajazegt:Totdewetentotdegetuigenis!Voorwienietspreektnaarditwoord,isergeendageraad(Jesaja8:20).DoordedwalingenvanmensendiebewerendatzedoordeGeestzijnverlichtendenkendatzedeleidingvanGodsWoordnietmeernodighebben,iserveelafbreukgedaanaanhetwerkvandeHeiligeGeest.Dezemensenwordengeleiddoorindrukken,diezebeschouwenalsdestemvanGodtothunhart.Maardegeestdiehenleidt,isnietdeGeestvanGod.Ditvolgenvanindrukken,terwijlmendeSchriftgewoonopzijzet,kanalleentotverwarring,misleidingengeestelijkeondergangleiden.HetbevordertslechtsdeplannenvandeBoze.DaardewerkingvandeHeiligeGeestvanhetallergrootstebelangisvoorChristusgemeente,ishetéénvanSatansplannenomhetwerkvandeHeiligeGeestdoordedwalingenvanextremistenenfanaticiinhetgedrangtebrengenenGodsvolkertoeaantezettendezebronvankracht,dieGodonszelfgeschonkenheeft,teverwaarlozen.

VolgensGodsWoordmoestdeHeiligeGeestzijnwerkvoortzettenvanhetbegintotheteindevandeevangelieverkondiging.GedurendedeeeuwenwaarindetekstenvanzowelhetOudealshetNieuweTestamentaandemensheidwerdengeschonken,bleefdeHeiligeGeestlichtdoorgevenaanenkelingen,onafhankelijkvandeopenbaringendieindeHeiligeSchriftzoudenwordenopgenomen.DeBijbelzegtzelfhoedemensendoordeHeiligeGeestwaarschuwingen,vermaningen,raadgevingenenrichtlijnenkregenoveronderwerpendievolstrektgeenverbandhieldenmethetschenkenvandeHeiligeSchrift.IndeBijbellezenweoverprofeteninverschillendetijdperkenvanwiegeenenkelwoordisopgetekend.ZozoudeHeiligeGeestnahetafsluitenvandecanonvandeSchriftzijnwerkookblijvenvoortzettenenGodskinderenlichtbrengen,waarschuwenentroosten.

Jezushadzijndiscipelenbeloofd:MaardeTrooster,deHeiligeGeest,diede

Vaderzendenzalinmijnnaam,diezalualleslerenenutebinnenbrengenalwatikugezegdheb.DochwanneerHijkomt,deGeestderwaarheid,zalHijudewegwijzentotdevollewaarheid...endetoekomstzalHijuverkondigen(Johannes14:26;16:13).DeBijbelleertduidelijkdatdezebeloftenhelemaalnietbeperktwarentotdetijdvandeapostelen,maardatzezijngegevenaanChristusgemeentevanalletijden.Jezusgeeftzijnvolgelingendezeverzekering:Enzie,Ikbenmetualdedagen,totaandevoleindingderwereld(Matteüs28:20)enPauluszegtdatdegavenenopenbaringenvandeGeestaandegemeentewerdengegevenomdeheiligentoeterustentotdienstbetoon,totopbouwvanhetlichaamvanChristus,totdatwijallendeeenheiddesgeloofsendervollekennisvandeZoonGodsbereikthebben,demannelijkerijpheid,demaatvandewasdomdervolheidvanChristus(Efez.4:12,13).

DeapostelbadvoordegelovigenteEfeze:DatdeGodvanonzeHereJezusChristus,deVaderderheerlijkheid,ugevedeGeestvanwijsheidenvanopenbaringomHemrechttekennen:verlichteogen(uws)harten,zodatgijweet,welkehoopzijnroepingwekt...enhoeoverweldigendgrootzijnkrachtisaanons,diegeloven(Efez.1:17-19).MetdezewoordensmeektePaulusdeinvloedvanGodsGeestvoordegemeenteteEfezeafomhunverstandteverlichtenenhungeestteverhelderenopdatzededieptenvanGodsheiligWoordzoudenkunnenbegrijpen.NadewonderbaarlijkeuitstortingvandeHeiligeGeestopPinksterendrongPetruserbijdemensenopaantotinkeertekomenenzichtelatendopenindenaamvanChristustotvergevingvanhunzonden.Hijzei:EngijzultdegavedesHeiligenGeestesontvangen.Wantvooruisdebelofteenvooruwkinderenenvoorallen,dieverrezijn,zovelenalsdeHere,onzeGod,ertoeroepenzal(Handelingen2:38,39).

GodheeftindirectverbandmetdegebeurtenissenopdegrotedagdesHerenbijmondevandeprofeetJoëleenbijzondereopenbaringvanzijnGeestbeloofd.(Joël2:28).DezeprofetieisgedeeltelijkinvervullinggegaanbijdeuitstortingvandeHeiligeGeestopPinksteren,maarzaltenvollevervuldwordenbijdeuitstortingvanGodsgenade,diegepaardzalgaanmetdeafsluitingvandeevangelieverkondiging.

Degrotestrijdtussengoedenkwaadzalnaarmatewijheteindedertijdennadereninhevigheidtoenemen.InalleeeuwenheeftSatanzijntoorntegenChristusgemeentegeopenbaard,maarGodheeftzijngenadeenzijnGeestaanzijnvolkgeschonkenomhenteversterkenzodatzedekrachtvandeBozezoudenkunnenweerstaan.ToenChristusapostelenhetevangelieaandewereld

moestenbrengenenhetvoordekomendeeeuwenmoestenopschrijven,werdenzijopeenbijzonderewijzedoordeHeiligeGeestverlicht.Maarnaarmatedegemeentehaaruiteindelijkeverlossingnadert,zalSatanmetgroteremachtwerken.Hijisnedergedaaldingrotegrimmigheid,wetende,dathijweinigtijdheeft(Openb.12:12).

Hijzaltewerkgaanmetallerleikrachten,tekenenenbedrieglijkewonderen(2Tess.2:9).ZesduizendjaarlangheeftSatan,dieeensdehoogsterangbekleeddeonderGodsengelen,zichvollediggewijdaanmisleidingenvernietiging.Aldedieptenvanzijnsluwheidengeslepenheiddiehijheeftverworven,aldewreedheiddiehijheeftontwikkeldtijdensdezeeeuwenoudestrijdzullenindelaatstestrijdtegenGodsvolkwordengebruikt.InzongevaarlijketijdmoetendevolgelingenvanChristusdewaarschuwingvanzijnwederkomstaandewereldbrengenenmoetereenvolkwordentoebereiddatonbevlektenonberispelijk(2Petrus3:14)voorHemzalstaanbijzijnterugkeer.IndezetijdisdebijzonderegavevanGodsgenadeenkrachtnietmindernoodzakelijkdanindetijdvandeapostelen.

DoorhetlichtvandeHeiligeGeestzijndegebeurtenissenvandeeeuwenlangestrijdtussengoedenkwaadaanmijgeopenbaard.VantijdtottijdmochtikhetverloopvandegrotestrijdtussenChristus-deKoningvanhetlevenenonzeVerlosser-enSatan-devorstvanhetkwaad,deaanstichtervandezondeendeeersteovertredervanGodsheiligewet-indeverschillendeeeuwenvolgen.

DevijandschapvanSatantegenChristusopenbaardezichooktegenzijnvolgelingen.DezelfdehaattegendebeginselenvanGodswet,dezelfdetactiekvanmisleidingwaardoordwalingwordtvoorgesteldalswaarheid,waardoormenselijkewettenindeplaatsvanGodswettenwordengesteldendemensenhetschepselgaanaanbiddeninplaatsvandeSchepper,kanindeloopvandegeschiedeniswordennagegaan.SatanspogingenomhetkaraktervanGodverkeerdvoortestellen,zodatdemensenzicheenverkeerdbeeldvandeScheppergaanvormen,endaardoormeermetvreesenhaatdanmetliefdetotHemopzien,zijnpogingenomGodswetopzijtezetten,waardoordemensengaandenkendatzedeverplichtingenvandiewetnietmeerhoevennatekomen,enzijnvervolgingvanallendiezichtegenzijnbedrogdurventeverzetten,zijndooralleeeuwenheenvoortgezet.Menkandatnagaanindegeschiedenisvanpatriarchen,profeten,apostelen,martelarenenhervormers.IndebelangrijkeeindstrijdzalSatandezelfdegedragslijnvolgen,dezelfdegeestopenbarenenzichvoorhetzelfdedoelinzettenalsindevorigeeeuwen.Degeschiedeniszal

zichherhalen,metditonderscheiddatdekomendestrijdzalwordengevoerdmeteenhevigheiddiedewereldnognooitheeftgekend.DemisleidingenvanSatanzullensluwerenzijnaanvallenvastberadenerzijn.Warehetmogelijk(hijzou)deuitverkorenenverleiden(Marcus13:22).

DaarGodsGeestdegrotewaarhedenvanzijnWoordendegebeurtenissenvanhetverledenendetoekomstaanmijheeftgeopenbaard,hebikookdeopdrachtgekregenaananderenbekendtemakenwatmijisgetoond,degeschiedenisvandegrotestrijdinvervlogeneeuwentebeschrijvenendievooralzóvoortestellendaterlichtgaatschijnenopdesnelnaderendestrijdvandetoekomst.BijhetnastrevenvanditdoelhebikgetrachtgebeurtenissenuitdegeschiedenisvandegemeenteuittekiezenenzeopzonmaniertegroeperendatmendeontwikkelingkanzienvandeheilswaarhedendieopverschillendetijdstippenaandewereldzijngegevenendewoedevanSatanendevijandschapvaneenwereldsgezindekerkhebbenopgewekt-waarhedendiegehandhaafdzijndoorhetgetuigenisvanhendiehunlevennietliefgehadhebben,totdedood.

Hetverloopvandezegebeurtenissenkondigtdestrijdaandieonstewachtenstaat.AlswezebestudereninhetlichtvanGodsWoordenmetdehulpvanzijnGeest,kunnendeplannenvanSatanvooronswordenontsluierdenkunnendegelovigendieonberispelijkwensentestaanvoordeHerebijzijnkomst,degevarenzienenwetenhoezijzemoetenvermijden.

DebelangrijkegebeurtenissendiedevooruitgangvandeHervormingindeafgelopeneeuwenhebbengekenmerkt,zijnbekendehistorischefeiten,diealgemeenwordenerkenddoordeprotestantsewereld.Hetzijnfeitendieniemandkantegenspreken.Dezegeschiedenishebikinhoofdtrekkengeschetstinovereenstemmingmethetdoelvanditboekenmetdebondigheiddienoodzakelijkerwijsinachtmoestwordengenomen.Defeitenzijnbeschrevenineenzokortmogelijkbestekenmethetoogopeenjuistbegripvanhundraagwijdte.Inenkelegevallenwaareengeschiedschrijvergebeurtenissenzoheeftgegroepeerddathijeenbondigoverzichtvanhetonderwerpheeftgegevenofdetailsgoedheeftsamengevat,zijnzijnwoordenaangehaald;insommigegevallenisdenaamnietspeciaalvermeld,omdatdiecitatennietwordengegevenomdeschrijveralseengezaghebbendpersoontevermelden,maaromdathijhetonderwerpkernachtigbehandelt.Bijdebeschrijvingvandeervaringenenopvattingenvandemensendieinonzetijddehervormingvoortzetten,zijnhunuitgegevenwerkenopdezelfdemanierbehandeld.

Hetdoelvanditboekisnietzozeernieuwefeitenoverdestrijduitlangvervlogentijdenaanhetlichttebrengen,maarwelomfeitenenbeginseleninverbandmetdekomendegebeurtenissenopdevoorgrondteplaatsen.Tochkrijgenaldezegebeurtenissenuithetverledeneennieuwebetekenisalszewordengezienuithetoogpuntvandestrijdtussendekrachtenvanhetlichtendievandeduisternis.Doordezegebeurtenissenschijnterlichtopdetoekomst,waardoorhetpadzalwordenverlichtvoorhendiezoalsdehervormersuithetverledenzelfstenkostevanalleaardsegoederenzullenmoetengetuigenvanhetwoordGodsenvanhetgetuigenisvanJezusChristus.

Hetdoelvanditboekkanalsvolgtwordenomschreven:Hetwildegebeurtenissenvandegrotestrijdtussenwaarheidendwalingaanhetlichtbrengen;delistenvanSatanendemiddelenwaardoorhijmetsucceskanwordenoverwonnen,openbaren;eenbevredigendeoplossinggevenvoorhetprobleemvanhetkwaaddoordeoorsprongendeuitroeiingvandezondeopzonmaniertebelichtendatderechtvaardigheidenbarmhartigheidvanGodinzijnhandelenmetzijnschepselentenvolleaanhetlichtwordengebrachtenhetwildeheiligheidenonveranderlijkheidvanzijnwetaantonen.DatdoordeinvloeddiehiervanuitgaatmensenmogenwordenverlostuitdemachtderduisternisentoebereidmogenwordenvoorheterfdeelderheiligeninhetlichtomHemtelovendieonsheeftliefgehadenZichvooronsheeftgegeven,isdeoprechtebedevandeschrijfster.

E.G.White

1-DeverwoestingvanJeruzalem

Och,ofgijookopdezedagverstondtwattotuwvrededient;maarthansishetverborgenvooruwogen.Wanterzullendagenoverukomen,waarinuwvijandeneenbolwerktegenuzullenopwerpenenuomsingelenenuvanallezijdeninhetnauwbrengen,enzijzullenuenuwkindereninuvertredenenzijzulleninugeensteenopdeanderelaten,omdatgijdetijdniethebtopgemerkt,datGodnaaruomzag"(Lucas19:42-44).

VandetopvandeOlijfbergzagJezusJeruzalemvoorzichliggen.SchoonenvredigwashettafereeldatzichvóórHemuitstrekte.HetwasindepaastijdenuitallelandenwarendeIsraëlietendaarbijeengekomenomhetgrotenationalefeesttevieren.Tussendetuinenenwijngaardenendegroenehellingenwaardevelepelgrimshuntentenhaddenopgeslagen,verrezendeterrasvormigeheuvels,deprachtigepaleizenenzwarevestingwerkenvanIsraëlshoofdstad.DedochtervanSionscheeninhaartrotstezeggen:Ikzitalseenkoninginenzalgeenrouwzien".ZewasevenmooienachttezichevenverzekerdvanGodsgunstalstoendekoninklijkezangereeuwendaarvoorzong:Schoondoorzijnverhevenheid,eenvreugdevoordeganseaardeisdebergSion,(...)destadvandegroteKoning"(Psalm48:3).

VóórHemlagendeprachtigegebouwenvandetempel.Destralenvandeondergaandezonvielenopdesneeuwwitteblankheidvanzijnmarmerenmurenenhetlichtwerdweerkaatstdoordegoudenpoort,detorensendekantelen.Detempelstonderalsdevolmaakteschoonheid",detrotsvanhetJoodsevolk.WelkeIsraëlietkonhiernaarkijkenzondereengevoelvanvreugdeenbewondering!MaarJezuswerddoorheelanderegedachtenverontrust.EntoenHijnogdichterbijgekomenwasendestadzag,weendeHijoverhaar"(Lucas19:41).

Tijdensdealgemenevreugdetergelegenheidvandetriomfantelijkeintocht,toendemensenmetpalmtakkenwuifdenenhetgeluidvandeblijdehosanna'stussendeheuvelsweergalmdeenduizendenstemmenHemtotKoninguitriepen,werddeVerlosserderwereldoverweldigddooreenplotse,geheimzinnigedroefheid.Hij,deZoonvanGod,deBeloofdevanIsraël,wiensmachtdedoodhadoverwonnenenhetgrafzijngevangenenhadontnomen,weende.Hetwasgeenverdrietdatwelvlugvoorbijzougaan,maareengrote,nietteonderdrukken

angst.

HijweendenietomZichzelf,hoewelHijheelgoedwistwaarheenHijging.VoorHemlagGethsémane,deplaatsvanzijnnaderendedoodsstrijd.OokdeSchaapspoortkonHijzien.Doordezepoortwareneeuwenlangofferdierengeleid;zezouookvoorHemopengaanwanneerHijalseenlamterslachting"zouwordengeleid(Jesaja53:7).NietverdaarvandaanlagGolgotha,deplaatsvanzijnkruisiging.OverhetpaddatChristusspoedigzoubetreden,zoudeverschrikkingvaneengroteduisternisvallenwanneerHijzijnlevenalseenoffervoordezondezougeven.

TochwashetnietdegedachteaandezegebeurtenissendieHemindituurvanblijdschapzosomberstemde.Zijnvoorgevoelvandebovenmenselijkeangstkonzijnedelmoedigheidnietoverschaduwen.HijweendeomdeduizendenverdoemdenvanJeruzalem,omdeblindheidenonboetvaardigheidvandemensendieHijwaskomenzegenenenredden.JezuszagdegeschiedenisvanGodsbijzonderegunstenbeschermendezorgvoorhetuitverkorenvolkgedurendeeenperiodevanmeerdanduizendjaarvoorZich.DaarstonddebergMoria,waardezoonderbeloftealseengewilligslachtofferophetaltaarwerdgebondenalseenvoorafschaduwingvanhetoffervanGodsZoon.DaarwashetVerbond-deheerlijkebeloftevandeMessias-aandevaderdergelovigenbevestigd(Genesis22:9,16-18).

DaarhaddendevlammenvanhetofferdietenhemelopstegenvandedorsvloervanOrnanhetzwaardvandeverderfengelafgewend(1Kronieken21)eenpassendsymboolvoorhetofferenmiddelaarschapvandeVerlossertengunstevandeschuldigemensheid.JeruzalemwasméérdanelkeandereplaatsopaardedoorGodgeëerd.GodhadSionverkoren"enHijhadhetzichterwoningbegeerd."(Psalm132:13)

Daarhaddenheiligeprofeteneeuwenlanghunwaarschuwingsboodschappenuitgesproken.DaarhaddendepriestersmethunwierookvatengezwaaidendaarwasdewierookwolkmetdegebedenvandegelovigentotGodopgestegen.DaarwaselkedaghetbloedvandegeslachtelammerengeofferdalseenvoorafschaduwingvanhetLamGods.DaarhadGodzijntegenwoordigheidgeopenbaardindewolkderheerlijkheidbovenhetverzoendeksel.Daarhaddeonzichtbareladder,diedehemelmetdeaardeverbond,gestaan-deladderwaarlangsengelenneerdaaldenenweeropklommen(Genesis28:12;Johannes1:52),deladderdiedewegnaarhetallerheiligstevoordewereldopende.

WasIsraëlalsvolktrouwaanGodgebleven,danzouJeruzalemvooraltijdhebbenbestaanenGodsuitverkorenezijngebleven(Jeremia17:21-25).Maardegeschiedenisvanhetuitverkorenvolkwaseenaaneenschakelingvanafvalligheidenopstandigheid.ZehaddenGodsgenadeverworpen,hunvoorrechtenmisbruiktendekansendiehunwerdengeboden,genegeerd.

HoewelIsraëldebodenGodshadbespot,zijnwoordenhadverachtenzijnprofetenhadgehoond"(2Kronieken36:16),hadHijZichtochaanhengeopenbaardalsdeHERE,HERE,God,barmhartigengenadig,lankmoedig,grootvangoedertierenheidentrouw"(Exodus34:6).

OndankshetfeitdatHijherhaaldelijkwerdverworpen,waszijnbarmhartigheidblijvenpleiten.Metmeermedelijdendeliefdedaneenvadertoontaandezoonoverwiehijzichzorgenmaakt,zond(God)welzijnbodentothen,vroegenlaat,wantHijontfermdeZichoverzijnvolkenzijnwoning"(2Kronieken36:15).Toenvermaningen,smeekbedenenbestraffingenniethielpen,zondHijhundebestegavevandehemel;ja,HijschonkzelfsdegansehemelindieeneGave.

GodsZoonwerdpersoonlijkgezondenommetdeonboetvaardigestadtepleiten.ChristushadIsraëlalseenuitnemendewijnstokuitEgypteuitgegraven(Psalm80:9).Zijneigenhandhaddeheidenenvoorhenverdreven.HijhadIsraëlgeplantopeenvruchtbareheuvel".Zijnbeschermendezorghaddewijnstokomtuind.Hijhadzijndienstknechtengestuurdomhemteverzorgen.InJesaja5:14zegtHij:Watwasernogaanmijnwijngaardtedoen,datikernietaange-daanheb?"Hijverwachttedatdewijngaardgoededruivenzouvoortbrengen,maarhijbrachtwildedruivenvoort;entochkwamHijmetdevurigehoopnogvruchtentevindenpersoonlijknaarzijnwijngaardomtezienofHijhemmisschiennogvoordeondergangzoukunnenbewaren.

Hijgroefrondomzijnwijnstok,Hijsnoeideenverzorgdehem.Hijwasonvermoeibaarinzijnpogingenomdezewijnstok,dieHijzelfhadgeplant,teredden.DriejaarlanghaddeHerevanlichtenheerlijkheidonderzijnvolkgewoond.Hijisrondgegaan,weldoendeengenezendeallen,diedoordeduiveloverweldigdwaren",omaangevangenenloslatingteverkondigenenaanblindenhetgezicht,omverbrokenenheentezendeninvrijheid".Lammenkondenweerlopen,dovenkondenhoren,melaatsenwerdengereinigd,dodenwerdenopgewektenarmenontvingenhetevangelie(Handelingen10:38;Lucas4:19;Matteüs11:5).

InzijngenadenodigdeHijiedereenuit:KomttotMij,allen,dievermoeidenbelastzijt,enIkzalurustgeven"(Matteüs11:28).

Hoewelzijngoedheidmetkwaadenzijnliefdemethaatwerdbeantwoord(Psalm109:5),heeftHijinzijnwerkvanbarmhartigheidvolhard.Wiezijngenadezocht,werdnooitafgewezen.AlhadHijgeendakbovenzijnhoofdenwarenspotenarmoedezijndagelijkslot,tochleefdeHijomtevoorzienindebehoeftenvandemensen,omhunnoodtelenigenenommethentepleitendatzedegavedeslevenszoudenaannemen.Degolvenvandegenadediedoorhunhardnekkigheidwerdenteruggeslagen,roldenterugineensterkeregolfslagvolbarmhartige,onuitsprekelijkeliefde.

MaarIsraëlhadzichafgewendvanzijnbesteVriendenenigeHelper.Menhadhetpleitenvanzijnliefdeveracht,zijnraadgevingenverworpenenomzijnwaarschuwingenhadmengelachen.

Detijdvanhoopenvergevinggingsnelvoorbij;debekervanGodslanguitgesteldegramschapwasbijnavol.Dewolkendiezichindeloopdereeuwenvanafvalenopstandhaddensamengetrokkenendienuzwartvanonheilzagen,stondenophetpuntlostebarstenovereenschuldigvolk;enHij,deenigediehenkonreddenvanhunnaderendeondergang,wasversmaad,bespot,verworpenenzouweldrawordengekruisigd.

WanneerChristusaanhetkruisopGolgothazouhangen,zouIsraëlnietmeerhetdoorGodbevoorrechteengezegendevolkzijn.Hetverliesvanéénzielweegtzwaarderdoordandewinstendeschattenvandehelewereld,maartoenChristusJeruzalembenedenZichzagliggen,zagHijdeondergangvaneenhelestad,vaneenheelvolkvoorZich.Destadenhetvolk,eensdoorGoduitverkoren,eenszijnbijzonderewaardevolleschat.

ProfetenhaddengeweendomdeafvalligheidvanIsraëlenomdeverschrikkelijkeverwoestingendiehetgevolgwarenvanhunzonden.Jeremiawenstedatzijnogeneenbronvantranenwaren,zodathijdagennachtkonbewenendeverslagenenvandedochtermijnsvolks(...)omdatdekuddedesHERENisweggevoerd"(Jeremia9:1;13:17).HoegrootmoetdanhetverdrietzijngeweestvanHem,diemetzijnprofetischebliknietjaren,maareeuwenoverzag.HijzagdeverderfengelmetzijnzwaardopgeheventegendestaddiezolangGodswoonplaatswasgeweest.VandetopvandeOlijfberg,dezelfdeplaats

dielaterdoorTitusenzijnlegerzouwordenbezet,keekHijoverhetdalneeropdeheiligevoorhovenenzuilengangen.MettraneninzijnogenzagHijhetverschrikkelijketoekomstbeeldvanmurendieomringdwarendoorvijandelijkelegerscharen.

Hijhoordehetgedreunvantenstrijdetrekkendelegers.Hijhoordedestemmenvanmoedersenkinderendieineenbelegerdestadombroodriepen.Hijzaghaarheilige,prachtigetempel,haarpaleizenentorenstenprooiaandevlammen.Waardatalleseenshadgestaan,zagHijslechtssmeulendepuinhopen.ToenHijdeeeuwenoverschouwde,zagHijhetverbondsvolkverstrooidoverallelanden,gelijkwrakstukkenopeenwoestekust".Indestrafdiespoedigoverdekinderenvanditvolkzoukomen,zagHijslechtsdeeersteteuguitdebekerdergramschap,diezijbijhetlaatsteoordeeltotdebodemzoudenmoetenledigen.Goddelijkebarmhartigheideneenhunkerendeliefdewerdenuitgedruktindesmartelijkewoorden:Jeruzalem,Jeruzalem,datdeprofetendoodt,enstenigt,wietotugezondenzijn,hoedikwijlshebikuwkinderenwillenvergaderen,gelijkeenhenhaarkuikensonderhaarvleugelsvergadert,engijhebtnietgewild".O,datgij,eenvolkbevoorrechtbovenelkander,tochdetijdvanuwbezoekingendedingendietotuwvrededienenhadtgekend!Ikhebdeengelvanhetoordeeltegengehouden.Dehebutotberouwgeroepen,maartevergeefs.Nietalleendienstknechten,boodschappersenprofetenhebtgijteruggewezenenverworpen,maarzelfsdeHeiligeIsraëls,uwVerlosser.Alsgewordtvernietigd,draagtgijalleendeverantwoordelijkheid.EntochwiltgijtotMijnietkomenomleventehebben"(Matteüs23:37;Johannes5:40).

ChristuszaginJeruzalemeenbeeldvandewereld,dieverhardisinongeloofenopstandigheidendiemetgrotespoedhetvergeldendoordeelvanGodtegemoetgaat.DeellendevaneengevallenmensheiddieopHemdrukte,deedzijnlippendiezeerbitterekreetslaken.Hijzagdegeschiedenisvandezondeuitgedruktinmenselijkeellende,tranenenbloed.Zijnhartwasontroerddooreenoneindigmedelijdenmetdegekwelde,lijdendemensheid.Hijwildeallenvanhunellendeverlossen.Maarzelfszijnhandkondevloedvanmenselijkleednietdoenkeren;weinigenzoudenzoekennaarhunenigeBronvanhulp.Hijwasbereidhetleventeverliezenomdezaligheidbinnenhunbereiktebrengen,maarslechtsenkelenwildentotHemkomen,opdatzezoudenleven.

DeMajesteitdeshemelsintranen!DeZoonvandeoneindigeGodwaszeerbezorgdenginggebuktonderangst!Degansehemelwerdmetverwonderingvervuldbijhetzienvandittafereel,datonsdebuitengewonezondigheidvande

zondelaatzien.

HettoontonshoemoeilijkhetzelfsvoordeOneindigeMachtisomdeschuldigentereddenvandegevolgenvandeovertredingvanGodswet.ToenJezusineenprofetischvergezichtdelaatstegeneratiezagmerkteHijhoedewereldverstriktwasineenbedrogdatergveelleekopdemisleidingdiedeondergangvanJeruzalemhadveroorzaakt.

DegrotezondevandeJodenwashunverwerpingvanChristus;degrotezondevandechristelijkewereldwashaarverwerpingvanGodswet,hetfundamentvanZijnheerschappijinhemelenopaarde.Godsgebodenzoudenverachtenopzijgezetworden.

Miljoenenmensen,geketendaandezonde,slavenvanSatanengedoemdomdetweededoodtesterven,zoudenindetijdvanhunbezoekingweigerenteluisterennaardewaarheid!Wateenverschrikkelijkeblindheid!Wateenonbegrijpelijkedwaasheid!

TweedagenvoorhetPaasfeesttoenChristusvoordelaatstekeerdetempelhadverlaten,nadatHijdeJoodseleidersopenlijkvanschijnheiligheidhadbeschuldigd,gingHijopnieuwmetzijndiscipelennaardeOlijfbergengingmethenzittenopdemetgrasbegroeidehellingvanwaarzeeenuitzichtoverdestadhadden.WeerzagHijhaarmuren,torensenpaleizen.WeerzagHijdetempelinzijnverblindendepracht,eendiadeemvanschoonheid,alseenkroonopdeheiligeberg.DuizendjaartevorenhaddepsalmdichterGodsgunstaanIsraëlhet-kiezenvanIsraëlsheiligdomtotzijnwoning-geprezen:InSalemwasimmerszijntent,enopSionzijnwoning".

HijverkoosdestamvanJuda,debergSiondieHijliefheeft;Hijbouwdezijnheiligdomalsdehoogstebergen"(Psalm76:3;78:68,69).

DeeerstetempelwasgebouwdinhettijdperkvandegrootstewelvaartinIsraëlsgeschiedenis.KoningDavidhadhiervoorgroteschattenbijeengebrachtenhetontwerpwasondergoddelijkeinspiratiegemaakt(lKronieken28:12,19).Salomo,dewijsteonderdekoningenvanIsraël,hadhetwerkvoltooid.Dezetempelwashetprachtigstebouwwerkdatdewereldooitheeftgekend.TochhadGodbijmondevandeprofeetHaggaïoverdetweedetempelgezegd:Detoekomstigeheerlijkheidvandithuiszalgroterzijndandevorige".Ja,IkzalallevolkendoenbevenendekostbaarhedenvanallevolkenzullenkomenenIkzal

dithuismetheerlijkheidvervullen,zegtdeHEREderheerscharen"(Haggaï2:10,8).

NadeverwoestingvandetempeldoorNebukadnezarwerdhijongeveervijfhonderdjaarvóórdegeboortevanChristusherbouwddooreenvolkdatuiteenlevenslangeballingschapwasteruggekeerdnaareenwoestenbijnaverlatenland.

ErwarenonderhenoudemannendiedeheerlijkheidvanSalomo'stempelhaddengeziendieweendenbijdegrondleggingvanhetnieuwebouwwerk,omdathetzoveelminderwasdanheteerste.Deoverheersendestemmingisheelgoedbeschrevendoordeprofeet:Wieonderuisovergebleven,diedithuisinzijnvroegereheerlijkheidgezienheeft?Hoezietgijhetnu?Ishetniet,daarbijvergeleken,alsnietsinuwogen?"(Haggaï2:4;Ezra3:12).Toenwerddebeloftegegevendatdeheerlijkheidvanhetlaatstehuis"groterzouzijndandievanheteerste.

Maardetweedetempelheeftdeeerstenietgeëvenaardinheerlijkheid.HijwerdooknietgewijddoordezichtbaretekenenvanGodstegenwoordigheidzoalsdeeerstetempel.Erwasgeenopenbaringvanbovennatuurlijkekrachtbijzijninwijding.HetpasopgerichteheiligdomwerdnietvervuldmetGodsaanwezigheid.Erdaaldegeenvuuruitdehemelneeromhetofferophetaltaarteverteren.Erwasgeenwolkderheerlijkheidmeertussendecherubsinhetheiligederheiligen;deark,hetverzoendekselendetafelendergetuigeniswerdenernietmeeringevonden.GeenstemklonkuitdehemelomdevragendepriesterGodswilbekendtemaken.

EeuwenlanghaddendeJodentevergeefsgetrachtaantetonenopwelkewijzeGodsbelofte,doorHaggaïgegeven,wasvervuld.Maarhoogmoedenongeloofverblinddenhungeest,zodatzedewarebetekenisvandewoordenvandeprofeetnietbegrepen.DetweedetempelwerdnietgeëerdmetdewolkvanGodsheerlijkheid,maarmetdelevendetegenwoordigheidvanIemandinwiedevolheidvandeGodheidlichamelijkwoonde,IemanddieGodzelfwas,geopenbaardinhetvlees.Dewensallerheidenen"waswerkelijktotzijntempelgekomentoendeManvanNazarethleerdeengenasindeheiligevoorhoven.DetweedetempelovertrofdeeersteinheerlijkheiddoordetegenwoordigheidvanChristus,endaardooralleen!

MaarIsraëlhaddeGavediehundoordehemelwerdaangeboden,verworpen.

MetdenederigeLeraar,dieopdiedagzijngoudenpoortverliet,wasdeheerlijkheidvooraltijdvandetempelgeweken.DewoordenvandeHeilandwarenalinvervullinggegaan:Zie,uwhuiswordtaanuovergelaten"(Matteüs23:38).DediscipelenwarenverbijsterdenverwonderdtoenChristusvoorzegdedatdetempelzouwordenverwoest.Zijwildendebetekenisvanzijnwoordenbeterbegrijpen.Meerdanveertigjaarlanghadmenveelgeldgeschonken,arbeidgeleverdenvakmenseningezetomdetempelteverfraaien.HerodesdeGrotewasergvrijgeviggeweestmetRomeinserijkdommenenJoodseschattenenzelfsdekeizerhadermetzijnschenkingentoebijgedragen.MenhadblokkenwitmarmervanbijnafabelachtigeafmetingendievoorditdoeluitRomewarengekomen,voordebouwgebruikt.Hierophaddendediscipelengewezentoenzijzeiden:Meester,ziewelkestenenenwelkegebouwen!"(Marcus13:1).

OpdezewoordengafJezusheternstige,verbazingwekkendeantwoord:Voorwaar,Ikzegu,erzalhiergeensteenopdeanderegelatenworden,dienietzalwordenweggebroken"(Matteüs24:2).

VolgensdediscipelenzoudeverwoestingvanJeruzalemsamenvallenmetdegebeurtenissenrondChristus'persoonlijkekomstmetmachtenheerlijkheidomdetroonvaneenwereldrijktebestijgen,deonboetvaardigeJodentestraffenenhetvolkvanhetRomeinsejuktebevrijden.JezushadhungezegddatHijzouterugkomen.BijdevermeldingvandeoordelendieoverJeruzalemzoudenkomen,werdenhungedachtendanookopnieuwbijdiewederkomstbepaald;entoenzeronddeHeilandgeschaardwarenopdeOlijfberg,vroegenzij:Wanneerzaldatgeschieden,enwatishettekenvanuwkomstenvandevoleindingderwereld?"(vers3).

DoorGodsbarmhartigheidwerddetoekomstvoordediscipelenverborgengehouden.Haddenzeopdatogenblikdetweeverschrikkelijkefeiten,hetlijdenendedoodvandeVerlosserendeverwoestingvanhunstadendetempeltenvollebegrepen,danzoudenzedoorontzettingzijnovermand.MetenkelelijnengafChristushuneenbeeldvandebelangrijkstegebeurtenissendiezoudenplaatsvindenvóórheteindedertijden.Zijnwoordenwerdentoenniettenvollebegrepen,maarhunbetekeniszouduidelijkwordenophetogenblikdathetvolkdedaarinvervatteonderrichtingennodigzouhebben.

DeprofetiedieHijuitsprak,hadeendubbelebetekenis:zevoorzegdedeverwoestingvanJeruzalemenweesookopdeverschrikkingenvandelaatstegrotedag.

JezusverkondigdeaandeluisterendediscipelendeoordelendiehetafvalligeIsraëlzoudentreffenenweesinhetbijzonderopdevergeldendetoorndieoverhenzoukomenvanwegehunverwerpingenkruisigingvandeMessias.Aandieverbijsterendeclimaxzoudenonmiskenbaretekenenvoorafgaan.Hetuurderverschrikkingzouplotselingkomenenzichsnelvoltrekken.DeHeilandgafzijnvolgelingendezewaarschuwing:Wanneergijdandegruwelderverwoesting,waarvandoordeprofeetDaniëlgesprokenis,opdeheiligeplaatszietstaan-wiehetleest,geveerachtop-latendanwieinJudeazijn,vluchtennaardebergen"(Matteüs24:15,16;Lucas21:20,21).

WanneerdeaanafgodengewijdebanierenvandeRomeinenzoudenwordengeplantindeheiligegrond,diezichoverenigeafstandbuitendestadsmurenuitstrekte,moestendevolgelingenvanChristuszichinveiligheidstellendoortevluchten.Wanneerzehetwaarschuwingstekenzagen,moestenzijdiewildenvluchtendatonmiddellijkdoen.InhethelelandvanJudéaenookinJeruzalemzelfmoesterdirectgevolgwordengegevenaanhetseinomtevluchten.Wiezichtoevalligophetdakbevond,mochtnietnaarzijnhuisafdalen,zelfsnietomzijnwaardevolstebezittingeninveiligheidtebrengen.Zijdiewerktenopdeakkersofindewijngaardenmochtennietterugkerenomhunopperkleedtehalendatzeaflegdenwanneerzeindehittevandedaghunarbeidverrichtten.Zemochtengeenmomentaarzelen,wantdanzoudenzeookhetslachtofferwordenvandealgemeneverwoesting.TijdenshetbewindvanHerodeswasJeruzalemnietalleenbijzonderverfraaid,maardoordebouwvantorens,murenenversterkingen,waaraannogdenatuurlijkesterktedoorzijnliggingdienttewordentoegevoegd,scheendestadzogoedalsonneembaar.Wieindietijdopenlijkhaarverwoestingzouhebbenvoorzegd,zoualsNoachinzijntijdzijnuitgemaaktvooreenkrankzinnigeonheilsprofeet.MaarChristushadgezegd:Dehemelendeaardezullenvoorbijgaan,maarmijnwoordenzullengeenszinsvoorbijgaan"(Matteüs24:35).

DoorhaarzondenwasdegramschapoverJeruzalemaangekondigdenhaarhardnekkigongeloofmaaktehaarondergangtoteenzekerheid.

GodhadbijmondevandeprofeetMichaverklaard:Hoortdittoch,hoofdenvanhethuisJakobsenleidsliedenvanhethuisIsraëls,diehetrechtverafschuwtenalhetrechtekrommaakt,dieSionbouwtmetbloedenJeruzalemmetonrecht.Dehoofdensprekenerrechtvoorgeschenken,endepriestersgeveneronderrichtomloon,endeprofetenplegenerwaarzeggerijvoorgeld,endaarbij

steunenzijopdeHEREenzeggen:IsdeHEREnietinonsmidden?Onszalgeenkwaadoverkomen!"(Micha3:9-11).

DezewoordengeveneennauwkeurigebeschrijvingvandeverdorveneneigengerechtigeinwonersvanJeruzalem.TerwijlzebeweerdendegebodenvanGodswetstiptnateleven,overtradenzealhaarbeginselen.ZehaattenChristus,omdatzijnreinheidenheiligheidhungoddeloosheidaanhetlichtbrachtenenzebeschuldigdenHemervandeoorzaaktezijnvanalhetonheildathunwasoverkomentengevolgevanhunzonden.HoewelzewistendatHijzonderzondewas,haddenzegezegddatzijndoodnoodzakelijkwasvoorhunveiligheidalsvolk.

DeJoodseleiderszeiden:AlswijHemzolatengeworden,zullenalleninHemgelovenendeRomeinenzullenkomenenonszowelonzeplaatsalsonsvolkontnemen"(Johannes11:48).AlsChristuswerdgekruisigd,zoudenzemisschienweereensterk,verenigdvolkworden.Zoredeneerdenzeenzestemdeninmethetbesluitvanhunhogepriesterdathetbeterwasdatéénmensstierfvoorhetvolkdandathethelevolkverlorenging.

DeJoodseleidershaddenSionmetbloedenJeruzalemmetonrecht"gebouwd.(Micha3:10).HuneigengerechtigheidwaszogrootdattoenzehunMessiasterdoodbrachtenomdatHijhunzondenafkeurde,zezichzelftochblevenbeschouwenalsGodsuitverkorenvolkenverwachttendatGodhenvanhunvijandenzouverlossen.Deprofeetvervolgtmetdewoorden:DaaromzalomuwentwilSionalseenakkerwordenomgeploegd,enJeruzalemzalwordentotsteenhopen,jadetempelbergtotwoudhoogten"(vers12).

NadatChristuszelfdeondergangvanJeruzalemhadaangekondigd,steldeGodhetoordeeloverdestadenhetvolkbijnaveertigjaaruit.GodsgeduldtegenoverdemensendiezijnevangeliehaddenverworpenenzijnZoonhaddenvermoordwaswonderbaarlijk.

DegelijkenisvandeonvruchtbareboomsteldeGodshandelenmethetJoodsevolkvoor.Hetbevelwasgegeven:Hakhemom!Waaromzouhijdegrondnutteloosbeslaan?"(Lucas13:7),maardegoddelijkebarmhartigheidhadhemnogwatlangergespaard.

OnderdeJodenwarenernogvelendienietswistenvanhetkarakterenhetwerkvanJezus.Endekinderenhaddenniethetlichtontvangenofdekansengekregen

diehunoudersvandehandhaddengewezen.Godwildehundatlichtnogschenkendoordepredikingvandeapostelenenhunmedewerkers;zijzoudenkunnenzienhoedeprofetieinvervullingwasgegaan,nietalleendoordegeboorteenhetlevenvanChristus,maarookdoorzijndoodenopstanding.Dekinderenwerdennietveroordeeldvoordezondenvanhunouders;maarwanneerdekinderenmetdekennisvanalhetlichtdataanhunouderswerdgeschonken,ookhetlichtdatzijzelfnoghaddengekregenzoudenverwerpen,werdenzemedeschuldigaandeovertredingenvandeoudersenmaaktenzedemaatvanhunongerechtigheidvol.GodsgeduldmetJeruzalemversterktedeJodenalleenmaarinhunhardnekkigeonboetvaardigheid.InhunhaatenwreedheidtegenoverdediscipelenvanJezusverwierpenzehetlaatsteaanboddergenade.ToennamGodzijnbeschermendehandvanhenweg,toenhieldHijSatanenzijnengelennietmeerinbedwangenwerdhetvolkovergelatenaandemachtvandeleiderdiehetzelfhadgekozen.ZijnkinderenhaddendegenadevanChristus,waardoorzehunbozedriftenhaddenkunnenoverwinnen,verworpenennukregendezedriftendeoverhand.

Satanontketendedefelsteenmeestverdorvenhartstochten.Demensengebruiktenhunverstandniet;zewarennietvatbaarvoorredeenwerdenbeheerstdoordriftenenblindewoede.Zewerdensatanischinhunwreedheid.Inhetgezinenonderhetvolk,zowelindehoogstealsindelaagstestandenwaserachterdocht,afgunst,haat,twist,opstandenmoord.Nergenswasmenveilig.Vriendenenverwantenverraaddenelkaar.Oudersdooddenhunkinderenenkinderendooddenhunouders.

Deleidersvanhetvolkhaddennietdekrachtzichzelftebeheersen.Onbeheerstedriftenmaaktenhentottirannen.DeJodenhaddeneenvalsgetuigenisaanvaardomdeonschuldigeZoonvanGodteveroordelen.Nuwerdhuneigenlevendoorvalsebeschuldigingeningevaargebracht.Allanghaddenzedoorhundadengezegd:DoetdeHeiligeIsraëlsweguitonzeogen"(Jesaja30:11).Nuwerdhunwensingewilligd.DevrezeGodsverstoordehungemoedsrustnietmeer.Satanstondaanhethoofdvanhetvolkendehoogsteburgerlijkeengodsdienstigeleidersstondenonderzijngezag.

Deleidersvandeelkaarbestrijdendepartijenverenigdenzichnueensomhunongelukkigeslachtoffersteplunderenentemartelen,danweervielenzeelkaarstroepenaanomdiegenadeloosafteslachten.Zelfsdeheiligheidvandetempelkonhungruwelijkewreedheidnietinbedwanghouden.

DemensendieerGodkwamenaanbidden,werdenvoorhetaltaarneergemaaidenhetheiligdomwerdverontreinigddoordelichamenvandemensendiegedoodwerden.EntochverklaardenzijdieditduivelsewerkhaddenontketendinhunblindeengodslasterlijkeaanmatigingopenlijkdatzenietvreesdendatJeruzalemzouwordenverwoest,daarhetGodseigenstadwas.

Ommeermachtinhandentekrijgen,kochtenzevalseprofetenom,die,zelfstoendeRomeinselegioenendetempelbelegerden,moestenverkondigendathetvolkmoestwachtenopdeverlossingvanGod.TotophetlaatsteogenblikbleefdemenigtegelovendatdeAllerhoogstetussenbeidezoukomenomhuntegenstanderstevernietigen.MaarIsraëlhadGodsbeschermingvandehandgewezenenwasnuweerloos.OngelukkigJeruzalem,verscheurddoorinterneonenigheid,metstratenbesmeurddoorhetbloedvanzijnkinderendieelkaarhaddenvermoord,terwijlvreemdelegerszijnvestingenslooptenenzijnstrijdersdoodden!

AllevoorzeggingenvanChristusoverdeverwoestingvanJeruzalemgingenletterlijkinvervulling.DeJodenondervondendewaarheidvanzijnwaarschuwendewoordenaandenlijve:Wantmethetoordeel,waarmedegijoordeelt,zultgijgeoordeeldworden"(Matteüs7:2).Erwarentekenenenwonderenteziendiehetonheilendeondergangaankondigden.Middenindenachtscheeneenonnatuurlijklichtbovendetempelenhetaltaar.Indewolkenkonmenbijzonsondergangstrijdwagensenkrijgersziendiezichverzameldenomtenstrijdetetrekken.Depriestersdie'snachtsdienstdedeninhetheiligdomwerdenopgeschriktdoorgeheimzinnigegeluiden;deaardebeefdeenmenhoordevelestemmenroepen:'Laatonsvanhierweggaan.'Degrotepoortinhetoosten,diezozwaarwasdattwintigmannenhaarnauwelijkskondensluitenendiewerdverstevigddoorzeergroteijzerenstaven,diediepinhetstevige,stenenplaveiselwarenbevestigd,gingtemiddernachtzondermensenhandopen."(Milman,TheHistoryoftheJews,b.13).

ZevenjaarlangbleefeenmanopenneerlopenindestratenvanJeruzalemenkondigdehetonheilaandatJeruzalemzoutreffen.Dagennachtzonghijdewildeklaagzang:'Eenstemuithetoosten!Eenstemuithetwesten!Eenstemuitdevierwindstreken!EenstemtegenJeruzalementegendetempel!Eenstemtegendebruidegomsendebruiden!Eenstemtegenhetvolk!'"(Ibid.).Dezevreemdemanwerdgevangengenomenengegeseld,maargeenklachtkwamoverzijnlippen.Opbeledigingenenverwijtenantwoorddehijslechts:Wee,weeoverJeruzalem!"Wee,weeoverzijninwoners!"Zijnwaarschuwenderoepstem

zweegpastoenhijomkwambijhetbelegdathijhadvoorspeld.

GeenenkelechristenwerdbijdeverwoestingvanJeruzalemgedood.Christushadzijndiscipelengewaarschuwdenallendiezijnwoordengeloofden,kekenuitnaarhetbeloofdeteken.ZodragijnuJeruzalemdoorlegerkampenomsingeldziet,weetdan,datzijnverwoestingnabijis.LatendandieinJudéazijn,vluchtennaardebergen,endiebinnendestadzijn,dewijknemen",hadJezusgezegd(Lucas21:20,21).

NadatdeRomeinenonderleidingvanCestiusdestadhaddenomsingeld,brakenzeonverwachtshetbelegoptoenalleomstandighedengunstigschenenvooreenonmiddellijkeaanval.Debelegerden,diebegonnentewanhopenaaneensuccesvolverzet,stondenophetpuntzichovertegeventoendeRomeinsegeneraalzonderduidelijkeredenzijntroepenterugtrok.MaarGodsbarmhartigevoorzienigheidleiddedegebeurtenissenvoorhetwelzijnvanzijneigenvolk.

HetbeloofdetekenwasaandewachtendechristenengegevenennukregenallendiehetwildendegelegenheiddewaarschuwingvandeHeilandoptevolgen.DegebeurtenissenwerdenzogeleiddatJodennochRomeinendevluchtvandechristenenkondenverhinderen.BijdeaftochtvanCestiusdedendeJodenvanuitJeruzalemeenuitvalenachtervolgdenhetterugtrekkendeleger;toenbeidelegersinstrijdwarengewikkeld,haddendechristenendegelegenheiddestadteverlaten.Opdatogenblikwashetlandookgezuiverdvanvijandendiehenzoudenkunnentegenhouden.Toendestadbelegerdwerd,warendeJodeninJeruzalemsamengekomenomhetLoofhuttenfeesttevierenenzokondendechristenenuithethelelandongehinderdvluchten.Zonderaarzelengingenzenaarveiligeplaatsen-destadPellainhetlandPerea,aandeoverzijdevandeJordaan.DeJoodselegersdieCestiusenzijnlegerachtervolgdenvielenzijnachterhoedezóhevigaan,datzemetalgehelevernietigingwerdbedreigd.SlechtsmetdegrootstemoeiteslaagdendeRomeinenerinzichterugtetrekken.DeJodenledenzogoedalsgeenverliezenenkeerdenintriomfmethunkrijgsbuitnaarJeruzalemterug.Maarditschijnsuccesbrachthunslechtsonheil.ZewerdendaardooraangezettoteenhardnekkigverzettegendeRomeinen,watspoedigeenonuitsprekelijkeellendeoverdetenonderganggedoemdestadzoubrengen.

VreselijkwarenderampenwaardoorJeruzalemwerdgetroffentoenTitusdestadopnieuwbelegerde.DatgebeurdetijdenshetPaasfeest,toenmiljoenenJodenbinnenhaarmurenwarensamengekomen.Hunvoedselvoorradendie

jarenlanghaddenkunnenvoorzienindebehoeftenvandeinwonersalszezorgvuldigwerdenbeheerd,warenkorttevorendoordeafgunstendewraaknemingvandeelkaarbestrijdendepartijenvernietigdennuwerdenzegetroffendoordeverschrikkingenvandehongersnood.

Eénmaattarwewerdverkochtvoorééntalent.Dehongersnoodwaszóergdatmannenophetleervanhungordels,sandalenenschildbedekkingkauwden.Veelmensenslopen'snachtsnaarbuitenomwildeplantendiebuitendestadsmuurgroeiden,teverzamelen,hoewelvelenwerdengegrepeneneenwredemarteldoodmoestensterven,terwijlzijdieveiligterugkeerdendikwijlswerdenberoofdvanalleswatzeondankshetgevaarhaddenverzameld.Demachthebberspastendeonmenselijkstemartelingentoeomdenoodlijdendemensentedwingenhunkleinevoorraaddiezemisschienhaddenverborgen,aftestaan.Dezewreedhedenwerdenbovendienvaakbedrevendoormannendiezelfgoedgevoedwaren,maardiegewooneenvoorraadwildenaanleggenvoordetoekomst.

Duizendenkwamenomvandehongerendepest.Natuurlijkegenegenheidscheentezijnverdwenen.Mannenberoofdenhunvrouwenenvrouwenhunmannen.Menkondekinderenhetvoedseluitdemondvanhunbejaardeouderszienrukken.Devraagvandeprofeet,Kanookeenvrouwhaarzuigelingvergeten?",werdbeantwoordbinnendemurenvandezetenonderganggedoemdestad:Dehandenvanteerhartigevrouwenkooktenhaarkinderen;dezenwarenhaartotspijzebijdeondergangvandedochtermijnsvolks"(Jesaja49:15;Klaagliederen4:10).

Weergingdewaarschuwingvandeprofeetdieveertieneeuwenvroegerwasgegeveninvervulling:Deverwekelijkteenverwendevrouwonderu,dievanverwendheidenwekelijkheidhetnooitgewaagdheefthaarvoetzoolopdegrondtezetten,zalhaareigenmannochhaarzoonendochterietsgunnen,(...)nochdekinderen,diezijbaart,wantbijgebrekaanalleszalzijdieinhetgeheimeten,indebenardheidenbenauwdheid,waarmedeuwvijanduinuwstedenkwellenzal"(Deuteronomium28:56,57).

DeRomeinseleidersprobeerdendeJodenschrikaantejagenomhenopdiemaniertedwingenzichovertegeven.Degevangenendiezichverzetten,werdenvóórdestadsmurengegeseld,gemarteldengekruisigd.ElkedagwerdenerzohonderdenterdoodgebrachtenditafschuwelijkewerkduurdezólangdateropdenduurinhetdalvanJosafatenopGolgothazoveelkruisenstonden,datmen

ernauwelijkstussendoorkonlopen.OpdezevreselijkemaniergingdeverwensingdiedoordeJodenvoorderechterstoelvanPilatuswasgeuit,Zijnbloedkomeoveronsenoveronzekinderen"(Matteüs27:25),invervulling.TitushadgraageeneindewillenmakenaandezeverschrikkelijkegebeurtenissenomJeruzalemvoordetotaleondergangteredden.Hijwerdmetafschuwvervuldtoenhijdelichamenvandedodenophopenindedalenzagliggen.AlsinvervoeringkeekhijvandetopvandeOlijfbergnaardeprachtigetempelengafhetbeveldatgeenenkelesteendaarvanmochtwordenaangeroerd.VoordathijzichmeesterprobeerdetemakenvanditbolwerkdeedhijeenernstigberoepopdeJoodseleidershemnietteverplichtendeheiligeplaatsmetbloedteverontreinigen.Alszedieplaatswildenverlatenomergensandersslagteleveren,zougeenenkeleRomeindeheiligheidvandetempelschenden.

Josephuszelftrachttehenmetwelsprekendheidtotovergavetebewegenteneindezichzelf,hunstadenhuntempeltesparen.Maarzijnwoordenloktenbitterevervloekingenuit.Toenhij,hunlaatstemenselijkemiddelaar,daarstondtepleitenmethen,suisdenwerpspiesenhemtegemoet.DeJodenhaddendesmeekbedenvanGodsZoonverworpenennuverergerdendevermaningenensmekingenhunhardnekkigheidomtotheteindetoevoltehouden.DepogingenvanTitusomdetempeltesparenwarentevergeefs.Iemanddiegroterwasdanhijhadgezegddatergeensteenopdeanderezouwordengelaten.

DeblindehalsstarrigheidvandeJoodseleidersendeafgrijselijkemisdadendiewarengepleegdindebelegerdestad,wektendeafschuwenverontwaardigingvandeRomeinenopendaarombeslootTitustenslottedetempelstormenderhandintenemen.Hijbepaaldeechterdatdetempelindienmogelijkvanverwoestinggespaardmoestblijven.Maarzijnbevelenwerdennietopgevolgd.

Toenhijzichvoordenachtinzijntenthadteruggetrokken,dedendeJodenvanuitdetempeleenuitvalopdeRomeinen.Tijdensdezestrijdwierpeensoldaateenbrandendefakkeldooreenopeninginhetvoorportaalenineenommezienvantijdstondendemetcederhoutbetimmerdevertrekkenrondomdetempelinlichterlaaie.Tituskwaminallerijlnaardeplaats,gevolgddoorzijngeneraalsenlegioensoldatenengafdesoldatenhetbevelhetvuurteblussen.Menvolgdezijnbevelnietop.Inhunwoedewierpendesoldatenbrandendhoutindevertrekkendiegrensdenaandetempelendooddenvelendiedaareenschuilplaatshaddengevondenmethetzwaard.Hetbloedstroomdealswaterlangsdetempeltrappen.DuizendenennogmaalsduizendenJodenkwamenom.

Bovenhetkrijgsgewoelhoordemenstemmendieriepen:,,Icabod"-deheerlijkheidisnietmeer.

Tituskondewoedevandesoldatenonmogelijkbedwingen;hijtradbinnenmetzijnofficierenenzaghetinterieurvanhetheiligegebouw.Deprachtvervuldehemmetverbazingendaardevlammennogniettotdeheiligeplaatsenwarendoorgedrongen,deedhijeenlaatstepogingomzeteredden;hijsprongnaarvorenengafdesoldatenhetbeveldeverdereverspreidingvandevuurzeetegentehouden.DehoofdmanLiberalisprobeerdemetzijnofficiersstafgehoorzaamheidaftedwingen,maarzelfsdeeerbiedvoordekeizerkondeblindewoedetegendeJoden,dehevigheidvandestrijdendeonverzadigbarebegeertetotplunderennietinbedwanghouden.

Desoldatenzagenallesomzichheenschitterenvangoud,datdoorhetwildelichtvandevlammeneenverblindendeglanskreeg;zedachtendateronvoorstelbaarveelschatteninhetheiligdomwarenverborgen.

Eensoldaatwierpongemerkteenbrandendefakkeltussendescharnierenvandedeur:ineenoogwenkstondhethelegebouwinvlammen.Deofficierenmoestenzichterugtrekkendoorhetverblindendevuurendeverstikkenderookenhetprachtigebouwwerkwerdaanzijnlotovergelaten.HetwaseenverbijsterendschouwspelvoordeRomeinen-hoeveeltemeervoordeJoden!Deheletopvandeheuveldiebovendestaduitstak,gloeidealseenvulkaan.Hetenegebouwnahetanderestorttemetveelgedruisinenwerdverzwolgenindelaaiendeafgrond.Decederhoutendakenwarenéénvuurzee.Deverguldetorenswarenalsroodgloeiendepieken;detorensvandepoortenstuwdenhogevuurenrookzuilennaaromhoog.

Deomliggendeheuvelskregeneenlichtglans;menkondonkeregroepenmensenzienstaandiemeteenvreselijkeangstnaarhetvoortschrijdenvandeverwoestingkeken;opdemurenenhoogtenvandebovenstadwarenerzeervelegezichten,sommigebleekvandeangstderwanhoop,anderemeteengrijnsvanmachtelozewraak.

HetgeschreeuwvandeRomeinsesoldatenterwijlzeheenenweerliepenenhetgekermvandeopstandelingendieindevlammenomkwamen,werdengemengdmethetbrullendgeraasvandebrandenhetdonderendgeluidvandeinstortendebalken.Deecho'svandebergenbeantwoorddenofweerkaatstendekretenvandemensenopdehoogten;langsdemurenweerklonkenhetgeweenende

jammerklachten;mannendiestervendewarenvandehongerspandenhunlaatstekrachteninomeenkreetvanangstenvertwijfelingteslaken.

Deslachtingbinnendemurenwasnogvreselijkerdandetonelendiezichbuitenafspeelden.Mannenenvrouwen,oudenjong,opstandelingenenpriesters,zijdievochtenenzijdieomgenadesmeekten,werdenzonderonderscheidneergemaaid.Hetaantalmensendatgedoodwerdlaghogerdandatvanhunmoordenaars.DeRomeinsesoldatenmoestenoverhopendodemensenheenstappenomdeuitroeiingvoorttezetten"(Milman,TheHistoryoftheJews,b.16).

NadeverwoestingvandetempelvieldehelestadspoediginhandenvandeRomeinen.DeJoodseleidersverlietenhunonneembaretorensenTitusvondzegeheelverlaten.HijbekeekzemetverbazingenverklaardedatGodzeinzijnhandenhadgegeven,wantgeenenkeloorlogstuig,hoekrachtigook,hadietskunnenuitrichtentegendezegeweldigevestingen.Zoweldestadalsdetempelwerdenmetdegrondgelijkgemaaktendegrondwaardetempelhadgestaanwerdalseenakkeromgeploegd"(Jeremia26:18).

Tijdenshetbelegenindeslachtingdieeropvolgde,werdenmeerdanéénmiljoenmensengedood;deoverlevendenwerdenalsgevangenenweggevoerd,alsslavenverkocht,naarRomegebrachtomdetriomfantelijkeintochtvandeoverwinnaarsopteluisteren,voordewildedierengeworpenindearena'sofalsdaklozezwerversverstrooidoverdehelewereld.

DeJodenhaddenhuneigenboeiengesmeed;zehaddendebekerdergramschapvoorzichzelfgevuld.Indetotaleondergangdiehunalsvolktendeelvieleninaldeellendediezijondergingenbijdeverstrooiing,maaidenzewatzemeteigenhandenhaddengezaaid.Inditverbandheeftdeprofeetgezegd:Hetisuwverderf,Israël";wantdooruwongerechtigheidzijtgijgestruikeld"(Hosea13:9;14:2).

HunellendewordtvaakvoorgesteldalseenstrafdiehentrofdooreenbeveldatrechtstreeksvanGodkwam.Zoprobeertdeaartsbedriegerzijneigenwerkteverdoezelen.DoorhunhardnekkigeverwerpingvanGodsliefdeenbarmhartigheidwarendeJodenerzelfdeoorzaakvandatGodzijnbeschermendehandvanhenwegtrokwaardoorSatannaarwillekeuroverhenkonheersen.DeafschuwelijkewreedhedendiewerdenbedrevenbijdeverwoestingvanJeruzalemzijneenbewijsvanSatanswrekendemachtoverhen

diezichdoorhemlatenbeheersen.WijkunnennietbeseffenhoeveelwijChristusverschuldigdzijnvoordevredeenbeschermingdiewegenieten.DankzijGodsbeschermendehandkomtdemensheidniethelemaalonderSatansheerschappij.DeongehoorzamenenondankbarenhebbenveleredenentotdankbaarheidvoorGodsgenadeenlankmoedigheidbijhetbeteugelenvandewrede,kwaadaardigemachtvandeBoze.MaarwanneerdemensdegrensvanGodsgeduldoverschrijdt,laatGoddeteugelslos.

Godstaatniettegenoverdezondaaralsdeuitvoerdervanhetvonnisopdeovertreding,maarHijlaatdegenendiezijngenadeverwerpenaanhuneigenlotoveromteoogstenwatzegezaaidhebben.

Iederelichtstraaldiewordtverworpen,iederewaarschuwingdiewordtafgewezenofnietinachtwordtgenomen,iederehartstochtwaaraanmentoegeeft,iedereovertredingvanGodswet,iseenzaaddatgezaaidwordtendatzekerzijnoogstzalopleveren.

AlsdezondaarzichvoortdurendtegenGodsGeestverzet,wordtdeGeesttenslotteteruggetrokkenendanisergeenmachtmeeromdebozehartstochtenvandezielintetomenenisergeenbeschermingmeertegendeboosaardigheidenvijandschapvanSatan.

DeverwoestingvanJeruzalemiseenvreselijkeenernstigewaarschuwingvoorallendiehetaanbodvanGodsgenadegeringschattenenzichverzettentegenhetpleitenvanGodsbarmhartigheid.ErisnooiteenovertuigenderbewijsgeleverdvanGodshaattegendezondeenvandegewissestrafdiedeschuldigenzaltreffen.

DeprofetievanChristusoverdeoordelendieJeruzalemzoudentreffen,zalnogopeenanderemanierwordenvervuld.Dezeverschrikkelijkeverwoestingisdaarslechtseenzwakkeafschaduwingvan.HetlotvandeuitverkorenstadkondigtdeondergangaanvaneenwerelddieGodsbarmhartigheidheeftverworpenenzijnwetmetvoetenheeftgetreden.Degeschiedenisvandemenselijkeellendediedeaardeheeftmeegemaaktinhaarlangeeeuwenvanmisdaadissomber.Menwordtbedroefdenduizeltwanneermendaarovernadenkt.DegevolgenvanhetverwerpenvanGodsgezagzijnvreselijkgeweest.MaareennogsomberderschouwspelwordtonsbeschrevenindeOpenbaringenvanChristusaanJohannesinverbandmetdetoekomst.Degebeurtenissenvanhetverleden-delangeaaneenschakelingvanopstanden,conflictenenrevoluties,toendeganse

strijddergenendiestreden,metgedruisgeschieddeendekledereninhetbloedgewenteldenverbrandwerden"(Jesaja9:4,Statenvertaling)-watzijndiever-gelekenmetdeverschrikkingenvandetijdwanneerdebeteugelendeGeestvanGodvolledigvandeongelovigenzalwordenweggenomenenergeenpaalenperkmeerzalwordengesteldaandeuitbarstingvanmenselijkedriftenendeduivelsetoorn.DanzaldewereldalsnooittevorendegevolgenvanSatansheerschappijkunnenzien.MaartediendagezalGodsvolkzoalsindetijdvanJeruzalemsverwoestingwordenbevrijd,iederdietenlevenisopgeschreven(Jesaja4:3).

ChristuszeidatHijzouterugkomenomzijngetrouwentotzichtenemen:DanzullenallestammenderaardezichopdeborstslaanenzijzullendeZoondesmensenzienkomenopdewolkendeshemels,metgrotemachtenheerlijkheid.EnHijzalzijnengelenuitzendenmetluidbazuingeschalenzijzullenzijnuitverkorenenverzamelenuitdevierwindstreken,vanheteneuiterstederhemelentothetandere"(Matteüs24:30,31).

Danzaldewettelozezichopenbaren,diedeHere(Jezus)zaldodendoordeademzijnsmondsenmachteloosmakendoorzijnverschijning,alsHijkomt"(2Tessalonicenzen2:8).Deongelovigenvernietigenzichzelf,zoalsIsraëlinhetverleden;zegaantenonderaanhuneigenongerechtigheid.DooreenzondiglevenhebbenzezichzodanigvanGodvervreemdenishunnatuurzóontaarddoorhetkwaad,datdeopenbaringvanzijnheerlijkheidvoorheneenverterendvuuris.DemensenmoeteneroplettendatzedelesdievoorhenbeslotenligtindewoordenvanChristusnietvergeten.ZoalsHijzijndiscipelenwaarschuwdevoordeverwoestingvanJeruzalemenhuneentekengafvoordenaderendeondergang,zodatzezoudenkunnenontsnappen,heeftHijookdewereldgewaarschuwdvoordedagvandeuiteindelijkeverwoestingenheeftHijdemensentekenengegevendiehetnaderenvandedagaankondigen,zodatallendiedatwillendekomendegramschapzullenkunnenontvluchten.Jezuszegt:Enerzullentekenenzijnaanzonenmaanensterren,enopdeaarderadelozeangstonderdevolken"(Lucas21:25;Matteüs24:29;Marcus13:24-26;Openbaring6:12-17).Zijdiedezevoortekenenvanzijnkomstzien,moetenwetendathetnabijis,voordedeur"(Matteüs24:33).

Waaktdan",luidenzijnwaarschuwendewoorden(Marcus13:35).Zijdiedewaarschuwinginachtnemen,zullennietinduisterniswordengelaten,zodatdiedaghenonverwachtsovervalt.MaarvoorhendienietzullenwakenzalhetzozijndatdedagdesHerenzókomt,alseendiefindenacht"(1Tessalonicenzen

5:2-5).

DewereldisnunietméérgeneigdomdeboodschapvoordezetijdaantenemendandeJoden,dieooknietwildenluisterennaardewaarschuwingvanJezusinverbandmetJeruzalem.DedagdesHerenzalvoordeongelovigenaltijdonverwachtskomen.Wanneerhetlevendoorgaatmetzijnsleurvanelkedag,wanneerdemensengeheelopgaaningenoegens,zaken,reizenengeldverdienen,wanneergodsdienstigeleidersdevooruitgangenverbeteringindewereldverheerlijkenendemenseninslaapwordengesustdooreenvalsezekerheiddanzalzoalsdediefdietemiddernachtinbreektinhetonbewaaktehuis,deplotselingevernietigingkomenoverdeonverschilligenenongelovigenenzijzullengeenszinsontkomen"(vers3).("HetgroteConflict"E.G.White)

2-Devervolgingenindeeersteeeuwen

ToenJezushetlotvanJeruzalemendegebeurtenisseninverbandmetzijnwederkomstaanzijndiscipelenmeedeelde,voorzegdeHijookwatdechristenenzouoverkomenvanafdetijddatHijvanhenzouwordenweggenomentotzijnwederkomstmetgrotemachtenheerlijkheidomhenteverlossen.VandetopvandeOlijfbergzagJezusdestormendiekortdaarnaoverdeapostolischegemeentezoudenlosbarstenentoenHijverderindetoekomstkeek,zagHijdezware,vernietigendeorkanendiezijnvolgelingenindeeeuwenvanduisternisenvervolgingzoudentreffen.InenkelekorteuitsprakenmeteenontzettendebetekenisvoorzegdeHijwelklotdemachthebbersvandezewereldaanGodsgemeentezoudentoebedelen(Matteüs24:9,21,22).DevolgelingenvanChristuszoudenhetzelfdepadvanvernedering,spotenlijdenalshunMeestermoetenbetreden.DevijandschapdiewasontbrandtegendeVerlosserderwereldzouookalzijnvolgelingentendeelvallen.

DegeschiedenisvandeeerstegemeentebewijstdatdewoordendieChristushaduitgesprokeninvervullingzijngegaan.DemachtenvandeaardeenvandehelsteldenzichinslagordeoptegenChristusindepersoonvanzijnvolgelingen.Deheidenenwistenweldathuntempelsenaltarenzoudenmoetenverdwijnenalshetevangeliezegevierde.Daarombundeldenzijalhunkrachtenomhetchristendomtevernietigen.Hetvuurvandevervolgingwerdontstoken.Christenenwerdenvanhunbezittingenberoofdenuithunwoningenverdreven.Zijhebbenvaakmoetenlijden(Hebreeën10:32).Zijhebbenhoonengeselslagenverduurd,daarenbovennogboeienengevangenschap"(Hebreeën11:36).Zeervelenbezegeldenhungetuigenismethunbloed.Edelenenslaven,armenenrijken,geleerdenenongeletterdenwerdenzonderonderscheidgenadeloosafgeslacht.

DezevervolgingenbegonnenonderNeroomstreeksdetijdvanPaulus'marteldoodenwerdenmetafwisselendehevigheideeuwenlangvoortgezet.Dechristenenwerdentenonrechtebeschuldigdvandeergstemisdadenenmenbeweerdedatzijdeoorzaakwarenvangroterampen,zoalshongersnoden,epidemieënenaardbevingen.Terwijlzehetmikpuntwerdenvanvolkshaatenachterdocht,stondenverklikkersklaaromonschuldigemensentegenbetalingteverraden.

Zewerdenveroordeeldomdatzeinopstandzoudenzijngekomentegendekeizerofomdatmenzealsvijandenvandegodsdienstenalseenplaagvoordegemeenschapbeschouwde.Eenzeergrootaantalwerdvoordewildedierengeworpenoflevendverbrandindeamfitheaters.Sommigenwerdengekruisigd;anderenwerdenindehuidenvanwildedierengestokenenindearenageworpenomdoorhondentewordenverscheurd.Vaakwashunstrafdebelangrijkstevermakelijkheidbijopenbarefeestelijkheden.Grotemenigtenkwamenbijeenomdaarvantegenietenenzereageerdenmetluidgelachenapplausbijhetzienvanhundoodsstrijd.

OveralwaardevolgelingenvanChristushuntoevluchtzochten,werdenzealsroofdierenopgejaagd.Zemoesteneenschuilplaatszoekeninwoesteenonherbergzamestreken.Zeleefdenonderontbering,verdrukkingenmishandeling-dewereldwashunnernietwaardig-zijhebbenrondgedoolddoorwoestijnen,engebergten,inspelonkenendeholenderaarde"(vers37,38).Duizendenvondeneenschuilplaatsindecatacomben.OnderdeheuvelsbuitenRomewarenlangegalerijenindeaardeeninhetgesteenteuitgegraven.Dezedonkeredoolhofvangangenstrektezichkilometersverbuitendestadsmurenuit.IndezeonderaardseschuilplaatsenbegroevendevolgelingenvanChristushundodenendaarvondenzeookeentehuiswanneerzewerdenverdachtenvogelvrijwarenverklaard.WanneerdeLevengeverdegelovigendiedegoedestrijdhebbengestredenuitdedodenzaldoenopstaan,zullenvelendieomChristus'wildemarteldoodzijngestorvenuitdezedonkerespelonkentevoorschijnkomen.OndanksdezwarevervolgingenbewaardendezegetuigenvoorChristushungeloofonbevlekt.Hoewelzeallecomfortmoestenontberen,vanhetzonlichtwarenafgeslotenenindedonkere,maarveiligeschootderaardeeenschuilplaatsmoestenvinden,klaagdenzeniet.Metwoordenvangeloof,geduldenhoopmoedigdenzeelkaaraanomstandtehoudenindenoodenindeontberingen.HetverliesvanalleaardsebezittingenkonhenerniettoebrengenhungeloofinChristusteverzaken.Debeproevingenenvervolgingenwarenslechtsdetredendiehendichterbijhuneeuwigerustenbeloningbrachten.

ZoalsGodsboodschappersinhetverledenhebbenvelenzichlatenfolterenenvangeenbevrijdingwillenweten,opdatzijaaneenbetereopstandingdeelmochtenhebben"(vers35).

ZijherinnerdenzichdewoordenvandeMeester,diehadgezegddatwanneerze

omzijnwilvervolgingenmoestenlijden,zezichuitermatemoestenverblijden,omdathunloonindehemelzeergrootzouzijn.Deprofetenvóórhenwarenimmersookzovervolgd.Zewarenblijdatzewaardiggekeurdwarenomvoordewaarheidtelijden.Temiddenvandeknetterendevlammenzongenzetriomfliederen.Zekekeningeloofnaaromhoog;zezagenhoeChristusendeengelenoverdemurenvandehemelleunden,metdegrootstebelangstellingophenneerbliktenenhunstandvastigheidmetgoedkeuringgadesloegen.ErkwameenstemtothenvandetroonvanGod:WeesgetrouwtotdedoodenIkzalugevendekroondeslevens"(Openbaring2:10).

SatanspogingenomdegemeentevanChristusdoorgeweldtevernietigenwarentevergeefs.DegrotestrijdwaarindevolgelingenvanChristushetlevenlieten,hieldnietoptoendezetrouwevaandeldragersophunpostensneuvelden.Zeoverwonnendoordenederlaag.Godswerkliedenwerdengedood,maarzijnwerkgingsteedsvooruit.Hetevangeliewerdsteedsmeerverspreidenhetaantalaanhangersnamvoortdurendtoe.HetdrongdoortotgebiedendiezelfsvoordeRomeinseadelaarsontoegankelijkwaren.Eenchristenzeitotdeheidensemachthebbersdiedevervolgingenmetkrachtwildenvoortzetten:Julliemogenonsdoden,martelen,veroordelen...Jullieonrechtvaardigheidiseenbewijsvanonzeonschuld...Enookjulliewreedheidbaatjullieniets."Hetwaseenbewijstemeeromanderenvandewaarheidteovertuigen.Hoemeerwedoorjulliewordenneergemaaid,hoemeerweinaantalzullentoenemen;hetbloedvandechristenenisalszaad."(Tertullianus,Apology,par.50).

Duizendenwerdengevangengenomenenterdoodgebracht,maaranderenstondenopennamenhunplaatsin.Enzijdieomhungeloofdemarteldoodstierven,warenveiliginChristusenwerdendoorHemalsoverwinnaarsbeschouwd.ZehaddendegoedestrijdgestredenenzullendekransderrechtvaardigheidontvangenwanneerChristusterugkomt.HetlijdendatzemoestendoorstaanbrachtdechristenendichtertotelkaarentothunVerlosser.Hetvoorbeeldvanhunlevenenhetgetuigenisvanhunstervenwareneenvoortdurendebelijdenisvandewaarheid.Waarmendathetminstverwachtte,verlietenSatansonderdanenzijndienstenschaardenzichonderdebaniervanChristus.OmmetmeersuccestegenGodsheerschappijtestrijden,plantteSatanzijnbanierinChristus'gemeente.AlsdevolgelingenvanChristuskondenwordenbedrogenenertoekondenwordengebrachtGodtemishagen,zouhunkracht,vastberadenheidenstandvastigheidbezwijkenenzoudenzeeengemakkelijkeprooiworden.

Degrotetegenstanderprobeerdenumetsluwheidtebereikenwathijnietmetgeweldhadkunnendoen.Devervolgingenhieldenopendegevaarlijkeverleidingvanmateriëlevoorspoedenwereldseeerkwamenervoorindeplaats.Afgodendienaarsnameneendeelvanhetchristelijkgeloofaan,maarverwierpenanderegrondwaarheden.ZebeweerdenJezusteaanvaardenalsdezoonvanGodeninzijndoodenopstandingtegeloven,maarwarennietovertuigdvanhunzondeenhaddenookgeenbehoefteaanberouwofinkeer.Zededenenkeletoegevingenensteldenvoordatdechristenendatookmaarmoestendoen,zodatallenéénzoudenzijninhetgeloofinChristus.

Degemeentewasnuinzeergrootgevaar.Degevangenis,defolteringen,debrandstapelenhetzwaardwarenzegeningenvergelekenmetdezenieuwetoestand.Sommigechristenenblevendewaarheidtrouwenwildenvangeencompromisweten.Anderenwildenwelenkelegeloofspuntenlatenvallenofveranderenomtoteeneenheidtekomenmetdehalfbekeerdeheidenen.Zehooptendaarmeedeheidenenvolledigtebekeren.HetwaseenmoeilijketijdvoordewarevolgelingenvanChristus.OnderdedekmantelvaneenschijnchristendomdrongSatandegemeentebinnenomhungeloofteverzwakkenenhungeestaftekerenvanhetWoordderwaarheid.

Demeestechristenenstemdeneropdeduurmeein,waterindewijntedoenenerkwameeneenheidtotstandtussenhetchristendomenhetheidendom.Hoeweldeafgodendienaarszogenaamdwarenbekeerdenzichbijdegemeenteaansloten,blevenzetochhunafgodendiensttrouwenverwisseldenzealleendevoorwerpenvanhunvereringvoorbeeldenvanJezusenzelfsvanMariaendeheiligen.Debedorvenzuurdesemvandeafgodendienstdieopdezemanierindegemeentewerdbinnengebracht,zettezijnverderfelijkwerkvoort.Verkeerdeleerstellingen,bijgelovigegebruikenenafgodischepraktijkenwerdenindegeloofsbelijdenisenindeeredienstopgenomen.NaarmatedevolgelingenvanChristuszichaanslotenbijdeafgodendienaars,werddechristelijkegodsdienstondermijndenverloordegemeentehaarreinheidenkracht.Erwarenechterenkelendienietdoordezedwalingenwerdenmisleid.ZijbleventrouwaandeBronvanwaarheidendiendenalleenhunGod.MenheeftdemensendiezichvolgelingenvanChristusnoemenaltijdintweegroepenkunnenverdelen.TerwijldeenegroepmensenhetlevenvanJezusoverdenkt,oprechthungebrekenwilverbeterenenhetgroteVoorbeeldwilnavolgenkeertdeanderegroepzichafvandeeenvoudige,praktischewaarhedendiehundwalingenaanhetlichtbrengen.

Zelfsinhaarbestedagenbestonddegemeentenietvollediguitware,zuivere,oprechtegelovigen.OnzeVerlosserleerdedatzijdiezichmoedwilligaandezondeovergevennietindegemeentemogenwordenopgenomen.EntochgingHijommetmensendiekarakterfoutenhaddenenschonkHijhundezegeningenvanzijnleerenzijnvoorbeeld,zodatzedekanskregenhuneigengebrekenintezienenteverbeteren.

Onderdetwaalfapostelenwasereenverrader.Judaswerdnietwegens,maarondankszijnkarakterfoutenaangenomen.Hijwerdonderdediscipelenopgenomen,zodathijdoordeleerenhetvoorbeeldvanChristuszoukunnenlerenwateenchristelijkkarakterisenopdiemanierzijnfoutenzouinzien,totinkeerzoukomenendoorGodsgenadezijnzielzoureinigendoordewaarheidgehoorzaamteworden".MaarJudaswandeldenietinhetlichtdathemzogenadigwerdgeschonkenhijgafzichoveraandezondeenloktezodoendedeverleidingenvanSatanuit.Zijnslechtekaraktertrekkenkregendeoverhand.Hijlietzijngeestdoordemachtenvandeduisternisbeheersen,hijwerdkwaadwanneerzijnfoutenwerdenveroordeeldenzokwamhijtotzijnvreselijkemisdaad:hijverraaddezijnMeester.

Opdezelfdewijzehatendemensendiemeteenschijnvangodsvruchthetkwaadliefhebbendeanderendiehunvredeverstorenomdatzehunzondiglevenveroordelen.Wanneerzicheengunstigegelegenheidvoordoet,zullenze,zoalsJudas,degenenverradendieheninhuneigenbelangwildenterechtwijzen.

Deapostelenontmoettenindegemeentemensendiededenalsofzegodvruchtigwaren,terwijlzeheimelijkdezondeliefhadden.AnaniasenSapphirawarenbedriegers,diededenalsofzeallesaanGodgaven,terwijlzeuitbegeerteeendeelvoorzichzelfachterhielden.

DeGeestderwaarheidopenbaardehetwarekaraktervandezehuichelaarsaandeapostelenenhetoordeelvanGodzuiverdedegemeentevandezesmetophaarreinheid.DitduidelijkebewijsvandescherpwaarnemendeGeestvanChristusindegemeenteverschriktedeschijnheiligenenboosdoeners.ZekondennietlangomgaanmetmensendieinhunlevenendenkentrouwevertegenwoordigersvanChristuswaren.

Toenzijnvolgelingenbeproevingenenvervolgingenmoestendoorstaan,wildenalleenzijdiebereidwarenallesindesteektelatenvoordewaarheidzijn

volgelingenworden.Zolangdevervolgingenvoortduurden,bleefdegemeentedanookbetrekkelijkzuiver.Maartoendieophielden,slotenbekeerlingendieminderoprechtentoegewijdwarenzichbijdegemeenteaanenstonddewegopenvoorSatanomvastevoettekrijgenindegemeente.

MaarerkangeengemeenschapzijntussendeVorstvanhetlichtendevorstvandeduisternisenerkangeenbandbestaantussenhunvolgelingen.Toendechristenenbegonnenomtegaanmetmensendiemaarhalfbekeerdwarenvanhunheidendom,sloegenzeeenwegindiehensteedsverdervandewaarheidwegleidde.Satanjuichtedathethemwasgeluktzo'ngrootaantalvolgelingenvanChristustemisleiden.HijdeedzijnmachtnogmeeroverhengeldenenzettehenertoeaandegenendieGodtrouwwarengebleventevervolgen.

Niemandwaszógoedopdehoogtehoemenhetchristelijkgeloofmoesttegenwerkenalsjuistzijdieditgeloofeenshaddenverdedigd;dezeafvalligechristenenbondenmethunhalf-heidensegeestverwantendestrijdaantegendegrondwaarheden.

Zijdietrouwwildenblijven,moesteneenwanhopigestrijdvoerenomstandtehoudentegenhetbedrogendegruwelendieinpriestergewadenvermomddegemeentebinnenslopen.DeBijbelwerdnietaangenomenalsdemaatstafvoorhetgeloof.DeleervandeGodsdienstvrijheidwerdalseenketterijbestempeldenhaarverdedigerswarengehaatenwerdenvervolgd.

Naeenlange,zwarestrijdbeslotendeweinigegetrouwenelkebandmetdeafvalligekerkteverbrekenalszebleefweigerenzichvanvalseleerstellingenenafgodendiensttezuiveren.Zijzagenindateenscheidingabsoluutnoodzakelijkwas,alszegehoorzaamwildenblijvenaanhetWoordvanGod.Zedurfdengeendwalingenteduldendienoodlottigzoudenzijnvoorhuneigengeestelijklevenenwildengeenvoorbeeldgevendathetgeloofvanhunkinderenenkleinkindereningevaarzoubrengen.

Omdevredeendeeenheidtebehouden,warenzebereidelketoegevingtedoendieverenigbaarwasmethungetrouwheidaanGod,maarzemeendenookdatzelfsdevredeteduurbetaaldwasalserbeginselenvoormoestenwordenopgeofferd.Alsdeeenheidalleenbereiktkonwordendoorgeschippermetdewaarheidengerechtigheid,moestermaarlieveronenigheidenzelfsopenlijkevijandschapzijn.

Hetzoudegemeenteendewereldtengoedekomenalsdebeginselendiedezestandvastigemensenmotiveerden,werdenaangemoedigdbijdegenendiezichGodsvolknoemen.Erheersteenverontrustendeonverschilligheidtegenoverdeleerstellingendiedepijlersvanhetchristelijkgeloofzijn.Demeningalszoudendezenietvanlevensbelangzijn,wintsteedsmeerveld.DezeontaardingmoedigtSatansmedewerkersaan,zodatvalsetheorieënenverderfelijkemisleidingen,waarvoordegelovigeninvroegereeeuwenhunleveningevaarwildenbrengenomzetebestrijdenenteveroordelen,nugunstigwordenonthaalddoorduizendenmensendiebewerendatzevolgelingenvanChristuszijn.

Deeerstechristenenwareninderdaadeengroepeigenaardigemensen.Hunonberispelijkgedragenhunonwankelbaargeloofwareneenvoortdurendeaanklachtdiederustvandezondarenverstoorde.Hoewelzegeringinaantalwarenengeenrijkdom,aanzienoferetitelsbezaten,warenzeoveralwaarhunkarakterenleerbekendwerdeneenverschrikkingvoordeboosdoeners.DaaromwerdenzedoordegoddelozengehaatzoalsAbelwerdgehaatdoordegoddelozeKaïn.

OmdezelfderedenwaaromKaïnzijnbroerAbeldoodde,brachtenookdegenendiedebeteugelingvandeHeiligeGeestvanzichafwildenschuddenGodsvolkomhetleven.OmdezelfderedenverwierpenenkruisigdendeJodendeHeiland-omdatdereinheidenheiligheidvanzijnkaraktereenvoortdurendeaanklachtwarentegenhunzelfzuchtenverdorvenheid.

VanafdetijdvanChristustothedenhebbenzijntrouwevolgelingendehaatentegenwerkingopgewektvandemensendiedepadenderzondeliefhebbenenbewandelen.Hoekanmenhetevangeliedaneenvredesboodschapnoemen?ToenJesajadegeboortevandeVerlosseraankondigde,gafhijHemdetitelVredevorst".ToendeengelendegeboortevanChristusaandeherdersmeedeelden,zongenzebovendeveldenvanBethlehem:ErezijGodindenhoge,envredeopaardebijmensendeswelbehagens"(Lucas2:14).

EriseenschijnbaretegenstrijdigheidtussendezeprofetischeverklaringenendewoordenvanChristus:,,Ikbennietgekomenomvredetebrengen,maarhetzwaard"(Matteüs10:34).

Maaralsmendezetweeuitsprakengoedbegrijpt,stemmenzevolkomenmetelkaarovereen.Hetevangelieiseenvredesboodschap.

Hetchristendomiseenstelseldatindienhetwordtaanvaardennageleefd,vrede,harmonieengelukoverdeheleaardezalverspreiden.

DegodsdienstvanChristusverenigtallendiezijnleerstellingenaannemenmetdenauwebandenvaneenbroederschap.

ChristuswildedemensenmetGod-endusookmetelkaar-verzoenen.MaardewereldslaatonderdeheerschappijvanSatan,Christus'meestonverzoenlijkevijand.Hetevangeliesteltdemensenlevensprincipesvoordiehelemaalinstrijdzijnmethungewoontesenverlangensendaaromverzettenzezichertegen.Zehatendereinheiddiehunzondenaanhetlichtbrengtenveroordeeltenzevervolgenenvermoordendegenendiehentrachtenteovertuigenvanzijnrechtvaardigeenheiligeeisen.

Deverhevenwaarhedendiehetchristendomverkondigt,brengenhaatentwistendaaromwordthetevangelieeenzwaardgenoemd.

DeondoorgrondelijkebeschikkingvanGodwaardoorHijtoelaatdatderechtvaardigenverdrukkinglijdendoordewreedheidvandegoddelozenheeftvelendiezwakstaaninhungeloofvooronoplosbareproblemengesteld.SommigenzijnzelfsbereidhunvertrouweninGodtelatenvarenomdatHijtoestaatdatdeergsteongelovigenvoorspoedhebben,terwijldebesteenreinstegelovigenwordengekweldengemartelddoorhunwredemacht.HoekanIemand,dierechtvaardig,barmhartigenalmachtigiszo'nonrechtvaardigheidenverdrukkingtoestaan?",vragenze.Dezevraagmagonsnietverontrusten.Godheeftonsgenoegbewijzenvanzijnliefdegegevenenwemogenzijngoedheidnietintwijfeltrekkenomdatwedewerkingvanzijnvoorzienigheidnietbegrijpen.Christuswistwelketwijfelhunzielindedagenvanduisternisenbeproevingenzoubenauwenenheeftdezewoordentotzijndiscipelengesproken:Gedenkthetwoord,datIktotugesprokenheb:Eenslaafstaatnietbovenzijnheer.IndienzijMijvervolgdhebben,zijzullenookuvervolgen"(Johannes15:20).

Jezusheeftmeervooronsgeledendanéénvanzijnvolgelingenooitzalkunnenlijdendoordewreedheidvanslechtemensen.Zijdiefolteringenendemarteldoodmoetenondergaan,lopenslechtsindevoetsporenvanGodsgeliefdeZoon.

DeHeretalmtnietmetdebelofte"(2Petrus3:9).Hijvergeetnochverlaatzijn

kinderen,maarlaatdeongelovigenhunwareaardtonen,zodatniemanddiezijnwilwensttedoenzichhoefttevergissen.Derechtvaardigenwordenookinhetvuurvandeverdrukkinggeplaatst,opdatzijzelfgelouterdzoudenworden,hunvoorbeeldanderenvandeechtheidvanhungeloofengodsvruchtzouovertuigenenhunstandvastigehoudingdegoddelozenenongelovigenzouveroordelen.

GodlaattoedatdeongelovigenvoorspoedhebbenenhunvijandschaptegenoverHemopenbaren,zodatwanneerzijdemaatvanhunongerechtigheidhebbenvolgemaakt,allenGodsrechtvaardigheidenbarmhartigheidzullenerkennenwanneerzedefinitiefvernietigdworden.

Dedagvanzijntoornnadertsnel;opdiedagzullenallendiezijnwethebbenovertredenenzijnvolkhebbenverdrukthetrechtvaardigeloonvoorhunwerkenontvangenenzalwreedheidenelkonrechttegenoverGodstrouwekinderenwordengestraftalsofdezedadenChristuszelfwarenaangedaan.

Eriseenandere,belangrijkerevraagdiedekerkenvanvandaagzoumoetenbezighouden.DeapostelPauluszegt:Allen,dieinChristusJezusgodvruchtigwillenleven,zullenvervolgdworden"(2Timoteüs3:12).

Waaromschijnendevervolgingendangrotendeelstezijningesluimerd?Deenigeredendaarvoorishetfeitdatdegemeentezichaandewereldheeftaangepastendaardoorgeenverzetmeeruitlokt.DegodsdienstvandemenseninonzetijdheeftniethetreineenheiligekarakterdathetchristelijkgeloofindetijdvanChristusenzijnapostelenkenmerkte.Hetisalleentewijtenaandegeestvangeschippermetdezonde,aanhetfeitdatdegrotewaarhedenuitGodsWoordmetzoveelonverschilligheidwordenbeschouwdenerzoweinigwaregodsvruchtisindegemeente,dathetchristendomogenschijnlijkzopopulairisindewereld.Maaralserweereenherlevingkomtvanhetgeloofendekrachtvandeeerstegemeentezaldegeestvanvervolgingweerwordenaangewakkerdenhetvuurvandevervolgingenopnieuwwordenontstoken.("HetgroteConflict"-E.G.White)

3-Eentijdvangeestelijkeduisternis

InzijntweedebriefaandeTessalonicenzenvoorzegdedeapostelPaulusdegroteafvaldiezouleidentotdevestigingvanhetpausdom.HijzeidatdedagdesHeren"nietzouaanbrekenvoordatzichbepaaldeingrijpendeveranderingenhaddenvoorgedaan:Eerstmoetdeafvalkomenendemensderwetteloosheidzichopenbaren,dezoondesverderfs,detegenstander,diezichverhefttegenalwatGodofvoorwerpvanvereringheet,zodathijzichindetempelGodszet,omaanzichtelatenzien,dathijeengodis".Ookwaarschuwdedeapostelzijnbroeders:Hetgeheimenisderwetteloosheidisreedsinwerking"(2Tessalonicenzen2:3,4,7).Zelfsindiebegintijdzaghijdwalingendegemeentebinnensluipendiedewegzoudenbereidenvoordeontwikkelingvanhetpausdom.

Zeerlangzaam,inhetbeginheimelijkeninstilte,maarlateropenlijkernaarmatehetinkrachttoenamengingheersenoverdegeestenvandemensen,zettehetgeheimenisderwetteloosheid"zijnbedrieglijkengodslasterlijkwerkvoort.Bijnaonmerkbaarwerdendegebruikenvanhetheidendomindechristelijkegemeenteingevoerd.Degeestvantoegevingenendebereidheidtotaanpassingwerdenenigetijdtegengehoudendoordezwarevervolgingendiedegemeenteonderhetheidendomhadteverduren.Maartoendevervolgingenophieldenenhetchristendomingangvondindehovenenpaleizenvankoningen,verwisseldehetdenederigeeenvoudvanChristusenzijnapostelenvoordeprachtenpraalvanheidensepriestersenvorstenensteldehetmenselijketheorieënentraditiesindeplaatsvanGodseisen.

DezogenaamdebekeringvanConstantijninhetbeginvandevierdeeeuwverwektegroteblijdschap.Dewereldtradmeteenschijnvangerechtigheidtoetotdegemeente.Toenbegonhetverderfsnelomzichheentegrijpen.Hetheidendom,datschijnbaaroverwonnenwas,werddeechteoverwinnaar.Zijngeestbeheerstedegemeente.Heidenseleerstellingen,praktijkenenbijgeloofwerdenopgenomeninhetgeloofendegodsdienstvanmensendiezichvoorChristus'volgelingenuitgaven.Hetcompromistussenhetheidendomenhetchristendomleiddetothetontstaanvandemensderwetteloosheid",diezichvolgensdeprofetiezouverzettentegenenzichookzouverheffenbovenGod.DitreusachtigestelselvandwaalleringeniseenmeesterwerkvanSatansmacht,eenmonumentvanzijnpogingenomzichzelfopdetroonteplaatsenenoverde

wereldteheersennaareigengoeddunken.

SatanheefteenseencompromismetChristuswillensluiten.HijkwamtotGodsZoonindewoestijnenlietHemallekoninkrijkenderwereldenhunheerlijkheidzien.HijboodChristusallesaanopvoorwaardedatHijdeheerschappijvandevorstderduisterniszouerkennen.Christusbestraftedezearroganteverleiderendwonghemwegtegaan.MaarSatanheeftmeersucceswanneerhijzichmetdezelfdeverleidingenbijdemensaandient.TerwillevanmaterieelvoordeelenwereldseeergingdekerkerkenningensteunzoekenbijdegrotendezeraardeentoenzeChristusdoorhaarhandelwijzehadverworpen,beweeszehaartrouwaandevertegenwoordigervanSatan,debisschopvanRome.Volgenséénvandebelangrijksteleerstellingenvanderooms-katholiekekerkisdepaushetzichtbarehoofdvanChristus'wereldkerkenishijbekleedmetdehoogstemachtoverbisschoppenenpriestersinalledelenvandewereld.Maardaarblijfthetnietbij:menheeftdepausdenamenenaanspreektitelsvandeGodheidgegeven.DepauswordtHereGoddePaus"genoemdenhijisonfeilbaarverklaard(zieAanhangselonderTitelsvandepaus"enOnfeilbaarheid").Hijwildatallemensenhemeerbewijzen.ZowordtdezelfdeeisdieSatanindewoestijnheeftgesteldnogaltijdherhaalddoorbemiddelingvandekerkvanRome.Zeerveelmensenzijnbereidhemdezeeerinderdaadooktebewijzen.

MaarzijdieGoddienenenerenreagerenopdezehemeltergendeaanmatigingzoalsChristusdatgedaanheeftmetdeverleidingenvandesluwevijand:GijzultdeHere,uwGod,aanbiddenenHemalleendienen"(Lucas4:8).

GodheeftnergensinzijnWoordookmaarenigeaanwijzinggegevendatHijeenmensheeftaangesteldtothoofdvandegemeente.DeleervandepauselijkeheerschappijdruistlijnrechtintegendeleervandeBijbel.DepausheeftslechtsmachtoverChristus'gemeentegekregendoorwederrechtelijketoe-eigening.

Rooms-katholiekenhebbendeprotestantenaltijdvanketterijenmoedwilligeafscheidingvandewarekerkbeschuldigd.Maareigenlijkmoetenzezichzelfdaarvanbeschuldigen.ZijhebbendebaniervanChristusomlaaggehaaldenzijzijnafgewekenvanhetgeloof,dateenmaaldeheiligenovergeleverdis"(Judas3).

SatanwistweldatdeHeiligeSchriftdemenseninstaatzoustellenzijnbedrogteontdekkenendatzezichdantegenzijnmachtzoudenverzetten.MetditWoordhadzelfsdeVerlosserderwereldzijnaanvallenafgeslagen.Bijelke

aanvalhieldChristushemhetschildvandeeeuwigewaarheidvoordoorhetuitsprekenvandewoorden:Erstaatgeschreven".TegenoverelkvoorstelvandeverleiderplaatsteHijdewijsheidenmachtvanhetWoord.WildeSatanzijnheerschappijoverdemensenbehoudenendemachtvandepauselijkeoverweldigervestigendanmoesthijheninonwetendheidaangaandedeSchrifthouden.

DeBijbelverheerlijktGodenzetdesterfelijkemensopzijnplaats.Daarommoestenzijnheiligewaarhedenverborgenblijvenenonderdruktworden.Dezeredeneringwerddoorderooms-katholiekekerkovergenomen.EeuwenlangwasdeverspreidingvandeBijbelverboden.DemensenmochtenGodsWoordnietlezenofinhuishebbenengewetenlozepriestersenprelatenlegdenzijnleeropzo'nmanieruitdathunonrechtmatigeaansprakenerdoorwerdengesteund.DaaromwerddepausdoorbijnaiedereenerkendalsdestedehoudervanGodopaarde,bekleedmetmachtoverKerkenStaat.Toenhetinstrumentdatdedwalingenaanhetlichtbrengteenmaaluitdewegwasgeruimd,konSatannaareigeninzichtenhandelen.Volgensdeprofetiezouhetpausdomeropuitzijntijdenenwetteveranderen"(Daniël7:25).Ditwerkwerdonmiddellijkondernomen.Omdebekeerlingenuithetheidendomietsindeplaatstegevenvoordevereringvanhunafgodenenzodoendehunzogenaamdeaanvaardingvanhetchristendomtevergemakkelijken,werdhetaanbiddenvanbeeldenenrelikwieënlangzamerhandindechristelijkegodsdienstopgenomen.Eenoecumenischconcilie(zieAanhangselonderBeeldendienst")keurdelaterdezeafgodendienstgoed.Omhetgodslasterlijkewerkafteronden,heeftRomezichhetrechttoegeëigendhettweedegebod,datdebeeldendienstverbiedt,uitGodswetteschrappenenhettiendegebodtesplitsenomtochhetjuisteaantaltebehouden.

DegeestvantoegevingenaanhetheidendombaandedewegvooreennoggrotereaanslagopGodsgezag.Satanbediendezichvanoneerlijkeleidersindegemeenteomookhetvierdegebodteveranderenenhijprobeerdedeeeuwenoudesabbat,dedagdiedoorGodwasgezegendengeheiligd,(Genesis2:2,3)opzijteschuiveneninplaatsdaarvanhetfeestdatdeheidenenvierdenalsdeeerbiedwaardigedagvandezon"intevoeren.

Aanvankelijkwerddezeveranderingnietdirectopenlijkdoorgevoerd.Indeeersteeeuwenwasdewaresabbatdoorallechristenengevierd.ZijijverdenvoorGodseerendaarzegeloofdendatzijnwetonveranderlijkwas,waaktenzeijverigoverdeheiligheidvanhaargeboden.MaarSatangingmetgrotesluwheid

tewerkomhetbeoogdedoeldoorbemiddelingvanzijnmedewerkerstebereiken.Omdeaandachtvandemensenopdezondagterichten,maaktemenereenfeestdagvan.Erwerdenkerkdienstenopdiedaggehouden.Tochwerddezondagalleenalseendagvanontspanningbeschouwdenwerddesabbatnogaltijdgeheiligd.

Omdewegtebereidenvoorhetwerkdathijvanplanwastotstandtebrengen,hadSatannogvóórdekomstvanChristusdeJodendesabbatmetzeerstrengevoorschriftenlatenverzwaren,waardoorsabbatsvieringeenlastwerd.HijprofiteerdevanhetongunstigelichtwaarindesabbatwerdgeplaatstenbrandmerktedesabbatalseenJoodseinstelling.Terwijldechristenendezondagblevenvierenalseenfeestdag,zorgdehijervoordatzevandesabbateenvastendag,eendagvandroefheidensomberheidmaaktenomopdiemanierhunhaattegenoverhetjodendomtetonen.

InhetbeginvandevierdeeeuwvaardigdekeizerConstantijneenbeveluitwaarbijdezondaginhetheleRomeinserijktotopenbarefeestdagwerduitgeroepen(zieAanhangselonder,DezondagswettenvanConstantijn').Dedagvandezonwerddoorzijnheidenseonderdanengevierdenwerddoordechristenenineregehouden.Hetbeleidvandekeizerwaseropgerichtdetegenstrijdigebelangenvanhetheidendomenhetchristendommetelkaarteverzoenen.Hijwerddaartoeaangespoorddoordebisschoppenvandekerk,diedooreerzuchtenmachtswellustgedreven,meendendatwanneerzowelchristenenalsheidenendezelfdedagvierdenhetchristendomdoorveleheidenenzogenaamdzouwordenaangenomenendatopdiemanierdemachtenluistervandekerkzoudenwordenvergroot.

Maarhoewelveelgodvrezendechristenenlangzamerhanddezondageenzekeregraadvanheiligheidbegonnentoetekennen,vierdenzijnogaltijddewaresabbatalsdeheiligedagdesherenenheiligdenzijhemingehoorzaamheidaanhetvierdegebod.Maardaarmeewashetwerkvandeaartsbedriegernognietaf.Hijwasvastbeslotendechristelijkewereldonderzijnbaniertescharenenermachtoveruitteoefenendoorbemiddelingvanzijnstedehouder,detrotsebisschop,diezichuitgafvoordevertegenwoordigervanChristus.Hijbereiktezijndoeldoordemedewerkingvanhalfbekeerdeheidenen,eerzuchtigeprelatenenwereldsgezindekerkleden.

Vantijdtottijdwerdenergroteconciliesgehouden,waartoedekerkelijkewaardigheidsbekledersuitdegehelewereldbijeengeroepenwerden.Opbijnaelk

conciliewerddesabbatdieGodhadingesteldwatverderverlaagd,terwijldezondagindezelfdematewerdverhoogd.Zowerddeheidensefeestdagopdenduuralseengoddelijkeinstellingvereerd,terwijldesabbatvandeBijbelwerdgedoodverfdalseenoverblijfselvanhetjodendomendemensendiehemvierdenwerdenvervloekt.

DegroteafvalligewaseringeslaagdzichteverheffentegenalwatGodofvoorwerpvanvereringheet"(2Tessalonicenzen2:4).HijhadheténigegebodvandeheiligewetdathethelemensdomduidelijkwijstopdewareenenigeGodveranderd.InhetvierdegebodwordtGodgeopenbaardalsdeScheppervanhemelenaarde.HetmaaktdaardooreenonderscheidtussenHemendeafgoden.Dezevendedagwerdalseengedenktekenvanhetscheppingswerkenalseenrustdagvoordemensingesteld.HetmoestdemensvoortdurendherinnerenaanGodalsdebronvanallelevenenhetvoorwerpvanvereringenaanbidding.SatanwildemensafleidenvanzijntrouwaanGodenvandegehoorzaamheidaanzijnwet.DaaromkeerthijzichvooraltegenhetgeboddatnaardeSchepperverwijst.

DeprotestantenbewerentegenwoordigdatdezondagdoordeopstandingvanChristusopdiedagtotchristelijkesabbatisverheven.DaarisechtergeenenkelbewijsvoortevindenindeBijbel.Christusenzijnapostelenhebbendezondagdieeernietbewezen.Hetvierenvandezondagalseenchristelijkeinstellingvindtzijnoorspronginhetgeheimenisderwetteloosheid"(2Tessalonicenzen2:7),datreedsinPaulus'dageninwerkingwas.WaarenwanneerheeftdeHereditgeesteskindvanhetpausdomaangenomen?WelkegeldigeredenkanmenaanvoerenvooreenveranderingdiedeSchriftnietgoedkeurt?

Indezesdeeeuwhadhetpausdomaleenstevigepositieverworven.DezetelvanzijnmachtwasgevestigdindehoofdstadvanhetkeizerrijkendebisschopvanRomewerdtothoofdvandehelekerkuitgeroepen.Hetheidendomhadplaatsgemaaktvoorhetpausdom.Endedraakgafhemzijnkrachtenzijntroonengrotemacht"(Openbaring13:2),(zieAanhangselonderProfetischetijdperken").

Toenbegonnende1260jarenvanpauselijkeonderdrukking,diewarenaangekondigdindeprofetieënvanDaniëlendeOpenbaring(Daniël7:25;Openbaring13:5-7).Dechristenenwerdenvoordekeusgesteldhungeloofderugtoetekerenenderoomseceremoniëneneredienstteaanvaardenófderestvanhunlevendoortebrengeninkerkersenterdoodgebrachttewordenopde

pijnbank,debrandstapelofhetschavot.

ToengingendewoordenvanJezusinvervulling:Engijzultovergeleverdwordenzelfsdooroudersenbroedersenverwantenenvrienden,enzijzullensommigenvanudoden,engijzultdoorallengehaatwordenommijnsnaamswil"(Lucas21:16,17).Devervolgingendieoverdegelovigenlosbarsttenwarenhevigerdanooittevorenendewereldwerdééngrootslagveld.EeuwenlangvonddegemeentevanChristuseentoevluchtindeafzonderingendeeenzaamheid.Deprofeetzegtinditverband:,,Endevrouwvluchttenaardewoestijn,waarzijeenplaatsheeft,doorGodbereid,opdatzijdaartwaalfhonderdenzestigdagenonderhoudenzouworden"(Openbaring12:6).Toenderooms-katholiekekerkaandemachtkwam,begonnendedonkereMiddeleeuwen.Naarmatehaarmachtgroeide,werddieduisternisgroter.HetgeloofinChristus,hetwarefundament,werdopdepausvanRomeovergedragen.

DemensenvertrouwdennietmeeropdeZoonvanGodvoordevergevingvanhunzondenenhuneeuwigezaligheid,maarrichttenhunbliknaardepausennaardepriestersenprelatendiehijmetmachthadbekleed.MenleerdehendatdepaushunaardsemiddelaarwasendatniemandtotGodkonkomendandoorhem;menzeiookdathijGodsvertegenwoordigerwasendatdemensenhemdaaromonvoorwaardelijkmoestengehoorzamen.

Alszevandezebevelenafweken,wasdataleenredenomdestrengstestraffenophetlichaamendegeestvandeovertrederstoetepassen.ZowerdendehartenvandemensenvanGodafgeleidenkekenzeopnaarfeilbare,dwalendeenwredemensenennaardevorstderduisternis,diezijnmachtdoorhenuitoefende.Dezondewerdvermomdonderdedekmantelvanheiligheid.

WanneerdeSchriftwordtonderdruktendemenszichzelfbovenallesverheft,kanmenslechtsbedrog,misleidingenverderfelijkegoddeloosheidverwachten.Doordeverheffingvanmenselijkewettenenoverleveringenwerddeverdorvenheid,diealtijdvolgtopdeverwerpingvanGodswet,openbaar.

HetwarengevaarlijkedagenvoorChristus'gemeente.Erwarenmaarzeerweinigtrouwedragersvandekruisbanier.Hoeweleraltijdgetuigenvoordewaarheidzijngeweest,washetopsommigeogenblikkenalsofdwalingenbijgeloofhelemaaldeoverhandzoudenkrijgenendewaregodsdienstvandeaardezouwordengebannen.Menverloorhetevangelieuithetoog,terwijlde

godsdienstigevormeninaantaltoenamenenhetvolkonderdestrengeeisengebuktging.

Menverteldedemensennietalleendatzedepausalshunmiddelaarmoestenbeschouwen,maarmenleerdezeookvertrouwenophuneigenwerkenterverzoeningvanhunzonden.Langepelgrimstochten,boetedoening,hetvererenvanrelikwieën,hetbouwenvankerken,heiligdommenenaltaren,hetbetalenvangrotesommenaandekerkennogveelandereverplichtingenwerdenaandemensenopgelegdomGodstoornteverminderenofomzijngunstaftesmeken,alsofGodisalsdemensenendooronbenullighedentoornigwordtofdoorgiftenenboetedoeninggunstigwordtgestemd.Ondanksdegoddeloosheiddiezelfsonderdeleidersvanderooms-katholiekekerkheerste,scheenhaarinvloedvoortdurendtegroeien.TegenheteindevandeachtsteeeuwkwamendepausgezindenvoordedagmetdebeweringdatdebisschoppenvanRomeindeeersteeeuwenvandekerkdezelfdegeestelijkemachthaddenuitgeoefendalsdiewaarzeopdatogenblikrechtopmeendentehebben.Omdezebeweringkrachtbijtezettenmoestenzeweleenmiddelvindenomereenschijnvangezagaantegeven.

Devaderderleugenzorgdedaarineenhandomdraaivoor:demonnikenvervalstenenkeleoudedocumentenenmenontdektebesluitenvankerkvergaderingenwaargeenmensooitvangehoordhad.Volgensdezevervalsingenzouhetoppergezagvandepausalindevroegstetijdenzijnvastgelegd.Dekerk,diedewaarheidderughadtoegekeerd,namditbedroggretigaan(zieAanhangselondervervalsingen").Deweinigetrouwebouwmees-tersdiebouwdenophetwarefundament(lKorinthiërs3:10,11),werdenindewargebrachtengehinderddoorhetpuinvandevalseleerstellingendiehunwerkindewegstonden.ZoalsdebouwliedendieinNehemia'sdagendemuurvanJeruzalembouwden,warenenkelengeneigdtezeggen:Dekrachtderdragersschiettekortenpuiniserteveel;wijzijnnietinstaatdemuurtebouwen"(Nehemia4:10).

Afgematdoordevoortdurendestrijdtegenvervolging,bedrog,goddeloosheidendoorelkeanderehindernisdieSatanmaarkonbedenkenomhunvooruitgangtestuiten,werdensommigevandetrouwebouwliedenontmoedigd.Terwillevandevredeendeveiligheidvanhuneigenbezittingenenhunlevenwenddenzijzichafvanhetwarefundament.Anderenwerdennietverschriktdoordetegenstandvanhunvijandenenzeidenonbevreesd:

Vreesttochnietvoorhen;denktaandegroteengeduchteHere"(Nehemia4:14)engingenverdermethunwerkenelkhadzijnzwaardaanzijnzij(Efeziërs6:17).

DezelfdegeestvanhaatenverzettegendewaarheidheeftdevijandenvanGodinalleeeuwenbezieldenzijndienarenmoetendezelfdewaakzaamheidengetrouwheidaandedagleggen.DewoordenvanChristusaandeeerstediscipelenslaanookopzijnvolgelingenaanheteindedertijden:WatIkuzeg,zegIkallen:Waakt!"(Marcus13:37).

Deduisternisscheennogdichterteworden.Debeeldendienstwerdsteedsalgemener.Menbranddekaarsenvoordebeeldenenerwerdengebedentothengericht.Dedwaasteenmeestbijgelovigepraktijkenvierdenhoogtij.Degeestenvandemensenwarenzoindebanvanhetbijgeloofdatderedeallemachtscheentehebbenverloren.Daardepriestersenbisschoppenwellustig,zinnelijkenverdorvenwaren,ishetgeenwonderdatdemensendienaarhenopkekenvoorleidingtotaalonwetendwaren.

IndeelfdeeeuwwerdernogeenstapgezetopdewegvandepauselijkeaanmatigingtoenpausGregoriusVIIdevolmaaktheidvanderooms-katholiekekerkafkondigde.Eénvandestellingendiehijverdedigdeluidde:DekerkheeftvolgensdeSchriftnooitgedwaaldenkanooknooitdwalen".MaarhijstaafdezijnbeweringnietmetbewijzenuitdeSchrift.Detrotsebisschopwildeookdemachthebbenomkeizersaftezetten.Hijverklaardedatgeenenkelvonnisdathijhaduitgesprokendooriemandanderskonwordenvernietigd,maardathijwelhetrechthaddebeslissingenvananderenongedaantemaken(zieAanhangselonderDictafusPapae"GregoriusVII).EensprekendvoorbeeldvanhettiranniekekaraktervandezeverdedigervandeonfeilbaarheidiszijnbehandelingvandeDuitsekeizerHendrikIV.Dezevorstwerdgeëxcommuniceerdenonttroondomdathijhetgewaagdhadgeenrekeningtehoudenmethetgezagvandepaus.Hijwerdverschriktdoordebedreigingenvanzijneigenvorsten,diehemindesteeklieteneninhunopstandtegenhemwer-denaangemoedigddoorpauselijkverordening,waardoorhijwelgenoodzaaktwasvredetesluitenmetRome.

MetzijnvrouweneentrouwedienaartrokhijinhethartjevandewinteroverdeAlpenomzichvoordepausteverootmoedigen.ToenhijaankwamophetkasteelwaarGregoriuszichhadteruggetrokken,werdhijzondergeleidenaareenvoorhofgebrachtenmoestdaarindestrengewinterkou,blootshoofds,

barrevoetsenineenschamelkleedgehuld,wachtentothetogenblikdatdepaushemtoestemmingzougeveninzijntegenwoordigheidtekomen.Pasnadathijdriedagenhadgevastenzijnschuldhadbeleden,verwaardigdedepauszichhemvergiffenisteschenken.Enzelfstoenwashetnogopvoorwaardedatdekeizerzouwachtenopdetoestemmingvandepausomweerdetekenenvanzijnwaardigheidtedragenofzijnkeizerlijkemachtuitteoefenen.Gregorius,dieontzettendblijwasmetdezeoverwinning,wasertrotsopdathetzijntaakwasdetrotsvandeaardsemachthebberstebreken.

HoeopvallendisdetegenstellingtussendehoogmoedvandepausendeootmoedenzachtmoedigheidvanChristus,diezegtdatHijaandedeurvanhethartstaatenvraagtombinnengelatenteworden,zodatHijvergiffenisenvredekanbrengen,enzijndiscipelenleerde:Enwieonderudeeerstewilzijn,zaluwslaafzijn"(Matteüs20:27).

IndedaaropvolgendeeeuwenslopenersteedsmeerdwalingenindeleerstellingendiedoorRomewerdenverkondigd.Zelfsalvóórhetinstellenvanhetpausdomhadmenbelangstellinggetoondvoordeleervanheidensewijsgerenenhaddenzijgroteinvloeduitgeoefendopdekerk.Velendiebeweerdendatzebekeerdwaren,geloofdennogindeleerstellingenvanhunheidensewijsbegeerteenblevendienietalleennogverderbestuderen,maardrongenzeookopaananderenomdoormiddeldaarvanhuninvloedonderdeheidenentevergroten.Zoslopenernstigedwalingenhetchristelijkgeloofbinnen.Debelangrijkstedaarvanzijnhetgeloofindenatuurlijkeonsterfelijkheidvandemensenhetbewustzijnnadedood.DezeleerlegdehetfundamentwaaropRomehetaanroepenvandeheiligenendevereringvandeMaagdMariagrondvestte.Hieruitontstondookdeketterijvandeeeuwigestrafvoordegenendieonboetvaardigstierven,eenpuntdatalheelvroegindepauselijkeleerwerdopgenomen.

Toenstonddewegopenvoordeinvoeringvannogeenanderverzinselvanhetheidendom,datRomehetvagevuur"noemdeengebruiktwerdomdelichtgelovigeenbijgelovigemassaschrikaantejagen.Volgensdezeketterijbestaatereenplaatsvanpijnigingwaardezielenvanmensendiegeeneeuwigeverdoemenishebbenverdiendvoorhunzondenmoetenboetenenvanwaaruitzijindehemelwordentoegelatennadatzevanhunonreinheidzijngezuiverd(zieAanhangselonderHetVagevuur").

ErwasnogeenanderverzinselnodigomhetRomemogelijktemakenmuntte

slaanuitdevreesendezondenvanhaaraanhangers.Ditgebeurdedoordeleervandeaflaten.Devolledigevergevingvanzondenvanverleden,hedenentoekomstendekwijtscheldingvanalleopgelopenstraffenenboetenwerdenbeloofdaanallegelovigendiezoudendeelnemenaandeoorlogenvandepausomzijnwereldlijkemachtuittebreiden,zijnvijandentestraffenofomallenuitteroeiendiehetzoudenwagenzijngeestelijkoppergezagnietteerkennen.Ookleerdemendemensendatzezichdoorhetbetalenvangeldaandekerkkondenvrijkopenvanzondeenookdezielenvanhunoverledenvriendendieinhetvagevuurwaren,kondenverlossen.MetzulkemiddelenvuldeRomehaarschatkistenbetaaldezevoordeprachtenpraal,deweeldeendeondeugdenvandezogenaamdevertegenwoordigersvanHem,diegeenplaatshadomzijnhoofdneerteleggen(zieAanhangselonderAflaten").DebijbelseinstellingvanhetHeiligAvondmaalwasvervangendoorhetafgodischemisoffer.DeroomsepriestersbeweerdendatzemethunzinloosgemompelheteenvoudigebroodendewijnveranderdeninhetwarelichaamenbloedvanChristus"(KardinaalWiseman,TheRealPresenceoftheBodyandBloodofOurLordJesusChristintheBlessedEucharist,ProvedFromScripture,lecture8,sec.3,par.26).

MetgodslasterlijkeaanmatigingeigendenzijzichopenlijkdemachttoeomGod,deScheppervanalledingen,tescheppen.Vanallechristenenwerdopstraffedesdoodsgeëistdatzezoudengelovenindezegruwelijke,hemeltergendeketterij.Tallozemensendieweigerdendattedoen,werdenaandevlammenprijsgegeven.(ZieAanhangselonderDeMis").

Indedertiendeeeuwwerdhetvreselijkstewerktuigvanhetpausdomingebruikgenomen:deinquisitie.Devorstvandeduisterniswerktesamenmetdeleidersvandepauselijkehiërarchie.InhungeheimeberaadslagingenbeheerstenSatanenzijnengelendegeestenvandemensenterwijlongemerkteenengelvanGodinhunmiddenwasenhetvreselijkeverslagvanhunschandelijkebesluitenopmaakteendegeschiedenisoptekendevandadendieteverschrikkelijkzijnomdoordeogenvanmensentewordengezien.HetgroteBabyion"wasdronkenvanhetbloedderheiligen".DeverminktelichamenvanmiljoenenmartelarenriepentotGodomwraakopdezeafvalligemacht.

Depauswasdetiranvandewereldgeworden.KoningenenkeizersbogenzichvoordebevelenvandepausinRome.Hetlotvandemensen,voortijdeneeuwigheid,scheeninzijnhandentezijn.HonderdenjarenlangwerdendeleerstellingenvanRomeoveralonvoorwaardelijkaanvaard;haarritenwerdenineregehoudenenhaarfeestenwerdenalgemeengevierd.Haargeestelijkheid

werdgeëerdenmetmildehandgesteund.Derooms-katholiekekerkheeftnooitmeerzo'naanzien,luisterenmachtgekend.

Maardemiddagglansvanhetpausdomwashetmiddernachtelijkduistervandewereld"(J.A.Wylie,TheHistoryofProtestantism,b.l,ch.4).DeHeiligeSchriftwaszogoedalsonbekend,nietalleenbijhetvolk,maarookbijdepriesters.ZoalsdeFarizeeënvanvroegerhaattenderoomseleidershetlichtdathunzondenzouopenbaren.

DaarGodswet,demaatstafvangerechtigheid,opzijwasgeschoven,haddenzeeenonbegrensdemachtengavenzezichoveraaneenongebreideldegoddeloosheid.Bedrog,hebzuchtenlosbandigheidheerstenoveral.

Demensendeinsdenvoorgeenenkelemisdaadterugwaardoorzerijkdomofeengoedepositiekondenverwerven.Indepaleizenvanpausenenprelatendedenzichdelaagsteuitspattingenvoor.Enkelevanderegerendepausenmaaktenzichschuldigaanzulkeweerzinwekkendemisdaden,datwereldlijkemachthebbersdezekerkelijkewaardigheidsbekledersprobeerdenaftezettenomdatdezemonsterstegemeenwarenomtewordengeduld.EeuwenlangwerdinEuropageenvooruitganggeboektophetgebiedvanwetenschap,kunstofbeschaving.Dechristenheidwashetslachtoffergewordenvanmoreleenintellectueleverlamming.

Detoestandvandewereldonderrooms-katholiekeheerschappijwaseenverschrikkelijkeentreffendevervullingvandewoordenvandeprofeetHosea:Mijnvolkgaattegrondedoorhetgebrekaankennis.Omdatgijdekennisverworpenhebt,verwerpIku(...)daargijdewetvanuwGodvergetenhebt,zalookIkuwzonenvergeten".Er(is)geentrouw,geenliefdeengeenkennisGodsinhetland.Vloeken,liegen,moorden,stelenenechtbreken!Menpleegtgeweld,bloedbadvolgtopbloedbad"(Hosea4:6,1,2).DatwarendegevolgenvanhetverbiedenvanGodsWoord.("HetGroteConflict"E.G.White)

4-DeWaldenzen

Ondanksdeduisternistijdensdelangeperiodevanpauselijkeheerschappijishetlichtderwaarheidnooithelemaaluitgedoofd.InelkeeeuwwarenergelovigendieChristusalsdeenigeMiddelaartussenGodendemensenaanvaardden,deBijbelalsdeenigeleefregelbeschouwdenendewaresabbatheiligden.Hetnageslachtzalnooitwetenhoeveeldewereldaanhentedankenheeft.Zewerdenalskettersgebrandmerkt.Hunmotievenwerdenbestreden.Hunkarakterwerdbeklad.Hungeschriftenwerdenonderdrukt,vervalstofvernietigd.Entochvolharddenze.Vaneeuwtoteeuwbewaardenzehungeloofinalzijnreinheidalseenheiligerfdeelvoorhetnageslacht.

DegeschiedenisvanGodsvolktijdensdedonkereeeuwendieopdeheerschappijvanRomevolgden,isindehemelopgetekend.Erisechternietveelvanterugtevindenindehistorischedocumentenvandemens.Erzijnmaarweinigsporenvanhunbestaan.Alleenindebeschuldigingenvanhunvervolgerskanmenenkeleaanwijzingenvinden.Romewildenamelijkelkspoordatweesopdeverwerpingvanhaarleerenvanhaarbevelenuitwissen.Zeprobeerdealleswatketterswas,zowelmensenalsgeschriften,tevernietigen.Twijfelofvragenoverhetgezagvandepauselijkedogma'swarenalvoldoendeomrijkenarm,hoog-enlaaggeplaatstenvanhetleventeberoven.Romeprobeerdeookelkbewijsvanhaarwreedheidtegenoverandersdenkendentevernietigen.

Boekenengeschriftenwaarinzulkeonderwerpenwerdenbehandeld,werdenopbevelvanpauselijkeconciliesverbrand.Vóórdeuitvindingvandeboekdrukkunstwarenermaarweinigboekenendoorhunvormkondenzemindergoedbewaardworden.Daardoorwaserweinigdatderooms-katholiekenkonbelettenhunplannentenuitvoertebrengen.

GeenenkelegemeentebinnendeinvloedssfeervanRomebehieldhaargewetensvrijheiderglang.Zodrahetpausdomaandemachtkwam,strektehetzijnarmuitomiedereendiezijnheerschappijnietwildeerkennenteverpletteren.Deenekerknadeandereonderwierpzichdanookaanzijngezag.

InGroot-Brittanniëhadhetchristendomalheelvroeginzijnoorspronkelijkevormwortelgeschoten.

HetevangeliedaldeBrittenindeeersteeeuwenhaddenontvangen,wasnietvervalstdoordeafvalligheidvanRome.Vervolgingendoorheidensekeizersdiezelfsdezeafgelegengebiedenbereikten,warenhetenigegeschenk"datdeeerstegemeentenvanGroot-BrittanniëvanRomehaddenontvangen.

VeelchristenenvluchttenvoordevervolgingenuitEngelandenvondeneenschuilplaatsinSchotland,vanwaardewaarheidooknaarIerlandwerdgebracht.Inaldezelandenwerddeboodschapmetblijdschapontvangen.("HetGroteConflict"E.G.White)

ToendeSaksenGroot-Brittanniëveroverden,kreeghetheidendomdeoverhand.Deoverwinnaarsvondenhetbenedenhunwaardigheiddoorhunslaventewordenonderwezen.Dechristenenmoestenzichtoenindebergenenopdewoesteheideterugtrekken.Tochbleefhetlicht,datvooreentijdwerdverborgen,verderschijnen.EeneeuwlaterscheenhetinSchotland.Hetwaszóhelderdathettotverafgelegenstrekenuitstraalde.UitIerlandkwamendevromeColumbaenzijnmedewerkers,diedeverspreidegelovigenophetverlateneilandIonarondomzichschaardenendezeplaatstothetcentrumvanhunzendingswerkmaakten.OnderdezeevangelistenwaserookiemanddiedesabbatvandeBijbelheiligdeenzoleerdendemensenookdezewaarheidkennen.ErwerdopIonaeenschoolopgerichtvanwaarzendelingennietalleennaarSchotlandenEngeland,maarooknaarDuitsland,ZwitserlandenzelfsnaarItaliëwerdenuitgezonden.MaarRomehadhaaroogopGroot-Brittanniëlatenvallenenwasvastbeslotenhetonderhaarheerschappijtebrengen.IndezesdeeeuwbekeerdenhaarzendelingendeheidenseSaksen.Zewerdengoedont-vangendoordetrotsebarbarenenhaaldenveleduizendenovertothetroomsegeloof.Naarmateditwerkvooruitging,kwamenderooms-katholiekeleidersenhunbekeerlingenincontactmetdechristenendiehetoorspronkelijkegeloofhaddenbehouden.Erwaseenopvallendverschiltussendetweegroepen.Dechristenenwareneenvoudig,nederigenbijbelsinkarakter,leerengebruiken,terwijldeanderenhetbijgeloof,depraalendeaanmatigingvandekatholiekegodsdienstopenbaarden.

DeafgezantvanRomeeistedatdezechristelijkegemeentenhetgezagvandepauszoudenerkennen.DeBrittenantwoorddenechterinallenederigheiddatzeallemensenliefhadden,maardatdepausgeenrechthadopopperheerschappijindegemeenteendatzehemalleendeonderdanigheidverschuldigdwarendieiederevolgelingvanChristustoekwam.HerhaaldemalenheeftmengeprobeerdhentotgehoorzaamheidaanRometedwingen,maardezenederigechristenen,

dieverbaasdwarenoverdehoogmoedvanRome'safgezanten,antwoorddenvastberadendatzegeenanderemeesterkendendanChristus.

Toenkwamdewaregeestvanhetpausdomaanhetlicht.Deroomseleiderzei:Alsjulliedebroedersdiejullievredebrengennietwillenontvangen,zullenjullievijandenontvangendiejullieoorlogbrengen.AlsjullienietmetonswillensamenwerkenomdeSaksendejuistelevenswijzeteleren,zullenjulliedoorhengedoodworden"(J.H.MerleD'Aubigné,HistoryoftheReformationoftheSixteenthCentury,b.17,ch.2).

Ditwarengeenlozebedreigingen.Oorlog,listenbedrogwerdenaangewendtegendezegetuigenvooreenbijbelsgeloof,totdatdegemeentenvanGroot-Brittanniëwarenvernietigdofwarengedwongenzichaanhetgezagvandepausteonderwerpen.

IndelandendiebuitendeinvloedssfeervanRomelagen,zijnereeuwenlanggroepenchristenengeweestdiebijnavollediggevrijwaardzijngeblevenvandegeloofsafvalvanhetpausdom.Zewarenomringddoorhetheidendomennamenindeloopdereeuwenenkeledwalingendaarvanover,maarzeblevendeBijbelbeschouwenalshetenigerichtsnoervoorhetgeloofennamenvelevanzijnwaarhedenaan.DezechristenengeloofdenindeonveranderlijkheidvanGodswetenheiligdendesabbatvanhetvierdegebod.InMidden-AfrikaenonderdeArmeniërsvanAziëwarenergemeentendieditgeloofendezegebruikenhaddenaangenomen.

DeWaldenzenwarenechterdebelangrijkstegroepdiezichtegendeinbreukenvanhetpausdomverzetten.InItaliëwaarhetpausdomzijnzetelhadgevestigd,werderbijzonderhardnekkigweerstandgebodenaanzijnbedrogenafvalligheid.DegemeentenvanPiémontbleveneeuwenlangonafhankelijk,maartoenbrakdetijdtochaandatRomehunonderwerpingeiste.Naeenvruchtelozestrijdtegenzijntirannieerkendendeleidersvandezegemeentenmettegenzindeheerschappijvandemachtdieschijnbaardoordehelewereldwerdaanvaard.Erwarenechterenkelegelovigendieweigerdenzichaanhetgezagvandepausendeprelatenteonderwerpen.ZewarenvastbeslotenGodtrouwteblijvenendezuiverheideneenvoudvanhungelooftebehouden.Zokwamereenscheiding.Zijdiehetoudegelooftrouwbleven,trokkenzichterug.EnkelenverlietendeAlpen,waarzegeborenwaren,enverhievendebaniervandewaarheidinvreemdelanden.AnderentrokkenzichterugindeafgelegendalenenrotsvestingenvandebergenenwarendaarvrijomGodtedienenzoalszijdat

wilden.HetgeloofdatdeWaldenzeneeuwenlanghaddenbeledenenon-derwezen,weekzeersterkafvandedwalingendieRomeverkondigde.HungodsdienstigeopvattingenwarengebaseerdophetgeschrevenWoordvanGod.dewarebronvanhetchristelijkegeloof.Maardezeeenvoudigelandbouwers,dieleefdeninhunverborgenschuilhoeken,vandewereldwarenafgeslotenenelkedagonderhunkuddeeninhunwijngaardenwerkten,haddennietuitzichzelfdewaarheidontdektdieinstrijdwasmetdedogma'senketterijenvandeafvalligekerk.Hungeloofwasnietietsnieuws.Hungodsdienstigeovertuigingwasheterfdeelvanhunvaderen.Zestredenvoorhetgeloofvandeapostolischegemeente,,-hetgeloof,dateenmaaldeheiligenovergeleverdis"(Judas3).Degemeenteindewoestijn-"ennietdetrotsepriesterheerschappijdiedetroonbezetteindehoofdstadvanhetwereldrijk-wasChristus'waregemeenteendebewaardervandeschattenderwaarheiddieGodaanzijnvolkheefttoevertrouwdomzeaandewerelddoortegeven.

EénvandebelangrijksteoorzakendietotdescheidingtussendewaregemeenteenRomehaddengeleid,wasdehaatvanRometegendesabbatvandeBijbel,(zieAanhangselonderDeWaldenzenendesabbat").Zoalsindeprofetieënwasvoorzegd,wierpdepauselijkemachtdewaarheidneer.

Godswetwerdmetvoetengetreden,terwijlmenselijkeoverleveringenengebruikenwerdengeëerd.Dekerkendieonderhetgezagvanhetpausdomstonden,werdenalvroegverplichtdezondagteheiligen.Doordeheersendedwalingenenhetbijgeloofraaktenvelen,zelfsonderhetwarevolkvanGod,zóindewardatzeweldesabbatheiligden,maar'szondagsooknietwerkten.Maardaarwarenderooms-katholiekeleidersnietmeetevreden.Zeeistennietalleendatdezondaggevierdwerd,maarookdatdesabbatzouwordenontheiligd.Zeveroordeeldeniedereendiedesabbatheiligdeindefelstebewoordingen.MenkonGodswetalleeninvredegehoorzamenalsmenvoorderoomsemachtvluchtte.

DeWaldenzenwarenéénvandeeerstevolkeninEuropadieeenvertalingvandeHeiligeSchrifthadden(zieAanhangselonderdeWaldenzenendeBijbel").EeuwenvóórdeHervorminghaddenzedeBijbelinmanuscriptinhuneigentaal.Daarzedeonvervalstewaarheidhadden,werdenzehetbijzonderedoelwitvanhaatenvervolging.ZeverklaardendatdekerkvanRomehetafvalligeBabyionvandeOpenbaringwasensteldenhunlevenindewaagschaaldoorzichtegenhaardwalingenteverzetten.Terwijlenkelenonderdrukvanlangdurigevervolgingenhungeloofverlorenengeleidelijkdebijbelse

beginselenprijsgaven,hieldenanderenvastaandewaarheid.

IndeeeuwenvanduisternisenafvalligheidwarenerWaldenzendiedeheerschappijvanRomeverwierpen,debeeldendienstalsafgoderijbestempeldenendewaresabbatheiligden.Indezwaarstestormenvantegenwerkingbehieldenzehungeloof.HoewelzewerdendoorstokendoordespiesvandeSavoyaardenenopdebrandstapelsvanRometerechtkwamen,stondenzepalvoorGodsWoordenGodseer.Achterdehogebergen,deschuilplaatsvanvervolgdenenverdruktenindeloopdereeuwen,vondendeWaldenzeneentoevluchtsoord.Hierwerdhetlichtderwaarheidtijdensdelangeperiodevanmiddeleeuwseduisternisbrandendgehouden.Duizendjaarlangbewaardendezegetuigenvoordewaarheidhierhetoudegeloof

Godhadzijnvolkeenontzaglijkgrootsetempelbereiddiepastebijdebelangrijkewaarhedendiehunwarentoevertrouwd.DebergenwarenvoordezetrouweballingeneenzinnebeeldvanGodsonveranderlijkegerechtigheid.ZewezenhunkinderenopdespitsendiezichinonveranderlijkemajesteitbovenhenverhievenensprakenmethenoverGod,"bijwiegeenveranderingisofzweemvanommekeer",enwiensWoordevenvaststaatalsdeeeuwigebergen.

Godheeftdebergengegrondvestenzemetkrachtomgord.AlleendemachtigearmvandeOneindigekanzevanplaatsdoenveranderen.ZoheeftHijookzijnwethetfundamentvanzijnbestuurindehemelenopaarde,vastgelegd.Dearmvandemenskanmisschienzijnmedemensentreffenenzevanhetlevenberoven,maarzoalsdiearmdebergennietvanhunfundamentkanverzettenenzenietinzeekanwerpen,zokanhijookgeenenkelgebodvanGodswetwijzigenengeenvanzijnbeloftenaanhendiezijnwildoen,tenietdoen.Godskinderenmoeteninhungetrouwheidaanzijnwetevenstandvastigzijnalsdeonwrikbarebergen.

Debergendiedelaaggelegendalenomringden,getuigdenvoortdurendvanGodsscheppingsmachtenwareneenblijvendeverzekeringvanzijnbeschermingenzorg.DezepelgrimsleerdendestillezinnebeeldenvanGodsaanwezigheidliefhebben.Zeklaagdennietoverhunlot.Zevoeldenzichnooiteenzaamindeverlatenheidvandebergen.ZedanktenGoddatHijhuneenschuilplaatshadbereidtegendeboosheidenwreedheidvandemensen.ZewarenblijdatzeHeminallevrijheidkondendienen.Wanneerzedoorhunvijandenwerdenvervolgd,wasdesterktevandeheuvelseenveiligebescherming.VanmenigehogebergspitszongenzijGodslofendelegersvanRomekondendatdankliedniet

doenverstommen.

DevroomheidvandezevolgelingenvanChristuswasrein,eenvoudigenvurig.Debeginselenvandewaarheidhaddeninhunogenmeerwaardedanhuizen,grondbezit,vrienden,bloedverwanten,ja,zewarenwaardevollerdanhetlevenzelf.Zededenhunuiterstebestomdezebeginseleninhethartvandejongereninteprenten.AlinhunvroegstekinderjarenleerdendekinderendeBijbelkennenenleerdemenhendeeisenvanGodswetheiligachten.ErwarenmaarweinigexemplarenvandeBijbelendaaromwerdenzijnkostbarewoordenuitbethoofdgeleerd.VeleWaldenzenkondengrotegedeeltenuithetOudeenNieuweTestamentopzeggen.ZijassocieerdendegedachtenoverGodzowelmethetprachtigenatuurschoonrondomhenalsmetdeeenvoudigezegeningenvanhetdagelijksleven.DekleinekinderenleerdenmetdankbaarheidlotGodopzienalsdeSchenkervanelkegunstenvanelketroost.Deoudershieldenvanhunkinderen,maarhaddenzeveelteliefomzeaaneengemakkelijkleventewennen.Erstondhuneenlevenvanbeproevingenenontberingenenmisschienzelfsdemarteldoodtewachten.Vankindsbeenafwerdhungeleerdontberingenteverdragen,zichaanhetgezagteonderwerpenentochzelfstandigtedenkenentehandelen.Zemoestenalopjongeleeftijdverantwoordelijkheiddragen.Zeleerdenhunwoordenwikkenenwegenenleerdenookdathetsomsbeterwastezwijgen.Eenenkelonvoorzichtigwoordkonnietalleenhetlevenvandespreker,maarookdatvanhonderdenmedegelovigeningevaarbrengenalshetwerdopgevangendoorhuntegenstanders,wantdevijandenvandewaarheidvervolgdeniedereendiedegodsdienstvrijheiddurfdeteverdedigenalswolvendiehunprooiachternazitten.

DeWaldenzenhaddenhunaardsevoorspoedterwillevandewaarheidopgeofferdenzwoegdenmetvolhardingengeduldvoorhundagelijksbrood.Elkplekjelandbouwgrondtussendebergenwerdmetzorgverbeterd.Dedalenendemindervruchtbarehellingenwerdenzóbewerktdatzewelietsopbrachten.Zuinigheideneenzeerstrengezelfverloocheningwareneenonderdeelvandeopvoedingdiedekinderenmeekregenalshunenigerfdeel.MenleerdehendatGodwildedathetlevenaandetuchtonderworpenzouzijnendatzealleeninhunbehoeftenkondenvoorziendoorpersoonlijkearbeid,gehoorzaamheid,overlegengeloof.Dezetaakwaszwaarenuitputtend,maarleerzaamenprecieswatdegevallenmensnodigheeft.

HetwasdeleerschooldieGodhadbestemdvoorhunopvoedingenontwikkeling.Terwijldejongerenwerdengehardtegenarbeidenontberingen,

werdhunintellectueleontwikkelingnietuithetoogverloren.ZeleerdendatalhunkrachtenGodtoebehoordenendatzeverbeterdenontwikkeldmoestenwordenvoorzijndienst.

DegemeentenvandeWaldenzenlekeninhunreinheideneenvoudopdeapostolischegemeente.ZeverwierpendeheerschappijvandepausendeprelatenenbeschouwdendeBijbelalshetenige,hoogsteenonfeilbaregezag.IntegenstellingtotdetrotsepriestersvanRomevolgdenhunvoorgangershetvoorbeeldvanhunMeester,dienietwasgekomenomgediendteworden,maaromtedienen.ZijvoeddendekuddeGodsenleiddenhennaardegrazigeweidenendelevendefonteinenvanzijnheiligWoord.

Vervandemonumentenvanmenselijkeprachtenpraalkwamendemensensamen,nietinprachtigekerkenofgrootsekathedralen,maarindeschaduwvandebergen,indevalleienvandeAlpenofineenrotsvestingintijdenvangevaar,omnaardewoordendiedoorGodsboodschapperswerdenverkondigdteluisteren.Delerarenprediktennietalleenhetevangelie,maarbezochtenookdezieken,gavendekinderengodsdienstonderwijs,vermaandendedwalendenenprobeerdengeschillenbijteleggeneneendrachtenbroederliefdetebevorderen,invredestijdwerdinhunonderhoudvoorziendoordevrijwilligegavenvanhetvolk,maarzoalsPaulus,detentenmaker,leerdeelkvanheneenvakofeenberoepzodatzijindiennodiginhuneigenonderhoudkondenvoorzien.Dejongerenwerdendoorpredikantenonderwezen.Hoewelerookaandachtaanalgemenevakkenwerdbesteed,wasdestudievandeBijbelhoofdzaak.ZeleerdenhetevangelievanMatteüsenvanJohannesenookvelezendbrievenuithethoofd.ZeschrevenookdehandschriftenvandeBijbelover.SommigehandschriftenbevattendevolledigeBijbel,anderemaarkorteschriftgedeeltenwaaraanenkeleeenvoudigetekstverklaringenwerdentoegevoegddoorbevoegdebijbeluitleggers.Zowerdendeschattenderwaarheid,diezolangwarenverborgendoordegenendiezichbovenGodprobeerdenteverheffen,weeraanhetlichtgebracht.

Zewarengeduldigenonvermoeibaarbijhetkopieéren,datsomsindediepe,donkerespelonkenvandeaardebijhetlichtvanfakkelsgebeurde.ZowerddeheiligeSchriftversvoorversenhoofdstuknahoofdstukovergeschreven;zoginghetwerkvooruitenstraaldedegeopenbaardewilvanGodalszuivergoud.Hoeveelhelderder,duidelijkerenkrachtigerdoordebeproevingendiezeervoormoestenlijden,kondenalleenzijdiezichmetditwerkbezighieldengetuigen.Engelenuitdehemelomringdendezetrouwearbeiders.

SatanhadderoomsepriestersenprelatenertoeaangezethetWoordderwaarheidtebedelvenonderhetpuinvanhundwalingen,ketterijenenbijgeloof,maarhetwerdopeenzeerwonderbaarlijkemanieronvervalstbewaardindeloopvanaldiedonkereeeuwen.Hetdroegniethetstempelvandemens,maarhetzegelGods.Demensenhebbennietsonbeproefdgelatenomdeduidelijke,eenvoudigebetekenisvandeSchriftteverduisteren.ZehebbenallesgedaanomdeBijbelzichzelftelatentegenspreken,maarhetWoordvanGodtrotseertdestormendiehetdreigentevernietigen,zoalsdearkopdegolvenvandezee.Zoalseenmijnrijkegoud-enzilveraderenonderdeoppervlakteverbergt,zodatallendiedeschattenwillenontdekkenmoetengraven,bevatookdeHeiligeSchriftschattenvanwaarheiddiealleengeopenbaardwordenaandegenedieerernstig,nederigenbiddendnaarzoekt.

GodheeftdeBijbelgegevenalseenleerboekvoordehelemensheid,-voorhetkind,voordejeugd,voordevolwassene-eenBoekdatinalletijdenonderzochtmoetworden.HijgafdemenszijnWoordalseenopenbaringvanZichzelfElkenieuwontdektewaarheidiseennieuweopenbaringvanhetkaraktervandeSchrijver.HetonderzoekvandeSchriftishetdoorGodingesteldemiddelomdemensnauwerincontacttebrengenmetzijnSchepperenomhemzijnwilbetertelerenkennen.HetishetcommunicatiemiddeltussenGodendemens.

DeWaldenzenbeschouwdendevrezedesHerenalshetbeginderkennis,maarhechttentochbelangaanhetcontactmetdewereld,aanmensenkennisenaaneenactieflevenvoordeontwikkelingvanhunverstandenhunkritischezin.SommigejongerenwerdenvanhunscholenindebergennaaronderwijsinstellingenindestedenvanFrankrijkenItaliëgestuurd,waarermeergelegenheidwasvoorstudieenvoordeontwikkelingvanhetdenkenenhetwaarnemingsvermogendaninhungeboortestreek,deAlpen.

Dejongerendiedebergenomstudieredenenhaddenverlaten,werdenblootgesteldaanverleidingen,zagenallerleimisbruikeninhunnieuweomgeving,kwameninaanrakingmetdesluwemedewerkersvanSatan,diehundelistigsteketterijenengevaarlijkstemisleidingeninfluisterden.MaardeWaldenzenhaddenhunjongerentijdenshunopvoedingopditallesvoorbereid.Indescholenwaarzekwamen,mochtenzeniemandinvertrouwennemen.HunklerenwarenzógemaaktdatzeerhungrootsteschatdekostbarehandschriftenvandeBijbelinkondenverbergen.Dezehandschriften,diehetresultaatwaren

vanmaandenenzelfsjarenlangearbeid,haddenzealtijdbijzichenwanneerzevermoeddendatzegeenargwaanwekten,maaktenzevandegelegenheidgebruikomvoorzichtigeengedeeltevoorteleggenaandemensendiebereidschenentezijnnaardewaarheidteluisteren.Vankindsbeenafwarendejongerenmetditdoelvoorogenopgeleid.Zijkendenhunwerkendedenhetmetgetrouwheid.Zebrachtenindezeonderwijsinstellingenanderentothetwaregeloofenzeervaakwerdenheleinstellingendoordrongenvanhunbeginselen.Zelfsmetdegrondigsteopsporingsmethodeskondenderoomseleidersdebronvandezogenaamdeverderfelijkeketterijen"nietachterhalen.

DegeestvanChristusiseenzendingsgeest.HetvernieuwdehartstreefterindeeersteplaatsnaaranderentotJezustebrengen.DatwasookdegeestdiedeWaldenzeninspireerde.ZebeseftendatGodmeervanheneistedanalleenmaarhetbehoudenvandewaarheidinalhaarreinheidinhuneigengemeenten.Zewarenzichbewustvandegroteverantwoordelijkheiddieophenrustteomhetlichtooktelatenschijnenvoormensendienogindeduisterniswaren.DoordegrotekrachtvanGodsWoordprobeerdenzehentebevrijdenuitdeslavernijdieRomehunhadopgelegd.

DeWaldenzischepredikantenwerdenalszendelingenopgeleideniedereendiehetpredikambtwildeuitoefenen,moesteerstervaringopdoenalsevangelist.Zemoestendriejaarinéénofanderzendingsgebieddoorbrengenvoordatzemetdezorgvaneeneigengemeentewerdenbelast.Dezetaakdievanbeginafaanzelfverloocheningeiste,waseengoedeinleidingtotdepastoralezorgineentijddiedemensenzozwaaropdeproefstelde.Wietotditheiligambtwerdingezegend,hadgeenaardserijkdomeneertevenvachten,maareenzwaarengevaarlijkleven,metdemogelijkheidtemoetenstervenalseenmartelaar.

Dezendelingenvertrokkentweeaantwee,zoalsookJezuszijndiscipelenhaduitgezonden.Gewoonlijkvergezeldeeenoudere,ervarenmaneenjongere.Dejongemanstondonderleidingvanzijnmetgezel,dieookverantwoordelijkwasvoorzijnopleiding.Vandejongerewerdvenvachtdathijderaadvandeouderezouopvolgen.Detweemedewerkerswarennietaltijdsamen,maarkwamenwelvaaksamenomtebiddenenomoverlegteplegenenzosteundenzeelkaarinhetgeloof.

Alszehunwarebedoelingbekendmaakten,zouhunopdrachtzekertotmislukkengedoemdzijn.Daaromhieldenzehunidentiteitzorgvuldiggeheim.Iederepredikerkendeeenvakofeenberoependezendelingenzettenhun

zendingswerkvoortterwijlzezichzelfbeschermdendoorhetuitoefenenvaneenberoep.Gewoonlijkwarenzehandelaarofrondreizendkoopman.Zehaddenzijdenstoffen,juwelenenanderegoederenbijzichdietoenalleenopverafgelegenmarktenverkrijgbaarwaren.Zewerdenmetopenarmenontvangenalskooplieden,terwijlzealszendelingenzoudenzijnafgewezen"(Wylie,b.1,ch.7).

ZezagenvoortdurendopnaarGodvoorwijsheid,opdatzeeenschatzoudenkunnenaanbiedendiekostbaarderwasdangoudofedelstenen.ZehaddenvolledigeofgedeeltelijkekopieënvandeBijbelbijzichenzodradegelegenheidzichvoordeed,vestigdenzedeaandachtvandeklantopdezemanuscripten.DikwijlskondenzebijdemensenbelangstellingwekkenomGodsWoordtelezenenzelietengraageengedeelteachterbijdegenendiedatverlangden.Hetwerkvandezezendelingenbegonindevlaktenendalenaandevoetvandebergeninhuneigenstreek,maarhetstrektezichtotverbuitendiegebiedenuit.Opblotevoetenenmetruweklerendieergtelijdenhaddengehadvanhunverretochten,zoalsdatookhetgevalwasgeweestmethunMeester,trokkenzedoorstedenendrongendoorinverafgelegenstreken.Overalstrooidenzehetkostbarezaad.Erwerdengemeentengestichtopsommigeplaatsendiezehaddenbezochtenhetbloedvandemartelarengetuigdevoordewaarheid.OpdedagdesHerenzalderijkeoogstaanzielenwordengeopenbaarddieisbinnengehaalddoorhetwerkvandezetrouwemannen.BedekteninstiltebaandeGodsWoordzicheenwegindechristelijkewereld.Hetwerdmetblijdschapindehuizenenhartenvandemensenontvangen.

VoordeWaldenzenwasdeBijbelnietalleeneenboekoverGodshandelenmetdemensinhetverledeneneenopenbaringvandeverantwoordelijkhedenenverplichtingenvoorhetheden,maarvoorzegdehetookdegevarenendeheerlijkheidvandetoekomst.ZegeloofdendatheteindeallerdingennabijwasenwanneerzedeBijbelondergebedenmettranenindeogenbestudeerden,kwamenzijsteedsmeeronderdeindrukvanzijnkostbareuitsprakenenvanhunplichtomdezaligmakendewaarheidaananderenbekendtemaken.

Zijlazendeduidelijkeuiteenzettingoverhetverlossingsplanopdeheiligebladzijdenenzijvondentroost,hoopenvredeinhetgeloofinJezus.Naarmatehetlichthunverstandverhelderdeenhunhartenverblijdde,verlangdenzeermeernaarzijnstralentelatenvallenopdemensendieindeduisternisvandepauselijkedwalingenleefden.

Zijzagendattallozemensenonderleidingvandepausendepriesterstevergeefsvergiffenisprobeerdentekrijgendoorhunlichaamtepijnigenvoorhunzonden.Daarmenzegeleerdhaddatzeophungoedewerkenmoestenvertrouwenomgeredteworden,zagenzijaltijdopzichzelfendachtenzevoortdurendaanhunzondigetoestand.ZemeendendatzeblootgesteldwarenaanGodstoornenpijnigdendaaromhunlichaamengeest,maarvondentochgeentroost.ZowarenoprechtemensengekluisterddoordeleerstellingenvanRome.Duizendenverlietenvriendenenverwantenenbrachtenhunlevendoorinkloostercellen.Doorvoortdurendtevasten,doorwredegeselingen,doornachtwaken,doorurenlanggeknieldteliggenopdekoude,vochtigestenenvanhunkamer,doorlangebedevaarten,doorvernederendeboetedoeningenverschrikkelijkefolteringenprobeerdenduizendenmensentevergeefseengerustgewetentekrijgen.VelengingengebuktonderhunschuldgevoelenwerdenachtervolgddoordevreesvoorGodsgramschap.Zeblevenlijdentotdathunuitgeputtelichamendaaronderbezwekenenzondereenstraaltjehoopinhetgrafneerdaalden.

DeWaldenzenwildendezehongerigezielenhetlevendebroodbrengen,hundevredesboodschapvanGodsbeloftenlerenkennenenhenopChristuswijzenalshunenigehoopopverlossing.ZemeendendatdeleerdatgoedewerkendeovertredingvanGodswetkunnengoedmakeninstrijdwasmetdeBijbel.HetvertrouwenopmenselijkeverdienstenverduisterthetinzichtinChristus'oneindigeliefde.

Jezusisjuistgestorvenalseenslachtoffervoordemensheid,omdatdegevallenmensuitzichzelfnietskandoenomGodgunstigtesterrunen.DeverdienstenvaneengekruisigdeenopgestaneHeilandvormendegrondslagvanhetchristelijkgeloof.HetlevenmoetevenvolkomenvanChristusafhankelijkzijnenzijnverbondenheidmetHemmoeteveninnigzijnalsdievaneenlichaamsdeelaanhetlichaamofvaneenrankaandewijnstok.DoordeleervandepausenenpriesterswarendemensenhetkaraktervanGodenzelfsdatvanJezusalsstreng,somberenschrikwekkendgaanbeschouwen.DeHeilandwerdvoorgesteldalsIemanddiezóweinigkonmeevoelenmetdemensinzijnzondigetoestanddatdehulpvanpriestersenheiligenmoestwordeningeroepen.

DeWaldenzendiedoorGodsWoordwarenverlicht,wildendezemensenJezuslerenkennenalshunmeevoelendeenliefhebbendeVerlosser,diemetuitgestrektearmenallenuitnodigtomtotHemtekomenmethunzondenlast,hunzorgenenhunmoeiten.ZijwildendehinderpalenuitdewegruimendieSatan

hadopgestapeld,opdatdemensendebeloftennietzoudenkennen,enrechtstreekstotGodzoudenkomen,hunzondenzoudenbelijdenenvergiffenisenvredezoudenontvangen.

DeWaldenzischezendelingdeeldegraagdekostbarewaarheidvanhetevangelieaandeonderzoekendegeestmee.VoorzichtighaaldehijdezorgvuldiggeschrevengedeeltenvandeHeiligeSchrifttevoorschijn.Hetwaszijngrootstevreugdehooptegevenaandeoprechte,zondigemens,diealleeneenopwraakbelusteGodkendediezattewachtenophetuitvoerenvanzijnvonnis.Metbevendelippenenmetogenvoltranenverteldehij,vaakopzijnknieën,aanzijnbroedersdekostbarebeloftendiedeenigehoopvandezondaarwaren.ZodronghetlichtvandewaarheiddoorinveelduisteregeestenenverdwenendewolkenvansomberheidtotdatdeZondergerechtigheidinhethartscheenengenezingbrachtmetzijnstralen.Vaakwerdeenbijbelgedeelteopverzoekvandetoehoorderverscheidenekerengelezen,alsofhijerzekervanwildezijndathijwelgoedgehoordhad.Menwildevooraldatdezewoordenwerdenherhaald:HetbloedvanJezus,zijnZoon,reinigtonsvanallezonde"(lJohannes1:7),enGelijkMozesdeslangindewoestijnverhoogdheeft,zómoetookdeZoondesmensenverhoogdworden,opdateenieder,diegelooft,inHemeeuwiglevenhebbe"(Johannes3:14,15).

VelenwerdenontnuchterddoordeaansprakenvanRome.Zezageninhoenutteloosdetussenkomstvanmensenofengelenwasvoordezondaar.Naarmatehetwarelichtinhungeestopging,riepenzeverheugduit:Christusismijnpriester.Zijnbloedismijnoffer.Zijnaltaarismijnbiechtstoel".ZijsteldenhunvollevertrouwenindeverdienstenvanJezusenherhaaldendewoorden:Maarzondergeloofishetonmogelijk(Hem)welgevalligtezijn"(Hebreeën11:6).Erisookonderdehemelgeenanderenaamaandemensengegeven,waardoorwijmoetenbehoudenworden"(Handelingen4:12).

DeverzekeringvandeliefdevaneenZaligmakerscheenvoorsommigevandezearme,gekweldezielengewoononbegrijpelijk.Deopluchtingdiedatbesefmetzichmeebrachtwaszógrootenhetlichtdatophenstraaldewaszóintensdatzedachtendatzeindehemelterechtwarengekomen.ZelegdenhunhandenvolvertrouweninChristus'handenenhunvoetenstondenvastopdeRotsdereeuwen.Zehaddennietdeminstevreesvoordedood.Zezoudennuweldegevangenisendebrandstapelverkiezen,alszijdaardoordenaamvanhunVerlosserkondeneren.ZowerdhetWoordvanGodopverborgenplaatsentevoorschijngehaaldengelezen,somsvooréénpersoon,somsvooreenkleine

groepdienaarlichtenwaarheidzocht.Vaakbrachtenzezodehelenachtdoor.Deverbazingenbewonderingvandetoehoorderswasaltijdzógrootdatdeboodschappervandewaarheidvaakhetlezenmoeststopzettentothunverstanddereddingsboodschapkonbegrijpen.Dikwijlssteldemendevraag:ZalGodmijnofferwerkelijkaannemen?ZalikHemwelgevalligzijn?ZalHijmijvergeven?Danwerdhetantwoordvoorgelezen:KomttotMij,allen,dievermoeidenbelastzijt,enIkzalurustgeven"(Matteüs11:28).

Zijnamendebelofteingeloofaanenmenkonhetblijdeantwoordhoren:Geenlangebedevaartenmeer.Geenmoeizametochtennaarheiligeplaatsenmeer.IkmagtotJezuskomenzoalsikben,zondigenonheilig,maarHijzalhetgebedvandeberouwvollezondaarnietafwijzen.Uwzondenzijnuvergeven".Ookmijnzonden,zelfsdemijne,kunnenwordenvergeven!

EenheiligevreugdevervuldehunhartenenzeprezendenaamvanJezusmetlofliederenengebeden.Degelukkigemensenkeerdenhuiswaartsomhetlichtteverspreiden,omhunnieuweervaringzogoedalszemaarkondenookaananderentevertellen,omhuntezeggendatzijdeware,levendeWeghaddengevonden.Erlageenbijzondere,heiligekrachtindewoordenvandeBijbel,dierechtstreeksspraktotdehartenvanhendienaardewaarheidverlangden.HetwasdestemvanGod,diedemensendiewildenluisterentotgeloofbracht.

Deboodschappervandewaarheidgingweeropweg,maarzijnnederigheid,oprechtheid,ernstengeloofsijverwarennogdikwijlshetonderwerpvandegesprekken.Invelegevallenhaddenzijntoehoordershemnieteensgevraagdvanwaarhijkwamofwaarheenhijging.Zóoverweldigdwarenze,eerstdoorverbazingenlaterdoordankbaarheidenvreugde,datzeergewoonnietaangedachthaddenhemdievragentestellen.Wanneerzehemuitnodigdenommethenmeetegaannaarhuis,antwoorddehijdathijdeverlorenschapenvandekuddemoestgaanopzoeken.Washijmisschieneenengeluitdehemel?",vroegenzijzichaf.

Meestalzagenzedeboodschappervandewaarheidnietterug.Hijwasnaaranderestrekenvertrokken,sleetzijnlevensdagenineendonkerekerker;misschienverbleektedezonzijnbeenderenopdeplaatswaarhijvoordewaarheidhadgetuigd.Maardewoordendiehijhadachtergelaten,kondennietwordenvernietigd.Zededenhunwerkindehartenvandemensen:degezegenderesultatenzullenpasinhetoordeeltenvollebekendworden.

DeWaldenzischezendelingendrongenhetrijkvanSatanbinnenendemachtenvandeduisterniswerdentotgroterewaakzaamheidaangezet.Iederepogingomdewaarheidteverspreiden,werddoordevorstvanhetkwaadgadegeslagenenhijwektevreesindehartenvanzijnmedewerkers.Deroomseleiderszagenindearbeidvandezeeenvoudige,rondreizendekoopliedeneengevaarvoorhunzaak.Alshetlichtvandewaarheidongehinderdmochtschijnen,zouhetdezwarewolkenvandwaling,diedemenseninduisternishielden,kunnenverdrijven.HetzoudegeestenvandemensennaarGodalléénkunnenrichtenenopdenduureeneindmakenaandeheerschappijvanRome.Alleenalhetbestaanvanditvolkdathetgeloofvandeeerstechristengemeentehadbehouden,getuigdevoortdurendtegendeafvalligheidvanRomeenloktedaaromdeergstehaatenvervolginguit.HunweigeringdeSchriftprijstegeven,wasookeenbronvanergernisdieRomenietkonverdragen.HetwasRome'svastvoornemenzeuitteroeien.

NubegonnendevreselijkekruistochtentegenGodsvolkinhunwoonplaatsenindebergen.InquisiteurswerdenuitgezondenomhenoptesporenendegeschiedenisvandeonschuldigeAbeldiedoordebloeddorstigeKaïnwerdvermoord,werdvaakherhaald.

Herhaaldelijkwerdenhunvruchtbareakkersverwoestenhunhuizenenkerkenvernield,zodatwaareensbloeiendeveldenenhuizenvanonschuldige,hardwerkendemensenwarengeweesteenwoestenijoverbleef.Zoalseenuitgehongerddierwilderwordtbijhetproevenvanbloed,werddewoedevandepausgezindenaangewakkerddoorhetlijdenvanhunslachtoffers.Velevandezegetuigenvooreenzuivergeloofwerdenoverdebergenheenvervolgdenopgejaagdindedalenwaarzijzichschuilhielden,omslotendoormachtigebossenenzeerhogerotsen.

Erkongeenenkelebeschuldigingwordeningebrachttegenhetzedelijkgedragvandezeverbannengroepmensen.Zelfshunvijandengaventoedatzijeenvredelievend,rustigenvroomvolkwaren.HunenigeovertredingwasdatzijGodnietwildendienenzoalsdepausdatwilde.Enomdezemisdaadwerdenzeblootgesteldaanelkevernedering,beledigingenmartelingdiedemensenofdeduivelenmaarkondenbedenken.

ToenRomeeenmaalhadbeslotendegehatesekteuitteroeien,vaardigdedepauseenbuluitwaarinzealsketterswerdenveroordeeldenaandeslachtingwerdenprijsgegeven.(zieAanhangselonderEdicttegendeWaldenzen").Zij

werdenernietvanbeschuldigdluiaardsofoneerlijkeenwanordelijkemensentezijn.Menverklaardedatzeeenschijnvangodsvruchtenheiligheidhaddendiedeschapenvandewarekuddeverleidde".Daaromgafdepaushetbevel:Alsdiekwaadaardigeenverfoeilijkesektevanboosdoenersweigerthungeloofaftezweren,moetenzealsgiftigeslangenwordenverpletterd"(Wylie,b.16,ch.1).

Heeftdiehooghartigemachthebbereraangedachtdathijdiewoordeneensweerzouhoren?Wisthijdatzezijnopgetekendindeboekendeshemels,omhembijhetoordeeltewordenvoorgelegd?Voorwaar,Ikzegu,inzoverregijditaanéénvandezemijnminstebroedershebtgedaan,hebtgijhetMijgedaan"(Matteüs25:40).

Ditpauselijkdocumentriepalleledenvandekerkopomdeeltenemenaaneenkruistochttegendeketters.Alsaanmoedigingommeetedoenaandezewreedhedenschonkhetvergiffenisvoorallekerkelijkestraffenenboeten,zoweldealgemenealsdebijzondere;hetontsloegiedereendiedeelnamaandekruistochtvanelkeeeddiehijmochthebbenafgelegd;heterkendehunaanspraakopalleeigendommendiezeonrechtmatighaddenverworven;hetbeloofdevergiffenisvanallezondenaaniedereendieeenketterzoudoden.HetvernietigdeallecontractendiewarenopgemaakttengunstevanéénvandeWaldenzen,hetgafdemensendieindienstvandeWaldenzenwarenopdrachthunmeestersteverlaten,hetverboodiedereenookmaarenigehulpteverlenenenhetgafiedereentoestemmingbeslagteleggenophuneigendom"(Wylie,b.16,ch.1).Ditdocumentopenbaartduidelijkdegeestvandemeesterachterdeschermen.WijhorenhetgebrulvandedraakennietdestemvanChristus.DeroomseleiderswildenhunkarakternietinovereenstemmingbrengenmetdeverhevennormenvanGodswet,maarsteldennaareigengoeddunkennormenvastenbesloteniedereentedwingendietevolgen,omdatRomehetwilde.Degruwelijkstetreurspelenwerdenopgevoerd.CorrupteengodslasterlijkepriestersenpausendedenhetwerkdatSatanhunopdroeg.Barmhartigheidwashuntotaalvreemd.DezelfdegeestdiedebloeddorstigeNeroophitstetegendegelovigenvanzijndagen,wasnuaanhetwerkomdeaardetebevrijdenvanhendieGodliefhad.

DevervolgingenwaaronderdegodvrezendeWaldenzeneeuwenlangtelijdenhadden,werdenverdragenmeteengeduldeneenstandvastigheiddiehunVerlossereeraandeden.Ondanksdekruistochtenendeonmenselijkeslachtingenwaaraanzewerdenblootgesteld,blevenzehunzendelingenuitzendenomdekostbarewaarheidteverspreiden.Zewerdendedoodingejaagd,maarhunbloed

bevochtigdehetuitgestrooidezaadendevruchtenblevennietuit.ZogetuigdendeWaldenzeneeuwenvoordekomstvanLuthervoorGod.ZewarenoververscheidenelandenverstrooidenplanttenhetzaadvandeHervorming,diebegonindetijdvanWyclif,zichuitbreiddeenzichverdiepteindedagenvanLutherenmoetwordenvoortgezettotheteindedertijdendoordegenendiebereidzijnallestelijdenomhetwoordGodsenhetgetuigenisvanJezus"(Openbaring1:9).("HetGroteConflict"E.G.White)

5-JohnWyclif

VóórdeHervormingwarenersomsmaarheelweinigexemplarenvandeBijbel.GodheeftechternooittoegelatendatzijnWoordhelemaalverlorenging.Zijnwaarheidzounietvooraltijdverborgenblijven.GodkondewoordendeslevensevengemakkelijkvanhunketenenontdoenalsHijdedeurenvandegevangenisendeijzerenpoortenkonopenenomzijnboodschappersinvrijheidtestellen.InverschillendelandenvanEuropazetteGodsGeestmensenertoeaannaardewaarheidtespeurenalsnaarverborgenschatten".ZijwerdendoorGodsvoorzienigheidtotdeSchriftgebrachtenbestudeerdenhaarmetdegrootstebelangstelling.Zewarenbereidhetlichttotelkeprijsaantenemen.Hoewelzenietallesgoedbegrepen,slaagdenzeertochinvelewaarhedenteontdekkendieonderhetstofdereeuwenlagen.Godsboodschappersgingenvoorwaarts,verbrakendeketenenvandwalingenbijgeloofenriependemensendiezolanginslavernijwarengeweestopomvoortaanalsvrijemensenteleven.

DeWaldenzenhaddendeBijbelindevolkstaal,maarinderestvanEuropaheeftGodsWoordeeuwenlangbestaanintalendiealleendoorgeleerdenkondenwordengelezen.NuwasechterdetijdaangebrokendatdeBijbelzouwordenvertaaldenindeverschillendelandenindevolkstaaltoegankelijkzouzijnvoorallemensen.Hetmiddernachtelijkduistervandezewereldwasvoorbij.Deurenvandonkerheidverstrekenvlugeninvelelandenkonmendetekenenziendiededageraadaankondigden.

IndeveertiendeeeuwverreesinEngelanddemorgenstervandeHervorming".JohnWyclifwasdeherautvandeHervorminginEngeland,maarookvoordehelechristelijkewereld.HetprotesttegenRomedathijonderwoordenmochtbrengen,zounooitmeerwordenonderdrukt.Ditprotestwashetbeginvandestrijddiezouleidentotdevrijmakingvanmensen,kerkenenvolken.

WyclifhadeendegelijkeopleidinggenotenenhijgeloofdedatdevrezedesHerenhetbeginderkennisis.Opdeuniversiteitwashijbekendomzijnijverengodsvrucht,zijntalentenenzijngrondigekennis.Inzijndorstnaarkennisstreefdehijernaarelkvakgebiedgrondigtebeheersen.Hijwerdopgeleidindescholastischewijsbegeerte,inhetcanoniekenburgerlijkrecht,vooralmetbetrekkingtotEngeland.

Inhetwerkdathijlaterheeftgedaan,isdewaardevandeopleidinginzijnjeugdduidelijknaarvorengekomen.Doorzijngrondigekennisvandespeculatievewijsbegeertevanzijneigentijdkonhijhaardwalingenduidelijkaanhetlichtbrengenendoorzijnstudievanhetnationaalenhetkerkelijkrechtwashijdemanomzichintezettenvoorburgerrechtenengodsdienstvrijheid.TerwijlhijdewapensdiehetWoordvanGodhemterhandsteldegoedkongebruiken,hadhijzichookdeintellectueledisciplinevandescholastiekeigengemaaktenbeheerstehijdetactiekvandescholastici.Zijngenialiteitendeomvangengrondigheidvanzijnkennisdwongenbijvriendenvijandeerbiedaf.ZijnaanhangerssteldenmetvoldoeningvastdathunvoorvechteréénvandevooraanstaandegeestenvanEngelandwasenzijnvijandenkondenonmogelijkdezaakvandeHervormingindiskredietbrengendoortewijzenopdeonwetendheidofdezwakheidvanhaarverdediger.ToenWyclifnogstudentwas,begonhijdeBijbelteonderzoeken.Indiedagen,toendeBijbelalleenindeoudetalenbestond,kondengeleerdendewegnaardebronvanwaarheidwelvinden,maarmensendienietgeschooldwarenmoestenhetmaarzonderstellen.ZowasdewegalgebaandvoorWyclifstoekomstigwerkalshervormer.GeleerdenhaddenhetWoordvanGodonderzochtenhaddendebelangrijkewaarheidvanGodsvrijegenade,dieindeSchriftwordtgeopenbaard,lerenkennen.ZehaddendezewaarheidonderwezenenhaddenanderenlerenluisterennaardelevendeuitsprakenvanGod.

ToenWyclifdeBijbelbegonteonderzoeken,deedhijdatmetdezelfdedegelijkheidwaarmeehijdescholastischewijsbegeertehadbestudeerd.Totdatogenblikhadhijeengroteleemtegevoelddienochzijnscholastischeopleidingnochdeleervanderooms-katholiekekerkhadkunnenvullen.InGodsWoordvondhijwathijvroegertevergeefshadgezocht:deopenbaringvanhetverlossingsplan.HijleerdeookdewaarheidkennendatChristusdeenigemiddelaaristussenGodendemens.HijsteldezichzelfindienstvanChristusenbeslootdewaarhedendiehijhadontdektaananderenteverkondigen.

Zoalsdehervormersdienahemkwamen,heeftWyclifbijdeaanvangvanzijnwerknietkunnenvermoedenwaartoehetzouleiden.HijvielRomenietopzettelijkaan.Maarzijneerbiedvoordewaarheidmoesthemwelinconflictbrengenmetdeleugen.Hoeduidelijkerhijdedwalingenvanhetpausdominzag,destevurigerverkondigdehijdeleervandeBijbel.HijsteldevastdatRomehetWoordvanGodhadprijsgegevenvoormenselijkeoverlevering.

OnbevreesdbeschuldigdehijdepriesterservandeSchrifttehebbenverboden.HijeistedatdeBijbelweeraanhetvolkzouwordengegevenendathetgezagvanGodsWoordindekerkzouwordenhersteld.

Hijwaseenbekwaamenoprechtleraareneenwelsprekendprediker.Bovendienwarenzijnleerenzijnlevenvolkomenmetelkaarinovereenstemming.ZijnkennisvandeBijbel,dekrachtvanzijnbetoog,dereinheidvanzijnlevenenzijnonwrikbaremoedenoprechtheidbezorgdenhemalgemeneachtingenvertrouwen.Velenvondenhunvroegergeloofonbevredigend.Zijzagendegoddeloosheidinderooms-katholiekekerkennamendewaarheiddieWyclifaanhetlichtbrachtmetonverholenblijdschapaan.Derooms-katholiekeleiderswarenechterbuitenzichzelfvanwoedetoenzevaststeldendatdehervormermeerinvloedhaddanzij.WyclifgafblijkvanscherpzinnigheidbijhetontdekkenvandwalingenenhijvielvelevandemisbruikendiedoorRomewarengoedgekeurdonbevreesdaan.Toenhijhofkapelaanwas,verzettehijzichmoedigtegendebetalingvaneenschattingdiedepausaandeEngelsekoningwildeopleggenentoondehijaandatdeaansprakenvandepausommachtuitteoefenenoverwereldlijkeheersersinstrijdwarenmetderedeenmetdeopenbaring.MenwaszeerverontwaardigdoverdeeisenvandepausenWyclifsleerhadgroteinvloedopdeleidersvanhetland.Dekoningendeedelliedenwareneensgezindinhunverwerpingvandepauselijkeaansprakenopwereldlijkemachteninhunweigeringdeschattingtebetalen.OpdiemanierwerdeengevoeligeslagtoegebrachtaandepauselijkeheerschappijinEngeland.

Dehervormerheeftookeenlangeenverbetenstrijdgevoerdtegeneenanderkwaad:debedelorden.DemonnikenvandezeordenwarenoverheelEngelanduitgezwermdenbrachtendegoedenaamendewelvaartvanhetlandernstiginhetgedrang.Hunnadeligeinvloedwasmerkbaarindeeconomie,hetonderwijsendeopenbarezeden.

Hetluiebedelaarslevenvandemonnikenmaaktenietalleendebevolkingarmer,maarwaserookdeoorzaakvandatnuttigearbeidwerdveracht.Dejeugdwerdhetslachtoffervanzedenvervalenverdorvenheid.Onderinvloedvandemonnikenwerdenvelenertoeoverhaaldinhetkloostertetredenomeenmonnikenleventegaanleiden.Zededendatnietalleenzondertoestemmingvanhunouders,maarvaakookbuitenhunmedewetenentegenhunuitdrukkelijkebevelen.Eenvandevroegerekerkvaders,diedeeisenvanhetmonnikenlevenbovendeliefdeendeverplichtingenvanhetkindtegenoverdeoudersstelde,

zei:Ookalzouuwvaderwenendenklagendvooruwdeurliggenenookalzouuwmoederudeschootdieugedragenheeftendeborstendieugezoogdhebbentonen,moetuzeonderdevoetlopenenrechtnaarChristusgaan".Doordezemonsterachtigeonmenselijkheid"zoalsLutherhetlaterzounoemendiemeerweghadvandewolfendetirandanvandechristenendemens",werdendehartenvandekinderentegenhunoudersverhard(BarnasSears,TheLifeofLuther,pp.70,69)Zosteldenderooms-katholiekeleiders,netzoalsdeFarizeeëninhetverleden,hetgebodvanGodbuitenwerkingdoorhuneigenoverlevering.Zowerdengezinnenuitelkaargeruktenwerdenoudersvanhunkinderenberoofd.

Zelfsdestudentenaandeuniversiteitenwerdendoordevalsevoorstellingvandemonnikenmisleidenertoeovergehaaldtothunordetoetetreden.Velenhaddenlaterspijtvandezestapwanneerhettothendoordrongdatzehuneigenlevenhaddenverknoeidenhunoudersverdriethaddenaangedaan.Maarwanneerzeeenmaalindevalzaten,washetonmogelijkweervrijtekomen.Veeloudersweigerdenuitvreesvoordemonnikenhunkinderennaardeuniversiteittesturen.Erkwamenaanzienlijkminderstudentennaardegroteuniversiteitssteden.Decolleges"kwijndenwegenonwetendheidvierdehoogtij.Depaushaddezemonnikendebevoegdheidgegevenbiechttehorenenvergiffenisteschenken.Ditwerdeenbronvanveelkwaad.Daardezemonnikeneropbelustwarenhuneigenwinsttevergroten,warenzezobereidvergiffenisteschenkendatallerleimisdadigerszichtothenwendden,methetgevolgdatdeergstemisdadensneltoenamen.Deziekenenarmenwerdenaanhunlotovergelaten,terwijldegavendiehunnoodhaddenkunnenlenigenaandemonnikenwerdengegeven.Demonnikenperstendemensenmetbedreigingenaalmoezenafenhekeldendegoddeloosheidvandegenendiehetaandurfdengeengeldaanhunordeaftestaan.Ondankshungeloftevanarmoedenamderijkdomvandemonnikenzienderogentoeendearmoedevanhetvolkgingsteedsschrillerafstekenbijhunprachtigegebouwenenrijkgedektetafels.

Terwijlzijhuntijdinweeldeengenotdoorbrachten,zondenzeachterlijkemannenronddiealleenwonderverhalenenlegendenkondenopdissenenmoppenkondentappenomhetvolktevermakenzodatzenogmeeronderdeknoetvandemonnikenkwamen.Zobehieldendemonnikenhungreepopdebijgelovigemassa.Zeleerdendemensendatallegodsdienstigeplichtenvervuldwarenwanneermenhetoppergezagvandepauserkende,deheiligenaanbadenschenkingendeedaandemonniken.Zebeweerdendatditvoldoendewasomeenplaatsindehemelteverdienen.

Geleerdeenvromemannenhaddentevergeefsgeprobeerdeenhervormingindezekloosterordendoortevoeren,maarWyclifmetzijnscherpdoorzichtpaktehetkwaadbijdewortelaanenzeidathetstelselopzichzelfverkeerdwasendathetmoestwordenafgeschaft.Demensenbegonnenvragentestellenenteonderzoeken.Toendemonnikendoorhetlandtrokkenompauselijkeaflatenteverhandelen,begonnenvelentetwijfelenaandemogelijkheidvergiffenismetgeldtekopenenzijvroegenzichafofzenietbetervergiffenisvanGodzoudenafsmekendanvandepausvanRome(zieAanhangselonderAflaten").

Velenwerdenverontrustdoordeschraapzuchtvandemonniken,wierhebzuchtniettebevredigenwas.Demensenzeiden:DemonnikenenpriestersvanRomevretenonsopalsdekanker.Godmoetonsvanhenbevrijdenofwijgaantenonder"(D'Aubigné,b.17,ch.7).

Omhungeldgierigheidteverdoezelen,beweerdendemonnikendatzehetvoorbeeldvandeHeilandvolgdenenzeidendatJezusenzijndiscipeleninlevenwarengehoudendoordegavenvanhetvolk.Dezebeweringdeedechterafbreukaanhunzaak,wantvelengingentoenzelfdeBijbelonderzoekenomdewaarheidteontdekken-eengevolgdatRomeallesbehalveaanstond.DegeestenvandemensenwerdengerichtnaardeBronderwaarheid,dieRomejuistwildeverbergen.

Wyclifbegontraktatentegendemonnikenteschrijvenenuittegeven.Hijwildenietzozeermethenindiscussietreden,maarprobeerdevooraldeaandachtvandemensenbijdeleerendeSchrijvervandeBijbeltebepalen.Hijzeidatdepausnietméérrechthadomvergiffenisteschenkenenmensenindebanvandekerktedoendandegewonepriestersendatniemandechtgeëxcommuniceerdkonworden,tenzijhijeersthetoordeelGodsoverzichhadgebracht.DitwasdebestemethodedieWyclifkongebruikenomhetenormestelselvangeestelijkeenwereldlijkeheerschappijomvertewerpen,eenstelseldatdepausinhetlevenhadgeroepenendezielenenlichamenvanmiljoenenmensengevangenhield.WeerwerdereenberoepgedaanopWyclifomderechtenvandeEngelsekroonteverdedigentegendeonrechtmatigeaansprakenvanRome.Hijwerdbenoemdtotambassadeurvandekoning,brachttweejaardoorindeNederlandenenonderhandeldeindietijdmetdevertegenwoordigersvandepaus.HijkwamincontactmetgeestelijkenuitFrankrijk,ItaliëenSpanje.HijkondaardoorachterdeschermenkijkenenkwamveeldingentewetendievoorhemverborgenzoudenzijngebleveninEngeland.Hijleerdeveeldatwaardevolzoublijkente

zijnbijzijnlaterwerk.DoordezevertegenwoordigersvanhetpauselijkhofontdektehijhetwarekarakterendeechtedoelstellingenvanRome.HijkeerdenaarEngelandterugenverkondigdeopenlijkerenmetovertuigingwathijvroegeralhadonderwezen.Hijzeidathebzucht,trotsenmisleidingdegodenvanRomewaren.

Inéénvanzijntraktatenschreefhijhetvolgendeoverdepausenzijngeldinzamelaars:Zehalenallesuitonslandwatarmemensennodighebbenominleventeblijven.Jaarlijkshalenzeookveleduizendenuitdeschatkistvandekoningvoorsacramentenengeestelijkezaken.Ditisgewoondeverderfelijkeketterijdiesimonieheet.Zelatendehelechristenheiddezeketterijgoedkeureneninstandhouden.Ookalhadonskoninkrijkeengroteberggoudenniemandnamerietsvan,behalvedegeldinzamelaarsvandezehooghartige,wereldsepriester,danzoudezebergnaverloopvantijdopraken,wanthijblijftgelduitonslandwegzuigenenwijkrijgenalleenGodsvloekvoorzijnsimonie"(JohnLewis,HistoryoftheLifeandSufferingsofJ.Wyclif,p.37).

KortnazijnterugkeerinEngelandwerdWyclifdoordekoningbenoemdtotpastoorvanLutterworth.Ditbetekendedatdevorsthemdeduidelijkewoordendiehijhadgesprokenzekerniethadkwalijkgenomen.Wyclifsinvloedwasmerkbaarindebeslissingenvanhethofeninhetgodsdienstonderrichtdataanhetvolkwerdgegeven.

Hetduurdedanooknietlangofdepauselijkebanbliksemswerdennaarhemgeslingerd.ErwerdendriebullennaarEngelandgezonden:éénnaardeuniversiteit,éénnaardekoningenéénnaardeprelaten.Inalledriewerdgeëistdateronmiddellijkafdoendemaategelenzoudenwordengenomenomdeketterseleraarhetzwijgenopteleggen(AugustusNeander,GeneralHistoryoftheChristianReligionandChurch,period6,sec.2,pt.I,par.8).(ZieookAanhangselonderWyclif).

NogvóórdeaankomstvandebullenhaddendebisschoppeninhunijverWyclifalvoorhunraadgedaagdomzichteverantwoorden.Maartweevandemachtigsteprinseninhetrijkgingenmethemmeenaarderechtbankendemensendiebuitenhetgebouwstondenennaarbinnenstormden,joegenderechtersdeschrikzóophetlijfdathetproceswerdverdaagd.ZokonWyclifinvredezijnganggaan.KortdaarnastierfEdwardIII,diedeprelatenopzijnoudedagtegendehervormerprobeerdenoptehitsen.Wyclifsvroegerebeschermheerwerdregentoverhetkoninkrijk.Maartoendebullenaankwamen,kreeg

Engelandhetonvoorwaardelijkebeveldeketteraantehoudenengevangentezetten.Zulkemaatregelenriepenonmiddellijkbeeldenvandebrandstapelop.HetscheenbijnazekerdatWyclifspoedighetslachtoffervandewraakvanRomezouworden.MaarHijdietotAbramhadgezegd:Vreesniet,Abram,Ikbenuwschild"(Genesis15:1),strektezijnhandweeruitomzijndienaartebeschermen.Nietdehervormerstierf,maardepausdieWyclifterdoodwildelatenbrengen.GregoriusXIstierfendegeestelijkendiewarensamengekomenvoorhetprocesvanWyclifgingenuiteen.

GodleiddedegebeurtenissennogverderzodatdeHervormingkonuitgroeien.NadedoodvanGregoriuswerdenertweerivaliserendepausengekozen.Tweevijandigemachten,dieallebeionfeilbaarbeweerdentezijn,wildennugehoorzaamheidafdwingen.(ZieAanhangselonderOnfeilbaarheid").Zeriepenhunvolgelingenopomhentehelpenindeoorlogtegenhunconcurrent.Beidenzettenhuneisenkrachtbijdoorhetuitsprekenvankrachtigebanvloekentegenhuntegenstandersenerzijdsenvanbeloftenvooreenhemelsebeloningaanhunmedestandersanderzijds.Ditvoorvalverzwaktehetpausdomtenzeerste.

DeelkaarbestrijdendepartijenhaddendehandenvolmethetbekampenvanelkaarenWyclifwerdenigetijdmetrustgelaten.Banvloekenenbeschuldigingenvlogenoverenweer.Erwerdzeerveelbloedvergotenomhuntegenstrijdigeeisenkrachtbijtezetten.Misdadenenschandalenroldenalseenvloedgolfoverdekerk.IntussenhaddehervormerzichteruggetrokkenindestiltevanzijnparochieteLutterworthendeedallesomdemensenvandeelkaarbestrijdendepausenaftekerenenweeshenopJezus,deVredevorst.

DitschismaenaldestrijdencorruptiedieermeegepaardgingenbaandendewegvoordeHervorming,omdatdemensendewareaardvanhetpausdomgingeninzien.IneentraktaatdathijuitgafonderdetitelOntheSchismofthePopes"(OverhetSchismaderPausen)riepWyclifdemensenopomereensovernatedenkenofdietweepriestersgeengelijkhaddenwanneerzeelkaardeAntichristnoemden.Hijzei:Godwildeduivelnietlangerdooréénpriesterlatenregeren,maar...Hijheefteenscheuringteweeggebrachttussendetwee,zodatdemensendoorChristusallebeimakkelijkerkunnenoverwinnen(K.Vaughan,LifeandOpinionsofJohnWycliffe,vol.2,p.6).

WyclifprediktenetzoalsJezushetevangelieaandearmen.HijnaamergeengenoegenmeedathetlichtalleeninhuneenvoudigewoningeninzijneigenparochieteLutterworthscheen.HijbeslootdathetnaaralledelenvanEngeland

moestuitstralen.Omditplanuittemoerenvormdehijeengroeppredikers-eenvoudige,godvruchtigemannen,diedewaarheidliefhaddenennietsvurigerwenstendanhaaraananderenbekendtemaken.Dezemannengingennaaralledelenvanhetlandenprediktenopmarktpleinen,indestratenvangrotestedenenoplandwegen.Zezochtenbejaarden,ziekeenarmemensenopenverkondigdenhetgoedenieuwsvanGodsgenade.WyclifprediktealshoogleraarindetheologieteOxfordhetWoordGodsindecollegezalenvandeuniversiteit.Hijverkondigdedewaarheidzogetrouwaanzijnstudentendathijdetitelthegospeldoctor"(deleraarvanhetevangelie)kreeg.DevertalingvandeBijbelindevolkstaal,hetEngels,zouechterzijnlevenswerkworden.Ineenpublikatie,OntheTruthandMeaningofScripture"(OverdeWaarheidendeBetekenisvandeSchrift),zeihijdathijdeBijbelwildevertalen,zodatiedereeninEngelandoverGodswonderenzoukunnenlezeninzijneigentaal.

Plotselingmoestzijnwerkwordenstopgezet.Hoewelhijnoggeenzestigwas,haddenhetzwarewerk,destudieendeaanvallenvanzijnvijandenzijnkrachtenondermijndenhemvóórzijntijdoudgemaakt.Hijleedaaneenernstigeziekte.Demonnikenwarenergblijtoenzedatnieuwshoorden.Zedachtendathijnuwelspijtzouhebbenvanhetkwaaddathijdekerkhadaangedaanenhaasttenzichnaarzijnziekbedomzijnschuldbelijdenistehoren.Devertegenwoordigersvandevierkloosterordenenvierambtenarenstondenrondhetbedvandemandievolgenshenopstervenlag.Zezeiden:Dedoodligtopuwlippen.Geefuwfoutentoeenherroepinonzetegenwoordigheidalleswatugezegdheeftenonsgeschaadheeft".Dehervormerluisterdezondereenwoordtezeggen.Toenvroeghijzijnverzorgerhemtelatenopzitteninzijnbed.Terwijlzijopzijnherroepingstondentewachten,keekhijhenrechtindeogenensprakmetdekrachtigestemdiehenalzodikwijlshaddoenbeven:Iklighelemaalnietopsterven.Ikblijflevenenzalnogmaalsdebozedadenvandemonnikenaaniedereenvertellen"(D'Aubigné,b.17,ch.7).Verbaasdenbeschaamdhaasttendekloosterlingenzichuitzijnkamer.

Wyclifswoordenwerdenwaarheid.HijleefdelanggenoegomzijnlandgenotenhetmachtigstewapentegenRometeschenken:hijgafhundeBijbel,hetdoorGodaangewezenmiddelomhetvolktebevrijden,teverlichtenentebekeren.Wyclifmoestbijdeuitvoeringvanditwerkveelgrotemoeilijkhedenoverwinnen.Hijzelfleedaanallerleikwalen.Hijwistdathijnogmaarenkelejarenhadomditwerktevoltooien.Hijzagopwelketegenstandhetstuitte,maardoorGodsbeloftenaangemoedigd,ginghijonverschrokkenverder.Hijwasbekwaam,hadeenrijkeervaringenwasdoorGodsbijzonderevoorzienigheidin

levengehoudenenvoorbereidvoordezetaak,zijnlevenswerk.TerwijleronrustheersteindechristelijkewereldlegdedehervormerzichinzijnpastorieteLutterworthtoeopzijnuitverkorentaakenlettenietopdestormendiedaarbuitenwoedden.

Tenslottewashetwerkaf:deeerstevertalingvandeBijbelinhetEngels.HetWoordvanGodwasbeschikbaarvoorEngeland.Dehervormerwasnunietmeerbangvoordegevangenisofdebrandstapel.HijhadhetEngelsevolkeenlichtgeschonkendatnooitmeerzouwordenuitgedoofd.DoorzijnlandgenotendeBijbeltegeven,hadhijmeergedaanomdeboeienvanonwetendheidenzondeteverbrekenenzijnlandtebevrijdenenteverbeteren,danooitwasbereiktdoordeschitterendsteoverwinningenophetslagveld.DeboekdrukkunstwasnognietuitgevondenendaaromkondenerslechtsdoormoeizamearbeidmeerexemplarenvandeBijbelmetdehandwordenovergeschreven.Debelangstellingomhetboekineigenbezittehebbenwaszógrootdatvelenbereidwarenhetwerkoverteschrijven,maardekopiistenkondennauwelijksaandevraagvoldoen.SommigerijkekopersbesteldendeheleBijbel.Anderenkochtenmaareengedeelte.ZokwamWyclifsBijbelspoedigtotindehuizenvandemensen.

DeBijbeldeedeenberoepophetverstandvandemensenenbevrijddehenvanhunslaafseonderwerpingaanpauselijkedogma's.Wyclifverkondigdedetypischeleerstellingenvanhetprotestantisme:verlossingdoorhetgeloofinChristusendeonfeilbaarheidvandeSchriftendeSchriftalléén.Depredikersdiehijhaduitgezonden,haddenzo'nsuccesbijdeverspreidingvandeBijbelendegeschriftenvandehervormerdathetnieuwegeloofdoorbijnadehelftvandebevolkingvanEngelandwerdaangenomen.

HetverschijnenvandeBijbelvervuldedekerkelijkeoverheidmetontzetting.ZemoestennuhethoofdbiedenaaneeninstrumentdatnogmachtigerwasdanWyclif,eeninstrumentwaartegenhuneigenwapensweinigzoudenbaten.OpdatogenblikwarenerinEngelandgeenwettendiehetgebruikofhetbezitvandeBijbelverboden,wantdeBijbelwasnognooitindevolkstaaluitgegeven.Zulkewettenwerdenlaterwelingevoerdenmethardehandtoegepast.IntussenhadmenondanksdetegenwerkingvandepriestersdegelegenheidhetWoordvanGodteverspreiden.

Weerzettederooms-katholiekegeestelijkheideensamenzweringoptouwomdehervormerhetzwijgenopteleggen.Hijwerdachtereenvolgensvoordrie

rechtbankengedaagd,maarsteedszondergevolg.Eerstverklaardeeenbisschoppensynodedatzijngeschriftenketterswaren;zeslaagdenerindejongekoningRichardIIvoorhunzaaktewinnenenkondeneenkoninklijkbevelvanhemloskrijgenwaarbijiedereendiedeveroordeeldeleerstellingenaanhingmetgevangenisstrafwerdbedreigd.

WyclifberiepzichnadeuitsprakenvandesynodeophetParlement.Onbevreesddaagdehijdekerkelijkeoverheidvoordenationaleraadeneisteeenhervormingvandeenormemisbruikendiedoorderooms-katholiekekerkwerdengoedgekeurd.Hijleverdehetovertuigendbewijsvanhetmachtsmisbruikendecorruptievandepauselijkestoel.Zijnvijandenwerdeninverlegenheidgebracht.

Wyclifsvriendenensympathisantenhaddenzichmoetenovergevenenmenwaserzekervandatookdehervormeropzijnoudedag,eenzaamenzondervrienden,zouzwichtenvoordevereendemachtvankroonenmijter.Maarnietsdaarvan.Depausgezindenwerdenverslagen.HetparlementwasaangegrependoorWyclifspleidooienbesloothetkoninklijkbevelintetrekken.Weerwasdehervormeropvrijevoeten.Hijwerdvoordederdekeervoorderechtbankgedaagd.Nuwashetvoordehoogstekerkelijkerechtbankinhetkoninkrijk.Menzouhierzekernietmalszijnvoorketters.HierzouRomezegevieren,hierzouereeneindewordengemaaktaanhetwerkvandehervormer.Tenminstedatdachtendeaanhangersvandepaus.Alszehunzinkregen,zouWyclifwordengedwongenzijnleerteherroepenofderechtszaalverlatenomnaardebrandstapeltegaan.

MaarWyclifherriepniets.Hijwildeniethuichelen.Onbevreesdbleefhijbijzijnleerenverwierpdebeschuldigingenvanzijnvervolgers.Hijcijferdezichzelf,zijnpositieendeomstandighedengewoonwegendaagdezijntoehoordersvoorGodsrechtbank.Hijwooghundrogredenenenmisleidendeleerstellingenindeweegschaalvandeeeuwigewaarheid.DekrachtvandeHeiligeGeestwasvoelbaarinderechtszaal.Detoehoorderswarenmetstomheidgeslagen.Zijschenengeenkrachtmeertehebbenomdezaalteverlaten.AlspijlenuitGodspijlkokerdrongendewoordenvandehervormerinhunharten.Hijbeschuldigdezijntegenstandersopzijnbeurtvanketterij.HijvroeghunhoezehundwalingendurfdenverspreidenenwaaromzeuitwinstbejagGodsgenadetotkoopwaarhaddengemaakt.

Tenslottezeihij:Tegenwiedenkenjulliedatjulliestrijden?Tegeneenoudemanaanderandvanhetgraf?Neen.TegendeWaarheid.DeWaarheid,diesterkeris

danjullieenjullieookzaloverwinnen"(Wylie,b.2,ch.13).Metdezewoordenverliethijdevergaderingengéénvanzijntegenstandersdurfdehemtegentehouden.

Wyclifstaakwasbijnavolbracht.Hijzouhetvaandelvandewaarheiddathijzólanghadgedragenweldramoetenneerleggen.Maarhijzounogeensvanhetevangeliegetuigen.Dewaarheidzouvanuitdevestingvanhetkoninkrijkderdwalingwordenverkondigd.WyclifwerdgedaagdvoordepauselijkerechtbankteRomeeenrechtbankdiealveelbloedvandeheiligenhadlatenvloeien.Hijwasnietblindvoorhetgevaardathembedreigde,maarhijzoutochopdedagvaardingzijningegaanalseenberoertehethemnietonmogelijkhadgemaaktdereisteondernemen.

HoewelmenzijnsteminRomenietzouhoren,konhijperbriefsprekenendatbesloothijdanooktedoen.Vanuitzijnpastorieschreefdehervormereenbriefnaardepauswaarinhijeerbiedigenmeteenchristelijkegeestdeprachtenpraalvandepauselijkestoelscherpveroordeelde.

Hijschreef:Hetisvoormijeenwarevreugdemijnbriefteopenenmeteenverklaringoverhetgeloofdatikbelijd.DezeverklaringisgerichtaaniedereeneninhetbijzonderaandebisschopvanRome.Aangezienikverondersteldatmijngeloofzuiverenwaaris,hoopikdathijmijngeloofdeelt.Alsikdwaal,hoopikdathijmijzalterechtwijzen.

IndeeersteplaatsgeloofikdathetevangelievanChristusGodsvolledigewetomvat...AangeziendebisschopvanRomedeplaatsvervangervanChristusopaardeis,neemikaanengeloofikdathijhetmeestgebondenisaandiewetvanhetevangelie.WantdegrootheidvandediscipelenvanChristusbestondnietinwereldsewaardigheidofeer,maarindestiptenavolgingvanhetlevenendewerkenvanChristus...Christuswastijdenszijnpelgrimstochtopaardeeenzeerarmman,dieallewereldsemachteneervandehandwees...EenchristenhoeftdepausofdeandereheiligenalleentevolgenvoorzoverzijdeHereJezuszelfookhebbengevolgd,wantPetrusendezonenvanZebedéüswarenGodnietwelgevalligtoenzijstreefdennaardeeervandewereldenChristus'voorbeeldnietwildenvolgen.Daarommogenwijhennietindiedwalingvolgen...

Depausbehoortallewereldlijkemachtovertelatenaandewereldlijkeoverheidenhijmoetalleledenvanzijngeestelijkheidnadrukkelijkdaartoeaansporen,wantdathebbenChristusenzijnapostelenookgedaan.Indienikopéénvan

dezepuntengedwaaldheb,zalikmijinallenederigheidaanterechtwijzingonderwerpenenindiennodigzelfsdedoodstrafondergaan.IkwildepersoonlijkvoordebisschopvanRomeverschijnen,maardeHereheefthetandersbeschiktenHijheeftmijgeleerdGodemeergehoorzaamtezijndanmensen".

Hijeindigdezijnbriefmetdewoorden:LatenwijGodbiddendatHijverderaanhethartvanonzepausUrbanusVImagwerken,opdathijmetzijngeestelijkheidhetlevenendewerkenvandeHereJezusChristuszounavolgen,dathijhetvolkgrondigmagonderwijzenendatzijheminallesgetrouwmogenvolgen"(JohnFoxe,ActsandMonuments,vol.3,pp.49,50).

MetdiewoordensteldeWyclifdezachtheidennederigheidvanChristusaandepausenzijnkardinalentenvoorbeeld.Hijtoondedaarbijnietalleendepausenzijnaanhangers,maarookallechristenen,welketegenstellingerbestondtussenhenendeMeester,wiensvertegenwoordigerszijbeweerdentezijn.

Wyclifwaservanovertuigddathijzijngeloofmetzijnlevenzoumoetenbetalen.Dekoning,depausendebisschoppenwarenvereendomzijnondergangtebewerkenenhetscheenalsofhijoverenkelemaandenzekeropdebrandstapelzoustaan.Maarzijnmoedwasongeschokt.Waaromwillenjulliedekroonvanhetmartelaarschapinverrestrekenzoeken",zeihij.PredikhetevangelievanChristusaanhooghartigeprelatenenjezalzekereenmartelaarworden.Zalikdaaromzwijgen?...Nooitoftenimmer.Laatdeslagmaarkomen.Ikbeneropvoorbereid"(10D'Aubigné,b.17,ch.8).

Godbeschermdenogaltijdzijnboodschapper.Demandiezijnhelelevenmoedigdewaarheidhadverdedigdenelkedagzijnlevenkonverliezen,zougeenslachtofferwordenvandehaatvanzijnvijanden.Wyclifhadnooitgeprobeerdzichzelftebeschermen,maarGodwaszijnbeschermergeweest.Nuzijnvijandenzichzekerwaandenvanhunprooi,namdeHerehemweg.HijstierfinzijnkerkteLutterworthtoenhijdecommuniezouuitdelen.Hijwerddooreenberoertegetroffenenstierfnietlangdaarna.

GodhadWyclifzijntaakgegeven.Hijhaddewaarheidinzijnmondgelegdeneenwachtrondomhemgesteld,zodatzijnwoordenhetvolkkondenbereiken.GodhadzijnlevenbeschermdenhijkonzijnwerkvoortzettentotdathetfundamentvoordeHervormingwasgelegd.WyclifleefdeindedonkereMiddeleeuwen.Vóórhemwaserniemandopwienswerkhijkonbouwenomzijnhervormingdoortevoeren.ZoalsJohannesdeDoperhadhijeenbijzondere

opdracht:hijwasdevoorlopervaneennieuwtijdperk.Tochwaserindewaarheiddiehijnaarvorenbrachteeneenheidensamenhangdiedehervormersnahemniethebbenverbeterd.Sommigenkondenhemzelfseeneeuwlaternietevenaren.Hetfundamentdathijhadgelegdwaszobreed,diepenstevigdatzijnwerkniethoefdetewordenovergedaandoordehervormersdienahemkwamen.

DehervormingsbewegingdieWyclifhadingeluidzouhetgewetenenhetverstandvrijmakenenvolkendiezolangvastgeketendwarenaanRome'szegewagenbevrijden.DebewegingvondhaaroorsprongindeBijbel,debronvanhetwaterdeslevensdatvanafdeveertiendeeeuwonafgebrokenheeftgevloeid.

WyclifgeloofdedatdeHeiligeSchriftdegeïnspireerdeopenbaringvanGodswilendeenigemaatstafvoorgeloofenzedenwas.DoorzijnopvoedingbeschouwdehijdekerkvanRomealshetgoddelijke,onfeilbaregezag.Hijhaddealgemeenaanvaardeleerstellingenengebruiken,dieduizendjaaroudwaren,zonderkritiekaangenomen.MaarvoortaanluisterdehijalleennaarGodsheiligWoord.Ditwashetgezagdathijaandemensenvoorstelde.HijwildedatdepauselijkeuitsprakenplaatsmoestenmakenvoorGodsuitsprakeninzijnWoord,deenigewarebronvangezag.HijleerdenietalleendatdeBijbeldevolmaakteopenbaringisvanGodswil,maarookdatdeHeiligeGeestzijnenigeuitleggerisendatiedereendoorhetonderzoekvandeBijbelzijnplichtenzelfmoetlerenkennen.ZoleiddehijdemensenafvandepausendekerkvanRomeenbepaaldehenbijhetWoordvanGod.

Wyclifiséénvandegrootstehervormers.Weinigendienahemkwamenhaddenzo'nbredekijkenzo'nhelderegeest.Weinigenwarenzovastberadenenmoedigbijhetverdedigenvandewaarheid.

Dezeeerstehervormerwasinteger,onvermoeibaarinzijnstudieenzijnwerk.Hijwasdoorendooreerlijk,betrouwbaarentoegewijdbijzijnpastoraalwerk.Hijhaddezeeigenschappenondanksdegeestelijkeduisternisenhetzedenvervalvandetijdwaarinhijleefde.

HetkaraktervanWyclifgetuigtvandeopvoedendewaardevandeSchrift.HijwasdoordeBijbelgevormd.Deinspanningomdegrotegeopenbaardewaarhedentebegrijpen,schenktfrisheidenkrachtaanallevermogens.Hetgeefteenbrederekijkopdedingen,scherpthetwaarnemingsvermogenenvormtdekritischezin.

HetonderzoekvandeBijbelzalmeerdanelkeanderestudieiederegedachte,elkgevoelenelkstrevenveredelen.Hetzetaantotvolharding,geduld,moedenvastberadenheid.Hetverfijnthetkarakterenheiligtdeziel.EenernstigeneerbiedigonderzoekvandeSchriftbrengtdegeestvandeonderzoekerinverbindingmetdeoneindigeGeest.Hetvormtmensenmeteenscherpereencreatieveregeestenmethogerebeginselen.Hetzalbetereresultatenopleverendandebesteopleidingwaarmenselijkeinzichtenaantengrondslaglagen.DedichtervandePsalmenzegt:Hetopenenvanuwwoordenverspreidtlicht,hetgeeftdeonverstandigeninzicht"(Psalm119:130).DeleerdieWyclifhadverkondigd,werdnogenigetijdverspreid.Zijnvolgelingen,deWycliffietenofLollarden,trokkennietalleendoorEngeland,maargingenooknaaranderelandenenleerdendemensenhetevangeliekennen.Nuhunleiderernietmeerwas,werktendepredikersmetnoggrotereijverdanvroeger.Grotegroepenkwamensamenomnaarhunpredikingteluisteren.Sommigeedelliedenenzelfsdekoningenwerdenbekeerd.

Opveelplaatsenwasereenduidelijkeveranderingmerkbaarindezedenvandemensen;ookwerdendeafgodischesymbolenvanhetroomsegeloofuitdekerkenverwijderd.MaarhetduurdenietlangofeenmeedogenlozestormvanvervolgingenbarsttelosoverdegenendiehetgedurfdhaddendeBijbelalshunenigegidsaantenemen.DeEngelsekoningen,dieeropgebrandwarenhunmachtdankzijdesteunvanRomeuittebreiden,aarzeldengeenmomentomdehervormersopteofferen.VoordeeerstekeerindegeschiedenisvanEngelandwerddebrandstapelingevoerdvoordevolgelingenvanhetevangelie.Deéénnadeanderestierfdemarteldood.Deverdedigersvandewaarheid,dievogelvrijwerdenverklaardengemarteldwerden,kondenhungeroepslechtsopzendennaardeHereZebaoth.Zewerdenachtervolgdalsvijandenvandekerkenalslandverraders,maarblevenopverborgenplaatsenpreken.Zevondenzogoedenzokwaadalsdatgingonderdakbijdearmenenhieldenzichzelfsinholenenspelonkenschuil.

Ondankshetwoedenvandevervolgingenprotesteerdenzeindeeeuwendievolgdenkalm,oprecht,ernstigenvolhardendtegendeheersendegeloofsafval.Dechristenenuitdevroegetijdkendendewaarheidslechtstendele,maarzehaddenGodsWoordlief,gehoorzaamdenhetenledengeduldigterwillevandewaarheid.

Velengavenzoalsindetijdvandeapostelenhunaardsebezittingenopvoorde

zaakvanChristus.Zijdieinhunhuiskondenblijvenwonen,warengastvrijtegenoverhunverbannenbroedersentoenookzijwerdenverdreven,aanvaarddenzijhunlotmetblijdschap.Duizendendiebangwarenvoordewoedevanhunvervolgersgavenhungeloofopomvrijtezijnenverlietenhungevangenisseninboeteklederenomopdiemanierhunherroepingaaniedereenbekendtemaken.Maarvelen,zowelmensenvanadelalseenvoudigemensen,getuigdenonbevreesdvandewaarheidinhuncellen,inLollardtorens",opdepijnbankendebrandstapel.Zewarenblijdatzijwaardigbevondenwarenomdeeltehebbenaanzijnlijden".

HetwasdepausgezindennietgeluktmetWycliftedoenwatzewildentoenhijnoginlevenwasenhunhaatwasnietbevredigdnuhijdaarzorustiginhetgrafsliep.MeerdanveertigjaarnazijndoodwerdenzijnbeenderenopbevelvanhetconcilievanKonstanzopgegraveneninhetopenbaarverbrand.Zijnaswerdineennabijgelegenbeekuitgestrooid.Eenschrijveruithetverledenzegt:DezebeekvoerdezijnasmeeindeAvon,deAvonbrachtditindeSevern,deSevernbrachthetindebrederiviermondingenvandaarnaardeoceaan.ZoisdeasvanWyclifhetsymboolvanzijnleer,dienuoverdehelewereldisverspreid"(T.Fuller,ChurchHistoryofBritain,b.4,sec.2,par.54).Zijnvijandenhaddengeenflauwvermoedenvandesymbolischebetekenisvanhundaad.

OnderinvloedvandegeschriftenvanWyclifverwierpJohannesHusuitBohemenvelevandedwalingenvanhetrooms-katholicismeenbegonookhijaanzijnhervorming.Indezetweelanden,diezoveruitelkaarliggen,werddushetzaadvandewaarheidgezaaid.VanuitBohemenverspreiddehetwerkzichnaaranderelanden.DegeestenvandemensenwerdenweerbepaaldbijhetlangvergetenWoordvanGod.GodtrofvoorbereidingenvoordeHervormingvandezestiendeeeuw.("HetgroteConflict"-E.G.White)

6-JohannesHusenHiëronymusvanPraag

HetevangeliewasalindenegendeeeuwinBohemenverkondigd.DeBijbelwasvertaaldendekerkdienstenwerdenindevolkstaalgehouden.Maarnaarmatedepausmachtigerwerd,raaktehetWoordvanGodmeeropdeachtergrond.GregoriusVII,diedetrotsvandekoningenwildebreken,wasookvastbeslotenhetvolkkleintekrijgen.DaaromvaardigdehijeenbuluitwaarinhijdekerkdienstenindetaalvanBohemenuitdrukkelijkverbood.

Depausbeweerdedat„hetdeAlmachtigebehaagdedatzijneredienstineenonbekendetaalwerdgehoudenendatdeovertredingvandezeregelaltotveelkwaadenketterijenaanleidinghadgegeven"(Wylie,b.3,ch.l).RomebeÂslistedathetlichtvanGodsWoordzouwordengedoofdendathetvolkinduisterniszouwordengedompeld.

MaarGodhadvooranderemiddelengezorgdomdegemeenteinstandtehouden.VeelWaldenzenenAlbigenzendiedoordevervolgingenuithunwoonplaatseninFrankrijkenItaliëwarenverdreven,gingennaarBohemen.Hoewelzenietinhetopenbaardurfdentepreken,werktenzetochijveriginhetgeheim.Zowerdhetwaregelooftochvaneeuwtoteeuwbehouden.

NogvóórdetijdvanHushaddenenkelemanneninBohemendemisbruikenin.dekerkendelosbandigheidvanhetvolkopenlijkveroordeeld.Hunwerkhadopveleplaatsenbijvalgeoogst.DekerkelijÂkeoverheidwasverontrustenbegondeaanhangersvanhetevangelietevervolgen.Zewerdendoorsoldatenopgejaagdwanneerzeindebossenenbergenhundienstenhieldenenvelenwerdengedood.Naenigetijdwerdbepaalddatiedereendieafweekvanhetrooms-katholicismemoestwordenverbrand.

Degelovigendiehunlevengaven,hooptendathetchristendomtochdeoverwinningzoubehalen.EenvandegelovigendieleerdedatdemensalleendoorhetgeloofindegekruisigdeHeilandkonwordenverlost,zeikortvóórzijndood:„Dewoedevandevijandenvandewaarheidhaaltnuweldeoverwinningopons,maarzozalhetnietblijven.Uithetgewonevolkzaleriemandopstaan,zonderzwaardenzondermacht,enmenzalnietstegenhemkunnendoen"(Tbid.,b.3,ch.l).DetijdvanLutherwasnoglangnietaangebrokenentochstonderiemandop

diedoorzijngetuigenistegenRomedevolkeninberoeringzoubrengen.

JohannesHuswasdezoonvaneenvoudigemensen.Zijnvaderstierftoenhijnogheeljongwasenzijnvromemoeder,dieonderwijsengodsvruchtalshetkostbaarsteinhetlevenbeschouwde,wenstehaarzoonditerfdeelmeetegeven.HusbezochteerstdeprovincialeschoolengingtoennaardeuniversiteitinPraag,waarhijkosteloosmochtstuderen.ZijnmoedergingmethemmeenaarPraag.Alsarmeweduwekonzijhaarzoongeenaardsegoederenschenken,maartoenzedichtbijdegrotestadwaren,knieldezeneernaasthaarzoon,diegeenvadermeerhad,ensmeektedezegenvanhunhemelseVadervoorhemaf.Zijnmoederkontoennietvermoedenopwelkemanierhaargebedzouwordenverhoord.OpdeuniversiteitonderscheiddeHuszichonmiddellijkdoorzijnonvermoeibareijverenzijnsnellevorderingen.HijwoniedersachÂtingdoorzijnonbesprokenlevenswandelenzijnvriendelijk,inneÂmendkarakter.Hijwaseenoprechteaanhangervanderooms-kathoÂliekekerkenverlangdevurignaardezegeningendiedekerkbeweerdeteschenken.Hijgingtergelegenheidvaneenjubelfeestbiechten,betaaldetotdelaatstecentuitzijnschamelbezitennamdeelaandeprocessiesomdebeloofdeaflaatteverkrijgen.Toenhijafgestudeerdwas,werdhijpriester.Hijklomspoedigopennaenigetijdwerdhijaanhethofvandekoningverbonden.Aandeuniversiteitwaarhijzijnopleidinghadgenoten,werdhijtothoogleraarenlatertotrectorbenoemd.InkortetijdwasdeeenvoudigestudentdiekosteÂloosmochtstuderendetrotsvanzijnlandeneenberoemdheidinheelEuropageworden.

Husbegonzijnhervormingechteropeenheelandervlak.VerschillendejarennazijnpriesterwijdingwerdhijtotkapelaanvandekapelvanBethlehembenoemd.Destichtervandezekapelhechtteergveelbelangaandeverkondigingvanhetevangelieindevolkstaal.OndankshetverzetvanRomewashetgebruikinBohemenniethelemaalafgeschaft.MaardemensenkendenbijnanietsvandeBijbelendeergstezondenwoekerdenonderallelagenvandebevolking.HusveroordeeldeditkwaadonomwondenenberiepzichophetWoordvanGodomdebeginselenvanwaarheidenzuiverheiddiehijverkondigde,krachtbijtezetten.

EenburgervanPraag-Hiëronymusgenaamd-dielaterzonauwmetHusverbondenzouzijn,hadbijzijnterugkeeruitEngelanddewerkenvanWyclifmeegebracht.

DekoninginvanEngeland,diezichtotdeleervanWyclifhadbekeerd,waseen

BoheemseprinsesenonÂderhaarinvloedwerdendewerkenvandehervormeroveralinhaargeboortelandverspreid.Huslaszemetgrotebelangstelling.HijgeÂloofdedatzewarengeschrevendooreenoprechtchristenenhijstondpositieftegenoverhervormingendieWyclifwildeinvoeren.HuswaszonderdathijerzichvanbewustwasaleenwegingeslagendiehemsteedsverdervanRomezouverwijderen.

IndietijdwarenertweevreemdelingenuitEngelandinPraagaangekomen:tweegeleerdendiehetlichthaddenontvangenenhetinditverrelandwildenverspreiden.

Toenzijhetoppergezagvandepausopenlijkdurfdenaanvallen,legdedeoverheidhunonmiddellijkeenspreekverbodop.Zewildenhunplanechternietopgevenenbeslotendaaromanderemiddelentegebruiken.DaardezepredikersookkunÂstenaarswaren,begonnenzehunvaktebeoefenen.Zemaaktentweetekeningenopeenplein.EendaarvansteldedeintochtvanJezusinJeruzalemvoor,„zachtmoedigenrijdendopeenezel"(Matteüs21:5),gevolgddoorzijnleerlingeninversletenklerenenopblotevoeten.Deanderetekeningsteldeeenpauselijkeprocessievoor:depausuitgedostindurekleren,metdetiaraopzijnhoofd,rijdendopeenopgetuigdpaard,voorafgegaandoorbazuinblazersengevolgddoorkardinalenenprelateninprachtigegewaden.Ditwaseenpreekdieiedereenopviel.Indichtedrommenkwamendemensennaardetekeningenkijken.DebedoelingkonniemandontÂgaanenvelenwerdendiepgetroffendoordetegenstellingtussendezachtmoedigheidennederigheidvanChristus,deMeester,endehoogmoedenverwaandheidvandepaus,diezichzijndienaarnoemÂde.ErontstondgroteberoeringinPraagennaenigetijdachttendevreemdelingenhetvoorhuneigenveiligheidraadzaamtevertrekken.Maardelesdiezijhaddengegeven,werdnietvergeten.DetekeninÂgenhaddeneendiepeindrukopHusgemaaktenhijbeslootdeBijbelendewerkenvanWyclifgrondigertebestuderen.HoewelhijhettoennognieteenswasmetallehervormingendieWyclifwildeinvoeren,begonhijhetwarekaraktervanhetpausdombetertebegrijpenenveroordeeldehijdehoogmoed,eerzuchtencorruptievandekerkelijÂkeoverheidmetmeerovertuiging.

VanBohemenstraaldehetlichtuitnaarDuitsland,wantdoorrelleÂtjesaandeuniversiteitvanPraagmoestenhonderdenDuitsestudenÂtenhetlandverlaten.VelenonderhenhaddenbijHushuneerstebijbelkennisopgedaanentoenzeinhunlandterugwaren,verspreiddenzeerhetevangelie.

RomewerdopdehoogtegesteldvandegebeurtenisseninPraagenHusmoestkortdaarnavoordepausverschijnen.Alshijopdedagvaardinginging,zouhijzekerterdoodgebrachtworden.DekoningendekoninginvanBohemen,deuniversiteit,ledenvandeadelenregeringsfunctionarissenrichttengezamenlijkeenoproeptotdepausomHustoestemmingtegeveninPraagteblijvenendoorbemiddelingvaneengevolmachtigderekenschapafteleggeninRome.DepausweesditverzoekvandehandenlieteenonderzoekinstellennaardeactiviteitenvanHus,waarnahijhemveroordeeldeendestadPraagindebandeed.

Indietijdgafzo'nveroordelingaltijdaanleidingtotalgemeneontsteltenis.Deplechtighedendieermeegepaardgingen,moestendebevolkingschrikaanjagen.MenbeschouwdedepausimmersalsdevertegenwoordigervanGodenalsdemandiedesleutelsvandehemelendehelinhandenhadenzowelwereldlijkealskerkelijkestraffenkonopleggen.Mengeloofdedatdehemelpoortgeslotenbleefvoormensenuiteengebiedwaaroverdebanvloekwasuitgesprokenendatdedodenbuiten„hetoorddergelukzaligen"moestenblijventothetdepauszoubehagendebanopteheffen.Allekerkenwerdennazo'nverschrikkelijkonheilgesloten.Huwelijkenwerdenopkerkhovengesloten.Dedoden,dienietingewijdeaardemochtenwordenbegraven,werdenzonderenigebegrafenisplechtigheidindeslotenenopdeakkersbegraven.ZoprobeerdeRomehetgewetenvandemensenonÂderdruktezettenmetmiddelendietotdeverbeeldingspraken.

DestadPraagwasinrepenroer.EengrotegroepmensenbeschuldigdeHuservandeoorzaakvandezerampentezijn.ZeeistendathijaandewraakvanRomezouwordenovergeleverd.Dehervormertrokzichenigetijdteruginzijngeboortedorpomdestormtelatenbedaren.AanzijnvriendendiehijinPraaghadachtergelaten,schreefhij:„IkhebmeuitjulliemiddenteruggetrokkenomhetgebodenhetvoorbeeldvanJezusChristustevolgen,omdebozengeenaanleidingtegevenzichdeeeuwigeverdoemenisopdehalstehalenenvoordevromengeenoorzaakvanverdrietenvervolgingtezijn.IkhebmijookteruggetrokkenuitvreesdatgoddelozepriestersnoglangerdepredikingvanhetWoordvanGodblijvenverbieden,maarikhebjullienietverlatenomGodswaarheidteverloochenen,wantmetGodshulpbenikbereiddaarvoortesterven"(Bonnechose,TheReformersBeforetheReformation,vol.l,p.87).Husbleefdoorwerken.HijreisÂdeindeomgevingenpreektevoordemensen,diegraagnaarhemkwamenluisteren.Juistdoordemaatregelenvandepausomhetevangelieteonderdrukkenwerddeblijdeboodschapinruimerekringverspreid.„Wantwijvermogennietstegendewaarheid,maarwelvoordewaarheid."(2

Korintiërs13:8).

„InditstadiumvanzijnloopbaanschijntHuseenpijnlijkegewetensstrijdtehebbenuitgevochten.Hoeweldekerkhemmethaarbanbliksemswildetreffen,verwierphijhaargezagniet.Hijbeschouwdederooms-katholiekekerknogaltijdalsdebruidvanChristusendepausalsdevertegenwoordigerenplaatsvervangervanGod.

Husbestreedhetmachtsmisbruik,maarniethetbeginselopzichzelf.Ditleiddetoteenverschrikkelijkconflicttussenzijnovertuigingendeeisenvanzijngeweten.HijgeloofdedathetgezagrechtvaardigenonÂfeilbaarwas,maarvroegzichafwaaromhijzichdantochverplichtvoeldehetniettegehoorzamen.Hijzagwelindathijzondigdealshijgehoorzaamde.MaarwaaromleiddegehoorzaamheidaaneenonfeilÂbarekerktotzo'ndilemma?Hijkonermaargeenantwoordopvinden.Dezetwijfelliethemgeenminuutlos.

Debesteverklaringdiehijtoenkongevenwasdatdegeschiedeniszichherhaalde:zoalsindetijdvanChristuswarendepriestersvanzijntijdcorruptgewordenenmaaktenzemisbruikvanhunwettiggezagomonwettigedoeleindentebereiken.DaaromnamhijvoorzichzelfeenleidraadaanenpredikÂtedieookaananderen:hijgeloofdedatdevoorschriftenvandeBijbelhetgewetenmoetenleiden.Metanderewoorden:God,dieindeBijÂbelspreekt,isdeonfeilbaregidsennietdekerk,diespreektbijmondevanhaarpriesters"(Wylie,b.3,ch.2).

ToendestorminPraagnaenigetijdwasgeluwd,keerdeHusnaarzijnkapelvanBethlehemterugommetnogmeerijverenmoedhetWoordvanGodteverkondigen.Zijnvijandenwarenactiefenmachtig,maardekoninginenveleedelliedenwarenzijnvrienden.Bovendienkoosdeovergrotemeerderheidvanhetvolkpartijvoorhem.Velenvergelekenzijnzuivere,positieveleerenzijnheiliglevenmetdeschandelijkedogma'sdiederooms-katholiekekerkverkondigdeenmetdehebzuchtendelosbandigheidvandepriesters.DemensenbeschouwdenhetalseeneeraandezijdevanHustestaan.

TotdusverrehadHusdetaakalleenopzichgenomen,maarnukreeghijeenmedewerker,Hiëronymus,dietijdenszijnverblijfinEngelanddeleervanWyclifhadaangenomen.

Voortaanwarenzeééninhunlevenenzoudenlaterookéénzijnin

hunsterven.Hiëronymusmuntteuitdoorzijnscherpzinnigheid,buitengewonewelsprekendheidengeleerdheid,waardoorhijbijiedereenindegunststond.Hushadechtermeerkaraktersterkte.ZijnbezonkenoordeelhielddeimpulsievegeestvanHiëronymusintoom.HiëronymusgafzichinoprechtenederigheidrekenschapvandeinnerlijkewaardevanHusenvolgdezijnraaddanookop.Dankzijhungemeenschappelijkeinspanningnamdehervormingsneltoe.

GodgafdezeuitverkorenmanneneenhelderegeesteninzichtinveledwalingenvanRome.Maarzekregennietalhetlichtdataandewereldzouwordengeschonken.DoorzijntweeboodschappersleiddeGodhetvolkuitdeduisternisvanderoomseleer.ZezoudenechternogvelegrotehindernissenophunwegtegenkomenendaaromleiddeGodhenstapvoorstap,zodathethunniettezwaarviel.Zewarenernietopvoorbereidalhetlichtonmiddellijkteontvangen.Zoalshetvollelichtvandemiddagzontefelisvooriemanddielanginhetdonkerheeftgezeten,washetvollelichtvandewaarheidookteveelvoorhen.DaaromstemdeGodzijnopenbaringenaandeleidersafophetbevattingsvermogenvanhetvolk.VaneeuwtoteeuwzoudenzeworÂdenopgevolgddooranderetrouwearbeidersdiehetvolkverderzoudenleidenopdewegvandeHervorming.Hetschismaindekerkduurdevoort.Driepausenwedijverdennuvoorhetoppergezag.Doorhunonderlingestrijdwarenmisdaadenonrustscheringeninslagindechristelijkewereld.Zijslingerdennietalleenhunbanbliksemsnaarelkaar,maargrepenooknaardewapens.Elkepartijprobeerdewapenstekopenenhuurlingenaantewerven.Daarhaddenzenatuurlijkgeldvoornodig.Omdaaraantekomenwerdenaflaten,ambtenenzegeningenvandekerktekoopaangeboÂden(zieAanhangselonder„Aflaten").

OokdepriestersdiehetvoorÂbeeldvanhunmeerderennavolgden,zochtenhunheilinsimonieenoorlogvoeringomhunmededingerstevernederenenhuneigenmachttevergroten.Husveroordeeldedezegruwelen,dieinnaamvandegodsdienstwerdenbedreven,meteenstoutmoedigheiddiemetdedaggroterwerd.Hetvolkgafderoomseleidersopenlijkdeschuldvandeellendewaarmeedechristenheidgeplaagdwerd.

WeerscheendestadPraagaanderandvaneenbloedigconflicttestaan.ZoalsvroegerwerddedienaarvanGodervanbeschuldigddathij„Israëlinhetongelukstort"(1Koningen18:17).Weerwerddestadindebangedaan.Hustrokzichtoenweerteruginzijngeboortedorp.ErkwameeneindeaanzijntrouwgetuigenisindekapelvanBethlehem,diehemzodierbaarwas.Huszou

zijnactienoguitbreidenenzichtotdehelechristenheidrichtenvoordathijzijnlevenzougevenalseengetuigevoordewaarheid.

OmhetonheilteherstellendatEuropainberoeringbracht,werdeenoecumenischconciliebijeengeroepenteKonstanz.OpverzoekvankeizerSigismundwerdhetconciliedooréénvandedriewedijverendepausen,namelijkJohannesXXIII,belegd.HetverzoekvielhelemaalnietingoedeaardebijpausJohannesXXIII(1410-1415),wantzijnlevenswandelenbeleidwarenhelemaalnietvandienaarddathijnietbanghoefdetezijnvooreenonderzoek,ookalwashetinhandenvangeestelijkendiehetmetdeeerlijkheidnietzonauwnamen.HijdurfdezichechterniettegendewilvanSigismundteverzetten(zieAanhangselonder„HetConcilievanKonstanz").

Debelangrijksteopdrachtendiehetconciliemoestvervullen,warenhetbeëindigenvanhetschismaenhetuitroeienvandeketterij.Daaromwerdendetweetegenpausenendevoornaamsteverspreidervandenieuweopvattingen,JohannesHus,opgeroepen.Detweetegenpausenvreesdenvoorhunveiligheidenkwamennietpersoonlijk,maarwerdendoorafgevaardigdenvertegenwoordigd.

PausJohannes,diehetconciliebijeenhadgeroepen,kwammetangstigevoorgevoelens,wanthijvermoeddedatdekeizerhemwildeafzettenenvreesdeookrekenschaptemoetenafleggenvoorhetkwaaddatdetiarateschandehadgemaaktenvoordemisdadendiehijhadgepleegdomdetroontebemachtigen.TochdeedhijmetveelprachtenpraalzijnintredeindestadKonstanzbegeleiddoordehogegeestelijkheidengevolgddoorvelehovelingen.Allegeestelijkenennotabelenvandestadeneengrotegroepinwonersgingentotbuitendestadsmurenomhemteverwelkomen.Viervandebelangrijkstegezagsdragershieldeneengoudkleurigbaldakijnbovenzijnhoofd.Vóórhemdroegmen„hetheiligsacrament"endeprachtigegewadenvankardinalenenedelliedenzettenhetgeheelveelluisterbij.IntussennaderdeeenanderereizigerKonstanz.HuswaszichbeÂwustvandegevarendiehembedreigden.Hijnamafscheidvanzijnvriendenendachtdathijzenooitmeerterugzouzien,wanthijvermoeddedathijnaardebrandstapelzouwordengebracht.HoewelhijeenvrijgeleidevandekoningvanBohemenhadgekregenenonderÂwegookéénvankeizerSigismund,regeldehijallesmethetoogopzijndood.

IneenbriefaanzijnvriendentePraagzeihij:„Broeders...Ikvertrekmeteenvrijgeleidevandekoningommijnveledoodsvijandenteontmoeten...Ik

vertrouwhelemaalopdealmachtigeGod,opmijnHeiland.IkhoopdatHijjullievurigegebedenzalverhoren,datHijmijzijnvoorzichtigheidenwijsheidindemondzalleggen,zodatiktegenhenopgewassenzalzijn,datHijmijzijnHeiligeGeestzalschenkenommijinzijnwaarheidteversterken,zodatikmoedigverleidingen,gevangenschapenzonodigdewrededoodonderogenkanzien.

JezusChristusheeftvoorzijnbemindengeleden.MoethetonsdanverwonderendatHijonszijnvoorbeeldheeftnagelaten,opdatwijallesgeduldigzoudenverdragenvooronzeeigenzaligheid?HijisGodenwijzijnzijnschepselen;HijisdeHereenwijzijnzijndienaren;HijisdeHeervandewereldenwijzijnverachtelijkestervelingen.EntochisHijterdoodgebracht!Waaromzoudenwijdannietdemarteldoodsterven,vooralwanneerhetlijdenonsloutert?Daarom,geliefden,alsmijndoodkanbijdragentotzijneer,moetenjulliebiddendatikspoedigmagstervenendatdeHeremijinstaatmagstellenomalmijnellendemetgoedemoedtedragen.Maaralshetbeterisdatikbijjullieterugkeer,moetenwijbiddendatikonberispelijkmagzijn,datwilzeggenzonderdatikéénjotavandewaarheidvanhetevangeliehebverzwegen,ommijnbroederseenuitstekendvoorbeeldternavolgingtegeven.DaaromzullenjulliemijwaarschijnlijknooitmeerinPraagterugzien,maarmochthetdealmachtigeGodbehagenmijbijjullieterugtebrengen,latenwijdanmeteenstandvastigerhartindekennisvanenmetliefdevoorzijnwetvooruitgaan"(Bonnechose,vol.1,pp.147,148).

Ineenanderebrief,gerichtaaneenpriesterdieeenvolgelingvanhetevangeliewasgeworden,sprakHusmetgrotenederigheidoverzijneigendwalingenenbeschuldigdehijzichzelfervan„genoegentehebbenbeleefdaanhetdragenvandurepriestergewadenenurentehebbenverspildaanonbenulligheden".Hijgafookdeaangrijpendevermaning:„MogedeeervanGodendereddingvanzielenjehoofdbekommerniszijnenniethetbezittenvanprebendenenlandgoederen.Jemoetervooroppassendatjenietmeerzorgbesteedtaanjehuisdanaanjegeestelijkleven.Zorgvooralvoorhetgeestelijkbouwwerk.Weesvroomennederigbijdearmenenverspiljegeldnietaansmulpartijen.Alsjejelevennietbetertenjejenietonthoudtvanalhetoverbodige,vreesikdatjestrenggestraftzalworden,zoalsikzelf...Jekentmijnleer,wantikhebjedaaroveralinjejeugdonderricht.Daaromhoefikjenietmeerteschrijven.MaarikbezweerjebijdegenadevanOnzeHeremijnietnatevolgeninenigeijdelheidwaarinjemijhebtzienvallen".Opdeenveloppeschreefhij:„Bestevriend,iksmeekjeditzegelpasteverbrekenalsjeerzekervanbentdatikdoodben"(Ibid.,vol.l,pp.148,149).

OpzijnreiszagHusoveralaanwijzingendatzijnleeringanghadgevondenendatdemensengunstigstondentegenoverzijnzaak.Hetvolkstroomdetoeomhemteontmoeteneninsommigestedenwerdhijdoordenotabelenrondgeleid.ToenhijinKonstanzaankwam,mochthijoveralvrijrondlopen.Naasthetvrijgeleidevandekeizerkreeghijnogdepersoonlijkeverzekeringvandepausdathijzouwordenbeschermd.Maarondanksdeveleplechtigeverklaringenwerddehervormerkortdaarnaopbevelvandepausgevangengenomenenineenafschuwelijkecelopgesloten.LaterwerdhijnaareenburchtopdeandereoevervandeRijngebrachtendaargevangengehouden.Depausbeleefdenietveelgenoegenaanzijnwoordbreuk,wanthijwerdindezelfdegevangenisopgesloten(Ibid.,vol.l,p.247).

Hetconciliehadhemschuldigbevondenaandegemeenstemisdaden:moord,simonie,ontuchten„zondendiemenfatsoenshalvenietkannoemen",zoalshetconciliedatuitdrukte.Tenslottewerdhemdetiaraontnomenenkwamhijindegevangenisterecht.Ookdetegenpausenwerdenafgezetenerwerdeennieuwepausverkozen.

DepaushadgruwelenbedrevendieergerwarendandemisdadenwaarvanHusdepriestersbeschuldigde.DaaromhadHustrouwensaangedrongenophervormingen.Tochzouhetzelfdeconciliedatdepaushadafgezetdehervormerterdoodlatenbrengen.DegevangenÂnemingvanHushadgroteverontwaardiginguitgeloktinBohemen.

Machtigeedelliedenprotesteerdenmetaandrangbijhetconcilietegendezeschanddaad.Dekeizer,dienietwildedateenvrijgeleidegeschondenwerd,verzettezichtegendemaatregelendietegenHuswerdengenomen.MaardevijandenvandehervormerwarenboosaarÂdigenvastberaden.Zijdedeneenberoepopdevooroordelenvandekeizer,opzijnvreesenopzijngeloofsijver.Metlangeuitgewerkteargumentenprobeerdenzijnvijandentebewijzen„datmenzijnwoordniethoefdetehoudentegenoverkettersofpersonendievanketterijwordenverdacht,ookalhebbenzeeenvrijgeleidevandekeizerenvandekoningen"(JacquesLenfant,HistoryoftheCouncilofCon-stance,vol.l,p.516).

Enzekregenwatzewilden.Verzwaktdoorziekteengevangenschap,doordevochtige,verpesteluchtinzijncelendoordekoortsdiehembijnahetlevenkostte,werdHustenslottevoorhetconciliegebracht.Geketendstondhijvoorde

keizer,dieopzijneerengoedetrouwplechtighadbeloofdhemtezullenbeschermen.TijdenshetlangdurigverhoorhieldHusonwrikbaarvastaandewaarheideninaanwezigheidvanallegezagsÂdragersvanKerkenStaatprotesteerdehijplechtigenoprechttegendecorruptievandekerkelijkeoverheid.Toenhijmoestkiezentussenhetherroepenvanzijnleerendebrandstapelverkooshijdemarteldood.

Godsgenadegafhemkracht.Tijdenszijnwekenlangelijdenswegvóórheteindvonniswerdhijvanhemelsewedevervuld.Ineenbriefaaneenvriendzeihij:„Ikschrijfdezewoordenindegevangenis,metmijnhandeninboeiengeslageninafwachtingvanmijndoodvonnisdatmorgenwordtuitgesproken...AlswijelkaardoorChristus'genadeterugzienindeheerlijkevredevanheteeuwigeleven,zalhetjeduidelijkwordenhoebarmhartigGodisgeweestenhoeHijmijheeftgeholpeninalleverleidingenenbeproevingen"(Bonnechose,vol.2,p.67).InzijndonkerecelkwamHustotdeovertuigingdathetwaregeloofzouoverwinnen.HijdroomdevaakvandekapeltePraag,waarhijhetevangeliehadverkondigd.HijzaghoedepausendebisschoppendeafbeeldingenvanChristusdiehijopdemurenhadgeschilderduitwisten.„Dezedroomontsteldehem,maardevolgendedagdroomdehijdatveleschildersweernieuweafbeeldingeninnogfellerekleuÂrenopdemurenaanbrachten.Zodrahunwerkafwas,riependeschilders,dieineengrotemenigtestonden:„Laatdepausenenbisschoppennumaarkomen!Zijzullenzenooitmeeruitwissen!"

Toendehervormerzijndroomvertelde,zeihij:„IkbenerzekervandathetbeeldvanChristusnooitmeerzalwordenuitgewist.Zewillenhetvernietigen,maarhetzalweerinallehartenwordengegriftdoorpredikantendieveelbekwamerzijndanik"(D'Aubigné,b.1,ch.6).

Husverscheenvoordelaatstekeervoorhetconcilie.Erwarenveleillusterepersoonlijkhedenopdevergadering:dekeizer,devorstenvanhetkeizerrijk,dekoninklijkeafgevaardigden,kardinalen,bisÂschoppen,priesterseneenontelbaremenigtediewildezienwaterzougebeuren.UitalledelenvanEuropawarendegetuigenvanditgroteofferindelangestrijdvoordegewetensvrijheidsamengekomen.

ToenHuszijndefinitievebeslissingkenbaarmoestmaken,weigerÂdehijzijnbeginselenteherroepenenmetzijndoordringendeblikkeekhijnaardekeizer,diezoschaamtelooswoordbreukhadgepleegd.Hijzei:„Ikbenuitvrijewilvoorditconcilieverschenen.Dekeizer,diehieraanwezigis,hadbeloofdmijte

beschermen.Ikhebalmijnvertrouweninhemgesteld"(Bonnechose,vol.2,p.84).Sigismundbloosdevanschaamtetoendehelevergaderingnaarhemkeek.

Toenhetvonniswasgeveld,begondeplechtigheidomHusuithetpriesterambtteontzetten.Debisschoppenstakenhungevangeneinpriesterkleren.ToenHuszijnalbeaannamzeihij:„MenheeftonzeHereJezusChristusookineenwitkleedgestokentoenHerodesHemnaarPilatusstuurde,omdatmenHemwildebespotten"(Ibid.,vol.2,p.86).

ToenmenHusnogmaalsaanspoordeomzijnleerteherroepen,richttehijzichtotdemenigteenzei:„Hoezouikdannaardehemelkunnenopkijken?Hoezouikaldiemensenkunnenaankijkenaanwieikhetzuivereevangeliehebverkondigd?Neen,ikvindhunzaligheidmeerwaarddanditarmelichaamdatnutendodeisopgeschreven".

Dedelenvanhetpriestergewaadwerdenéénvooréénverwijderd.Elkebisschopdieaandeplechtigheiddeelnam,moesteenvloekuitspreken.Tenslottezettenzijhemdepapierenmijterbeschilderdmetafschuwelijkeduivelsenmethetduidelijkleesbarewoord„Aartsketter",ophethoofd.„MetgroteblijdschapwilikdezekroonvanschandedragenomUwentwil,HeerJezus,dievoormijeendoornenkroonhebtgedragen",zeiHus.

Toenhijzowas„uitgedost",zeidendeprelaten:„Nuleverenwijuoveraandeduivel".TerwijlJohannesHuszijnogennaardehemelopsloeg,zeihij:„Inuwhandenbeveelikmijngeest,wantGijhebtmijverlost"(Wylie,b.3,ch.7).Toenwerdhijaanhetwereldlijkgezagovergeleverdennaardeplaatsvanzijnterechtstellinggebracht.Ervolgdeeenzeerlangestoet:wapenknechten,priesters,bisschoppeninduregewadenendeinwoÂnersvanKonstanz.Toenhijaandepaalwasvastgebondenenallesingereedheidwasgebrachtomhetvuuraantesteken,weesmendemartelaarnogmaalsopdemogelijkheiddathijzijnlevenkonreddenalshijzijndwalingenwildeherroepen.„Welkedwalingenmoetikherroepen?",vroegHus.„Ikweetdatikmijaangeenenkeledwalinghebschuldiggemaakt.IkneemGodtotgetuige.Metmijngeschriftenenprekenhebikalleenzielenwillenreddenvanzondeenondergang.Daaromwilikdewaarheidwaaroverikgeschrevenengepreekthebvolblijdschapmetmijnbloedbezegelen"(Ibid.,b.3,ch.7).

Toenhetvuurrondomhembrandde,zonghij:„Jezus,ZoneDavids,ontfermUovermij".Hijhieldpasoptoenzijnstemvooraltijdzweeg.

Zijnmoedmaaktezelfsopzijnvijandeneendiepeindruk.EenvurigaanhangervandepausheeftoverdemarteldoodvanHusenHiëronymus,diehemnietlangdaarnazouvolgen,geschreven:„Zewarenkalmenvastberadentoenhunstervensuurnaderde.Zemaaktenzichgereedvoordebrandstapelalsofzenaareenbruiloftgingen.Zijslaaktengeenkreetvanpijn.Toendevlammenopsloegen,begonnenzijtezingen.Dehittevanhetvuurkonhunliednauwelijksdoenophouden"(Ibid.,b.3,ch.7).

ToenhetlichaamvanHushelemaalwasverast,werdenzoweldeasalsdegrondwaarophijhadgestaanindeRijnuitgestrooidennaarzeegevoerd.Zijnvervolgersdachtendatzijtoenookdewaarheiddiehijhadverkondigdhaddenuitgeroeid.Zebeseftennietdatdeasdienaarzeewerdgevoerd,zouzijnalszaaddatoverallelandenwordtuitgestrooideninlandendietoennognietontdektwarenovervloedigvruchtzoudragenenvoordewaarheidzougetuigen.

DestemdieindeconciliezaalteKonstanzhadgesprokenzouindekomendeeeuwenweerklinken.Husisdood,maardewaarheidwaarvoorhijstierfzalblijvenbestaan.Zijnvoorbeeldvangeloofenvastberadenheidzoutallozemensenmoedgevenomdewaarheidteblijvenverdedigenookwanneerzemetfolteringenmetdedoodwerdenbedreigd.ZijnterechtstellinghaddegehelewereldgetoondhoewreedRomeeigenlijkis.Devijandenvandewaarheidhaddenzonderdatzehetbeseftenbijgedragentotdevooruitgangvandezaakdiezetevergeefsprobeerdentevernietigen.

MaarerzounogeenanderebrandstapelteKonstanzwordenopgericht.Eenanderemartelaarzouookmetzijnbloedvoordewaarheidgetuigen.HiëronymushadHusmoedingesprokentoenhijnaarhetconcilievertrok.Hijzeidathijhempersoonlijktehulpzoukomenalshijingevaarverkeerde.Toenhijhoordedatdehervormergevangengenomenwas,wildedetrouwevolgelingonmiddellijkdoenwathijbeloofdhad.HijvertrokmetéénreisgezelenzondervrijgeleidenaarKonstanz.Toenhijdaaraankwam,beseftehijdathijzichzelfslechtsaangevarenhadblootgesteldzonderookmaarietsvoorHustekunnendoen.Hijvluchtte,maarwerdopdeterugweggevangengenomen,inboeiengeslagenendooreenbendesoldatennaarKonstanzteÂruggebracht.Toenhijdeeerstekeervoorhetconcilieverscheen,werdenzijnpogingenomteantwoordenopdebeschuldigingendietegenhemwerdeningebracht,overstemddoorgebrul:„Naardebrandstapelmethem!Naardebrandstapel!"(Bonnechose,vol.l,p.234).

Hijwerdineencelopgesloten,vastgeketendineenhoudingdiehemergveelpijndeedenopwaterenbroodgezet.NaenkelemaandenwerdHiëronymusdoordieverschrikkelijkebehandelingdoodziek.Zijnvijandenvreesdendathijdoordedoodzouontsnappenenbegonnenhemwatmenselijkertebehandelen.Tochzouhijeenjaarinzijncelblijven.DedoodvanHushadniethetresultaatopgeleverddatdeaanhangersvandepauservanhaddenverwacht.Deschendingvanhetvrijgeleidehadeenstormvanprotestuitgelokt.HetconcilieachttehetdaaromraadzaamHiëronymusnietnaardebrandstapeltesturen.Zewildenhemzomogelijkdwingenallesteherroepen.Hijwerdvoordevergaderinggebrachtenmochtkiezentussendeopenbareerkenningvanzijndwalingofstervenopdebrandstapel.Hijzouhetalseenzegenhebbenbeschouwdalshijwasgestorventoenhijpasindegevangeniswas,wanthijhadvreselijkgeledentijdenszijngevangenschap.Maarnuwashijverzwaktdoorziekte,doorhethardelevenindegevangenisendoordefolteringvanangstenonzekerheid.HijwasgescheidenvanzijnvriendenenontmoedigddoordedoodvanHus.Daaromzwichttehij:hijstemdeermeeinzichaanhetconcilieteonderwerpen.Hijbeloofdeplechtigdathijhetrooms-katholicismetrouwzoublijvenenaanvaarddedebeslissingenvanhetconcilie,datdeleervanWyclifenHushadveroordeeld,behalvede„heiligewaarheden"diehijhadonderwezen(Ibid.,vol.2,p.141).

HierdoorprobeerdeHiëronymuszijngewetentesussenenaanzijnveroordelingteontkomen.Maarindestiltevanzijncelbeseftehijbeterwathijhadgedaan.HijdachtaandemoedentrouwvanHusenvergeleekdiemetzijneigenverloocheningvandewaarheid.ZijngedachtengingenuitnaardegoddelijkeMeesteraanWiehijhadbeloofddathijHemzoudienenendievoorhemaanhetkruisstierf.VóórdeherroepinghadhijondanksalhetlijdentroostgevondenindezekerheidvanGodsgenade,maarnuwerdhijdoorwroegingentwijfelgekweld.HijwistdathijnogmeerzoumoetenherroepenvoorhijinvredemetRomezoukunnenleven.Dewegdiehijhadingeslagen,leiddealleenmaartotvolledigeafvalligheid.Zijnbesluitstondvast.HijwildedeHerenietverloochenenomaaneenkortelijdenswegteontkomen.

Kortdaarnastondhijweervoordeconcilievaders.Zijnonderwerpinghadderechterstochgeenvoldoeninggeschonken.Hunbloeddorst,diedoordedoodvanHuswasgeprikkeld,vroegomnieuweslachtoffers.Hiëronymuskonzijnlevenalleenreddendooreenonvoorwaardelijkeherroepingvandewaarheid.Maarhijwasvastbeslotenzijngelooftebelijdenenzijnbroederdiealseen

martelaarwasgestorvennaardebrandstapeltevolgen.

Hijtrokzijnvroegereherroepinginenmetdedoodvoorogenvroeghijplechtigtoestemmingomzichteverdedigen.Deprelatenvreesdenvoordeinvloeddievanzijnwoordenzoukunnenuitgaan,enwildendathijalleenderechtvaardigheidvandetegenhemingeÂbrachtebeschuldigingenzoubevestigenofontkennen.

Hiëronymusprotesteerdetegenzo'nwreedheidenonrechtvaardigheid.„Julliehebbenmijdriehonderdveertigdagenlangopgeslotenineenverschrikkelijke,vuile,ongezondeenstinkendecel.Ikhadaanallesgebrek.Jullieroepenmijopomvoorhetconcilieteverschijnen.Jullieluisterenwelnaarmijndoodsvijanden,maarweigerennaarmijteluisteren.Alsjullieechtwijsenverstandigwaren,zoudenjullienietonrechtvaardigzijn.Ikbenmaareenzwakkesterveling.Mijnlevenisonbelangrijk.Alsikjullievraagomgeenonrechtvaardigvonnistevellen,spreekiknietzozeerinmijneigenbelangalswelinjulliebeÂlang"(Ibid.,vol.2,pp.146,147).Zijnverzoekwerddantochingewilligd.InaanwezigheidvanzijnrechtersknieldehijneerenbadomdeleidingvandeHeiligeGeestbijhetuitdrukkenvanzijngedachtenenbijdekeuzevanzijnwoorÂden,opdathijnietszouzeggendatdewaarheidgeweldaandeedofzijnMeesteronwaardigwas.OpdiedaggingdebeloftevanGodaandeeerstediscipeleninvervulling:„GijzultookgeleidwordenvoorstadhoudersenkoningenomMijnentwil...Wanneerzijuoverleveren,maaktudannietbezorgd,hoeofwatgijsprekenzult:wanthetzaluindieuregegevenwordenwatgijsprekenmoet;wantgijzijthetniet,diespreekt,dochhetisdeGeestuwsVaders,dieinuspreekt"(Mattheüs10:18-20).

DewoordenvanHiëronymusdwongenzelfsbijzijnvijandenverbazingenbewonderingaf.Hijhadeenheeljaarindecelgezeten,hadnietskunnenlezenofzien,hadlichamelijkengeestelijkveelgeleden.TochbrachthijzijnargumentenzoduidelijkenovertuigendnaarvoÂrenalsofhijvolopdegelegenheidhadgekregenzevoortebereiden.Hijweeszijntoehoordersopdelangereeksheiligemannendiedooronrechtvaardigerechterswarenveroordeeld.Inbijnaelkegeneratiezijnermannengeweestdiedemensenvanhuntijdtotbeteregedachtenengevoelensprobeerdentebrengen,maardaarvoorwerdenverÂoordeeldenverbannen.DemensendienahenkwamenerkendenechÂterhunverdiensten.OokChristuswerdalseenboosdoenerdoordeonrechtvaardigerechtersveroordeeld.

BijdeherroepingvanzijnbeginselenhadHiëronymusooktoegegevendathetvonnisvanHusrechtvaardigwas.Nuzeihijdathijerspijtvanhad.Hijverklaardedatdemartelaareenonschuldigenheiligmanwas:„Ikkendehemaltoenhijnogeenjongenwas.Hijwaseenvoortreffelijkrechtvaardigenheiligmens.HijwerdveroordeeldhoewelhijonschuldigwasÂ…...Ookikbenbereidtesterven:ikschriknietterugvoormartelwerktuigendiedoormijnvijandenendoorvalsegeÂtuigenvoormijingereedheidzijngebracht.MaareenszullenzevoordegroteGod,dienietkanwordenbedrogen,rekenschapmoetenafÂleggenvoorhunbedrog"(Bonnechose,vol.2,p.151).

Hiëronymusverklaardedathethemspeetdathijdewaarheidhadontkendenzeiook:„Geenvandezondendieiksindsmijnjeugdhebgedaan,druktzózwaaropmijenkweltmijngewetenzóergalsdezondedieikhieropdezeellendigeplaatshebbedreven,toenikinstemdemethetzeeronrechtvaardigevonnisdattegenWyclifwerduitgesprokenentegendeheiligemartelaarJohannesHus,mijnleerÂmeesterenvriend.Ja,ikbelijduitdegrondvanmijnhartenikverklaarmetafschuwdatikuitvreesvoordedoodopeenschandelijkemanierbezwekenbenenhunleerhebveroordeeld.Iksmeekdaarom...dealmachtigeGoddatHijalmijnzondenzouwillenvergevenenvooraldeze,deergstevanalle".Hijweesmetzijnvingernaarderechtersenzeivastberaden:„JulliehebbenWyclifenJohannesHusveroordeeld,nietomdatzijdeleervandekerkhebbenondermijnd,maaromdatzijhetschandelijkgedragvandegeestelijkenhebbenveroordeeld-hunprachtenpraal,hunhoogmoedenalleondeugdenvandeprelatenenpriesters.Watzijhebbengezegd,kunnenjullienietweerleggen.Ikbenhetmetheneens".

Hijwerdonderbroken.DeprelatenwarenbuitenzichzelfvanwoeÂdeenbrulden:„Hebbenwenogmeerbewijzennodig?Dezekerelisdehardnekkigsteketter!"Onberoerddoordestormdieopstak,zeiHiëronymus:„Denkenjulliesomsdatikbangbenomtesterven?Julliehebbenmeeenheeljaaropgeslotenineenvreselijkeceldieafschuwelijkerwasdandedood.JulliehebbenmewrederbehandelddaneenTurk,Joodofheidenenmijnvleesisvanmijnbeenderenweggerot.Tochklaagikniet.Eenmoedigmandoetdatniet.Ikkanalleenmijnverbazinguitsprekenoverzo'nbarbaarsheidtegenovereenchristen"(Ibid.,vol.2,pp.151-153).

Opnieuwbarstteeenstormvanwoedelos.Hiëronymuswerdvlugnaardegevangenisgebracht.TochwarenersommigenindevergadeÂringopwiezijnwoordendiepeindrukhaddengemaaktendiezijnleÂvenwildensparen.

Kerkelijkegezagsdragerskwamenhemopzoekenendrongeneropaandathijzichaanhetconciliezouonderwerpen.EénvanhenbeloofdehemeenschitterendetoekomstalshijzijnverÂzettegenRomewildeopgeven.MaarHiëronymusbleefstandvastigzoalszijnMeestertoenmenHemdeheerlijkheidvandewereldwildeaanbieden.

„BewijsmeuitdeHeiligeSchriftdatikdwaalenikzalmijndwaÂlingherroepen",zeihij.

Eenvandebelagerszei:deHeiligeSchrift!Moetmendanallesaandehandvandatboekbeoordelen?Wiekanhetbegrijpenvoordatdekerkhetheeftuitgelegd?"

DaaropantwoorddeHiëronymus:„ZijnmenselijkeoverleveringengeloofwaardigerdanhetevangelievanonzeHeiland?Paulusheeftdegelovigenaanwiehijschreefnietaangeradenmenselijkeoverleveringentevolgen,maarhijzei:'OnderzoekdeSchrift'".

„Ketter",washetantwoord.„Hetspijtmedatikzolangmetjehebgepraat.Ikziedatjeeenwerktuigvandeduivelbent!"(Wylie,b.3,ch.l0).

Hiëronymuswerdtoenterdoodveroordeeld.HijwerdverbrandopdezelfdeplaatswaarHusopdebrandstapelhadgestaan.Zingendginghijnaardeplaatsvanzijnterechtstelling.Zijngezichtstraaldevanvreugdeenvrede.ZijnblikwasopChristusgerichtendedoodhadvoorhemalzijnverschrikkingverloren.Toendebeuldiedebrandstapelwildeaanstekenachterhemgingstaan,zeidemartelaar:„Kommaarvóórmijstaan!Steekhetvuuraanterwijlikhetzie.Alsikbangwas,zouikhiernietstaan".

Delaatstewoordendiehijuitspraktoendevlammenoplaaiden,warentotGodgericht:„Here,almachtigeVader,hebmedelijdenmetmijenvergeefmijmijnzonden,wantGijweetdatikaltijduwwaarÂheidhebliefgehad"(Bonnechose,vol.2,p.168).Zijnstemwasnietmeerhoorbaar,maarzijnlippenpreveldeneengebed.Toendemartelaarverbrandwas,werdzijnasverzameldmetdeaardewaaropzewasgevallenenwerdzoalsdievanHusindeRijnuitgestrooid.

ZokwamenGodstrouwegetuigenomhetleven.Maarhetlichtvandowaarheiddiezehaddenverkondigdhetlichtvanhunmoedigvoorbeeldkonnietwordengedoofd.Zoalsmendezonnietinhaarloopkantegenhouden,kanmenookde

dageraaddietoenbegonaantebrekenniettegenwerken.DeterechtstellingvanHushadeengolfvanverontwaardigingenafschuwinBohemenuitgelokt.Iedereenhaddeindrukdathijhetslachtoffervandeboosaardigheidvandepriestersenvandeonbetrouwbaarheidvandekeizerwasgeworden.Menvonddathijdewaarheidgetrouwhadverkondigdendathetconcilie,dathemhadlatenterechtstellen,schuldigwasaanmoord.Zijnleerkreegnumeeraandachtdanooittevoren.DewerkenvanWyclifmoestenopbevelvandepauswordenverbrand.Enkeledaarvanwarenaandevlammenontsnaptenwerdennutevoorschijngehaald.ZewerdensamenmetdeBijbelofmetdebijbelgedeeltendiehetvolkbezat,bestudeerdenvelennamenhetgeloofvandehervormersaan.

DemoordenaarsvanHusblevennietwerkeloostoezientoenzijnopvattingenopgroteschaalwerdenaangenomen.DepausendekeiÂzerwerktensamenomdebewegingdekopintedrukken:DelegersvanSigismundvielenBohemenbinnen.

Maarerstondeenbevrijderop.Ziska,diekortnahetuitbrekenvandeoorloghelemaalblindwerd,waséénvandebekwaamstegeneraalsvanzijntijd.HijwerddeleidervandeBohemers.ZevertrouwdenopGodshulp,warenovertuigdvanderechtvaardigheidvanhunzaakenbodenweerstandaandemachtigstelegersdietegenhenopdebeenwerdengebracht.TelkensweerhuurdedekeizernieuwetroepenenvielBohemenbinnen,maarelkekeerleedhijeengrotenederlaag.DeHussietenwarennietbangvoordedoodenniemandwastegenhenopgewassen.EnkelejarennahetuitbrekenvandeoorlogstierfdedappereZiska.ZijnplaatswerdingenomendoorProcopius,eenevenmoedigenbekwaamgeneraaleninsommigeopzichteneenknapperleider.

DevijandenvandeBohemers,diewistendatdeblindegeneraaldoodwas,dachtendathetogenbliknugekomenwasomalleswatzehaddenverlorenteheroveren.DepausorganiseerdeeenkruistochttegendeHussietenenvoordezoveelstekeerwerdeengrootlegeropdeBohemerslosgelaten.Maarookdezestrijdmachtleedeenvreselijkenederlaag.

Erwerdeentweedekruistochtgeorganiseerd.InallepausgezindelandenvanEuropawerdenmanschappen,geldenmunitiebijeengebracht.VelenschaardenzichachterdebaniervandepausindeovertuigingdatzeeindelijkmetdeketterseHussietenzoudenafrekenen.

Deenormestrijdmachtwaserweervanovertuigddatzezouwinnenendrong

Bohemenbinnen.Hetvolkslootzichaaneenomzeteverdrijven.Detweelegersruktennaarelkaaroptotzealleennogdoorderiviervanelkaarwerdengescheiden.„Dekruisvaarderswarenveeltalrijker,maarstakenderiviernietoveromtestrijdentegendeHussieten,diezealzovertegemoetwarengekomen.ZestondendeHussietenaantegapen,maarzeidengeenwoord"(Wylie,b.3,ch.17).Toenbekroopeengeheimzinnigeangsthetvijandelijkeleger.Hettrokzichzonderslagofstootterugenverspreiddezichalsofhetdooreenverborgenkrachtwasverdreven.HetlegervandeHussietenrichtteeengrootbloedbadaanonderdevluchtelingen.

Eengrotebuitvielinhandenvandeoverwinnaars,waardoordeoorlogdeHussietennietarmer,maarrijkermaakte.Enkelejarenlaterwerderondereennieuwepausnogeenkruistochtgeorganiseerd.OoknuwerdenuitallekatholiekelandenvanEuropamanschappenenmiddelenbijeenÂgebracht.Erwerdveelvoorgespiegeldaandegenendieaandezegevaarlijkeondernemingwildendeelnemen.

Deafschuwelijkstemisdadenzoudenvolledigwordenkwijtgescholden.Wieindeoorlogsneuvelde,zoueenrijkebeloningindehemelkrijgenenwiedeoorlogoverleefdezouophetslagveldmeteerenrijkdomwordenoverladen.

WeerwerdereenenormlegeropdebeengebrachtdatdegrensoverschreedenBohemenbinnenrukte.DestrijdkrachtenvandeHusÂsietentrokkenzichterugenloktendeinvallerssteedsverderhetlandin,waardoorzebegonnentegelovendatzedeoverwinningalhaddenbehaald.ToenhieldhetlegervanProcopiushaltenrukteopnaardevijandomtoeteslaan.Dekruisvaarderszagentoenindatzeeenfouthaddengemaaktenwachtteninhunkampdeaanvalaf.Toenzehetgedreunvanhetoprukkendelegerhoorden,brakerpaniekuitonderdekruisvaarders,nogvoordatdeHussietentezienwaren.Vorsten,generaalsengewonesoldatenwierpenhunwapenrustingwegensloegeninallerichtingenopdevlucht.Depauselijkelegaatdiedeinvasieleiddeprobeerdetevergeefszijnverschrikteenindewargebrachtestrijdkrachtenweerteverzamelen.Hijdeedalleswathijkon,maarwerddoordestroomvluchtelingenmeegesleurd.Hetwerdeenverpletterendenederlaagenweervieleenzeergrotebuitinhandenvandeoverwinnaars.

Zovluchtteeenzeergrootlegervanmoedige,krijgshaftigeengoedgeoefendesoldatendatdoordemachtigstevolkenvanEuropaopdebeenwasgebrachtvoordetweedekeerzonderslagofstootvoordeverdedigersvaneenklein,en

totopdatogenblik,zwakvolk.

Godhadzijnkrachtweergeopenbaard.Deinvallerswarenverschriktdoordebovennatuurlijkekracht.DeGoddiedelegersvanFaraoindeRodeZeehadvernietigd,delegersvanMidianverdreefvoorGideonenzijndriehonderdman,inéénnachtdestrijdkrachtenvandetrotseAssyriërhadneergeslagen,hadweerzijnhanduitgestrektomdemachtvandeverdrukkertevernietigen.„Daarverschrikkenzij,terwijlergeenverschrikkingis;wantGodverstrooithetgebeentevanuwbelager;gijdoethenbeschaamdstaan,wantGodheefthenverworpen"(Psalm53:6).

Depausgezindeleidersdieallehoophaddenopgegevenomnogmetgeweldteoverwinnen,gingenlatermetsluwheidtewerk.ErwerdeenovereenkomstgeslotenwaarinwerdbepaalddatdeBohemersgewetensvrijheidzoudenkrijgen.InwerkelijkheidwerdenzeaandemachtvanRomeovergeleverd.DeBohemershaddenviervoorwaardengesteldomvredemetRometekunnensluiten:Devrijeverkondigingvanhetevangelie;hetrechtvandehelegemeenteophetbroodendewijnbijhetHeiligAvondmaalenhetgebruikvandevolkstaalvoorkerkdiensten;degeestelijkheidmochtgeenenkelwereldlijkambtbekledenofwereldlijkgezaguitoefenen;ingevalvaneenmisdrijfmochtalleeneenburgerlijkerechtbankrechtsprekenovergeestelijkenenleken.Derooms-katholiekeleidersstemdenertenslottemeein„datdevierpuntenvandeHussietenwerdenaanÂvaard,maardathuninterpretatie,dushunjuistebetekenis,aanhetconcilie-metanderewoordenaandepausendekeizer-voorbehouÂdenbleef”(Wylie,b.3,ch.18).Opdezebasiswerdeenverdraggesloten.Romewondoorhuichelarijenbedrogwatzenietdoorstrijdhadkunnenbereiken,wantdoorhaarinterpretatievandepuntenvandeHussietenkonze,zoalsmetdeBijbel,debetekenisinhaarvoordeelverdraaien.

VeelBohemersbegrependatdeovereenkomsteengevaarbetekendevoorhunvrijheidenweigerdenermeeakkoordtegaan.Erontstondtweedrachtenonenigheid.Ditleiddetotonderlingestrijdenbloedvergieten.DeedeleProcopiussneuveldeindezestrijdenzoverlorendeBohemershunvrijheid.

Sigismund,dieHusenHiëronymusverradenhad,werdnukoningvanBohemen.HijhieldgeenrekeningmetdeeeddiehijgezworenhadomderechtenvandeBohemerstehandhavenenvoerdehetrooms-katholicismein.ZijnonderdanigheidaanRomebrachthemechterweinigvoordeel.Twintigjaarlangwaszijnleveneenaaneenschakelingvanmoeiteengevaargeweest.Zijn

legerswarengedecimeerdenzijnschatkistwasleegdoordelange,vruchtelozestrijd.Naéénjaaraanhetbewindtezijngeweeststierfhij.Zijnkoninkrijkwasaanderandvaneenburgeroorlogenzijnnaamwasoverladenmetschande.

Erkwammaargeeneindeaandeberoering,destrijdenhetbloedvergieten.WeervielenvreemdelegersBohemenbinnenendoordetweedrachtkwamernogmeerverwarringinhetland.Detrouwevolgelingenvanhetevangeliewerdenaanbloedigevervolgingenblootgesteld.

TerwijlhunvroegerebroederseenovereenkomstmetRomehadÂdengeslotenenhaardwaalleergretigovernamen,haddenzijdiehetoudegeloofhaddenbehoudeneenafzonderlijkegemeente,deBroedergemeente,gesticht.Hierdoorhaaldenzijzichdeverwensingenvanallestandenopdehals.Tochbleefhunstandvastigheidonwankelbaar.Zemoestenzichinbossenenholenschuilhouden,maarkwaÂmensamenomdeBijbelteonderzoekenenGodteaanbidden.

Vandeboodschappersdieinhetgeheimnaarverschillendelandenwerdenuitgestuurd,hoordenzedaterhierendaar„enkelingenwarendiedewaarheidhaddenaangenomen,eenpaarindezestadendanweereenpaarineenanderestad;zestondenzoalszijzelfookblootaanvervolgingen.ZehaddenookgehoorddaterindeAlpeneenoudegemeentewasdiesteundeopdegrondslagenvandeSchriftenzichtegendeafgodischemisbruikenvanRomekantte"(Wylie,b.3,ch.19).DitnieuwswerdmetgrotevreugdeontvangenendeBroederÂgemeentebegonmetdeWaldenzentecorresponderen.

DeBohemersblevenonwrikbaartrouwaanhetevangelieterwijlzewachttenopheteindevandenachtvanhunvervolgingen.InhetdonÂkersteuurkekenzenognaardehorizonzoalsmensendieuitkijkennaardedageraad.„Zemoesteninzeermoeilijketijdenleven,maarÂ…...zijherinnerdenzichdewoordendieHusvroegerhadgesprokenendoorHiëronymuswarenherhaald:„Hetzalnogeeneeuwdureneerdedageraadaanbreekt".

DezewoordenwarenvoordeTaborieten(Hussieten)zoalsdewoordenvanJozeftotdestammendieingevanÂgenschapleefden:„Ikgasterven;Godzalzekernaaruomzienenuuitditlandvoeren"(Ibid.,b.3,ch.19).„OpheteindevandevijftiendeeeuwbegonnendeBroedergemeentenlangzaammaarzekertegroeien.Zekondenniethelemaalongestoordhunganggaan,maargenotentocheenbetrekkelijkerust.InhetbeginvandezestiendeeeuwwarenerinBohemen

enMoraviëtweehonderdgemeenten"(EzraHallGillett,LifeandTimesofJohnHuss,vol.2,p.570).

„ZótalrijkwashetoverblijfseldataanhetvuurenhetzwaardwasontÂsnaptendedageraadmochtziendieHushadvoorzegd"(Wylie,b.3,Ch.19).

7-LutherbreektmetRome

MaartenLutherwaséénvandebelangrijkstehervormersdiedoorGodwerduitgekozenomdekerkuitdeduisternisvanhetpausdomnaarhetlichtvaneenzuiverdergeloofteleiden.Hijwasijverig,enthousiastentoegewijd.HijvreesdealleenGodenbeschouwdedeBijbelalsdeenigegrondslagvoorhetchristelijkgeloof.Hijwasdemanaanwiezijntijddringendbehoeftehad.HijwerddoorGoduitgekozenomdekerktehervormenendewereldteverbeteren.

ZoalsdeeerstediscipelenkwamookLutheruiteenarmgezin.Zijneerstelevensjarenbrachthijdoorinheteenvoudigehuisvanzijnoudersophetplatteland.Zijnvaderwasmijnwerkerenmoesthardwerkenomzijnzoontelatenstuderen.Hijwildedatzijnzoonrechtenzoustuderen,maarGodhaddejongeLutheruitgekozenomtewerkenaandegrotetempeldiezolangzaamindeloopdereeuwenwerdopgetrokken.OntberingenenstrengetuchtwarendemiddelendieGodgebruikteomhemopzijnbelangrijkelevenstaakvoortebereiden.

Luthersvaderwasintelligentenhadeensterkepersoonlijkheid.Hijwaseerlijk,vastberadeneninteger.Hijwasookconsequentengingrechtdoorzee.Hijgebruiktezijngezondverstandenstonddaardoorwantrouwigtegenoverhetkloosterwezen.HijwasergboostoenLutherzonderzijntoestemminginhetkloostertrad.HetduurdetweejaareerLuthersvaderzichmetzijnzoonverzoende,maarooktoenbleefzijnvaderopzijnstandpuntstaan.

Luthersoudersbesteeddenveelzorgaandeopvoedingenopleidingvanhunkinderen.ZewildenhenindekennisvanGodopvoedenenhundechristelijkedeugdenaanleren.LuthersvaderbadvaakinbijzijnvanzijnzoondatdejongenGodtrouwmochtblijveneneenszoumogenmeewerkenaandeverspreidingvandewaarheid.Ondankshethardelevenmaaktenzijnoudersdankbaargebruikvanelkegelegenheiddiezichvoordeedomhunkinderenopmoreelenintellectueelgebiedtebegeleiden.Zijdedenhunuiterstebestomhunkinderenvoortebereidenopeenvroomennuttigleven.Doorhunonwrikbaarkarakterwarenzesomstestreng.Luthergaferzichlaterwelrekenschapvandatzijnoudershetinsommigeopzichtenbijhetverkeerdeeindhadden,maarvondinhunaanpakmeerpositiefsdannegatiefs.

Lutherwerdheeljongnaarschoolgestuurdenwerdermethardehandenzelfsmetgeweldbehandeld.Zijnouderswarenzóarmdathijonderwegtussenzijnouderlijkhuisenzijnschool,dieineenanderestadlag,gedurendeenigetijdzelfaandekostmoestzientekomendoorvandeurtotdeurtezingen.Indietijdleedhijvaakhonger.Desombere,bijgelovigeopvattingenvantoenmaaktenhembang.Vaakginghijverdrietignaarbedenzaghijdetoekomstmetvreestegemoet.DeangstsloeghemomhethartalshijaanGoddacht,wanthijbeschouwdeHemmeeralseenhardvochtige,meedogenlozerechtereneenwredetirandanalseenliefhebbendehemelseVader.

Ondanksdeveleredenenomontmoedigdtezijn,streefdeLuthertochvolovertuigingnaardehogemoreleenintellectueleidealendiehijzichhadgesteld.Hijwildealtijdméérwetenendoorzijnernstigeinstellingenpraktischeaanleghadhijmeerbelangstellingvoordegelijkheidennuttigheiddanvoorhetopzienbarendeenhetoppervlakkige.

ToenhijopachttienjarigeleeftijdaandeuniversiteitvanErfurtgingstuderen,stondhijerfinancieelveelbetervoordanvroegerenwarenzijnvooruitzichtengunstigerdaninzijnjeugd.Zijnouderswarendoorspaarzaamheidenvlijtwelgesteldgewordenenkondenhemallehulpbiedendiehijnodighad.Onderinvloedvanenkeleverstandigevriendenwarendenegatievegevolgenvanzijnvroegereopvoedinggedeeltelijkverdwenen.Hijlegdezichtoeopdestudievandebesteschrijvers,verwerktevolijverhundiepstegedachtenenwildedewijsheidvandewijzenverwerven.Ondanksdehardetuchtvanzijnvroegerelerarenbleekhijalheelvroegeenveelbelovendstudenttezijn.Dankzijdegoedebegeleidingmaaktehijsnelvorderingeninzijnstudie.Doorzijnuitzonderlijkgeheugen,zijnlevendigeverbeelding,zijnbuitengewoneintelligentieenzijnvolledigetoewijdingwashijspoedigéénvandebestestudenten.Deintellectueledisciplinestimuleerdezijnverstand,prikkeldezijngeestenscherptezijnkritischezin,zodathijwerdgewapendvoordelevensstrijd.LutherleefdeindevrezedesHeren.DaardoorkonhijinhetgeloofvolhardenenzichvoorGodverootmoedigen.HijwaszichaltijdbewustvanzijnbehoefteaanGodshulp.HijbegonelkedagmeteengebedenvroegGodvoortdurendomleidingensteun.Hijzeidikwijls:Goedbiddenisméérdandehelftvandestudie"(1D'Aubigné,b.2,ch.2).

ToenLuthereenslangsdeboekenrekkenindeuniversiteitsbibliotheekliep,ontdektehijeenbijbelinhetLatijn.Zo'nboekhadhijnognooitgezien.Hijwistzelfsnietdatzoietsbestond.Hijhadwelgedeeltenuitdeevangeliënende

brievenindekerkhorenvoorlezenenhadaltijdgedachtdatdeBijbeldaarmeevolledigwas.VoordeeerstekeerinzijnlevenzaghijhetvolledigeWoordvanGod.MeteerbiedenverwonderingsloeghijdebladenvanhetheiligWoordom.Zijnpolskloptesnellerenzijnhartbonsdetoenhijdewoordendeslevenslas.Afentoestoptehijevenenzei:IkhoopdatGodmijzo'nboekzalgeven!"(Ibid.,b.2,ch.2).

EngelenstondennaasthemenlichtstralenvanGodstroonwezenhemdewegindeschatkamerderwaarheid.HijwasaltijdbanggeweestdathijGodzoubeledigen,maarnuwerdhijzichmeerdanooitbewustvanzijnzondigetoestand.

HijwilderadicaalmetdezondebrekenenvredevindenbijGod.Daarombesloothijinhetkloostertetredenenmonnikteworden.Inhetkloostermoesthijdemeestvernederendeengeestdodendekarweitjesopknappen.Hijmoestvandeurtotdeurgaanbedelen.Hijwasopeenleeftijdgekomendatdemensergveelbehoefteheeftaanwaarderingenbegrip.Ditvernederendewerkkwetstehemuitermate,maarhijverdroegdezevernederingengeduldigomdathijdachtdathijopdiemaniervoorzijnzondenmoestboeten.

Zodrahijevenvrijwas,wijddehijzichaandestudie.Hijsliepteweinigengundezichnauwelijkstijdomzijnkarigemaaltijdentegebruiken.HetliefstewathijdeedwashetoverdenkenvanGodsWoord.Hijhadeenbijbelgevondendiemeteenkettingaandekloostermuurlag.Hijlaservaakin.Naarmatezijnschuldgevoelgroterwerd,probeerdehijdoorzijneigengoedewerkenvergevingtekrijgenenrusttevinden.Hijleiddeeenzeerstrenglevenenwildedoorvasten,wakenenkastijdinghetkwaadinhembedwingen,wanthetkloosterlevenhadhemernietvanbevrijd.

Geenofferwashemtegroot,alshethemmaarvanzijnzondenverloste,zodathijdoorGodwaardiggekeurd"konworden.Ikwasechteenvromemonnik.Ikhieldmijzeerstiptaanderegelsvanmijnorde.Alseenmonnikooitdoorzijneigengoedewerkendehemelkonverdienen,zouikdaarzekervoorinaanmerkingkomen....Alsiknoglangermetmijnzelfkastijdingwasdoorgegaan,zouikerbeslistaanbezwekenzijn"(Ibid.,b.2,ch.3).Hijverzwaktedoordepijnlijkekastijdingenenvielvaakflauw.Hijisdegevolgenvanzijnzelfdiscipline"eigenlijknooithelemaaltebovengekomen.Ondanksalzijninspanningenvondhijgeenrust.Opdenduurwashijdewanhoopnabij.

ToenLutherdachtdatzijngevalhopelooswas,gafGodhemeenvriendenhelper.DevromevonStaupitzlegdehemhetWoordvanGoduitenzeidathijzijnaandachtnietmeeropzichzelfmoestconcentrerenennietmeeraandeeeuwigestrafopdeovertredingvanGodswetmochtdenken.VonStaupitzgafhemderaadzijndenkenterichtenopJezus,zijnVerlosser,dievergevingkonschenken.Jemoetjelichaamnietkastijdenomdatjeeenzondaarbent,maarjemoettotJezusgaan.VertrouwopHem,opzijngerechtigheid,opdeverzoeningdoorzijndood..LuisternaarGodsZoon.HijwerdmensomjedezekerheidvanGodsgenadetegeven".HebHemliefdiejouheeftliefgehad"(Ibid.,b.2,ch4).DitzeideboodschapperdiehemGodsgenadeverkondigde.ZijnwoordenmaaktendiepeindrukopLuther.Naheelveelstrijdtegendedwalingenwaarhijalzolangingeloofde,kreeghijsteedsmeerinzichtindewaarheidenkwamereeneindaanzijnverwarring.

LutherontvingdepriesterwijdingenwerddaarnahoogleraaraandeuniversiteitvanWittenberg.HijlegdezichtoeopdestudievandeBijbelindeoorspronkelijketalen.HijbegoncollegetegevenoverdeBijbelenleerdezijnenthousiastpubliekdepsalmen,deevangeliënendebrievenkennen.

VonStaupitz,zijnvriendenoverste,spoordehemaanomopdekanseltegaanenhetWoordvanGodtepreken.LutheraarzeldeechteromdathijzichzelfnietwaardigvondomindenaamvanChristustothetvolktespreken.Pasnaeenlangestrijdginghijophetverzoekvanzijnvriendin.HijkendedeBijbeltoenalgrondigenGodsgenaderustteophem.Zijnwelsprekendheidboeidezijntoehoorders.Doordeduidelijkheidenovertuigingskrachtwaarmeehijdewaarheidverkondigde,konhijzijnpubliektotanderegevoelensengedachtenbrengen.

Hijwasnogeentrouwezoonvanderooms-katholiekekerkenzagdittrouwensalsdeenigemogelijkheid.DoorGodsvoorzienigheidwerdhijertoegebrachteenvoetreisnaarRometemaken.Onderwegnamhijzijnintrekinkloosters.InItaliëverbaasdehijzichoverderijkdom,prachtenweeldediehijindekloosterszag.Demonnikenhaddeneenvorstelijkinkomen,woondeninmooiekamers,droegendeduurstemantelsensmuldenaaneenrijkgedektetafel.

Lutherwaspijnlijkgetroffendoordetegenstellingtussenditluilekkerlandendeoffersenontberingeninzijneigenleven.Hijwasgewoonverbijsterd.

Toenhijdestadopdezevenheuvelsindevertezagverrijzen,knieldehijdiep

ontroerdneerenriepuit:HeiligRome,ikgroetu!"(Ibid.,b.2,ch.6).Hijtrokdestadin,bezochtdekerken,luisterdenaardeverhaaltjesvandepriestersenmonnikenenvervuldeallegodsdienstigeplichten.Overalzaghijdingendiehemmetverbazingenafschuwvervulden.Hijsteldevastdatdegeestelijkheid,vanhoogtotlaag,inzondeleefde.

Prelatenvondenhetnietbenedenhunwaardigheidallerleischunnigemoppentetappen.Lutherwerdmetstomheidgeslagendoorhunhemeltergendgedrag,datzezelfstijdensdemisnietkondennalaten.Bijzijncontactenmetmonnikenenburgersmerktehijdatlosbandigheidenuitspattingenweligtierden.Overalwaarhijkwam,vondhijheiligschennisinplaatsvanheiligheid.MenkanzichgewoonnietvoorstellenwelkezondenengruwelenerinRomewordenbedreven.Menmoethetmeteigenogenzienenmeteigenorenhoren.Daaromzeggendemensendikwijls:Alsereenhelis,danisRomeeropgebouwd:Hetiseenpoelvanalledenkbaregruwelen"(Ibid.,b.2,ch.6).KorttevorenhaddepauseenaflaatbeloofdaaniedereendieopzijnknieëndePilatustrapzoubeklimmen.VolgensdeoverleveringzouChristusviadezetrapnaarbenedenzijngegaantoenHijdeRomeinserechtszaalverliet;detrapzoulateropwonderbaarlijkewijzevanJeruzalemnaarRomezijnovergebracht.EensgingLutheropzijnknieëndezetrapop.Plotszeieenstemalseendonderslag:Derechtvaardigezaluitgeloofleven"(Romeinen1:17).Hijsprongonmiddellijkovereind.Beschaamdenvolafgrijzenginghijzovlugmogelijkweg.

Dezetekstheefthemtrouwensnooitmeerlosgelaten.VanafdatogenblikbeseftehijduidelijkerdanooitdathethelemaalgeenzinheeftomvoorzijnzaligheidopeigengoedewerkenterekenenenbegreephijdenoodzaakvaneenvastgeloofindeverdienstenvanChristus.Zijnogenwarennuvoorgoedgeopendvoordemisleidingenvanhetpausdom.HijkeerdeRomeletterlijkenfiguurlijkderugtoe.Ditwashetbeginvandesteedsgroterwordendeklooftussenhemenderooms-katholiekekerkdietenslotteuitliepopeendefinitievebreukmetRome.

NazijnterugkeeruitRomepromoveerdehijtotdoctorindegodgeleerdheidaandeuniversiteitvanWittenberg.VanafdatogenblikkonhijzichmeerdanooittoeleggenophetonderzoekvandeBijbel.Hijhadzichheiligvoorgenomenzijngeliefkoosdonderwerp,hetWoordvanGod,elkedagvanzijnlevengrondigtebestuderenenalleendeSchrift-nietdeuitsprakenenleerstellingenvanpausen-inallegetrouwheidteverkondigen.Hijwasnunietalleenmonnikenhoogleraar,maarookdegezaghebbendeverdedigervandeBijbel.Godhadhemuitgekozenomdeherdertezijnvanzijnkudde,dienaarwaarheidhongerdeendorstte.Hij

verklaardeuitdrukkelijkdatchristenenalleenleerstellingenmochtenaannemendieophetgezagvandeHeiligeSchriftsteunden.Dezewoorden,diehetgrondbeginselvandeHervorminguitdrukken,ondermijndendegrondslagvanhetpauselijkoppergezag.

LutherbegreephoegevaarlijkhetisalsmenselijketheorieënbovenhetWoordvanGodwordengeplaatst.Hijvieldespeculatievewijsbegeertevandescholasticionvervaardaan.Hijkanttezichtegendefilosofieentheologiediezólanghetdenkenvandemensenhaddenbeïnvloed.Hijvondzenietalleennutteloos,maarookgevaarlijk.Hijprobeerdezijntoehoordersaftewendenvandedrogredenenvanfilosofenentheologenenwildehunaandachtvestigenopdeeeuwigewaarhedendiedeprofetenenapostelenhaddenverkondigd.

Demensenluisterdenaandachtignaarzijnwaardevolleboodschap.Zijhaddenzoietsnognooitgehoord.HetgoedenieuwsvaneenliefdevolleHeilandendeverzekeringvanvergevingenvrededoorzijnverzoenendbloedmaaktedemensenblijengafhuneenonvergankelijkehoop.InWittenbergwerdeenlichtontstokendattotdeversteuithoekenvandeaardezouschijnenentotheteindedertijdensteedshelderderzoustralen.

Lichtenduisterniskunnenechternietsamengaan.Waarheidendwalingzijnabsoluutonverenigbaar.Alsmendewaarheidverkondigtenverdedigt,valtmenonvermijdelijkhetbedrogaan,enomgekeerd.Christuszei:Ikbennietgekomenomvredetebrengen,maarhetzwaard"(Matteüs10:34).EnkelejarennahetbeginvandeHervormingzeiLuther:Godleidtmeniet,Hijstuwtmevoort.Hijsleeptmemee.Ikbengeenbaasmeerovermezelf.Ikwilrustigleven,maarmoetvanHeminhetstrijdperktreden"(D'Aubigné,b.5,ch.2).Hijstondophetpuntdatooktedoen.Derooms-katholiekekerkhadGodsgenadetotkoopwaargemaakt.Detafelsvandegeldwisselaars(Matteüs21:12)stondennaasthaaraltaren.Kopersenverkopersbodenluidkeelstegenelkaarop.DepaushadgeldnodigvoordebouwvandeSint-PieterskerkinRomeenboodonderditvoorwendselinhetopenbaaraflatenvoordezondetekoopaan.Metdeprijsdiedemensenvoorhunzondenbetaalden,wildehijeentempelvoorGodbouwenenmethetloonvandeongerechtigheidzouhijdehoeksteenleggen!MaardemiddelendiewerdengekozenomRomeluisterrijkertemaken,brachteneenzwareslagtoeaanhaargrootheidenmacht.Hierdoorwerdéénvandehardnekkigsteenmeestsuccesvollevijandenvanhetpausdomtotactieaangezet.Erontbranddeeenstrijddiedepauselijketroonaanhetwankelenbrachtendetiarabijnavanhethoofdvandepausstootte.

TetzelwerddoorRomebelastmetdeverkoopvanaflateninDuitsland.HijwasveroordeeldvoordegemeenstemisdadentegendesamenlevingenwasschuldigaandeergstevergrijpentegenGodswet.Hijslaagdeerechterindoordemazenvanhetnetteglippenenwerdingeschakeldomdeschraapzuchtige,gewetenlozeplannenvandepaustebevorderen.Hijverteldezonderenigeschaamtedegrofsteleugensendisteallerleiverzinselsopomdeonwetende,lichtgelovigemassatemisleiden.AlszijGodsWoordhaddenzoudenzijnietomdetuinzijngeleid.DemensenmochtendeBijbelechternietlezenomdatmenzeonderhetjukvanhetpausdomwildehoudenomdeeerzuchtigeleidersmachtigerenrijkertemaken,(zieJohnC.L.Giesiler,ACompendiumofEcclesiasticalHistory,par.4,sec.l,par.5).

WanneerTetzelineenstadkwam,werdhijvoorafgegaandooreenherautdieaankondigde:WijbrengendegenadevanGodenvandeheiligeVader"(D'Aubigné,b.3,ch.l).

HetvolkverwelkomdedegodlasterendebedriegeralsofhijGodzelfwas,dieuitdehemelwasgekomen.Dezeschandelijkehandelwerdindekerkgedreven.TetzelverkondigdevanafdekanseldatdeaflatenhetkostbaarstegeschenkvanGodwaren.Hijbeweerdedatelkezondedieeenafnemervanzijnaflaatbrievenlaterzoubegaan,opgrondvanzijnaflatenzouwordenvergevenendatdebetrokkenezelfsgeenberouwhoefdetehebben"(Ibid.,b.3,ch.l).Hijgafzijnpubliekbovendiendeverzekeringdatdeaflatennietalleendelevenden,maarookdedodenkondenredden.Zodrahetgeldstukopdebodemvanzijngeldkofferzourinkelen,zoudezielvandegenevoorwiemenhadbetaalduithetvagevuurwordenverlostennaardehemelgaan(zieK.R.Hagenbach,HistoryoftheReformation,vol.l,p.96).

ToenSimondetovenaardeapostelengeldaanboodomookwonderentekunnenverrichten,zeiPetrus:Uwgeldzijmetutenverdërve,daargijgemeendhebtdegaveGodsvoorgeldtekunnenverwerven"(Handelingen8:20).MaarduizendengingengretigophetaanbodvanTetzelin.Goudenzilvervloeideninzijnschatkist.Verlossingdiemenmetgeldkonkopen,wasgemakkelijkerdanwanneermenberouwengeloofmoesthebbenenzichmoestinspannenomdezondeteweerstaanenteoverwinnen(zieAanhangselonderDemis").

Deleervandeaflatenwerddoorgeleerdeenvromemanneninderooms-katholiekekerkbestreden.Velenhechttenabsoluutgeengeloofaanbeweringen

diezowelinstrijdmetderedealsmetdeopenbaringwaren.Geenenkeleprelaatdurfdedezezondigehandelteveroordelen.DemensenwerdenverontrustenvelenvroegenzichbezorgdafofGodnietdooriemandkoningrijpenomzijnkerktezuiveren.HoewelLuthernogaltijdzeerpausgezindwas,vervuldendegodlasterendebeweringenvandezeaflaatverkopershemmetafschuw.Veelmonnikenvanzijneigenordehaddenaflaatbrievengekochtengingennaarhunbiechtvaderomhunzondentebelijden.Zewildendeabsolutiehebben,nietomdatzijberouwhaddenenhunlevenwildenbeteren,maaropgrondvandeaflaat.Lutherweigerdezeechterdeabsolutietegevenenwaarschuwdehendatzijinhunzondenzoudenstervenalszegeenberouwhaddenenhunlevennietwildenbeteren.VerbijsterdkeerdenzenaarTetzelterugomzicherovertebeklagendathunbiechtvaderzijnaflaatbrievennietwildeaannemen.Sommigenwildenhungeldonmiddellijkterughebben.Tetzelbarsttevanwoede.Hijsprakdevreselijkstevloekenuit,lietvurenopdepleinenaanstekenenverklaardedatdepaushemdeopdrachthadgegevenallekettersdiezichtegenzijnallerheiligsteaflatenzoudenverzetten,telatenverbranden"(D'Aubigné,b.3,ch.4).

Luthertradtoenonbevreesdinhetstrijdperkalsvoorvechtervandewaarheid.Hijlietzijnplechtigewaarschuwingvandekanselhoren.Hijweeshetvolkophetweerzinwekkendevandezondeenleerdedatdemensonmogelijkdooreigenwerkenzijnschuldkanverminderenofaandestrafkanontkomen.DezondaarkanalleengeredwordendoorzijnberouwtegenoverGodendoorgeloofinChristus.DegenadevanChristusisgeenkoopwaar,maareengeschenk.Hijgafdemensenderaadgeenaflatentekopen,maarhunvertrouwentestellenindegekruisigdeChristus.Hijverteldezijneigenpijnlijkeervaringtoenhijtevergeefszijnzaligheidwildebewerkendoorzelfkastijdingenboetedoeningenhijverzekerdezijntoehoordersdathijvredeenvreugdehadgevondentoenhijzijnaandachtnietmeeropzichzelfconcentreerde,maarinChristusgeloofde.

ToenTetzelnietmetzijnhandelengoddelozebeweringenwildeophoudenbeslootLutherkrachtigerteprotesterentegenzijnhemeltergendemisbruiken.Kortdaarnakreeghijdaartoedekans.IndeslotkerkvanWittenbergwarenerveelrelikwieëndieopbepaaldekerkelijkefeestdagenaanhetvolkwerdengetoond.Iedereendieopzo'nhoogtijdagnaardekerkgingenbiechtte,kreegvolledigekwijtscheldingvanzonden.Hetvolkstroomdeopdiedagendanooknaardekerk.Eénvandebelangrijkstekerkelijkefeestdagen,hetfeestvanAllerheiligen,naderde.DedagvóórhetfeestliepLuthermeemetdemensendiealopwegwarennaardekerkenplaktezijnvijfennegentigstellingentegende

leervandeaflatenopdekerkdeur.Hijverklaardedaarindathijbereidwasdevolgendedagzijnstellingenopdeuniversiteitteverdedigentegenallebezwarenvanopponenten.

Zijnstellingenwarenhetgesprekvandedag.Zewerdengelezen,herlezenenoveralherhaald.Erwasveelopschuddingopdeuniversiteitenindestad.Lutherponeerdedatdebevoegdheidomzondentevergevenenstraffenkwijttescheldennooitaandepausofaanenigandermenswasgegeven.Hetsysteemwaseenklucht,eenlistomgeldaftetroggelendoorhandigmisbruiktemakenvandebijgelovigheidvanhetvolk,eenplanvanSatanomdelevensvanallendiezulkeleugenswillengeloveninhetverderftestorten.HijsteldedathetevangelievanChristusdekostbaarsteschatvandekerkisendatdegenadevanGoddiedaaringeopenbaardwordtovervloedigwordtverleendaanallendieeringeloofeninootmoednaarverlangen.

DestellingenvanLutherloktendiscussieuit,maarniemanddurfdeopzijnuitdagingintegaan.Deproblemendiehijstelde,werdeninenkeledagentijdoverhetheleDuitserijkverspreidenvondeninenkelewekentijdinheelEuropaweerklank.Veeltrouwerooms-katholiekendiehetvreselijkezedenvervalindekerkzagenenbetreurden,maarnietwistenhoezedevoortwoekeringervanmoestenstuiten,namenmetgroteblijdschapkennisvandestellingenendachtendatGodnuwelzouingrijpenenzijnhandzouuitstrekkenomdesnelwassendevloedvancorruptiedievandepauselijkestoeluitgingtekeren.Devorstenennotabelenlachteninhunvuistjeomdatdemachtdiehunhetrechtontzegdetegenhaarbeslissingeninhogerberoeptegaan,zouwordengekortwiekt.Maardeaandezondeverknochte,bijgelovigemassawasontsteldtoendedrogredenendiehunangsthaddengesust,stukvoorstukwerdenweerlegd.Desluwegeestelijkenwarenwoedendomdatzewerdengehinderdinhunpogingenommisdrijvendoordevingerstezienenomdatzezichookfinancieelbedreigdvoelden.Zestakendekoppenbijelkaaromhunzaakteverdedigen.Dehervormermoesthethoofdbiedenaandefelleaanvallenvanzijntegenstanders.

Sommigenbeschuldigdenhemvanonbezonnenenimpulsiefoptreden.AnderenvondenhemarrogantenbeweerdendathijnietdoorGodwerdgeleid,maarwerdgedrevendoorhoogmoedenbetweterij.Zijnreactiewas:Hetiseenalgemeenbekendfeitdatdemeestemensendiemetnieuweideeënkomenalshoogmoedigenenonruststokerswordenbeschouwd.WaaromzijnChristusenallemartelarenterdoodgebracht?Omdatmenvonddatzedewijsheidvanhuntijdverachttenenomdatzemetnieuweideeënvoordedagkwamenzonderdat

zedegezaghebbendeinstantieseerstomhunzegenhaddengewaagd."

Hijzeiook:Watikwildoen,zalnietdoormenselijkebeslissingen,maardoorhetbesluitvanGodtotstandwordengebracht.AlsGodervooris,wiekanerdantegenzijn?WiezalditwerktoteengoedeindkunnenbrengenalshetGodsgoedkeuringnietwegdraagt?Nietmijnwil,nietdehunne,nietdeonze,maaruwwil,oheiligeVader,dieindehemelis"(Ibid.,b.3,ch.6).

HoewelLutherdoorGodsGeestwerdaangezetomtotdehervormingovertegaan,moesthijveelstrijdleveren.Delastervanzijnvijanden,hunverkeerdevoorstellingvanzijnbedoelingenendeonrechtvaardige,gemeneverdachtmakingeninverbandmetzijnkarakterenzijnmotieventroffenhemzeerpijnlijkenblevennietzonderuitwerking.

Hijwaservanovertuigdgeweestdatdeleidersvanhetvolk,zowelindekerkalsindeonderwijsinstellingen,graagmethemzoudenwillensamenwerkenomdehervormingteverwezenlijken.Deaanmoedigingvaninvloedrijkepersonenhadhemmetblijdschapenhoopvervuld.Hijzagaleennieuwetijdvoordekerkaanbreken.Maarnubeschuldigdenenveroordeeldenzehem.Veelburgerlijkeenkerkelijkegezagsdragerswarenwelovertuigdvandejuistheidvanzijnstellingen,maarzagenookonmiddellijkindathetaannemenvandezewaarhedentotgroteveranderingenzouleiden.

Alszijhetvolkinformatieverstrektenennaarhetevangelieterugvoerden,zoudenzijhetgezagvanRomeondermijnen,deduizendeninkomstenbronnenvanhaarschatkistafsnijdenendaardoordeweeldeenverkwistingvandekerkelijkeleidersgrotendeelsbesnoeien.

AlszijhetvolkkritischleerdendenkenenleerdendatzijopChristusmoestenvertrouwenvoorhunverlossingzoudenzedepauselijketroonomverwerpenenuiteindelijkhuneigengezagondermijnen.DaaromwezenzijdekennisdievanGodkwamvandehandensteldenzijzichoptegenChristusendewaarheiddoorhunverzettegendemandieGodhadgezondenomhunmeerinzichttegeven.Lutherbeefdewanneerhijeraandachtdathijalleenstondtegenoverdegrootstemachtenopaarde.HijtwijfeldeersomsaanofGodheminderdaadinzijnverzettegenhetgezagvandekerkhadgeleid.Wiewasikdatikmijwildeverzettentegendemajesteitvandepaus,voorwie...dekoningenderaardeenallemensenbeefden?...

Niemandweetwelkeangstikindeeerstetweejaarhebdoorstaanenhoemoedeloos,jahoewanhopigiktoenwas"(Ibid.,b.3,ch.6).MaarGodzorgdeervoordatereeneindkwamaanzijnontmoediging.Toendemensenhemindesteeklieten,rekendehijalleenopGodenbeseftehijdathijhelemaalveiligwasalsGodzijnbondgenootwas.

LutherschreefaaneenvrienddiepositiefstondtegenoverdeHervorming:WijkunnendeBijbelnietdoorstudieofdooronseigenverstanddoorgronden.Jemoeteerstbidden.BidGodomjeinzijngrotegenadehetjuisteinzichtinzijnWoordteschenken.

ErisgeenandereuitleggervoorhetWoordvanGoddandeSchrijvervanhetWoord,dieimmerszelfheeftgezegd:,,Ikleerenonderwijsuaangaandedewegdiegijgaanmoet".

Rekennietopjeeigenwerken,vertrouwnietopjeeigeninzichten,maaropGodalleenenopdeinvloedvanzijnGeest.Neemditaanvaniemanddieuitervaringspreekt"(Ibid.,b.3,ch.7).DitiseenuitermatebelangrijkelesvoordegenendiedenkendatGodhengeroepenheeftomdeplechtigewaarhedenvoorhuntijdaananderenbekendtemaken.DezewaarhedenzullendevijandschapvanSatanenvandemensendiedolzijnophuneigenverzinselsopwekken.Voordestrijdtegendemachtenvanhetkwaadisermeernodigdanintelligentieenmenselijkewijsheid.

Wanneerzijnvijandenzichopdegebruikenvandekerk,opdeoverleveringofopdeuitsprakenenhetgezagvandepausberiepen,weerlegdeLutherallesmetdeBijbelenmetdeBijbelalléén.Zijwarenmachteloostegenoverditwapen.Daaromwildendeslavenvanvormendienstenbijgeloofhemvermoorden.Zevolgdenhetvoorbeeldvandejoden,dieluidkeelsomhetbloedvanChristushaddengeroepen.Hijiseenketter",bruldenderooms-katholiekefanatici.

Hetishoogverraadtegendekerkalsmenzo'nketternogeenuurlangerlaatleven.Brenghemonmiddellijknaarhetschavot"(Ibid.,b.3,ch.9).

Luthervielniettenprooiaanhunwoede.Godhadeentaakvoorhemweggelegd.HijzondengelenuitdehemelomLuthertebeschermen.VelendievanLutherhetkostbarelichthaddenontvangen,werdenhetmikpuntvanSatansgramschapendoorstondenonbevreesdfolteringendoodterwillevandewaarheid.

LuthersleerstellingentrokkendeaandachtvanallekritischegeesteninhetDuitserijk.Zijnprekenenpublicatiesdroegenbijtotdebewustwordingvanduizendenenverschaftenhuninzicht.Eenlevendgeloofkwamindeplaatsvanhetdodeformalisme,datdegelovigenzolangslaafshaddengevolgd.Elkedagopnieuwverlorendemensenhunvertrouwenindebijgelovigepraktijkenvanhetrooms-katholicisme.Vooroordelenmoestenwijken.HetWoordvanGod,waaraanLutheriedereleerstellingeniedereuitspraaktoetste,wasalseentweesnijdendzwaarddatdiepindehartenvandemensendoordrong.

Overalbegonmennaarvooruitganginhetgeestelijkleventeverlangen.Overaldorsttendemensennaargerechtigheid.Zoietswasalineeuwennietmeervoorgekomen.Demensendiezólanghunvertrouweninmenselijkeritenenaardsemiddelaarshaddengesteld,kwamenvolberouweningelooftotChristusendiegekruisigd".Dealgemenebelangstellingverontrusttederooms-katholiekeleidersnogmeer.LutherwerdgedagvaardomzichinRometeverantwoordenvoorzijnketterijen.Zijnvriendenwerdenbangtoenzehoordendaterzo'nbevelwasuitgevaardigd.Zewarenzichmaaraltegoedbewustvanhetgevaardathembedreigdeindieverdorvenstad,diereedsdronkenwasvanhetbloedvandemartelarenvoorChristus.ZijprotesteerdentegenzijnvertreknaarRomeenvroegenofhijzichineigenlandmochtverdedigen.

Romekeurdeditvoorstelnaenigetijdgoed.Erwerdeenpauselijkelegaataangewezenomdezaaktebehandelen.Inderichtlijnendiehijvandepauskreeg,werdgezegddatLutheraltotketterwasveroordeeld.Daarommoestdelegaathemonverwijldvervolgenenlatenopsluiten".Alshijzichbleefverzettenenalsdelegaaternietinslaagdehemtegrijpen,mochthijheminelkestreekvanhetDuitserijkvogelvrijlatenverklaren.Alzijnaanhangersmoestenwordenverbannen,vervloektenindebanvandekerkwordengedaan"(Ibid.,b.4,ch.2).

Methetoogopdedefinitieveuitroeiingvandezeverderfelijkeketterij"gafdepauszijnlegaatbovendienopdrachtdatallendieweigerdenLutherenzijnaanhangersgevangentenemenomhenaandewraakvanRomeoverteleverenookindebanvandekerkmoestenwordengedaan,ongeachthunburgerlijkeofkerkelijkefunctie.Ermochtalleeneenuitzonderingwordengemaaktvoordekeizer.

Hieruitbleekdewaregeestvanhetpausdom.Erwasgeengreintjechristelijkenaastenliefdeenzelfsgeengevoelvanelementairerechtvaardigheidinhethele

documenttevinden.LutherwasvervanRome.Hijwasnietindegelegenheidgesteldomzijnstandpuntuitteleggenofteverdedigen.Nogvoorzijnzaakwasonderzocht,werdhijzondervormvanprocestotketterveroordeeldenopdezelfdedagvermaand,beschuldigdengevonnist.DitwasdanhetwerkvaneenmandiezichzelfHeiligeVader"noemdeenzichzelfalsdeenige,hoogsteenonfeilbareautoriteitinKerkenStaatbeschouwde!

IndiedagentoenLutherzoveelbehoeftehadaanbegripensteunvaneenwarevriendzondGodinzijnvoorzienigheidMelanchtonnaarWittenberg.Hijwasjong,bescheidenenbedachtzaamenstondbijiedereeninhoogaanzienvanwegezijngezondoordeel,zijngrondigekennis,zijninnemendheid,zijnwelsprekendheidenzijnrechtschapenheid.Hijvielopdoorzijnuitzonderlijketalentenenzijninnemendkarakter.NaheelkortetijdwerdhijeenoprechtevolgelingvanhetevangelieendebestevriendenmeestgewaardeerdeaanhangervanLuther.Zijnvriendelijkheid,voorzichtigheidenstiptheidvuldendemoedenwerkkrachtvanLutheraan.HunsamenwerkingkwamdeHervormingbuitengewoontengoedeenwasookeenbronvanaanmoedigingvoorLuther.

HetproceszouinAugsburgplaatsvinden.Dehervormergingertevoetheen.Menwasergbezorgdoverhetlotdathemtewachtenstond.Zijntegenstandershaddenopenlijkgezegddatzehemonderweggevangenzoudennemenenvermoorden.Zijnvriendensmeektenhemomzichnietinhetholvandeleeuwtewagen.ZehaddenhemzelfsdringendverzochtvoorenigetijduitWittenbergwegtegaaneneenveiligeschuilplaatstezoekenbijdegenendiehemwildenbeschermen.MaarLutherwildedeplaatsdieGodhemhadaangewezennietverlaten.Hijmoestondanksdestormendiehembovenhethoofdhingentrouwblijvenaandewaarheid.Hijzei:IkbenzoalsJeremiaeenstrijdereneentekenvanverdeeldheid.Hoeergerhunbedreigingen,destegrotermijnblijdschap.Mijngoedenaamenfaamhebbenzealdoordemoddergehaald.Ikhebnogéénding:mijnellendiglichaam.Alszemegevangennemen,kunnenzemijnlevenmaareenpaaruurverkorten.Maaraanmijnzielkunnenzenietkomen.WiehetWoordvanChristusaandewereldwilbrengen,moetopelkogenblikgereedzijnomtesterven"(Ibid.,b.4,ch.4).DepauselijkelegaatwasheelblijtoenhijhoordedatLutherinAugsburgwasaangekomen.Devervelendeketterdiedeaandachtvandehelewereldopzichvestigde,scheennuindemachtvanRomeendelegaatwasvastbeslotenhemniettelatenontsnappen.

Dehervormerhadnietvooreenvrijgeleidegezorgd.Zijnvriendenhaddenhemgesmeektnietzondervrijgeleidevoordelegaatteverschijnen;daaromzorgden

zijzelfvooreenvrijgeleidevandekeizer.DelegaatwildeLutherzomogelijkalleslatenherroepen.Alshijdaarnietinslaagde,zouhijhemnaarRomelatenoverbrengenomhetzelfdelotalsHusenHiëronymusteondergaan.DaaromprobeerdehijLutherdoormiddelvantussenpersonenzovertekrijgendathijzondervrijgeleidezouverschijnen,waardoorhijaanzijngenadeovergeleverdzouzijn.Dehervormerweesditonvoorwaardelijkvandehand.Pastoenhijhetdocumenthadontvangenwaarinhemdebeschermingvandekeizerwerdtoegezegd,verscheenhijvoordeafgezantvandepaus.

Derooms-katholiekenwildenLutherdoorvriendelijkheidvoorzichwinnen.DelegaatdeedzichheelvriendelijkvoorinzijngesprekkenmetLuther,maareistedatLutherzichonvoorwaardelijkaanhetgezagvandekerkzouonderwerpeneniederpuntzonderdiscussieoftwijfelzoutoegeven.Delegaathadhetkaraktervandemanmetwiehijtedoenhadnietjuistbeoordeeld.Lutherzeiinzijnrepliekdathijeerbiedhadvoordekerk,naarwaarheidverlangde,bereidwasallebezwarentegenzijnleerstellingentebeantwoordenenzeookaansommigebelangrijkeuniversiteitenwildevoorleggen.

Hijprotesteerdeechterooktegendetactiekvandekardinaal,dieeistedathijzijnleerzouherroepenzonderdathijhemhadaangetoondopwelkepuntenhijdwaalde.Hetenigeantwoorddathijdaaropgaf,was:Jemoetallesherroepen!"DehervormertoondeaandathijzijnstandpuntenaandehandvandeBijbelkonbewijzen.Hijverklaardeuitdrukkelijkdathijdewaarheidnietkonherroepen,delegaatkondeargumentenvanLuthernietweerleggenenoverstelptehemmeteenvloedvanverwijten,hatelijkhedenenvleierij,doorspektmetcitatenuitdetraditieenuitsprakenvandekerkvaders,maargafdehervormergeenkansaanhetwoordtekomen.Lutherbegreepdatdebijeenkomstopdiemanierhelemaalzinlooszouzijnenkreegmetveelmoeitetoestemmingomschriftelijkteantwoorden.Hijschreefaaneenvriend:Doordezebenaderinghebbendeverdruktentweevoordelen:Indeeersteplaatskanmenietsdatschriftelijkisvastgelegdaanhetoordeelvananderenvoorleggen;indetweedeplaatskanmenbetergebruikmakenvanvreeseneventueelookinvloeduitoefenenophetgewetenvaneenverwaande,wauwelendedespoot,diejeandersdoorzijnaanmatigendetaalzouoverdonderen"(Martyn,TheLifeandTimesofLuther,pp.271,272).

BijhetvolgendeonderhoudgafLuthereenduidelijke,beknopteenovertuigendeuiteenzettingvanzijnopvattingen,gestaafdmeteengrootaantalbijbelteksten.Nadathijdeuiteenzettinghadvoorgelezen,gafhijdetekstaandekardinaal,die

hetdocumentechtermetminachtingterzijdeschoofenzei:Eenhoopijdelewoordenenirrelevantecitaten!"Luthergingtoenoverinhetoffensiefenvieldetrotseprelaataanopzijneigenterrein:detraditieendeleervandekerk.Lutherboordealzijnbeweringenindegrond.ToendeprelaatzagdatLuthersuiteenzettingonweerlegbaarwas,barsttehijvanwoedeenbrulde:HerroepallesofiklaatjenaarRomeoverbrengenomteverschijnenvoorderechtersdiejouwdossiershebbenonderzocht.Ikzaljeindebandoen,metaljeaanhangersensympathisantenenjullieuitdekerkstoten".Hijbeslootzijnscheldpartijopeenhoogmoedigeennijdigetoon:Herroepallesofverdwijn"(D'Aubigné,b.4,ch.8).

Dehervormertrokzichonmiddellijkmetzijnvriendenterug.Hiermeewildehijduidelijktekennengevendatzeernietophoefdenterekenendathijietszouherroepen.Datwasnietdebedoelingvandekardinaalgeweest.HijhadzichmetdehoopgevleiddathijLuthermetgeweldtotonderwerpingkonbrengen.Hijbleefalleenmetzijnaanhangersachter.Zekekenelkaaruiterstgeërgerdaanvanwegedeonverwachtemislukkingvanhunlisten.

Deontmoetingwasnietnutteloos.Develeaanwezigenkondendetweemannenmetelkaarvergelijkenenzelfoordelenoverhuninstelling,degelijkheidenoprechtheid.Wateenopvallendetegenstelling!Dehervormerwaseenvoudig,nederig,overtuigdensterkindekrachtvanGod,metdewaarheidaanzijnkant.Devertegenwoordigervandepauswasverwaand,aanmatigend,trotsenonredelijk;hijvoerdegeenenkelargumentuitdeBijbelaan,maarschreeuwde:HerroepallesofiklaatjenaarRomeoverbrengenomgestraftteworden."

HoewelLuthereenvrijgeleidehadgekregen,wildendeaanhangersvandepaushemgrijpenenindegevangenislatenopsluiten.Zijnvriendenzeidenhemdathethelemaalgeenzinhadnoglangerteblijven.ZevondendathijonmiddellijknaarWittenbergmoestterugkeren.Menmoestervoorzorgendatnietsvandezeplannenuitlekte.VóórzonsopgangverliethijAugsburgtepaardenwasslechtsvergezelddooreengidsdiehetstadsbestuurhemterbeschikkinghadgesteld.

Metangstigevoorgevoelenstrokhijdoordedonkere,stillestratenvandestad.Waakzameenwredevijandenwildenhemvermoorden.Zouhijontkomenaandestrikkendiezijhaddengespannen?Hijwasergbang,maarvondkrachtinhetgebed.Hijkwamaaneenkleinepoortindestadsmuur,dievoorhemwerdgeopendzodathijongehinderdmetzijngidsverderkontrekken.Toenzijeenmaalveiligbuitendestadwaren,spoordendevluchtelingendepaardenaanomhardertedraven.ToendelegaathoordedatLutherwasvertrokken,washijal

buitenhetbereikvanzijnvervolgers.Satanenzijnmedewerkershaddenhetonderspitgedolven.ZedachtendatzeLutherinhunmachthadden,maarhijontkwamalseenvogelaandestrikvandevogelvanger.

ToendelegaatvernamdatLutherontsnaptwas,werdenzijnverbazingenzijnwoedehemtemachtig.Hijhadgehooptdathijgeëerdzouwordenvoorzijnwijsheidenvoordemanierwaarophijdezerustverstoorderhadaangepakt.Maardaarinhadhijzichdeerlijkvergist.IneenbriefaanFrederik,keurvorstvanSaksen,gafhijuitingaanzijnwoedeenvielhijLutherfelaan.DelegaatwildedatkeurvorstFrederikdehervormernaarRomezousturenofhemuitSaksenzouverbannen.InzijnverweerschriftdrongLuthereropaandatdelegaatofdepaushemopgrondvandeBijbelzoubewijzendathijdwaalde.HijbeloofdeplechtigdathijzijnleerstellingenzouherroepenalszijkondenaantonendatzijnleerinstrijdwasmetGodsWoord.HijdankteGoddathijwaardigbevondenwasomvoorzo'nheiligezaaktelijden.

DekeurvorstkendenognietveelvandeleerstellingenvandeReformatie,maardeoprechtheid,krachtenduidelijkheidvanLutherswoordenhaddengroteindrukophemgemaakt.Frederikbeslootdehervormertebeschermentotmenhadbewezendathijdwaalde.Inantwoordophetverzoekvandelegaatschreefhij:Aangeziendr.MaartenLutherteAugsburgverschenenis,zouudaargenoegenmeemoetennemen.Wijhaddennietgedachtdatuhemzouwillenlatenherroepenzonderhemvanzijndwalingtehebbenovertuigd.GeenenkelegeleerdeinonsvorstendomheeftmijlatenwetendatdeleervanLuthergoddeloos,antichristelijkofkettersis".BovendienweigerdedevorstLuthernaarRometesturenofhemuitzijnvorstendomteverbannen"(D'Aubigné,b.4,ch.10).

Dekeurvorstwaserzichvanbewustdatergrondigehervormingennodigzoudenzijnomeeneindtemakenaanhetalgemenezedenvervalindesamenleving.Hetingewikkeldeenduregerechtsapparaat,datmisdrijvenmoestbeteugelenenbestraffen,zouoverbodigzijnalsdemensendegebodenvanGodendestemvanhungevormdgewetenzoudenerkennenengehoorzamen.HijwistdatLutherhiernaarstreefdeenverheugdeerzichinstilteoverdateenfrissewinddoordekerkbegontewaaien.

HijwistookdatLutherzijnwerkopdeuniversiteituitstekenddeed.Dehervormerhadzijnleerstellingenampereenjaargeledenaandeslotkerkgeplakt,maarhetaantalpelgrimsdatopAllerheiligennaardekerkkwam,wasalsterk

verminderd.Romehadminderkerkgangersenoffergaven,maarerkwamennuanderemensennaarWittenberg:geenpelgrimsomrelikwieëntevereren,maarstudentendiedecollegezalenvulden.DepublicatiesvanLutherhaddenoveralbelangstellinggewektvoordeHeiligeSchrift.

NietalleenuitalledelenvanDuitsland,maarookuitanderelandenkwamenstudentenbijLuthercollegelopen.JongemannendievoordeeerstekeerWittenbergzagenhievenhunhandennaardehemelenloofdenGodomdatHijhetlichtvandewaarheiduitdezestadhadlatenschijnen.WittenbergwerdalshetSionvanvroegerzijnlichtbereiktezelfsdeverstafgelegenlanden."(Ibid.,b.4,ch.10).

Lutherwasnogmaargedeeltelijkvandedwalingenvanhetrooms-katholicismebekeerd.HijstondtelkensstomverbaasdwanneerhijdeBijbelmetdepauselijkedecretenenverordeningenvergeleek.Hijschreef:Ikbendedecretenvandepausenaanhetlezenen...ikweetnietofdepausdeantichristzelfofzijnapostelis,wantChristuswordtindepauselijkedocumentenhelemaalverkeerdvoorgesteldengekruisigd"(Ibid.,b.5,ch.l).TochwasLutheropdatogenbliknogeenaanhangervanderoomsekerkendachthijerhelemaalnietaanooitmetdiekerkzoubreken.

DewerkenendeleervandehervormerwerdeninallelandenvanEuropaverspreid.HetwerkbreiddezichuittotZwitserlandenNederland.ZijnpublicatieswerdenuitgegeveninFrankrijkenSpanje.InEnglandwerdzijnleerontvangenalshetlevendewoord.OokinNederlandenItaliëdrongdewaarheiddoor.Duizendenontwaaktenuithungeestelijkeslaapenkendendevreugdeenhoopvaneenrijkgeloofsleven.DeaanvallenvanLutherergerdenRomesteedsmeer.Sommigevanzijnfanatieketegenstandersenzelfsenkelegeleerdenvanrooms-katholiekeuniversiteitenbeweerdendathijdiedeopstandigeLuthervermoorddegeenzondedeed.EenskwameenonbekendemanmeteenpistoolonderzijnmantelopLutheraf.Hijvroegdehervormerwaaromhijalleenopwegwasgegaan.IkbeninGodshand",antwoorddeLuther.Hijismijnkrachtenmijnschild.Watkaneenmensdantegenmijdoen?"(Ibid.,b.6,ch.2).Toendeonbekendedithoorde,schrokhijenvluchtte.Hetwasalsofhijdoorengelenwerdachtervolgd."

RomewildeLutherabsoluutuitdewegruimen,maarGodbeschermdehem.Zijnleerwerdoveralverkondigd-inhuizenenkloosters..indekastelenvanedelen,opdeuniversiteitenenindepaleizenvankoningen".Overalwerdhij

doorfijnemensengesteund.(Ibid.,b.6,ch.2)

IndietijdontdekteLutherbijhetlezenvandepublicatiesvanHusdatdebelangrijkewaarheidvanderechtvaardigingdoorhetgeloofdiehijverdedigdeenverkondigdeookdoordehervormeruitBohemenwasonderwezen.Wijallen-Paulus,Augustinusenikzelf-zijnzonderdatwijhetwistenHussietengeweest!"Godzaldewereldzekerlatenwetendatdewaarheideeneeuwgeledenisgeprediktenmetvuurisbestreden!"(Wylie,b.6,ch.1).

IneenoproeptotdekeizerendeDuitseadeltengunstevandehervormingvanhetchristendomschreefLutheroverdepaus:HetisverschrikkelijkdatdemandiezichdestedehoudervanChristusnoemteenprachttentoonspreidtdiegeenenkelekeizerkanevenaren.IshijzoalsdearmeJezusendenederigePetrus?Mennoemthemdeheervandewereld!MaarChristus,wiensplaatsvervangerhijbeweerttezijn,zei:Mijnkoninkrijkisnietvandezewereld."Kandeheerschappijvaneenstedehouderverderreikendandievanzijnmeerdere?"(D'Aubigné,b.6,ch.3).

OverdeuniversiteitenschreefLutherhetvolgende:IkvreestenzeerstedatdeuniversiteitendegrotepoortenvandehelzullenblijkentezijnalszezichnietvollediginspannenomdeHeiligeSchriftuitteleggenenhaarinhetverstandvandejongerengriffen.IkraadiedereenaanzijnkinderenniettesturennaarinstellingenwaardeSchriftnietdeeersteplaatsinneemt.IedereinstellingwaarmensennietvoortdurendmetGodsWoordbezigzijn,wordtzekerverdorven"(Ibid.,b.6,ch.3).

DezeoproepwerdsnelinhetheleDuitserijkverspreidenhadgroteinvloedopdebevolking.HethelerijkwerdinberoeringgebrachtenzeervelenslotenzichaanbijdeHervorming.Lutherstegenstanderswarenweeropwraakbelust.Zeverzochtendepausdringendomradicalemaatregelentegenhemtenemen.Erwerdbepaalddatzijnleeronmiddellijkveroordeeldmoestworden.Dehervormerenzijnaanhangerskregenzestigdagendetijd.Alszijhundwalingnietopenlijkwildenerkennen,zoudenzeindebanvandekerkwordengedaan.DitwaseenvreselijkebeproevingvoordeHervorming.EeuwenlanghaddebanvloekvanRomemachtigevorstenmetangstvervuldengroterijkeninnoodenellendegedompeld.Zijdiedoordebanvloekwarengetroffen,werdendooriedereenmetvreesenafschuwbehandeld.Zemochtengeencontactmeerhebbenmethunmedemensen.Zewerdenvogelvrijverklaard,vervolgdenuitgeroeid.Lutherwasnietblindvoordestormdieoverhemzoulosbarsten.

HijweekechtergeenduimbreedenwaserzekervandatChristuszijnsteunenschildzouzijn.Methetgeloofendemoedvaneenmartelaarschreefhij:,,Ikweetnietwateronstewachtenstaat.Hetdoetertrouwensniettoe...Laatdeslagmaarneerkomen;ikbennietbang.ZelfseenbladvaltnietvandeboomzonderdatonzehemelseVaderhetwil.

HoeveeltemeerzalHijvooronszorgen!HetvaltmijnietzwaarvoorhetWoordtesterven,aangezienhetWoorddatvleesgewordenis,zelfgestorvenis.AlswijmetHemsterven,zullenwijmetHemleven.AlswijmeemakenwatHijvóóronsheeftmeegemaakt,zullenwijkomenwaarHijiseneeuwigbijHemblijven"(Ibid.,3dLondoned.,Walther,1840,b.6,ch.9).

ToenLutherdepauselijkebulontving,zeihij:Ikverachtenverwerpdezebul,omdatzijgoddeloosenvalsis...Christuszelfwordterinveroordeeld...Ikbenblijdatikzoveelmoetlijdenvoordebestezaakterwereld.Ikvoelmealheelwatvrijer.NuweetiktenminstedatdepausdeantichristisendathijopdetroonvanSatanzit"(D'Aubigné,b.6,ch.9).

TochbleefhetbevelschriftvanRomenietzonderuitwerking.Gevangenschap,folteringenhetzwaardwarenwapensdiegehoorzaamheidkondenafdwingen.Dezwakke,bijgelovigemassabeefdevoorhetdecreetvandepaus.VelensympathiseerdenwelmetLuther,maarvondendathunleventeveelwaardwasomhetvoordeHervormingindewaagschaaltestellen.

Allesscheeneroptewijzendatditdegenadeslagvoorhetwerkvandehervormerzouzijn.

MaarLutherwasnogaltijdevenonbevreesd.Romehadhaarbanvloekenoverhemuitgesproken.Dewereldkeektoe.Iedereenwaserzekervandathijzijnverzetmetdedoodzoumoetenbekopenofzoumoetenzwichten.MaarmetvolleovertuigingverwierphijhetvonnisvandepausenverklaardeinhetopenbaardathijvastbeslotenwasdefinitiefmetRometebreken.Inaanwezigheidvanstudenten,geleerdenenburgersvanelkestandverbranddeLutherdepauselijkebul,samenmetdekerkelijkewetten,depauselijkebeslissingenensommigewerkenwaarindemachtvandepauswerdverdedigd.

Mijnvijandenhebbendoorhetverbrandenvanmijnboekenindegeestvanhetgewonevolkafbreukgedaanaandewaarheidenzijneringeslaagdhunzielte

verwoesten.Daaromhebikhunboekenookverbrand.Ditishetbeginvaneenernstigestrijd.Totnutoehebikdepausheelzachtaangepakt.IkbenditwerkinopdrachtvanGodbegonnen.Hetzalzondermij,maardoorZijnmacht,wordenvoltooid"(Ibid.,b.6,ch.10).Toenzijnvijandenhemspottendwezenophetfeitdatzijnzaakerzoslechtvoorstond,antwoorddeLuther:WieweetofGodmijnietgekozenengeroepenheeft.ZijzoudenzichmoetenafvragenofzijGodnietverwerpenalszemetmijspotten.BijhetvertrekuitEgyptestondMozesalleen.EliastondalleeninhetrijkvankoningAchab.

JesajastondalleeninJeruzalem.EzechiëlstondalleeninBabyion...Godheeftnooitdehogepriesterofeenanderebelangrijkepersoonlijkheidalsprofeetuitgekozen.Hijkoosgewoonlijknederige,verachtemannen.Eenskooshijzelfseenschapenfokker:Amos.

Deheiligenhebbenaltijdinvloedrijkemensen,koningen,vorsten,priestersenwijzenmoetenvermanenenhebbendaardoorzelfshuneigenleveningevaargebracht...Ikzegnietdatikeenprofeetben,maarbeweerweldatzijheelvoorzichtigmoetenzijnomdatikalleenstaenzijtalrijkzijn.IkbenerzekervandathetWoordvanGodmijgelijkgeeftendatzijongelijkhebben"(Ibid.,b.6,ch.10).

PasnaeenvreselijkeinnerlijkestrijdbeslootLutherdefinitiefmetdekerktebreken.Indietijdschreefhij:Hetwordtmeelkedagduidelijkerhoemoeilijkhetisdegewetensbezwarendiejevankindsbeenafhebtmeegekregenvanjeaftezetten.HoeweldeSchriftmijgelijkgaf,heefthetmijtochenormveelpijngedaantoenikmijtegendepausverzetteenhemdeantichristnoemde!

Mijnhartheeftveelbeproevingendoorstaan.Ikhebmezelfvaakverbitterddevraaggestelddieikalzovaakvandeverdedigersvandepaushadgehoord:Benjijalleenverstandig?Hebbenalleanderenongelijk?Enalsjijhetnoubijhetverkeerdeeindhebteninjedwalingzoveelzielenmeesleeptdievooreeuwigverdoemdzullenzijn?"HetwasalsofiktegenmezelfentegenSatanvochttotChristusmijmetzijnonfeilbaarWoordkrachtgafeneeneindmaakteaanmijntwijfel"(Martyn,pp.372,373).

DepaushadgedreigdLutherindebanvandekerktezullendoenalshijzijndwalingennietwildeherroepen.Dezebedreigingwerdnuuitgevoerd.ErwerdeennieuwebuluitgegevenwaarinLuthersdefinitievebreukmetderooms-katholiekekerkbekendwerdgemaaktendehervormerwerdgebrandmerktals

eendoorGodvervloekte,terwijlallendiezijnleerzoudenaannemendoordezelfdeveroordelingwerdengetroffen.Degrotestrijdwasnuinallehevigheidontbrand.

IedereendiedoorGodwordtuitgekozenomdewaarheidvoorzijntijdteverkondigen,moetopverzetrekenen.InLuthersdagenwasereenbelangrijkewaarheiddiespeciaalvoorzijntijdbestemdwas.ErisookeenspecialewaarheidvoorGodsgemeenteindietijd.DeAlmachtigeplaatstmenseninverschillendeomstandighedenengeefthuneentaakdiebeantwoordtaandebehoeftevanhuntijdenaandeomstandighedenwaarinzijleven.

Alszijhetlichtdatzealhebbenopprijsstelden,zoudenzijeenbrederekijkopdewaarheidkrijgen.MaardemeestemensenverlangentegenwoordignietméérnaarwaarheiddantoendeaanhangersvandepauszichtegenLutherverzetten.ZewillennetalsdemensenvanvroegermenselijketheorieënenoverleveringenaannemeninplaatsvanhetWoordvanGod.Deverkondigersvandewaarheidvoordezetijdmoetennietdenkendatzebeterzullenwordenontvangendandehervormersinhetverleden.Degrotestrijdlussenwaarheidendwaling,tussenChristusenSatanzaltotheteindevandegeschiedenisvandezewereldinhevigheidtoenemen.Jezuszeiaanzijndiscipelen:Indiengijvandewereldwaart,zoudewereldhethareliefhebben,dochomdatgijvandewereldnietzijt,maarIkuuitdewerelduitgekozenheb,daaromhaatudewereld.

Gedenkthetwoord,datIktotugesprokenheb:Eenslaafstaatnietbovenzijnheer.IndienzijMijvervolgdhebben,zijzullenookuvervolgen;indienzijmijnwoordbewaardhebben,zijzullenookhetuwebewaren"(Johannes15:19,20).

Christuszeiookonomwonden:Weeu,wanneerallemensenwélvanuspreken;immers,opdezelfdewijzehebbenhunvaderenmetdevalseprofetengehandeld"(Lucas6:26).

DegeestvandewereldistegenwoordignietméérinovereenstemmingmetdegeestvanChristusdanvroeger.ZijdiehetWoordvanGodinalzijnzuiverheidverkondigen,zullennunietbeterwordenontvangendantoen.Devormenvanhetverzettegendewaarheidkunnenveranderenendevijandschapismisschienminderopenlijkomdatzijsluweris,maardezelfdetegenstandbestaatnogaltijdenzaltotheteindedertijdentotuitingkomen.

8-LuthervoordeRijksdag

KarelVhadintussendetroonvanhetDuitserijkbestegen.DegezantenvanRomebodenhemonmiddellijkhungelukwensenaanenwildendevorsterdirecttoeaanzettenzijnmachttegendeHervormingtegebruiken.AandeanderekantdeeddekeurvorstvanSaksen,aanwieKarelVinbelangrijkematezijntroontedankenhad,eendringendberoepopdekeizeromgeenenkelestaptegenLuthertenemenvoordathijhemgehoordhad.Hierdoorkwamdekeizerineenbijzondermoeilijkparket.DeaanhangersvandepauszoudenalleengenoegennemenmeteenkeizerlijkedictdatLutherterdoodveroordeelde.Dekeurvorsthadduidelijkgezegddatnochzijnekeizerlijkemajesteit,nochiemandandershadaangetoonddatdewerkenvanLutherwarenweerlegd".Daaromvroeghijdatdr.Luthereenvrijgeleidezoukrijgenomvooreentribunaalvangeleerde,vromeenonpartijdigerechterstekunnenverschijnen"(D'Aubigné,b.6,ch,11).

DeaandachtvanallepartijengingnuuitnaardevergaderingvandeDuitsevorstendommen,diekortnadetroonsbestijgingvanKarelVteWormswasbelegd.Dezenationaleraadmoestoverbelangrijkepolitiekeproblemenenbelangenberaadslagen.DeDuitsevorstenzoudenhunjongekeizervoordeeerstekeeropeenRijksdagontmoeten.Uitalledelenvanhelrijkwarenerkerkelijkeenburgerlijkegezagsdragersgekomen.Machtige,adellijkevorsten,dieangstvalligoverhunerfrechtenwaakten;kerkvorsten,diezichdoorendoorbewustwarenvanhunhogepositieenmacht;adellijkeriddersenhungewapendgevolg;gezantenuitvreemdeenverrelanden;zijallenkwamensameninWorms.MaardezaakvandehervormeruitSaksentrokweldegrootsteaandacht.

KarelVhaddekeurvorstopdrachtgegevenomsamenmetLuthernaardeRijksdagtekomen.Dekeizerhadhemverzekerddathijhemzoubeschermenenhadbeloofddathijoverdebetwistepuntenvrijvangedachtenzoukunnenwisselenmetbevoegdepersonen.HetwasLuthersvurigewensvoordekeizertemogenverschijnen.Zijngezondheidwasindietijdergachteruitgegaan.Tochschreefhijaandekeurvorst;AlsiknietingoedegezondheidnaarWormskangaan,zalikgaanzoalsikben,wantalsdekeizermijuitnodigt,ishetvoormijeenonweerlegbaarbewijsdatdezeoproepvanGodkomt.Alszijgeweldtegenmijgebruiken-endatisvolgensmijzeerwaarschijnlijk-(wantzehebbenmeechtnietopgeroepenomdatzemeerinformatiewillenhebben),danlaatikalles

aanGodover.

Hijdiededriejongelingenuitdevurigeovenheeftgered,leeftenheerstnogaltijd.AlsHijmijnietwilredden,ishetnieterg,wantmijnlevenisvanweinigbelang.Wijmoeteneralleenvoorzorgendathetevangelienietwordtblootgesteldaandespotvanslechtemensen.

Wijmoetenbereidzijneronsbloedvoortevergietenalswijnietwillendatzijoverwinnen.Hetligtnietaanmijomtebepalenofmijnleven,danwelmijndood,hetmeesttotdeverlossingvanallenzalbijdragen...Vanmijkuntuallesverwachten...behalvevaandelvluchtenherroeping.Ikkannietwegvluchten,laatstaanherroepen."(Ibid,.b.7,ch.l).

ToenhetnieuwsdatLuthervoordeRijksdagzouverschijneninWormsderondedeed,wasdestadinrepenroer.Aleander,depauselijkelegaataanwiedezaakwastoevertrouwd,wasverontrustenkooktevanwoede.Hijzagwelindatdeaflooprampzaligzouzijnvoordepaus.Hetinstellenvaneenonderzoekineenzaakwaardepausaleenveroordelingoveruitgesprokenhad,betekendevolgenshemnietmeerofnietminderdaneenaantastingvanhetpauselijkgezag.Bovendienwashijbangdatveelvorstendoordeovertuigendeargumentenvandezemanhetpausdomderugzoudentoekeren.DaaromprotesteerdehijnadrukkelijkbijkeizerKareltegenhetoptredenvanLutherteWorms.RonddietijdwerddebulwaarbijLutherindebanvandekerkwerdgedaangepubliceerd.Doordezepublicatieenonderdrukvandebezwarenvandelegaatzwichttedekeizer.HijschreefdekeurvorstdatLuthermaarinWittenbergmoestblijvenalshijzijnleernietwildeherroepen.

Aleandernamgeengenoegenmetdezeoverwinning.HijdeedzijnuiterstebestengebruiktealzijnsluwheidomLuthertochtelatenveroordelen.Meteenvolhardingdiehijlievervooreenbeterezaakhadgebruikt,legdehijdezaakvooraandevorsten,prelatenenandereledenvandevergaderingenbeschuldigdeLuthervan"opruiing,opstandigheid,goddeloosheidengodslastering".Maardeijverendehartstochtvandelegaatbewezenheelduidelijkwelkegeesthembezielde.Bijnaiedereenzei:,,Hijwordtveeleerdoorhaatenwrokdandoorgeloofsijverenvroomheidgedreven"(Ibid.,b.7,ch.l).DemeerderheidopdeRijksdagstondmeerdanooitpositieftegenoverdezaakdieLutherverdedigde.

MetnoggrotereijverweesAleanderdekeizeropzijnplichtdepauselijke

decretenuittevoeren.MaarvolgensdewettenvanhetDuitserijkkondatnietzonderdemedewerkingvandevorsten.OpdenduurgafKarelVtoeaandeopdringerigheidvandelegaatenverzochthemzijnzaakaandeRijksdagvoorteleggen.Hetwaseenheerlijkedagvoordenuntius.Erwarenveelmensenopdevergaderingaanwezig,wanthetwaseenbijzonderbelangrijkekwestie.AleanderzouhetvoorRome...demoederenmeesteresvanallekerkenopnemen."

HijzouhetprimaatschapvanPetrusvoordevorstenvanhetchristendomverdedigen.Hijwaswelsprekendenwasgekniptvoordezebelangrijkezaak.DevoorzienigheidhadhetzogeregelddatRomevoorhethoogstetribunaaldoorhaarknapsteredenaarwerdvertegenwoordigdenverdedigd,voordatzewerdveroordeeld"(Wylie,b.6,ch.4).

Demensendieachterdehervormerstonden,zagenmetbangevoorgevoelensuitnaardeweerslagvandetoespraakvanAleander.DekeurvorstvanSaksenwasnietaanwezig,maarhadenkelevanzijnraadsliedenopdrachtgegevenaantekeningentemakenvandetoespraakvandenuntius.

Aleandergebruiktealzijnwelsprekendheidengeleerdheidomdewaarheidteweerleggen.HijslingerdedeenebeschuldigingnadeanderenaarhethoofdvanLuther,diehijbestempeldealseenvijandvanKerkenStaat,vanlevendenendoden,vangeestelijkenenleken,vanconciliesenindividuelechristenen.ErisgenoegindedwalingenvanLutheromhetverbrandenvanhonderdduizendkettersterechtvaardigen",zeihij.

TotbesluitprobeerdehijdeaanhangersvandeHervormingbelachelijktemaken.Hijzei:"Wiezijnaldielutheranen?Eenstelletjeonbeschaamdeschoolvossen.corruptepriesters,liederlijkemonniken,onwetenderechtsgeleerden,aanlagerwalgeraakteedelliedenenalhetgepeupeldatzehebbenmisleidenafvallighebbengemaakt.OnzeKerkheeftveelmeeraanhangers,heeftmeerbekwamemensenenisveelmachtiger!Eeneenparigbesluitvandezeillusterevergaderingzaldegewonemensenallesduidelijkmaken,deonvoorzichtigenwaarschuwen,detwijfelaarsovertuigenendezwakkenkrachtgeven"(D'Aubigné,b.7,ch.3).Deverdedigersvandewaarheidzijninalleeeuwenmetdergelijkewapensaangevallen.NogaltijdwordendezelfdeargumentenaangevoerdtegenallendiedealgemeenaanvaardedwalingenbestrijdenendeduidelijkeuitsprakenvanGodsWoordverkondigen.Welkemensenpredikendezenieuweleerstellingen?",vragenzijdieeenpopulairegodsdienstwillen.Zezijnnietgeschoold,zezijngeringinaantalen

hebbengeengeld.TochdenkenzedatzedewaarheidinpachthebbenenGodsuitverkorenvolkzijn.Zezijnachterlijkenhebbenzichlatenmisleiden.Onzekerkisveelgrotereninvloedrijker!Bijonszijnerveelbelangrijkeenknappemannen!Wijzijnveelmachtiger!"Dezeargumentenmakengroteindrukopdewereld,maarzezijnnurelevanterdanindetijdvandehervormer.

DeHervormingeindigdenietmetLuther,zoalsvelenhaddenverondersteld,maarzaltolheteindevandewereldgeschiedeniswordenvoortgezet.Lutherhadeenbelangrijketaaktevervullen.HijmoestdekennisdieGodhemhadgegevenaananderendoorgeven.HijkreegevenwelnietalhetlichtdatGodaandewereldzouschenken.VanafdietijdiservoortdurendnieuwlichtblijvenschijnenopdeSchriftenzijnsteedsweernieuwewaarhedenontdekt.

DetoespraakvandelegaatmaaktediepeindrukopdeRijksdag.ErwasgeenmanalsLutheraanwezigdiedeverdedigervanhetpausdommetdeduidelijkeenovertuigendeuitsprakenvanGodsWoordkonweerleggen.Niemandnamdeverdedigingvandehervormeropzich.MenwildeblijkbaarnietalleenLutherendeleerdiehijverkondigdeveroordelen,maareventueelookalleketterijvollediguitroeien.

Romehadhaarzaakindegunstigsteomstandighedenverdedigd.Alleswattothaarrechtvaardiginggezegdkonworden,wasgezegd.Maardezeschijnoverwinningwashetbeginvanhaarnederlaag.Voortaanzoudetegenstellingtussenwaarheidendwalingnogduidelijkeropdevoorgrondtreden,omdatzeinhetopenbaarmetelkaargeconfronteerdzoudenworden.VanafdiedagheeftRomenooitmeerzosterkgestaanalsvroeger.

DemeesteledenvandeRijksdagzoudengeenmomentgeaarzeldhebbenomLutheraandewraakvanRomeoverteleveren,ondankshetfeitdatvelenwistenhoediepdekerkgezonkenwas,haarvervalbetreurdeneneeneindwildenmakenaandewantoestandenwaarvanhetDuitsevolkhetslachtofferwastengevolgevandecorruptieenhebzuchtvandegeestelijkheid.Delegaathadhetpausdomheelgunstigafgeschilderd.GodzetteeenlidvandeRijksdagerechtertoeaaneennauwkeurigebeschrijvingvandegevolgenvandepauselijketirannietegeven.HertogGeorgevanSaksenstondridderlijkenvastberadenopomhetwoordtevoerenopdezevergaderingvanvorsten.Metmeedogenlozenauwkeurigheidbeschreefhijhetbedrogendegruwelenvanhetpausdomendeverschrikkelijkegevolgendaarvan.Totbesluitzeihij:

DitzijnenkelevandemisbruikendieluidtegenRomeroepen.Zehebbenelkschaamtegevoelverlorenenhunenigoogmerkis...geld,geldennogeensgeld...waardoormensendiedewaarheidzoudenmoetenverkondigenalleenleugensvertellen.Ditwordtnietalleengeduld,maarookbeloond,wanthunwinstwordtgroternaarmatezemeerliegen.Uitdezeonzuiverebronkomthetverontreinigdewater.Losbandigheidenschraapzuchtgaanhandinhand...Doorhetschandelijkegedragvandegeestelijkheidwordenhelaaszoveelonschuldigemensenvooreeuwigverdoemd.Ermoeteenalgemenehervormingkomen"(Ibid.,b.7,ch.4).ZelfsLutherhaddemisbruikenvanhetpausdomnietbeterenovertuigenderkunnenhekelen.Hetfeitdatdesprekereenuitgesprokenvijandvandehervormerwas,gafmeergewichtaanzijnwoorden.Alsdeogenvandeaanwezigengeopendwaren,zoudenzijengeleninhunmiddenhebbengeziendielichtbundelsdwarsdoordeduisternisvandedwalinglietenschijnenenhethartvandemensenopendenomdewaarheidteontvangen.DemachtvandeGodvanwaarheidenwijsheidhieldzelfsdetegenstandersvandeHervorminginbedwangenbereiddedewegvoorhetbelangrijkewerkdatophetpuntstondtewordenvolbracht.MaartenLutherwasnietaanwezig,maardestemvanIemanddiegroterwasdanhijwerdindevergaderinggehoord.

DeRijksdagbenoemdeonmiddellijkeencommissiediebelastwerdmethetopstellenvaneenlijstvandepauselijkelasten,diezozwaarophetDuitsevolkdrukten.Dezelijstmethonderdenéénbezwarenwerdaandekeizervoorgelegdmethetverzoekdirectmaatregelentenemenomeeneindaandezemisbruikentemaken.Deopstellersvanditverzoekschriftzeiden:Tallozechristenengaanverloren!Hethoofdvandekerkmaaktzichschuldigaanzeerveleplunderingenenafpersingen!Wijbeschouwenhetalsonzeplichtonsvolkvoorondergangenschandetebehoeden.Daaromverzoekenwijuzeerbeleefd,maardringendervoortezorgendatereenalgemenehervormingkomtenonderuwtoezichttoteengoedeindwordtgebracht"(Ibid.,b.7,ch.4).

DeraadeistetoendatLuthervoordeafgevaardigdenzouverschijnen.Ondankshetherhaaldverzoek,deprotestenendebedreigingenvanAleandergingdekeizerdaartenslottemeeakkoordenwerdLuthervoordeRijksdaggedaagd.Dedagvaardingwerdsamenmeteenvrijgeleideuitgegeven.MengafLutherdeverzekeringdathijveiligzoukunnenterugkeren.EenherautbrachtdetweedocumentennaarWittenbergenkreegookopdrachtLuthernaarWormstebrengen.

Luthersvriendenwarenergbangenmaaktenzichzorgen.Zijwistenhoebevooroordeeldenvijandigzijntegenstanderswaren.Zevreesdendatmenzelfsmeteenvrijgeleidegeenrekeningzouhouden,Zesmeektenhemzijnlevennietingevaartebrengen.Luthersantwoorddaaropwas:DeaanhangersvandepauswillenmijnietinWormshebben,maarzewillendatikveroordeeldenterdoodgebrachtword.Hetkanmijnietschelen.Bidnietvoormij,maarvoorhetWoordvanGod...ChristuszalmijzijnGeestschenkenomdezedienarenvandedwalingteoverwinnen.Ikverachthenzolangikleef.Ikzalhendoormijndoodoverwinnen.InWormszijnzedrukindeweerommijtedwingenmijnleerteherroepen.Ikzalmijnherroepingzoformuleren:VroegerzeiikdatdepausdestedehoudervanChristuswas.NuzegikdathijdetegenstandervanonzeHeerendeapostelvandeduivelis"(Ibid.,b.7,ch.6).Luthermaaktezijngevaarlijkereisnietalleen.Behalvedeherautvandekeizerbeslotenookdrievanzijnbestevriendenmeetegaan.Melanchtonwildeookabsoluutmeegaan.HijwasLuthersboezemvriendenwildehemoveralvolgen.Hijwaszelfsbereidmethemindegevangenistegaanofmethemtesterven.Maarmenstondhemdatniettoe.AlsLuthervermoordwerd,moestzijnjeugdigemedewerkerdeverantwoordelijkheidvoordevooruitgangvandeHervormingopzichnemen.BijzijnafscheidzeiLutheraanMelanchton:,,Alsiknietterugkeerenalsmijnvijandenmijterdoodbrengen,moetjijhetevangelieblijvenverkondigenenvolhardenindewaarheid.Jijmoetmijntaakovernemen...Alsjijinlevenblijft,ishetnietzoergalsiksterf'(Ibid.,b.7.ch.7).

DestudentenenburgersdiebijeengekomenwarenomLuthertezienvertrekken,warenergonderdeindruk.Velendiehetevangeliehaddenaangenomen,namenbedroefdafscheidvanhem.ZovertrokkenLutherenzijnvriendenuitWittenberg.

Onderwegkondenzedesomberevoorgevoelensopdegezichtenvandemensenlezen.Insommigestedenwerdenzenietverwelkomd.Toenzevoordenachthalthielden,gafeenvriendelijkepriesteruitingaanzijnbezorgdheid:HijtoondeLutherhetportretvaneenItaliaansehervormerdiedemarteldoodgestorvenwas.DevolgendedaghoordenzedatdewerkenvanLutherteWormswarenveroordeeld.Herautenvandekeizermaaktenhetkeizerlijkdecreetoveralbekendenmaandenhetvolkaandeverbodenboekennaardemagistratentebrengen.

DeherautmaaktezichzorgenomLuthersveiligheidopdeRijksdagendachtdatLuthernumisschiennietmeerzozekervanzijnstukwas.HijvroegaanLuther

ofhijnogverderwilde.Hijantwoordde:Ja!Ookalzouinelkestaddebanvloekovermijzijnuitgesproken,ikzoutochverdergaan"(Ibid.,b.7,ch.7).

LutherwerdmetgroteeerinErfurtontvangen.Hijwerddoorveelbewonderaarsomgevenenliepweerdoordestratenwaarhijzovaakmetzijnbedelzakhadgelopen.HijbezochtzijnkloostercelendachtaandestrijddiehijhadgevoerdomhetlichtdatnuzoovervloedigoverhetDuitserijkscheentekunnenontvangen.Demensenwildendathijzoupreken.Datwashemuitdrukkelijkverboden,maardeherautgafhemtoestemming.Demonnikdieeensdewerkezelvanhetkloosterwasgeweest,gingopdekansel.

Hijsprakdesamengestroomdemenigtetoe.ZijnpreekgingoverdewoordenvanChristus:Vredeziju!"Lutherzei:,,Wijsgeren,theologenenschrijvershebbenzichuitgesloofdomdemensentelerenhoezeheteeuwigelevenkunnenverkrijgen,maarzezijnernietingeslaagd.Ikzaludewegwijzen:...GodheeftéénManuitdedodenopgewekt,onzeHereJezusChristus,opdatHijdedoodzouoverwinnen,dezondezouuitroeienendepoortenvanhetdodenrijkzousluiten.Ditishetverlossingswerk...Christusisdeoverwinnaar!Datishetgoedenieuws.Wijwordenbehoudendoorzijnverdienstenennietdooronzeeigenwerken...

OnzeHereJezusChristuszei:Vredeziju!Ziemijnhanden".DaarmeebedoeldeHij:Zie,omens,Ikbenhet.Ikalleen,dieuwzondenhebweggenomenenuhebvrijgekocht,zodatunuvredekunthebben".Verdertoondehijaandathetwaregeloofuiteenheiliglevenblijkt.AangezienGodonsheeftverlost,moetenwijzóhandelendatHijonsaanneemt.Benjerijk?Gebruikjebezitomdenoodvandearmentelenigen.Benjearm?Steljedanindienstvanderijke.Alsdedingendiejedoetalleenjezelftengoedekomen,isjezogenaamdegodsdiensteenleugen"(Ibid.,b.7,ch.7).

Demensenluisterdenalsbetoverd.Hetbrooddeslevenswerdvoordezehongerendezielengebroken.LuthertoondehundatChristushogerstonddanpausen,legaten,keizersenkoningen.Hijrepteechtermetgeenwoordoverzijneigengevaarlijkepositie.Hijprobeerdeopgeenenkelemaniersympathieofmedelijdenvoorzichzelftewekken.

BijdeoverdenkingvanChristuscijferdehijzichzelfhelemaalweg.HijplaatstezichzelfachterdeManvanGolgothaenwildealleenJezusalsdeVerlosservanzondaarsopdevoorgrondplaatsen.

Overalwaardehervormeropzijnreiskwam,werdhijmetgrotebelangstellinggevolgd.Eengeestdriftigemenigteverdrongzichrondomhemenmensendiemethemsympathiseerdenwaarschuwdenhemvoordebedoelingenvandepausgezinden.Zezullenunaardebrandstapelbrengenenutotasverbranden,zoalszeookmetJohannesHushebbengedaan",zeidensommigen.Lutherantwoordde:AlzoudenzeeenvuurontstekendatbranddevanWormstotWittenbergenalzoudendevlammentotdehemelreiken,ikzouertochdwarsdoorheenlopenindenaamvandeHeerenvoorhenverschijnen.Ikzalindemuilvanditmonstergaan,zijntandenbrekenendeHereJezusChristusbelijden"(Ibid.,b.7,ch.7).

HetnieuwsdatLutherWormsnaderde,brachtgroteopschuddingteweeg.Zijnvriendenmaaktenzichzorgenoverzijnveiligheid.Zijnvijandenvreesdendatzijhetonderspitzoudendelven.Mensteldeallesinhetwerkomhemzovertekrijgendathijnietindestadging.Opaansporingvandeaanhangersvandepausverzochtmenhemdringendnaarhetkasteelvaneenbevrienderiddertegaan,waarervolgenshenvoorallemoeilijkhedenweleenminnelijkeschikkingkonwordengetroffen.Zijnvriendenprobeerdenhembangtemakendoordegevarentebeschrijvendiehemdaarbedreigden.Alhunmoeitewastevergeefs.Lutherverklaardeonbewogen:ZelfsalwarenerinWormsevenveelduivelsalsdakpannen,ikzoutochgaan"(Ibid.,b.7,ch.7).

ToenhijinWormsaankwam,gingeengrotemenigtenaardestadspoortenomhemteverwelkomen.Zelfsbijdeaankomstvandekeizerwasernietzo'ngrotetoeloopgeweest.Demensenwarenzeeruitbundig.Uitdemenigteklonkeenschelle,klagendestemdieeenlijkzangzongomLuthertewaarschuwenvoorhetlotdathemtewachtenstond.Godzalmijbeschermen",zeihijtoenhijuitzijnrijtuigstapte.

DeaanhangersvandepaushaddenechtnietverwachtdatLutherdemoedzouhebbennaarWormstekomen.Zewarendanookstomverbaasdtoenhijertochwas.Dekeizerontboodzijnraadsliedenonmiddellijkomteberaadslagenoverdegedragslijndiezezoudenvolgen.Eenvandebisschoppen,eenpapistinmergenbeen,zei:Wijhebbendezezaakallangoverwogen.Uwekeizerlijkemajesteitdientdezemanopstaandevoetuitdewegteruimen.HeeftSïgismundJohannesHusnietnaardebrandstapelgestuurd?Wijhoeveneenkettergeenvrijgeleidetegevenenhoevenonsnietaanonzebeloftetehouden".Nee!",zeidekeizer,wemoetenwoordhouden"(Ibid.,b.7,ch.8)Daarombeslootmenteluisterennaar

hetgeendehervormertevertellenhad.Dehelestadwildedezemerkwaardigemanzien.Dekamerswaarhijverbleefwarenvrijwelonmiddellijkvolbezoekers.Lutherwasnauwelijkshersteldvandeziektediehijkorttevorenhadopgelopen.Hijwasbovendienuitgeputdoordereis,dietweevollewekenhadgeduurd.Hijmoestzichookvoorbereidenopdebelangrijkegebeurtenissenvandevolgendedagenhaddaarombehoefteaanstilteenrust.

Maarhetverlangenhemtezienwaszogrootdathijmaareenpaarurenrusthadgenotentoenedellieden,ridders,priestersenburgerszichrondomhemverdrongen.OnderhenwarenerveleedelliedendiehethaddenaangedurfdeenverzoektotdekeizerterichtenomeeneindtemakenaandewantoestandenindekerkendievolgensLutherallenbevrijdwarendoormijnverkondigingvanhetevangelie"(Martyn,p.393).

Vriendenvijandkwamendemoedigemonnikopzoeken.Hijontvinghenmetonverstoorbarekalmteengafaaniedereeneenbeleefdenverstandigantwoord.Zijnoptredenwasmoedigenvastberaden.Zijnbleekenmagergezicht,datdoorzwarearbeidenziektewasgetekend,straaldevanvriendelijkheidenblijdschap.Zijnplechtige,ernstigewoordenschonkenhemeenkrachtdiezelfszijnvijandenniethelemaalkondenweerstaan.Zowelzijnvriendenalszijntegenstanderswarenvolverbazing.Sommigenwarenervanovertuigddatereengoddelijkeinvloedvanhemuitging.AnderenzeidenzoalsdeFarizeeënoverChristus:Hijisvandeduivelbezeten!"

DevolgendedagwerdLutheropgeroepenomvoordeRijksdagteverschijnen.Erwerdeenkeizerlijkebodeaangesteldomhemnaardevergaderzaaltebrengen.Tochkonhijdezaalmetmoeitebereiken.Inallestralenverdrongendemensenzichomdemonnikteziendiehethadaangedurfdzichtegenhetgezagvandepausteverzetten.

Konvóórhijderechtszaalbinnentrad,zeieenoudegeneraal,diezichvaakophetslagveldhadonderscheiden:,,Armemonnikjezalnuvoorheterevurenkomentestaandanikofenigeanderelegeraanvoerderooitinhetbloedigstegevechthebbengetrotseerd.Maaralsjezaakrechtvaardigisenjijerzelfvanovertuigdbent,moetjemetGodshulpverdergaanenvoorniemandbangzijn.Godzaljenietindesteeklaten"(D'Aubigné,b.7,ch.8).

EindelijkstondLutherdanvoorderaad.Dekeizerzatopdetroon.Hijwasomringddoordegrootsteberoemdhedenuitzijnrijk.Nognooitwaseriemand

verschenenvoorzo'nindrukwekkendevergaderingalsdeRijksdagwaaropLutherzichvoorzijngeloofmoestverantwoorden,Alleenalhetfeitdathijverscheen,waseenschitterendeoverwinningophetpausdom.DepaushadLutherveroordeeldenhijstondnuvooreentribunaaldatzichalleenaldoorzijnsamenkomstbovendepausstelde.Depaushadeeninterdictoverhemuitgesprokenenhemuitdegemeenschapgestoten.Tochwashijinvriendelijkebewoordingengedagvaardendoordehoogsteraadterwereldontvangen.Depaushadhemeeneeuwigdurendspreekverbod"opgelegd,maarhijstondnuophetpunthewoordtevoerenvoorduizendenaandachtigetoehoordersdieuitdeverstedelenvanEuropawarensamengekomen.GodhaddoorbemiddelingvanLuthereenreusachtigeomwentelingtotstandgebracht.Romebegonalafstandtedoenvanhaartroon.Hetwasdestemvaneenmonnikdievoordezevernederingzorgde"(Ibid.,b.7,ch.8).Lutherwasvaneenvoudigeafkomstenscheenonderdeindruk.Hijwasniethelemaalopzijngemaktoenhijvoordemachtigevorstenenprinsenstond.Verscheideneafgevaardigdenmerktenhoehijzichvoeldeengingennaarhemtoe.Eenvanhenfluisterde:Weesnietbevreesdvoorhen,diewélhetlichaamdoden,maardezielnietkunnendoden."Eenanderzei:WanneergijvoorstadhoudersenkoningengeleidwordtomMijnentwil,zalhetuindieuregegevenwordenwatgijsprekenmoet;wantgijzijthetniet,diespreekt,dochhetisdeGeestuwsvaders,dieinuspreekt."ZowerdendewoordenvanChristusdoordebelangrijkstemannenopaardeaangehaaldomGodsboodschapperinhetuurvandebeproevingmoedintespreken.

Lutherwerdtotvlakvóórdetroonvandekeizergebracht.Ervieleendiepestilteindegrotevergadering.Toenstondeenbodevandekeizerop,weesnaareenstapelmetLutherswerkenenvroegdehervormeroptweevragenteantwoorden.HijwildewetenofLuthererkendedatdiepublicatiesvanzijnhandwarenenofhijbereidwasdeopvattingendiehijdaarinhadverkondigdteherroepen.Toendetitelsvandeboekenwarenvoorgelezen,antwoorddeLutherdatdieboekeninderdaaddoorhemwarengeschreven.,,Watdetweedevraagbetreft",zeihij,zouhetonverstandigvanmijzijnalsikantwoorddezondernatedenken,wantdezevraagheeftbetrekkingophetgeloof,dezaligheidvanmensenenhetWoordvanGoddegrootsteenkostbaarsteschatindehemelenopaarde.IkzoumisschienmindererkennendanindegegevenomstandighedenvereistisenopdiemanierzondigentegendewoordenvanChristus:AlwieMijverloochenenzalvoordemensen,diezalookikverloochenenvoormijnVader,dieindehemelenis"(Mattheüs10:33).DaaromverzoekikuwekeizerlijkemajesteitinallenederigheidmijdetijdtegunnenzodatikdevraagkanbeantwoordenzondertegenhetWoordvanGodtezondigen"(D'Aubigné,b.

7,ch.8).

Lutherhaderverstandigaangedaandekeizerdittevragen.DaardoorovertuigdehijdeRijksdagdathijnietuithartstochtofineenopwellinghandelde.Doorzijnkalmteenzelfbeheersing,diemenniethadverwachtvaniemanddiezómoedigenbeginselvastwasgeweest,stondhijsterkerenkonhijlatermetwijsheid,voorzichtigheid,vastberadenheidenwaardigheidantwoorden.Daardoorverbaasdehijzijntegenstanders,steldehenteleurenveroordeeldehunonbeschaamdheidentrots.

Devolgendedagmoesthijvoorderaadverschijnenomzijndefinitiefantwoordtegeven.Lutherwerdevenontmoedigdalshijdachtaandemachtendietegendewaarheidsamenspanden.Zijngeloofbegontewankelen.Hijwerddoorvreesovermandenmetangstvervuld.Hijwerddoorsteedsmeergevarenbedreigd.Hetscheenalsofzijnvijandenzoudenwinnenendemachtenvandeduisternisdeoverhandzoudenkrijgen.DonkerewolkentrokkenzichbovenhemsamenenscheneneenscheidingtussenhemenGodtebrengen.HijwildeerzekervanzijndatdeHerederheerscharenmethemzouzijn.WanhopigwierphijzichmetzijngezichtteraardeenuittejammerklachtendieGodalleenvolledigkanbegrijpen.Hijsmeekte:AlmachtigeGod,dezewereldisverschrikkelijk!ZeopenthaarmuilommijteverslindenenikhebzoweinigvertrouweninU...Alsikalleenopdemachtvandezewereldmoetrekenen,benikreddeloosverloren...Mijnlaatsteuurheeftgeslagen;ikbeneenveroordeeldman....OGod,helpmijtegenallewijsheidvandezewereld.Doehet...Ualleenkanhet;...wantditisnietmijnwerk,maaruwwerk.Ikkanhiernietsverrichten.Ikkanniettegendegrotenvandezeaardestrijden....Hetisuwrechtvaardigeeneeuwigezaak.OHere,helpmij!GetrouweenonveranderlijkeGod,ikstelmijnvertrouwennietindemensen,...Alleswatvandemensenkomt.isonbetrouwbaar....Uheeftmevoorditwerkuitgekozen....HelpmijterwillevanuwgeliefdeZoonJezusChristus,diemijnbescherming,mijnschildenmijnburchtis."(Ibid,b.7,ch.8).

InzijnwijsheidheeftGodLutherdegevarenlateninzienopdathijnietopeigenkrachtzourekenenenzichnietovermoediginhetgevaarzoustorten.Tochwashijnietbangvoorhetpersoonlijklijden,defolteringofdedooddiehemnubovenhethoofdschenentehangen.Hijwasineenbeslissendstadiumgekomenenvoeldezichnietopgewassentegendeproblemen.Doorzijnzwakheidzouhijafbreukaandezaakvandewaarheidkunnendoen.HijstreednietmetGodvoorzijneigenveiligheid,maarvoordeoverwinningvanhetevangelie.

ZijnangstenstrijdwarenalsdievanJakobindatnachtelijkgevechtmetdeengelopdeoevervandeverlatenrivier.ZoalsJakobslaagdehijerinGodteoverwinnen.Toenhijhelemaalhulpelooswas,steldehijalzijnvertrouweninChristus,demachtigeVerlosser.

HijscheengesterktdoordezekerheiddathijnietalleenvoordeRijksdagverscheen.HijkwamweertotrustenwasblijdathijhetWoordvanGodmochtverdedigenvoordemachthebbersvandevolken.

MetzijngeestopGodgericht,bereiddeLutherzichvooropdestrijddiehemtewachtenstond.Hijdachterovernahoehijzijnantwoordzouformuleren,bestudeerdepassagesinzijneigenboekenenhaaldehetjuistebewijsmateriaaluitdeHeiligeSchriftomzijnstellingenteverdedigen.Toenlegdehijzijnlinkerhandopdegeopendebijbeldievóórhemlagenmetzijnrechterhandtenhemelgeheven,beloofdehijtrouwtezullenblijvenaanhetevangelieenvrijmoedigzijngelooftebelijden,ookalzouhijzijngetuigenismetzijnbloedmoetenbezegelen"(Ibid,,b.7,ch.8).

Toenhijweerinderaadsvergaderingwerdbinnengeleid,waseropzijngezichtgeenspoorvanvreesofverwarring.Rustigenkalm,maartochmoedigenindrukwekkendstondhijalsGodsgetuigevoordegrotenvandezeaarde.Debodevandekeizervroeghemofhijbereidwaszijnleerteherroepen.Luthergafbeleefdeninallebescheidenheid,zonderopwindingofhartstochtantwoord.Hijwasingetogeneneerbiedig,maargaftochblijkvanvertrouwenenvreugde,waardoorhijdeaanwezigenverbaasde.

Zeerdoorluchtigemajesteit,hoogedelevorsten,genadigeheren",zeiLuther,ikverschijnopdezedagvooru,overeenkomstighetbeveldatmijgisterenwerdgegeven.BijGodsgenadeverzoekikuwedoorluchtigemajesteitenuwehooghedenbeleefdtewillenluisterennaardeverdedigingvaneenzaakwaarvanikovertuigdbendatzijrechtvaardigenjuistis.Alsikuitonwetendheidmochtingaantegendegebruikenenvormenvanderechtbanken,verzoekikumijtevergeven,wantikbennietindepaleizenvankoningen,maarindeafzonderingvaneenkloosteropgevoed"(Ibid.,b.7.ch.8).Hijgingtoenovertotdebeantwoordingvandevraagenverklaardedatzijngepubliceerdewerkennietallevandenelfdeaardwaren.Insommigepublicatieshadhijhetonderwerpvanhetgeloofendegoedewerkenbehandeld.Hijzeidatzelfszijnvijandenhaddenverklaarddatzenietalleenonschadelijk,maarbeslistpositiefwaren.Alshijdezewerkenafzwoer,zouhijtegelijkwaarhedenloochenenwaarallepartijen

hetovereenswaren.

Detweedecategoriebestonduitwerkendiedecorruptieenmisbruikenvanhetpausdombehandelden.Alshijdezewerkenafzwoer,zouhijdetirannievanRomeversterkenendedeurverderopenzettenvoornogmeergoddeloosheid.

Indederdecategoriehadhijpersonenaangevallendiebestaandewantoestandenhaddenverdedigd.Hijgaftoedathijindezewerkenfellerwasgeweestdanstriktnodigwas.Hijbeweerdenietdathijvrijvanschuldwas,maarzelfsdezeboekenkonhijnietafzweren,wantalshijdatdeed,zoudendevijandenvandewaarheidwordenaangemoedigd.ZezoudenvandegelegenheidgebruikmakenomGodsvolknogwrederteverdrukken.

TochbenikmaareenmensengeenGod",zeihijverder.DaaromzalikmezelfverdedigenzoalsChristusdatgedaanheeft:Alsikkwaadgesprokenheb,getuigdantegenhetkwaad"....Zeerdoorluchtigekeizer,hoogedelevorstenenallemensenvanallerangenenstanden,ikverzoekubijGodsgenademijuitdeboekenvandeprofetenenapostelentebewijzendatikdwaal.Zodraikdaarvanovertuigdben,zalikelkedwalingherroepenenzalikdeeerstezijnommijnboekenteverbranden.

Ikhoopdatmethetgeenikzoëvenhebgezegdduidelijkisaangetoonddatikdegevarenwaaraanikmeblootstelzorgvuldigheboverwogen.Maarikbennietbang.Integendeel!Ikbenblijdathetevangelienu,zoalsvroeger,eenoorzaakvanmoeilijkhedenenverdeeldheidis.DitishetkenmerkenhetlotvanGodsWoord.Jezuszei:Ikbennietgekomenomvredetebrengen,maarhetzwaard".Godiswonderbaarlijkenvreselijkinzijnbesluiten.UmoetervooroppassendatuhetWoordvanGodnietvervolgt.Uzouzichdeverschrikkelijkestortvloedvanonoverkomelijkegevaren,rampeneneeuwigeverdoemenisopdehalskunnenhalenterwijluindewaanverkeertdatudeverdeeldheiddekopindrukt....

IkzoudaarveelvoorbeeldenvanuitGodsWoordkunnenaanhalen.Ikzouukunnensprekenoverdefarao's,dekoningenvanBabylonendievanIsraël.Huninspanningendroegenmetbuitengewoonsuccesbijtothuneigenondergangwanneerzijplannenmaaktenomhunmachtuittebreidenenzijzichzelfergwijsvonden.Godkanbergenverzetten,maarzijwetenhetniet"(Ibid.,b.7,ch.8).

LutherhadinhetDuitsgesproken.MenverzochtheminhetLatijnteherhalen

wathijhadgezegd.Hoewelhijuitgeputwasdoordeinspanningdiehijalhadgeleverd,ginghijtochophetverzoekinenspraknogmaalsmetdezelfdeduidelijkheidenkrachtalsdeeerstekeer.Godweesindezezaakdeweg.HetverstandvanvelevorstenwasdoordwalingenbijgeloofzoverduisterddatzijdedegelijkheidvanLuthersuiteenzettingnietonmiddellijkdoorhadden.Nadatzijhetbetoogvoordetweedekeerhaddengehoord,werdallesduidelijk.Zijdiehunogendichtknepenvoorhetlichtennietvandewaarheidovertuigdwildenworden,warenwoedendvanwegedeovertuigingskrachtvanLutherswoorden.Toenhijklaarwas,zeidewoordvoerdervandeRijksdaggeërgerd:Uheeftdevraagdiewijuhaddengesteldnietbeantwoord...Umoeteenduidelijkennauwkeurigantwoordgeven....Bentubereiduwleerteherroepen,jaofnee?"

Dehervormerantwoordde:..Aangezienuwezeerdoorluchtigemajesteitenuwehooghedeneenduidelijk,eenvoudigennauwkeurigantwoordvanmijverwachten,zalikhetugeven:Ikkanmijngeloofnietaandepausofaandeconciliesonderwerpenomdathetzonneklaarisdatzijvaakhebbengedwaaldenelkaarhebbentegengesproken,AlsmenmijnietmetdeSchriftofmetsteekhoudendeargumentenkanweerleggen,alsmenmijnietmetdetekstendieikhebaangehaaldkanovertuigenenalsmenmijnietdoormiddelvanGodsWoordkanaantonendatikongelijkheb,kanikenwiliknietsherroepen,wanteenchristenmagzijngewetengeengeweldaandoen.Hierstaik;ikkannietanders.ZohelpemijGod.Amen"(Ibid.,b.7,ch.8).

DezeintegeremanbleefophetvastefundamentvanGodsWoordstaan.Zijngezichtstraaldemeteenhemelselichtglans.Zijngrootheidenonkreukbaarheid,zijnvredeenblijdschapwarenvooriedereenduidelijktoenhijtegendemachtvandedwalinggetuigdeendevoortreffelijkheidvanhetgeloofdatdewereldoverwint,verdedigde.

Dehelevergaderingwasenigetijdsprakeloosvanverbazing.BijzijneersteantwoordhadLutherzacht,eerbiedigenbijnaonderdaniggesproken.Deaanhangersvandepausdachtendaaromdatzijnmoedaanhetwankelenwasgebracht.Zijbeschouwdenhetverzoekomuitstelalsdeeerstestaptotzijnherroeping.

Dekeizerhadeenbeetjevanuitdehoogteneergekekenophetverzwaktelichaamvandemonnik,opzijnschamelekledingenopzijneenvoudigetoespraak.Hijhadgezegd:"Dezemonnikzalmijnooittoteenkettermaken".Luthersmoedenvastberadenheidenzijnduidelijke,overtuigendeargumenten

vervuldenallepartijenmetverbazing.

Dekeizerzeivolbewondering:Dezemonnikisonverschrokken,onwrikbaarenmoedig".VeleDuitsevorstenkekenmettrotsenvreugdenaardezevertegenwoordigervanhunvolk.DeaanhangersvanRomewarenverslagenHunzaakkwamineenzeerongunstiglichttestaan.Zewildenhunmachtspositiebehouden,maardedendaarvoorgeenberoepopdeSchrift;zenamenhuntoevluchttotdreigementen-demeestdoeltreffendemethodevanRome.DewoordvoerdervandeRijksdagzei:Alsuuwleernietwiltherroepen,zullendekeizerendevorstenvanhetrijkberaadslagenhoezeeenonverbeterlijkekettermoetenaanpakken."

Luthersvriendenhaddenmetgrotevreugdenaarzijnindrukwekkendpleidooigeluisterd.Zewerdenbangtoenzedezewoordenhoorden,maarLutherzeirustig:Godmoetmijhelpen,wantikkannietsherroepen"(Ibid.,b.7,ch.8).

Luthermoestdevergaderzaalverlatenterwijldevorstenberaadslaagden.Iedereenbeseftedatditeenkritiekmomentwas.Luthershardnekkigeweigeringomzichteonderwerpen,zoudegeschiedenisvandekerkvooreeuwenkunnenbeïnvloeden.Zebeslotenhemnogeenkanstegevenomzijnleerteherroepen.Hijwerdvoordelaatstekeerinderaadszaalgebracht.Weersteldemenhemdevraagofhijzijnleerwildeherroepen.Hijzei:Ikhebgeenandercommentaardanhetantwoorddatikalgegevenheb."Hetwasduidelijkdathijnochdoorbeloften,nochdoorbedreigingenertoekonwordenbewogenvoorlietbevelvanRometezwichten.Deleidersvanderooms-katholiekekerkergerdenzichoverhetfeitdathunmacht,diekoningenenedelliedenhaddoenbeven,opzo'nmanierdooreengewonemonnikkonwordenveracht.Zijwildenhemhungramschapaandenlijvedoenondervindendoorhemdoodtefolteren.Lutherwistechterinwelkegevaarlijkepositiehijwasenhadzijntoehoordersmetchristelijkewaardigheidenkalmtetoegesproken.Hijwasniethoogmoedigofagressiefgeweestenhaddewaarheidgeengeweldaangedaan.HijhadzichzelfendemachthebbersdierondomhemstondengewoonweggecijferdenvoeldealleendaterIemandbijhemwasdieoneindigmachtigerdanpausen,prelaten,koningenenkeizerswas.

ChristushaddoorhetgetuigenisvanLutherovertuigendenvoortreffelijkgesproken,zodatzijntoespraakvriendenvijandenigetijdmetontzagenverbazingvervulde.DeGeestvanGodwasaanwezigindieraadsvergaderingenbeïnvloeddederijksgroten.VerscheidenevorstenerkendenopenlijkdatLuthers

zaakrechtvaardigwas.Velenwarenovertuigdvandewaarheid,maarbijsommigenwarendeindrukkennietvanblijvendeaard.Erwarenookmensendieopdatogenblikhunovertuigingnietkenbaarmaakten,maarlater,nadatzedeSchriftzelfhaddenonderzochtonbevreesdeaanhangersvandeHervormingwerden.

KeurvorstFrederikhadangstiguitgekekennaarLuthersverschijningvoordeRijksdagenhijluisterdemetdiepeontroeringnaarzijntoespraak.Hijwasblijentrotstoenhijzaghoemoedig,vastberadenenbeheerstLutherwasenbesloothemnogmeertesteunen.Hijvergeleekdegroependietegenoverelkaarstondenensteldevastdatdewijsheidvanpausen,koningenenprelatendoordemachtvandewaarheidtotnietswasherleid.Hetpausdomhadeennederlaaggeledendieinallelandeneninalletijdenvoelbaarzouzijn.

ToendelegaatmerktewelkeindrukLutherstoespraakhadgemaakt,vreesdehijmeerdanooitvoordemachtvanRomeenwildehijLuthermetallemogelijkemiddelenkraken.Metaldewelsprekendheidendiplomatiewaardoorhijzichhadonderscheiden,probeerdehijdejongekeizerduidelijktemakenhoedwaasengevaarlijkhetwasdevriendschapensteunvanhetmachtigeRomevooreenonbelangrijkemonnikopteofferen.

Zijnwoordenblevennietzonderuitwerking.OpdedagnahetantwoordvanLutherlietkeizerKareleenboodschapaandeRijksdagvoorlezenwaarinhijmeedeeldedathijvastbeslotenwashetbeleidvanzijnvoorgangers,dateropgerichtwashetrooms-katholicismetesteunenentebeschermen,voorttezetten.DaarLutherzijndwalingennietwildeherroepen,moestendestrengstemaatregelentegenhementegendeketterijendiehijonderwees,wordengenomen.Eénenkelemonnikdiedoorzijneigendwaasheidopeendwaalspoorisgebracht,verzetzichtegendechristelijkeleer.Omditongeloofuitteroeien,benikbereidmijnkoninkrijken,mijnrijkdommijnvrienden,mijnlichaam,mijnbloed,mijnzielenmijnlevenopteofferen.IkstaophetpuntdeaugustijnermonnikLutherwegtesturen.Ikzalhemverbiedenenigeonrustonderhetvolktezaaien.Ikzalhemenzijnaanhangersalsweerspannigekettersbeschouwenentegenhenoptredenmetbanvloeken,interdictenenmetallemogelijkemiddelenwaarmeeikhenkanuitroeien.Ikdoeeenberoepopdevertegenwoordigersvandestandenzichalstrouwechristenentegedragen"(Ibid.,b.7,ch.9).

TochverklaardedekeizerdathetvrijgeleidevanLuthermoestwordengeëerbiedigdendatmenhemmoesttoestaanzijnwoonplaatsveiligtebereiken,

voordatmentegenhembegonoptetreden.DeledenvandeRijksdagwarenintweekampenverdeeld.DegezantenenvertegenwoordigersvandepauseistennogmaalsdatergeenrekeningzouwordengehoudenmethetvrijgeleidedataanLutherwasgegeven.Zezeiden:ZijnasmoetindeRijnwordenuitgestrooid,zoalseeneeuwgeledenookmetJohannesHusisgebeurd"(Ibid.,b.7,ch.9).MaarhoeweldeDuitsevorstenzelfpausgezindwarenenzeervijandigtegenoverLutherstonden,protesteerdenzetegenzo'nwoordbreukomdatzevondendatheteensmetophetblazoenvanhetDuitsevolkzouzijn.ZewezenopderampendieopdedoodvanHuswarengevolgdenzeidendatzenietwildendatDuitslandendejongekeizerookdoorzo'nonheilwerdengetroffen.

Dekeizerreageerdezelfookopditgemenevoorstel:"Alwordeneerengoedetrouwuitdehelewereldgebannen,danbehorenzetocheenveiligtoevluchtsoordinhethartvandevorstentevinden"(Ibid.,b.7,ch.9).

DefelstepausgezindevijandenvanLutherdrongenerbijdekeizeropaanmetdehervormerafterekenenzoalsSigismundmetHushadgedaan.ZewildendathijLutheraandegenadevandekerkzouoverleveren.

DekeizerherinnerdezichechterdatHusopdevergaderinginhetopenbaarnaarzijnboeienhadgewezenomdekeizeropzijnwoordbreukteattenderen.DaaromzeiKarelV:IkzounietgraagalsSigismundblozen"(Lenfant,vol.l,p.422).

TochhadKarelVdewaarhedendieLutherhadverdedigdwillensenwetensverworpen.Ikbenvastbeslotenhetvoorbeeldvanmijnvoorouderstevolgen",schreefdevorst(D'Aubigné,b.7,ch.9).Hijwildenietmetdetraditiebreken,zelfsnietwanneerhijdaardoordewaarheidenderechtvaardigheiddiende.Hijwildehetpausdommetalzijnwreedheidencorruptiesteunen,omdatzijnvooroudersdatookhaddengedaan.Hijnamzijnstandpuntin,verwierpalleinzichtendiezijnvooroudersniethaddenenweigerdeietstedoendatzijniethaddengedaan.

Tegenwoordigzijnerveelmensendiezichopdezelfdemanieraandegewoontenentraditiesvanhunvooroudersvastklampen.WanneerGodhunmeerlichtzendt,weigerenzehetaantenemenomdathunvooroudersdiekennisniethaddenenzijhaardusooknietnodighebben.Wijlevennietindezelfdeomstandighedenalsonzevoorouders;daaromzijnonzeverantwoordelijkheidenonzeverplichtingenniethelemaaldezelfdealsdehunne.Godzalonsnietaannemenalswijnaarhetvoorbeeldvanonzevoorouderskijkenomtebepalen

watwijbehorentedoeninplaatsdatwijzelfdewaarheidproberenteontdekken.Wijdrageneengrotereverantwoordelijkheiddanonzevoorouders.Wijdienenrekenschapafteleggenvoorhetlichtdatzijhebbenontvangenenaanonshebbendoorgegeven,maarwijzijnookverantwoordingverschuldigdvoorhetgroterelichtdatnuvooronsuithetWoordvanGodschijnt.

ChristuszeioverdeongelovigeJoden:IndienIknietgekomenwasentothengesprokenhad,zijzoudengeenzondehebben,maarnuhebbenzijgeenvoorwendselvoorhunzonde"(Johannes15:22).

DezelfdegoddelijkemachtsprakbijmondevanLuthertotdekeizerendevorstenvanhetDuitserijk.ToenhetlichtuitzijnWoordscheen,pleittezijnGeestvoordelaatstekeermetvelendiedaarbijeengekomenwaren.ZoalsPilatusveleeeuwenvroeger,doortrotsenpopulariteitgedreven,zijnhartvoordeVerlosservandewereldsloot;zoalsdebangeFelixaanPauluszei:Gavoorhedenheen;wanneeriknogeensgelegenheidheb,zalikuwelwederontbieden";zoalsdehoogmoedigeAgrippamoesttoegeven:Gijwiltmijwelspoedigalschristenlatenoptreden!"(Handelingen24:25;26:28),maardeboodschapdieGodhemzondverwierp-zobeslootKarelVhetlichtvandewaarheidaftewijzen.Hijwildedeijdelheidvandezewereldendediplomatievolgen.GeruchtenoversamenzweringendietegenLutherwerdenberaamd,dedenoveralderondeenbrachtendehelestadinrepenroer.LutherhadvriendschapgeslotenmetveelmensendiedeverraderlijkewreedheidvanRometegenoveriedereendiehaarcorruptieaanhetlichtdurfdetebrengengoedkenden.ZebeslotendathijgeenslachtoffervandelistenvanRomemochtworden.Honderdenedelliedenbeloofdenplechtighemtezullenbeschermen.VelensteldendeboodschapvandekeizeropenlijkaandekaakenvondenhaareenbewijsvanslaafseonderwerpingaandeheerschappijvanRome.OpdedeurenvandehuizenenopopenbareplaatsenwerdeneraanplakbiljettenproencontraLutheraangebracht.Opééndaarvanstondenalleendeveel-betekenendewoordenvandePrediker:Weeu,oland,welkskoningeenkindis"(Prediker10:16).

DegeestdriftvanhetvolkinhetheleDuitserijkvoorLutherovertuigdezoweldekeizeralsdeRijksdagdatelkeonrechtvaardigheidtegenoverLutherdevredeinhetrijkenzelfsdestabiliteitvandetrooningevaarzoubrengen.

FrederikvanSaksenpaktedezaakheelvoorzichtigaanenhieldzijnsympathievoorLutherzorgvuldiggeheim,terwijlhijhemtegelijkertijdmetonvermoeibare

waakzaamheidbeschermdeenalzijnbewegingenalsookdievanzijntegenstandersvolgde.MaarvelenstakenhunsympathievoorLuthernietonderstoelenofbanken.Hijwerdbezochtdoorvorsten,graven,baronnenenanderevooraanstaandelekenengeestelijken.Spalatinusschrijfthierover:HetkamertjevanLutherwastekleinvooraldiebezoekers"(Martyn,vol.l,p.404).

Demensenkekenhemaanalsofhijeenbovennatuurlijkwezenwas.Zelfszijdiezijnleernietaannamen,haddenbewonderingvoorzijnonkreukbaarheid,waardoorhijlieverdedoodtrotseerdedanzijngewetengeweldaandeed.

MensteldeallesinhetwerkomLutherzovertekrijgendathijeencompromismetRomesloot.Edelliedenenvorstenbeweerdendathijuithetrijkzouwordenverbannenenweerlooszouzijnalshijzicheigenwijstegendekerkendeconciliesbleefverzetten.Luthersreactieophunwaarschuwingwas:MenkanhetevangelievanChristusnietverkondigenzonderaanstoottegeven....WaaromzoudenvreesenangstvoorhetgevaarmijdanvanChristusenhetWoordvanGod,datdewaarheidis,scheiden?Nee,ikgeeflievermijnlichaam,mijnbloedenmijnleven"(D'Aubigné,b.7,ch.10).

WeerdeedmeneendringendberoepopLutheromzichalsnogaandekeizerteonderwerpen.Menzeidathijdannietsmeerhoefdetevrezen.Lutherantwoordde:Ikgaervolledigmeeakkoorddatdekeizer,devorstenenzelfsdeeenvoudigstechristenhetrechthebbenmijnwerkenteonderzoekenentebeoordelen,opéénvoorwaarde:ZijmoetenhetWoordvanGodalshunmaatstafaannemen.ErstaatdemensennietsanderstedoendandatWoordtegehoorzamen.Doemijngewetengeengeweldaan,wanthetisgebondenengeketendaandeHeiligeSchrift"(Ibid.,b.7,ch.10).Opeenanderedringendeoproepantwoorddehij:Ikbenbereidvanmijnvrijgeleideaftezien.Ikstelmijnpersoonenmijnleveninhandenvandekeizer,maarhetWoordvanGodzaliknooitverloochenen!"(Ibid.,b.7,ch.10).

Hijzeiookdathijzichaanhetbesluitvaneenalgemeenconciliewildeonderwerpen,maaralleenopvoorwaardedatervanhetconciliegeëistwerddathetopgrondvandeSchriftbesluitenzounemen.Verderverklaardehij:IederechristenkanhetWoordvanGodendeleerevengoedbeoordelenalsdepaus,zelfsalwordtdezelaatstedooreenmiljoenconciliesbijgestaan"(Martyn,vol.1,p.410).Opdelangeduurwarenzowelvriendalsvijandervanovertuigddatalleverdereverzoeningspogingennuttelooswaren.

Alsdehervormermaaropéénpunthadtoegegeven,zoudenSatanenzijnaanhangdeoverwinninghebbenbehaald,maarLuthersonwankelbarevastberadenheidwashetmiddelomdekerkvrijtemakenenhetbeginvaneennieuwenbetertijdperkinteluiden.Dezeeneman,dieophetgebiedvandegodsdienstonafhankelijkdurfdetedenkenentehandelen,zoudekerkendewereldnietalleeninzijneigentijd,maarookinallegeneratiesnahembeïnvloeden.Zijnvastberadenheidentrouwzullenallendievoordezelfdeproblemenkomentestaantotheteindedertijdmoedschenken.DemachtenmajesteitvanGodwarenbovendebeslissingenvanmensenenbovendegrotemachtvanSatanverheven.

KortdaarnamoestLutheropbevelvandekeizernaarhuisterugkeren.Hijwistdatzijnveroordelingspoedigopditberichtzouvolgen.Detoekomstzagersomberuit.TochvertrokhijblijendankbaaruitWorms.Hijzei:Deduivelinhoogsteigenpersoonbewaaktedepauselijkeburcht,maarChristusheeftereengrotebresingeslagenenSatanwerdgedwongentoetegevendatGodmachtigerisdanhij"(D'Aubigné,b.7,ch.11).

NazijnvertrekschreefLuther,dienogaltijdwildedatmenzijnvastberadenheidnietalsopstandigheidzoubeschouwen,aandekeizer:GoddoorzoektdehartenenHijismijngetuigedatikinalleoprechtheiduwemajesteitinalleomstandighedenonvoorwaardelijkwilgehoorzamen,zolangdatnietinstrijdismethetWoordvanGod,waarnaardemensbehoortteleven.Inalleaangelegenhedenvanditlevenzalmijntrouwonwrikbaarzijn,wantverliesofwinstopditgebiedspelengeenrolvooriemandszaligheid.Maaralsereeuwigebelangenophetspelstaan,ishetGodswildatdemenszichnietaaneenandermagonderwerpen,wantzo'n,onderwerpingingeestelijkedingenkomtinfeiteneeropaanbiddingendemensmagalleenzijnSchepperaanbidden"(Ibid.,b.7,ch.11).

OpdeterugreisuitWormswerdLuthernogmeerverwelkomddanopzijnheenreis.Kerkvorstenverwelkomdendegeëxcommuniceerdemonnikenwereldlijkemachthebberseerdendemandiedoordekeizerwasveroordeeld.Menvroeghemofhijwildeprekenenondankshetverbodvandekeizer,ginghijopdekansel.,,IkhebnooitbeloofddatikhetWoordvanGodaanbandenzouleggen",zeihij,enzaldatooknooitdoen"(Martyn,vol.1,p.420).NauwelijkswashijuitWormsvertrokkenofdeaanhangersvandepaushaaldendekeizerertoeovereenedicttegenhemuittevaardigen.InditdecreetwerdLuthergebrandmerktalsSataninmensengedaanteeninmonnikspij"(D'Aubigné,b.7,

ch.11).

Erwerdeenbeveluitgevaardigddatmenonmiddellijknahetverstrijkenvanzijnvrijgeleidemaatregelendiendetenemenomeeneindaanzijnwerktemaken.Niemandmochthemonderdak,voedselofdrankgeven,nochhemdoorwoordofdaad,inhetopenbaarofinhetgeheimhelpen.Hijmoestgevangengenomenworden,waarhijzichookmochtbevindenenaandeoverheidwordenuitgeleverd.Zijnaanhangersmoestenookgevangengenomenwordenenhunbezittingenmoestenverbeurdverklaardworden.Zijngeschriftenmoestenwordenvernietigd.

Tenslottezouiedereendieditbevelschriftzoudurvenovertredenookwordenveroordeeld.DekeurvorstvanSaksenendevorstendieLutherhetmeestgenegenwaren,haddenWormsonmiddellijknadatLuthervertrokkenwas,verlaten.DaaromkonhetdecreetvandekeizerdoordeRijksdagwordenbekrachtigd.Deaanhangersvandepauswareninhunnopjes.ZedachtendathetlotvandeHervormingnubezegeldwas.

Godhadechterindituurvangevaarvooreenuitweggezorgd.EenwaakzaamooghadLuthergevolgdeneenoprechtentrouwmanhadbeslotenhemteredden.HetstondvastdatRomealleenmetzijndoodgenoegenzoukunnennemen.Lutherkonalleenuitdemuilvandeleeuwgeredwordenalshijzichergensschuilhield.

GodgafFrederikvanSaksendewijsheideenplantebedenkenomdehervormerteredden.Metmedewerkingvanenkeletrouwevriendenwerdhetplanvandekeurvorsttenuitvoergebracht.Lutherwerdvoorvriendenvijandopeenveiligeplaatsverborgen.Opzijnterugreiswerdhijgevangengenomen,vanzijnmetgezellengescheidenenvlugdwarsdoorhetbosnaardeWartburg,eenafgelegenburchtindebergen,gebracht.

ZijngevangennemingenzijnschuilplaatswerdenzógoedgeheimgehoudendatzelfsFrederiklangetijdnietwistwaarLutherzat.Menhadditopzettelijkzogeregeld:AlsdekeurvorstnietwistwaarLuthersgeheimeschuilplaatswas,konhijooknietsverraden.HijwaserzekervandatLutherinveiligheidwasennamdaargenoegenmee.

Lente,zomerenherfstgingenvoorbij.DewinterstondvoordedeurenLutherzatnogaltijdgevangen.Aleanderenzijnaanhangerswarenblijomdatze

dachtendathetlichtvanhetevangeliespoedigzouwordengedoofd.Maardaarinvergistenzezichdeerlijk,wantdehervormerwaszijnlampaanhetvullenuitdeschatkamervandewaarheid.Zijnlichtzounoghelderdergaanschijnen.DoordeprettigesfeerendeveiligheidopdeWartburgwasLutherinhetbeginblijdathijvervandehittevandestrijdendeverwarringwas.Dekalmteenrustkondenhemevenwelnietlangvoldoeningschenken.Hijwasgewendaaneenactieflevenenaandehardestrijdenkonzichmoeilijkaanhetrustigelevenaanpassen.Indiedagenvaneenzaamheidkwamdetoestandvandekerkhemvoordegeest.Wanhopigriephijuit:Hetistochergjammer!ErisniemanddieindezedagenvanGodstoornalseenmuurvoordeHerekanstaanomIsraëlteredden!"(Ibid.,b.9,ch.2).

Toendachthijweeraanzijneigentoestand.Hijwasbangdatmenhemvanlafheidzoubeschuldigenomdathijzichuitdestrijdhadteruggetrokken.Hijvondzichzelfooklauwengemakzuchtig.Tochdeedhijindietijdelkedagméérdanmenvooréénmanmogelijkachtte.Zijnpenrusttenooit.Terwijlzijnvijandenzichmetdeijdelehoopvleidendatzehemhetzwijgenhaddenopgelegd,werdenzeverbaasdenindewargebrachtdoordetastbarebewijzenvanzijnactiviteit.Talvanverhandelingendieuitzijnpenwarengevloeid,werdeninalledelenvanhetDuitserijkverspreid.HijbeweeszijnlandgenotenookeenzeerbelangrijkedienstdoorzijnvertalingvanhetNieuweTestamentinhetDuits.VanuitzijnPatmosinhetgebergteverkondigdehijbijnaeenheeljaarlanghetevangelieenveroordeeldehijdezondenendwalingenvanzijntijd.

MaarGodhadzijndienaarnietalleenuithetopenbarelevenweggenomenomhemtegendewoedevanzijnvijandentebeschermenofhemrusttegevenvoorditbelangrijkewerk.Erwarennógbelangrijkerewaardendiegevrijwaardmoestenworden.IndeeenzaamheidenduisternisvanzijnschuilplaatsindebergenwasLuthervervanallemenselijkehulpenonbereikbaarvoormenselijkelof.Zowerdhijbeschermdtegenhoogmoedenzelfingenomenheid,diezovaaksamengaanmetsucces.Doorlijdenenvernederingwerdhijweervoorbereidomveiligdeduizelingwekkendehoogtentebetredenwaartoehijplotsverhevenwas.

Inhunblijdschapoverdevrijheiddiedewaarheidschenkt,zijndemensenvaakgeneigdomdegenendieGodheeftgebruiktomdeketensvandwalingenbijgeloofteverbreken,loftoetezwaaien.SatanprobeertdegedachtenendeliefdevandemensenvanGodafteleidenenzeopmenselijkebemiddelaarstevestigen.

HijzethenertoeaanalleenhetmiddelteerenenwildatzedeHanddieallegebeurtenissenleidt,vergeten.HeelvaakverliezengodsdienstigeleidersdiezogeprezenengeëerdwordenhunafhankelijkheidvanGoduithetoogengaanopzichzelfvertrouwen.ZeproberendandegeestenhetgewetentebeheersenvanmensendieophènrekenenomgeleidtewordeninplaatsdatzevragenwathetWoordvanGodzegt.

Hervormingenwordenvaakvertraagdomdathunaanhangersdoordezeinstellinggekenmerktworden.GodwildedeHervormingvoorditgevaarbehoeden.Hijwildedatditwerkgeenmenselijk,maareengoddelijkstempelzoudragen.DeblikvandemensenwasopLuthergericht.Zebeschouwdenhemalsdeuitleggervandewaarheid.Daaromwerdhijtijdelijkuithunmiddenweggenomen,zodatalleogenopdeeeuwigeBronvanwaarheidgerichtkondenworden.

9-UlrichZwingli

ToenGoddemensenuitkoosdiedehervormingindekerktotstandmoestenbrengen,ginghijopdezelfdemaniertewerkalsbijdestichtingvandegemeente.DehemelseLeraarhieldgeenrekeningmetdemachthebbersvandezeaarde.Hijpasseerdedemensenvanhogeafkomstenlietderijkenlinksliggen.Alsleidersvanhetvolkwarenzeeraangewenddatmenheneerdeenloftoezwaaide.ZijwarenzótrotsenvondenzichzelfzósuperieurdatzeonmogelijksolidairkondenzijnmethunmedemensenengeenmedewerkerskondenwordenvandenederigeManvanNazareth.Totdeongeschoolde,hardwerkendevissersuitGaliléarichtteChristusdeoproep:KomtachterMijenIkzaluvissersvanmensenmaken"(Mattheüs4:19).

Dezediscipelenwareneenvoudigemensenenstondenopenvoorzijnleer.Hoeminderzijdoordedwaalleervanhuntijdwarenbeïnvloed,destebeterkonChristushenvoorzijndienstonderwijzenenopleiden.ZowashetookindetijdvandeHervorming.Debelangrijkstehervormerswarengewonemensen,dieveelminderklassebewustenfanatiekwarendanalhuntijdgenotenennietdeelnamenaandeintrigesvandegeestelijkheid.Godwileenvoudigemedewerkersgebruikenombelangrijkeresultatentebereiken.Deeerzaldanniettebeurtvallenaanmensen,maaraanHemdiedoorhunmedewerkingzijnplannenenbedoelingenwilverwezenlijken.

EnkelewekennadegeboortevanLutherinhethuisjevaneenSaksischemijnwerkerzagUlrichZwingliindehutvaneenherderindeAlpenhetlevenslicht.Deomgevingwaarhijalsjongenleefdeendeopvoedingdiehijinzijnkinderjarengenoot,wareneengoedevoorbereidingopzijntoekomstigetaak.Hijgroeideoptemiddenvanadembenemendmooieberglandschappenenwerdalopjeugdigeleeftijddoordrongenvandegrootheid,machtenmajesteitvanGod.Degeschiedenisvandeheldendadendieindebergenvanzijngeboortestreekwarenverricht,stimuleerdenhetverlangenvandejongeZwingli.

Hijzatnaastzijnvromegrootmoederteluisterennaardeweinige,mooiebijbelverhalendiezijuitdelegendenenoverleveringvandekerkhadgesprokkeld.Metgrotebelangstellingluisterdehijnaardeindrukwekkendeprestatiesvanpatriarchenenprofeten,vandeherdersdiehunkuddenhoeddenopdeheuvelsvanPalestina,waarengelenmethenspraken,vanhetKindvan

BethlehemendeManvanGolgotha.

ZoalsJohannesLuther,wildedevadervanZwinglidatzijnzoonzoustuderen.ToenUlrichnogheeljongwas,vertrokhijuithetdalwaarhijgeborenwas.Hijmaaktezosnelvorderingendatmennakortetijdvoorhetprobleemstondwaarmenlerarenkonvindendiebevoegdgenoegwarenomhemtebegeleiden.ToenhijdertienwasginghijnaarBern,waartoendeberoemdsteschoolvanZwitserlandgevestigdwas.Daardreigdeerechtergrootgevaarvoordezeveelbelovendejongeman.

Demonnikendedenhunuiterstebestomheminhetkloostertelokken.Dominicanenenfranciscanenwedijverdenomdegunstvanhetvolk.Zijhooptenhundoeltebereikendoorluxueuzekerkinterieurs,doorprachtenpraaltijdensdekerkdienstenendoordeaantrekkingskrachtvanberoemderelikwieënenbeeldendiewonderenkondenverrichten.

DedominicanenvanBernwistenweldatalszijdezebegaafdejongestudentvoorzichkondenwinnenheteenenormewinsteneeneervoorhenzouzijn.Zijnjeugdigeleeftijd,zijnnatuurlijktalentalssprekerenschrijverenzijnbuitengewoneaanlegvoormuziekenpoëziezoudenmeeraantrekkingskrachtophetvolkuitoefenen,hennaarhundienstenlokkenendeinkomstenvanhunordemeerverhogendanalhunprachtenpraal.MetbedrogenvleierijprobeerdenzijZwingliertoeovertehaleninhunkloostertetreden.LutherhadzichalsstudentinzijnkloostercelopgeslotenenzouvoordewereldverlorenzijngeweestalsGodsvoorzienigheidhemnietuitzijnsituatiehadbevrijd.Zwinglimochtniethetzelfdegevaarlopen.Godzorgdeervoordatzijnvaderwerdingelichtoverdebedoelingenvandemonniken.Hijwasnietvanplanzijnzoonalsmonnikeenwaardeloosleeglopersleventelatenleiden.Hijbegreepdatzijntoekomstophetspelstondenwildedatzijnzoondirectnaarhuisterugkeerde.

Zwingligehoorzaamde.Zijnverblijfinhetdalwaarhijgeborenwas,konhemechternietlangboeienenhetduurdenietlangofhijbegonweertestuderen.NaenigetijdginghijnaarBazel.DaarhoordeZwinglivoorheteersthetgrotenieuwsvanGodsvrijegenade.

Wittembach,eenleraaroudetalen,haddeBijbeldoorzijnstudievanhetGrieksenhetHebreeuwsontdektwaardoorhijhetgoddelijklichtkondoorgevenaandestudentenaanwiehijlesgaf.Hijzeidatereenwaarheidwasdieaanzienlijkouderenoneindigwaardevollerwasdandetheorieënvanscholasticien

wijsgeren.VolgensdezeoudewaarheidwasdedoodvanChristusdeenigelosprijsvoordezondaar.VoorZwingliwarendezewoordendeeerstestralenvandedageraad.

ZwingliwerdkortdaarnauitBazelteruggeroepenomzijnlevenstaakaantevatten.ZijneerstewerkterreinwaseenparochieindeAlpen,nietvervanhetdalwaarhijgeborenwas.HijwerdtotpriestergewijdenlegdezichmethartenzieltoeophetspeurennaarGodswaarheid,wanthijgaferzichwelrekenschapvan",zeieenanderehervormer,hoeveeldeherderaanwiedekuddevanChristusistoevertrouwdmoetweten"(Wylie,b.8,ch.5).

HoemeerhijdeSchriftenonderzocht,hoemeerhijzichbewustwerdvandetegenstellingtussendebijbelwaarheidendeketterijenvanRome.HijbeschouwdedeBijbelalshetWoordvanGodenhetenige,onfeilbarerichtsnoer.

HijbegreepdatdeBijbelzichzelfuitlegdeendurfdedeSchriftnietteverklarenomeenvooropgezettetheorieofleerteverdedigen,maarbeschouwdehetalszijnplichthaarduidelijkeuitsprakenaantenemen.HijwildeelkmiddelgebruikenomhaarbetekeniszogoedenzovolledigmogelijktedoorgrondenenvroegomhulpvandeHeiligeGeest,dievolgenshemdeBijbeluitlegtaanallendieeroprechtenbiddendnaarverlangen.

Hijzei:,,DeschriftkomtvanGodennietvandemens.GodgeeftinzichtenzaljelatenbegrijpendatdezewoordenvanHemkomen.HetWoordvanGod.....isonfeilbaar.

Hetisduidelijk,hetlegtzichzelfuitenopenbaartzichzelf,hetverlichtdezieldoorhetheilendegenade,brengthaartroostinGod,verootmoedigthaarzodatzezichzelfnietmeerkentenzichzelfswegcijfertenhelemaalinGodopgaat".Zwinglihadinzijnlevenervarendatdezewoordenwaarzijn.Overzijnervaringenindietijdschreefhijlater:Toen.....ikmijvolledigindeSchriftbegonteverdiepen,blevendescholastischefilosofenentheologenmijstrijdvragenvoorleggen.Tenslottedachtik:,JemoetaldieleugenslatenvarenenGodsbedoelingenalleenuitzijneigen,duidelijkWoordleren'.IkvroegGodofHijmijzijnlichtwildeschenken;toenwerddeschriftmijveelduidelijker"(Ibid.,b.8,ch.6)

ZwinglihaddeleerdiehijverkondigdenietvanLutherovergenomen.HetwasdeleervanChristus.DeZwitsersehervormerzei:AlsLutherChristuspredikt,

doethijprecieswatikookdoe.HijheeftmeermensentotChristusgebrachtdanik,maardatdoeterniettoe.IkzalalleendenaamvanChristusverheerlijken.IkbenzijnsoldaatenHijalleenismijnLeider.IkhebnognooitéénenkelwoordaanLuthergeschrevenenhijooknietaanmij.Waarom?....OmdathetdaardoorduidelijkzalwordenhoezeerdeGeestvanGodinharmonieismetZichzelf,daarwijbeidendezelfdeleervanChristusverkondigen,zonderdatwijdaarvantevorengeheimeafsprakenovergemaakthebben"(D'Aubigné,b.8,ch.9).

In1516deedmeneenberoepopZwingliompredikertewordeninhetkloostervanEinsiedeln.HierzouhijeenbeterekijkopdecorruptievanRomekrijgenenzouhijalshervormereeninvloeduitoefenendieveelverderreiktedanzijngeboortestreek,deAlpen.

EénvandebelangrijksteattractiesvanEinsiedelnwaseenbeeldvandeHeiligeMaagd.Menbeweerdedatditbeeldwonderenkonverrichten.BovendeKloosterpoortprijktehetopschrift:Hierkanmenvolledigkwijtscheldingvanzondenverkrijgen"(Ibid.,b8,ch.5).InelkjaargetijdebezochtenpelgrimshetheiligdomvandeMaagd,maarbijhetgrotejaarlijksefeestvandewijdingvanditbeeldkwamenzeervelenuitalledelenvanZwitserlandenzelfsuitFrankrijkenDuitsland.Zwingliwasdiepbedroefdtoenhijdatzagenmaaktevandegelegenheidgebruikomaandezeslavenvanhetbijgeloofdevrijheidvanhetevangelieteverkondigen.

Hijzei:JulliemoetennietdenkendatGodinditheiligdommééraanwezigisdanopenigeandereplaatsopaarde.Uitwelklandjullieookkomen,Godisaltijdnabijenluistertnaarjullie..Kunnennuttelozewerken,langepelgrimstochten,offergaven,beelden,deaanroepingvandeHeiligeMaagdofvandeheiligenjullieverzekerenvanGodsgenade?..

Watbaatdeomhaalvanwoordenbijhetuitsprekenvanonzegebeden?Watvoorzinhebbeneenglanzendemonnikskap,eengladgeschorenkruin,eenlangewapperendetogaofmetgouddraadgeborduurdesandalen?...GodkijktnaaronzehartenendiezijnvervanHem".Christus,dieophetkruisstierf,ishetslachtofferdatvolledigvoordezondenvanallegelovigenvanalletijdenheeftgeboet"(Ibid.,b.8,ch.5).

Voorveeltoehoorderswasdezeleeronaanvaardbaar.Hetwasvoorheneenbittereteleurstellingtoenzehoordendatzehunmoeilijkereisvoornietshaddengemaakt.ZekondennietbegrijpendatChristushundevergevingvanzonden

aanboodzonderdaarvooreentegenprestatieteeisen.Zewarentevredenmetdeoudewegnaardehemel,dieRomevoorhenhaduitgestippeld.Zijzagenoptegendemoeitediehetzoekennaarietsandersmetzichmeebracht.Hetwasmakkelijkerhunzaligheidaanpriestersenaandepaustoetevertrouwendannaareenreinharttestreven.MaarsommigennamenhetgoedenieuwsvandeverlossingdoorChristusmetblijdschapaan.DeregelsdieRomehadopgelegd,kondenhengeenvredeschenkenenvolvertrouwenaanvaarddenzehetbloedvanChristusalshunzoenoffer.Zekeerdennaarhuisterugomhetkostbarelichtdatzijhaddenontvangenaananderendoortegeven.ZowerddewaarheidvanhetenedorpnaarhetandereenvandeenestadnaardeanderverspreidennamhetaantalpelgrimsnaarhetbeeldvandeHeiligeMaagdsterkaf.

DemensengavenmindergeldendaardoorverminderdeookhetinkomenvanZwingli,diemethungavenwerdbetaald.Maardatwasvoorhemalleeneenredenomblijtezijn,wanthijzagdatdemachtvanfanatismeenbijgeloofwerdgebroken.DekerkelijkeoverheidwasnietblindvoorhetwerkdatZwinglideed,maargreepvoorlopignietin.Zehooptehemnogvoordekerktewinnenenprobeerdehaardoelmetvleierijtebereiken.Intussenoefendedewaarheideensteedsgrotereinvloedopdemensenuit.

HetwerkdatZwingliinEinsiedelndeedhadhemvoorbereidopdebelangrijkeretaakdiehijspoedigzouvervullen.NadriejaarwerdhijpredikerindekathedraalvanZürich,datindietijddebelangrijkstestadvandeZwitsersebondsstaatwas.Deinvloeddiehijhierzouuitoefenen,zouinhethelelandeengroteweerslaghebben.DegeestelijkendiehemnaarZürichhaddenlatenkomen,wildenechterelkevernieuwingindekerkverhinderen;zeverteldenhemdanooknauwkeurigwathijdoenenlatenmoest.

Hunopdrachtluidde:Umoetallesinhetwerkstellenomdeinkomstenvanhetkapitteltevergaren.Umagdaarbijzelfshetgeringstenietoverhethoofdzien.Udientdegelovigenzowelvandepreekstoelalsindebiechtstoelertoeaantesporenalletiendenengaventebetalenenheneraanherinnerendatzehunliefdevoordekerkdoorhunmildheidkunnenlatenblijken.Umoeterzichvoorinzettendeinkomstendievoortkomenvandezieken,demissenenvanallekerk-diensteninhetalgemeentedoentoenemen".Zijnopdrachtgeverszeidenook:Detoedieningvansacramenten,depreekendepastoralezorgbehorenooktotdetaakvaneenparochiegeestelijke,maardaarvoormagueenberoepdoenopeenplaatsvervanger-vooralveelpreken.Umagdesacramentenalleentoedienenaanpersonenvanaanzienenalleenwanneerereenberoepopuwordtgedaan.

Hetisverbodenditzonderonderscheiddespersoonstedoen"(Ibid.,b.8,ch.6).

Zwingliluisterdenaardezeinstructieszondereenwoordtezeggen.Inzijnantwoordsprakhijeerstzijndankuitvoordeeerdiemenhemhadbewezendoorhemnaardezebelangrijkestandplaatsteberoepen.Daarnalegdehijuitopwelkemanierhijzijntaakwildevervullen:MenheefthetlevenvanChristustelangverborgengehoudenvoorhetvolk.IkbenvanplanhetheleevangelievanMattheüsinmijnprekentebehandelen..enzalalleenuitdebronnenvandeSchriftputten,haardieptenpeilen,detekstenmetelkaarvergelijkenenernaarstrevenzetebegrijpendoorvoortdurendenoprechttotGodtebidden.IkzalmijnpastoraatwijdenaandeeervanGod,aandelofvanZijnenigeZoon,aandewarereddingvanzielenenaanhungeestelijkegroeiinhetwaregeloof'(Ibid.,b.8,ch.6).

Hoewelsommigegeestelijkenzijnplanafkeurdenenhemtotanderegedachtenwildenbrengen,bleefZwingliopzijnstandpuntstaan.Hijzeidathetnietinzijnbedoelinglageennieuwemethodeintevoeren,maardathijdebeproefdemethodewildegebruikendiedateerdeuitdetijdtoendekerkzuiverderwas.Demensenhaddenbelangstellingvoordeleerdiehijonderweesenkwamenmassaalopomnaarzijnpredikingteluisteren.Velendieallanggeenvoetmeerindekerkhaddengezet,wildentochhorenwathijtevertellenhad.Hijbegonzijnevangelieverkondigingmethetonderzoekvandeevangeliën:Hijlashetgeïnspireerdeverhaaloverhetleven,deleerendedoodvanChristusengaferuitlegover.

ZoalsinEinsiedelnzeihijookhierdathetWoordvanGodhetenige,onfeilbaregezagwasendatdedoodvanChristushetenige,volmaakteofferwas.Hijzei:IkwilutotChristus,dewarebronvanverlossingbrengen"(Ibid.,b.8.ch.6).

Mensenuitallelagenvandebevolking-staatslieden,geleerden,vakliedenenlandbouwers-verdrongenzichrondomdespreker.Zeluisterdenmetgrotebelangstellingnaarzijnwoorden.HijverkondigdenietalleendatverlossingeenvrijegavevanGodis,maarlaakteookonbevreesdalhetverkeerdeendecorruptievanzijntijd.VelenloofdenGodwanneerzeuitdekathedraalkwamen.Zezeiden:Dezepredikantverkondigtdewaarheid.HijzalonzeMozeszijnenonsuitdeEgyptischeduisternisleiden"(Ibid.,b.8,ch.6).

Inhetbeginstondendemensenbuitengewoonpositieftegenoverzijnwerk,maarnaenigetijdreeserverzet.Demonnikendedenhunbestomhethemmoeilijkte

makenenwildendatzijnleerveroordeeldwerd.Velenbespottenhemofprobeerdenhemhetlevenzuurtemakenmethatelijkheden.Anderennamenhuntoevluchttotonbeschaamdheidenbedreigingen.MaarZwingliverdroegallesgeduldigenzei:AlswijdeslechtemensenookvoorChristuswillenwinnen,moetenwijonzeogenvoorheelwatdingensluiten"(Ibid.,b.8,ch.6).

RonddietijdkwameriemandinZürichaandiedehervormingookzouhelpenbevorderen.EeninwonervanBazel,diepositiefstondtegenoverhetprotestantismehadeenzekereLucianusmetenkelewerkenvanLuthernaarZürichgezonden.Hijwasvanmeningdatdeverkoopvanboekeneenuitstekendmiddelkonzijnomhetlichtteverspreiden.IneenbriefaanZwinglischreefhij:Umoetzelfoordelenofudezemanvoorzichtigenbekwaamvindt.Alsdatzoismoetuhemvanstadtotstad,vandorptotdorpenzelfsvanhuistothuislatengaanomdewerkenvanLutherenvooralzijncommentaarophet"onzeVader",dathijvoorlekenschreef,onderdeZwitsersteverspreiden.Hoemeerbekendheidzekrijgen,hoemeerzeverkochtzullenworden"(Ibid.,b.8.ch.6).Zowerdhetlichtverspreid.

WanneerGodmaatregelenneemtomdeketenenvanonwetendheidenbijgeloofteverbreken,doetSatanzijnuiterstebestomdemenseningeestelijkeduisternistehoudenenhunboeiennogstevigervastteklinken.OphetzelfdeogenblikdatdeleervandevergevingenrechtvaardigmakingdoorhetbloedvanChristusinverschillendelandenaandemensenwerdverkondigd,begonRomeinheelEuropametvernieuwdeijverweeraflatenteverkopen.

Romehadvoorelkezondeeentariefvastgesteldendemensenmochtennaarhartelustmisdrijvenplegen,alsdeschatkistvandekerkmaargevuldwerd.Zomaaktenbeidebewegingenvorderingen;deeneboodvergevingvanzondenaantegenbetaling,deandereleerdedatalleenChristuszondenkonvergeven.Romegafeenvrijbriefomtezondigenenmaaktedezondetothaarbronvaninkomsten,dehervormersveroordeeldendezondeenleerdendatChristusonszoenofferenonzeVerlosseris.InDuitslandwarendedominicanenonderleidingvandeberuchteTetzelmetdeverkoopvanaflatenbelast.InZwitserlandwasdezehandelinhandenvandefranciscanenonderleidingvanSamson,eenItaliaansemonnik.

Samsonhaddekerkalgrotedienstenbewezen,wanthijhadinDuitslandenZwitserlandgrotebedragenlosgekregenomdeschatkistvandepaustevullen.NutrokhijdoorZwitserland,waarhijveeltoehoordersrondomzichschaarde.

Hijberoofdedearmeboerenvanhetbeetjegelddatzeverdiendenenslaagdeerinderijkenaanzienlijkebedragenaftetroggelen.MaardeinvloedvandeHervormingwasalmerkbaar;deaflaathandelgingachteruit,maarkonnogniethelemaaluitgeschakeldworden.

ZwingliwasnoginEinsiedelntoenSamsonkortnadathijinZwitserlandwasaangekomen,metzijnkoopwaarineennaburigestadopdook.Dehervormerwistwaarvoorhijgekomenwasentrokeropuitomhettegenhemoptenemen.Zehebbenelkaarnietontmoet,maarZwingliweerlegdedeonrechtmatigeaansprakenvandemonnikzódoeltreffenddathijverplichtwasnaareenanderestreektegaan.

InZürichkantteZwinglizichfeltegendeaflaatverkopers.ToenSamsondestadnaderde,gingeenbodevanderaadhemtegemoetmetdemededelingdatmeneroprekendedathijdestadnietzoubezoeken.Dooreenlistkwamhijtochindestad,maarhijwerduitdestadverdrevenvóórhijéénaflaathadkunnenverkopen.KortdaarnavertrokhijuitZwitserland.

DehervormingmaaktegrotevorderingendoorhetuitbrekenvandepestofZwarteDood,dieZwitserlandin1519teisterde.Toendemensendeverwoestingenzagendiedezeepidemieaanrichtte,dronghettotvelendoorhoezinloosenwaardeloosdeaflatenwarendiezekorttevorenhaddengekocht.Zeverlangdennaareenvasteregrondvoorhungeloof.

ZwingliwerdinZürichdoordepestovervallen.Hijwaszoverzwaktdatergeenhoopmeerwasopgenezing.Hetgeruchtdeedderondedathijgestorvenwas.Indiemoeilijketijdwaszijnhooponwankelbaarenzijnmoedongeschokt.HijkeekvolgeloofophetkruisvanGolgothaenvertrouwdeopditvolmaaktezoenoffer.

Toenhijaandegreepvandedoodwasontsnapt,verkondigdehijhetevangeliemetnoggrotereijverdantevorenenzijnwoordenoefendeneenbuitengewoneinvloeduitopdemensen.Metblijdschapbegroettenzehungeliefdeherder,dievandeafgrondvandedoodteruggekeerdwas.Zijzelfhaddenziekenenstervendenverzorgdenwarenzichmeerdanooitbewustvandewaardevanhetevangelie.

Zwinglibegreepdewaarheidvanhetevangelienubeterenhaddevernieuwendekrachtdaarvannogmeerinzijnlevenervaren.Hijdachtvaaknaoverde

zondevalenhetverlossingsplan.Hijzei:InAdamzijnwijallendood,verzonkeninverdorvenheidenveroordeling"(Wylie,b.8,ch.9).

Christus...heeftvooronsdeeeuwigeverlossingverworven...Zijnlijdeniseeneeuwigoffer,eenonvergankelijke,genezendekracht.HetvervultvooreeuwigalleeisenvanGodsrechtvaardigheidenkomttengoedeaanallemensendieermeteenvastenonwrikbaargeloofopvertrouwen".HijleerdeechterookopondubbelzinnigewijzedatdegenadevanChristusgeenverontschuldigingmagzijnomindezondeteblijven.GodisoveralwaarmenseninHemgelovenenoveralwaarGodis,iserookgeloofsijver,diedemensentotgoedewerkenaanspoort"(D'Aubigné,b.8,ch.9).DebelangstellingvoordepredikingvanZwingliwaszógrootdaterindekathedraalgeenplaatswasvooraldemensendienaarhemwildenkomenluisteren.Hijlietzijnuiteenzettingvandewaarheidgelijketredhoudenmetdesnelheidwaarmeezijntoehoordershaarkondenverwerken.Hijzorgdeervoordathijinhetbegingeenpuntentersprakebrachtdiehenzoudenschokkenoftotvooroordelenaanleidingkondengeven.HijwildehenvoordeleervanChristuswinnen,hendoorzijnliefdetotbeteremensenmakenenhenopzijnvoorbeeldwijzen.Naarmatezijdebeginselenvanhetevangelieaannamen,zoudenhunbijgelovigeopvattingenenpraktijkenvanzelfverdwijnen.

StapvoorstapgingdeHervormingvooruitinZürich.Haartegenstanderswarenverontrustengingenovertotactiefverzet.EenjaareerderhaddemonnikvanWittenbergteWormsuitdrukkelijkNee!"aanpausenkeizergezegd.AllesweeseropdatmenzichookinZürichtegendeeisenvandepauszouverzetten.Zwingliwerdherhaaldelijkaangevallen.

Indepausgezindekantonskwamenervantijdtoetijdvolgelingenvanhetevangelieopdebrandstapelterecht,maardaarwasmennietmeetevreden.Deketterseleraarmoesttotzwijgenwordengebracht.

DebisschopvanKonstanzstuurdemethetoogdaaropdrieafgevaardigdennaarderaadvanZürichomZwingliervantebeschuldigendathijdemensentotovertredingvandekerkelijkewettenhadaangezet,waardoorhijderustenordeindesamenlevingernstiginhetgedrangbracht.Debisschopbeweerdedatertotaleanarchiezouheersenalsmenhetgezagvandekerkverwierp.

DaaropantwoorddeZwinglidathijhetevangelievierjaarlanghadgeprediktin

Zürich,derustigsteenvreedzaamstestadindestatenbond".Ishetchristendomdannietdebestewaarborgvooralgemeneveiligheid?",vroeghij(Wylie,b.8,ch.11).

Deafgevaardigdenhaddenderaadsledenervoorgewaarschuwddekerknietteverlaten:Buitendekerkisergeenheil",haddenzegezegd.Zwingli'santwoorddaaropwas:Laatdezeaanklachtunietvanuwstukbrengen.HetfundamentvandekerkisdezelfdeRots,dezelfdeChristus,diePetruszijnnieuwenaamgaf,omdathijbeleeddatJezusdeChristuswas.

Iedereen,waarookterwereld,diemetzijnhelehartindeHereJezusgelooft,wordtdoorGodaangenomen.Buitendézegemeentekaninderdaadniemandgeredworden"(D'Aubig-né,Londoned,b.8,ch.l1).Hetresultaatvandezebijeenkomstwasdatéénvandeafgevaardigdenvandebisschoptothetprotestantismeoverging.

DeraadweigerdemaatregelentegenZwinglitenemenendaarommaakteRomezichgereedvooreennieuweaanval.Toendehervormerhoordewelkesamenzweringenzijnvijandenberaamden,zeihij:Laatzemaarkomen!Ikvreeszezoalseensteilerotsdegolvendieaanzijnvoetbulderen,vreest"(Wylie,b.8,ch.l1).

Deinspanningenvandegeestelijkheidbevorderdenalleenmaardezaakdiezijwildenbestrijden.Dewaarheidverbreiddezichsteedsverder.HaaraanhangersinDuitsland,diedoorLuthersverdwijningontgoocheldwaren,kregenweermoedtoenzijhoordenwelkevorderingenhetevangelieinZwitserlandmaakte.NaarmatedeHervorminginZürichvooruitging,werdenhaarpositievegevolgenduidelijkermerkbaarenmoesthetzedenvervalplaatsmakenvoorordeeneensgezindheid.Zwinglizeiinditverband:Devredeheeftonzestadtotwoonplaatsgekozen.Onenigheid,schijnheiligheid,afgunstenstrijdkomenhiernietmeervoor.Zo'neendrachtkanalleenvanGodkomenenishetresultaatvanonzeleer,dieonsdevruchtenvanvredeenvroomheidovervloedigschenkt"(Ibid.,b.8,ch.l5).

DoordeopmarsvandeHervormingwildendeaanhangersvanRometotradicaleactiesovergaanomhetprotestantismevollediguitteroeien.ZijgavenzicherrekenschapvandatzetotdusverreweinighaddenbereiktmethunvervolgingenenhetverbiedenvanLutherswerkeninDuitsland.DaarombeslotenzedeHervormingmethaareigenwapenstebestrijden.Zewildeneendispuutmet

Zwinglibeleggenendaarzijdeorganisatievanallesinhandenhadden,zoudenzeerwelvoorzorgendatzijdeoverwinningbehaaldendoornietalleendeplaatsvanhetdispuut,maarookdearbitersdiemoestenuitmakenwiegelijkhad,zelftekiezen.EnalszeZwinglitepakkenkondenkrijgen,zoudenzeerookvoorzorgendathijnietmeerontsnapte.

Alsdeleidertotzwijgenwasgebracht,zoudenzedebewegingwelzondermoeitekunnenverpletteren.Ditkomplotwerdechterzorgvuldiggeheimgehouden.

HetdispuutzouinBadenwordengehouden,maarZwingligingernietnaartoe.DeZürichseraadvermoeddewatderooms-katholiekeninhunschildvoerden.Zedachtenaandebrandstapelsdiemeninderooms-katholiekekantonsvoordevolgelingenvanhetevangeliehadopgerichtenlegdenhunherderhetverbodopzichaanzo'ngevaarbloottestellen.

ZwingliwasbereidalleverdedigersdieRomeophemwildeafstureninZürichteontmoeten,maaralshijnaarBadenging,waarkorttevorenhetbloedvanmartelarenvoordewaarheidhadgevloeid,zouhijzekergedoodworden.

OecolampadiusenHallerwerdenaangewezenalsvertegenwoordigersvandehervormers,terwijldeberoemdedr.Eck,bijgestaandooreengrootaantalgodgeleerdenenprelaten,Romezouverdedigen.HoewelZwinglinietopdevergaderingaanwezigwas,werdzijninvloedtochgevoeld.

Depausgezindenkozenallesecretarissenzelf,anderemensenwerdenmetdedoodstrafbedreigdalszeaantekeningenzoudenmaken.TochontvingZwinglielkedageennauwkeurigverslagvandetoesprakeninBaden.Elkeavondschreefeenstudentdiehetdispuutbijwoondealleargumentendieoverdagnaarvorenwarengebrachtop.

ElkedagzorgdentweeanderestudentenerdanvoordatdezeaantekeningensamenmeteenbriefvanOecolampadiusaanZwingliinZürichwerdenbezorgd.Dehervormerschreefdanterug,gafzijnadviesenopperdesuggesties.'sNachtsschreefhijzijnbrievenen'smorgenskeerdendestudentenermeeterugnaarBaden.Omniettezeerinhetoogtelopenaandestadspoortdroegendezekoeriersmandenmetpluimveeophunhoofdenwerdenzondermoeilijkhedendoorgelaten.OpdezemaniervoerdeZwinglidestrijdtegenzijnsluwetegenstanders.

Myconiuszei:Hijheeftmeergepresteerddoorzijnmeditatie,zijnslapelozenachtenenhetadviesdathijnaarBadenstuurde,danwanneerhijpersoonlijkaanhetdispuutmetzijnvijandenhaddeelgenomen"(D'Aubigné,b.11,ch.13).DeverdedigersvanhetpausdomwarenervanovertuigddatzijzoudentriomferenenwareninhunduurstegewadenmetschitterendejuwelennaarBadengekomen.Zesmuldenwellustigaantafelswaardeduurstelekkernijenendebestewijnenstonden.Delastvanhunkerkelijketaakwerdlichtergemaaktdoorpretmakerijenbraspartijen.

Detegenstellingmetdehervormerswasopvallend:Demensenbeschouwdenhenzo'nbeetjealseenbendeschooiersdievanwegehunsoberekostmaarkortetijdaantafelblevenzitten.DewaardvandeherbergwaarOecolampadiusverbleef,gluurdeafentoedoorhetsleutelgat,maarvondhemaltijdaandestudieofingebedenzeizeerverbaasddatdezeketterechtheelvroom"was.

OpdevergaderinggingEcktrotsnaareenprachtigversierdspreekgestoelte,terwijldeeenvoudige,schamelgekledeOecolampadiustegenoverzijnopponentplaatsnamopeenruwbewerktbankje"(Ibid.,b.11,ch.13).

Ecksstentorstemenzijngrenzelooszelfvertrouwenlietenhemgeenminuutindesteek.Zijnijverwerdgeprikkelddoordehoopopgoudenroem,wantdeverdedigervanhetgeloof'zourijkbeloondworden.Wanneerhethemaansteekhoudendeargumentenontbrak,namhijzijntoevluchttotbeledigingenenzelfstotvloeken.

Oecolampadiuswasbescheidenenhadnietergveelzelfvertrouwen.Daaromhadhijlangetijdtegenditdispuutopgezien.Hijbegonzijntoespraakmeteenplechtigebekentenis:IkerkengeenanderemaatstafdanhetWoordvanGod"(Ibid.,b.ll,ch.13).

Hijwasvriendelijkenhoffelijk,maarookcompetentenonversaagd.Terwijlderooms-katholiekenzoalsgebruikelijkeenberoepmoestendoenopdeoverleveringvandekerk,hielddehervormerzichonwrikbaaraandeschrift.InZwitserlandheeftde'gewoonte'geenrechtskracht,tenzijzeinovereenstemmingismetdegrondwet.IngeloofszakenisdeBijbelonzegrondwet"(Ibid.,b.11,ch.13).

Detegenstellingtussendetweeopponentenhadeengroteweerslag.Derustige,

duidelijkeuiteenzettingvandehervormer,diehijzovriendelijkenbescheidennaarvorenbracht,vielindesmaakbijdemensendiedegrootspraakenhetgebuldervanEckweerzinwekkendvonden.

Hetdebatduurdeachttiendagen.NaafloopwildendezelfbewusteverdedigersvanRometotoverwinnaarswordenuitgeroepen.DemeesteafgevaardigdenkozenpartijvoorRomeendeRijksdagverklaardedatdehervormerswarenverslagenensamenmetZwingli,hunleider,uitdekerkzoudenwordengestoten.Deresultatenvandezebijeenkomstbewezenechterwiedeechteoverwinnaarswaren.DitdispuutwaseenenormeaanmoedigingvoorhetprotestantismeenkortdaarnasprakendebelangrijkestedenBernenBazelzichuitvoordeHervorming.

10-DevooruitgangvandeHervorminginDuitsland

OveralinDuitslandwasmenontsteldoverdegeheimzinnigeverdwijningvanLutherenvroegmenzichafwatermethemgebeurdwas.Dewildstegeruchtendedenderondeenvelendachtendathijvermoordwas.Nietalleenzijntrouwevrienden,maarookduizendenanderendienietopenlijkdezijdevandeHervorminghaddengekozen,treurden.Velenbeloofdenplechtigdatzezijndoodzoudenwreken.

Deleidersvanderooms-katholiekekerksteldenmetschrikvasthoezeerdepubliekeopiniezichtegenhengekeerdhad.HoewelzeaanvankelijkblijwarentoenzehetgeruchthoordendatLutherdoodwas,wildenzezichlaterzogoedmogelijkvoordewoedevanhetvolkverbergen.Zijnvijandenwarenlangnietzobanggeweestvoorzijnmeestgedurfdeactiestoenhijnoginhunmiddenwasalsnu,nazijnverdwijning.Zijdieinhunwoededemoedigehervormeruitdewegwildenruimen,warenergbangnuhijeenweerlozegevangenewas.Eénvanhenzei:WijkunnenonsalleennogreddenalswijfakkelsontstekenenLutherinallehoekenengatengaanzoekenomhemaanhetvolktegeven,wantzewillenhemterug"(D'Aubignéb.9,ch.1).

Hetedictvandekeizerscheeneendodelettertezullenworden.DepauselijkelegatenwarenbijzonderverontwaardigdtoenzezagendatdemensenerveelminderbelangstellingvoorhaddendanvoorhetlotvanLuther.

Hetnieuwsdathijgevangengenomenwas,maartochingoedehandenwas,steldehetvolkgerustenbezorgdeLuthereennoggroterepopulariteit.Menlaszijnwerkenmetgroterebelangstellingdanooittevoren.Steedsmeermensenkozenpartijvoordezeheld,diehetWoordvanGodtegenzo'ngeduchteovermachtverdedigdhad.DeHervormingwonsteedsmeeraankrachtenhetzaaddatLutherhadgezaaid,schootoveralop.

Zijnafwezigheidbrachtdingentotstanddietijdenszijnaanwezigheidnietmogelijkwaren.Doordeverdwijningvandegroteleiderwerdenanderenzichmeerbewustvanhunverantwoordelijkheid.Zededenmetmeergeloofentoewijdinghunuiterstebestomhetwerkdatzoprachtigbegonnenwas,voorttezetten.

MaarSatanbleefnietwerkeloostoezien.Hijwildenudoenwathijbijalleanderehervormingsbewegingenookalhadgeprobeerd:hijstreefdeernaardemensentebedriegenenwildehungeestelijkeondergangbewerkendoorzeeennamaakvandeechtehervormingaantesmeren.ZoalserindebegintijdvanhetchristendomvalseChristussenwaren,stondenerindezestiendeeeuwvalseprofetenop.

EnkelemensenwarendiepgetroffendoordeberoeringindegodsdienstigewereldenbeelddenzichindatzespecialeopenbaringenvanGodhaddenontvangen.ZezeidendatGodhundeopdrachthadgegevenomdeHervorming,dieondankshetoptredenvanLuthervolgenshennogindekinderschoenenstond,tevoltooien.InwerkelijkheidondermijndenzehetwerkdatLutherhadopgebouwd.ZeverwierpenhetgrondbeginselvandeHervorming-hetWoordvanGodisdeenigeregelvoorgeloofenleven-envervingendezeonfeilbaregidsdooreenveranderlijke,onbetrouwbarenorm.Huneigengevoelensenindrukken.Doorhunverwerpingvandezebelangrijketoetssteen,diedwalingenbedrogaanhetlichtbrengt,zettenzededeuropenvoorSatanomdegeestentebeheersenzoalshijwilde.EenvandezeprofetenzeidatdeengelGabriëlhemrichtlijnenhadgegeven.Eenstudentdiemethemsamenwerkte,gafzijnstudieopomdathijvonddatGodhemwijsheidhadgegevenomzijnWoorduitteleggen.Anderendievannaturetotfanatismegeneigdwaren,slotenzichbijhenaan.Deactiviteitenvandezefanaticiverwektenveelopschudding.DoordepredikingvanLutherwarendemensenzichervanbewustgewordendatdehervormingnoodzakelijkwas,maardoordeuitsprakenvandezenieuweprofetenwerdensommigeoprechtegelovigenopeendwaalspoorgebracht.

DeleidersvandezebeweginggingennaarWittenbergenwildenhunopvattingenaanMelanchtonenzijnmedewerkersopdringen.Zezeiden:Godheeftonsgezondenomhetvolkteonderwijzen.WezijninzeernauwcontactmetGodgeweestenwetenwaterzalgebeuren.Wezijnmetanderewoordenapostelenenprofetenenberoepenonsopdr.Luther"(Ibid.,b.9,ch.7).

DeHervormerswarenverbaasdenvanhunstukgebracht.Zoietswashunnognooitoverkomenenzewistennietgoedhoezedezaakmoestenaanpakken.Melanchtonzei:Dezemannenwordenongetwijfeldgedrevendooreenbuitengewonegeest.Maarwatvoorgeest?..WemoetenvoorzichtigzijndatweGodsGeestnietaanbandenleggen,maardienenerookvoortezorgendatdegeestvanSatanonsnietopeendwaalspoorbrengt"(Ibid.,b.9,ch.7).

Deresultatenvandezenieuweleerlietennietlangopzichwachten.DemensenhaddenweinigofgeenbelangstellingvoordeBijbelofzeidenronduitdatzeerhelemaalnietsmeetemakenwildenhebben.

Erheerstegroteverwarringopdeuniversiteiten.Destudentenweigerdenzichaandedisciplineteonderwerpen,wildennietstuderenenverlietendeuniversiteit.DemannendiezichzelfzobekwaamvondenomdeHervormingnieuwleveninteblazen,brachtenhaaralleenaanderandvandeondergang.Derooms-katholiekenkregenmeerzelfvertrouwenenzeidentriomfantelijk:Nogeenlaatstekrachtsinspanningenwijzijndeoverwinnaars"(Ibid.,b.9,ch.7).

ToenLutheropdeWartburghoordewateraandehandwas,werdhijergbezorgd:IkwistweldatSatanonsmetdezeplaagzoukwellen"(Ibid.,b.9,ch.7).

Hijdoorzagdewareaardvandezezogenaamdeprofetenenonderkendehetgevaardatdewaarheidbedreigde.Hijwaslangnietzobanggeweestvoordetegenstandvanpausenkeizer.EnkelemensendiezichvoortrouweaanhangersvandeHervorminghaddenuitgegeven,blekennuhaarergstevijandentezijn.Dezelfdewaarhedendiehemzoveelblijdschapentroosthaddengeschonken,werdengebruiktomtweedrachttezaaienenverwarringtestichtenindegemeente.

OnderleidingvanGodsGeestwasLutherbijzijnhervormingveelverdergegaandanhijzelfhadgewild.Hethadnietinzijnbedoelinggelegenzulkeradicalestandpuntenintenemenofzulkeingrijpendeveranderingenintevoeren.HijwasslechtseeninstrumentinhandenvandeAlmachtige.Tochmaaktehijzichdikwijlszorgenoverhetresultaatvanzijnwerk.

Opeendaghadhijgezegd:Alsikwistdatmijnleeriemand,éénenkelmens,hoeeenvoudigenonbelangrijkhijookis,zoukwetsen-watnietkan,wantikverkondigwathetevangeliezegt-zouiklievertienkeerstervendanhaarnietteherroepen"(Ibid.,b.9,ch.7).EnnukwamWittenberg,hethartvandeHervorming,steedsmeerindegreepvanfanatismeenwetteloosheid.DezetoestandwasgeengevolgvanLuthersleer,maartochsteldenzijnvijandeninheelDuitslandhemdaarwelvoorverantwoordelijk.Hijvroegzichsomsverbitterdaf:ZalditheteindevandeHervormingzijn?"(Ibid.,b.9,ch.7).

ToenhijmetGodingebedworstelde,kwamerweervredeinzijnhart.Dehervormingisnietmijnwerk,maarUwwerk",zeihij,Uzulterwelvoorzorgen

dathetnietdoorbijgeloofoffanatismeverknoeidwordt".Maardegedachtedathijzichinzo'ncrisisnietindestrijdmochtmengen,werdhemondraaglijk.DaarombesloothijnaarWittenbergterugtekeren.

Hijbegononmiddellijkaanzijngevaarlijkereis.Hijwasinderijksbangedaan.Zijnvijandenmochtenhemongestraftvanhetlevenberovenenzijnvriendenmochtenhemniethelpenenhemgeenonderdakverschaffen.Bovendiennamhetrijksbestuurdestrengstemaatregelentegenzijnaanhangers.Lutherzagdatdeverkondigingvanhetevangelieingevaarwas;terwillevanGodtrokhijeronbevreesdopuitomvoordewaarheidtestrijden.

IneenbriefaandekeurvorstschreefLutherdathijvanplanwasdeWartburgteverlatenenverklaarde:IkwensuwehoogheidmeetedelendatiknaarWittenberggaonderbeschermingvanIemanddieveelmachtigerisdanvorstenenkeurvorsten.Hetligtnietinmijnbedoelinguwehoogheidtevragenmijtebeschermen.Integendeel!Ikzouuwillenbeschermen.Alsikwistdatuwehoogheidmijkonofwousteunen,zouikhelemaalnietnaarWittenberggaan.Dezezaakkannietdoorhetzwaardwordenbevorderd.Godmoetalleszelfdoen,zonderhulpofmedewerkingvandemens.Wiehetgrootstegeloofheeft,kananderenhetbestbeschermen"(Ibid.,b.9,ch.8).

IneentweedebriefdiehijopwegnaarWittenbergschreef,zeiLutherooknog:Ikbenbereidmijhetmisnoegenvanuwehoogheidendewoedevandehelewereldopdehalstehalen.ZijndeinwonersvanWittenbergnietmijnschapen?HeeftGodzemijniettoevertrouwd?Enbehoorikmijnlevennietvoorhenindewaagschaaltestellenalsdatabsoluutnoodzakelijkis?BovendienvreesikdatereengeweldigeopstandinDuitslandzaluitbreken.HiermeewilGodonsvolkstraffen"(Ibid.,b.9,ch.7).

Zeervoorzichtigenbescheiden,maartochresoluutenvastberadenpaktehijdezezaakaan.Methetwoordmoetenwijalleswatdoorgeweldtotstandkwam,ongedaanmakenenvernietigen",zeihij.Ikzalgeengeweldtegenbijgelovigenenongelovigengebruiken...Menmagniemandforceren.Vrijheidengeloofbehorenaltijdsamentegaan"(Ibid.,b.9,ch.8).

HetgeruchtdatLutherterugwasenzoupreken,verspreiddezichalseenlopendvuurtjedoorWittenberg.Vanallekantenstroomdendemensensamen.Erwasnietgenoegplaatsindekerkvoorallendiehemwildenhoren.Hijgingopdekanselenmetveelwijsheidentactonderwees,vermaandeenberisptehijzijn

toehoorders.Naaraanleidingvanhetgedragvansommigendiegeweldhaddengebruiktomdemisafteschaffenzeihij:Demisisverkeerd.Godisertegen.Zemoetwordenafgeschaft.Ikzouwillendatzeindehelewereldwordtvervangendoorhetavondmaalvanhetevangelie.Maarmenmaggeengeweldgebruikenomiemandhetbijwonenvandemisteverbieden.WijdienendezezaakaanGodovertelaten.ZijnWoordmoethetwerkdoen,nietwij.'Waarom?',zaliemandvragen.'Omdatikhethartvandemensennietinmijnhandenheb,zoalsdepottenbakkerdeklei.

Wehebbenwelhetrechttespreken,maarhebbenniethetrechttehandelen.Wijmoetenhetwoordverkondigen.Godzaldanderestdoen.Watzouhetresultaatzijnalsikgeweldgebruikte?Schijnheiligheid,godsdienstvoordevorm,naäperij,menselijkeinzettingenenhuichelarij...Maarerzougeenoprechtheid,geengeloofengeennaastenliefdezijn.Waardezedrieontbreken,ontbreektallesenvanzo'nresultaatwiliknietsweten.GoddoetmeerdoorzijnWoordalleendanuenikenalleanderenmetvereendekracht.Godspreekttothethartenwanneerhethartgewonnenis,isallesgewonnen...

Ikbenbereidtepreken,tediscussiërenenteschrijven,maarikwilniemanddwingen,wantgelovenisietsdatjeuitvrijewilmoetdoen.Kijkwatikgedaanheb:Ikhebmeverzettegendepaus,deaflatenendepapisten,maarikhebgeengeweldgebruiktenhebgeenopschuddingveroorzaakt.IkhebhetwoordvanGodverkondigd,ikhebgepreektengeschreven.Endatwasalles.

Maarterwijliksliep....brachthetwoorddatikgepredikthadhetpausdomtenval;geenenkelevorstofkeizerheefthetzulkezwareslagentoegebracht.Tochhebikzelfnietsgedaan.HetWoorddeedalles.Alsikgeweldhadwillengebruiken,zouerinheelDuitslandmisschieneenverschrikkelijkbloedbadzijnaangericht.Maarwatzoudaarhetgevolgvanzijn?Verderfenverwoestingvoorlichaamenziel.DaaromhebikmekalmgehoudenenhebikalleenhetWoorddoordewereldlatengaan"(Ibid.,b.9,ch.8).

Lutherpreekteeenheleweeklangelkedagvooraandachtigluisterendemenigten.HetWoordvanGodmaakteeeneindaandebetoveringvandefanatiekerage.Dekrachtvanhetevangeliebrachtdemisleidemensenteruginhetspoorvandewaarheid.

Lutherwildenietstemakenhebbenmetdefanatici,diealzoveelkwaadhaddengesticht.Hijwistdatzeonevenwichtigenimpulsiefwarenendatzenietde

minstetegenspraakduldden;hijwistdatzezelfsnietnaaropbouwendekritiekofraadwildenluisteren,terwijlzebeweerdendatzebijzonderlichtuitdehemelhaddenontvangen.Zemeendendatzerechthaddenophethoogstegezageneistendatiedereenhunaansprakenkritieklooszouerkennen.

ToenzedezaakmetLutherwildenbespreken,ginghijechterophunverzoekinenontzenuwdehunaansprakenzógrondigdatdebedriegersonmiddellijkuitWittenbergverdwenen.

Menhadhetfanatismevooreentijdjedekopingedrukt,maarverscheidenejarenlaterwasereenveelernstigeruitbarstingmetrampzaligergevolgen.Luthersuitspraakoverdeleidersvandezebewegingwas:DeHeiligeSchriftisvoorheneendodeletter.Toenriepenzeinkoor:

'DeGeest!DeGeest!'Maarikwilhenbeslistnietvolgennaardeplaatswaarhungeesthenleidt.MogeGodmijinzijngenadebewarenvooreenkerkdiealleenuitheiligenbestaat.Ikwilomgaanmetdeeenvoudigen,dezwakkenendezieken,diezichbewustzijnvanhunzondeenGodvoortdurenduitdegrondvanhunhartsmekenomhentesteunenentetroosten"(Ibid.,b.10,ch.10).ThomasMünzer,deactiefstevertegenwoordigervandezefanatiekebeweging,waseenzeerbekwaamman.Alshijzijntalentenopdejuistemanierhadgebruikt,zouhijveelgoedshebbenkunnendoen.Hijhadechtergeennotievandemeestelementairebeginselenvanwaregodsdienst."Hijwasbezetendoordegedachtedathijdewereldmoesthervormen,maarhijvergatzoalsalledwepersdatiemanddiedewereldwilveranderenbijzichzelfmoetbeginnen"(Ibid.,b.9,ch.8).

Hijstreefdenaarmachteninvloedenwildeaanniemandondergeschiktzijn,zelfsnietaanLuther.HijzeidatdehervormershetgezagvandepausdoorhetgezagvandeSchrifthaddenvervangen,maardatzedaardoorslechtseenanderevormvanpausdomhaddeningevoerd.HijbeweerdedathijvanGoddeopdrachthadgekregenomdewarehervormingtotstandtebrengen.Wiedezegeestbezit,heefthetwaregeloof,alziethijdeSchriftgeendaginzijnleven"(Ibid.,b.l0,ch.10).

DefanatiekelerarenwerdendoorhunindrukkengeleidenbeschouwdenelkegedachteenelkeemotiealsdestemvanGod.Zevervielendanookinuitersten.SommigenverbranddenzelfshunBijbelonderhetmotto:Deletterdoodt,maardeGeestmaaktlevend".DeleervanMünzerbevredigdehetverlangenvande

mensnaarhetwonderbaarlijke,terwijlhetookhunhoogmoedstreeldeomdatheteigenlijkmenselijkegedachtenenopvattingenbovenhetWoordvanGodplaatste.

Duizendennamenzijnleerstellingenaan.HetduurdenietlangofhijkanttezichtegenelkevormvanordeindekerkdienstenzeidatgehoorzaamheidaandevorstengelijkstondmeteenpogingomzowelGodalsBelialtedienen.

Hetvolkbegonhetjukvanhetpausdomvanzichafteschuddenenkreegookeensteedsgrotereafkeervandevrijheidsbeperkingdiedoordeburgerlijkeoverheidwerdopgelegd.DerevolutionaireleervanMünzer,dievolgenshemvanGodkwam,waserdeoorzaakvandathetvolkzichaanelkgezagonttrokendevrijeteugellietaanhunvooroordelenenhartstochten.Daardoorbrakereenverschrikkelijkeopstandenstrijduit,diedeakkersvanDuitslandmetbloeddoordrenkte.

LutherhadlanggeledenveelangstdoorstaaninErfurt,maardiewerdnogveelgrotertoenhijdegevolgenvanhetfanatismezagenwistdatmendeHervormingdaarverantwoordelijkvoorstelde.

Derooms-katholiekevorstenbeweerdendatdeopstandeenlogischuitvloeiselwasvandeleerstellingenvanLutherenvelenwarenbereiddaargeloofaantehechten.Hoeweldezebeschuldigingvanelkegrondontblootwas,deedzedehervormertochveelverdriet.Hijvondhetonaanvaardbaardatdezaakvandewaarheidinhetgedrangwerdgebrachtomdatmenhaaropéénlijnsteldemethetlaagstefanatisme.AnderzijdshaattendeleidersvandeopstandLutheromdathijzichnietalleentegenhunleerhadgekantenhunaanspraakopgoddelijkeinspiratiehadverworpen,maarhenookopstandelingentegenhetburgerlijkgezaghadgenoemd.Uitwraaknoemdenzehemeengemenehuichelaar.Hijscheenzichzoweldevijandschapvandevorstenalsvanhetvolkopdehalstehebbengehaald.Derooms-katholiekenwarenblijomdatzedachtendatdeondergangvandeHervormingnietlangmeeropzichzoulatenwachten.ZegavenLutherdeschuldvanalles,zelfsvandedwalingen,diehijfelbestredenhad.

Defanaticislaagdenerineengrootdeelvanhetvolkvoorzichtewinnendoortenonrechtetebewerendatmenhenergonrechtvaardigbehandeldhad.Zoalsvakerhetgevalismetmensendiedeverkeerdekantkiezen,werdenzijalsmartelarenbeschouwd.Zowerdendegenendiehunuiterstebestdedenomde

Hervormingtegentewerken,beklaagdengeprezenalsslachtoffersvanwreedheidenverdrukking.DitwashetwerkvanSatan,gedrevendoordezelfdegeestvanrebelliediezichvroegeralindehemelhadgeopenbaard.

Sataniservoortdurendopuitomdemensentemisleidenenhijwilhenzoverkrijgendatzehetkwadegoednoemenenhetgoedekwaad.Daarheefthijbijzonderveelsuccesmee!HeelvaakwordenGodstrouweboodschappersbeschuldigdofveroordeeldomdatzedewaarheidonbevreesdverdedigen.MensendieslechtsmedewerkersvanSatanzijn,wordengeprezen,gevleidenzelfsalsmartelarenbeschouwd,terwijldegenendievanwegehuntrouwaanGodgewaardeerdengesteunddienenteworden,verdacht,gewantrouwdenaanhunlotovergelatenworden.

Valseheiligheidenheiligmakingdoennogsteedshunbedrieglijkwerk.IndiversevormenopenbarenzedezelfdegeestalsindetijdvanLuther.ZeleidendegeestenvandeSchriftafenzorgenervoordatdemensenhuneigengevoelensenindrukkenvolgeninplaatsdatzeGodswetgehoorzamen.DitiséénvanSatansgeslaagdelistenomdezuiverheidendewaarheidindiskrediettebrengen.

OnverschrokkenverdedigdeLutherhetevangelietegenalleaanvallen.BijiedergeschilbleekhetWoordvanGodeenmachtigwapentezijn.MetdatWoordstreedhijtegendeonrechtmatigepauselijkeaansprakenopgezagentegenderationalistischefilosofievandescholastici,terwijlhijzichhardnekkigverzettetegendefanaticidiezichbijdeHervormingwildenaansluiten.

ElkvandezerivaliserendebewegingenwildeophaarmanierdeHeiligeSchriftuitschakelenenbeschouwdemenselijkewijsheidalsdebronvangodsdienstigewaarheidenkennis.

Hetrationalismeaanbidtderedeenbeschouwthaaralshetcriteriumvoordegodsdienst.

Hetrooms-katholicismeleertdatdepauserfgenaamisvandeinspiratiedieinononderbrokenlijnvandeapostelentothemisgekomenendoordetijdenheenonveranderdisgebleven.Dezegodsdienstbiedtruimschootsgelegenheidomallerleibuitensporighedenencorruptieachterdeheiligheidvandeapostolischeopdrachtteverbergen.DeinspiratiewaarMünzerenzijnmedewerkerszichopberiepen,vloeideslechtsvoortuithungrilligeverbeeldingenleiddetotde

ondermijningvanallegezag,zowelmenselijkalsgoddelijk.HetwarechristendombeschouwthetWoordvanGodalsdegroteschatkamervandegeïnspireerdewaarheidendetoetssteenvanelkeinspiratie.

NazijnterugkeervandeWartburgvoltooideLutherzijnvertalingvanhetNieuweTestamentenkortnadienkregendeinwonersvanDuitslandhetevangelieindevolkstaal.Dezevertalingwerdmetgrotevreugdeontvangendooriedereendiedewaarheidliefhad,maarwerdminachtendafgewezendoorhendiedevoorkeurgavenaanmenselijkeoverleveringenengeboden.DegedachtedathetgewonevolkvoortaanmethenzoukunnendiscussiërenoverdevoorschriftenvanGodsWoordendathuneigenonwetendheidopdiemanieraanhetlichtzoukomen,verontrusttedepriesters.DewapensvanhunzinnelijkeredeneringwarenmachteloostegenhetzwaardvandeGeest.

RomezetteallesopallesomdeverspreidingvandeBijbeltegentewerken,maardecreten,banvloekenenfolteringbaattenniets.HoemeermendeSchriftveroordeeldeenverbood,destegroterwerdhetverlangenvanhetvolkomtewetenwatereigenlijkinstond.Iedereendiekonlezen,wildeGodsWoordzelfbestuderen.Zehaddenhetaltijdbijzich,lazenenherlazenhetenwarenpastevredenalszegrotegedeeltenuithethoofdkenden.ToenLutherzaghoegunstighetNieuweTestamentwasontvangen,begonhijdirectaandevertalingvanhetOudeTestament,datinafleveringenwerduitgegeven.

DegeschriftenvanLutherwerdenzowelindestedenalsindedorpengoedontvangen.WatLutherenzijnmedewerkersschreven,werddooranderenverspreid.Monnikendieervanovertuigdwarendalhunkloostergeloftenwaardelooswarenenhunleeglopersbestaanwildenstopzettenomietsnuttigstedoen,maarnietgenoeggeschooldwarenomGodsWoordteverkondigen,trokkendoorhetlandenbezochtengehuchtenenhuttenomdeboekenvanLutherenzijnmedewerkersteverkopen.Duitslandwerdoverspoelddoordezemoedigecolporteurs"(Ibid.,b.9,ch.ll).

Dezewerkenwerdendoorrijkenarm,doorgeleerdenenongeletterdenmetgrotebelangstellinggelezen,'sAvondslazendeonderwijzersvandedorpsscholenzevooraangroependieronddehaardzaten.Elkekeeropnieuwwerdenenkelenvandewaarheidovertuigd,namenhetwoordmetblijdschapaanengingenophunbeurthetgoedenieuwsaananderenvertellen.

WatindeBijbelwasgezegd,werdbevestigd:Hetopenenvanuwwoorden

verspreidtlicht,hetgeeftdeonverstandigeninzicht"(Psalm119:130).HetonderzoekvandeSchriftwasdeoorzaakvaneeningrijpendeveranderinginhetharteninhetdenkenvandemensen.

Hetpausdomhadhetvolkeenijzerenjukopgelegdomhetdomtehouden.Menhieldzichangstvalligaaneenbijgelovigevormencultus,terwijlhetgemoedenhetverstandslechtseenondergeschikterolspeeldenindeeredienst.DoordepredikingvanLuther,waarindeduidelijkewaarheidvanGodsWoordnaarvorenwerdgebracht,endoordeverspreidingvanditWoordonderhetgewonevolk,werdendemensenuithungeestelijkeslaapgewekt,waardoorhungeestge-zuiverdenveredeldwerdenhunverstandnieuwekrachtensterktekreeg.

MensenuitallelagenvandebevolkingverdedigdendeleervandeHervormingmetdeBijbelindehand.DeaanhangersvanhetpausdomhaddenhetonderzoekvandeSchriftaanpriestersenmonnikenovergelatenendedennueenberoepophenomdenieuweleerteweerleggen,maardaarzenochdeSchrift,nochdekrachtGodskenden,werdenzeverslagendoordegenendiezijalsachterlijkenkettershaddenbestempeld.

Eenrooms-katholiekschrijverzei:HetisergjammerdatLutherzijnvolgelingenervandoordrongenheeftdatzealleengeloofmogenhechtenaandeuitsprakenvandeHeiligeSchrift"(D'Aubigné,b.9,ch.11).Vaakstroomdengrotemenigtensamenomnaardewaarheidteluisteren.Dezewerdverdedigddoormensenmetweinigontwikkeling,diezelfsmetgeleerdenenwelsprekendetheologendebatteerden.DeschandelijkeonwetendheidvandezegrotemannenkwamduidelijkaanhetlichtwanneerhunargumentendoordeeenvoudigeleervanGodsWoordwerdenweerlegd.Arbeiders,soldaten,vrouwenenzelfskinderenkendenmeervandeBijbeldanpriestersengeleerdetheologen.

Detegenstellingtussendevolgelingenvanhetevangelieendeverdedigersvanhetrooms-katholiekebijgeloofwasevenopvallendondergeleerdenalsonderhetgewonevolk.Deoudevoorvechtersvanhetpausdom,diehettaalonderzoekendekennisvandeletterkundehaddenverwaarloosd,kwamentestaantegenoveredelmoedigejongerendiezichvolledigaandestudiewijdden,deSchriftgrondigonderzochtenenzichverdieptenindémeesterwerkenvandeOudheid.

Dezejongemannenwarenintelligent,enthousiastenonverschrokken.Nakortetijdhaddenzezo'ngrondigekennisverworvendatniemandhengedurendelangetijdkonevenaren...Hetspreektvanzelfdatwanneerdezejeugdigeverdedigers

vandeHervorminghetopeenbijeenkomsttegenderooms-katholieketheologenmoestenopnemen,zehenmetzo'ngemakenzelfvertrouwenaanvielendatdezeachterlijkemannenaarzelden,inverlegenheidgebrachtwerdenenzichhetmisprijzenvandetoehoordersopdehalshaalden,watvolgensallenhunverdiendeloonwas"(Ibid.,b.9,ch.l1).

Toenderooms-katholiekegeestelijkenmerktendatermindermensennaarhenkwamenluisteren,riepenzedehulpvandeoverheidinenwildenmetallemogelijkemiddelenhuntoehoordersterughebben.

Maarhetvolkvonddatdenieuweleereenantwoordgafophungeestelijkevragenenlietendegenendiehenzólangmethetwaardelozekafvanbijgelovigeritenenmenselijkeoverleveringenhaddengevoed,linksliggen.

Toendevervolgingtegendelerarenvandewaarheidlosbrak,dachtenzeaandewoordenvanChristus:Wanneermenuvervolgtindezestad,vluchtnaareenandere"(Mattheüs10:23).

Hetlichtdrongoveraldoor.Devluchtelingenwerdengewoonlijkwelergensgastvrijontvangenenterwijlzedaarverbleven,verkondigdenzeChristus;somswasdatindekerk,maaralsdatnietmocht,inwoonhuizenofindeopenlucht.Elkeplaatswaarzijgehoorvonden,werdeengewijdetempel.Dewaarheidwerdmetveelgeestdriftenzelfvertrouwenverkondigdenverspreiddezichmetonweerstaanbarekracht.

Tevergeefsdeedmeneenberoepopdeburgerlijkeenkerkelijkeoverheidomdeketterijteverpletteren.Tevergeefsnammenzijntoevluchttotgevangenisstraffen,foltering,brandstapelenhetzwaard.Duizendenaanhangersbezegeldenhungeloofmethunbloed,maartochginghetwerkvooruit.Devervolgingendroegenalleenbijtotdeverspreidingvandewaarheid.DoorhetfanatismedatSatanaandeHervormingwildekoppelen,werddetegenstellingtussenhetwerkvanSatanenhetwerkvanGoddesteduidelijker.

11-Hetprotestvandevorsten

HetprotestvandechristelijkevorstenvanDuitslandopdeRijksdagteSpiers(1529)iséénvandemooisteverklaringendieooittengunstevandeHervormingisafgelegd.Dezegodsmannenhebbendoorhunmoed,geloofenvastberadenheiddegewetensvrijheidvoordedaaropvolgendeeeuwenveiliggesteld.Aanditprotesthebbendeledenvandeevangelischekerkendenaam'protestant'tedankenendebeginselendieinditdocumentwordenverdedigd,zijndeuitdrukkingvanhetwezenvanhetprotestantisme."(D'Aubigné,b.13,ch.6).

HetwaseenkritieketijdvoordeHervorming.OndankshetedictvanWorms,datLuthervogelvrijhadverklaardendeverkondigingvanalsookhetgeloofinzijnleerhadverboden,wasertotdusvergodsdienstvrijheidgeweestinhetrijk.Godsvoorzienigheidhaddekrachtendiezichtegendewaarheidverzettenintoomgehouden.KarelVwildedeHervormingabsoluutverpletteren,maartelkenswanneerhijzijnhandophiefomtoeteslaan,werdhijgedwongendeslagergensanderstoetebrengen.TelkensweerscheendeonmiddellijkeuitroeiingvanallendiezichtegenRomedurfdenteverzettenonvermijdelijk.OphetkritiekeogenblikverschenenechterdeTurkselegersaandeoostgrensofverklaardedekoningvanFrankrijk-ofzelfsdepaus-deoorlogaandekeizeromdatzeafgunstigwarenopzijngroeiendemacht.OpdiemanierkreegdeHervormingtemiddenvandestrijdenhetoproervandevolkendekansvastevoettekrijgenenzichteverspreiden.

Tochkwamnaenigetijdhetogenblikdatderooms-katholiekevorstenhungeschillenhaddenbijgelegd,zodatzekondenafrekenenmetdehervormers.DeRijksdagteSpiersin1526hadelkestaatvolledigvrijgelateningeloofszakentotereenalgemeenconciliebijeenzoukomenomdezeproblematiektebespreken.Maarzodradegevarendietotdezetoegevinghaddengeleiduitdewegwarengeruimd,riepdekeizereentweedeRijksdagteSpiersbijeenin1529omdeketterijmetwortelentakuitteroeien.

Devorstenmoesten,indienmogelijkmetvreedzamemiddelen,ertoegebrachtwordenzichtegendeHervormingoptestellen,maaralsdatnietluktewasKarelVbereidhetzwaardtelatenspreken.

Deaanhangersvandepauswareninhunnopjes.ZekwameningrotegetalenaarSpiersenlietenopenlijkhunvijandigheidtegenoverdehervormersenhunsympathisantenblijken.Melanchtonzei:Wijzijnhetuitschotenhetuitvaagselvandewereld,maarChristuszalaanzijnvolkdenkenenhetbeschermen"(Ibid.,b.13,ch.5).

DeprotestantsevorstendiedeRijksdagbijwoonden,mochtenhetevangelienietlatenprediken-zelfsnietinhuneigenhuis.MaardemensenvanSpierswildenhetWoordvanGodabsoluuthorenenstroomdenondankshetverbodbijduizendennaardedienstendieindekapelvandekeurvorstvanSaksenwerdengehouden.

Hierdoorwerddecrisisversneld.ErwerdeenboodschapvandekeizeraandeRijksdagvoorgelezenwaarindekeizerzeidathijhetbesluitdatzijnonderdanengodsdienstvrijheidverleende,introkomdathetaanleidinghadgegeventotongeregeldheden.

Deevangelischechristenenwarenverontwaardigdóverenverontrustdóórdezeeigenmachtigedaad.Eénvanhenzei:ChristusisweerinhandenvanKajafasenPilatus".Derooms-katholiekenwerdengewelddadiger.Eenfanatiekepapistverklaarde:DeTurkenzijnbeterdandelutheranen,wantdeTurkenvasten,terwijldelutheranenzichdaarnietveelvanaantrekken.AlswijmoetenkiezentussendeHeiligeSchriftvanGodendeoudedwalingenvandekerkbehorenwijdeSchriftteverwerpen".Melanchtonzei:ElkedagopnieuwwerptFaberinvoltalligevergaderingeensteennaarons,evangelischgezinden"(Ibid.,b.13,ch.5).Hetrechtopgodsdienstvrijheidwerddoordewetgewaarborgd.Daaromwarendeprotestantsestatenvastbeslotenzichtegendeschendingvanhunrechtenteverzetten.LutherwasnogaltijdindebandiehemdoorhetedictvanWormswasopgelegdenmochtnietnaarSpiersgaan.

ZijnplaatswerdechteringenomendoorzijnmedewerkersendoordevorstendieGodhadgeroepenomzijnzaakindezekritieketijdteverdedigen.DeedelmoedigeFrederikvanSaksen,dieLuthervroegerhadbeschermd,wasinmiddelsgestorven,maarzijnbroerenopvolger,hertogJohan,haddeHervormingmetvreugdebegroet.Hoewelhijopvredewasgesteld,tradhijenergiekenmoedigopwanneerdebelangenvanhetgeloofophetspelstonden.

DepriesterseistendatdestatendiedeHervormingaanhingenzichonvoorwaardelijkaanhetgezagvanRomezoudenonderwerpen.

DeHervormerseistenechterdatdevrijheiddiehunvroegerwasverleend,werderkend.ZijkondenniettoestaandatRomedestatendiehetWoordvanGodmetzoveelvreugdehaddenontvangenweeronderhaarheerschappijzoubrengen.

Tenslottewerdhetvolgendecompromisvoorgesteld;ingebiedenwaardehervormingnoggeeninganghadgevonden,zoudendebepalingenvanhetedictvanWormsstiptwordentoegepast:Ingebiedenwaardemensenzichdaarnietaanhaddengehoudenenwaarzijerniettoegebrachtkondenwordenzichaanhetedictteonderwerpenzondergevaarvooropstand,zoumenopzijnminstgeenhervormingenmeermogeninvoeren,geenomstredenpuntenmogenbesprekenenzichniettegendevieringvandemismogenverzetten;bovendienzoumenmoetenverhinderendateenrooms-katholiektothetlutheranismeoverging"(Ibid,,b,!3,ch.5).Dezemaatregelwerdtotgroteblijdschapvandepausgezindepriestersenprelatengoedgekeurd.

AlsdebepalingenvanditedictwerdentoegepastzoudeHervormingzichnietkunnenverspreiden...totgebiedenwaarzetotdantoenietbekendwasenzouzeooknietopeenstevigebasiskunnenwordengevestigdingebiedenwaarzealinganghadgevonden"(Ibid.,b.13,ch.5).

Devrijheidvanmeningsuitingzouwordeningetrokken.Erzoudengeenbekeerlingenmeermogenwordengemaakt.MenverwachttevandeaanhangersvandeHervormingdatzezichonvoorwaardelijkaandezebeperkingenenverbodsbepalingenzoudenonderwerpen.Dezaakscheenhopeloos.Doorhetherstelvanderoomseheerschappijzoudendevroegeremisbruikenonvermijdelijkweerwordeningevoerdenzoumenvlugeenaanleidingvindenomdevernietigingvaneenwerkdalalzoerghadgeledendoorfanatismeenonenigheidtevoltooien"(Ibid.,b.13,ch5).Toendeprotestantenvooroverlegbijeenkwamen,kekenzeelkaarmetsprakelozeverbazingaan.Zevroegenelkaar:Watmoetenwenudoen?"

Erstondontzaglijkveelophetspelvoordewereld.ZoudendeleidersvandeHervormingzichonderwerpenenhetedictaanvaarden?Dehervormershaddenindezeenormecrisisheelmakkelijkeenverkeerdebeslissingkunnennemen!Zehaddenheelveelbegrijpelijkevoorwendselsenaanvaardbareredenenkunnenbedenkenomhunovergaveterechtvaardigen!Menhaddeluthersevorstenverzekerddatzehungodsdienstvrijzoudenkunnenuitoefenen.Menhadditrechtooktoegekendaanalhunonderdanendiezichvóórhetvankrachtworden

vandemaatregelbijdeHervorminghaddenaangesloten.Zoudenzedaargeengenoegenmeemoetennemen?Alszezichonderwierpen,zoudattochveelgevarenuitsluiten.

Welkeonbekendegevarenzoudenzelopenenhoeveelstrijdzoudenzijzichopdehalshalenalszezichwildenverzettentegendenieuwemaatregel?...

Wieweetwelkeperspectievenzichindetoekomstzoudenopenen?LatenwijdevredekiezenendeolijftakdieRomeonsreiktaangrijpenomdewondenvanDuitslandtehelen.Metzulkeargumentenhaddendehervormerseenbeleidkunnenrechtvaardigendatinheelkortetijdbeslisttotdeondergangvanhetprotestantismezouhebbengeleid."

Gelukkighebbenzehetbeginselwaaropdezeregelingsteundenietuithetoogverlorenenhebbenzedoorhetgeloofgehandeld.Watwasdatbeginsel?HetwashetrechtdatRomeopeisteomhetgewetenaanbandenteleggenenhetvrijeonderzoekteverbieden.Maarzoudendeprotestantsevorstenenhunonderdanendangeenvrijheidvangodsdiensthebben?

Ja,maarhetzoueengunstzijndieuitdrukkelijkinhetakkoordzouwordenvermeld;zezoudenergeenrechtophebben.Wiebuitendezeregelingviel,werdaan'hetgezag'overgeleverd.

Vangewetensvrijheidwaservoorzulkemensengeensprake.Romebleefdeonfeilbarerechter.Endeanderenmoestenmaargehoorzamen.Alszedevoorgestelderegelingaanvaardden,gingenzeerinfeitemeeakkoorddatdegodsdienstvrijheidbeperktmoestblijventothetprotestantseSaksen.

Vooralleanderechristenenwarenvrijonderzoekenhetbelijdenvanhetprotestantismemisdadendiemetdekerkerendebrandstapelbestraftdiendenteworden.Zoudenzeermeeinstemmendateropbepaaldeplaatsenwelgodsdienstvrijheidwasenopandereniet?

ZoudenzehetaanvaardendatdeHervorminghaarlaatstebekeerlinghadgemaakt,datzehaaruiterstegrenshadbereiktendatoveralwaarRomeopdatogenblikdescepterzwaaide,haarheerschappijzouwordenbestendigd?Zoudendehervormersdanhebbenkunnenbewerendatzeonschuldigwarenaanhetbloedvanaldiehonderdenenduizendenmensendiekrachtensdezeregelinginpausgezindelandenhunlevenzoudenverliezen?Alszedathaddengedaan,

zoudenzeindituiterstkritiekeuurdezaakvanhetevangelieendevrijhedenvanhetchristendomhebbenverraden"(Wylie,b.9,ch.15).Zewildenlieveralles,metinbegripvanhunland,hunkroonenhunlevenopofferen"(D'Aubigné,b.13,ch.5).

Devorstenzeiden:Wijmoetenditdecreetverwerpen".Demeerderheidheeftniettebeslisseningewetenszaken".Deafgevaardigdenverklaarden:Devrededieinhetrijkheerst,hebbenwijaanhetdecreetvan1526tedanken.Alshetwordtingetrokken,zalDuitslanddooronrustenverdeeldheidwordenverscheurd.DeRijksdagisalleenbevoegddegodsdienstvrijheidtewaarborgentothetconciliebijeenkomt"(Ibid.,b.13,ch.5).

DeStaatbehoortdegewetensvrijheidtebeschermenendaareindigthaargezagingodsdienstigeaangelegenheden.Elkewereldlijkeoverheiddiegodsdienstigevoorschriftendoormiddelvanhetburgerlijkgezagwilinstellenofafdwingen,offerthetbeginselopwaardeevangelischechristenenzomoedigvoorhebbengestreden.

Depausgezindenbesloteneeneindtemakenaanwatzijvermetelekoppigheid"noemden.ZijbegonnenverdeeldheidtezaaienonderdeaanhangersvandeHervormingenintimideerdeniedereendiezichnietopenlijkaanhunzijdeschaarde.

DevertegenwoordigersvandevrijestedenwerdentenslottevoordeRijksdagontbodenenmoestenverklarenofzijwildeninstemmenmetdevoorwaardenvanhetvoorstel.Zevroegentevergeefsomuitstel.Bijnadehelftonderhenstondaandekantvandehervormers.Zijdiedegewetensvrijheidenhetrechtopeenpersoonlijkoordeelnietwildenopofferen,warenerzichmaaraltegoedvanbewustdathunstandpunthenindetoekomstzoublootstellenaankritiek,veroordelingenvervolging,Eénvandeafgevaardigdenzei:WijmoetenófhetWoordvanGodverloochenen,ófverbrandworden"(Ibid,,b.13,ch.5).

KoningFerdinand,diedekeizeropdeRijksdagvertegenwoordigde,begreepweldathetdecreeternstigeverdeeldheidzouveroorzakenalsdevorstenernietvanovertuigdkondenwordenhetaantenemenenhettesteunen.Daaromgebruiktehijalzijnoverredingskracht,omdathijwistdatdehervormersnogvastberadenerzoudenwordenalshijgeweldgebruikte.Hijsmeektedevorstenhetdecreetteaanvaardenengafhundeverzekeringdatdekeizerergtevredenoverhenzouzijn".

Maardezegelovigemannenerkendeneengezagdathogerstonddandatvanaardsemachthebbersenantwoordenkalm:WijzijnbereiddekeizertegehoorzameninalleswatkanbijdragentothetbehoudvandevredeentoteervanGod"(Ibid..b.13,ch.5).

TenoverstaanvandeRijksdagdeeldedekoningtenslottedekeurvorstendiensvriendenmeedathetedictbinnenkortindevormvaneenkeizerlijkdecreetzouwordenopgesteld"endatzezichalleennogaandemeerderheidkondenonderwerpen".Toenhijdatgezegdhad,verliethijdevergaderingengafdehervormersnieteensdekansvangedachtentewisselenofhemteantwoorden.Tevergeefsstuurdenzijeenafvaardigingomdekoningdringendteverzoekenterugtekomen".Zijnenigereactieophunverzoekwas:Debeslissingisgenomen.Julliehebbenjemaarteonderwerpen"(Ibid.,b.13,ch.5).DeaanhangersvandekeizerwarenervanovertuigddatdechristelijkevorstendeHeiligeSchriftzoudenblijvenbeschouwenalseenboekdathogerstonddanmenselijkeleerstellingenenwetten.Zewistenookdatoveralwaarditbeginselwerdaanvaardhetpausdomvroegoflaattenvalzouwordengebracht.Maarzoalsduizendenanderensindsdien,dieslechtskijkennaardedingendiegezienworden",vleidenzezichmetdehoopdatdezaakvandekeizerendepausergoedvoorstondenendatdehervormerserslechtaantoewaren.

Alsdehervormersalleenopmenselijkehulphaddengesteund,zoudenzeevenmachtelooszijngeweestalsdepausgezindenveronderstelden.MaarhoewelzegeringinaantalwarenennietopgoedevoetstondenmetRome,warenzesterk.ZelegdenhetbevelvandeRijksdagendekeizernaastzichneerenberiepenzichophetWoordvanGodenopJezusChristus,deKoningderkoningenendeHerederheren"(Ibid.,b.13,ch.6).

DaarFerdinandgeenrekeninghadwillenhoudenmethungeloofsovertuiging,beslotendevorstenzichniettebekommerenomzijnafwezigheid,maarhunprotestzonderuitstelvoordenationaleraadtebrengen.ZesteldeneenplechtigeverklaringopenlegdendievooraandeRijksdag:

BijdezeprotesterenwijvoorGod,onzeenigeSchepper,Onderhouder,Verlosser,ReddereneensookonzeRechter,envoorallemensenenalleschepselen,datwij,inonseigenbelangeninhetbelangvanonsvolkopgeenenkelewijzekunneninstemmenmethetvoorgesteldedecreetennietskunnengoedkeurendatinstrijdismetGod,zijnheiligWoord,onsgewetenofdeverlossingvanonze

zielen".

Zoudenwijditdecreetdanbekrachtigen?Zoudenwijtoegeven,datwanneerdeAlmachtigeiemandtotZijnkennisroept,diemensdesondanksdiekennisnietzoumogenaannemen?"AlleeneenleerdieinovereenstemmingismetGodsWoordisbetrouwbaar.Godheeftonshetverbodopgelegdeenanderleerteverkondigen.DeHeiligeSchriftdientdoorandere,duidelijkeretekstentewordenverhelderd.Ditheiligboekisalleswateenchristennodigheeftenisgemakkelijktebegrijpenenisbestemdomdeduisternisteverdrijven.MetGodsgenadezijnwijvastbeslotendezuivereenvolledigepredikingvanzijnenigWoordtehandhaven,zoalshetisvervatindeBijbelboekenvanhetOudeenhetNieuweTestament,zondererietsaantoetevoegendatermeeinstrijdzoukunnenzijn.DitWoordisdeenigewaarheid.

Hetisdenormvoorelkeleerenvoorelklevenenkanonsnooitopeendwaalspoorbrengen.Wieopdezegrondslagbouwt,zalstandhoudentegenallekrachtenvandehel,terwijlallemenselijkeijdelhedendieertegenwordenaangevoerdvoorhetaangezichtvanGodzullenverdwijnen".

Daaromverwerpenwijhetjukdatonswordtopgelegd".TegelijkertijdverwachtenwijookvanzijnekeizerlijkemajesteitdathijzichtegenoveronszalgedragenalseenchristelijkvorstdieGodbovenalliefheeft.Wijverklarenonsbereidhemenooku,genadigeheren,alleliefdeengehoorzaamheidtebetonendieinovereenstemmingzijnmetonzerechtvaardigeenrechtmatigeplicht"(Ibid.,b.13,ch.6).DeRijksdagwasdieponderdeindruk.Demeerderheidwasverbaasdenverontrustoverdestoutmoedigheidvandeprotestanten.Detoekomstscheenstormachtigenonzeker.Verdeeldheid,strijdenbloedvergietenschenenonvermijdelijk.Maardehervormerswarenzichbewustvanderechtvaardigheidvanhunzaak.ZesteundenopdearmvandeAlmachtigeenwarenvolgoedemoedenvastberaden."

Debeginselendieinditberoemdeprotestwordengeformuleerd...zijndeuitdrukkingvanhetwezenvanhetprotestantisme.Ditprotesthekelttweemisbruikenvandemensingeloofszaken;-teneerste,deinmengingvandeburgerlijkeoverheid;-tentweede,dewillekeurigemachtvandekerk.

Hetprotestantismeverwerptdezetweemisbruikenenstelthetpersoonlijkgewetenbovendeoverheid,enhetgezagvanGodsWoordbovendezichtbarekerk.Hetverwerptindeeersteplaatsdebevoegdheidvandeburgerlijke

overheidingodsdienstigeaangelegenhedenenhetzegtmetdeprofetenenapostelen:'MenmoetGodemeergehoorzamendandemensen'.

HetsteltdekroonvanJezusChristusbovendievanKarelV.Maarhetgaatnogverder:HetprotestantismegaatuitvanhetgrondbeginseldatelkemenselijkeleeraanGodsuitsprakenondergeschiktbehoorttezijn"(Ibid.,b.13,ch.6).

Deprotestantenhebbenerbovendiendenadrukopgelegddatzehetrechthebbenhungeloofsovertuigingvrijteverkondigen.ZewildennietalleengeloveninhetWoordvanGodenhetgehoorzamen,maarwildenookverkondigenwathetleertenzeontzegdendekerkelijkeofburgerlijkeoverheidhetrechtzichdaarmeetebemoeien.HetprotestvanSpierswaseenplechtigeverklaringtegenonverdraagzaamheidopgodsdienstiggebiedeneenbevestigingvanhetrechtvanelkmensomGodvolgenszijneigengewetentedienen.

Deverklaringwasafgelegd.Zewerdinhetgeheugenvanduizendengegriftenopgetekendindeboekendeshemels,waargeenmenshaarkanuitwissen.AlleevangelischekringeninhetDuitserijknamenhetprotestaanalsdeuitdrukkingvanhungeloofsovertuiging.Overalbeschouwdemendezeverklaringalseenvoorbodevaneennieuwe,beteretijd.EénvandevorstenzeiaandeprotestantenteSpiers:MogedeAlmachtige,dieugenadeheeftgeschonkenomuwgeloofkrachtig,vrijmoedigenonbevreesdtebelijden,uinuwchristelijkevastberadenheidsterkentotdeeeuwigedag"(Ibid.,b.13,ch.6).

Alsdehervormingnahaargedeeltelijkesuccestoteenvergelijkwasgekomenomindegunsttestaanbijdewereld,zouzeGodenzichzelfniettrouwzijngeweestenopdiemanierhaareigenonderganghebbenbewerkt.Allegeneratiesnadezeedelmoedigehervormerskunneneenleslerenuithunervaringen.SatansoptredentegenGodenzijnwoordisnietveranderd.HijisvandaagnogevensterkgekanttegenhetfeitdatmendeSchriftalslevensgidskiestalsindezestiendeeeuw.

Inonzetijdwijktmenergafvanhaarleerenhaarvoorschriftenenishetdringendnodigterugtekerentothetbasisbeginselvanhetprotestantisme:

DeBijbelendeBijbelalléénishetrichtsnoervoorgeloofenleven.Satanstreefternogaltijdnaardegodsdienstvrijheidmetallemogelijkemiddelenuitteschakelen.Deanti-christelijkemachtdiedoordeprotestanteninSpierswerdbestreden,probeertnumetvernieuwdekrachthaarverlorenoppergezagte

herstellen.DezelfdeonwrikbaretrouwaanhetWoordvanGod,waarvandehervormersindecrisisvandezestiendeeeuwblijkgaven,isdeenigehoopopeenhervorminginonzetijd.Verschillendetekenenwezeneropdatergevaardreigdevoordeprotestanten.ErwarenechterookaanwijzingendatGodzijnhanduitstakomdegelovigentebeschermen.IndietijdbrachtMelanchtonzijnvriendSimonGrynaeusinallerijldoordestratenvanSpiersnaardeoevervandeRijn.Hijsmeektehemnaardeoverzijdevanderiviertegaan.GrynaeusvroegzichverbaasdafwaaromMelanchtonzo'nhaasthad.Melanchtonzei:'Eenoudemanmeteenernstigenplechtiggezichtdieiknietken,verscheenvoormijenzeidatdegerechtsdienarenvanFerdinandelkogenblikhierkondenzijnomGrynaeustearresteren.'

OpdiedagwasGrynaeusverontwaardigdgeweestovereenpreekvanFaber,éénvandevoornaamsterooms-katholieketheologen.NaafloophadGrynaeusFabereropgewezendalhijenkeleverderfelijkedwalingen"hadverdedigd.Faberlietzijnwoedenietblijken,maargingonmiddellijknaardekoning,vanwiehijeenaanhoudingsbevelkreegomdelastigehoogleraaruitHeidelbergtelatenarresteren.MelanchtontwijfeldeergeenogenblikaandatGodzijnvriendhadgereddoorhetzendenvanéénvanzijnheiligeengelenomhemtewaarschuwen.

RoerlooswachttehijopdeoevervandeRijntothetwatervanderivierGrynaeusvanzijnvervolgersscheidde.'Eindelijk',zeiMelanchton,toenhijhemopdeandereoeverzag,.eindelijkishijontruktaandewredekakenvanhendiedorstennaaronschuldigbloed'.ToenMelanchtonnaarhuisterugkeerde,hoordehijdatgerechtsdienarenGrynaeuswarenkomenarresterenenzijnhuisonderstebovenhaddengekeerd"(Ibid.,b.13,ch.6).

DeHervormingzounogmeeronderdeaandachtvandemachthebbersvandezeaardewordengebracht.DeprotestantsevorstenhaddeneenaudiëntiebijFerdinandaangevraagd,maarhunverzoekwerdafgewezen.TochzoudenzeeenkanskrijgenomhunzaakuiteentezettenvoordekeizerenvoordehoogwaardigheidsbekledersvankerkenStaat.KarelVwildedetweedrachtdiehetrijkinberoeringbrachtdoenverminderenenriepdaartoeinhetjaarnahetprotestvanSpiers,eenRijksdagbijeenteAugsburgenkondigdeaandathijdiepersoonlijkzouvoorzitten.Deleidersvanhetprotestantismewerdenookuitgenodigd.

DeHervormingwerddoorgrotegevarenbedreigd,maarhaaraanhangersvertrouwdenhunzaaknogaltijdtoeaanGodenbeloofdenplechtigdatzij

onwrikbaartrouwzoudenblijvenaanhetevangelie.DeraadsliedenvandekeurvorstvanSaksenhaddenhemdringendverzochtnietnaardeRijksdagtegaan.Volgenshenhaddekeizerdevorstenuitgenodigdomhenindevaltelokken.Ishetgeenwaaghalzerijalsmenzichzelfmeteenmachtigevijandbinnendemurenvaneenstadopsluit?"Maaranderenzeidenvolvertrouwen:AlsdevorstenzichmoediggedragenisGodszaakgered."

Godisgetrouw.Hijzalonsnietindesteeklaten",zeiLuther(Ibid.,b.14,ch.2).

DekeurvorstvertrokmetzijngevolgnaarAugsburg.Iedereenwaszichbewustvanhetgevaardathembedreigdeenvelenvertrokkenmeteenbedroefdgezichtenmetangstinhethart.MaarLuther,dietotCoburgmethenoptrok,versterktehunwankelendgeloofdoorhetzingenvanhetliedEenvasteburchtisonzeGod",dathijopdiereisschreef.Veelmensenwerdenbevrijdvanhunangstigevoorgevoelensenvelenwerdenoptimistischerdoorditinspirerendelied.DeprotestantsevorstenhaddenbeslotenhunopvattingenopeensystematischemaniermetbewijsmateriaaluitdeSchriftopdeRijksdaguiteentezetten.Luther,Melanchtonenhunmedewerkerswerdenmetdevoorbereidingdaarvanbelast.Dezebelijdenis,deConfessievanAugsburg,werddoordeprotestantenaanvaardalsdeuitdrukkingvanhungeloofenzekwamenbijeenomhunnaamonderditbelangrijkedocumentteplaatsen.

Hetwarenplechtigeenmoeilijkeogenblikken.Dehervormersstondeneropdatdezaakwaarvoorzestredennietmetpolitiekekwestieswerdverward.ZewarenvanmeningdatdeHervorminggeenandereinvloedmochtuitoefenendandiewelkeuitgingvanhetWoordvanGod.

ToendechristelijkevorstennaarvorentradenomdeConfessieteondertekenen,namMelanchtonhetwoord:Theologenenpredikantenbehorendezezaakvoorteleggen.Latenwijhetgezagvandemachthebbersinanderegevallengebruiken".DaaropantwoorddeJohanvanSaksen:Godverhoededatumijuitsluit.Ikbenvastbeslotentedoenwatgoedis,zondermijbezorgdtemakenommijnkroon.IkwildeHerebelijden.MijnkeurvorstenkroonenmijnhermelijnzijnmijnietzodierbaaralshetkruisvanJezusChristus".Nadezewoordenplaatstehijzijnhandtekening.Eenanderevorstzeitoenhijdepenopnam:AlshetvoordeeervanmijnHeerJezusChristusnodigis,benikbereidmijnbezittingenenmijnlevenprijstegeven".Ikwillievermijnonderdanenenmijnstatenvaarwelzeggen,lieverhetlandvanmijnvaderenmetdebedelstafindehandverlaten,danenigeandereleeraantenemendandiewelkeindeze

belijdenisisgeformuleerd"(Ibid.,b.14,ch,6).Zogrootwashetgeloofendemoedvandezegodsmannen.

Dedagdiewasvastgesteldomvoordekeizerteverschijnenwasaangebroken.KarelV,gezetenopzijntroonenomringddoorkeurvorstenenvorsten,verleendeaudiëntieaandeprotestantsehervormers.Hungeloofsbelijdeniswerdvoorgelezen.Indiedoorluchtigevergaderingwerdendewaarhedenvanhetevangelieduidelijkuiteengezetendedwalingenvanderooms-katholiekekerknaarvorengebracht.DiedagwordtterechtdemooistedagvandeHervormingenéénvanderoemrijksteindegeschiedenisvanhetchristendomenvandemensheid"genoemd(Ibid.,b.14,ch.7).

EenpaarjaardaarvoorstonddemonnikuitWittenbergnogalleenopdeRijksdagteWorms.Nuwarenerinzijnplaatsdeedelmoedigsteenmachtigstevorstenvanhetrijk.LuthermochtnietinAugsburgverschijnen,maarwaserwelaanwezigmetzijnwoordenengebeden.Hijschreef:Ikbenbijzonderblijdatikhebmogenleventotdituur,waaropChristusinhetopenbaarwordtverheerlijktdoorzulkeillusteregelovigenopzo'nroemrijkevergadering"(Ibid.,b.14,ch.7).ZogingendewoordenvandeSchriftinvervulling:Ookzalikvoorkoningenoveruwgetuigenissenspreken"(Psalm119:46).IndedagenvanPauluswerdhetevangelie,waarvoorhijindegevangenisterechtgekomenwas,ookopdiemaniervoordevorstenenedelliedenindehoofdstadvanhetkeizerrijkgebracht.Bijdezegelegenheidwerdhetgeenopkeizerlijkbevelnietvandepreekstoelmochtwordenverkondigdinhetpaleisgepredikt;watvolgensvelenzelfsnietgeschiktwasvoordeorenvandienstknechtenenmeidenwerdmetverbazingbeluisterddoordemeestersenherenvanhetrijk.Koningenenrijksgrotenwarenhetpubliek,gekroondevorstenwarendepredikersendepreekgingoverGodskoninklijkewaarheid.Eenschrijverzegt:Sindsdetijdvandeapostelenisergeenbelangrijkerwerkverrichtengeenindrukwekkenderegeloofsbelijdenisafgelegd"(D'Aubigné,b.14,ch.7).

Alleswatdelutheranenzeggeniswaar.Wijkunnenhetnietloochenen",verklaardeeenpausgezindebisschop.Kuntudebelijdenisdiedoordekeurvorstenzijngeestverwantenisafgelegdmetsteekhoudendeargumentenweerleggen?",vroegeenanderaandr.Eck.Nietmetdegeschriftenvandeapostelenendeprofeten",luiddehetantwoord.Maarwélmetdievandekerkvadersendeconcilies!",waaropdevragenstellerantwoordde:Ikbegrijpwatuwilzeggen,VolgensuhoudendelutheranenzichaanhetWoordvanGodenwijniet"(Ibid.,b.14,ch.8).

EnkeleDuitsevorstenwerdenvoorhetprotestantismegewonnen.Dekeizerverklaardedatdeprotestantsegeloofsartikelennietsandersdandewaarheiduitdrukten.DeAugsburgseConfessiewerdinveletalenvertaald,overheelEuropaverspreidenlaterdoormiljoenenaanvaardalsdeuitdrukkingvanhungeloof.

Godstrouwedienarenwerktennietalleen.Terwijldeoverheden,demachtenendebozegeestenindehemelsegewesten"destrijdtegenhenaanbonden,lietGodzijnvolknietaanhunlotover.Alshunogengeopendwaren,zoudenzij,zoalsElisa,Godsaanwezigheidenbijstandduidelijkhebbengemerkt.ToendeknechtvanElisaweesophetvijandelijkelegerdathenomringdeenelkeuitwegafsneed,baddeprofeet:Hereopentochzijnogen,opdathijzie"(2Koningen6:17).Enzie,debergwasvolvurigepaardenenwagens;hethemelselegerstondopgesteldomdegodsmantebeschermen.ZowaaktenengelenookoverdemensendiedeHervormingbevorderden.

EénvandebeginselendieLuthermetdegrootstenadrukverdedigde,wasdatmennooiteenberoepmochtdoenopdeburgerlijkeoverheidomdeHervormingtesteunenengeenwapensmochtgebruikenomdeReformatieteverdedigen.

Hetverheugdehemdatdevorstenvanhetrijkhetevangeliehaddenaangenomen,maartoenzijeendefensiefverbondwildensluiten,verklaardehijdathetevangeliedoorGodalleenverdedigdmoestworden.Hoeminderdemenszichmethetwerkbemoeide,desteopvallenderzoudetussenkomstvanGodzijn.Volgenshemwarenallevoorgesteldepolitiekemaatregeleningegevendoorhunbeschamendevreesenhunzondiggebrekaanvertrouwen"(D'Aubigné,Londoned.,b.10.ch.14).Toenmachtigevijandensamenspandenomhetprotestantismetenvaltebrengenenheternaaruitzagdatduizendenzwaardenzoudenwordengetrokkenomhettebestrijden,schreefLuther:Satangaatalseenrazendetekeer,goddelozekerkvorstenberameneensamenzwering;wijwordendooroorlogbedreigd.SpoordemensenaanmoedigtestrijdenvoordetroonvanGoddoorhetgeloofenhetgebed,zodatonzevijandendoorGodsGeestoverwonnen,totvredegedwongenkunnenworden.Onzedringendstebehoefte,onzebelangrijkstetaakishetgebed.VerteldemensendatzijblootgesteldzijnaandescherptevanhetzwaardenaandewoedevanSatanenlaathenbidden"(D'Aubigné,b.10,ch.14).

LaterzinspeeldeLuthernogeensopdedefensieligadiedeprotestantsevorsten

wildenoprichtenenverklaardedathetenigewapendatbijdezestrijdgebruiktmochtwordenhetzwaarddesGeestes"was.

IneenbriefaandekeurvorstvanSaksenschreefhij:Wijhebbengewetensbezwarentegenhetvoorgesteldebondgenootschap.Wijzoudenlievertienkeerstervendandatonsevangelieééndruppelbloedlietvloeien.Wijbehorenonstegedragenalslammerendienaardeslachtbankgaan.WijdienenhetkruisvanChristustedragen.Uwehoogheidbehoeftnietbezorgdtezijn.Wijzullenmetonzegebedenméérbereikendanalonzevijandenmethungrootspraak.Umoeteralleenvoorzorgendatuwhandennietbesmeurdwordendoorhetbloedvanuwbroeders.Alsdekeizereistdatwijaanzijnrechtbankenwordenovergeleverd,zijnwijbereidteverschijnen.Ukuntdeverdedigingvanonsgeloofnietopunemen:iedereenmoetopeigenrisicogeloven"(Ibid.,b.14,ch.1).

DemachtdiedewereldindetijdvandeHervormingdeedwankelen,kwamuitdeverborgenplaatsvanwaardegebedentotGodwerdenopgestuurd.DaarplaatstenGodsdienarenmetheiligekalmtehunvoetenopderotsvanzijnbeloften.

TijdensdestrijdteAugsburglietLuthergeendagvoorbijgaanzondertenminstedrieuurtebiddenenhijbadopurendieeigenlijkhetmeestgeschiktwarenvoorzijnstudie.IndeafzonderingvanzijnkamerhoordemenhemvaakzijnzielvoorGoduitstorten,volaanbidding,vreesenhoop,zoalsiemanddietoteenvriendspreekt!'.Hijzei:,IkweetdatuonzeVaderenonzeGodbentendatUdevervolgersvanuwkinderenzultverstrooien,wantUbentmetonsinditgevaar.Ditisuwwerkenwijzijneropuwbevelaanbegonnen.Verdedigonsdan,oVader!"(Ibid.,b.14,ch.6).

AanMelanchton,dieondervreesenangstgebuktging,schreefhij:GenadeenvredeinChristus-inChristus,zegik,ennietindewereld.Amen.Ikhaatdebuitengewoonzwarezorgendiejekwellen,Alsjevindtdatonzezaaknietrechtvaatdigis,moetjehaaropgeven,Alsdezaakrechtvaardigis,latenwijdangelovenindebeloftenvanHemdieonszegtdatwijzondervreesmogenslapen.WijzullenniettevergeefsrekenenopChristusinonsstrevennaarrechtvaardigheidenwaarheid.Hijleeft.Hijheerst.Waarzoudenwijdanbangvoorzijn?"(Ibid.,b.14,ch.6)

Godhoordehetgeroepvanzijndienaren.Aanvorstenenpredikantenschonkhij

genadeenmoedomdewaarheidteverdedigentegendeheersersvandeduisternisindezewereld.Godzegt:zie.IkleginSioneenuitverkorenkostbarehoeksteenenwieophemzijngeloofbouwt,zalnietbeschaamduitkomen"(1Petrus2;6).DeprotestantsehervormershaddenopChristusgebouwdendepoortenvanhetdodenrijkkondenhennietoverweldigen.

12-DeHervorminginFrankrijk

HetprotestvanSpiersendeAugsburgseConfessie,diedetriomfvandeHervorminginDuitslandinluidden,werdengevolgddoorjarenvanstrijdenduisternis.

Hetprotestantisme,datverzwaktwerddoordeverdeeldheidonderzijnaanhangersenwerdaangevallendoormachtigevijanden,scheenvollediguitgeroeidtezullenworden.Duizendengelovigenbezegeldenhungetuigenismethunbloed.Erbrakeenburgeroorloguit.Deprotestantsezaakwerddooréénvanhaarvoornaamsteaanhangersverraden.Deedelmoedigsteevangelischevorstenvieleninhandenvandekeizerenwerdenalsgevangenenvanstadtotstadgedeporteerd.

Maarophetogenblikdatdekeizerschijnbaartriomfeerde,leedhijdenederlaag.Zijnprooiwerdaanzijngreepontruktenhijwasopdeduurgenoodzaaktdenieuweleertegedogen,terwijlhetzijnlevensideaalwasgeweesthaaruitteroeien.Hijhadzijnkeizerrijk,zijnschattenenzelfszijnlevenophetspelgezetomdeketterijteverpletteren.Nuzaghijhoezijnlegersdoordestrijdwarengedecimeerd,hoeleegzijnschatkistwasenhoezijnkoninkrijkendooropstandwerdenbedreigd,terwijlhetgeloofdathijtevergeefshadwillenonderdrukkenzichoveralverspreidde.KarelVhadtegeneenalvermogendemachtgestreden.Godhadgezegd:Erzijlicht",maardekeizerwildededuisternismetallegeweidhandhaven.Zijnplannenwarenverijdeld.Hijdeedafstandvanzijntroonentrokzichterugineenklooster;hijwasoudvóórzijntijdenuitgeputdoordestrijd.

ZowelinZwitserlandalsinDuitslandkwamenerdonkeredagenvoordeHervorming.Terwijlvelekantonshetprotestantismeaannamen,klamptenanderezichmetblindehalsstarrigheidvastaanhetgeloofvanRome.Rome'svervolgingvandegenendiedewaarheidwildenaannemen,leiddetenslottetothetuitbrekenvaneenburgeroorlog.Zwinglienveleanderendiezichbijhemhaddenaangesloten,sneuveldentijdensdebloedigeveldslagbijKappel.

Oecolampadiuswerdovermanddoordezeverschrikkelijkerampenenstierfkortdaarna.Rometriomfeerdeenscheenopveelplaatsenallestezullenheroverenwatzeverlorenhad.MaarGod,wiensraadsbesluiteneeuwigzijn,hadzijnwerkenzijnvolknietverlaten.Hijzouhenmetzijneigenhandbevrijden.Godhadin

anderelandenmensenopgeroepenomdehervormingvoorttezetten.

InFrankrijkbegondedageraadaldoortebrekenvóórdenaamLutherbekendwas.Eénvandeeerstendiehetlichtontvingen,wasdebejaardeLefëvred'Etaples,eenzeergeleerdman,hoogleraaraandeuniversiteitvanParijseneenoprecht,vurigpapist.BijzijnonderzoekvandeoudeliteratuurwerdzijnaandachtgetrokkendoordeBijbel,diehijsamenmetzijnstudentenbegontebestuderen.

Lefëvrewaseenvurigheiligenvereerderenhijwasvanplaneengeschiedenisvandeheiligenenmartelarenteschrijven,waarvoorhijgebruikzoumakenvandelegendenvandekerk.Ditwerkvergdeveelinspanning.HijwaserechteralflinkmeeopgeschotentoenhijopdegedachtekwamdatdeSchrifthemheelwatzoukunnenhelpen.Daarombegonhijhaarmethetoogopzijnwerktebestuderen.DoorhetonderzoekvandeBijbelleerdehijinderdaadhetbestaanvanheiligenkennen,maarhetwarennietdievanderoomsekalender.Zijngeestwerdoverspoelddooreenvloedvangoddelijklicht.VerbijsterdenverontwaardigdliethijdetaakdiehijopzichhadgenomenvallenenwijddezichaanhetWoordvanGod.Kortdaarnaginghijovertotdeverkondigingvandekostbarewaarhedendiehijdaarinontdekte.In1512,nogvóórLutherofZwinglihunhervormingswerkhaddenaangevat,schreefLefèvre:Godalleenschenktonsdoorhetgeloofdegerechtigheiddieonsdoorzijngenadealleentotheteeuwigelevenrechtvaardigt".(Wylie,b.13,ch.1).

Toenhijdieperingingopdeverborgenhedenvandeverlossing,riephijuit:Hoemajestueusisdezeruil:deZondeloze;wordtveroordeeldendeschuldigegaatvrijuit.DeZegendraagtdevloekendevervloektewordtgezegend.HetLevensterftendedodenleven.DeHeerlijkheidwordtgehuldinduisternisenhijdienietsanderskendedaneenbeschaamdgezichtwordtmetheerlijkheidbekleed".(D'Aubigné,Londoncd.,b.12,ch.2).

HijverkondigdedatdeeervandeverlossingalleenGodtoekwamenhijzeiookdathetdeplichtvandemenswastegehoorzamen.AlsjeeenlidvanChristus'gemeentebent",zeihij,benjeeenlidvanzijnlichaam.Alsjeeenlidvanzijnlichaambent,benjeookvolvandegoddelijkenatuur...Alsdemensenditvoorrechtbeterbegrepen,zoudenzeeenzeerrein,ingetogenenheiliglevenleiden.Zezoudenalleheerlijkheidvandezewereldverachtenalszehaarvergelekenmetdeheerlijkheiddieinhenis-eenheerlijkheiddiehetvleselijkeoognietkanzien".(Ibid.,b.12,ch.2).

OnderdestudentenvanLefëvrewarenerenkelendieaandachtignaarzijnwoordenluisterdenenlangnadathunleermeesterernietmeerwas,dewaarheidzoudenverkondigen.ZoiemandwasGuillaumeFarel.Hijwasdezoonvanvromeouders,diehemhaddeningeprentdathijzichonvoorwaardelijkaandeleervandekerkdiendeteonderwerpen.FarelkonzoalsdeapostelPaulusvanzichzelfzeggen:Ikhebnaardemeestnauwgezettepartijvanonzegodsdienst,alsFarizeeër,geleefd"(Handelingen26:5).AlstoegewijdaanhangervanRomebranddehijvanijveromallendiezichtegendekerkdurfdenteverzettenteverdelgen.Laterschreefhijoverdezeperiodeinzijnleven:Alsikhoordedatiemandzichtegendepausverzette,knarstenmijntandenalsdievaneenrazendewolf'(Wylie,b.13,ch.2).

HijwasonvermoeibaarinzijnheiligenvereringentroksamenmetLefëvreinParijsvankerktotkerkomvoordealtarentebiddenenomgavenvoorderelikwieënkastjesneerteleggen.Tochkonzijndevotiehemgeeninnerlijkevredeschenken.Hijwaszichbewustvanzijnzondigheid,maarzijnboetedoeningkonhemdaarnietvanbevrijden.Hijluisterdenaardewoordenvandehervormeralsnaareenstemuitdehemel:Wijwordendoorgenadeverlost".DeOnschuldigewordtveroordeeldendemisdadigerwordtvrijgesproken".AlleenhetkruisvanChristusopentdepoortenvandehemelensluitdepoortenvanhetdodenrijk"(Ibid.,b.13,ch.2).

Farelnamdewaarheidmetblijdschapaan.DooreenbekeringzoalsdievanPauluswerdhijbevrijduitdeslavernijvandetraditieenginghijovernaardevrijheidvandezonenGods.Ikhadnietmeerhetmoordlustigehartvaneenuitgehongerdewolf,maarwerdzorustigalseengedweeenonschuldiglam.IkhadmijvolledigontworsteldaandepausenmijvolkomengewijdaanJezusChristus",zeihij(D'Aubigné,b.12,ch.3).TerwijlLefëvrehetlichtonderzijnstudentenverspreidde,verkondigdeFareldewaarheidinhetopenbaar.HijwaseventoegewijdinhetwerkvanChristusalsvroegertoenhijindienstvandepauswas.Kortdaarnaslooteenhoogwaardigheidsbekledervandekerk,debisschopvanMeaux,zichbijhenaan.Ookanderebekwameengeleerdemensendedenmeeaandeverkondigingvanhetevangelie,datmensenvanallerangenenstanden-vanambachtsliedenenboerentotmensenvankoninklijkebloede-aansprak.

DezustervanFransI,dietoenderegerendevorstwas,namhetevangelischgeloofaan.Dekoningendekoningin-moederschenenhetprotestantismeenige

tijdgunstiggezindtezijnendehervormerskekenvolverwachtinguitnaardetijdwaarinFrankrijkvoorhetevangeliezouwordengewonnen.

Zewerdenechterteleurgesteldinhunverwachtingen.BeproevingenenvervolgingenstondendediscipelenvanChristustewachten.Dezewerdenechtergenadigaanhunblikonttrokken.Erkwamweervrede.Intussenkondenzeweeropkrachtenkomenombeterhethoofdtekunnenbiedenaandestorm.DeHervorminggingsnelvooruit.DebisschopvanMeauxwerkteijveriginzijneigenbisdomomzowelgeestelijkenalslekenteonderwijzen.Onwetendeenimmorelepriesterswerdenafgezetenzoveelmogelijkdoorvromeengeleerdemannenvervangen.HetwasdevurigewensvandebisschopdatdemensenhetWoordvanGodinhuneigentaalzoudenkunnenlezen.Dezewensgingkortdaarnainvervulling.LefêvrebegonaandeFransevertalingvanhetNieuweTestament.OphetzelfdeogenblikdatLuthersDuitsevertalinginWittenbergvandeperskwam,werdhetFranseNieuweTestamentinMeauxuitgegeven.DebisschopspaardekostennochmoeiteomhetinzijnparochiesteverspreidenenhetduurdenietlangofdeboerenvanMeauxhaddenallemaaleenexemplaarvandeHeiligeSchrift.

Dezemensennamendeboodschapuitdehemelaanzoalsreizigersdietothungrotevreugdeeenwaterbronontdekkenophetogenblikdatzevandorstversmachten.DeboerenophetlandendeambachtsliedeninhunwerkplaatsenvrolijktenhundagelijkswerkopmetgesprekkenoverdekostbarewaarhedenvandeBijbel,'sAvondsgingenzenietmeernaardewijnhuizen,maarontmoettenelkaarthuisomhetWoordvanGodtelezen,tebiddenenGodteprijzen.

Nakorterijdwasereeningrijpendeveranderingindezedorpenmerkbaar.Hoewelzemaatschappelijkgezientotdelaagsteklassevanontwikkelde,hardwerkendeboerenbehoorden,konmendehervormende,verrijkende,krachtvanGodsgenadeinhunlevenmerken.Zewareneenvoudig,liefdevolenheiligenlietenzienwathetevangeliekandoeninhetlevenvanhendiedeboodschapinalleoprechtheidaannemen.

HetlichtdatteMeauxwerdontstoken,wierpzijnstralentotverindeomtrek.Elkedagnamhetaantalbekeerlingentoe.Gedurendeenigerijdwerddewoedevandegeestelijkheidinbedwanggehoudendoordekoning,diehetbekrompenfanatismevandemonnikenverachtte.Deleidersvanderooms-katholiekekerkkregenopdenduurechtertochhunzin.Erwerdenbrandstapelsopgericht.De

bisschopvanMeauxwerdgedwongentekiezentussendevuurdoodendeherroepingvandenieuweleer.Hijkoosdemakkelijksteweg.Ondanksdevalvandeleiderbleefdekuddestandvastig.Velengetuigdentemiddenvandevlammen,voordewaarheid.Doorhunmoedentrouwopdebrandstapelsprakendezeeenvoudigechristenentotduizendendienooitvanhungetuigenishaddengehoordindedagentoenernogvredewas.

Hetwarennietalleeneenvoudige,armemensendieondankshunlijdeneninweerwilvandespot,voorChristusdurfdentegetuigen.Indeprachtigekastelenenpaleizenwarenermensenvanadeldiedewaarheidbelangrijkervondendanrijkdomofrangenhaarzelfsmeeropprijssteldendanhetleven.Mensenmeteenkoninklijkewapenrustingblekenedelmoedigerenstandvastigertezijndandemanmetzijnbisschoppelijkegewadenenzijnmijter.

LouisdeBerquinwasvanadellijkeafkomst.Hijwaseendappereenhoofdseridderenhijwijddezijnlevenaandestudie.Hijhadverfijndemanierenenwasopmoreelgebiedonberispelijk.Hijwaseenstiptenavolgervanpauselijkeordonnantiènenwoondeveelmissenenprekenbij;...zijnbelangrijkstedeugdwasweldathijhetlutheranismebijzonderverafschuwde",alduseenschrijver.MaarzoalszoveleanderenwerdhijdoordeVoorzienigheidtotdeBijbelgebrachtenontdekteertotzijnverbazingnietdeleervanRome,maardievanLuther"(Wylie,b.13,ch.9).Vantoenafzettehijzichvollediginvoorhetevangelie.

VelenbeschouwdenhemalsdemandievoorbestemdwasomdehervormervanFrankrijktewordenomdathijdegeleerdsteonderdeFranseedelenwas"enomdathijbekendstondomzijntalentenenwelsprekendheid,zijnontembaremoed,zijnheldhaftigegeloofsijverenzijninvloedaanhethof,wanthijwaseengunstelingvandekoning.Bezazei:"BerquinzoueentweedeLutherzijngewordenalsFransIvoorhemeentweedekeurvorstwasgeweest".Depapistenbrulden:HijisergerdanLuther"(Ibid.,b.13,ch.9).Hijwerdinderdaadmeergevreesddoorderooms-katholiekenvanFrankrijk.Zewierpenhemalseenketterindegevangenis,maarhijwerdweerinvrijheidgestelddoordekoning.Destrijdduurdejarenlangvoort.

FransIwerdheenenweergeslingerdtussenRomeendeReformatie.Hetgevolgdaarvanwasdathijnueensdeonstuimigeijvervandemonnikentolereerdeenzedanweerinbedwanghield.Berquinwerdtotdriemaaltoedoorderooms-katholiekeleidersgevangengezetentelkensweervrijgelatendoordevorst,die

uitbewonderingvoorzijntalentenenzijnedelmoedigkarakterweigerdehemaandehaatvandegeestelijkheidoverteleveren.

MenhadBerquinherhaaldelijkgewaarschuwdvoorhetgevaardatheminFrankrijkbedreigde.Menhadhemaangeradenhetvoorbeeldtevolgenvananderendiedankzijhunvrijwilligeballingschapinveiligheidwaren.Debange,opportunistischeErasmus,dieondankszijngrotegeleerdheidnietdemorelekrachthadomprestigeenlevenondergeschikttemakenaandewaarheid,schreefaanBerquin:

Umoeteenverzoekindienenomalsambassadeurnaarhetbuitenlandtewordengestuurd.UzoueenreisdoorDuitslandmoetenmaken.UkentBezaenzijnsoortgenoten.Hijiseenduizendkoppigmonsterdatzijngifnaarallekantenspuwt.Uwvijandenzijnlegio.AlwasuwzaakbeterdandievanJezusChristus,zijzullenunietloslatentotzeueenwrededoodhebbenlatensterven.Umagnietteveelvertrouwenstellenindebeschermingvandekoning.Brengtumijinelkgevalnietinopspraakbijdefaculteitdergodgeleerdheid"(Ibid.,b.13,ch.9).DegeloofsijvervanBerquinwerdechtergroternaarmateermeergevaardreigde.Hijvolgdedusdesluwe,zelfzuchtigeraaddieErasmushemhadgegevenhelemaalnietop,maarbeslootnogmoedigeroptetreden.Hijwildenietalleendeverdedigingvandewaarheidopzichnemen,maarhijwasookvanplandedwalingtebestrijden.Derooms-katholiekenwildenhemvanketterijbeschuldigen,maarhijzoujuistbewijzendatzijketterswaren.ZijnactiefsteenfelstetegenstanderswarendegeleerdetheologenenmonnikenvandetheologischefaculteitvandegroteParijseuniversiteit,éénvandehoogstekerkelijkeautoriteitenvanParijsenvanFrankrijk.UitdewerkenvandezetheologenciteerdeBerquintwaalfstellingendiehijopenlijkonbijbelsenketters"noemdeendeedeenberoepopdekoningominditgeschiluitspraaktedoen.

Dekoningwasblijdathijdekrachtendescherpzinnigheidvandeelkaarbestrijdendepartijentegenoverelkaarzoukunnenstellenenwasergverheugddathijdekanskreegomdetrotsvandezehoogmoedigemonnikentebreken.Daaromverzochthijderooms-katholiekenhunstellingenaandehandvandeBijbelteverdedigen.Zewistenweldatzenietveelhaddenaanditwapen.Zewarenmeervertrouwdmetgevangenneming,folteringenendebrandstapel.

DebordjeswarenverhangenenzemerktendatzezelfvoordeafgrondstondenwaarinzeBerquinhaddenwillengooien.Zezochtenkoortsachtignaareenuitweg."JuistindiedagenwerdeenbeeldvandeMaagdopdehoekvanéénvan

destratenbeschadigd".Ditveroorzaaktegroteopschuddingindestad.Demassastroomdenaardeplaatswaarhetgebeurdwasengafuitingaanhaardroefheidenverontwaardiging.Ookdekoningwasergonderdeindruk.Demonnikenkondenmuntslaanuitditvoorvalengrependekansmetbeidehandenaan.DitzijndegevolgenvandeleervanBerquin".riepenze.Dezeluthersesamenzweerderstaatophetpuntallesomvertewerpen:degodsdienst,dewettenenzelfsdetroon"(Ibid.,b.13,ch.9).

Berquinwerdnogmaalsgearresteerd.DekoningtrokzichuitParijsterug.Daardoorhaddendemonnikenvrijspelomhunwildoortedrijven.Dehervormerwerdberechtenterdoodveroordeeld.OmtevermijdendatFransInogzouingrijpenomhemteredden,werdhetvonnisopstaandevoetvoltrokken.Omtwaalfuur'smiddagswerdBerquinnaardeplaatsvandeterechtstellinggebracht.Erwaseenenormemenigtesamengestroomdomgetuigetezijnvandegebeurtenis.VelenwarenverbaasdenverontrustoverhetfeitdathetslachtoffereentelgwasuitéénvandebesteenmoedigstefamiliesvanFrankrijk.Opdegezichtenvandemensendieelkaarverdrongen,konmenhunontzetting,verontwaardiging,verachtingenbitterehaatlezen.Maaropééngezichtwasergeendroefheid.Degedachtenvandemartelaarwarenververwijderdvanditrumoerigetoneel.HijwaszichalleenbewustvandeaanwezigheidvanzijnHeer.

Hetkonhemechtnietschelendathijopeensmerigemestwagenstond.Hijtrokzichnietsaanvandesomberetroniesvanzijnvervolgersenverontrusttezichnietoverdevreselijkedooddiehemtewachtenstond.DeLevendediedoodgeweestwas,maarinalleeeuwighedenleeftendesleutelsvandedoodenhetdodenrijkheeft,stondnaasthem.Berquinsgezichtstraaldevanlichtenvredeuitdehemel.Hijhadeenmooiefluwelenmantel,eenwambuisvansatijnendamasteneengoudgelebroekaan"(D'Aubigné,HistoryoftheReformationinEuropeinthetimeofCalvin,b.2,ch.16).HijzouvanzijngeloofgetuigenvoordeKoningderKoningenenvoorhettoeziendheelal.Geenenkelverdrietkonzijnblijdschapoverschaduwen

Toendestoetlangzaamdoordeovervollestratentrok,werdendetoeschouwersgetroffendoorzijnsereniteitenvrede.Metverbazingsteldenzedeblijdetriomfinzijnblikeninzijnoptredenvast.Menzei:Hijisalsiemanddieineentempeloverheiligedingenzitnatedenken"(Wylie,b.13,ch.9).

Berquinprobeerdeopdebrandstapeleenpaarwoordentothetvolkterichten.

Demonnikenwarenechterbangvoordeinvloeddiedaarvanzoukunnenuitgaanenbegonnenteschreeuwen,terwijldesoldatenmethunwapenskletterden,zodathunlawaaidemartelaaroverstemde.ZogafhethoogsteliterairenkerkelijkgezagvanhetbeschaafdeParijsin1529hetlaffevoorbeeldomdeheiligewoordenvandestervendeophetschavotteoverstemmen.Ditvoorbeeldzoudoorhetgepeupelwordengevolgdin1793"(Ibid.,b.13,ch.9).

Berquinwerdgewurgdenzijnlichaamwerddoordevlammenverteerd.HetnieuwsvanzijndoodstemdedeaanhangersvandeHervorminginheelFrankrijktotdroefheid.Maarzijnofferwasnietvergeefs.Degetuigenvandewaarheidzeiden:Wijzijnookbereidomblijmoedigdedoodintegaan,metonzeogengerichtophettoekomstigeleven"(D'Aubigné,b.2,ch.16).

TijdensdevervolgingeninMeauxwerdendevergunningenvandepredikanteningetrokken.Zewerdenopdiemanierverplichtnaaranderegebiedentevertrekken.NaenigetijdvertrokLefêvrenaarDuitsland.FarelkeerdeterugnaarzijngeboortestadinOost-Frankrijkomhetlichttelatenschijnenopdeplaatswaarhijzijnkinderjarenhaddoorgebracht.DaarwistmenalwaterinMeauxgebeurde,maarerkwamentochveelmensenluisterennaardewaarheid,diehijonbevreesdenmetgroteijververkondigde.

Hetduurdeechternietlangoferwerdeenberoepopdeoverheidgedaanomhemhetzwijgenopteleggen.Hijwerduitdestadverbannen.Hoewelhijnietmeerinhetopenbaarmochtoptreden,trokhijdoorveldenendorpenenverkondigdehetevangelieinparticulierewoningenenafgelegenweiden.Hijvondeenschuilplaatsindebossenengrottendiehijalsjongenvaakhadbezocht.

Godwashemopnoggroterebeproevingenaanhetvoorbereiden.Hijzei:Hetheeftmijnietontbrokenaandekruisen,vervolgingenensamenzweringenvanSatanwaartegenikgewaarschuwdwas.Zewarenveelergerdanikineigenkrachthadkunnendragen,maarGodismijnVader.HijheeftmijdekrachtgeschonkendieiknodighadenHijzaldataltijdblijvendoen".(D'Aubigné,HistoryoftheReformationofthe16thCentury,b.12,ch.9).

Zoalsindedagenvandeapostelenhaddendevervolgingenveeleertotbevorderingvandeevangeliepredikinggestrekt"(Filippenzen1:12).UitParijsenMeauxverdreven,trokkenzijdan,dieverstrooidwerdenhetlanddoor,hetevangelieverkondigende"(Handelingen8:4).Zovondhetlichtzijnwegnaar

velevandeafgelegengebiedenvanFrankrijk.Godwasnogaltijdmensenaanhetvoorbereidenomzijnwerktebevorderen.InéénvandeParijsescholenwasereenernstige,kalmejongemandieblijkgafvanintelligentieenscherpzinnigheidenookdoorzijnonberispelijkelevenswandel,studie-ijverenvroomheidopviel.DoorzijntalentenenzijntoewijdingwerdhijspoedigdetrotsvandeschoolenmenverwachttevolvertrouwendatJohannesCalvijnéénvandebekwaamsteenvoornaamsteverdedigersvandekerkzouworden.

Maareenstraalvanhetgoddelijkelichtdrongzelfsdoordemurenvanscholastiekenbijgeloofdiehemomringden.Hijhuiverdebijhethorenvandenieuweleerentwijfeldeergeenogenblikaandatdekettersdevuurdoodwaartoezeveroordeeldwerden,verdienden.Zonderdathijhetwist,kwamhijevenwelooginoogtestaanmetdeketterijenwerdhijgedwongendekrachtvanderooms-katholieketheologietetoetsenomdeprotestantseleertebestrijden.

EenneefvanCalvijndieprotestantwasgeworden,woondeinParijs.Detweenevenontmoettenelkaargeregeldendiscussieerdendanoverdeproblemendiedechristenheidverontrustten.Olivetanus,deprotestantzei:Erzijnmaartweegodsdienstenindewereld.Enerzijdsdegodsdienstendiedemensenzelfhebbenverzonnen;zehebbenmetelkaargemeendatdemenszichzelfredtdoorceremoniënengoedewerken.EnanderzijdsdegodsdienstdieindeBijbelwordtgeopenbaardendiedemensleertdatverlossingslechtseengenadegiftvanGodis".

Ikwilnietsmetjouwnieuweleertemakenhebben",zeiCalvijn.Denkjesomsdatikmijnhelelevengedwaaldheb?"(Wylie,b.13,ch.7).

Maarinzijngeestwarenergedachtenopgeroependiehijnietzomaarkonverdrijven.Toenhijalleenopzijnkamerwas,dachthijnaoverdewoordenvanzijnneef.Hijwerdzichbewustvanzijnzondigheid.HijzagzichzelfzondermiddelaarintegenwoordigheidvaneenheiligeenrechtvaardigeRechter.Devoorspraakvanheiligen,goedewerkenenkerkelijkeceremonieskondengeenverzoeningdoenvoordezonde.Hijzagalleendeduisternisvandeeeuwigewanhoop.Delerarenvandekerkprobeerdenhemtevergeefstetroosten.Tevergeefsnamhijzijntoevluchttotdebiechtentotboetedoening;zekondenhemnietmetGodverzoenen.

TerwijlCalvijnnogindezehopelozestrijdgewikkeldwas,kwamhijeensopeenpleinenzaghoemenereenketterverbrandde.Devrededievanhetgezicht

straaldevandezemartelaarvervuldehemmetverbazing.Ondanksdefolteringvandievreselijkedoodenondanksdenogverschrikkelijkereveroordelingvandekerk,gafdezemartelaarblijkvaneengeloofeneenmoeddiedejongestudentpijnlijkverrastentoenhijaanzijneigenwanhoopengeestelijkeduisternisdacht,terwijlhijzichtochbijzonderstiptaandevoorschriftenvandekerkhield.HijwistdatdeketterszichopdeBijbelberiepen.Hijbeslootdieteonderzoekenomindienmogelijkhetgeheimvanhunblijdschapteontdekken.

IndeBijbelvondhijChristus.O,Vader",riephijuit,zijnofferheeftuwtoornbevredigd.Zijnbloedheeftmijnonreinheidweggewassen.Zijnkruisheeftmijnvloekgedragen.Doorzijndoodzijnmijnzondenvergeven.Wijhebbenvooronszelfveelnuttelozedwaashedenverzonnen,maarUheeftuwWoordalseenfakkelvoormijgesteldenUheeftmijnhartgeraakt,opdatikalleandereverdienstendandievanJezuszouverafschuwen"(Martijn,vol.3,ch.13).Calvijnwasvoorhetpriesterschapopgeleid.Toenhijnogmaartwaalfjaaroudwas,werdhijtotkapelaanvaneenkleinekerkbenoemdenwerdzijnkruinovereenkomstigdekerkelijkeregeldoordebisschopgeschoren.Hijontvinggeenwijdingenvervuldeookgeenpriesterlijkefuncties,maarwerdweltotdegeestelijkheidgerekend,droegdetitelvanzijnambtenkreegereenvergoedingvoor.

Toenhijinzagdathijnooitpriesterzoukunnenworden,ginghijeentijdjerechtenstuderen,maarhielddaartenslottemeeopennamzichvoorzijnlevenaanhetevangelietewijden.Hijaarzeldeechteromhetevangelieinhetopenbaarteverkondigen.Hijwasverlegenvanaardenginggebuktonderhetbesefvandezwareverantwoordelijkheiddiezijnambtmetzichmeebrachtenwildenogaltijdverderstuderen.Tenslotteginghijtochinophetdringendeverzoekvanzijnvrienden.Hijzei:Hetisfantastischdatiemandvanzolageafkomsttotzo'nhogewaardigheidkanwordengeroepen"(Wylie,b.13,ch.9).

Calvijnbegonrustigaanzijntaakenzijnwoordenwarenalsdauwdiedeaardeverfrist.HijhadParijsverlatenengingwonenineenprovinciestadjeonderbeschermingvanprinsesMargaretha,diehetevangelieliefhadendeevangelischechristenenbeschermde.

Calvijnwasjong,vriendelijkenbescheiden.Hijzochtdemenseneerstthuisop.OmringddoordeledenvanhetgezinlashijvooruitdeBijbelenleerdehundewaarhedenvandeverlossing.Zijdiedeboodschaphoorden,brachtenhetgoedenieuwsaananderen.Laterginghijnaarafgelegendorpenengehuchtenbuitende

stad.Hijwerdinkastelenenhuttenontvangenenlegdedegrondslagvangemeentendieonbevreesdegetuigenvoordewaarheidzoudenopleveren.

EnkelemaandenlaterkeerdehijnaarParijsterug.Erheersteeenongewoneopwindinginkringenvangeleerdenenstudenten.DoordestudievandeoudetalenhadmenbelangstellingvoordeBijbelgekregen.Velendiedewaarheidnogniethaddenaangenomen,discussieerdenvolvuurenbestredenzelfsdeverdedigersvanhetrooms-katholicisme.

HoewelCalvijnbedrevenwasintheologischedisputen,hadhijeenbelangrijkereopdrachttevervullendandezeluidruchtigeredenaars.DemensenstondenopenvoordeBijbelennúwashetdetijdomhundewaarheidteverkondigen.Terwijlerindeauditoriavandeuniversiteitenvolopwerdgediscussieerdovertheologischeonderwerpen,gingCalvijnvanhuistothuisomdemensendeBijbeltelerenkennenenmethentepratenoverChristusendiegekruisigd."

GodhadhetzobeschiktdatParijsnogeenuitnodigingzouontvangenomhetevangelieaantenemen.MenhaddeoproepvanLefêvred'EtaplesenFarelafgewezen,maardeboodschapzouweeraanallestandenvandehoofdstadwordenverkondigd.

Dekoning,diezichdoorpolitiekemotievenlietleiden,hadzichnognietvolledigtegendeHervorminggekeerddooreendefinitievekeuzevoorRome.MargarethahooptenogaltijddathetprotestantismeinFrankrijkzouzegevieren.ZebeslootdathetprotestantismeinParijsverkondigdmoestworden.Tijdensdeafwezigheidvandekoninggafzeeenprotestantspredikantopdrachtomindekerkenvandestadtepreken.

Toendeleidersvanderooms-katholiekekerkditverboden,steldezijhetpaleisopen.Eenvertrekwerdalskapelingerichtenerwerdaangekondigddaterelkedagopeenbepaalduureenpreekzouzijnendatallemensenvanallestandenwelkomwaren.Hetvolkstroomdenaardediensten.Nietalleendekapel,maarookdevoorvertrekkenenzalenwarenstampvol.Duizendenmensen-edelen,staatslieden,rechtsgeleerden,koopliedenenambachtslui-kwamenelkedagsamen.

Dekoningverbooddezesamenkomstenniet,maargafjuistbevelomtweeParijsekerkenopentestellen.NooittevorenwasdestadzódoorhetWoordvanGodaangegrepen.Degeestdeslevensuitdehemelscheendemensente

inspireren.Matigheid,reinheid,ordeenvlijtkwamenindeplaatsvandronkenschap,bandeloosheid,strijdenleegloperij.Maardegeestelijkenblevennietwerkloostoezien.Dekoningwildenognietingrijpenomeeneindtemakenaandeprediking.Daaromdedenzeeenberoepophetgepeupel.Zelietengeenmiddelonbeproefdomdevooroordelen,devreesenhetfanatismevandeonwetende,bijgelovigemassaaantewakkeren.

Parijsvolgdedezedwaalleraarsblindelings;zoalsookvroegerhetgevalwasgeweestmetJeruzalemhaddenzenietopgemerktdatGodnaarhenomzagenverstondenzenietwattothunvredediende.TweejaarlangwashetWoordvanGodindehoofdstadgepredikt.Velenhaddenhetevangelieaangenomen,maardemeerderheidhadhetverworpen.FransIhadalleenompolitiekeredenengedaanalsofhijverdraagzaamwas.Deaanhangersvandepauskregenweerdeoverhand;dekerkenwerdenopnieuwgeslotenenerwerdennogmaalsbrandstapelsopgericht.

CalvijnwasnoginParijs,waarhijzichdoorstudie,meditatieengebedopzijntoekomstigetaakvoorbereidde.Ondertussenbleefhijhetevangelieverkondigen.Naenigetijdwerdookhijverdacht.

Deoverheidwasvastbeslotenhemnaardebrandstapeltebrengen.Hijdachtdathijveiligwasinzijnafzonderingenwaszichnietbewustvanhetgevaar,tothetogenblikdatenkelevriendennaarzijnkamerkwamengesneldmethetnieuwsdatgerechtsdienarenhemkwamenarresteren.Opdatogenblikhoordenzeopdedeurbonzen.Zemochtengeenminuutverliezen.Enkelevanzijnvriendenhieldendegerechtsdienarenopaandedeur,terwijlanderendehervormerdooreenraamhielpenontvluchten.

Hijnamdewijknaarderandvandestad.Hijvondeenveiligonderkomeninhethuisvaneenboerdiehervormingsgezindwas.Hijvermomdezichmetdeklerenvanzijngastheerenmeteenschoffelopzijnschoudertrokhijverdernaarhetzuiden.HijvondweereenveiligeschuilplaatsinhetgebiedvanMargaretha(zieD'Aubigné,Historyof4Ref.inEuropeintheTimeofCalvin,b.2,ch.30).

Hijbleefenkelemaandeninditgebiedonderbeschermingvanmachtigevriendenenlegdezichweertoeopdestudie.HijwerdechtervoortgestuwddoorhetverlangenhetevangelieaanhetFransevolkteverkondigenenwildevoortdurendactiefzijn.

Zodradestormeenbeetjegeluwdwas,zochthijeennieuwwerkterreininPoitiers.Dezestadhadeenuniversiteitwaardenieuweopvattingengunstigwarenontvangen.Mensenuitallelagenvandebevolkingluisterdenmetgrotebelangstellingnaarhetevangelie.

Calvijnpreektenietinhetopenbaar,maarverkondigdedewoordenvanheteeuwigelevenvoorwienaarhemwildeluistereninhethuisvandebelangrijkstemagistraat,inzijneigenhuisensomsineenpark.

Toenhetaantalbelangstellendenbegontegroeienvondmenhetnaenigetijdveiligerbuitendestadtevergaderen.Eenspelonkaandekantvaneendiepe,nauwekloof,waarbomenenoverhangenderotsendeaanwezigenvolledigvandebuitenwereldafsloten,werdalsvergaderplaatsgekozen.Langsverschillendewegenverlietendemenseningroepjesdestadenontmoettenelkaaropdieplek.OpdezeafgelegenplaatswerddeBijbelvoorgelezenenuitgelegd.HiervonddeeersteAvondmaalsvieringvandeFranseprotestantenplaats.Dezekleinegemeentezondverschillendetrouweevangelistenuit.CalvijnkeerdeweernaarParijsterug.HijhadnogaltijdhoopdathetFransevolkdeHervormingzouaannemen.Bijnaalledeurenblevenechtervoorhemgesloten.Alshijhetevangeliebleefverkondigen,ginghijbeslistdevuurdoodtegemoet.TenslottebesloothijnaarDuitslandtevertrekken.NauwelijkshadhijFrankrijkverlatenoferstakeenstormopoverdeprotestantenvanFrankrijk.AlshijinFrankrijkwasgebleven,zouhijzekerindealgemeneondergangzijnmeegesleurd.

DeFransehervormerswildendathunlandgelijketredhieldmetDuitslandenZwitserland.DaarombeslotenzehetbijgeloofvanRomeeenzwareslagtoetebrengenomdeogenvanhethelevolkteopenen;inéénnachtwerdeneroverheelFrankrijkplakkatenaangebrachtwaarindemiswerdaangevallen.Dezeactie,diewelvangeloofsijver,maarnietvanoverleggetuigde,storttenietalleendegenendieaandeactiehaddendeelgenomen,maaralleaanhangersvandeHervorminginheelFrankrijkinhetverderf.Doorhunoptredenkregenderooms-katholiekenietswaarzeallangopzatentewachten;zezochteneenvoorwendselomdevolledigeuitroeiingvandekettersteeisenomdatzeopruierswarenendestabiliteitvandetroonendevredeinhetlandingevaarbrachten.

Menheeftnooitontdektofheteenonvoorzichtigevriendofeensluwevijandgeweestisdieéénvandeplakkatenopdedeurvandeparticulierekamervandekoningheeftgeplakt.Dekoningvondhetinelkgevalverschrikkelijk.Inditpamfletwerdhetbijgeloofdateeuwenlangineregehoudenwas,meedogenloos

aangevallen.Dekoningwaswoedendomdatiemandzoongelooflijkvrijpostigwasgeweestdezeonverbloemdeenverbijsterendeuitsprakentehangenwaarhijzekonlezen.Hijstonderenigetijdstomverbaasdnaartekijkenenbeefdevanverontwaardiging.Toengafhijuitingaanzijnwoededoorhetuitsprekenvandevreselijkstewoorden:Iedereendievandezelutherseketterijwordtverdacht,moetogenblikkelijkwordengegrepen.Ikwilzeallemaaluitroeien"(Ibid.,b.4,ch.10).Deteerlingwasgeworpen;dekoninghadbeslotenvolledigpartijtekiezenvoorRome.

ErwerdenonmiddellijkmaatregelengenomenomelkelutheraaninParijstearresteren.Menhieldeenarmevakmanaandieprotestantwasengewoonlijkdegelovigenbezochtomhuntezeggendatzeophungeheimevergaderplaatsenmoestensamenkomen.Menzeihemdathijonmiddellijkverbrandzouwordenalshijdegezantvandepausnietnaarhethuisvanelkeprotestantvandestadbracht.Volafschuwdeinsdehijterugvoorditgemenevoorstel.Hijzwichtteechteruitvreesvoordevlammenenstemdeermeeinzijnbroedersteverraden.

Voorafgegaandoordehostieenomringddooreengevolgvanpriesters,wierookdragers,monnikenensoldaten,trokMorin,dehofspeurder,metdeverraderlangzaameninstiltedoordestratenvandestad.Ogenschijnlijkwasheteenprocessietererevanhetheiligsacrament"-eenboetedoeningvoordesmaaddiedeprotestantendemishaddenaangedaan.Inwerkelijkheidmoestdezeprocessieechterhunmoordplannencamoufleren.Alsdestoetvoorhethuisvaneenlutheraankwam,gafdeverradereenseintje.Erwerdgeenwoordgezegd.Deprocessiestopte.Mendronghethuisbinnen.Hetgezinwerdnaarbuitengesleurdeninboeiengeslagen.Daarnatrokhetmacaberegezelschapverder,opzoeknaarnieuweslachtoffers.Zijsloegengeenenkelhuis-grootofklein-over.ZelfsdecollegezalenvandeParijseuniversiteitwerdennietgespaard...Morindeeddestadbeven...Hetwaseenschrikbewind"(Ibid.,b.4,ch.10).Deslachtofferswerdenopbarbaarsewijzedoodgefolterd,wantmenhaduitdrukkelijkopdrachtgegevenhetvuurteverminderenomhundoodsstrijdterekken.Maarzestiervenalsoverwinnaars.Hunvastberadenheidwasonwrikbaarenhunvredewasonverstoorbaar.

Hunvervolgershaddenhunonverzettelijkestandvastigheidnietaanhetwankelenkunnenbrengenenvoeldenzichverslagen.DeschavottenwerdenoverallewijkenvanParijsverspreidendeterechtstellingenvondendagennaelkaarplaats.Doordezespreidingwildemendeangstvoorketterijentotiedereenlatendoordringen.Achterafbleekditechterinhetvoordeelvanhet

evangelieuittevallen.HeelParijskonzienwelkeinvloeddenieuweopvattingeninhetlevenvandemensenkondenhebben.Debrandstapelvandemartelarenwasdebestepreekstoel.Deserenevreugdedievanhetgezichtvandezemensenstraaldewanneerze...naardeplaatsvandeterechtstellinggingen,hunheldenmoedwanneerzijtemiddenvandehetevlammenstonden,hunedelmoedigevergevensgezindheidvoorhetonrechtdatmenhunhadaangedaan,dedeninveelgevallenboosheidinmedelijdenenhaatinliefdeomslaanenpleittenmetonweerstaanbarewelsprekendheidtengunstevanhetevangelie"(Wylie,b.13,ch.20).

Depriestersdedenhunuiterstebestomdevolkswoedeaantewakkerenenverspreidendaaromdeergstebeschuldigingentegendeprotestanten.Zewerdenervanbeschuldigdtehebbensamengezworenomderooms-katholiekentevermoorden,deregeringomvertewerpenendekoningomhetleventebrengen.Menkonevenwelgeenenkelbewijsvoorleggenomdezebeweringentestaven.Tochzoudendezeonheilsvoorspellingenonderzeerverschillendeomstandighedenendoorheelandereoorzakenwerkelijkheidworden.Dewreedhedendiederooms-katholiekentegendeonschuldigeprotestantenhaddenbedreven,stapeldenzichoptoteenzwareschuldenlastenleiddenenkeleeeuwenlatertotdeondergangdievolgenshuneigenvoorspellingenvoordedeurstond.Dezeramp,diedekoning,zijnregeringenzijnonderdanentrof,werddoordeongelovigenenpausgezindenzelfveroorzaakt.Nietdeinvoering,maardeonderdrukkingvanhetprotestantismebrachtdriehonderdjaarlaterditvreselijkeonheiloverFrankrijk.

Achterdocht,wantrouwenenangsthieldenallestandenvandemaatschappijinhungreep.TemiddenvandealgemeneverontrustingkonmenvaststellenwelkegroteinvloeddeleervanLutherhaduitgeoefendopdemensendiedebesteontwikkeling,hetgrootsteprestigeenhetbestekarakterhadden.Demensendiedevertrouwenspositiesendeeervolleambtenhaddenbekleed,warenerplotsnietmeer.Vaklui,drukkers,studenten,hoogleraren,schrijversenzelfshovelingenwarenverdwenen.HonderdenmensenvluchttenuitParijsenverlietenalsvrijwilligeballingenhungeboorteland.

VelenlietenopdiemaniervoordeeerstekeerblijkendatzedezijdevandeHervorminghaddengekozen.Depausgezindensteldenmetverbazingvastdatzezoveelmensendiezenietvanketterijhaddenverdachtinhunmiddenhaddengeduld.Zekoeldendaaromhunwoedeopdeveleeenvoudigeslachtoffersdiezijinhunmachthadden.Degevangenissenwarenovervolendeluchtscheen

verduisterddoorderookvandebrandstapelsdievoordeaanhangersvanhetevangeliewerdenaangestoken.FransIwasertrotsopdathijéénvandeleiderswasvandebewegingdieaanhetbeginvandezestiendeeeuwdeopbloeivankunstencultuurwildebevorderen.Metveelvreugdeontvinghijschrijversuitallelandenaanzijnhof.HijhaddeaanhangersvandeHervormingeenzekerematevangodsdienstvrijheidtoegestaanenditwaszekervooreendeeltedankenaanzijnliefdevoorkunstencultuurenaanzijnminachtingvoordeonwetendheidenhetbijgeloofvandemonniken.InzijnijveromdeketterijuitteroeienvaardigdedezebeschermervankunstenenwetenschappenechtereenedictuitomdevrijheidvandrukpersinheelFrankrijkafteschaffen!Fransliséénvandevelevoorbeeldenuitdegeschiedenisdieaantonendatintellectueleontwikkelinggeenwaarborgbiedttegenonverdraagzaamheidenvervolging.

Frankrijkgingdoormiddelvaneenopenbareplechtigheidovertotdevolledigeuitroeiingvanhetprotestantisme.DepriesterseistendatdesmaaddiedeprotestantenGodhaddenaangedaandoorhunveroordelingvandemiszouwordengoedgemaaktmetbloedendatdekoninginnaamvanzijnvolkopenlijkzijngoedkeuringzouhechtenaandezebarbaarseonderneming.

Dezemacabereplechtigheidzouop21januari1535plaatsvinden.Menhaddebijgelovigevreesendefanatiekehaatvanhethelevolkaangewakkerd.DestratenvanParijszagenzwartvandemensendieuitdeomliggendestrekennaardehoofdstadwarensamengestroomd.Deeersteplechtigheidvandedagwaseenindrukwekkendeprocessie.Opdegevelsvandehuizenlangsdeprocessieweghadmenrouwfloersgehangen.Omdezoveelmeterhadmeneenaltaaropgericht".Vóórelkedeurhingeenbrandendefakkeltererevanhetheiligesacrament".Destoetwerdvóórzonsopgangbijhetkoninklijkpaleisgevormd.Eerstkwamendevaandelsenkruisenvandeverschillendeparochies,daarnadeburgers,tweeaantwee,metfakkelsindehand",gevolgddoordeviermonnikenorden,elkineigenkarakteristiekepij.Nadezegroepkwamdeindrukwekkendeverzamelingberoemderelikwieën,gevolgddoordekerkelijkegezagsdragersinhunpurperenenscharlakengewadenenmetjuwelenbezetteversierselen-eenprachtige,schitterendegroep.

DebisschopvanParijsdroegdehostieondereenprachtigbaldakijngedragendoorvierprinsenvandenbloede.AchterdehostiekwamdekoningFransIdroegopdiedaggeenkroonofstaatsiemantel".Metongedekthoofd,deogenneergeslagenenmeteenbrandendekaarsindehand"verscheendekoningvanFrankrijkalseenboeteling"(Ibid.,b.13,ch.21).

Bijiederaltaarbooghijzichinverootmoedigingneer.Hijdeeddatnietvanwegedeondeugdendiezijnzielhaddenbezoedeld,nietvanwegehetonschuldigebloeddataanzijnhandenkleefde,maarvanwegededoodzondevanzijnonderdanendiehethaddenaangedurfddemisteveroordelen.Nahemkwamendekoninginendehoogwaardigheidsbekledersvanhetrijk-ooktweeaantwee,meteenbrandendefakkelindehand.Indeloopvandedienstenopdiedagsprakdevorstinhoogsteigenpersoondehogeambtenarenvanzijnkoninkrijktoeindegrotezaalvanhetbisschoppelijkpaleis.Meteentreuriggezichtverscheenhijvoorhenenbejammerdeinaandoenlijkebewoordingendemis-daad,degodslasteringendedagvanverdrietenschande"dieoverhetvolkgekomenwas.

HijdeedeenberoepopelketrouweonderdaanomzijnmedewerkingteverlenenbijdeuitroeiingvandeverderfelijkeketterijdieFrankrijkmetdeondergangbedreigde.FransIzei:Mijneheren,alsikwistdatéénvanmijneigenledematenbesmetofaangetastwasdoordezeverfoeilijkeverrotting,zouikuhet-zowaaralsikuwkoningben-latenafhakken...Bovendien,alséénvanmijneigenkinderenerdoorbezoedeldwas,zouikhemnietsparen...IkzouhemzelfuitleverenenaanGodofferen".Dekoningkonnietverdersprekenvanaandoeningenweende.Dehelevergaderinghuildemeeenriepeenstemmig:Wijwillenlevenenstervenvoorhetrooms-katholiekegeloof!"(D'Aubigné,HistoryoftheReformationinEuropeinthetimeofCalvin,b.14,ch.12).

Hetvolkdathetlichtvandewaarheidhadverworpen,wasineenvreselijkedichteduisternisgedompeld.Deheilbrengendegenadewasverschenen,maarFrankrijkhadzichafgewendendeduisternisbovenhetlichtverkozenondankshetfeitdathetdekrachtendeheiligheidvandegenadehadgezien,duizendendoorhaargoddelijkeschoonheidwarenaangetrokkenenstedenendorpendoorhaarstralenwarenverlicht.HetFransevolkweigerdedehemelsegavetoendiehunwerdaangeboden.Watslechtwasvondenzegoedenwatgoedwasvondenzeslecht.Tenslottewerdenzehetslachtoffervanhunhalsstarrigzelfbedrog.OokalgeloofdenzeoprechtdatzeGodeendienstbewezendoorzijnvolktevervolgen,danwarenzetochnietonschuldig.Zehaddenimmerszelfhetlichtverworpendathenbehoedzouhebbenvoormisleidingenbloedschuld.

Erwerdeenplechtigeeedtotuitroeiingvandeketterijafgelegdindegrotekathedraal,waarbijnadriehonderdjaarlaterdegodinvandeRede"opdetroon

zouwordengeplaatstdooreenvolkdatdelevendeGodhadvergeten.Weergingereenprocessieuit.DevertegenwoordigersvanFrankrijkbegonnenaandetaakwaarvoorzedeplechtigeeedhaddengezworen.

Opkorteafstandhadmenschavottenopgerichtwaaropsommigeprotestantenlevendzoudenwordenverbrand.Detakkenbossenzoudenwordenaangestokenophetogenblikdatdekoningnaderde.Deprocessiezoublijvenstaanomdedeelnemersdegelegenheidtegevendeterechtstellingbijtewonen"(Wylie,b.13,ch.21).

DedetailsvandefolteringendiedezegetuigenvanChristusmoestenverduren,zijntepijnlijkomtewordenopgesomd.Deslachtofferswarenechteronwankelbaarinhungeloof.Toenéénvanhenwerdaangespoordomzijnketterijteherroepen,zeihij:Ikgeloofalleenwatdeprofetenenapostelenvroegerprediktenenwatdehelegemeenschapderheiligengeloofde.IkstelmijnvertrouweninGod.Daardoorkanikallekrachtenvanhetdodenrijkoverwinnen"(D'Aubigné,HistoryoftheReformationinEuropeinthetimeofCalvin,b.4,ch.12).

Deprocessiestoptebijelkefolterplaats.Toenzeweerbijhunvertrekpunt-hetkoninklijkpaleis-waren,gingdemassauiteen.Ookdekoningendeprelatentrokkenzichterug.Zewarenzeertevredenoverdegebeurtenissenvandiedagenwarenblijdathetwerkwaarzenuaanbegonnenwaren,zouwordenvoortgezettotalleketterszoudenzijnuitgeroeid.DevredesboodschapdieFrankrijkhadverworpen,werdinderdaadonderdrukt,maardegevolgenwarenrampzalig.Op21januari1793,tweehonderdachtenvijftigjaarnadedagwaaropFrankrijkhetbesluithadgenomendehervormerstevervolgen,trokeenanderestoetmetheelanderebedoelingendoordestratenvanParijs.Weerwasdekoningdehoofdfiguur.Weerwaserlawaaiengeschreeuw.Weerhoordemenhetgeroepomméérslachtoffers.Erwarenweerzwarteschavottenendedagwerdookditkeerbeslotenmetafschuwelijkeexecuties.

LodewijkXVIverzettezichmetalzijnkrachttegenzijnbewakersenzijnbeulentoenhijnaarhetblokwerdgesleept.Hijwerdermetgeweldopgedrukttotdevalbijlwasgevallenenzijnafgehakthoofdvanhetschavotrolde"(Wylie,b.13,ch.21).Maardekoningwasniethetenigeslachtoffer.IndezelfdebuurtwerdentweeduizendachthonderdmensentijdensdebloedigedagenvanhetSchrikbewindmetdeguillotineterechtgesteld.

DeHervorminghaddeBijbelvoordewereldgeopend,zeweesdemensenopdegebodenvanGodswetenlegdedenadrukophaareisen.Godopenbaardeinzijnoneindigeliefdedewettenenbeginselenvandehemelaandemensen.Hijzei:Onderhoudtzedannaarstig,wantdatzaluwwijsheidenuwinzichtzijnindeogendervolken,diebijhethorenvanaldezeinzettingenzullenzeggen:Waarlijk,ditgrotevolkiseenwijzeenverstandigenatie"(Deuteronomium4:6).ToenhetFransevolkhetgeschenkuitdehemelverwierp,zaaideditvolkhetzaadvanwetteloosheidenondergang.DoordewetvanoorzaakengevolgleiddedittotdeRevolutieenhetSchrikbewind.

Demoedige,vurigeFarelhadlangvóórdevervolgingendiedoordeplakkatenwerdenuitgeloktzijngeboortelandmoetenverlaten.HijgingnaarZwitserland,waarhijdoorzijnmedewerkingaanhetwerkvanZwinglieenbijdrageleverdetotdeoverwinningvanhetprotestantisme.Aanditlandwijddehijzijnlaatstelevensjaren,maarbleeftochveelinvloeduitoefenenopdehervorminginFrankrijk.

Indeeerstejarenvanzijnballingschapwarenzijninspanningenvooralgerichtopdeverspreidingvanhetevangelieinzijngeboorteland.Hijbesteeddeveeltijdaandeverkondigingvanhetevangelieonderzijnlandgenotenindegrensstreek,waarhijmetnooitaflatendewaakzaamheiddestrijdvolgdeendemensenmoedinsprakenraadgaf.MetmedewerkingvanandereballingenwerdendegeschriftenvandeDuitsehervormersinhetFransvertaaldensamenmetdeFransevertalingvandeBijbelopgroteschaalgedrukt.DezewerkenwerdenopveleplaatseninFrankrijkverkochtdoorcolporteurs,diedeboekentegeneenlageprijsinkochtenzodatzevandewinstkondenlevenenhetwerkkondenvoortzetten.

FarelwerkteinZwitserlandeerstalseengewonedorpsonderwijzer.Hijvestigdezichineenafgelegenparochieengaferlesaankinderen.Hijgafdegewoneleervakken,maarsprakmetdenodigevoorzichtigheidookoverdewaarheidvandeBijbel,wanthijwildedeoudersdoormiddelvandekinderenbereiken.Sommigenkwamentothetgeloof,maardepriestersgrepeninomhetwerkstoptezetten.ZeruidendebijgelovigedorpelingenopomzichtegenFarelenzijnwerkteverzetten.Depriesterszeiden:DitkanonmogelijkhetevangelievanChristuszijn,wantdepredikingervanbrengtgeenvrede,maaroorlog"(Wylie,b.14,ch.3).Farelvolgdehetvoorbeeldvandeeerstediscipelenenvluchttewanneerhijindeenestadvervolgdwerdnaareenandere.Hijgingtevoetvanstadtotstadenvandorptotdorp.Hijleedhonger,kouenontberingenenoveral

waszijnleveningevaar.Hijpreekteopmarktpleinen,inkerkenensomsopdepreekstoelvankathedralen.Somswarenergeentoehoordersindekerk.Afentoebegonnendemensentijdenszijnpreekteschreeuwenentespotten.Hetkwamookvoordathijmetgewelduitdepreekstoelwerdverwijderd.

Hijwerdmeerdaneensdoorhetgepeupelachtervolgdenmeerdooddanlevendachtergelaten.Hijlietzichechternietontmoedigen.Hoewelhijdikwijlswerdafgewezen,ginghijmetonvermoeibarevolhardingopnieuwtotdeaanvalover.Hijzaghoestedenendorpendieeensbolwerkenvanhetpausdomwarengeweestéénvooréénhunpoortenvoorhetevangelieopenden.Dekleineparochiewaarhijinhetbeginhadgewerkt,werdkortdaarnaprotestants.OokdestedenMoratenNeuch?telverwierpenderooms-katholiekeritenenverwijderdendeafgodischebeeldenuithunkerken.

FarelhaddebaniervanhetprotestantismeallanginGenèvewillenplanten,omdathijervanuitgingdatalsdezestadvoorhetevangeliegewonnenkonworden,zijhetcentrumvandeHervorminginFrankrijk,ZwitserlandenItaliëzouworden.Metditdoelvoorogenginghijdoormetzijnwerktotveelvandeomliggendedorpenengehuchtenhetevangelieaannamen.ToenginghijmetéénmedewerkernaarGenève,waarhijmaartweekeermochtpreken.Derooms-katholiekegeestelijkheidwasernietingeslaagdhemtelatenveroordelendoordeburgerlijkeoverheidendagvaarddehemvooreenkerkelijkeraad.Zijhaddenwapensonderhuntoga'sverstoptomhemvanhetleventeberoven.Buitendezaalwachtteeenwoedendemenigtemetknuppelsenzwaarden.Zijzoudenerwelvoorzorgendathijzekervermoordwerdalshijerinslaagdeaanderaadteontsnappen.Hijwerdechtergereddankzijdeaanwezigheidvanmagistratenengewapendebewakers.Hijwerddevolgendemorgeninallevroegtemetzijnmedewerkernaareenveiligeplaatsopdeandereoevervanhetmeergebracht.DitwasheteindevanzijneerstepogingomGenèvevoorhetevangelietewinnen.

VoordevolgendepogingkoosFareleenjongemanuitdiezóbescheidenwasenopanderenzo'narmzaligeindrukmaaktedathijzelfsdoormensendieopenlijkmetdeHervormingsympathiseerdenkoelwerdbehandeld.WatzouzoiemandkunnendoenwaarFarelwasafgewezen?Hoezouiemandmetweinigmoedenervaringweerstandkunnenbiedenaandestormwaarvoordesterksteenmoedigstemanhadmoetenvluchten?Nietdoorkrachtnochdoorgeweld,maardoormijnGeest!zegtdeHEREderheerscharen"(Zacharia4:6).Watvoordewereldzwakis,heeftGoduitverkorenomwatsterkistebeschamen."

WanthetdwazevanGodiswijzerdandemensenenhetzwakkevanGodissterkerdandemensen"(lKorintiërs1:27,25).

Fromentbegonalsonderwijzer.Dewaarhedendiehijdekinderenopschoolleerde,herhaaldenzethuis.HetduurdenietlangofdeouderskwamennaardeuitlegvandeBijbelluisterenennakortetijdwashetschoollokaaltotdelaatsteplaatsbezetdooraandachtigetoehoorders.HetNieuweTestamententraktatenwerdenkosteloosverspreid.Opdiemanierbereiktemenveelmensendienietopenlijknaardeverkondigingvandenieuweleerdurfdentekomenluisteren.Naenigetijdmoesthijechterookvluchten,maardewaarheiddiehijhadverkondigd,hadgroteinvloedopdemensen.DeHervorminghadinganggevondenenzousteedsmeeraanhangerskrijgen.DepredikantenkeerdenterugendankzijhunwerkwerdhetprotestantismetenslotteinGenèvegevestigd.DestadhadzichalvoordeHervorminguitgesprokentoenCalvijnnavelezwerftochtenenallerleiwederwaardighedenzichbinnenhaarmurenvestigde.HijkeerdeterugvaneenbezoekaanzijngeboorteplaatsenwasopwegnaarBazeltoenhijontdektedatdekortstewegnaarBazeldoorhetlegervanKarelVwasbezet.HijmoestdaaromnoodgedwongeneenomwegviaGenèvemaken.

FarelzaginCalvijnsbezoekdehandGods.HoewelGenèvehetprotestantismehadaangenomen,moesternogveelveranderen.MensenwordennietcollectiefmaarindividueeltotGodbekeerd.DevernieuwingvanhartendenkenmoetdoordekrachtvandeHeiligeGeestennietdoordecretenvanconcilieswordenverwezenlijkt.DeinwonersvanGenèvehaddenzichwelbevrijdvanhetjukvanRome,maarzewarennietergbereidomradicaaltebrekenmetdecorruptiedieonderhaarbewindvolophadgewoekerd.HetwasnieteenvoudigdezuiverebeginselenvanhetevangeliehieringangtedoenvindenendezemensenvoortebereidenopdetaakwaartoeGodhenriep.

FarelwaservanovertuigddathijmetCalvijnzoukunnensamenwerkenomditwerktoteengoedeindtebrengen.DaaromdeedhijeenplechtigberoepopdejongeevangelistominGenèveteblijvenwerken.Calvijnschrokvanditverzoekenaarzelde.Hijwasverlegenenvredelievendvanaardenzagnogaloptegenhetcontactmetdevrijmoedige,onafhankelijkeenzelfsgewelddadigeinwonersvanGenève.Doorzijnzwakkegezondheidenzijnstudie-ijvertrokhijzichaltijdterug.Hijgeloofdedathijdehervorminghetbestmetzijnpenkondienenenwildedaaromeenrustigplekjehebbenwaarhijvolopkonstuderenenvanwaaruithijdoormiddelvanhetgedruktewoordhetevangeliekonverkondigenen

kerkenkonhelpenoprichten.HijbeschouwdedeplechtigeoproepvanFarelechteralseenroepstemuitdehemelendurfdedienietaftewijzen.HijzeidathetwasalsofhijdoorGodshandwerdvastgegrepenenonherroepelijkwerdvastgeketendaandeplaatsdiehijzograagwildeverlaten"(D'Aubigné,HistoryoftheReformarioninthetimeofCalvin,b.9,ch.17).

Hetprotestantismewerdtoenvanallekantenernstigbedreigd.DepausslingerdezijnbanbliksemstegenGenève,enmachtigevolkerenwildenhetvernietigen.Hoezoudezekleinestadweerstandkunnenbiedenaandemachtigepriesterheerschappij,diealzovaakkoningenenkeizerstotonderwerpinghadgedwongen?Hoezouzestandkunnenhoudentegendelegersvandegrootsteveroveraarsterwereld?

HetprotestantismewerdoveralinEuropadoorgeduchtevijandenbedreigd.NadeeersteoverwinningenvandeHervormingbundeldeRomeweeralhaarkrachtenindehoophetprotestantismedegenadeslagtegeven.Dejezuïetenordewerdtoenopgericht.Dezeordewasdewreedste,meestgewetenlozeenmachtigsteverdedigervanhetpausdom.

Dejezuïetenwarenlosvanalleaardsebandenenafgesnedenvanallemenselijkebelangen,zewarennietinstaattotenigeuitingvannatuurlijkeliefde,zewarendoofvoordestemvanhetgewetenenderede,zeerkendengeenandereleefregelengeenandererelatiedandievandeordeenhaddengeenandereverplichtingdanhetuitbreidenvanhaarmacht.(ZieaanhangselonderJezuïeten")

HetevangelievanChristushadzijnaanhangersinstaatgesteldhethoofdtebiedenaangevarenenlijden,zondervreesvoorhonger,kou,ontberingenenarmoede.Hethadhunookindegelegenheidgestelddebaniervandewaarheidtehoudenondankspijnbank,kerkerenbrandstapel.Omdezekrachtentebestrijdenbezieldedejezuïetenordehaarvolgelingenmeteenfanatismedatheninstaatsteldeookhethoofdtebiedenaandezegevarenendewaarheidmetallewapensvandemisleidingtebestrijden.Voorhenwasgeenmisdaadteerg,geenbedrogtegemeenengeenlisttemoeilijk.Zehaddenweldeeeuwigegeloftevangehoorzaamheidenarmoedeafgelegd,maarstreefdendoelbewustnaarhetverwervenvanrijkdomenmachtomdeondergangvanhetprotestantismetebewerkenendeopperheerschappijvandepausweerintevoeren.Wanneerzealsledenvandeordeoptraden,dedenzezichvooralsheiligen,bezochtengevangenissenenziekenhuizen,verleendenhulpaanziekenenarmen,beweerdendatzedewereldverzaakthaddenenheriepenzichopdeheilige

naamvanJezus,dieisrondgegaan,weldoendeengenezendeallen."

Vaakgingenerechterachterditonberispelijkeuiterlijkdegemeensteenmisdadigstebedoelingenschuil.

Eénvandebasisbeginselenvandeordewasdathetdoeldemiddelenheiligde.Volgensditprincipewarenbedrog,diefstal,meineedenmoordnietalleenteverontschuldigen,maarzelfsaantebevelenalsmenerdebelangenvandekerkmeediende.Onderallerleivermommingendrongendejezuïetenongemerktdoorinhetstaatsapparaat,brachtenhetlotraadsliedenvankoningenenstippeldenhetstaatsbeleiduit.Zewerdendienarenomhunmeestertebespieden.Zestichttencollegesvoordezonenvanvorstenenedelliedenenrichttenscholenopvoorhetgewonevolk,waarzeookkinderenvanprotestantseoudersderoomseritenleerdennaleven.

Alleprachtenpraalvanderoomseeredienstwerdgebruiktomdegeestenteverwarrenendeverbeeldingteverblindenentebekoren.Opdiemanierwerddevrijheidwaardevadersvoorhaddengestredenenhunbloedvoorhaddengegevendoordezonenverraden.DejezuïetenverspreiddenzichsneloverEuropaenoveralwaarzekwamen,wasereenherlevingvanhetpausdom.

Omdejezuïetenmeermachttegeven,werdeenbuluitgevaardigdwaarbijdeInquisitieopnieuwwerdingevoerd(ZieAanhangselonderDeInquisitie").Dezevreselijkerechtbankwerdondanksdeafschuwdiemenerzelfsinrooms-katholiekelandenvanhadopnieuwingestelddoorpapistischemachthebbers.IndegeheimekerkersvandeInquisitiewerdengruweldadengepleegddieelkebeschrijvingtarten.Inverschillendelandenwerdenduizendenennogmaalsduizendenmensen-hetpuikjevanhetvolk,defijnste,edelmoedigste,verstandigsteenmeestontwikkeldemensen,vromeentoegewijdepredikanten,hardwerkendeenvaderlandslievendestaatsburgers,eminentegeleerden,begaafdekunstenaars,bekwamevaklui-vermoordofgedwongennaaranderelandentevluchten.

ZulkemiddelengebruikteRomeomhetlichtvandeHervormingtedoven,demensenvandeBijbelaftehoudenendeonwetendheidenhetbijgeloofvandedonkereMiddeleeuwenweerintevoeren.DankzijGodszegenendankzijhetwerkvandezefijnemensendieHijhadgeroepenomLutheroptevolgen,werdhetprotestantismeniettenvalgebracht.Hethadzijnsterktezekerniettedankenaandewapensvanvorsten,wantdekleinstelandenendezwakstevolken

werdendebolwerkenvanhetprotestantisme:HetkleineGenèvetemiddenvandemachtigevijandendiezijnondergangberaamden;HollandmetzijnduinenaandeNoordzee,datworsteldetegendedwingelandijvanSpanje-opdatogenblikhetmachtigsteenwelvarendstekoninkrijk;hetgure,onontgonnenZweden.DezelandenbehaaldenoverwinningenvoordeHervorming.

CalvijnverbleefbijnadertigjaarteGenève.HijwerkteeerstmeeaanhetoprichtenvaneenkerkdietrouwwasaandezedelijkebeginselenvandeBijbel.LaterzettehijzichinvoordeverspreidingvandeHervormingoverheelEuropa.Zijnbeleidalsvolksleiderwasnietonberispelijkenookzijnleerstellingenwarennietvrijvandwalingen,maarhijdroegbijtotdeverspreidingvanwaarhedendieinzijntijdvanbijzonderebetekeniswarenenwerktemeeaandeinstandhoudingvandebeginselenvanhetprotestantismetegendesnelwassendevloedvanhetpapisme.Hijbevorderdeookdeeenvoudenreinheidvandeevangelischekerkenensteldedieindeplaatsvandehoogmoedencorruptiediedoorderoomseleerwerdenaangemoedigd.

Genèvezondpredikantenuitomdeleerstellingenvanhetprotestantismeteverkondigenenzorgdeookvoordeverspreidingvanpublicaties.Devervolgdenuitallelandenrichttenhunbliknaardezestadomonderrichtenraadvanhaartekrijgenenomdoorhaaraangemoedigdteworden.

DestadvanCalvijnwerdeentoevluchtsoordvoorvervolgdehervormersuitheelWest-EuropaZijdieopdevluchtwarenvoordeverschrikkelijkestormendieeeuwenlangwoedden,trokkennaarGenève.Zijdieeruitgehongerd,gewondeneenzaamaankwamen,werdenhartelijkontvangenenliefdevolverzorgd.Alswederdienstvoordeontvangengastvrijheidverrijktenzedestadmethunvakkennis,geleerdheidenvroomheid.VerschillendemensendiehierbescherminghaddengevondenkeerdennaarhuneigenlandterugomweerstandtebiedenaandetirannievanRome.

JohnKnox,demoedigehervormervanSchotland,veelEngelsepuriteinen,deprotestantenvanHollandenSpanjeendeHugenotenvanFrankrijknamendefakkelvandewaarheiduitGenevemeeomhaarindeduisternisvanhungeboortelandtelatenschijnen.

13-DeNederlandenenScandinavië

IndeNederlandenstuittedetirannievandepausalheelvroegopfelletegenstand.ZevenhonderdjaarvóórLutherbeschuldigdentweebisschoppendienaarRomewarenafgevaardigdenerdewareaardvan„deheiligestoel"haddenlerenkennen,depausonbevreesdvandevolgendevergrijpen:

God„heeftzijnkoninginenbruid,dekerk,eenprachtig,eeuwighuisraadgeschonken,haarmeteenonvergankelijkebruidsschatbedachtenhaareeneeuwigekroonensceptergegeven...Dezeweldadenrooftualseendief.UonttrektzeaandetempelvanGodenueigentzichdiewederrechtelijktoe.Ubenteenwolfvoordeschapengeworden...Ubeweertweldatueenopperbisschopbent,maarugedraagtzichalseentiran...Terwijlueenknechtderknechtenbehoorttezijn,probeertudeheerderherentezijn...UverachthetgebodvandeHeer,onzeGod...DeHeiligeGeestisdestichtervanallekerkenoverdeheleaarde.DestadvanonzeGod,waarwijburgersvanzijn,strektzichuittotallegewestenvandehemelenisgroterdandestaddiedoordeheiligeprofetenBabylonwordtgenoemdenvanzichzelfzegtdatzegoddelijkis.Zesteltzichgelijkaandehemelenberoemterzichopdatzeeeuwigzalbestaan-alsofzeGodisenhaarwijsheidnietvoorbijgaat.Zegaatertenonrechtepratopdatzenooitgedwaaldheeftennietdwalenkan"(GemoderniseerÂdeversievanG.Brandt,HistoriederReformatieenanderekerkelijkeGeschiedenisseninenomtrentdeNederlanden,b.1,pp.7,8;voordeoorspronkelijketekstzieeindehoofdstuk).

Ditprotestwerdinelkeeeuwdooranderenherhaald.Dezelerarenuitdebegintijdtrokkendoorverscheidenelandenenstondenonderverschillendenamenbekend.ZewarenzoalsdezendelingenvandeWaldenzenenverspreiddenoveraldekennisvanhetevangelie.ZekwamenookindeNederlanden,waarhunleerzichsnelverbreidde.ZevertaaldendeBijbelvandeWaldenzeninverzeninhetNederlandsenzeidendat„erveelnuttigedingeninstonden:geengrappen,verdichtsels,beuzelarijenofleugens,maardewaarheid;daterhierendaarweleenhardekorstrussenzat,maardekernendezoetheidvanhetgoedeenvandezaligheiddaarwelintevindenwas"(Ibid.,b.1,p.22).Ditschrevendeaanhangersvanhetoudegeloofindetwaalfdeeeuw.

ToenbegonRomedegelovigentevervolgen.Ondanksdebrandstapelsende

foltertuigenbleefhetaantalgelovigenechtertoenemen.ZeverklaardenaltijdweerdatdeBijbelhetenigeonfeilbaregezagwasingeloofszakenen„datniemandmochtwordengedwongenomtegeloven,maardoordeevangelieverkondigingmoestwordengewonnen"(Martyn,vol.2,p.87).

DeleervanLuthervondindeNederlandeneenvruchtbarevoedingsbodemenhetevangeliewerddooroprechte,gelovigemannenverkondigd.MennoSimonswasafkomstiguitéénvandeprovinciesvanNederland.Hijwerdrooms-katholiekopgevoedentotpriestergewijd,maarwistnietsafvandeSchrift.Hijwildehaarnietlezenomdathijbangwasdathijtotketterijzouwordenverleid.

Toenhijaandetranssubstantiatieleerbegontetwijfelen,beschouwdehijzijntwijfelalseenverzoekingvandeduivelenprobeerdeerzichdoorgebedenbiechtenvantebevrijden.Maarhethielpniet.Hijprobeerdedebeschuldigendestemvanzijngewetenhetzwijgenopteleggendoorzijnprobleemsteedsteverdringen.Maarookdatbleeknutteloos.ToenginghijhetNieuweTestamentlezen.DoordezestudieendoorhetlezenvandewerkenvanLutherwerdhijprotestant.Kortdaarnawashijineennaburigdorpgetuigevandeonthoofdingvaneenmandieterdoodwasgebrachtomdathijzichopnieuwhadlatendopen.DoorditvoorvalginghijonderzoekenwatdeBijbeloverdekinderdoopzei.HijvondindeSchriftgeenenkelbewijsvoordezepraktijk,maarsteldevastdatvolgensdeBijbelberouwengeloofaltijddeeerstevereistenwarenomgedoopttemogenworden.Mennoverlietderooms-katholiekekerkenwijddezijnlevenaandeverkondigingvandewaarhedendiehijhadontdekt.ZowelinDuitslandalsindeNederlandenwarenergroepenfanaticidieabsurdeenopruiendeleerstellingenverkondigden,wetenordeinhetgedrangbrachtenentotgeweldplegingenopstandovergingen.MennozagtotwelkeafschuwelijkeresultatendezebewegingenonvermijdelijkzoudenleidenenverzettezichkrachtigtegendedwaalleerendeondoorÂdachteplannenvandefanatici.Veelmensenhaddenzichinhetbegindoorhenlatenmisleiden,maarzehaddenlaterhunverderfelijkeleerafgezworen.ErwarenooknogaltijdveelafstammelingenvandevroegerechristenendiedoordepredikingvandeWaldenzenvoorhetevangeliewarengewonnen.Mennowerktemetgroteijverenmetveelsuccesonderdezegroepen.

Vijfentwintigjaarlangreisdehijmetvrouwenkinderen,overleefdeveelontberingenenverkeerdedikwijlsinlevensgevaar.HijtrokdoordeNederlandenenNoord-Duitsland.Hijwerktevoornamelijkonderdelagerevolksklassenenhadeengroteinvloedophen.Hoewelhijzelfnietergontwikkeldwas,vielhij

opdoorzijnnatuurlijkewelsprekendheid.Hijwasabsoluutonkreukbaar,nederigvangeest,verfijndinzijnmanieren,oprecht,ernstigenvroom.Zijnleerenzijnlevenwarenvolkomenmetelkaarinovereenstemmingenhijgenoothetvertrouwenvanhetvolk.Zijnvolgelingenwerdenvervolgdenonderdrukt.ZehaddenveeltelijdendoorhetfeitdatmenhenverwardemetdefanatiekevolgelingenvanThomasMünzer.Tochwerdenveelmensendankzijzijnpredikingbekeerd.

NergensvondhetprotesÂtantismemeerweerklankdanindeNederlanden.Inweiniglandenhaddenzijnaanhangerszulkewredevervolgingenteverduren.InDuitslandhadKarelVdeHervorminginderijksbangedaanenhadgraagalleaanhangersvandenieuweleerdevuurdoodlatensterven,maardevorstenverzettenzichtegenzijntirannie.IndeNederlandenwaszijnmachtgroterendeplakkatenvolgdenelkaardanookinsneltempoop.

AlsmendeBijbellas,ernaarluisterde,zijnwaarheidverkondigdeofergewoonoversprak,werdmenmetdevuurdoodgestraft.AlsmeninhetgeheimtotGodbad,alsmennietvooreenbeeldwildebuigenofknielenofalsmeneenpsalmzong,kreegmenookdedoodstraf.Zelfsdemensendiehundwalingenwildenafzweren,werdenterdoodveroordeeld;demannenwerdenonthoofdendevrouwenwerdenlevendbegraven.DuizendenmensenkwamentijdenshetbewindvanKarelVenFilipsIIomhetleven.

OpeendagwerdeenheelgezinvoorderechtersvandeInquisitiegebracht.Zewerdenervanbeschuldigdnietnaardemistezijngegaanenthuiseendienstgehoudentehebben.Toendejongstezoonwerdondervraagdoverhungeheimegodsdienstigeactiviteitenantwoorddehij:„WebiddenoponzeknieëntotGodenvragenHemomonzegeestteverlichtenenonzezondentevergeven.Wijbiddenvooronzevorstopdatzijnregeringvoorspoedigenzijnlevengelukkigmogenzijn.WijbiddenGodomdeoverheidtebehoeden"(Wylie,b.18,ch.6).Enkelerechterswarendiepontroerd,watnietbelettedatdevaÂderenéénvanzijnzoonstotdebrandstapelwerdenveroordeeld.

DewoedevandevervolgerswerdslechtsgeëvenaarddoorhetgeÂloofvandemartelaren.Nietalleenmannen,maarookzwakkevrouwenenmeisjesgavenblijkvanonwrikbaremoed.„Vrouwengingendikwijlsnaastdebrandstapelstaanomhunmantetroosten,psalmentezingenofhemoptebeurenterwijlhetvuurhemverteerde".„Vaakgingenmeisjesinhetgrafwaarinzelevendbegravenzoudenwordenalsofzezichvoordenachtinhunslaapkamer

terugtrokken.Zegingeninhunbesteklerennaarhetschavotofopdebrandstapel,alsofzenaarhuneigenbruiloftgingen"(Ibid.,b.18,ch.6).Hetbloedvandechristenenwaszoalsindedagentoenhetheidendomhetevangeliewildevernietigen,alszaad.(zieTertullianus,Apology,par.50).

Doordevervolgingennamhetaantalgetuigenvoordewaarheidtoe.Devorstwerdrazenddoordeonverzettelijkevastberadenheidvanhetvolkenzettezijngruwelijkwerkjarenlangvoort.Maartevergeefs.DeopstandonderdeedeleWillemvanOranjebrachtHollandtenslottegodsdienstvrijheid.

IndebergenvanPiémont,indevlaktenvanFrankrijkenopdekustenvanHollandgingdeopmarsvanhetevangeliegepaardmetveelslachtingenonderzijnaanhangers.IndelandenvanhetNoordenkonhetechterongehinderdingangvinden.StudentendieuitWittenbergnaarhuisterugkeerden,brachtenhetprotestantismenaarScandinavië.OokdepublicatievanLutherswerkendroegbijtotdeverspreidingvanhetlicht.Heteenvoudige,stoerevolkvanScandinaviëkeerdedecorruptie,depraalenhetbijgeloofvanRomederugtoeenaanvaarddemetblijdschapdezuiverheid,deeenvoudendeheilbrengendewaarhedenvandeBijbel.

Tausen,„dehervormervanDenemarken",waseenboerenzoon.Hetbleekalvroegdathijintelligentenweetgierigwas.Daarzijnouderszijnstudienietkondenbetalen,tradhijinhetklooster.Doorzijnreinheid,ijverentrouwstondhijzeergoedaangeschrevenbijzijnkloosteroverste.Hijbleekookveeltalententehebbendiedekerkindetoekomstweltengoedezoudenkunnenkomen.MenwildehemaanéénvandeuniversiteitenvanDuitslandofvanNederlandlatenstuderen.Dejongestudentmochtzelfkiezenwaarhijopgeleidwildeworden,maarmochtopgeenenkelevoorwaardenaarWittenberg.Demonnikenzeidendateenstudentdieopkostenvandekerkstudeerdenietingevaarmochtwordengebrachtdoorhetgifvandeketterij.

TausengingnaarKeulen,dattoenaléénvandebolwerkenvanhetrooms-katholicismewas.Hetduurdenietlangofhijkreegeenverschrikkelijkehekelaanhetmystiekgedoevandescholastici.RonddietijdkreeghijdewerkenvanLutherinhanden.HijlaszemetverÂbazingenbeleefdeerveelgenoegenaan.Hijwildedoordehervormerzelfwordenopgeleid.Alshijdatdeed,zouhijzijnoverstevoorhethoofdstotenenliephijhetgevaardatzijnbeurswerdingetrokken.Zijnbesluitstondechtervrijwelonmiddellijkvast;hijlietzichalsstudentinWittenberginschrijven.

ToenhijweerinDenemarkenwas,ginghijnaarzijnklooster.Opdatogenblikverdachtniemandhemvanlutheranisme.Hijverklaptezijngeheimookniet,maarprobeerdezonderargwaantewekkenzijnvriendentoteenzuiverdergeloofeneenheiligerlevenoptewekken.HijsloegdeBijbelopenengafdejuisteverklaringvandeteksten.HijverkondigdeookdatChristusvoordezondaardegerechtigheidendeenigehoopopverlossingwas.Depriorwaswoedend,wanthijhadaltijdgehooptdatTauseneenmoedigverdedigervanRomezouworden.Hijwerdonmiddellijkuitzijnkloosterverwijderd,naareenanderovergebrachtenonderstrengebewakinginzijncelopgesloten.Totontsteltenisvanzijnnieuwebewakersverklaardenverscheidenemonnikenalnakortetijddatzijzichtothetprotestantismehaddenbekeerd.Tausenhaddewaarheiddoordetraliesvanzijncelaanzijnmedebroedersverkondigd.AlsdeDeensepatersdemethodeskendendiedekerkgebruikteommetkettersafterekenen,zoudestemvanTausennooitmeerzijngehoord.Hijwerdechternietinéénofandereondergrondsekerkeropgesloten,maaruithetkloostergezet.Vantoenafhaddenzegeenvatmeerophem.Eenkoninklijkbesluitdatpaswasuitgevaardigd,beschermdedeverkondigersvandenieuweleer.Tausenbegontepreken.Dekerkenwerdenvoorhemopengesteldenhetvolkkwamingrotengetalenaarhemluisteren.

HetWoordvanGodwerdookdooranderenverkondigd.HetNieuweTestamentwerdinhetDeensvertaaldenopgroteschaalverspreid.Deaanhangersvandepauswildenhetwerktenietdoen,maarhuninspanningenhaddentotgevolgdathetwerkjuistwerduitgebreid.KortdaarnawerdDeneÂmarkenprotestants.

JongeZwedendieuitdebronteWittenberghaddengedronken,brachtenhetwaterdeslevensooknaarhunland.TweevendeleidersvandeHervorminginZweden,Olaus(Olaf)PetrienLaurentius(Lars)Petri,zonenvaneenhoefsmiduitOrebrohaddenbijLutherenMelanchtongestudeerdenverkondigdendewaarhedendiezevanhunleermeestershaddengeleerdmetgrootenthousiasme.

Olausliepindevoetsporenvandegrotehervormereninspireerdedemensendoorzijngeloofsijverenwelsprekendheid,terwijlLaurentiuszoalsMelanchtoneenrustigdenkerengeleerdewas.Zewarenallebeiergvroom,haddeneendegelijketheologischeopleidinggenotenengavenblijkvaneenonwankelbaremoedbijdeverkondigingvandewaarheid.Depapistenhetenzichnatuurlijknietonbetuigd,rooms-katholiekepriestershitstendedomme,bijgelovigemassaop.OlausPetriwerddikwijlsdoorhetgepeupelaangevallenenvaakontsnapte

hijophetnippertjeaandedood.Dezehervormerswerdenechterdoordekoningbegunstigdenbeschermd.

OnderdeheerschappijvanRomeginghetvolkgebuktonderarmoedeenzuchttehetonderdelastvanverdrukking.ZemoestenhetzonderdeBijbelstellenendoordathungodsdienstslechtsuitritenenceremoniënbestonddiehungeestnietkondenverlichten,vervielenzeinhetbijgeloofenindeheidensepraktijkenvanhunnognietgekerstendevoorouders.Hetvolkwasverdeeldinpartijendieelkaarbestredenendoorhunvoortdurendeonenigheiddeellendevanhethelevolknoggrotermaakten.DekoningbeslootKerkenStaattehervorÂmenenontvingdezebekwamehelpersindestrijdtegenRomemetopenarmen.

IntegenwoordigheidvandekoningendeleidersvanZwedenverdedigdeOlausPetrimetgrotedeskundigheiddeleerstellingenvanhetprotestantismetegendeaanvallenvandeverdedigersvanRome.HijzeidatmendeleervandekerkvadersalleenmochtaanvaardenalszeinovereenstemmingwasmetdeSchriftendatdeessentiëlegeloofspuntenopeeneenvoudigeenduidelijkemanierindeBijbelwordenbehandeldzodatzevooriedereenbegrijpelijkzijn.Christuszei:„MijnleerisnietvanMij,maarvanHem,dieMijgezondenheeft."(Johannes7:16).

Paulusverklaardedathijvervloektzouzijnalshijeenevangelieverkondigdedatafweekvanhetgeenhijhadontvangen.(Galaten1:8).

„Waarhalenanderendanhetrechtvandaannaareigengoeddunkendogma'steformulerenendieaananderenopteleggenalsietswatnoodzakelijkisvoordeverlossing?"(Wylie,b.10,ch.4),vroegdehervormer.HijtoondeaandatdedecretenvandekerkvannulengenerwaardezijnalszeinstrijdzijnmetdegebodenvanGodenverdedigdehetgrondbeginselvanhetprotestantisme;„deBijbelendeBijbelalleen"isdenormvoorgeloofenleven.Hoeweldezestrijdopeennogalafgelegenplaatswerdgevoerd,kunnenwezien„wiedemanschappenvanhetlegervandeHervormingwaren.Hetwarenhelemaalgeenongeletterde,sectarische,luidruchtige,twistziekemensen,maarmannendiehetWoordvanGodhaddenbestudeerdendewapensuithetarsenaalvandeBijÂbelgoedkondenhanteren.

Opintellectueelgebiedwarenzehuntijdvervooruit.AlswijonsbeperkentotbolwerkenalsWittenbergenZürichenonzeaandachtalleenbepalenbijeminentepersoonlijkhedenalsLuther,Melanchton,ZwinglienOecolampadius,

zullenanderenonszeggendatzijdeleidersvandebewegingwarenendathetnogalvanzelfsprekendisdatzeuitzonderlijkekwaliteiteneneengroteeruditiehadden,maardathunondergeschiktenheelanderswaren.

MaarwatstellenwevastalswekijkennaarhetafgelegenstrijdperkinZweden,alswedenkenaanminderbekendenamenalsOlausenLaurentiusPetrienalswijonzeaandachtnietvestigenopdemeesters,maaropdeleerlingen?DanmerkenwedathetgeleerdenentheologenwarendiedeevangeliewaarheidgrondigkendenenzonderveelmoeitedescholastischedrogredenaarsendehoogwaardigheidsbekledersvanRomeophunplaatskondenzetten"(Ibid.,b.10,ch.4).

HetresultaatvanditdispuutwasdatdekoningvanZwedenhetprotestantismeaannamennietlangdaarnadoordenationalevergaderingwerdgevolgd.OlausPetrihadhetNieuweTestamentinhetZweedsvertaaldenopverzoekvandekoningbegonnendetweebroersaandevertalingvandeheleBijbel.DoorditinitiatiefkreeghetZweedsevolkvoordeeerstekeerhetWoordvanGodinhuneigentaal.

DeLanddagbeslootdatdepredikantenoverhethelekoninkrijkdeSchriftmoestenverklarenendatmendeBijbelmetdekinderenopschoolmoestlezen.Langzaammaarzekerwerddeduisternisvanonwetendheidenbijgeloofdoorhetheerlijkelichtvanhetevangelieverdreven.

Toenhetvolkvanderoomseonderdrukkingbevrijdwas,kwamhettoteenongekendemachtenwelvaart.Zwedenwerdéénvandebolwerkenvanhetprotestantisme.EeneeuwlaterwasditkleiÂneentotdantoezwakkevolkhetenigeinheelEuropadatophetkritiekeogenblikdemoedhadomDuitslandtehelpenbijhetbeëindigenvandeverschrikkelijkeDertigjarigeOorlog.HeelNoord-EuropascheenweeronderhetjukvanRometezullenwordengebracht.

HetwarendeZweedselegersdieDuitslandinstaatsteldeneeneindtemakenaandesuccessenvandepausgezinden.Doorhunoptredenkregendeprotestanten-zowelcalvinistenalslutheranen-godsdienstÂvrijheidenkwamerweergewetensvrijheidindelandendiedehervorminghaddenaangenomen.OorspronkelijketekstvandegemoderniseerdeversievanG.Brandt,HistoriederReformatieenanderekerkelijkeGeschiedenisseninenomtrentdeNederlanden,b.1,pp.7,8:

God„heeftsijneKoninginneenbruidt[dekerke]meteenheerlijkeneeuwighuisraedtvoorsien,meteenbruidsschat,nietbrooschnochvergankelijkzijnde,verqierteneeuwigljkmeteenkrooneenscepterverheven...welkeweldadengijalseenstraetschenderonderschept,dentempelGodsontrukt,enopuselvenoverset.Gijzijteenwolfoverdeschapengeworden;...GijwilteenOpperbisschopschijnentewesen,maargijdraegtualseentijger...Daergijeenknechtderknechtenzijt,poogtgijeenheerderheerentezijn...Gij(doet)'tge-bodtdesHeerenonsesGodtssmaedtheitaen...DeheiligeGeestisdestichterallerkerken,sooverrealssichdewereltin'tlangeenin'tbreedeuitstrekt.DestadtonsesGodts,welkerburgerswijsijn,strektsichuyttotalledegewestendeshemels,ensijisgrooteralsdestadt,dievandeheiligeProphetenBabylonwerdtgenoemt;alsdiesichdegoddelijkheitaenmatigt,haerselvendenhemelgelijkmaekt,roemtdatseeeuwigsalsijn,evenalsofsijGodt,enhaerwijsheitnietsterfÂlijk,waere,valschelijkstoffendedatsenooitgedwaeltheeft,nochdwalenkan."

Ibid.,b.l,p.22:

„Datdaerin...grootenutschapwas;noboerte,nofabulen,notrus-se,nofaloerde,merwerewoerden.Dathierendaerwelwaseenher-decoerste,merdathetpitendediesoetheitvangoedtendeselicheitderinwelwastebekinnen."

14-DeEngelsehervormersnaWyclif

TerwijlLutherdegeslotenBijbelvoorhetDuitsevolkopende,deedTyndaleonderinvloedvanGodsGeesthetzelfdeinEngeland.WyclifhadvanzijnbijbelvertalinggebruikgemaaktvoordeLatijnsetekstvandeVulgaat,waarveelfouteninzaten.Zijnvertalingwasnooitgedruktendeprijsvandehandschriftenwaszóhoogdatalleenrijkenenedelliedenzekondenkopen.Daardezevertalingbovendientenstrengstewasverbodendoorderooms-katholiekekerk,werdzeslechtsinbeperktekringverspreid.In1516,éénjaarvóórLutherzijnstellingenaandewereldbekendmaakte,publiceerdeErasmuszijnGriekseenLatijnseuitgavevanhetNieuweTestament.

HetWoordvanGodwerdvoorheteerstindeoorspronkelijketaalgedrukt.Erasmushadinzijnteksteditieveelvandevroegerefoutenverbeterdendebetekenisvandetekstduidelijkerweergegeven.DoordezeeditieleerdenontwikkeldemensendewaarheidbeterkennenenkreegdeHervormingeennieuweimpuls.MaarhetgewonevolkmoesthetnogaltijdgrotendeelszonderGodsWoordstellen.TyndalezouhetwerkvanWyclifvoltooienenzijnlandgenoteneennieuwebijbelvertalingaanbieden.

DezeEngelsehervormerwaseenijverigbijbelonderzoekerdieoprechtnaarwaarheidspeurde.HijhadhetevangelielerenkennendoorhetGriekseNieuweTestamentvanErasmus.HijkwamonbevreesduitvoorzijngeloofsovertuigingenlegdeerdenadrukopdatalleleerstellingenaandeSchriftdiendentewordengetoetst.Zijnantwoordopdebeweringvanderooms-katholiekendatdekerkdeBijbelaandegelovigenhadgegevenendatalleendekerkhetrechthaddeSchriftuitteleggen,luidde:Weetuwiedearendheeftgeleerdhoehijzijnprooimoetvinden?Wel,dezelfdeGodleertzijnhongerigekinderenhoezijhunVaderinzijnWoordkunnenvinden.JulliehebbenonsdeSchrifthelemaalnietgegeven.Integendeel!Julliehebbenhaarvooronsverborgengehouden.Jullieverbrandendemensendiehaarwaarheidverkondigenenalsjulliekonden,zoudenjullieookdeSchriftverbranden"(D'Aubigné,HistoryoftheReformationofthe16th.Century,b.18,ch.4).

ErkwamenveelmensennaardepredikingvanTyndaleluisterenenvelennamendewaarheidaan.Maardepriesterswarenophunhoede;zodrahijvertrokkenwas,probeerdenzezijnwerkdoordreigementenenmisleidingteniettedoen.Ze

haddenjammergenoegheelvaaksucces.Watmoetikdoen?",vroeghij.Terwijlikopéénplaatszaai,komtdevijandenverwoesthetvelddatikpasverlatenheb.Ikkannietopalleplaatsentegelijkzijn.AlsdechristenendeHeiligeSchriftinhuneigentaalhadden,zoudenzijzichzelfstandigtegendezedrogredenaarskunnenverzetten.ZonderdeBijbelkunnendelekenonmogelijkindewaarheidwordenbevestigd"(Ibid.,b.18,ch.4).

Hijvattetoeneennieuwplanop.InGodstempelwerdendepsalmenindetaalvanIsraëlgezongen.MoethetevangeliehierdannietinhetEngelswordenverkondigd?...Magdekerkophetmiddaguurminderlichtuitstralendanbijdedageraad?.

ChristenenmoetenhetNieuweTestamentinhuneigentaalkunnenlezen",zeihij.Detheologenenlerarenvandekerkwarenhetnietmetelkaareens.

AlleendeBijbelkondemensendewaarheidlerenkennen.Iedereenzweertbijeenanderetheoloog..Maaralletheologensprekenelkaartegen.Hoekunnenwewetenwiegelijkheeftenwieniet?.Hoe?.DoorhetWoordvanGodalleen"(Ibid.,b.18,ch.4).Kortdaarnazeieenvooraanstaandrooms-katholiektheoloogineendiscussiemetTyndale:LieverzonderdewettenvanGoddanzonderdewettenvandepaus!"DaaropantwoorddeTyndale:Ikverzetmijtegendepausenalzijnwetten.AlsGodmijnlevenspaart,zalikervoorzorgendatovereenpaarjaareenjongendieachterdeploeglooptdeSchriftbeterkentdanu"(Anderson,AnnalsoftheEnglishBible.p.19).

HijwildenumeerdanooithetNieuweTestamentinhetEngelsaanhetvolkschenkenenbegondirectaandevertaling.Hijwerdechtervervolgdenmoestzijnwoonplaatsverlaten.HijgingnaarLondon,waarhijenigetijdrustigkonwerken,maarookdaarmoesthijopdevluchtslaanomaanhetgeweldvandepapistenteontkomen.ErscheengeenplaatsvoorhemtezijninEngeland.DaaromvertrokhijnaarDuitsland,waarhijdeEngelsevertalingvanhetNieuweTestamentbegontedrukken.Hijmoestzijnwerkzaamhedentottweemaaltoeonderbreken,maaralsmenheminéénstadverboodtedrukken,ginghijnaareenandere.

TenslottekwamhijterechtinWorms,waarLuthereenpaarjaardaarvoorhetevangelievoordeRijksdaghadverdedigd.ErwarenveelprotestantenindieoudestadenTyndalekonerzijnwerkongehinderdvoortzetten.NakortetijdhadhijdrieduizendexemplarenvanhetNieuweTestamentgedruktenmoestnogin

hetzelfdejaarvooreentweededrukzorgen.

Hijwijddezichmeternstenvolhardingaanzijntaak.OndankshetfeitdatdeEngelseoverheiddehavensuiterststrengbewaakte,kwamhetWoordvanGodlangsverschillendewegenclandestienLondonbinnenenwerdvandaaruitoverhethelelandverspreid.Devolgelingenvandepausprobeerdendewaarheidteonderdrukken,maarslaagdenernietin.

DebisschopvanDurhamkochteensdehelevoorraadbijbelsopvaneenboekhandelaardieeenvriendvanTyndalewas.DebisschopwildezevernietigenomdathijdachtdathijdaardoordeverspreidingvandeBijbelkontegenhouden.Maardaarinvergistehijzichdeerlijk,wantmethetgeldvandebisschopkonermateriaalvooreennieuwe,betereeditiewordengekocht.Ditzouandersniethetgevalzijngeweest.ToenTyndalelatergevangengenomenwerdenmenhemdevrijheidbeloofdeopvoorwaardedathijzeiwiezijngeldschieterswaren,antwoorddehijdatdebisschopvanDurhamhemhetmeesthadgeholpenomdathijdoorhetopkopenvandehelevoorraadBijbelsheminstaathadgesteldmetgoedemoedverdertegaan.

Tyndalekwamdoorverraadinhandenvanzijnvijanden.Hijzatvelemaandengevangenenbezegeldezijngetuigenismetzijnbloed,maarmetdewapenswaarhijvoorgezorgdhad,kondenanderendoordeeeuwenheentotoponzetijdmetmeersuccesstrijden.

LatimerverkondigdevandepreekstoeldatdemensendeBijbelinhuneigentaalmoestenkunnenlezen.GodisdeSchrijvervandeBijbelendeSchriftdeeltindemachtendeeeuwigheidvanhaarSchrijver",zeihij.Allekoningen,keizers,bewindsliedenenmachthebbersmoeten...zijnHeiligWoordgehoorzamen".Latenwijgeenomwegenmaken,maaronsdoorGodsWoordlatenleiden.Latenwijniethetvoorbeeldvanonzevooroudersvolgen,maarlatenwijdoenwatzijhaddenmoetendoen"(HughLatimer,FirstSermonPreachedBeforeKingEdwardVI").BarnesenFrith,tweetrouwevriendenvanTyndale,begonnendewaarheidteverkondigen.ZewerdengevolgddoordeRidleysenCranmer.DezeleidersvandeHervorminginEngelandwarengeleerdenendemeestenstondenvanwegehungeloofsijverenhunvroomheidinhoogaanzieninrooms-katholiekekringen.Zijverzettenzichtegenhetpausdomomdatzededwalingenvandeheiligestoel"kenden.ZekendendegeheimenissenvanBabylonenkondenzichdaardoormetgezagtegenhaarverzetten.

Latimerzei:Ikzalueeneigenaardigevraagstellen.WeetuwiedeijverigstebisschopenprelaatvanEngelandis?...Ikziedatuophetantwoordzittewachten...Ikzaluzeggenwiehetis;hetisdeduivel...Nooitverlaathijzijnbisdom.Ukunthemaltijdbereiken.Hijisaltijdthuis...Altijddrukbezig...Hijrustnooit,daarmaguzekervanzijn...Waardeduivelhetvoorhetzeggenheeft,vernietigtmenboekenensteektmenkaarsenaan.Daarwordenbijbelsvervangendoorrozenkransenenmoethetlichtvanhetevangelieplaatsmakenvoorhetlichtvankaarsen-zelfsopklaarlichtedag:...DaarwordthetkruisvanChristusneergehaaldenvervangendoorhetvagevuur,datdezakkenvandegelovigenledigt;...daarkleedtmengeennaaktemensenenzorgtmennietvoorarmenenzwakken,maarversiertmenbeelden,kruisenenstenen.Daarzegtmen:'Levedetraditiesendewettenvandemens'en'WegmetGodstraditiesenzijnheiligWoord'.WarenonzeprelatenmaarzoijverigomhetzaadvandewareleertezaaienalsSatan,diezijnonkruidrondstrooit"(Ibid.,SermonofthePlough").

DezehervormersverdedigdenhetzelfdegrondbeginselalsdeWaldenzen,Wyclif,JohannesHus,Luther,Zwinglienhunvolgelingenenmedewerkers;deHeiligeSchriftisdeonfeilbarenormvoorgeloofenleven.Zevondendatpausen,concilies,kerkvadersenkoningenniethetrechthaddeningeloofszakenhetgewetenaanbandenteleggen.DeBijbelhadvoorhenhethoogstegezagenzijtoetstenalleleerstellingenenbeweringenaanzijnleer.Wanneerdezeheiligemannenlevendverbrandwerden,gafhetgeloofinGodenzijnWoordhunkracht.OpdebrandstapelzeiLatimeraaneenlotgenootkortvoorzeallebeivoorgoedzwegen:Hebgoedemoed.MetGodsgenadestekenwevandaageenfakkelaaninEngelanddienooitmeerzalwordengedoofd"(WorksofHughLatimer,vol.1,p.13).

HetzaaddatColumbaenzijnmedewerkersinSchotlandhaddenuitgestrooid,wasnooithelemaalverdwenen.EeuwennadatdekerkenvanEngelandzichaandemachtvanRomehaddenonderworpen,warendievanSchotlandnogonafhankelijk.Indetwaalfdeeeuwhadhetpausdomerechterookvastevoetgekregen.NergenshadRomezo'nabsolutemacht.Nergenswaserzo'ndichteduisternis.Tochschenenerzelfsindezeduisternisenkelelichtstralendiehetaanbrekenvandedageraadaankondigden.DeLollardenkwamenuitEngelandmetdebijbelvertalingendeleervanWyclif.Zehebbeninbelangrijkematebijgedragentotdeinstandhoudingvandekennisderwaarheidinditland,waarerinelkeeeuwgetuigenenmartelarenwaren.

AanhetbeginvandeHervormingwerdendewerkenvanLutherenlaterookTyndale'sEngelsevertalingvanhetNieuweTestamentinSchotlandingevoerd.Dezeboodschappersontsnaptenaandeblikvanderooms-katholiekegeestelijkheid,trokkenvoorzichtigoverbergenendoordalen,lietendefakkelvandewaarheid,dieinSchotlandbijnauitgedoofdwas,weerfellerbrandenenmaakteneeneindaanhetwerkdatRomeindieviereeuwenvanonderdrukkinghadverricht.Hetbloeddermartelarengafeennieuweimpulsaandebeweging.Papistischeleiderswarenzichplotsbewustvanhetgevaardathetrooms-katholicismebedreigdeenbrachtenenkelevandeedelmoedigsteenmeestgerespecteerdezonenvanSchotlandopdebrandstapel.HierdoorrichttenzeslechtseenpreekstoelopvanwaardewoordenvandezestervendegetuigenoverhethelelandverkondigdwerdenendemensenaanspoordenzichresoluutvanhetjukvanRometebevrijden.

HamiltonenWishart,tweeedelliedenmeteennobelkarakterenveleandereeenvoudigevolgelingengavenhunlevenopdebrandstapel.MaaruitdeplaatswaarWishartstierf,kwamiemanddieniettotzwijgenzouwordengebrachtdoordevlammenenonderGodsleidingdedoodsklokvoorhetpausdomzouluideninSchotland.

JohnKnoxhadgebrokenmetdetraditiesenhetmysticismevanderooms-katholiekekerkenvoeddezichmetdewaarheidvanGodsWoord.DoordepredikingvanWishartwashijgesterktinzijnovertuigingdathijdekerkvanRomemoestverlatenenzichaandezijdevandevervolgdehervormersmoestscharen.

Zijnvriendenwildendathijpredikantmoestworden,maarhijschrokterugvoordegroteverantwoordelijkheiddiedanophemzourusten.Pasnadathijzichdagenlanghadafgezonderdeneenpijnlijkestrijdmetzichzelfhadgevoerd,besloothijpredikantteworden.Toendebeslissingeenmaalgevallenwas,ginghijmetonwrikbarevastberadenheidenonverschrokkenmoedverder,totheteindvanzijnlevensdagen.Dezeoprechtehervormerwasnietbangvoordemensen.Hetvuurvandebrandstapelsdiehijoveralzagbranden,spoordehemslechtsaantotmeergeloofsijver.TerwijldebijlvandetiranalshetzwaardvanDamoclesbovenzijnhoofdhing,zettehijzichschrapenbrachtzwareslagentoeaandeafgodendienst.

ToenJohnKnoxvoordekoninginvanSchotlandverscheen,ginghijnietdoordeknieënzoalsverschillendeandereprotestantseleiders,maargetuigdeeven

moedigvanzijngeloof.Menkonhemnietmetlievewoordjespaaienenhijdeinsdenietterugvoordreigementen.Dekoninginbeschuldigdehemvanketterij.Zezeidathijeengodsdiensthadverspreiddiedoordestaatwasverboden.Daardoorhadhij,volgenshaar,Godsgeboddatonderdanengehoorzaamheidaanhunvorstoplegde,overtreden.Knoxantwoorddehaaronbevreesd:

Dewaregodsdienstheeftzijnoorspronkelijkekrachtengezagnietaanwereldlijkevorsten,maaraandeeeuwigeGodtedanken.Daaromhoevenonderdanenhungodsdienstnietaantepassenaandegrillenvanhunvorst.Meestalwetenvorstentrouwenshetminstafvandewaregodsdienst..Majesteit,alsalleafstammelingenvanAbrahamdegodsdiensthaddenaangenomenvanFarao,wiensonderdanenzelangetijdwaren,welkegodsdienstzouernuindewereldzijn?AlsallemensenindetijdvanPaulusdezelfdegodsdiensthaddenalsdeRomeinsekeizers,welkegodsdienstzoudenwijnubelijden?Zozietu,majesteit,datonderdanen-hoewelzehunvorstgehoorzaamheidverschuldigdzijnnietverplichtzijndezelfdegodsdiensttehebbenalshunvorst".KoninginMaryantwoordde:UverklaartdeSchriftopéénmanierenzij[derooms-katholieketheologen]doenhetopeenanderemanier.Wiemoetiknugelovenenwiezalhieroveroordelen?"

UmoetgelovenwatGodzegt.HijheeftzijnwilduidelijkbekendgemaaktinZijnWoord",antwoorddedehervormer.Voorderesthoeftuonsgeenvanbeidetegeloven.HetWoordvanGodlegtzichzelfuit.Alseentekstonduidelijkis,legtdeHeiligeGeest,diezichzelfnooittegenspreekt,hetzelfdeonderwerpduidelijkeruitopandereplaatsen,zodatniemandhoefttetwijfelen,behalvezijdietotelkeprijsinhunonwetendheidwillenvolharden"(DavidLaing,ThecollectedWorksofJohnKnox,vol.2,pp.281,284).

DezewaarheidverkondigdedemoedigeKnoxaandekoninginenbrachtopdiemanierzijneigenleveningevaar.Metdezelfdemoedginghijrechtopzijndoelaf.HijbadenstreedmetGodtotSchotlandbevrijdwasvandedwalingenvanhetpausdom.

InEngelandwarenerdoordevestigingvanhetprotestantismewelmindervervolgingen,maarzehieldenniethelemaalop.MenhadmetveelleerstellingenvanRomegebroken,maarverschillendeliturgischevormenvanderooms-katholiekeeredienstbehouden.Menhaddepausonttroond,maardekoninghadzichzelftothoofdvandekerkuitgeroepen.Indekerkdienstenwasmennogver

verwijderdvandeevangelischezuiverheideneenvoud.Menerkendehetbelangrijkebeginselvandegodsdienstvrijheidnogniet.HoewelprotestantseleiderszichmaarzeldenschuldigmaaktenaandewreedhedendieRomehadbedrevenomkettersuitteroeien,kendemennietiedereenhetrechttoezijnGodvolgenszijneigengewetentedienen.

Iedereenmoestdeleerendeliturgievandestaatskerkaanvaarden.Eeuwenlangheeftmenmensendieereenanderemeningopnahieldenminofmeerbarbaarsvervolgd.Indezeventiendeeeuwwerdenduizendenpredikantenuithunambtontzet.Menmochtalleenkerkdienstenvandeerkendekerkbijwonen.Wiezichdaarnietaanhield,kreegeenzwareboete,werdindegevangenisgeworpenofverbannen.

ZijdieGodophunmanierwildenblijvendienen,warenverplichtinnauwesteegjes,opdonkerezolderkamertjesofinsommigejaargetijden'snachtsinhetbostevergaderen.Indeafzonderingvandebossen,dieGodhunalseentempelhadbereid,ontmoettendezeopgejaagdeenvervolgdekinderenvanGodelkaaromtebiddenenGodteprijzen.Ondankshunvoorzichtigheidmoestenvelenvoorhungeloofsterven.Degevangenissenwarenovervol.Gezinnenwerdenuitelkaargerukt.Velenwerdenuithetlandgezet.TochwasGodmetzijnvolkendevervolgingenkondenhungetuigenisnietdoenverstommen.VelenstakendeoceaanoverengingennaarAmerika,waarzedegrondslagenlegdenvoordeburgerrechtenendegodsdienstvrijheid,dieeenbronvanveiligheidendetrotsvandatlandzijn.

Zoalsindetijdvandeapostelendroegendevervolgingennuookbijtotdevooruitgangvanhetevangelie.JohnBunyankonineensmerigegevangenistemiddenvanlosbandigenenmisdadigerstochdeatmosfeervandehemelinademen.Daarschreefhijzijnprachtigeallegorieoverdepelgrimsreisuithetlandderverwoestingnaardehemelsestad.DestemuitdegevangenisvanBedfordbrengtdemensennualmeerdantweehonderdjaarinverrukking.Bunyan'sChristenreisenGenadeovervloedigvoordevoornaamstederzondarenhebbenvelendewegdeslevensgetoond.Baxter,Flavel,Alleineenanderebegaafde,ontwikkeldeenoprechtechristenenhebbenhetgeloofdateensdeheiligenovergeleverdis,moedigverdedigd.Hetwerkdatgedaanisdoordezemannen,dievervolgdenvogelvrijverklaardwerdendoordemachthebbersvandezewereld,zalblijvenbestaan.

FlavelsFountainofLiveenzijnMethodofGracehebbenduizendengeleerdhoe

zehunlevenaanChristuskunnentoevertrouwen.BaxtersReformedPastoriseenzegengeweestvoorhendieGodswerknieuwlevenwildeninblazenenzijnSaints'EverlastingRestheeftvelenderust"doeningaandievoorhetvolkvanGodblijft".

HonderdjaarlaterwerdenWhitefïeldendeWesleysGodslichtdragersineentijdvangrotegeestelijkeduisternis.Onderdeheerschappijvande'AnglicaanseKerk'washetgeestelijkleveninEngelandnognauwelijksteonderscheidenvanhetheidendom.Degeestelijkheidhieldzichhetliefstbezigmetnatuurgodsdienst"enookhuntheologiewaservandoordrongen.Debeterestandenvondenvroomheidgewoonbelachelijkenwarenertrotsopdatzijbovendatfanatisme"stonden.Devolksklassewasergdomenwasovergeleverdaandezonde,terwijldekerkgeenmoedofgeloofmeerhadommaatregelentenementegendeernstigegeloofscrisis.

Menhaddebelangrijkeleerstellingvanderechtvaardigingdoorhetgeloof,dieLutherzoduidelijknaarvorenhadgebracht,bijnavollediguithetoogverlorenenmenhadhaarvervangendoorderoomseleervandeverlossingdoordegoedewerken.WhitefïeldendeWesleyswarenledenvandeerkendekerkenstreefdenoprechtnaarhetvolbrengenvanGodswil.MenhadhungeleerddatzekondenrekenenopGodsgunstalszeeendeugdzaamlevenleiddenenzichstiptaandegodsdienstigevoorschriftenhielden.

ToenCharlesWesleyeensziekwerdenzijneindevoeldenaderen,vroegiemandhemopwelkegrondenhijaanspraakmeendetemogenmakenopheteeuwigeleven.Hijantwoordde:IkhebmijnuiterstebestgedaanomGodtedienen".Zijnvrienddiedevraaghadgesteld,scheenniethelemaalovertuigddoorhetantwoord.ToendachtWesley:Zijnmijneigeninspanningengeengoedegrondvoormijnhoopopheteeuwigeleven?VindtHijmijngoedewerkennietvoldoende?Ikhebnietsanderswaaropikkanvertrouwen"(JohnWhitehead,LifeoftheRev.CharlesWesley,p.102).Zódichtwasdeduisterniswaarindekerkgehuldwas.Doordezegeestelijkeverwarringhaddendegelovigengeenduidelijkinzichtinhetverlossingsplan,werdChristusvanzijnheerlijkheidberoofdenwerdendemensenafgeleidvanhunenigehoopopverlossing:hetbloedvandegekruisigdeHeiland.Wesleyenzijnmedewerkerskwamenlatertothetinzichtdatwaregodsdienstuithethartkomtendatgedachten,woordenendadendoorGodswetmoestenwordenbeheerst.Zewarenervanovertuigddatzeeenreinhartmoestenhebbenenonberispelijkmoestenleven,enwildenerookoprechtnaarstreven.Zewildendeslechteneigingenvanhetniet-wedergeboren

hartdoorgebedendoorhuneigengroteinspanningenonderdrukken.Zeleiddeneenlevendatgekenmerktwerddoorzelfverloochening,liefdeenverootmoedigingenhieldenzichstiptaanallevoorschriftendievolgenshenzoudenkunnenbijdragentothetbereikenvanhunhoogstedoel:deheiligheiddiehenvanGodsgunstzoukunnenverzekeren.Zekondenditdoelechternietbereiken.Zewerdenondankshuninspanningennietvandeveroordelingvandezondeofvanhaarkrachtbevrijd.ZevoerdendezelfdestrijddieLutherinzijnkloostercelteErfurthadgevoerd.Zewerdendoordezelfdevraaggekweld:HoezoudemensrechtvaardigzijnbijGod?"(Job9:2,Statenvertaling).

DevlamvanGodswaarheid,diebijnawasuitgedoofdopdealtarenvanhetprotestantisme,werdweeraangewakkerddoordeoudefakkeldiedechristenenuitBohemenvangeneratieaangeneratiehaddendoorgegeven.NadeHervormingwerdhetprotestantismeinBohemenonderdevoetgelopendoordehordenvanRome.Wiedewaarheidnietwildeverloochenen,moestvluchten.SommigevluchtelingengingennaarSaksen,waarzehetoudegeloofinstandhielden.DoorbemiddelingvandeafstammelingenvandezechristenenkregenWesleyenzijnmedewerkersmeerlicht.

JohnenCharlesWesleywerdennahuninzegeningnaarAmerikauitgezonden.AanboordvanhetschipwaserookeengroepMoravischebroeders.Tijdensdeovertochtbarsttenerenkelegeweldigestormenlos.BijdezeconfrontatiemetdedoodwerdJohnWesleyzichbewustvanhetfeitdathijnietinvredeleefdemetGod,terwijldeDuitserskalmensereenbleven.

Hijzei:Ikhadallanggemerkthoeernstigzewaren.Zehaddenherhaaldelijkblijkgegevenvanhunnederigheid,wantzehaddendeanderepassagiersdienstenbewezenwaardeEngelsepassagierszichveeltegoedvoorvonden.Enzewildendaargeencentvoorhebben.ZevondendatditslavenwerkeengoedmiddelwasomhenvanhunhoogmoedteverlossenendathunHeilandbovendienveelmeervoorhenhadgedaan.

Elkedagopnieuwhaddenzeblijkgegevenvaneenzachtmoedigheiddietegenallesbestandwas.Alszewerdenweggeduwd,werdengeslagenofonderdevoetgelopen,stondenzeweeropengingenverderzonderteklagen.Ditwaseengoedegelegenheidomtezienofzeechtbevrijdwarenvanangst,hoogmoed,woedeenwraakgevoelens.

Tijdenshetzingenvandepsalmwaarzehundienstmeebegonnen,sloegdezee

overhetschipenscheurdehetgrootzeilaanflarden.Erstroomdewatervanhetbovendeknaarhettussendek.Hetwasalsofhetschipaldoordeoceaanwasverzwolgen.DeEngelsenbegonnenverschrikkelijktegillen.MaardeDuitserszongenrustigverder.Nadestormvroegikaanéénvanhenofhijnietbangwasgeweest.Hijzei:Goddank,nee!"Ikvroegtoen:Maarwarendevrouwenenkinderennietbang?"Hijantwoorddevriendelijk:Nee,onzevrouwenenkinderenzijnnietbangvoordedood"(Whitehead,LifeoftheRev.JohnWesley,p.10).NahunaankomstinSavannahbleefWesleynogeenkortetijdbijdeMoravischebroedersenkwamergonderdeindrukvanhunchristelijkelevenshouding.Overéénvanhunkerkdiensten,dieergverschildenvanhetdodeformalismevande'AnglicaanseKerk',schreefhij:DoordegroteeenvoudendeplechtigheidvanhundienstvergatikdaterzeventieneeuwenwarenverstrekenendachtikdatikeendienstbijwoondevandeeerstechristenenwaarinPaulus,detentenmaker,ofPetrus,devisser,onderleidingvandeHeiligeGeestvoorging.Ikwaandemijopéénvandiebijeenkomsten,waarookgeenprachtenpraalwas"(Ibid.,pp.11,12).

BijzijnterugkeerinEngelandkreegWesleyonderleidingvaneenMoravischepredikantmeerinzichtindebijbelsewaarheid.Hijbegreepdathijvoorzijnverlossingnietopzijneigenwerkenkonrekenen,maarzijnvertrouwenvolledigmoeststelleninhetLamGods,datdezondederwereldwegneemt".OpeenvergaderingvanhetMoravischGenootschapteLondenwerdeentekstvanLuthervoorgelezenwaarinhijdeveranderingdiedeHeiligeGeestinhethartvandegelovigetotstandbrengt,beschrijft.DezevoordrachtstimuleerdeWesleyinzijngeloof.Ikvoeldeeeneigenaardigewarmteinmijnhart",zeihij.IkvoeldedatikChristus-enHijalléén-alsmijnVerlosserhadaangenomen.IkwaserzekervandatHijdezonden,jazelfsmijnzondenhadweggenomenenmijhadverlostvandewetvanzondeendood"(Ibid.,p.52).

Hijhadjarenlangeenmoeilijke,uitputtende,troostelozestrijdgevoerd.Hijhadjarenvanzelfverloochening,verwijtenverootmoedigingachterderug.Maarinaldiejarenhadhijsteedsééndoelgehad:hijwasopzoeknaarGod.NuhadhijHemgevonden.Hijkwamtotdeontdekkingdatdegenadewaarhijzoveelinspanningenvoorhadgedaan,zoveelvoorhadgebedenengevast,zoveelgoedewerkenvoorhadgedaanenzoveelzelfverloocheningvooroverhad,eengavewas,zondergeldenzonderprijs."

ToenhijinhetgeloofvanChristusbevestigdwas,wildehijdekennisvanhetheerlijkeevangelievanGodsvrijegenadeoveralverspreiden.Ikbeschouwde

helewereldalsmijnparochie",zeihij.Ikbeschouwhetalsmijnplichtomoveralwaarikkomhetgoedenieuwsvandeverlossingaanallendieernaarwillenluisterenteverkondigen"(Ibid.,p.74).

Hijbleefstrengensoberleven,maardeeddatnietalsbewijs,dochalsresultaatvanzijngeloof;hetwasnietdeoorzaak,maarhetgevolgvanzijnheiligheid.GodsgenadeinChristusishetfundamentvandechristelijkehoopendezegenadekomttotuitingindegehoorzaamheidvandechristen.

Wesleyweiddezijnlevenaandeverkondigingvandebelangrijkewaarhedendiehijhadontdekt;rechtvaardigmakingdoorhetgeloofinhetverlossendbloedvanChristusendevernieuwendekrachtvandeHeiligeGeestinhethart,diedegelovigeninstaatstellenhunleveninovereenstemmingtebrengenmetdalvanChristus.WhitefieldendeWesleyswarengrondigvoorbereidophuntaakdoordatzezichjarenlangduidelijkbewustwarengeweestvanhetfeitdatzealszondarenreddeloosverlorenwaren.ZemoestenalsgoedesoldatenvanChristustegenallesgehardzijnenwerdendaaromalsstudentenalspredikantblootgesteldaanspot,minachtingenvervolgingen.Zijenhunvriendenwerdendoorhungoddelozemedestudentenspottend'methodisten'genoemd.DezespotnaamwordttegenwoordigdooréénvandegrootstekerkenvanEngelandenAmerikaalseenerenaambeschouwd.

Alsledenvandeanglicaansekerkwarenzeerggehechtaandevormenvanhaareredienst,maarzeontdekteneenhogerenorminGodsWoord.ZewerdendoordeHeiligeGeestgedrevenomChristusendiegekruisigd"teprediken.ZewerdeninhunwerkbijgestaandoorkrachtvandeAllerhoogste.Duizendenkwamentotgeloofenwerdenbekeerd.Dezeschapenmoestentegendevraatzuchtigewolvenwordenbeschermd.Wesleywasnietvanplaneennieuwekerktestichten,maarorganiseerdedezogenaamdeMethodistConnection."

Dezepredikantenmoestenhethoofdbiedenaandefelletegenstandendesamenzweringenvandestaatskerk.Godleiddedegebeurtenisseninzijnwijsheidechterzódatdehervormingindeschootvandekerkbegon.Waszehelemaalvanbuitendekerkgekomen,danzouzenietzijndoorgedrongentothendiehaarhethardstnodighadden.Daardezeopwekkingspredikantentotdekerkbehoordeneninhetkadervandekerkwerkten,vondenzijgehoor,terwijlzeinhetanderegevalvoorgeslotendeurenzoudenstaan.

Enkelegeestelijkenwerdenweeractieve,dynamischepredikanteninhuneigen

parochies.Kerkendietotaalversteendwarendoorformalismekwamenweertotleven.

ZoalsinalletijdperkenvandekerkgeschiedeniswerdhetevangelieookinWesleystijddoormensenmetverschillendetalentenverkondigd.Zewarenhetnietoverallepunteneens,maarwerdenallendoorGodsGeestgeleidenwijddenzichaandezelfdemoeilijketaak;mensenincontactbrengenmetChristus.OpeenbepaaldmomentdreigdendemeningsverschillentussenWhitefieldendeWesleysopeenbreuktezullenuitlopen.ZehaddenechterzachtmoedigheidgeleerdindeschoolvanChristusenhunmeningsverschillenwerdendankzijhunverdraagzaamheidenliefdebijgelegd.Erwasgeentijdvooronenigheid,wantdwalingenenzondehieldendemensenoveralinhungreep,zodatduizendenverlorengingen.

Godsboodschappershaddenhetbijzondermoeilijk.Invloedrijkeengeleerdemannenverzettenzichtegenhen.Naenigetijdgavenveelgeestelijkenopenlijkblijkvanhunvijandigheid.Toenwarenhetzuiveregeloofendemensendiehetverkondigdennietmeerwelkomindekerken.Zewerdenopdepreekstoelaangevallendoordegeestelijkheid,diedaardoorookdeboosaardige,onwetendeenmisdadigemassategenhenophitste.VaakontsnapteJohnWesleydooreenwondervangoddelijkegenadeaandedood.

Wanneerhetgepeupelwoedendophemwasenergeenuitwegmeerscheentezijn,gingeenengelinmenselijkegedaantenaasthemstaan.HetgespuistrokzichdanterugenzokondedienaarvanChristusongedeerdaanhetgevaarontsnappen.Wesleyschreefhetvolgendeoveréénvanzijnbevrijdingenuitdegreepvandewoedendemassa:Velenprobeerdenmijnaarbenedentegooienterwijlwelangseenglibberigpadnaardestadgingen.Zedachtendatikwelnietmeerzoukunnenopstaanalsikgevallenwas.Maarikstruikeldenietengleedooknietuit.Zobereikteikveiligdevoetvandeheuvel.Hoewelverschillendemensenmebijdekraagofbijmijnklerenwildengrijpenommeopdegrondtegooien,slaagdenzeernietin.

Eenmankoneenpuntvanmijnvestgrijpen,maarhetbleefinzijnhandenachter.Hetanderegedeelte,waarikeenbankbiljetinhad,werdmaarhalfafgetrokken.Eenforsekereldieachtermeliep,sloegverschillendekereninmijnrichtingmeteendikstukeikehout.Alshijmijéénslagopmijnhoofdhadgegevenwasikergeweest.Maarhijsloegelkekeermis.Hoedatkomtweetikniet,wantikkongeenvinverroeren.

Eenanderemanuitdemenigtekwamopmeafgestormd,lichttezijnhandopommijteslaan,maarbedachtzich,streekmetzijnhandovermijnhaarenzei:'Watisjehaartochzacht!'Deeerstemensendiewerdenbekeerd,warendekrachtpatsersvandestad,deleidersvanhetgespuis.Eénvanhenwaszelfsvuistvechterinhetparkwaarmenhondenopeenvastgeketendebeerlosliet.

Godbereidtonsdooreengeleidelijkleerprocesvoorophetvolbrengenvanzijnwil!Tweejaargeledenvloogeenbaksteenrakelingsovermijnschouder.Vorigjaarwerdikdooreensteentussenmijnogengetroffen.Vorigemaandmoestikeenvuistslagincasserenenvanavondtwee,éénvóórikindestadaankwamenéénnadatweerweeruitwaren.Maarikhebgeenvanbeidegevoeld.Hoeweleenmanmetalzijnkrachtopmijnborstbeukteeneenandermijzohardopmijnmondsloegdathetbloederonmiddellijkuitstroomde,hadikvangeenvanbeideslagenmeerpijndanwanneeriemandmijmeteenstrootjehadaangeraakt"(JohnWesley,Works,vol.3,pp.297,298).

Demethodistischegelovigenenpredikantenuitdiebegintijdwerdenbespotenvervolgddoorledenvandestaatskerkendoormilitanteongelovigendiedoorhunverkeerdevoorstellingvanzakentegendemethodistenwerdenopgehitst.Zemoestenvoorderechterverschijnen.Ditwasechterslechtsproforma,wantinderechtbankenvandietijdwasrechtvaardigheideenzeldzaamheid.Zewerdenvaakwreedbehandelddoorhunvervolgers.Hetgepeupelgingvanhuistothuis;zevernieldenmeubelsengoederen,plunderdenzoveelalszemaarwildenenmishandeldenmannen,vrouwenenkinderen.Somswerdenerberichtenuitgehangenwaarinmensendiewildendeelnemenaanhetingooienvanruitenenaanhetplunderenvandehuizenvandemethodisten,werdenopgeroepenopeenbepaaldetijdenplaatssamentekomen.Dezeflagranteschendingvanmenselijkeengoddelijkewettenwerdnietbestraft.Demethodistenwerdensystematischvervolgd.Hunenigvergrijpwasdatzemensendiehunondergangtegemoetgingenweerophetrechtepadwildenbrengen.JohnWesleyschreefhetvolgendeoverdebeschuldigingendietegenhemenzijngeloofsgenotenwerdeningebracht:Sommigemensenzeggendatwijeendwaalleerverkondigendieuitdeluchtgegrepenisendatwijnieuwlichterszijn.Zevindendatwijquakers,fanatiekelingenenpapistenzijn.Dezeaantijgingenzijnalweerlegd.WijhebbenalduidelijkbewezendatonzeleernietsandersisdandeleervandeBijbelzoalsonzekerkdievoorstaat.AlsdeSchriftwaaris,kunnenonzeleerstellingendusnietverkeerdzijn".

Anderenbeweren:"Hunleeristestreng,zemakendewegnaardehemeltesmal."Ditisinfeitehetoorspronkelijke-enlangetijdhetenige-bezwaartegenons.

Hetisdebronvantallozeanderebezwaren,dieverschillendevormenaannemen.MaarmakenonzeleerstellingendewegnaardehemelsmallerdanonzeHeerenzijnapostelenhetbedoeldhebben?Latenweeenpaarduidelijketekstennemen:'GijzultdeHere,uwGod,liefhebbenuitgeheeluwhartenmetgeheeluwzielenmetgeheeluwkrachtenmetgeheeluwverstand'.'Vanelkijdelwoorddatdemensenzullenspreken,zullenzijrekenschapgevenopdedagdesoordeels'.'Ofgijduseetofdrinkt,ofwatookdoet,doethetallesterereGods.'

Alsonzeleernógstrengeris,hebbenwijongelijk.Maarjulliewetenechtweldatditnietzois.Wiemaareenbeetjeminderstrengis,vervalsthetWoordvanGod.IsdebewaardervandegeheimenissenGodsgetrouwalshijietsverandertaanhetgeenhijinbewaringheeftgekregen?Nee.Hijmagnietslatenvallen,nietsversoepelen.Hijbehoortaanallemensentezeggen:IkmagdeSchriftnietaanjulliesmaakaanpassen.JulliemoetenjenaardeSchriftschikken,ofvooreeuwigverlorengaan.'

Datisderedenwaarommenons'liefdeloos'noemt.Liefdeloos?Inwelkopzicht?Gevenwedehongerigennietteetenengevenwegeenklerenaandenaakten?Danzeggenze:'Nee,daargaathetnietom.Daarschietenjullienietintekort,maarjulliezijnzohardinjullieoordeel!Julliedenkendatjulliedeenigenzijndiegeredzullenworden'"(Ibid.,vol.3,pp.152,153).

DecrisisinhetgeestelijkelevenvanEngelandkortvóórWesleysoptredenwasgrotendeelshetgevolgvanhetantinomisme;velengeloofdendatChristusdezedenwethadafgeschaft,datchristenenerzichbijgevolgnietmeeraanhoefdentehoudenendatdegelovigenwarenbevrijdvandeslavernijvandegoedewerken."

Anderengeloofdenweldatdezedenwetonveranderlijkwas,maarvondendatpredikantenhungelovigenniethoefdentewijzenophunverplichtingdevoorschriftenvandiewetnateleven,daarzijdieGodhaduitverkorendooreenonweerstaanbareimpulsvangoddelijkegenadetotgodsvruchtendeugdzoudenwordenaangezet",terwijlzijdievooreeuwigverdoemdwarengeenkrachthaddenomGodswettegehoorzamen."

EenderdegroepgingervanuitdatdeuitverkorenenonderalleomstandighedenopGodsgenadeenGodsgunstkondenrekenen"enkwamtotdenogvreselijkereconclusiedathetslechtedatzijdoennietechtzondigisenooknietkanwordenbeschouwdalseenovertredingvanGodswet".Zevondendatzedaaromgeenenkeleredenhaddenomhunzondentebelijdenofmetzetebreken"(McClintockandStrong,Cyclopedia,art.Antinomians").

ZegeloofdendatzelfséénvandeergstezondendiedooriedereenwordtbeschouwdalseenzeerernstigeovertredingvanGodswetdoorGodnietalszondewordtbeschouwd"alszedooréénvandeuitverkorenenwordtbedreven,wanthetiséénvandebelangrijkstekenmerkenvandeuitverkorenendatzijnietskunnendoendatGodmishaagtofdeperkenvanzijnwettebuitengaat."Dezemonsterachtigeleerisinwezendezelfdealsdievandelaterepopulaireopvoedersentheologen.Ookzijgeloofdennietdatereenonveranderlijkemaatstafisdiedegrenstussengoedenkwaadaanduidt.Zebeweerdendatdemaatschappijmoetbepalenwatgoedenwatkwaadisendatdemoraalaltijdaanveranderingenonderhevigisgeweest.AldezegedachtenzijnontsprotenaanhetzelfdebreinenzijnverzonnendoordegeestdiezelfsonderdezondelozehemelbewonerspogingendeedomderechtvaardigebeperkingenvanGodswetafteschaffen.

Deleerdatgoddelijkebepalingenhetkaraktervandemensonveranderlijkvaststellen,hadvelenertoegeleid,dewetvanGodpraktischteverwerpen.Wesleyverzettezichhardnekkigtegendedwalingenvandeantinomistenentoondeaandatdezeleer,dietothetantinomismeleidde,instrijdwasmetdeBijbel.WantdegenadeGodsisverschenen,heilbrengendvoorallemensen".DitisgoedenaangenaamvoorGod,onzeHeiland,Diewil,datallemensenbehoudenwordenentoterkenningvandewaarheidkomen.WanteriséénGodenookéénmiddelaartussenGodenmensen,demensChristusJezus,diezichgegevenheeftvooreenlosprijsvoorallen"(Titus2:11;1Timoteüs2:3-6).

GodsteltzijnGeestvrijterbeschikkingvanelkmenszodatiedereeneenberoepkandoenopdemiddelenterverlossing.DaaromkwamChristus,hetwaarachtigelicht",naardewereldomiedereenteverlichten.(Johannes1:9)Demensengaanverlorenomdatzeuiteigenwilheteeuwigelevenweigeren.

WesleysreactieopdebeweringdatdeTienGebodensamenmetdeceremoniëlewetbijdedoodvanChristuswerdenafgeschaft,was:Christusheeftdezedenwet,waardeprofetenzoveelnadrukopgelegdhebben,nietafgeschaft.

Christusisnietgekomenomerietsaanteveranderen.Dezewetkannooitwordenherroepen.Zeisonveranderlijkals'degetrouwegetuige'indehemel...Zewaseralbijdegrondleggingvandewereld.Zewasnietopstenentafelen,maarinhethartvandemensenkinderengeschreventoenzeuitdehandenvanhunSchepperkwamen.EnhoeweldelettersdiedoorGodsvingerwarengeschrevendoordezondenuergzijnmisvormd,kunnenzenooithelemaalwordenuitgewistomdatwijonsbewustzijnvangoedenkwaad.Elkonderdeelvandezewetblijftvankrachtvoorallemensenvanalletijden,wantdezewethangtnietafvanplaatsoftijdofvanandereveranderlijkeomstandigheden,maarisgefundeerdophetkaraktervanGodendenatuurvandemensenophunonveranderlijkerelatie.

Ikbennietgekomenomteontbinden,maaromtevervullen'...Alswedezewoordeninhunverbandbekijken,lijdthetnietdeminstetwijfeldatChristusbedoelt:IkbengekomenomdewetinhaarvolheidtebevestigenenIkwilhaarontdoenvanalleverkeerdemenselijkeverklaringen.Ikbengekomenomeenvolledigerenduidelijkerinzichttegeveninalleswatnietzoduidelijkwas.Ikbengekomenomtewijzenopdeware,vollebetekenisvanelkonderdeel,omdelengteenbreedte,devolledigedraagwijdtevanelkgebod,dehoogteendiepte,deondoorgrondelijkezuiverheidendegeestelijkerijkdomvanelkonderdeelgoedtelatenuitkomen"(Wesley,Sermon25).Wesleyweesopdevolmaakteharmonietussendewetenhetevangelie.Erbestaatduseenonverbrekeüjkebandtussenwetenevangelie.Dewetiseenvoortdurendevoorbereidingophetevangelieenverwijsternaar,terwijlhetevangelievoortdurenddenadruklegtopeenstipterevervullingvandewet.DeweteistbijvoorbeelddatweGodenonzemedemensliefhebbenendatwezachtmoedig,nederigenheiligmoetenzijn.Wevoelendatwehierintekortschieten;'bijmensenishetonmogelijk';maarwewetendatGodonsheeftbeloofddatHijonsliefdewilschenkenenonsnederig,zachtmoedigenheiligkanmaken;wijdoeneenberoepopditevangelie,ditgoedenieuws.

WatwijkrijgenhangtafvanonsgeloofenderechtvaardigheidvandewetwordtinonsvervulddoorhetgeloofdatinJezusChristusis.

DegrootstevijandenvanhetevangelievanChristuszijnzijdiedewetopenlijkoordelenenkwaadsprekenvandewet,zijdiedemensendewetlerenovertreden(ontbinden,versoepelen,afschaffen)-nietéénenkelgebod,hetkleinsteofhetgrootste,maarallegebodenineens.Hetwonderlijkstebijditallesisdatzijdiehetslachtoffervanditwaandenkbeeldzijn,echtgelovendatzij

ChristuseerbewijzenalszezijnwetmetvoetentredenendenkendatzeHemverheerlijken,terwijlzezijnleervernietigen!ZebeseffennietdatzeHemerenzoalsJudasdatdeedtoenhijHem'Rabbi'noemdeenHemkuste.

Christuskanzulkemensenterechtdevraagstellen:'VerraadtgijdeZoondesmensenmeteenkus?'MenverraadtChristusmeteenkuswanneermenoverzijnbloedspreektenzijnkroonwegneemtenwanneermeneendeelvanzijnwetafschaftomzijnevangeliezogenaamdtebevorderen.DezebeschuldiginggeldtookvoorhendiedoorhunpredikingdegehoorzaamheidaanGodswetrechtstreeksofindirectondermijnenenChristuszóvoorstellendatzijdeminstevanGodsgebodenafschaffenofverzwakken."(Ibid.).

Aandemensendiebeweerdendatdepredikingvanhetevangelieaanalledoelstellingenvandewetbeantwoordt",zeiWesley:Wijontkennendittenstelligste.Depredikingvanhetevangeliebeantwoordtnietaanhetvoornaamstedoelvandewet;zemaaktdezondaarnietbewustvanzijnzondeenmaakthendienogaandeafgrondvandehelslapennietwakker.

DeapostelPauluszegt:Ikzoudezondeniethebbenlerenkennen,tenzijdoordewet"enhijverklaartdatdemenspasechtbehoefteaanhetverzoenendbloedvanChristuszalhebbenwanneerhijovertuigdisvandezonde.

'Zijdiegezondzijn,hebbengeengeneesheernodig,maarzijdieziekzijn',zeiJezus.Daaromishetabsurdeengeneesheertesturennaarhendiegezondzijnofalthansdenkendatzehetzijn.Zemoeteneerstovertuigdwordenvanhunziekteanderszullenzejeinspanningennietopprijsstellen.HetisookabsurdChristustebrengenaanmensenalshunhartnogheelis,datwilzeggen,nognooitverbrijzeldis"(Ibid.,Sermon35).

WesleywildehetvoorbeeldvanzijnMeestervolgenendewetprijzenenverheerlijkenterwijlhijhetevangelievanGodsgenadepredikte.HijvolbrachtdetaakdieGodhemhadtoevertrouwdenmochtdeprachtigeresultatendaarvanzien.Aanheteindvanzijnlangelevenvanmeerdantachtigjaar,waarvanhijmeerdaneenhalveeeuwopveleplaatsenhetevangeliehadverkondigd,hadhijmeerdaneenhalfmiljoentrouweaanhangers.Hoeveelmensendoorzijnwerkzijngeredvandeondergangendeverwoestingvandezondeeneenbeter,reinerlevenzijngaanleiden,enhoeveelgelovigendoorzijnpredikingeenrijkergeestelijklevenhebbengehadzullenwepaswetenwanneeralleverlosteninhetKoninkrijkvanGodzullenzijn.

HetlevenvanWesleyiseenlesvanonschatbarewaardevoorelkechristen.Mochtenhetgeloofendenederigheid,deonvermoeibaregeloofsijver,zelfverloocheningentoewijdingvandezedienaarvanChristusindekerkenvanvandaagweerspiegeldworden!

15-DeBijbelendeFranseRevolutie

DehervormersvandezestiendeeeuwwildendeSchriftbinnenhetbereikvanallemensenbrengenenhaarinallelandenvanEuropaverspreiden.SommigelandennamendeBijbelmetblijdschapaanenbeschouwdenhemalseenboodschapperuitdehemel,terwijlhetpausdomerinslaagdedeverspreidingvanGodsWoordinanderelandengrotendeelstegentehouden,waardoordebijbelsewaarheidenhaarpositievebeginselenbijnavolledigwerdenbuitengesloten.

Inéénlanddronghetlichtweldoor,maarhetwerdnietbegrependoordeduisternis.Eeuwenlangwasereenverwoedestrijdtussenwaarheidendwaling,maaruiteindelijkoverwonhetkwaadenwerddehemelsewaarheidverworpen.Ditishetoordeel,dathetlichtindewereldgekomenisendemensendeduisternislievergehadhebbendanhetlicht"(Johannes3:19).

Frankrijkzoudegevolgenvanhaarverkeerdebeslissingendragen.GodsGeesthieldhetvolkdatdegenadehadverworpennietmeerinbedwang,waardoorhetkwaadtotvollerijpheidkwam.Toenkondehelewerelddegevolgenvandeopzettelijkeverwerpingvanhetlichtmeteigenogenzien.

DestrijddieFrankrijkeeuwenlangtegendeBijbelhadgevoerd,bereikteeendieptepunttijdensdeFranseRevolutie.DezeverschrikkelijkeomwentelingwashetlogischegevolgvanRome'sonderdrukkingvanGodsWoord(ZieAanhangselonder'OorzakenvandeFranseRevolutie').

Dezeopstandwasdemeestfrappanteillustratievandegevolgenvanhetpauselijkbeleidentoondederesultatenvanmeerdanduizendjaarrooms-katholicismeinFrankrijk.

DeprofetenhaddendeonderdrukkingvandeSchriftentijdensdeperiodevanpauselijkeopperheerschappijvoorzegd.DeapostelJohannesvoorzegdeookwelkevreselijkegevolgendeheerschappijvandemensderwetteloosheid"vooralvoorFrankrijkzouhebben.

DeengeldesHerenhadgezegd:Zijzullendeheiligestadvertredentweeënveertigmaandenlang.EnIkzalmijntweegetuigenlastgevenom,meteenzakbekleed,teprofeteren,twaalfhonderdzestigdagenlang..Enwanneerzij

hungetuigeniszullenvoleindigdhebben,zalhetbeest,datuitdeafgrondopkomt,hundeoorlogaandoenenhetzalhenoverwinnenenhendoden.Enhunlijk(zalliggen)opdestraatdergrotestad,diegeestelijkgenaamdwordtSodomenEgypte,alwaarookhunHeregekruisigdwerd.Enzij,dieopdeaardewonen,zijnblijdeenverheugdoverhenenzullenelkandergeschenkenzenden,omdatdezetweeprofetenhen,dieopdeaardewonen,gepijnigdhadden.Enna[die]drieeneenhalvedagvoereenlevensgeestuitGodinhen,enzijgingenophunvoetenstaanengrotevreesvielop(allen),diehenaanschouwden"(Openbaring11:2-11).

Dehiervermeldetijdperken-tweeenveertigmaandenlang"entwaalfhonderdzestigdagenlang"-zijndezelfdeperiode,namelijkdetijdvandeonderdrukkingvanChristus'gemeentedoorRome.De1260jaarvanpauselijkesuprematiebegonnenin538naChr.eneindigdendusin1798(ZieAanhangselonder'Profetischetijdperken').

IndatjaartrokhetFranselegerRomebinnen,namdepausgevangenenvoerdenheminballingschap.Toendepausstierf,washijnogaltijduitRomeverbannen.Hoeweleronmiddellijknazijndoodeennieuwepauswerdverkozen,zijnzijnopvolgersernooitingeslaagddezelfdemachtuitteoefenenalsvroeger.Devervolgingvandegemeenteduurdeniettotheteindvande1260jaar.Godheeftinzijngenadedezeperiodevanwredebeproevingenvoorzijnvolkingekort.ToenChristusdegroteverwoestingdieoverdegemeentezoukomenvoorzegde,zeiHij:Enindiendiedagennietingekortwerden,zougeenvleesbehoudenworden;dochterwillevandeuitverkorenenzullendiedagenwordeningekort"(Matteüs24:22).DankzijdeinvloedvandeHervormingeindigdendevervolgingenvóór1798.

Deprofeetzegtinverbandmetdetweegetuigenook:Ditzijndetweeolijfbomenendetweekandelaren,dievoorhetaangezichtvandeHerederaardestaan."

DedichtervandePsalmenzegt:Uwwoordiseenlampvoormijnvoeteneenlichtopmijnpad"(Openbaring11:4;Psalm119:105).DetweegetuigenstellenhetOudeenhetNieuweTestamentvoor.ZegetuigenvandeoorsprongeneeuwigheidvanGodswetenvanhetverlossingsplan.Desymbolen,offersenprofetieënvanhetOudeTestamentwezenopdekomendeVerlosser.DeevangeliënenbrievenvanhetNieuweTestamentgetuigenvaneenVerlosserwienskomstvolledigbeantwoordtaandesymbolenenprofetieën.

EnIkzalmijntweegetuigenlastgevenom,meteenzakbekleed,teprofeteren,twaalfhonderdzestigdagenlang."TijdenshetgrootstedeelvandezeperiodeblevenGodsgetuigenindeduisternisverborgen.

DepauselijkemachtsteldeallesinhetwerkomhetvolkvanhetWoordderwaarheidaftehoudenenzorgdevoorvalsegetuigendiehetgetuigenisvandeSchrifttegenspraken(ZieAanhangselonder'PogingenomdeBijbelteverbiedenentevernietigen')

ToendeBijbelzoweldoordewereldlijkealsdoordekerkelijkeoverheidwasverboden,toenzijngetuigeniswerdvervalstenallerleimenselijkeenduivelsemiddelenwerdengebruiktomdemensendomtehouden,toenzijdiedeheiligebijbelsewaarhedendurfdenteverkondigenwerdenopgejaagd,verradenofgefolterd,ingevangenissenwerdenopgesloten,voorhungeloofdemarteldoodstiervenofeentoevluchtmoestenzoekenindebergenenindespelonkenenholenvandeaarde,profeteerdendetrouwegetuigenmeteenzakbekleed",maarzegetuigdenondanksallestijdensdeheleperiodevan1260jaar.

IndedonkerstetijdenwarenertrouwegelovigendieGodsWoordliefhaddenenGodseerverdedigden.Dezetrouweboodschapperskregenwijsheid,krachtengezagomGodswaarheidtijdensdezelangeperiodeteverkondigen.

Enindieniemandhunschadewiltoebrengen,komtervuuruithunmondenhetverslindthunvijanden;enindieniemandhunschadewiltoebrengen,moethijzódedoodvinden"(Openbaring11:5).MenkanhetWoordvanGodnietongestraftmetvoetentreden.DebetekenisvandezevreselijkeuitspraakwordtgegeveninhetlaatstehoofdstukvandeOpenbaring:Ikbetuigaaneenieder,diedewoordenderprofetievanditboekhoort:Indieniemandhieraantoevoegt,Godzalhemtoevoegendeplagen,dieinhetboekbeschrevenzijn;enindieniemandafneemtvandewoordenvanditboekdezerprofetie,Godzalzijndeelafnemenvanhetgeboomtedeslevensenvandeheiligestad,welkeinditboekbeschrevenzijn"(Openbaring22:18,19).GodheeftdezewoordenuitgesprokenomdemensentewaarschuwendatzijnietdeminsteveranderingmogenaanbrengeninhetgeenGodgeopenbaardofbevolenheeft.DezeplechtigewaarschuwingengeldenvoorallendiedemensendoorhuninvloedertoeaanzettenGodswetgeringteschatten.ZijdieverklarendathetnietsuitmaaktofwijGodswetaldannietgehoorzamen,zoudenbijhethorenvandezewoordenmoetenvrezenenbeven.IedereendiezijneigenopvattingenbovenGodsopenbaringstelt,iedereendiede

duidelijkebetekenisvandeSchriftverandertenaanzijneigensmaakaanpastofversoepeltteneindeinharmonietezijnmetdewereld,neemteenvreselijkeverantwoordelijkheidopzich.

Hetgeschrevenwoord,dewetvanGod,zaldemaatstafzijnvoorhetkaraktervanallemensenenzalallenveroordelendiebijdezeonfeilbaretoetsgewogen,maartelichtbevondenworden.

Enwanneerzijhungetuigeniszullenvoleindigdhebben."Detijdspannewaarindetweegetuigenmeteenzakbekleed"moestenprofeteren,eindigdein1798.Tegenheteindevanhunwerk,datzeinduisternismoestenverrichten,zoudemachtdiewordtvoorgestelddoorhetbeest,datuitdeafgrondopkomt"hundeoorlogaandoen".InverschillendeEuropeselandenwashetgezaginKerkenStaatdoorbemiddelingvanhetpausdomeeuwenlanginhandenvanSatangeweest.Maarhiergaathetomeennieuweopenbaringvansatanischemacht.

RomehadaltijddeindrukgewektdatzedeHeiligeSchriftvereerde,maarintussenzorgdezeerwelvoordatzebuitenhetbereikvanhetvolkbleef.Onderhaarheerschappijhaddendegetuigenmeteenzakbekleed"geprofeteerd.Erzouechtereenanderemacht-hetbeestuitdeafgrond-opkomenomhetWoordvanGodopenlijktebestrijden.Degrotestad"waardegetuigenwordengedoodenwaarhunlijkenliggen,ishetgeestelijkeEgypte".VanallelandendieindeBijbelwordengenoemd,isEgyptehetverstgegaaningodsontkenningenwetsverachting.GeenenkelekoningheeftzichopenlijkerenbrutalerverzettegenhetgezagvandehemeldanFarao.

ToenMozesheminopdrachtvanGodhetberichtoverbracht,antwoorddeFaraoaanmatigend:WieisdeHere,naarwieikzoumoetenluisterenomIsraëltelatengaan?IkkendeHereniet,enikzalIsraëlooknietlatengaan"(Exodus5:2).DitisatheïsmeenhetlanddatdoorEgyptewordtvoorgesteld,zoudeeisenvandelevendeGodookverwerpen.Hetzoublijkgevenvanhetzelfdeongeloofendezelfdeuitdagendehoudingaannemen.Degrotestad"wordtingeestelijkopzichtookverelekenmetSodom.DeverdorvenheidenwetsverachtingvanSodomblekenvooraluitdebandeloosheidvandeSodomieten.Dezezondezouookhetvoornaamstekenmerkzijnvanhetlanddatzoubeantwoordenaandetermenvandezeprofetie.

Volgensdevoorzeggingvandeprofeetzouerkortvóór1798eenmachtvansatanischeoorsprongenkarakteropkomenomdeBijbeltebestrijden.Hetland

waarhetgetuigenisvandetweegetuigenvanGodzouwordenonderdrukt,zouwordengekenmerktdoorhetatheïsmevanFaraoendebandeloosheidvanSodom.DezeprofetieisopeenbuitengewoonnauwkeurigeentreffendemanierinvervullinggegaanindegeschiedenisvanFrankrijk.

TijdensdeRevolutie,in1793,hoordedewereldvoorheteersteengroepmannendieineenbeschaafdlandgeborenenopgevoedwaren,enéénvandebesteEuropesestatenleidden,gezamenlijkhunstemverheffenomdeplechtigstewaarheiddieeenmenskankennenteloochenenenunaniemhetgeloofendeaanbiddingvanGodteverwerpen"(SirWalterScott,LifeofNapoleon,vol.l,ch.17).

FrankrijkishetenigelandterwerelddatzichalsstaatopenlijkheeftverzettegendeScheppervanhetheelalenditfeitineenbewaardgeblevenoorkondeheeftlatenoptekenen.ErzijnaltijdveelgodslasteraarsenongelovigeninEngeland,Duitsland,Spanjeeneldersgeweest,maarFrankrijkneemteenuniekeplaatsin.HetisdeenigestaatindewereldgeschiedenisdiebijdecreetvanzijnWetgevendeVergaderingheeftverklaarddatergeenGodis,waarnadehelebevolkingvandehoofdstadendeovergrotemeerderheidvanderestvanhetland,zowelmannenalsvrouwen,metgrotevreugdebegonnentedansenentezingen"(Blackwood'sMagazine,november1870).

FrankrijkvertoondeookdekenmerkenvanSodom.TijdensdeFranseRevolutiewarendemensenevenontaardenverdorvenalsdeinwonersvandestedenvandevlakte",diedoorGodwerdenverwoest.DegeschiedschrijverswijzenophetverbandtussenhetatheïsmeendewetteloosheidvanFrankrijk,diedoordeprofeetwarenvoorzegd.Erwaseennauwebandtussendewettendiedegodsdienstafschaftenendenieuwehuwelijkswet,diebepaaldedathethuwelijk-deheiligsteverbintenisdietweemensenkunnenaangaanentegelijkookdeinstellingdiedoorhaarduurzaamheidéénvandepijlersvandesamenlevingis-slechtseenburgerlijkcontractmeteenbeperktelooptijdwasdattweemensennaareigengoeddunkenkondenaangaanenverbreken...

Devijandenvandesamenlevinghaddengeenbeterplankunnenbedenkenomalleswateerbaar,mooienduurzaamisinhetgezinslevengrondigteverwoesten.Zehaddenbovendiendezekerheiddathetkwaaddatzijwildenstichtenvangeslachttotgeslachtzoudoorgaan...SophieArnoult,eenactrice,diebekendstondomhaargeestigeopmerkingen,noemdehethuwelijktijdensdeRepubliek'hetsacramentvanhetoverspel'"(Scott,vol.1,ch.17).

AlwaarookhunHeregekruisigdwerd".OokditonderdeelvandeprofetiewerddoorFrankrijkvervuld.GeenenkellandstondzóvijandigtegenoverChristusennergenswashetverzettegendewaarheidzófelenzówreed.FrankrijkkruisigdeChristusindepersoonvanzijndiscipelen,diehetslachtofferwerdenvandevervolgingen.Frankrijkheefthetbloedvandeheiligeneeuwenlangvergoten.TerwijldeWaldenzenopdebergenvanPiémontdemarteldoodstiervenomhetgetuigenisvanJezusenomhetWoordvanGod",ondergingenhunbroeders,deAlbigenzenvanFrankrijk,hetzelfdelot.IndetijdvandeHervormingwarenhaaraanhangersopeenbarbaarsemanierdoodgemarteld.

Koningenenedellieden,adellijkedamesenbeschaafdemeisjeshaddenmetgenoegengekekennaardedoodsstrijdvandemartelarenvanJezus.Demoedigehugenotenstredenvoordeheiligsterechtenvandemensenhunbloedwerdvergotennaeenhardestrijd.Deprotestantenwerdenbeschouwdalsvogelvrijverklaarden,erwerdeenprijsophunhoofdgesteldenzewerdenalswildebeestenopgejaagd.

Degemeenteindewoestijn"-deweinigeafstammelingenvandevroegerechristenendieindeachttiendeeeuwnoginFrankrijkleefdenenzichindebergenvanZuid-Frankrijkverscholenhielden-haddenhetgeloofvanhunvaderenbehouden.Wanneerze'snachtsopdeberghellingenofopdeeenzameheidesamenkwamen,liepenzehetrisicodoordragonderstewordenachtervolgdenalsgaleislaventewordengedeporteerd.Dereinste,edelmoedigsteenintelligentsteinwonersvanFrankrijkwerdentussenroversenmoordenaarsgeketendenvreselijkgemarteld(ZieWylie,b.22,ch.6).

Eenmenselijkerebehandelingkregenzijdieongewapendenweerloosneerknieldenomtebiddeneninkoelenbloedewerdendoodgeschoten.Honderdenbejaardemannen,weerlozevrouwenenonschuldigekinderenwerdenvermoordenachtergelatenopdeplaatswaarzevergaderdhadden.Alsmenlangsdeberghellingenofdoordebossenliepwaarzijbijeenkwamen,washetnietsongewoonsnaelkevierpassenlijkenophetgrasofaantakkentevinden".Hunlandwerdverwoestdoorhetzwaard,debijlendebrandstapelenveranderdeineenuitgestrekte,macaberewildernis".Dezewreedhedenwerdennietbedreven...ineentijdvanduisternisenonwetendheid,maarindeverlichtetijdvanLodewijkXIV,toendewetenschapwerdbevorderdendekunstbloeide,toendegeestelijkenaanhethofenindehoofdstadgeleerde,welsprekendemensenwarenendedenalsofzeergzachtmoedigenliefdevolwaren"(Ibid.,b.

22,ch.7).

MaarhetergstemisdrijfendeafschuwelijkstesatanischedaadvanaldieduistereeeuwenwasdeBartholomeüsnachtofParijseBloedbruiloft.Dewereldhuivertnogbijdegedachteaandielaffe,wredeaanslag.DekoningvanFrankrijkgafopaansporingvanderooms-katholiekepriestersenprelatenzijnzegenaandezegruweldaden.Hetgeluidvaneenklokinhetholstvandenachtwashettekendatmentotdeaanvalmoestovergaan.Duizendenprotestantendierustigsliepenomdatzerekendenopheterewoordvanhunkoning,werdenuithunhuizengesleurdeninkoelenbloedevermoord.

ZoalsChristusdeonzichtbareLeiderwasgeweestdiezijnvolkuitdeslavernijvanEgyptebevrijdde,wasSatandeonzichtbareleidervanzijnonderdanenbijdezeafgrijselijkemoordopdemartelaren.ZevendagenlangwerdhetbloedbadinParijsvoortgezet.Opdeeerstedriedaarvangingmenonbeschrijfelijkbarbaarstewerk.DeuitroeiingwerdniettotParijsbeperkt,maarwerdoplastvandekoninguitgebreidtotalleprovinciesenstedenwaarmenprotestantenkonvinden.Menlettenietopouderdomofgeslacht.Zuigelingnochgrijsaardwerdgespaard.Edelliedenenboeren,oudenjong,moederenkindwerdenzonderonderscheidneergemaaid.TweemaandenduurdedezeslachtinginheelFrankrijk.Zeventigduizendmensenvanhetpuikderbevolkingvondendedood.ToenhetnieuwsvanhetbloedbadRomebereikte,kendedevreugdevandegeestelijkheidgeengrenzen.DekardinaalvanLotharingengafdeboodschappereenbeloningvanduizendkronen.DekanonnenvanSt.Angelovuurdensaluutschotenaf.Deklokkenvanallekerktorenswerdengeluid.Erwerdengrotevreugdevurenontstoken.GregoriusXIIIgingmeteengevolgvankardinalenenanderekerkelijkehoogwaardigheidsbekledersinprocessienaardekerkvandeheiligeLodewijk,waardekardinaalvanLotharingeneenTeDeumzong...

ErwerdeengedenkpenninggeslageneninhetVaticaanzijnernogdriefresco'svanVasaridiedeaanslagopdeadmiraal,desamenzweringvandekoningenhetbloedbadvoorstellen.GregoriuszondKareldeGoudenRoos.Viermaandennadeslachting...luisterdehijmetgenoegennaardepreekvaneenFransepriester...diesprakover'diedagvanvreugdeengeluk,toendeheiligevaderhetnieuwsontvingenineenplechtigeprocessieGodendeheiligeLodewijkgingdanken.'"(HenryWhite,TheMassacreofSt.Bartholomew,ch.14,par.34).

DezelfdesatanischegeestdiedeParijseBloedbruilofthadgeleid,organiseerdeookdegebeurtenissenvandeRevolutie.MenverklaardedatJezusChristuseen

bedriegerwasenhetmottovandeFranseongelovigenwas:Verpletterdieellendeling!"DaarmeebedoeldenzeChristus.Hemeltergendegodslasteringengruwelijkegoddeloosheidgingenhandinhand.Degemeenstemensenendemeestverdorvenmonstersvanwreedheidenontuchtwerdenverheerlijkt.MenbeweesdegrootsteeeraanSatan,terwijlmenChristus,deverpersoonlijkingvanwaarheid,zuiverheidenonbaatzuchtigeliefde,kruisigde.

Hetbeest,datuitdeafgrondopkomt,[zal]hundeoorlogaandoenenhetzalhenoverwinnenenhendoden".

DeatheïstischemachtdieinFrankrijkheerstetijdensdeRevolutieenhetSchrikbewindvoerdeeenoorlogtegenGodenzijnheiligWoorddiegeenprecedentheeftindegeschiedenis.

DeaanbiddingvandeGodheidwerddoordeNationaleVergaderingafgeschaft.Menverzameldebijbelsenverbranddedieinhetopenbaarmetalleblijkenvanminachting.Godswetwerdmetvoetengetreden.DeinzettingenvandeBijbelwerdenopgeheven.Dewekelijkserustdagwerdafgeschafteninplaatsdaarvanwerdelketiendedagaanuitspattingenengodslasteringgewijd.Doopencommuniewerdenverboden.Opdebegraafplaatsenwerdenerduidelijkleesbarebordenaangebrachtwaaropmenverklaardedatdedoodeeneeuwigeslaapis.

MenvonddatdevrezedesHerenzóvervanhetbeginderwijsheidverwijderdwasdatzeinfeitehetbeginderdwaasheidwas.Allekerkdienstenwerdenverboden,metuitzonderingvandedienstenterverheerlijkingvandevrijheidenhetvaderland.DeconstitutionelebisschopvanParijsspeeldedehoofdrolindeschandelijkstekluchtdieooittenaanschouwenvaneenvolksvertegenwoordigingisopgevoerd...HijverscheeninvolornaatenverklaardeaandeConventiedatdegodsdienstdiehijzoveeljarenhadonderwezenvolledigdoorpriesterswasverzonnenengeenenkelfundamentindegeschiedenisofindegewijdewaarheidhad.HijloochendeinplechtigeenuitdrukkelijkebewoordingenhetbestaanvanGodwienspriesterhijwasenkondigdeaandathijzichvoortaanzouwijdenaandeverheerlijkingvanvrijheid,gelijkheid,deugdenzedelijkheid.DaarnalegdehijdetekenenvanzijnbisschoppelijkewaardigheidoptafelenwerdbroederlijkomhelsddoordevoorzittervandeConventie.Verschillendeandereafvalligepriestersvolgdenhetvoorbeeldvandezeprelaat"(Scott,vol.1,ch.17).Enzij,dieopdeaardewonen,zijnblijdeenverheugdoverhenenzullenelkandergeschenkenzenden,omdatdezetweeprofetenhen,dieopdeaarde

wonen,gepijnigdhadden".HetgoddelozeFrankrijkhaddebestraffendestemvandetweegetuigenGodshetzwijgenopgelegd.HetwoordderwaarheidlagdoodinzijnstratenenzijdiedebeperkingeneneisenvanGodswethaatten,warenverheugd.DemensendaagdendeKoningdeshemelsinhetopenbaaruit.Zoalssommigezondarenuithetverledenvroegenze:HoezouGodhetweten;zouerookwetenschapzijnbijdeAllerhoogste?"(Psalm73:11).

Meteengodslasterlijkestoutmoedigheiddieaanhetongelooflijkegrenstzeiéénvandepriestersvandenieuweorde:God,wreekjebeledigdenaamalsjebestaat.Ikdaagjeuit!Jezegtniets.Jedurftniettebulderen.Wiezalnunoggelovendatjebestaat?"(Lacretelle,History,vol.11,p.309;inSirArchibaldAlison,HistoryofEurope,vol.l,ch.10).IsditgeenduidelijkeechovanFarao'swoorden:WieisdeHere,naarwieikzoumoetenluisteren?"IkkendeHereniet!"

Dedwaaszegtinzijnhart:ErisgeenGod"(Psalm14:1).Godzegtmetbetrekkingtotdevervalsersvandewaarheid:Hunonzinnigheidzalaanallenoverduidelijkworden"(2Timoteus3:9).KortnadatFrankrijkdeeredienstvandelevendeGod,deHogeenVerhevene,dieineeuwigheidtroont",hadverworpen,vervielhetineenverderfelijkeafgodendienstenaanbadhetdegodinvandeRede,verpersoonlijktdooreenlosbandigevrouw.Ditgebeurdeonderauspiciënvandehoogsteburgerlijkeenwetgevendeinstanties.Degeschiedschrijverzegt:Indezekrankzinnigetijdwasereenceremoniedieuitmunttedoorabsurditeitengoddeloosheid.DedeurenvandeConventiewerdengeopendvooreengroepmuzikanten,gevolgddoorledenvandegemeenteraad,dieeenplechtigestoetvormdeneneenliedtererevandevrijheidzongen.Zebegeleiddenhetvoorwerpvanhuntoekomstigeaanbidding:eengesluierdevrouw,diezijdegodinvandeRedenoemden.

IndezaalvandeConventiewerdzemetveelceremonieelontsluierd.Daarnamochtzenaastdevoorzittergaanzitten.Toenzagiedereendatheteenoperazangereswas.DezevrouwwerdbeschouwdalsdebestevertegenwoordigstervandeRedeenwerddoordeNationaleVergaderingvanFrankrijkinhetopenbaarvereerd.

"Dezegoddelozeenbespottelijkevertoningvondweerklank.OveralwaardemensenblijkwildengevenvanhunrevolutionairelanwerddeinstallatievandegodinvandeRedeherhaaldennagebootst"(Scott,vol.l,ch.17).

DesprekerdiedecultusvandeRedeinleidde,zei:"Wetgevers!HetfanatismeheeftplaatsmoetenmakenvoordeRede.Zijndoffeogenkondendeschitteringvanhetlichtnietverdragen.Vandaagzijnwijingrotengetalesamengekomenonderdiegothischegewelven,dievoordeeerstekeerdewaarheidhebbenweergalmd.DaarhebbendeFransendeenigewareeredienst-decultusvandeVrijheid,vandeRede-gehouden.Daarhebbenweonzewensenvoordewelvaartvandewapensderrepubliekuitgesproken.DaarhebbenwedelevenlozeafgodenvervangendoordeRede,hetbezieldebeeldenhetmeesterwerkvandenatuur"(M.A.Thiers,HistoryoftheFrenchRevolution,vol.2,pp.370,371).

ToendegodinindevergaderzaalvandeConventiekwam,namdesprekerhaarbijdehandenrichttezichtotdevergaderingmetdewoorden:Stervelingen,beefnietlangervoorhetmachtelozegebuldervaneenGoddiehetproductisvanjullieangst.ErkenvoortaangeenanderegodheiddandeRede.Ikwiluvoorstellenaanhaaredelsteenzuiverstegestalte.Alsuhetnietzondergodenkuntstellen,moetuuwoffersalleenaandezegodheidbrengen.ValneervoordedoorluchtigeSenaatvandeVrijheid,oSluiervandeRede!"Nadatdegodindoordevoorzitterwasomhelsd,werdzeopeenpraalwagengeplaatstentemiddenvaneenzeergrotemenigtenaardeNotreDamegebrachtomdeplaatsvandeGodheidintenemen.Daarwerdzeophethoogaltaargeplaatstendooralleaanwezigenaanbeden"(Alison,vol.1,ch.10).

KortdaarnawerddeBijbelinhetopenbaarverbrand.HetVolksgenootschapvanhetMuseum"drongdevergaderzaalvandegemeenteraadbinnenenriepuit:VivelaRaison!",terwijlzedehalfverbrandeoverblijfselenvanverschillendeboeken,zoalsbrevieren,missalenenhetOudeenNieuweTestament,opeenstokindeluchthielden.Volgensdevoorzitterboettenzeineengrootvuurvooraldedwaashedenwaartoezedemensenhaddenaangezet"(JournalofParis,1873,no.318.geciteerdinBuchez-Roux,CollectionofParliamentaryHistory,vol.30,pp.200,201).

Hetpausdomwasbegonnenmethetwerkdathetatheïsmenuaanhetvoltooienwas.Desociale,politiekeengodsdienstigetoestandendieFrankrijkrazendsnelnaardeafgrondmeesleurden,warentewijtenaanhetbeleidvanRome.AuteursschrijvendegruwelenenuitspattingenvandeRevolutietoeaandeKroonenaandeKerk(ZieAanhangselonder'HetSchrikbewind')Infeitezijnzeechtervolledigtewijtenaanderooms-katholiekekerk.

HetpausdomheeftdegeestvandekoningenvergiftigdendeHervormingafgeschilderdalsdevijandvandekroonenalsdetwistappeldierampzaligzouzijnvoordevredeendeeendrachtinhetrijk.Romeheeftdebarbaarsewreedhedenendeverschrikkelijkeonderdrukkingdievandekroonuitgingengeïnspireerd.

DeBijbelbrachtechtervrijheid.Overalwaarmenhetevangelieaannam,werdendegeestenvandemensenbevrijd.Zeverbrakendeketenenvanonwetendheid,zondeenbijgeloof.Zebegonnentedenkenentehandelenalsmensen.Devorstenmerktenditenvreesdendatditheteindvanhundespotischbewindzoukunnenzijn.

Romewaservlugbijomhunangstenafgunstaantewakkeren.In1525zeidepausaanderegentvanFrankrijk:Dezewaanzin[hetprotestantisme]zaldegodsdienstnietalleeninverwarringbrengenenvernietigen,maarhetzalookallevorsten,edellieden,wetten,rangenenstandentenietdoen"(G.deFélice,HistoryoftheProtestantsofFrance,b.1,ch.2,par.8).

Enkelejarennadienwaarschuwdedepauselijkenuntiusdekoning:Sire,laatunietmisleiden.Deprotestantenzullenzowelhetburgerlijkealshetkerkelijkegezagomverwerpen.Detroonlooptevenzeergevaaralshetaltaar..Deinvoeringvaneennieuwegodsdienstgaataltijdgepaardmetdeinvoeringvaneennieuwestaatsvorm"(D'Aubigné,HistoryoftheReformationinEuropeintheTimeofCalvin,b.2,ch.36).

Theologendedeneenberoepopdevooroordelenvandemassa.Zebeweerdendathetprotestantismedemensenverleidttotnieuwlichterijendwaasheid;hetberooftdekoningvandetoegewijdeliefdevanzijnonderdanenenvernietigtKerkenStaat".OpdezemanierslaagdeRomeerinFrankrijktegendeHervormingoptehitsen.HetzwaardvandevervolgingenwerdvoordeeerstekeerinFrankrijkgetrokkenomdetroonveiligtestellen,deadeltebeschermenendewettentehandhaven"(Wylie,b.13,ch.4).Deleidersvanhetlandkondennietvermoedenwelkenoodlottigegevolgenzo'nbeleidzouhebben.DeleervandeBijbelzoudemensendebeginselenvangerechtigheid,matigheid,waarheid,rechtvaardigheidenweldadigheid,diedebasisvandenationalewelvaartzijn,hebbenbijgebracht.Gerechtigheidverhoogteenvolk".Doorgerechtigheidwordtdetroonbevestigd"(Spreuken14:34;16:12).Endevruchtdergerechtigheidzalvredezijn,deuitwerkingdergerechtigheidrustenveiligheidtotineeuwigheid"(Jesaja32:17).WieGodswetgehoorzaamt,zalzekerookdewettenvanzijn

landeerbiedigenengehoorzamen.

WieGodvreest,zaldekoningerenbijdeuitoefeningvanallevormenvanrechtvaardigenrechtmatiggezag.MaarhetongelukkigeFrankrijkverbooddeBijbelenverbandezijndiscipelen.Eeuwenlangwerdenintegere,intelligenteenmoreelhoogstaandemensendiedemoedhaddenvoorhunovertuiginguittekomenenvoordewaarheidwildenlijdenalsgaleislavengebruikt,levendverbrandofmishandeldingevangenissen.Duizendenennogeensduizendenvluchttennaarhetbuitenland.TweehonderdvijftigjaarnahetbeginvandeHervormingwasditnogzo.

IndezelangeperiodeheeftbijnaelkegeneratiedediscipelenvanhetevangelieuitFrankrijkzienvluchtenomteontkomenaandewaanzinnigewoedevanhunvervolgers.Zeverrijktendelandenwaarzeeentoevluchtvondenmethunintelligentie,kunstzin,werklustenorde,waarinzeoverhetalgemeenbijzonderuitblonken.Naarmatezeanderelandenmethuntalentenrijkermaakten,werdFrankrijkarmer.AlsallevluchtelingeninFrankrijkwarengebleven,alsdekennisvandeballingengedurendedezedriehonderdjaarwasgebruiktomdelandbouwteverbeteren,alshunvakbekwaamheidtijdensdezedrieeeuwenwasgebruiktomFrankrijksfabriekentevervolmaken,alshuncreativiteitenhunanalytischegeestdeletterkundehaddenverrijktendewetenschaphaddenbevorderd,alshunwijsheiddeinstellingenvanFrankrijkhadgeleid,alshunmoedwasgebruiktindestrijd,alshunrechtvaardigheidgestaltehadgegevenaandewettenvanhetlandenalsdegodsdienstvandeBijbeldeintelligentievanhetvolkhadgescherptenhungewetenhadgevormd,zouFrankrijkvandaageenprachtig,groot,welvarendengelukkiglandeneentoonbeeldvoorallevolkenzijn!"

Maardoorhunblindenonverbiddelijkfanatismewerdenalleintegeremensen,allevoorvechtersvanordeenalleoprechteverdedigersvandetroonvanzijngrondgebiedverjaagd.Demannendiehunlandeerenroemzoudenhebbenbezorgd,moestenkiezentussendebrandstapelofverbanning.Ditleiddetotdevolledigeondergangvandestaat.Menkonopdeduurhetgewetenvandemensennietmeeraanbandenleggen,geengelovigenmeernaardebrandstapelbrengen,geenpatriottenmeerverbannen"(Wylie,b.13,ch.20).HetdroevigeresultaatwasdeRevolutiemetalhaarverschrikkingen.

NadevluchtvandehugenotenwaserinFrankrijkeenalgemenecrisis.Bloeiendeindustriestedenkwijndenweg.Vruchtbarelandbouwgebieden

veranderdenineenwoestenij.Opeenperiodevanongekendebloeivolgdenintellectueelenmoreelverval.Parijswerdééngrootarmenhuis.BijhetuitbrekenvandeRevolutiewarenernaarschattingtweehonderdduizendpaupersdieopstaatskostenleefden.Alleendejezuïetenwarenvoorspoediginditkwijnendelandenheerstenmetijzerenhandoverkerken,scholen,gevangenissenengaleien".Hetevangeliezoudeoplossinghebbengebrachtvoordepolitiekeensocialeproblemendiedegeestelijkheid,dekoningendewetgeversbovenhethoofdwarengegroeidendieleiddentotanarchieenonder-gang.OnderhetbewindvanRomehadhetvolkdenuttigelessenvanJezusoveroffervaardigheidenonbaatzuchtigeliefdeuithetoogverloren.Zehaddenhetbeoefenenvanzelfverloocheningvoorhetwelzijnvananderenafgeleerd.Derijkenwerdennietgestraftvoordeonderdrukkingvandearmenendearmenzagengeenmogelijkheidomaanslavernijenvernederingteontkomen.Dezelfzuchtvanderijkenenmachtigenwerdsteedsduidelijkerenerger.Deschraapzuchtige,immoreleadelhaddeboerenstandeeuwenlanguitgeperst.Derijkenbuittendearmenuitendearmenhaattenderijken.

Inverschillendeprovincieswashetlandvollediginbezitvandeadelenwarendeboerenslechtspachtersdieaandewillekeurvandelandeigenarenwarenovergeleverdenhunbuitensporigeeisenmoestennakomen.Deburgerijendevolksklassemoestendehogerijks-enkerkbelastingenbetalenomtevoorzieninhetonderhoudvanadelengeestelijkheid.

Hetpleziervandeadelwasdehoogstewet.Deboerenenlandarbeidersmochtenvanhongersterven.Hetkonhunverdrukkersnietsschelen..Hetvolkbehoordealleenoogtehebbenvoordebelangenvandepachtheer.Deboerenmoestenvoortdurendzwoegenenzagengeenoplossingvoorhunellende.Alszeooitdurfdenteklagen,werdenhunklachtenmetonverholenminachtingvandehandgewezen.Alseenboereenprocestegeneenedelmanaanhangigmaakte,gafderechterdeedelmanaltijdgelijk.Dejustitiewasbovendiendoorendoorcorrupt.Degekstegrillenvandearistocratiehaddeninditverdorvensysteemkrachtvanwet.Vandebelastingendiedeburgerlijkeoverheidendegeestelijkheidaanhetvolkoplegden,kwamnognietdehelftterechtindeschatkistvandekoningofvandekerk.Derestwerdgebruiktomhunuitspattingentebekostigen.Demensendiehunmedeburgersopdezemanieruitbuitten,hoefdennotabenegeenbelastingtebetalenenhaddenkrachtensdewetofhetgewoonterechttoegangtotallestaatsambten.

Debevoorrechtestandenteldenhonderdvijftigduizendleden.Omhunverspilling

tebekostigen,warenmiljoenenveroordeeldtoteenuitzichtloosenmiserabelleven".(ZieAanhangselonder'DeVolksmassaendeBevoorrechteStanden').

Hethofgafzichoveraanweeldeenlosbandigheid.Hetvolkwantrouwdedeleiders.Alleswatderegeringdeed,vondenzijverdacht,opportunistischenzelfzuchtig.VóórdeRevolutiewerddetroonmeerdanvijftigjaarbezetdoorLodewijkXV,diezelfsindiegoddelozetijdbekendstondalseenvadsige,lichtzinnigeenzinnelijkekoning.Menhoefdegeenprofeettezijnomtevoorspellendatdecombinatievaneenontaarde,wredearistocratie,eenverpauperde,dommevolksmassa,eenchronischlegeschatkisteneenwanhopigvolkopkortetermijnzouleidentoteenverschrikkelijkeuitbarsting.

Wanneerderaadgeversdekoningwaarschuwden,zeihijaltijd:Probeerdeboelmaartelatendraaienzolangikleef.Waternamijndoodgebeurt,laatmekoud".Zedrongentevergeefsaanophervormingen.Hijzagweldathetmisliep,maarhadnietdemoedofdewilskrachtomhettijtedoenkeren.DeondergangdieFrankrijktewachtenstond,werdheelgoedvoorspelddoorzijnonverschillig,egoïstischantwoord:Aprèsmoiledéluge!"(Namijdezondvloed).Romehadopdeafgunstvandekoningenenleidendestandengespeculeerdomhenaantesporenhetvolkteknechten.Zewistdatdestaatdaardoorverzwaktzouwordenenhoopteopdiemanierzoweldeleidersalshetvolktothaarslaventemaken.Romewistheelgoeddatdithetbestkongebeurenalszehunzielenketendeenalszehunelkverlangennaarvrijheidontnam.Haarmoreleslavernijwasduizendmaalergerdanhaarlichamelijkefolteringen.DemensenwerdenberoofdvandeBijbelenwarenovergeleverdaanfanatismeenegoïsme.Zewarendom,bijgelovigendoorendoorverdorven,zodatzehelemaalnietinstaatwarenzichzelftebesturen.

MaarhetgevolgvanditalleswasheelandersdanRomezichhadvoorgesteld;demassableefhaardogma'snietblindelingsgehoorzamen,maarveranderdeineenbendeatheïstenenrevolutionairen.Zebeschouwdenhetrooms-katholicismealspriesterbedrogenverwierpenhet.Zebeschouwdendegeestelijkheidookalsuitbuiters.Zekendenmaarééngod;degodvanRome.Haarleerwashungodsdienst.ZebeschouwdenhaarschraapzuchtenwreedheidalshetlogischegevolgvandeBijbelenmoestenernietsvanhebben.

RomehadhetkaraktervanGodverkeerdvoorgesteldenhadGodseisenveranderd.HetresultaatdaarvanwasdatmendeBijbelenzijnSchrijververwierp.Zehad-zogenaamduiteerbiedvoordeSchrift-eenblindvertrouwen

inhaardogma'sgeëist.AlsreactiedaaropverwierpenVoltaireenzijngeestverwantenGodsWoordvolledigenverspreiddenoveralhetgifvanhetongeloof.

Romehadhetvolkonderhaarijzerenhielvermorzeld.Deontaarde,verdierlijktemassamaaktetoeneeneindaanhaartirannieenverwierpallebeperkingen.Zewarenwoedendophetmooiklinkendebedrogwaarzezólangnaargeluisterdhaddenenverwierpenwaarheidenleugen.Deslavenvandezondekendengeenverschiltussenvrijheidenbandeloosheidenwarendolblijomhunzogenaamdebevrijding.

BijhetuitbrekenvandeRevolutiekreeghetvolkmettoestemmingvandekoningeengroteraantalvertegenwoordigersdandatvandeadelendegeestelijkheidsamen.Zehaddenduseennumeriekoverwicht,maarkondennietmetwijsheidenzelfbeheersingtewerkgaan.Zewildenhetonrechtdatzehaddengeledenzovlugmogelijkherstellenendesamenlevingeenheelanderestructuurgeven.Dewoedendevolksmenigtewasverbitterdoverdelangereeksonrechtvaardigheden.Zewildeneeneindmakenaandeondraaglijkeellendeenwildenzichookwrekenopdemensendiezealshunuitbuitersbeschouwden.Deverdruktenzettendelessendiezetijdensdetiranniehaddengeleerdzelfindepraktijkomenwerdenophunbeurtverdrukkers.

Hetresultaatvandeverkeerdebeslissingenvanditongelukkigelandwaseenongehoordbloedbad.DegevolgenvandeonderwerpingaandetiranniekemachtvanRomewarenverschrikkelijk.WaarFrankrijkopaansporingvanRomedeeerstebrandstapelbijhetbeginvandeHervorminghadopgericht,plaatstedeRevolutiehaareersteguillotine.

Opdezelfdeplaatswaardeeersteprotestantsemartelarenindezestiendeeeuwlevendwerdenverbrand,werdendeeersteslachtoffersindeachttiendeeeuwonthoofd.Doordeverwerpingvanhetevangelie,datdeoplossingvoorzijnproblemenzouzijngeweest,opendeFrankrijkdedeurvoorhetongeloofendeondergang.ToenmendebeperkingenvanGodswethadafgewezen,ontdektemendatdewettenvandemensdemachtigstevloedgolfvanmenselijkehartstochtenonmogelijkinbedwangkondenhouden.Hetlandvieltenprooiaanopstandenwetteloosheid.

DeoorlogtegendeBijbelluiddeeentijdperkindatindewereldgeschiedenisbekendstaatalshetSchrikbewind.Vredeengelukwerdenuitdehuizenende

hartenvandemensengebannen.Niemandwasnogveilig.Wievandaagtriomfeerde,werdmorgenverdachtenveroordeeld.Geweldenwellustwarenscheringeninslag.

Dekoning,degeestelijkheidendeadelwarenovergeleverdaandewreedhedenvaneenwaanzinnigopgewondenmassa.Hunwraakzuchtwerddoordeterechtstellingvandekoningnogaangewakkerd.Zijdiehetdoodvonnisoverhemhaddenuitgesproken,werdennietlangnahemooknaarhetschavotgebracht.

Erwerdbeslotenomiedereendieverdachtwerdvanantirevolutionairesympathieënafteslachten.Degevangenissenwarenstampvol.Somswarenermeerdantweehonderdduizendgevangenen.Destedenvanhetrijkwarenoordenvanverschrikking.DeverschillenderevolutionairepartijenbestredenelkaarenFrankrijkwerdeengrootslagveldwaarwoedendemenigtenhunlustenkondenbotvieren.

,,InParijsvolgdendeopstandenelkaarinsneltempoop.Debevolkingwasverdeeldineenaantalkampen,diehunzinnenslechtsschenentezettenopeikaarsuitroeiing".TotovermaatvanrampraakteFrankrijkverwikkeldineenlange,verwoestendeoorlogtegendegrotemogendhedenvanEuropa.Hetlandwasbijnabankroet,hetlegereisteachterstalligesoldijop,deParijsenaarsledenhonger,deprovincieswerdendoorbandietenonderdevoetgelopenendebeschavingmoestplaatsmakenvooranarchieenontucht".

HetvolkhaddewreedhedenenmartelingenwaarRomezichzovaakaanhadbezondigd,maaraltegoedonthouden.Eindelijkkonerwordenafgerekend.NuwerdendediscipelenvanJezusnietinkerkersgeworpenofopbrandstapelsverbrand.Zijwarenlanggeledenvermoord,ofgevlucht.HetwredeRomevoeldenudedodelijkemachtvanhendiezijhadopgeleidtotsadistischemoordenaars.

DegeestelijkheidvanFrankrijkhadandereneeuwenlangvervolgd.Nuwashethaarbeurtombuitengewoonwreedbehandeldteworden.Deschavottendropenvanhetbloedvanpriesters.Degaleienengevangenissendieeenswerdengebruiktvoordehugenoten,werdennuvolgeproptmethunvervolgers.Rooms-katholiekegeestelijkenwerdenaanbankenvastgeketendomteroeien.Zeondervondendeellendediehunkerkdezachtmoedigeketterszonderscrupuleshadaangedaan,nuaandenlijve".(ZieAanhangselonder'Vergelding')

Toenkwamendedagendatdemeestbarbaarsewettendoordemeestbarbaarserechtbankenwerdentoegepast.Niemandkonzijnburengroetenofbiddenzonderhetgevaartelopeneenmisdaadtebegaanwaardoorhijterechtgesteldkonworden.Overallagenerspionnenopdeloer.

Elkemorgenwerdenermensenaandelopendebandonthoofdmetdeguillotine.

Degevangenissenwarenzovolalshetruimvaneenslavenschip.HetbloedstroomdedoorderiolennaardeSeine.....TerwijldeslachtoffersopkarrendoordestratenvanParijswerdengeredenennaardeplaatsvanhunterechtstellingwerdengebracht,gingendeproconsulsdiedoorhetComitéduSalutPublic"naardeverschillendedepartementenwarengestuurdzichtebuitenaanwreedhedendiezelfsinParijsonbekendwaren.Devalbijlwerktenietsnelgenoegomallegevangenenbinnendegewenstetijdafteslachten.Langerijenveroordeeldenwerdenmetkruitenloodneergemaaid.Menlietdeslachtoffersookmassaalverdrinkendoorgatentemakenindebodemvanstampvolleboten.

DestadLyonwerdvollediguitgemoord.InAtrechtwerdzelfsdewredegenadevaneenvluggedoodaandegevangenenontzegd.LangsdeLoire-vanSaumurtotaandezee-dedenkraaienenwouwenzichtegoedaandeafgrijselijkverstrengeldenaaktelijken.Menlettenietopgeslachtofouderdom.Honderdenjongensenmeisjesvaneenjaarofzeventienwerdendoordezebloeddorstigeregeringvermoord.Zuigelingenwerdenvanhunmoedersborstweggeruktenvanspiestotspieslangsdejacobijnsegelederengeworpen(ZieAanhangselonder'DeGruwelentijdenshetSchrikbewind')Indekortetijdspannevantienjaarstierventallozemenseneenvreselijkedood.

VoorSatanverliepallesnaarwens.Hijhadeeuwenlangaandevoorbereidingvandezegebeurtenissengewerkt.Hijisvoortdurenduitopmisleidingenvolhardtinzijnpogingendemensenongelukenellendetebrengen.HijwilGodsmeesterwerkenontluisterenenbezoedelen.AltijdwilhijGodsliefdeenbarmhartigheidtegenwerkenenopdiemanierdehemelbewonersverdrietaandoen.DanverblindthijdemensenwaardoorzeGoddeschuldgevenvanSatanswerkendoenalsofaldezeellendehetgevolgisvandeplannenvandeSchepper.

Wanneerzijdiedoorzijnwredemachtontaardenverdierlijktzijn,zichhebbenvrijgevochten,zethijhenaantotuitspattingenengruweldaden.Tirannenen

verdrukkersmakendanvandegelegenheidgebruikomereensgoeddenadrukopteleggendatanarchiehetlogischegevolgisvandevrijheid.

Satanzorgtaltijdvooreennieuwevermommingvoorzijndwalingenwanneerdemensenzeinhunoudegedaantealszodanighebbenherkend.Denieuwevormwordtdoorvelenevengretigaangenomenalsdeoude.Toenhetvolkhetrooms-katholicismehadontmaskerdenhijdatmiddelnietmeerkongebruikenomhenGodswettelatenovertreden,maaktehijhunwijsdatelkevormvangodsdienstbedrogisendatdeBijbeleenverzamelingfabelsis.DoordeverwerpingvanGodswetkondenzezichongebreideldovergevenaandeongerechtigheid.

DefatalefoutdiezoveelellendeoverdeinwonersvanFrankrijkbracht,wasdemiskenningvandezeenegrotewaarheiddatvrijheidslechtsmogelijkisbinnendegrenzenvanGodswet.Och,datgijnaarmijngebodenluisterdet;danzouuwvredezijnalseenrivierenuwgerechtigheidalsdegolvenderzee".Degoddelozen,zegtdeHERE,hebbengeenvrede".Maarwienaarmijluistert,zalgerustwonen,beveiligdtegendeverschrikkingvanhetonheil"(Jesaja48:18,22;Spreuken1:33).

Atheïsten,ongelovigenenafvalligenkunnenzichtegenGodswetverzettenenhaarhekelen,maardegevolgenvanhunopvattingenbewijzendathetwelzijnvandemensafhangtvanzijngehoorzaamheidaandegoddelijkevoorschriften.ZijdiedezelesnietuithetWoordvanGodwillenleren,moetenmaarnaardegeschiedenisvandevolkenkijken.ToenSatandemensendoordebemiddelingvanderooms-katholiekekerktotongehoorzaamheidaanzette,hieldhijzichzelfzógoedopdeachtergrondencamoufleerdehijzijnactiviteitenzódeskundigdatzenieteensbeseftendathunontaardingenellendehetgevolgwarenvanhunovertredingen.AnderzijdswerdzijnmachtdoordewerkingvanGodsGeestzodaniggeneutraliseerddatzijnplannenniettotvollerijpheidkondenkomen.Demensenzagengeenverbandtussenoorzaakengevolgenontdektendeoorsprongvanhunellendeniet.TijdensdeFranseRevolutiewerdGodswetechteropenlijkaandekantgezetdoordeNationaleVergaderingengedurendehetdaaropvolgendeSchrikbewindkoniedereenoorzaakengevolgduidelijkonderscheiden.

ToenFrankrijkGodopenlijkverwierpendeBijbelafzwoer,warendegoddelozenendegeestenderduisternisblijdatzehundoel-eenrijkdatbevrijdwasvandebeperkingenvanGodswet-eindelijkhaddenbereikt.Omdathetvonnisoverdebozedaadnietaanstondsvoltrokkenwordt,daaromishethartder

mensenkindereninhenbegerigomkwaadtedoen"(Prediker8:11).

Deovertredingvaneengoedeenrechtvaardigewetleidtechteronvermijdelijktotellendeenondergang.Hoewelhunstrafnietdirectophunwetsovertredingvolgde,werktenzetochaanhuneigenondergang.Zehaddendoorhuneeuwenlangeafvalligheidenmisdadigheiddegramschapopgestapeldtegendedagdervergelding.Toendemaatvanhunongerechtigheidvolwas,ontdektendeverachtersvanGodhoeverschrikkelijkhetiswanneerGodsgeduldisuitgeput.Maarhetwastelaat.

DebeschermingvandeHeiligeGeest,diedewredemachtvanSatanaanbandenlegt,werdgrotendeelsteruggetrokkenzodathijdieslechtsbehagenscheptindeellendevandemenszijngangkongaan.Zijdiederebelliehaddenverkozen,moestendaardegevolgenvandragentothetlandoverspoeldwerddoorgruwelendietevreselijkzijnomtewordenbeschreven.

Uitverwoestegewestenenvernieldestedenwerdeenvreselijkgeroep,eenangstkreet,gehoord.HetwasalsofFrankrijkdooreenaardbevingwasgeschokt.Godsdienst,wetenorde,gezin,kerkenstaatwerdenalleteraardegeworpendoordegoddelozehanddiezichtegenGodswethadopgeheven.DeSpreukendichterkreeggelijk:Degoddelozekomtdoorzijngoddeloosheidtenval".Daaromishethartdermensenkindereninhenbegerigomkwaadtedoen,daareenzondaarhonderdmaalkwaaddoetentochlangleeft.Nochtansweetik,dathetdegodvrezendenwelzalgaan,omdatzijvoorHemvrezen;degoddelozedaarentegenzalhetnietwelgaan"(Spreuken11:5;Prediker8:12,13).OmdatzijdekennishebbengehaatendevrezedesHERENniethebbenverkozenzullenzijetenvandevruchtvanhunwandelenverzadigdwordenvanhunraadslagen"(Spreuken1:29,31).Godsgetrouwegetuigen,diewerdengedooddoordegodslasterlijkemachtdieuitdeafgrondopkomt",zoudennietlangzwijgen,wantna[die]drieeneenhalvedagvoereenlevensgeestuitGodinhenenzijgingenophunvoetenstaanengrotevreesvielop(allen),diehenaanschouwden"(Openbaring11:11).

In1793haddeNationaleVergaderingdechristelijkegodsdienstafgeschaftendeBijbelverboden.DrieëneenhalfjaarlaternamdezelfdeinstellingeenresolutieaanwaarbijdezedecretenwerdeningetrokkenendeBijbelweerwerdaanvaard.DewereldwasverbijsterdoverdeomvangvanhetkwaaddatopdeverwerpingvandeBijbelwasgevolgdenerkendedenoodzaakvanhetgeloofinGodeninzijnWoordalsdegrondslagvandeugdenzeden.Godzegt:Wiehebtgij

gehoondengelasterd,entegenwiedestemverhevenenuwogentrotsopgeslagen?TegendeHeiligeIsraëls!"(Jesaja37:23).Daaromzie,Iklaathenditmaalgewaarworden,Iklaathengewaarwordenmijnhandenmijnkracht,enzijzullenweten,datmijnnaamis:HERE"(Jeremia16:21).

Deprofeetzegtoverdetweegetuigenook:Enzijhoordeneenluidestemuitdehemeltothenzeggen:Klimthierheenop!Enzijklommennaardehemelopineenwolk,enhunvijandenaanschouwdenhen"(Openbaring11:12).NadatFrankrijkdetweegetuigenGodsbestredenhad,werdenzealsnooittevorengeëerd.In1804werdhetBritsenBuitenlandsBijbelgenootschapgeorganiseerd.HetwerdophetvastelandvanEuropagevolgddoorgelijkwaardigeinstellingenmetveleafdelingen.

In1816werdhetAmerikaansBijbelgenootschapopgericht.ToenhetBritsBijbelgenootschapwerdopgericht,werddeBijbelinvijftigtalengedruktenverspreid.SindsdienisdeSchriftinvelehonderdentalenendialectenvertaald.(ZieAanhangselonder'DeverspreidingvandeBijbel').

Vijftigjaarvóór1792hadmenmaarweinigbelangstellingvoorbuitenlandsezending.Erwerdengeennieuwezendingsgenootschappenopgerichtenerwarenmaarweinigkerkendiehetchristendominheidenselandenwildenverspreiden.Tegenheteindevandeachttiendeeeuwkwamdaarechtereeningrijpendeveranderingin.DemensenwarenhetrationalismebeuenwerdenzichbewustvandenoodzaakvanGodsopenbaringeneenpersoonlijkegeloofservaring.Vanafdatogenbliknamdebuitenlandsezendingeenongekendevlucht.(ZieAanhangselonder'BuitenlandseZending').

VerbeteringenindedrukprocédéshebbendeverspreidingvandeBijbelenormbevorderd.Desnellereverbindingentussenverschillendelanden,hetwegvallenvanoudebarrièresvanvooroordeelennationalismeenhetverliesvandewereldlijkemachtvandepaushebbendeweggeëffendvoorhetWoordvanGod.DaardoorkondeBijbelongehinderdindestratenvanRomewordenverkocht.DeHeiligeSchriftheeftnuallebewoondegebiedenvandeaardebereikt.

DeongelovigeVoltairezeieensvoltrots:Ikhebmeerdangenoegvandebeweringdattwaalfmannenhetchristendomhebbengesticht.Ikzalbewijzendatermaaréénmannodigisomhetteniettedoen.Voltaireisnualtweeeeuwendood.MiljoenenhebbendeelgenomenaandestrijdtegendeBijbel.

MaarwaarerinVoltairestijdhonderdexemplarenvanhetWoordvanGodwaren,zijnernutienduizend,jahonderdduizend.Eénvandehervormerszei:DeBijbelishetaambeelddatalveelhamersheeftversleten".Godzegt:Elkwapendattegenugesmeedwordt,zalnietsuitrichtenenelketongdiezichvoorhetgerichttegenukeertzultgijinhetongelijkstellen"(Jesaja54:17).

HetwoordvanonzeGodhoudteeuwigstand".Betrouwbaarzijnalzijnbevelen,vastgesteldvoorimmerenaltoos,volbrachtinwaarheidenoprechtheid"(Jesaja40:8;Psalm111:7,8).Alleswatophetgezagvandemensisgebouwd,zalwordenvernietigd,maarwatopderotsvanGodsonveranderlijkWoordisgebouwd,houdteeuwigstand.

16-DePilgrimFathers

DeEngelsehervormershaddendeleervandekerkvanRomewelverworpen,maarnamentochveelvormenvanderooms-katholiekeeredienstover.HoewelzehetgezagendegeloofsbelijdenisvanRomeafwezen,werdenveleroomsegebruikenenceremoniënindeanglicaanseliturgieovergenomen.ZezeidendatditgeengeloofspuntenwarenenbeweerdendathoeweldezeritennietuitdrukkelijkdoordeSchriftwerdenopgelegdendusniettotdegrondwaarhedenbehoorden,zetochnietgevaarlijkwaren,aangeziendeBijbelzenietverbood.ZewarenvanmeningdatdenalevingvandezevormendeklooftussendekerkenvandeReformatieendekerkvanRomezouoverbruggenenzedachtenookdatrooms-katholiekenhetprotestantismedaardoormakkelijkerzoudenaannemen.

Deconservatievenenopportunistenvondendezeargumentenovertuigend.Maarnietiedereendachterzoover.HetfeitdatdezegebruikendeklooftussenRomeendeReformatiezoudenoverbruggen"(Martyn,vol.5,p.22)wasvolgensandereneenovertuigendargumenttegenhetbehoudvandezegebruiken.Zebeschouwdenzealstekenenvandeslavernijwaarzevanverlostwarenenwaarzezichopgeenenkelevoorwaardenogaanzoudenonderwerpen.ZevondendatGoddevormvanzijnerediensthadvastgesteldendatdemensenniethetrechthaddennaareigengoeddunkendaarietsaanteveranderen.DegroteafvalbegontoendemenshetgezagvanGoddoordatvandekerkwildevervangen.RomeschreefdemenseneerstvoorwatGodniethadverbodeneneindigdemethetverbiedenvaninzettingendieHijuitdrukkelijkhadbevolen.

Velenverlangdenoprechtnaardezuiverheideneenvoudvandeeerstegemeente.Zebeschouwdenvelevandegevestigdegebruikenvandeanglicaansekerkalseendieptepuntvanafgodendienstenkondenonmogelijkingewetenaanhaareredienstdeelnemen.Dekerkwerdechterdoordeburgerlijkeoverheidbeschermdenwasbuitengewoononverdraagzaamtegenoverandersdenkenden.Demensenwarenwettelijkverplichthaarkerkdienstenbijtewonenenalleanderegodsdienstigebijeenkomstenwarentenstrengsteverboden.Ophetbijwonendaarvanstondgevangenis,verbanningendedoodstraf.

AanhetbeginvandezeventiendeeeuwzeidenieuwekoningvanEngelanddathijvastbeslotenwasdepuriteinentotgehoorzaamheidtedwingen.Alszedaar

nietopingingen,zouhijerwelvoorzorgendatzeuithetlandwerdenverdreven,ofnogerger"(GeorgeBancroft,HistoryoftheUnitedStatesofAmerica,pt.l,ch.12,par.6).Zewerdenalswildedierenopgejaagd,vervolgdengevangengenomen.Zehaddengeenhoopopbeteretijden.VelenkwamendanooktotdeconclusiedatEngelandnooitmeerveiligzouzijnvoordegenendieGodvolgenshungewetenwildendienen"(J.G.Palfrey,HistoryofNewEngland,ch.3,par.43).

SommigenbeslotentenslottenaarHollandtevluchten.Zehaddenmoeilijkhedendoorstaan,materieelverliesgeledenenwareningevangenissenterechtgekomen.Menhadzetegengewerktenverraden,maardankzijhunstandvastigevolhardingbehaaldenzetenslottetochdeoverwinningenvondeneenveiligonderkomenindegastvrijeRepubliekderVerenigdeNederlanden.Bijhunvluchthaddenzehunhuizen,bezittingenenbestaansmiddelenachtergelaten.Zewarenvreemdelingenineenvreemdlandenleefdenondermensenmeteenanderetaalenmetanderezedenengewoonten.Zemoestenhunbroodverdienendoorhetuitoefenenvannieuweberoepen.Mannenvanmiddelbareleeftijddiehunlevenlangophetlandhaddengewerkt,moestennoodgedwongeneenvakleren.Maarzeaanvaardenenthousiastdeuitdagingenverspildengeentijddoorluiheidofzelfbeklag.

Hoewelzevaakarmoedekenden,danktenzeGodvoordezegeningendieHijhuninzijngoedheidhadgeschonkenenwarenblijdatzehungeloofinvrijheidmochtenbelijden.Zewistendatzepelgrimswarenenhechttengeengrotewaardeaanaardsedingen,maarrichttenhunbliknaardehemel,hunvaderland,envondentroost"(Bancroft,vol.l,ch.12,par.15).Ondanksverbanningenontberingengroeidenzeingeloofenliefde.ZijvertrouwdenopGodsbeloftenenHijkwamhensteedstehulpinhunnood.ToenGodhuneenlandaanweesaandeanderekantvandeoceaan,waarzeeeneigenstaatkondenstichtenenhunkinderendekostbareerfenisvandegodsdienstvrijheidkondennalaten,sloegenzezonderaarzelenhetpadindatGodvoorhengekozenhad.

GodhaddebeproevingentoegelatenomzijnvolkvoortebereidenopdeverwezenlijkingvanhetplandatHijmethenhad.Degemeentewasvernederd,opdatzeweerverhoogdzoukunnenworden.GodstondophetpuntzijnmachttegebruikenomdewereldvoordezoveelstemaaltebewijzendatHijdegenendiehunvertrouweninHemstellen,nietindesteeklaat.HijleiddedeomstandighedenzódatdewoedevanSatanendeplannenvanslechtemensenzoudenbijdragentotGodseerenzijnvolkinveiligheidzoudenbrengen.

Vervolgingenverbanningopendendewegnaardevrijheid.

Toendepuriteinenzichverplichtzagennietlangerdeeluittemakenvandeanglicaansekerkslotenzijeenplechtigverbond:zewildenalsGodsvrijekinderenmetzijnallenwandelenopallewegendieHijhunhadgewezenenzouwijzen"(J.Brown,ThePilgrimFathers,p.74).

DePilgrimFathershaddendewaregeestvandeHervormingenkendenhetgrondbeginselvanhetprotestantisme.MetdezegeestbezieldvertrokkendePelgrimsuitHollandomeennieuwbestaanindeNieuweWereldoptebouwen.GodleiddealleszódatJohnRobinson,hunpredikant,nietmethenvertrok.Hijsprakdeballingenbijhunvertrekechterweltoe:Broeders,binnenkortgaanweuitelkaarenGodalleenweetofikjullieooitzalterugzien.MaarwatHijookbeslist,hetisaltijdgoed.IkwiljullieechtervoorGodenzijnheiligeengelenzeggendatjulliemijalleenmogenvolgenindatgenewaarinikChristushebgevolgd.AlsGodjullieietsdooréénvanzijnandereboodschappersopenbaart,moetenjullieevenbereidzijnhetteaanvaardenalsdewaarheiddieikjullieverkondigdheb.IkbenerimmersvanovertuigddatGodnogmeerwaarheidenlichtinzijnheiligWoordvooronsheeft(Martyn,vol.5,p.70).

Ikbetreurdegeestelijketoestandvandeprotestantsekerkentenzeerste.Zehebbenenkelebelangrijkehervormingeningevoerd,maarwillennunietverdergaandanhunvoorgangers.DelutheranenwillengeenstapverderzettendanLuther...Zoalsuheeftkunnenvaststellenzijndecalvinistenblijvenstaanopdeplaatswaardegrotehervormer,dieooknietallesheeftingezien,wasgekomen.Ditisergjammer,wantdezehervormerswareninhuntijdwelbrandendelampen,maarhebbennietalhetlichtvanGodontvangen.Alszenuleefden,zoudenzezekerbereidzijnnogmeerlichtaantenemen"(D.Neal,HistoryofthePuritans,vol.1,p.269).Denkaanuwverbondmetdegemeente.UheeftbeloofdtezullenwandelenopallewegendieGodonstoontofnogzaltonen.DenkaanuwbelofteenaanuwverbondmetGodenmetuwbroeders.UheeftbeloofddatualhetlichtenaldewaarheiduitzijngeschrevenWoordzultaannemen.Maarletvooralophetgeenualswaarheidaanneemt.Vergelijkhetmetanderetekstenvoordatuhetaanvaardt,wanthetisgewoonondenkbaardathetchristendom,datnogmaarpasuitdedichtegeestelijkeduisterniskomt,nualtotdevolmaaktekennisderwaarheidisgekomen"(Martyn,vol.5,pp.70,71).

DePelgrimstrotseerdendegevarenvandelangezeereisendeontberingenengevarenvanonontgonnengebiedenomdatzedegewetensvrijheidopprijs

stelden.ZewarenbereiddezeprijstebetalenommetGodszegeninAmerikadegrondslagenteleggenvooreengrootland.OndankshunoprechtheidengodsvruchthaddendePelgrimsechternognietbegrepenwatgodsdienstvrijheideigenlijkbetekent.Zewarennietbereiddezevrijheidwaarzezelfzoveelvoorhaddenopgeofferdaananderentegunnen.Zeerweinigenhaddendejuisteopvattingoverhetbelangrijke,nieuwtestamentischebeginseldatGodalleenhetgeloofvandemenskanbeoordelen.Zelfsdegrootstedenkersenmoralistenvandezeventiendeeeuwwarenslechtszeldeneenuitzonderingopdezeregel"(Ibid.,vol.5,p.297).

DebeweringdatGodzijnkerkhetrechtheeftgegevenomhetgewetenvandegelovigenaanbandenteleggenendatzemagbepalenwatalsketterijmoetwordenbeschouwd,iséénvandehardnekkigstedwalingenvanhetpausdom.

Dehervormersverwierpenwelhetrooms-katholiekegeloof,maarwarenzelfnietaltijdevenverdraagzaam.Dedichteduisterniswaarinhetpausdomgedurendezijnlangeoverheersingdehelechristelijkewereldhadgehuld,waszelfstoenniethelemaalverdreven.EénvandebelangrijkstepredikantenvandekolonieaandeMassachusettsBayverklaarde:Verdraagzaamheidisdeoorzaakvangeloofsafval.Dekerkheeftnooitnadeelondervondenvandebestraffingvanketters"(Ibid.,vol.5,p.335).

Dekolonistenbepaaldendatalleenledenvandekerkinspraakmochtenhebbeninburgerlijkeaangelegenheden.Erwerdeensoortstaatskerkgevormdenallemensenmoestenbijdragentothetonderhoudvandegeestelijkheid.Erwerdenrechtersaangesteldomketterstevervolgen.Opdiemanierhaddekerkookdeburgerlijkemachtinhanden.Hetonvermijdelijkegevolgvanzo'ntoestandlietdanooknietlangopzichwachten:erbrakenweervervolgingenuit.

ElfjaarnadevestigingvandeeerstekoloniekwamRogerWilliamsnaardeNieuweWereld.ZoalsdeeerstePelgrimswildeookhijineenlandlevenwaargodsdienstvrijheidwas.MaarintegenstellingtotdePelgrimsendemeestevanzijntijdgenotengeloofdehijdatdezevrijheidhetonvervreemdbarerechtwasvaniedermens,ongeachtzijngeloof.HijzochtoprechtnaarwaarheidendachtzoalsRobinsondatdechristenenonmogelijkreedsalhetlichtuitGodsWoordhaddenontvangen.

Williamswasdeeersteindemodernechristelijkewerelddiegewetensvrijheidendegelijkheidvanalleovertuigingenvoordewetalsdegrondslagvanhet

burgerlijkgezagbeschouwde"(Bancroft,pt.1,ch.15,par.16).Hijzeidathetdeplichtvandeoverheidwasmisdadigerstestraffen,maarvonddatzeniethetrechthadhetgewetenaanbandenteleggen.Hijverklaarde:Hetvolkofdeoverheidmagbeslissenwatmenaanzijnmedemensverschuldigdis,maaralszegodsdienstigeverplichtingenwillenopleggen,gaanzehunboekjetebuitenenkanergeenveiligheidzijn.Hetisimmersduidelijkdatalsdeoverheidzichdatrechtzoutoeeigenen,zevandaagstandpuntenzoukunnenopdringen,diezemorgenmetevengrootgemakkanherroepen,zoalsverschillendeEngelsekoningenenkoninginnenenverschillendepausenenconciliesvanderooms-katholiekekerkhebbengedaan.Opdiemanierwordthetgeloofeenspeelbalvanhungrillenenwillekeur"(Martyn,vol.5,p.340).Alsmendedienstenvandeerkendekerknietbijwoonde,kreegmeneenboeteofgevangenisstraf.Williamswaseentegenstandervandiewet.HijvondhaardeslechtstebepalingvanhetEngelsewetboekomdathetdemensenverplichtteeendienstindeparochiekerkbijtewonen.Hijbeschouwdedeverplichtingommetandersdenkendensamentekomenalseenflagranteschendingvandeonvervreemdbarepersoonlijkevrijheid.Hijvonddatalsmenongelovigenenonwilligendwongomtocheenkerkdienstbijtewonen,menalleendeschijnheiligheidindehandwerkte.Menmagdemensennietdwingennaardekerktegaanofhenverplichteneenbepaaldekerktesteunen',zeihij.Wat!!!"zeidenzijntegenstanders,diezijnstandpuntenverwerpelijkvonden,'isdearbeiderzijnloonnietwaardig?''Ja',antwoorddehij,'opvoorwaardedathijbetaaldwordtdoordegenendiehemindienstnemen'"(Bancroft,pt.1,ch.15,par.2).

RogerWilliamsstondinhoogaanzienenwasgeliefdomdathijeenoprechtpredikanteneenbuitengewoonbegaafd,integerenedelmoedigmenswas.Maarmenkonzijnhardnekkigverzettegenburgerlijkeinmenginginkerkelijkeaangelegenhedenenzijnvurigpleidooivoorgodsdienstvrijheidnietverdragen.Zijntegenstandersbeweerdendatdezenieuweleereengevaarwasvoorwetenorde"(Ibid.,pt.1,ch.15,par.10).

Oprechterlijkbevelmoesthijuitdekolonieswordenverbannen.Hijwildenietgevangengenomenwordenenmoestdaaromnoodgedwongeninhethartjevandewinternaardewildernisvluchten.

Hijschreefoverdezeperiode:Veertienwekenlangmoestikvreselijkekouenstormentrotseren.Ikhadgeenvoedselengeenschuilplaats."Maarderavenvoeddenmijindewildernis"envaakvondhijeenschuilplaatsineenholleboom.(Martyn,vol.5,pp.349,350).Zozettehijzijnmoeizamevluchtverder

doordesneeuwendeondoordringbarebossentothijdooreenindiaansestamwerdopgenomen.Hijhadhunvertrouwenengenegenheidgewonnentoenhijhunhetevangeliewildeverkondigen.

NamaandenbereiktehijtenslottedeNarragansettBay.Hijstichttedeeerstestaatuitdenieuwegeschiedenisdiehetrechtopgewetensvrijheidindevolstebetekenisvanhetwoorderkende.HetgrondbeginselvanRogerWilliams'kolonieluidde:IedereenheefthetrechtGodvolgenszijneigengewetentedienen"(Ibid.,vol.5,p.354).

Zijnkleinestaat,RhodeIsland,werdeentoevluchtsoordvoordeverdrukten,hetbreiddezichuitenbloeidedankzijzijngrondbeginselen-burgerrechtenengodsdienstvrijheid-dielaterdehoekstenenvandeAmerikaanserepubliekwerden.

DestichtersvanderepubliekhebbenderechtenvandeburgersindeAmerikaanseOnafhankelijkheidsverklaringopgesomd:Wijbeschouwendezewaarhedenalsvanzelfsprekend;allemensenzijngelijkgeschapenenhunSchepperheefthunenkeleonvervreemdbarerechten,zoalshetrechtopleven,vrijheidengelukgeschonken."DeAmerikaanseGrondwetwaarborgtuitdrukkelijkhetrechtopgewetensvrijheid:ErzalindeVerenigdeStatennooiteenbewijsvangodsdienstigeovertuigingmoetenwordenvoorgelegdvoordeuitoefeningvaneenopenbaarambt."

HetCongresmaggeenwettenmakendieeengodsdiensterkennenofdegodsdienstvrijheidaanbandenleggen."DemannendiedeGrondwetopstelden,erkendenheteeuwigebeginseldatderelatietussendemensenzijnGodnietdoormenselijkewettenkanwordengeregeldendathetrechtopgewetensvrijheidonvervreemdbaaris.Menhoefdenietlangteargumenterenomtotdezewaarheidtekomen,wantwezijnonsdaarinhetdiepstvanonswezenvanbewust.Dezeovertuigingheeftaanzoveelmartelaren,ondanksdefolteringenendevlammen,krachtgegeven.ZegeloofdendatzeGodmeermoestengehoorzamendandemensenenzewistendatdemensgeenmachtheeftoverhetgeweten.Nietskanditaangeborenbeginseltenietdoen"(Congressionaldocuments(U.S.A.),serialno.200,documentno.271).

ToenmeninEuropahoordedatereenlandwaswaariedereenvandevruchtenvanzijneigenarbeidkongenietenenwaardegewetensvrijheiderkendwerd,kwamenduizendenmensennaardeNieuweWereld.Dekoloniesnamensnelin

aantaltoe.MassachusettshadeenspecialewetgoedgekeurdwaarinchristenenvanallenationaliteitendiedeAtlantischeOceaanwildenoversteken'omteontkomenaanoorlog,aanhongersnoodofaandeverdrukkingvanhunvervolgers'welkomwerdengeheten.Dezewetbepaaldeookdatdestaathunopkostenvandegemeenschapsteunzouverlenen.Doordezewettelijkeregelingwerdendevluchtelingenenverdruktengastvrijdoorhetvolkontvangen"(Martyn,vol.5,p.417).TwintigjaarnadeeerstelandingtePlymouthhaddenevenveelduizendenPelgrimszichinNewEnglandgevestigd.

Terwillevandevrijheidwarenzebereidbitterweinigteverdienen,uiterstspaarzaamtezijnenerghardtewerken.Zewarenalblijalsdegrondhuninruilvoorhunarbeideenredelijkeopbrengstgaf.Zevleidenzichnietmetijdelehoop.....Zenamengenoegenmetdelangzame,maargestadigevooruitgangvanhungemeenschap.Zeverdroegengeduldigalleontberingenvandewildernis,bevochtigdendeboomdervrijheidmethuntranenenmethetzweetvanhunaanschijntotzijnwortelsdiepindegronddoordrongen."

ZebeschouwdendeBijbelalshetfundamentvanhungeloof,debronvanwijsheidenhethandvestvanhunvrijheid.DeBijbelsebeginselenwerdenthuis,opschoolenindekerkonderwezenenderesultatenvanditonderwijswaren;spaarzaamheid,wijsheid,reinheidenmatigheid.Ookalwoondemenjarenineennederzettingvandepuriteinen,nooitkwammeneendronkaardofbedelaartegenennooithoordemenvloeken"(Bancroft,pt.1,ch.19,par.25).DitbewijstdatdegrondbeginselenvandeBijbeldegrootstewaarborgvoornationalegrootheidzijn.

Dekolonieswareninhetbeginzwakenzelagenafgezonderd,maarwerdenlatereenmachtigestatenbond.MetverbazingkeekdewereldnaardevredeenvoorspoedvaneenkerkzonderpauseneenstaatzonderKoning".

MaarerkwamensteedsmeermensennaarAmerikadieheelanderebedoelingenhaddendandeeerstePelgrims.Hoewelhetgeloofenhethoogstaandmorelepeiluitdebeginjarennogenigetijdgroteinvloedopallelagenvandebevolkinguitoefenden,verminderdedienaarmateermeermensenaankwamendiealleenmaterieelvoordeelzochten.Deeerstekolonistenhaddenbepaalddatalleenkerkledenstemrechthaddeneneenopenbaarambtmochtenbekleden.Dezeregelinghadzeerfunestegevolgen.Zewasbedoeldomdeintegriteitvandestaattegaranderen,maarleiddetotdemoreleuithollingvandekerk.Daarmenmoestbewijzendatmenlidvaneenkerkwasalsmenstemrechtofeenopenbare

functiewildehebben,werdenvelendiealleenmaterialistischebedoelingenhaddenlidvandekerkzonderdatzenieuwemensenwarengeworden.Opdiemanierwarenertenslottevooralonbekeerdenindekerk.Zelfsonderdepredikantenwarenermensendienietalleenallerleidwalingengeloofden,maarookdevernieuwendekrachtvandeHeiligeGeestnietinhunlevenhaddenervaren.

ZoalsreedsvakerindegeschiedenisvandekerksindsdetijdvanConstantijnwasgebleken,konmenooknuweervaststellenhoerampzalighetiswanneermendekerkmetstaatssteunwilopbouweneneenberoepdoetophetwereldlijkgezagterondersteuningvanhetevangelievanJezus,diegezegdhad:Mijnkoninkrijkisnietvandezewereld"(Johannes18:36).HetsamengaanvanKerkenStaatzalzelfswanneerdebandtussenbeideheellosismisschiendeindrukwekkendatdewereldtotdekerkwordtbekeerd,maarinwerkelijkheidwordtdekerktotdewereldbekeerd.

RobinsonenRogerWilliamshaddenhetbelangrijkebeginseldatersteedsweernieuweaspectenvandewaarheidontdektzullenwordenendatdechristenbereidmoetzijnalhetlichtdatuitGodsWoordschijntaantenemenheelknapverdedigd,maardemensendienahenkwamenverlorendituithetoog.ZoweldeprotestantsekerkenvanAmerikaalsdievanEuropa,diehetvoorrechthaddendezegeningenvandeReformatietemogenontvangen,hebbendehervormingnietvoortgezet.

Vantijdtottijdzijnerwelenkelegetrouwemannengeweestdieeennieuwaspectvandewaarheidaanhetlichtbrachtenenoude,algemeenaanvaardedwalingenbestreden,maardemeestenwarenzoalsdeJodenindetijdvanChristusofzoalsderooms-katholiekeninLuthersdagenaltevredenalszehetzelfdegeloofalshunoudershaddenenhetzelfdelevenkondenleidenalszij.Daardoorontaarddedegodsdienstweertoteenkwestievanvormen,bleefmengeloofhechtenaandwalingenenvolharddemeninbijgelovigepraktijkendiezekerzoudenzijnverworpenalsdegemeenteinhetlichtvanGodsWoordwasblijvenlopen.

Opdiemaniergingdegeestdiedehervormersbezieldeverlorenenkwamhetzelfszoverdatdeprotestantsekerkenbijnaevenveelbehoefteaaneenhervorminghaddenalsderooms-katholiekekerkindetijdvanLuther.Demensenwarenevenwereldsendegeestelijkemalaisewasevengroot.Menhaddezelfdeeerbiedvoormenselijkeopvattingenenmenhadtheorieënvanmensen

indeplaatsvanGodsWoordgesteld.

DegroteverspreidingvandeBijbelinhetbeginvandenegentiendeeeuwenhethelderelichtdatdaardoorindewereldscheen,werdnietgevolgddooreenevengrotegroeiindekennisderwaarheidofinhetgeestelijkleven.SatankonGodsWoordnietmeeralsvroegervoordemensenverborgenhouden;iedereenkonhetnulezen.OmzijndoeltebereikenzorgdehijerechtervoordatvelenopdeBijbelneerkeken.DemensendedengeenmoeiteomdeBijbelteonderzoeken;zenamendanookallerleiverkeerdeverklaringenaanengeloofdenintalvanleerstellingendieelkebijbelsegrondmissen.ToenSatanmerktedathijdewaarheidnietdoorvervolgingenkonuitroeien,namhijweerzijntoevluchttotcompromissen.DezetactiekhadaltotdegroteafvalentothetontstaanvandekerkvanRomegeleid.Hijspoordechristenenaanomnunietmetheidenenoptetrekken,maarmetmensendiedoorhunliefdevoorallesvandezewereldevengroteafgodendienarenblekentezijnalsdemensendiegesnedenbeeldenaanbaden.Degevolgenvanditbondgenootschapwarenevenrampzaligalsinhetverleden;onderdedekmantelvandegodsdienstwerdenhoogmoedenoverdaadbevorderdensloophetvervaldekerkbinnen.Satanzettezijnondermijnendwerkvoort;hijvervalstedeleervandeBijbel;overleveringendiemiljoenenmenseninhetverderfstortten,beheerstendegeesten.Dekerkijverdenietvoorhetgeloof,dateenmaaldeheiligenovergeleverdis",maarsteundeenverdedigdedezeoverleveringen.Opdezewijzewerdendebeginselenwaardehervormerszoveelstrijdvoorgeleverdhaddenenzoveelvoorhaddengeleden,ontluisterd.

17-Voorlopersvandemorgen

DewederkomstvanChristusomhetverlossingswerktevoltooieniséénvandeplechtigsteenmooisteopenbaringenvandeBijbel.Godspelgrimsvolk,datalzólangzwerftinhetlanden[in]deschaduwdesdoods",leeftindezaligehoop"enkijktvolblijdschapuitnaardeverschijningvanChristus,diedeopstandingenhetleven"isenzijnvolgelingennaarhethuiszijnsVaders"zalbrengen.DeleervandewederkomstvanChristusisdebelangrijksteboodschapvandeBijbel.

Sindsdedagdatheteerstemensenpaarteleurgesteldhetparadijsmoestverlaten,hebbenallewaregelovigenuitgeziennaardekomstvandeVerlosser,diedemachtvandevernielerzoubrekenenhunhetverlorenparadijszouteruggeven.

HeiligemannenhebbeninhetverledendekomstvandeMessiasinheerlijkheid"beschouwdalsdevervullingvanhunverwachtingen.Henoch,diebehoordetotdezevendegeneratienaAdamendrieeeuwenlangmetGodopaardewandelde,mochtdekomstvandeVerlosservanverreaanschouwen.Hijprofeteerde:Zie,deHereisgekomenmetzijnheiligetienduizenden,omoverallendevierschaartespannen"(Judas14,15).

DepatriarchJobriepindenachtvanzijnbeproevingmetonwankelbaarvertrouwenuit:Maarikweet:mijnLosserleeftentenlaatstezalHijophetstofoptreden.Nadatmijnhuidaldusgeschondenis,zalikuitmijnvleesGodaanschouwen,dieikzelfmijtengoedeaanschouwenzal,diemijneigenogenzullenzienennieteenvreemde"(Job19:25-27).

DewederkomstvanChristusomzijnKoninkrijkvangerechtigheidopterichten,heeftdebijbelschrijversgeïnspireerdtotdemeestverhevenenenthousiasteuitspraken.DedichtersenprofetenvandeBijbelhebbenoverditonderwerpgeschrevenmetwoordendiegloeidenvanhemelsvuur.DedichtervandepsalmenheeftdemachtendemajesteitvanIsraëlsKoningbezongen:UitSion,devolkomenschoonheid,verschijntGodinlichtglans.OnzeGodkomtenzalnietzwijgen...Hijroepttotdehemeldaarboven,entotdeaardeomzijnvolkterichten"(Psalm50:2-4).Dehemelverheugezich,deaardejuiche...voordeHERE,wantHijkomt,wantHijkomtomdeaardeterichten;Hijzaldewereldrichteningerechtigheidendevolkeninzijntrouw"(Psalm96:11-13).

DeprofeetJesajazei:Ontwaaktenjubelt,gij,diewoontinhetstof!Wantuwdauwiseendauwvanlicht;endeaardezalaandeschimmenhetlevenhergeven".Hijzalvooreeuwigdedoodvernietigen,endeHereHEREzaldetranenvanalleaangezichtenafwassen;ditisdeHERE,opwiewijhoopten;latenwijjuichenenonsverblijdenoverdeverlossingdieHijgeeft"(Jesaja26:19;25:8,9).HabakukzagChristus'verschijningineenvisioen:GodkomtvanTemanendeHeiligevanhetgebergteParan.Zijnmajesteitbedektdehemelen,endeaardeisvolvanzijnlof.Eriseenglansalsvanzonlicht,lichtstralenheeftHijaanzijnzijde".Hijstaatendoetdeaardeschudden;Hijzietrondendoetdevolkenvanschrikopspringen,dealoudebergenliggenverpletterd,deeeuwigeheuvelenzinkenineen;deeeuwenoudewegenzijnzijne".Gijrijdtopuwpaardenenopuwzegewagens".DebergenzienU,zijbeven...dewatervloedverheftzijnstem,hijsteektzijnhandenomhoog.Dezon,demaantredenteruginhaarwoning,wegenshetlichtvanuwvoortsnellendepijlen,wegensdeglansuwerbliksemendespeer".Gijtrektuittotreddingvanuwvolk,totreddingvanuwgezalfde"(Habakuk3:3,4,6,8,10,11,13).

KortvóórChristusvanzijndiscipelenwegging,troostteHijheninhunverdrietmetdeverzekeringdatHijzouterugkomen:,,Uwhartwordenietontroerd...inhethuismijnsVaderszijnvelewoningen...Ikgaheenomuplaatstebereiden;enwanneerIkheengegaanbenenuplaatsbereidheb,komIkwederenzalutotMijnemen,opdatookgijzijnmoogtwaarIkben"(Johannes14:1-3).WanneerdandeZoondesmensenkomtinzijnheerlijkheidenaldeengelenmetHem,danzalHijplaatsnemenopdetroonzijnerheerlijkheid.EnaldevolkenzullenvóórHemverzameldworden"(Matteüs25:31,32).

DeengelendienadehemelvaartvanChristusevenopdeOlijfbergachterbleven,herinnerdendediscipelenaandebeloftevanzijnwederkomst:DezeJezus,dievanuopgenomenisnaardehemel,zalopdezelfdewijzewederkomen,alsgijHemtenhemelhebtzienvaren"(Handelingen1:11).PaulusschreefonderinspiratievandeHeiligeGeest:DeHerezelfzalopeenteken,bijhetroepenvaneenaartsengelenbijhetgeklankenerbazuinGodsnederdalenvandehemel"(lTessalonicenzen4:16).DezienervanPatmoszegtinditverband:Zie,HijkomtmetdewolkenenelkoogzalHemzien"(Openbaring1:7).

Christus'wederkomstisnauwverbondenmetdeheerlijkheidvandewederoprichtingallerdingen,waarvanGodgesprokenheeftbijmondevanzijnheiligeprofeten,vanoudsher"(Handelingen3:21).Danzalereeneindkomenaandeeeuwenoudeheerschappijvanhetkwaad."Hetkoningschapoverde

wereldisgekomenaanonzeHereenaanzijnGezalfde,enHijzalalskoningheersentotinalleeeuwigheden"(Openbaring11:15).EndeheerlijkheiddesHERENzalzichopenbarenenalhetlevendetezamenzalditzien".DeHereHEREzalgerechtigheidenlofdoenuitspruitenvoorhetoogvanallevolken".Hijzaleensierlijkekrooneneenprachtigediadeemzijnvoorderestvanzijnvolk"(Jesaja40:5;61:11;28:5).

DanzalhetlangverwachteVrederijkvandeMessiasonderdegansehemel"wordenopgericht...DeHEREtroostSion,Hijtroostalhaarpuinhopen;HijmaakthaarwoestijnalsEdenenhaarwildernisalsdehofdesHEREN".

DeheerlijkheidvandeLibanonishaargegeven,deluistervandeKarmelenvanSaron".Menzalunietmeernoemen:Verlatene,enmenzaluwlandnietmeernoemen:"Woestenij;maargijzultgenoemdworden:MijnWelgevallen,enuwland:Gehuwde".Zoalsdebruidegomzichoverdebruidverblijdt,zaluwGodZichoveruverblijden"(Jesaja51:3;35:2;62:4,5).InalleeeuwenisdewederkomstvanChristusdezaligehoopvanzijnwarevolgelingengeweest.DebeloftevanJezustoenHijvandeOlijfbergtenhemelsteegdatHijzouterugkomen,heeftdetoekomstvoorzijndiscipelendoenlichtenenheefthunhartvervuldmetvreugdeenhoop,dienietdoorverdrietofbeproevingenkondenwordenoverschaduwd.TemiddenvanlijdenenvervolgingenverwachttenzijdezaligehoopendeverschijningderheerlijkheidvanonzegroteGodenHeiland,ChristusJezus".

ToendegelovigenvanTessalonicatreurdenomdedoodvanhungeliefden,diehaddengehooptdatChristusnogtijdenshunlevenzouterugkeren,weesPaulushenopdeopstandingdiezouplaatsvindenbijdewederkomst.DanzullenzijdieinChristusgestorvenzijnopstaanensamenmetdelevendenopdewolkenwordenweggevoerd,deHeretegemoetindelucht.EnzozullenwijaltijdmetdeHerewezen.Vermaantelkanderdusmetdezewoorden"(lTessalonicenzen4:16-18).

OphetrotsachtigeeilandPatmoshoordedegeliefdediscipeldebelofte:Ja,Ikkomspoedig".Inzijnhoopvolantwoord,Amen,kom,HereJezus!",ligthetgebedvandegemeenteophaarlangepelgrimstochtbesloten(Openbaring22:20).

Vanuitdekerkers,vanopdebrandstapelenhetschavot,waarheiligenenmartelarendewaarheidhebbenverdedigd,weerklinkthungetuigenisvangeloof

enhoopdoordeeeuwenheen!DaarzeovertuigdwarenvanChristus'persoonlijkeopstanding,endusookvanhetfeitdatzijbijzijnwederkomstuitdedodenzullenopstaan,verachttenzededoodenwarenzehelemaalnietbangomtesterven"(DanielT.Taylor,TheReignofChristonEarth:or,TheVoiceoftheChurchinAllAges,p.33).

Zewarenbereidinhetgraftedalen,wantzezoudeneralsvrijgemaaktemensen"uitopstaan(Ibid.,54).ZijverwachttendewederkomstvanChristusopdewolkendeshemelsmetdeheerlijkheidvandeVaderomhetKoninkrijkaandeverlostentegeven".

DeWaldenzenhooptenditook(Ibid.,pp.129-132).WyclifbeschouwdedekomstvandeVerlosseralsdehoopvandegemeente(Ibid.,pp.132-134).Lutherzei:Ikbenervanovertuigddatwijnoggeendriehonderdjaarvandedagdesoordeelsverwijderdzijn.Godwilenkandezebozewereldnietlangerdulden".Degrotedagvandevernietigingvanhetkoninkrijkdergruwelennadertsnel"(Ibid.,pp.158,134).

Dezeoudewereldnaderthaareinde",zeiMelanchton.Calvijnspoordedechristenenaannietteaarzelen,maarvurignaardedagvanChristus'wederkomstteverlangenalsdeheerlijkstegebeurtenis"enzeidatallegelovigenhetooggerichtmoestenhoudenopdiedag".WijmoetennaarChristushunkeren,wijmoetenHemzoekenenoverHemnadenkentotdedageraadvandegrotedag,wanneeronzeHeerdeheerlijkheidvanzijnkoninkrijktenvollezalopenbaren",zeihij(Ibid.,pp.158,134).Knox,dehervormervanSchotland,druktezichalsvolgtuit:IsdeHereJezusnietmetonslichaamtenhemelgevarenenzalHijnietwederkomen?WijwetendatJezuszalterugkomenendatHijnietopZichzallatenwachten".RidleyenLatimer,dievoordewaarheidzijngestorven,zageningeloofuitnaardewederkomstvanChristus.

Ridleyzei:Dewereldgaatongetwijfeldhaareindetegemoet.Ditismijnvasteovertuigingendaaromschrijfikhet.LatenwijmetJohannes,dedienaarvanGod,metvolleovertuigingtotJezuszeggen:'Kom,HereJezus,komspoedig'"(Ibid.,pp.151,145).

Degedachtevandewederkomstismijzeerdierbaar",zeiRichardBaxter(RichardBaxter,Works,vol.17,p.555).Alswijzijnverschijningliefhebbenenuitziennaardiezaligehoopbewijzenwijdatwijgelovenenzijnheiligenzijn".Alswijbeseffendatdedooddelaatstevijandisdiebijdeopstandingwordt

overwonnen,zullendegelovigenvurigverlangennaarenbiddenomdewederkomstvanChristus,wanneerdezevolledige,uiteindelijkeoverwinningzalwordenbehaald"(Ibid.,vol.17,p.500).

Ditisdedagwaarallegelovigennaarmoetenverlangen,waarzeopmoetenhopenenwaarzenaarmoetenuitzienalsdevoltooiingvanhunverlossingendevervullingvanalhunverlangensenverwachtingen".O,Here,laatdezegezegendedagvlugaanbreken!"(Ibid.,vol.17,pp.182,183).Ditwasdehoopvandeapostolischegemeente,vandegemeenteindewoestijnenvandehervormers.

Deprofetievoorzegtnietalleendemanierwaaropdewederkomstzalplaatsvindenenhetdoelvandiegebeurtenis,maargeeftooktekenenwaardoordemensenkunnenwetendatdiekomstnabijis.Jezuszei:Enerzullentekenenzijnaanzon,maanensterren"(Lucas21:25).Maarindiedagen,nadieverdrukking,zaldezonverduisterdwordenendemaanzalhaarglansnietgeven.Endesterrenzullenvandehemelvallenendemachtenderhemelenzullenwankelen.EndanzullenzijdeZoondesmensenzienkomenopdewolken,metgrotemachtenheerlijkheid"(Marcus13:24-26).

JohannesgeeftdevolgendebeschrijvingvandeeerstetekenendieaandewederkomstvanChristusvoorafgaan:Endaargeschieddeeengroteaardbevingendezonwerdzwartalseenharenzakendemaanwerdgeheelalsbloed"(Openbaring6:12).

Dezetekenenverschenenvóórhetbeginvandenegentiendeeeuw.Zoalsdeprofetiehadvoorzegd,deedzichin1755deergsteaardbevingvoordietotopdatogenblikwasvoorgekomen.HoeweldezeaardbevingbekendstaatalsdeaardbevingvanLissabon",werdookeengrootdeelvanEuropa,AfrikaenAmerikagetroffen.DeschokwerdgevoeldinGroenland,deWest-Indischeeilanden,opheteilandMadeira,inNoorwegenenZweden,Groot-BrittanniëenIerland;eenoppervlaktevanmeerdanviermiljoenvierkantemijl.EengrootdeelvanAlgierswerdverwoestenvlakbijdegrensmetMarokkowerdeendorpvanacht-tottienduizendinwonersverzwolgen.EengeweldigevloedgolfspoeldeoverdekustenvanSpanjeenAfrikawaardoorhelestedenwerdenmeegesleurdeneenverschrikkelijkeverwoestingwerdaangericht.MaardeaardbevingwashetzwaarstinSpanjeenPortugal.

DevloedgolfdieCadizbereiktezouachttienmeterhoogzijngeweest.Enkele

vandehoogstebergenvanPortugalbeefdenophunfundamentenenenkelebergtoppenwerdenopeenspectaculairemanieropengereten,terwijlervelekolossalerotsblokkenindeaangrenzendedalenwerdengeslingerd.Volgensdeberichtenschotenervlammenuitdeopengescheurdebergenomhoog"(SirCharlesLyell,PrinciplesofGeology,p.495).InLissabonwerddeaardbevingvoorafgegaandoorondergrondsgerommel.Onmiddellijkdaarnastorttehetgrootstedeelvandestadinondereenzwareschok.Inzesminutentijdkwamenzestigduizendmensenomhetleven.Dezeeliepeerstterug,zodateendeelvandezeebodemblootkwamteliggen.Toenkwamerineenseenvloedgolfaanrollendiezekervijftienmeterhogerwasdandenormalezeespiegel".EenvandeanderebuitengewonegebeurtenissendiezichbijderampinLissabonvoordeden,washetinstortenvaneennieuwemarmerenkadediepasafwaseneenhoopgeldhadgekost.Zeerveelmensenwarendaarsamengestroomd,omdatzedachtendatzedaartenminsteveiligzoudenzijnvoorhetneerstortendepuin;maardekadezaktemetallemensenweg.Menheeftgeenenkellichaamooitteruggevonden"(Ibid.,p.495).Nadeschokvandeaardbevingstorttenallekerkenenkloosters,bijnaallegroteopenbaregebouwenenmeerdanéénvierdevandewoonhuizenin.

Ongeveertweeuurnadeaardbevingbrakeropverschillendeplaatsenbranduit,diebijnadriedagenmetzeergrotehevigheidwoeddeendestadineensmeulendepuinhoopveranderde.Deaardbevingvondplaatsopeengodsdienstigefeestdag,toendekerkenenkloostersvolwaren.Slechtsenkelenkondenaandedoodontsnappen'[EncyclopediaAmericana,art.Lisbon",noot(ed.1831)].

Deangstvandemensenwasonbeschrijfelijk.Niemandhuilde.Menkongewoonniethuilen.Demensenliepenalswaanzinnigenvandeeneplaatsnaardeandere.Zewarenhysterischvanangstenontzetting,sloegenzichvanwanhoopophethoofdenopdeborstenriepen:'Misericordia!Heteindevandewereld!'

Moederslietenhunkinderenindesteekenrendendoordestratenmetkruisbeeldenindehand.Ongelukkiggenoegzochtenveleneenschuilplaatsindekerken,waarmenhetheiligsacramentteraanbiddinghadopengesteld.Maarookditmochtnietbaten.Deongelukkigenomhelsdendealtarentevergeefs.Beelden,priestersenmensenwerdenonderhetpuinbedolven".Ongeveernegentigduizendmensenverlorenopdierampzaligedaghetleven.Vijfentwintigjaarlaterverscheenhettekendatvolgensdeprofetieopdeaardbevingzouvolgen:deverduisteringvandezonendemaan.Dezegebeurteniswasdeste

opvallenderomdathettijdstipvanhaarvervullingprecieswasaangegeven.

TijdenshetgesprekvanJezusmetzijndiscipelenopdeOlijfbergnoemdeChristusnazijnbeschrijvingvandelangeperiodevanBeproevingenvoordegemeente-de1260jaarvanpauselijkevervolgingen,waarvanHijhadbeloofddatzezoudenwordeningekort-enkelegebeurtenissendieaanzijnwederkomstzoudenvoorafgaanengafHijdetijdaanwanneerheteerstevandezetekenentezienzouzijn:Maarindiedagen,nadieverdrukkingzaldezonverduisterdwordenendemaanzalhaarglansnietgeven"(Marcus13:24).

De1260profetischedagenofevenveelkalenderjareneindigdenin1798.Devervolgingenwaren25jaareerderzogoedalsafgelopen.Christushadgezegddatdezonnadezeverdrukkingzouwordenverduisterd.Dezeprofetiegingop19mei1780invervulling.Eenvandemerkwaardigsteverschijnselen-misschienzelfshetgeheimzinnigsteinzijnsoort-isdedonkeredagvan19mei1780',waarmentotnutoegeenverklaringvoorheeftgevonden;dehemelendeatmosfeervanNewEnglandwerdenopdiedagtotaalverduisterd"(R.M.Devers,OurFirstCentury,p.89).

EenooggetuigeinMassachusettsbeschrijftdeverduisteringalsvolgt:'sMorgenskwamdezonhelderop,maarverdweenkortdaarnaachterdewolken.Dewolkenwerdenzwaarderenonheilspellendzwart.Plotselingbliksemdeendonderdehet.Hetbegonzachtjesteregenen.Tegennegenuurwerdendewolkenminderzwaar;zewerdenkoperkleurigengavendeaarde,derotsen,debomen,dehuizen,hetwaterendemenseneenvreemd,lugubervoorkomen.Enkelemi-nutenlaterwerddehemeloverdehelebreedtebedektdooreenzwarewolk,behalveeensmallestrookaandehorizon.Hetwaszodonkeralsopeenzomeravondomnegenuur..."

Demensenwerdendoodsbang.Vrouwenstondenindedeuropeningtekijkennaarhetlugubereschouwspel.Mannenkeerdenterugvanhunwerkophetland.Detimmermanlegdezijngereedschapneer,desmidverlietzijnsmidseendewinkelierzijntoonbank.Descholenwerdengeslotenendekinderenrendenangstignaarhuis.Reizigerszochtenonderdakindedichtstbijgelegenboerderij.Watkrijgenwenou?",vroegiedereenzichaf.Hetwasalsofeenorkaanoverhetlandzourazenofdatdelaatstedagwasaangebroken."

Erwerdenkaarsenaangestokenenhetvuurindehaardbranddezohelderalsopeenherfstavondwanneerdemaannietschijnt.Dekippengingenopstok,de

koeienkwamensamenbijdehekkenvandeweienloeiden,dekikkerskwaakten,devogelsflotenendevleermuizenfladderdendoordelucht.Alleendemenswistdathetnoggeennachtwas...

Dr.NathanaelWhittaker,predikantvandeTabernakelkerkteSalem,leiddeeenkerkdienstenzeiinzijnpreekdatdeduisternisvanbovennatuurlijkeoorsprongwas.Opveleandereplaatsenwerdenerookkerkdienstengehouden.VoordezegelegenheidsprekenwerdenoveraltekstenaangehaaldomtebewijzendatdeduisterniseenvervullingwasvandeprofetieënvandeBijbel...Evennaelfuurwasdeduisternisopzijndichtst"(TheEssexAntiquarian,April1899,vol.3,nr.4,pp.53,54).Indemeestedelenvanhetlandwasdeduisternisoverdagzódichtdatmengewoonnietkonzienhoelaathetwas;demensenmoestenalhundagelijksebezighedenbijkaarslichtverrichten...

Dezeduisternisbedekteeenzeergrootgebied.DeuiterstegrenzenwarenFalmouthinhetoosten,ConnecticutenAlbanyinhetwesten,dekustinhetzuidenendeversteAmerikaansenederzettingeninhetnoorden"(WilliamGordon,HistoryoftheRise,ProgressandEstablishmentoftheIndependenceoftheU.S.A.,vol.3,p.57).Nadedichteduisternisvanoverdagwerddehemelongeveertweeuurvoorhetvallenvandeavondwatlichterenkondezondoorbreken,hoewelzenogaltijddoordedichtemistwerdverduisterd.Nazonsondergangkwamendewolkenweeraandrijvenenwerdhetheelvlugdonker".Deduisternisvandenachtwasevenuitzonderlijkenangstaanjagendalsdievanoverdag.Hoewelhetbijnavollemaanwas,moestmenhetlichtaanstekenomietstezien.Zagmenindedichtbijofverdergelegenhuizenlichtbranden,danwashetalsofereenEgyptischeduisternisheerste,waardelichtstralennauwelijksdoorheenkondendringen"[IsaiahThomas,MassachusettsSpy;or,AmericanOracleofLiberty,vol,10,nr.472(25mei1780)].

Eenooggetuigezeinoghetvolgende:Toenikdatzag,dachtik:'Alselkelichtbronvanhetheelalgehuldwasinondoordringbareduisternisofvernietigdwas,zoudeduisternisopaardenietdichtergeweestzijn"[Briefvandr.SamuelTenneyuitExeter,NewHampshire,dec.1785(inMassachusettsHistorica!SocietyCollections,1792,1stereeks,vol.1,p.97)].Hoewelhetdieavondomnegenuurvollemaanwas,werdendezwarteschaduwendesdoodshelemaalnietverdreven.Namiddernachtverdweendeduisternisentoendemaanzichtbaarwerd,waszeroodalsbloed.

19mei1780isdegeschiedenisingegaanalsdedonkeredag".SindsdetijdvanMozesisergeenverduisteringgeweestdiezódichtwas,zo'ngrootgebiedbesloegenzólangheeftgeduurd.DebeschrijvingvandezegebeurtenisdoorooggetuigenisslechtseenechovandewoordendiemeerdanvijfentwintigeeuwenvóórhunvervullingdoorJoëlwarenopgetekend:Dezonzalveranderdwordeninduisternisendemaaninbloed,voordatdegroteengeduchtedagdesHERENkomt"(Joël2:31).

ChristushadzijndiscipelendeopdrachtgegevenopdetekenenvanzijnkomsttelettenenzichteverheugenwanneerzijdevoorbodenvanhunkomendeKoningzoudenzien.Wanneerdezedingenbeginnentegeschieden,richtuopenheftuwhoofdenomhoog,wantuwverlossinggenaakt",hadJezusgezegd.Hijweeszijnvolgelingenopdeuitbottendebomenindelenteenzei:Zodrazijuitlopen,weetgijuituzelf,omdatgijhetziet,datdezomerreedsnabijis.Zomoetookgij,wanneergijditzietgeschiedenweten,dathetKoninkrijkGodsnabijis"(Lucas21:28,30,31).

MaartoennederigheidentoewijdingindegemeenteplaatsmoestenmakenvoorhoogmoedenvormendienstverkoeldendeliefdevoorChristusenhetgeloofinzijnwederkomst.MensendiezichvoorGodsvolgelingenuitgaven,gingenzovolledigopindedingenvandezewereldeninhetzoekenvangenotdatzegeenooghaddenvoordetekenenvanzijnverschijning.Hetgeloofindewederkomstwasopdeachtergrondgeraakt,detekstenoverditonderwerpwerdenverduisterddoorverkeerdeinterpretaties.Opdenduurschonkmenergeenaandachtmeeraanenvergatmenzelfsdatzebestonden.DitwasvooralhetgevalindekerkenvanAmerika.Doordevrijheidenwelvaartonderallelagenvandebevolking,doorhetgroteverlangennaarrijkdomenluxewaardoordemensenalhunzinnenzettenophetverdienenvanzoveelmogelijkgeldendoordezuchtnaarpopulariteitenmacht,diebinnenhetbereikvaniedereenschenenteliggen,haddendemensenalleenbelangstellingentijdvoordedingenvanditlevenenverschovenzedeplechtigedagwaaropereeneindezoukomenaandebestaandewereldordezovermogelijknaardetoekomst.

ToenChristuszijnvolgelingenweesopdetekenenvanzijnwederkomstvoorzegdeHijookdegroteafvalvlakvóórzijnwederkomst.DemensenzoudenzichzoalsindedagenvanNoachvolledigovergevenaandebezighedenvandezewereldenaanhetzoekenvanplezier-zijzoudenkopen,verkopen,planten,bouwen,huwenentenhuwelijkgeven-enzoudengewoongeentijdoverhebbenvoorGodenheteeuwigeleven.Christus'waarschuwingvoorde

gelovigendieindezetijdleven,luidt:Ziettoeopuzelf,datuwhartnimmerbezwaardwordedoorroesendronkenschapenzorgenvoorlevensonderhoudendiedagnietplotselingoverukome,alseenstrik".Waaktteallentijde,biddende,datgijinstaatmoogtwezenteontkomenaanalleswatgeschiedenzalengesteldtewordenvoorhetaangezichtvandeZoondesmensen"(Lucas21:34,36).

DetoestandvandegemeenteindezetijdwordtbeschrevendoordewoordenvanJezusindeOpenbaring:Ikweetuwwerken,datgijdenaamhebt,datgijleeft,maargijzijtdood".Entotdegelovigendienietwilleninziendathunzekerheidtotaalongegrondis,wordteenernstigewaarschuwinggericht:Indiengijdannietwakkerwordt,zalIkkomenalseendief,engijzultnietweten,opwelkuurIkuzalovervallen"(Openbaring3:1,3).

Demensenmoestenwordengewezenophetgevaardatzeliepen.Zemoestenwordenopgeroepenomzichvoortebereidenopdeernstigegebeurtenissendiegepaardgaanmetdeafsluitingvandegenadetijd.Godsboodschapperzegt:GrootisdedagdesHERENenzeergeducht!Wiezalhemverdragen?"WiezalinlevenblijvenwanneerHijverschijntvanWiegezegdwordt:Gij,dietereinvanogenzijtomhetkwaadtezien,endiehetonrechtnietkuntaanschouwen"(Joël2:11;Habakuk1:13).Voorhendieroepen:MijnGod!Wij(...)kennenU!"MaartochZijnverbondovertredeneneenanderegoddienen,diedeboosheidinhunhartverbergenengraaghetpadderongerechtigheidbewandelen,isdedagdesHERENduisternisengeenlicht,jadonkerenzonderglans"(Hosea8:2,1;Psalm16:4;Amos5:20).Hetzaltedientijdegeschieden,datIkJeruzalemmetlampenzaldoorzoeken:Ikzalbezoekingdoenoverdemannendiedikgewordenzijnophundroesem,enbijzichzelfdenken:DeHEREdoetgeengoedenHijdoetgeenkwaad"(Sefanja1:12).DanzalIkaandewereldhetkwaadbezoekenenaandegoddelozenhunongerechtigheid,enIkzaldetrotsderovermoedigendoenophoudenendehoogmoeddergeweldenaarsvernederen"(Jesaja13:11).

Nochhunzilver,nochhungoudzalhenkunnenredden";Hunrijkdommenzullenzijnterplunderingenhunhuizenterverwoesting"(Sefanja1:18,13).

Jeremiazagdezeverschrikkelijkedagvanverreenriepuit:Omijnbinnenste,mijnbinnenste!Ikmoetineenkrimpen.Owandenmijnsharten!Mijnhartjaagtinmij,ikkannietzwijgen;wantbazuingeschalhoorik,strijdrumoer.Slagnaslagwordtgemeld"(Jeremia4:19,20).

Diedagiseendagvanverbolgenheid,eendagvanbenauwdheidenvanangst,

eendagvanvernielingenvanvernietiging,eendagvanduisternisenvandonkerheid,eendagvanwolkenenvandikkeduisternis,eendagvanbazuingeschalenvankrijgsgeschreeuw"(Sefanja1:15,16).ZiededagdesHERENkomt...omdeaardetoteenwoestenijtemakenenhaarzondaarsvanhaarteverdelgen"(Jesaja13:9).

GodsWoorddoetmethetoogopdiegrotedagindeplechtigstebewoordingeneenberoepopzijnvolkomeeneindtemakenaandegeestelijkeonverschilligheidominberouwenootmoedtotGodtekomen:BlaastdebazuinopSionenmaaktalarmopmijnheiligeberg!Datalleinwonersdeslandssidderen,wantdedagdesHERENkomt".

Heiligteenvasten,roepteenplechtigesamenkomstbijeen.Vergaderthetvolk,heiligtdegemeente,roeptdeoudenbijeen,vergadertdekinderenendezuigelingen;debruidegomtredeuitzijnkamerendebruiduithaarbruidsvertrek.Laatdepriesters,dedienarendesHEREN,tussendevoorhalenhetaltaarwenen".

BekeertutotMijmetuwgansehart,enmetvastenenmetgeweenenmetrouwklacht.ScheurtuwhartennietuwklederenenbekeertutotdeHERE,uwGod.WantgenadigenbarmhartigisHij,lankmoedigengrootvangoedertierenheid,berouwhebbendeoverhetonheil"(Joël2:l,15-17,12,13).

ErwaseengrondigehervormingnodigomeenvolkvoortebereidendatzoukunnenstaanopdedagdesHeren".Godzagdatvelendiezichzijnkinderennoemden,nietwerktenvoordeeeuwigheidenheeftinzijngenadeeenwaarschuwingsboodschapgezondenomhenuithunroestewekkenzodatzezichopChristus'wederkomstkunnenvoorbereiden.

DezewaarschuwingvindenweinOpenbaring14;eendrievoudigeboodschapwordtdoorengelenverkondigdenwordtonmiddellijkgevolgddoordekomstvandeZoondesmensenomdeoogstvandeaarde"binnentehalen.Deeersteboodschapkondigthetnaderendeoordeelaan.Deprofeetzageenengelvliegeninhetmiddendeshemelsenhijhadeeneeuwigevangelie,omdatteverkondigenaanhen,dieopdeaardegezetenzijnenaanallevolkenstamentaalennatie;enhijzeidemetluiderstem:VreestGodengeeftHemeer,wantdeurevanzijnoordeelisgekomen,enaanbidtHem,diedehemelendeaardeendezeeendewaterbronnengemaaktheeft"(Openbaring14:6,7).Detekstzegtdatdezeboodschapeenonderdeelisvanheteeuwigevangelie".Deverkondiging

vanhetevangelieisnietaanengelen,maaraanmensentoevertrouwd.Engelenleidenditwerkingoedebanenengevenleidingaandegrotebewegingenterverlossingvandemens,maardeeigenlijkeverkondigingvanhetevangeliegebeurtdoordeboodschappersvanChristusopaarde.

Getrouwemannen,dieluisterdennaarderichtlijnenvanGodsGeestennaardeonderrichtingenvanzijnWoord,moestendezewaarschuwingaandewereldbrengen.Zijhaddenachtgegevenophetprofetischewoord"datisalseenlamp,dieschijntineenduistereplaats,totdatdedagaanbreektendemorgensteropgaat"(2Petrus1:19).

ZijhaddennaardekennisvanGodgezochtenhaddenhaarmeerwaardgeachtdanalleverborgenschatten.Zedachtenzoalsdespreukendichter:Watzijopbrengt,isbeterdandeopbrengstvanzilver,watzijdoetgewinnen,isbeterdangoud"(Spreuken3:14).EndeHereweeshenopdegrotedingenvanhetkoninkrijk.DesHERENvertrouwelijkeomgangismetwieHemvrezen,enzijnverbondmaaktHijhunbekend"(Psalm25:14).

Hetwarennietdegeleerdetheologendiedezewaarheidbegrepenenverkondigden.AlszijtrouwewachterswarengeweestendeBijbelijverigenbiddendhaddenonderzocht,zoudenzegewetenhebben,watervandenachtwas".Zijzoudenaandehandvandeprofetieënhebbengewetenwaterspoedigzougebeuren.Maardatdedenzenietendaaromwerddeboodschapaaneenvoudigemensentoevertrouwd.Jezushadgezegd:Wandelt,terwijlgijhetlichthebt,opdatdeduisternisunietovervalle"(Johannes12:35).

WiezichafkeertvanhetlichtdatGodhemgegevenheeftofhetnietzoektterwijlhetbinnenzijnbereikis,wordtindeduisternisgelaten.MaarJezuszegt:WieMijvolgtzalnimmerindeduisterniswandelen"(Johannes8:12).WieeroprechtnaarstreeftGodswiltedoenenhandeltvolgenshetlichtdathijalheeft,zalnogmeerlichtontvangeneneenstermeteenhemelselichtglanszalheminallewaarheidleiden.

BijChristus'eerstekomsthaddendepriestersenschriftgeleerdenvandeHeiligeStad,diedebewaardersvanGodsuitsprakenwaren,detekenendestijdskunnenonderscheidenendekomstvandebeloofdeMessiaskunnenverkondigen.MichahadzijngeboorteplaatsvoorzegdenDaniëlhaddetijdvanZijnkomstgegeven(Micha5:1;Daniël9:25).

GodhaddezeprofetieënaandeJoodseleiderstoevertrouwd.ZekondengeenenkeleverontschuldiginginroepenalszedatnietwistenendemensennietverteldendatdekomstvandeMessiasnabijwas.Hunonwetendheidwashetgevolgvanhunmisdadigenalatigheid.DeJodenrichttenmonumentenopvoordevermoordeprofetenvanGod,terwijlzedoorhunontzagvoordegrotenvandezewereldeerbewezenaandemedewerkersvanSatan.ZijwarenzóinbeslaggenomendoorhuneerzuchtigstrevennaareenhogeplaatsenmachtdatzegeenooghaddenvoordegoddelijkeeerdiehundoordeKoningdeshemelswerdaangeboden.DeoudstenvanIsraëlhaddenplaats,tijdenomstandighedenvandebelangrijkstegebeurtenisindegeschiedenis-dekomstvanGodsZoonomdemensenteverlossen-metdegrootsteeerbiedenbelangstellingmoetenonderzoeken.HethelevolkhadmoetenwakenenwachtenomtotdeeerstentebehorendiedeVerlosserderwereldzoudenverwelkomen.Maarwatgebeurdeer?TweevermoeidereizigersuitdeheuvelsvanNazarethtrokkendooreensmallestraatnaarhetmeestoostelijkedeelvandestad.Zezochtentevergeefsnaareenplaatsomrustenonderdakvoordenachttevinden.Erwasgeenplaatsvoorhen.ZewerdentenslotteondergebrachtineenarmoedigestalendaarwerddeVerlosserderwereldgeboren.

DeengelenindehemelkendendeheerlijkheiddiedeZoonmetdeVaderdeeldevoordatdewereldbestondenhaddenmetgrotebelangstellingzijnkomstnaardeaardegevolgd.Zedachtendatallemensenerzeerblijomzoudenzijn.Erwarenengelenaangesteldomhetblijdenieuwstebrengenaandemensendiebereidwarenhetteontvangenenhetmetvreugdeaandebewonersvandeaardewildengaanmeedelen.Christusheeftzichvernederdenheeftdegestaltevaneenmensaangenomen.Hijmoestdeoneindigelastvandezondedragen,wantHijmoesteenslachtoffervoordezondeworden.TochhooptendeengelendatdeZoonvandeAllerhoogsteondankszijnvernederingonderdemensenzouverschijnenmetdewaardigheidenheerlijkheiddiebijHemhoorden.ZoudendemachthebbersinIsraëlshoofdstadsamenkomenomHemtebegroeten?ZoudendeengelenHemkunnenvoorstellenaandemensendieopHemstondentewachten?

EenengeldaaltneeropaardeomtezienwiezichheeftvoorbereidomJezusteverwelkomen.HijmerktdatniemandHemverwacht.HijhoortgeenenkelestemdiejuichtomdatdekomstvandeMessiasnabijis.Deengelzweeftenigetijdoverdeuitverkorenstadendetempel,waarGodeeuwenlangzijntegenwoordigheidheeftgeopenbaard,maarookdaarheerstalleenonverschilligheid.Depriestersbrengenmetveelprachtenpraalhunbezoedeldeoffersindetempel.DeFarizeeënsprekenhetvolkmetluiderstemtoeenstaan

metveelvertoonopdehoekentebidden.Indepaleizen,indevergaderingenvanwijsgeren,indescholenvanderabbijnenmaaktniemandzichdrukomhetwonderdatdegansehemelmetvreugdeenlofvervult;deVerlosserdermensheidstaatophetpuntgeborenteworden.

NietswijsteropdatdemensenChristusverwachten.NergenshebbenzijzichopdekomstvandeLevensvorstvoorbereid.Dehemelseboodschapperiszeerverbaasdenwilnetnaardehemelterugkerenomhetslechtenieuwstebrengenwanneerhijeengroepherderszietdie'snachtsdewachthoudenbijhunkuddeenhunblikrichtennaardemetsterrenbezaaidehemel.ZedenkenaandeprofetiediedekomstvandeMessiasnaardeaardevoorzegtenzienuitnaardeVerlosserderwereld.Dezemensenzijnbereiddeboodschapuitdehemelteontvangen.PlotsverschijntGodsengelenverkondigthetblijdenieuws.Devlaktewordtvervuldvanhemelseheerlijkheid.Deherderszieneenontelbareschareengelen.Devreugdeschijnttegrootommaardooréénboodschapperuitdehemeltewordengebracht,tallozestemmenheffeneenliedaandatdeverlostenookeenszullenzingen:ErezijGodindenhoge,envredeopaardebijmensendeswelbehagens"(Lucas2:14).InditmooieverhaalvanBethlehemligteenernstigelesbesloten.Hetveroordeeltonsongeloof,onzehoogmoedenonzezelfingenomenheid.Hetwaarschuwtonsdatwijoponzehoedemoetenzijn,wantwijlopendooronzemisdadigeonverschilligheidhetgevaardetekenendestijdsniettezienendreigendaardoor"dedagvanonzebezoeking"tevergeten.

DeengelenvondenechternietalleenopdeheuvelsvanJudéaofonderdeeenvoudigeherdersmensendiedekomstvandeMessiasverwachtten.OokonderdeheidenenwarenermensendienaarHemuitzagen;devromeenrijkewijzenuithetoosten,diedoorhunonderzoekvandenatuurGodindescheppinghaddengevonden.IndegeschriftenvandeHebreeënhaddenzegelezendateenSteruitJacobzouopgaanenzewachttenvolverlangenopdekomstvanHemdienietalleendevertroostingvanIsraël"zouzijn,maarookeenlichttotopenbaringvoordeheidenen",opdatzijtotheilzoudenzijntotaanhetuiterstederaarde"(Lucas2:25,32;Handelingen13:47).

ZijzochtennaarlichtenhetlichtvandetroonvanGodscheenophunpad.TerwijldepriestersenrabbijnenvanJeruzalem,dietotwachtersenuitleggersvandewaarheidwarenaangesteld,induisterniswarengedompeld,leiddedesteraandehemeldezevreemdelingennaardegeboorteplaatsvandepasgeborenKoning.

Christuszaltentweedenmalezonderzondeaanschouwdwordendoorhen,dieHemtothunheilverwachten"(Hebreeën9:28).Deboodschapvandewederkomstisookniettoevertrouwdaandegodsdienstigeleidersvanhetvolk.ZijzijnnietincontactmetGodgeblevenenhebbenhetlichtuitdehemelnietaangenomen.DaaromsloegenPaulus'woordenmaargij,broeders,zijtnietindeduisternis,zodatdiedagualseendiefovervallenzou;wantgijzijtallenkinderendeslichtsenkinderendesdags.Wijbehorennietaannachtofduisternistoe"(lTessalonicenzen5:4,5).Ditsloegnietopdekerkelijkeleiders.

DewachtersopSionsmurenhaddendeeerstenmoetenzijnomdeboodschapvandewederkomstvanChristusaantenemen,zijhaddenalseerstendenabijheidvandiegebeurtenismoetenverkondigenenhetvolkmoetenoproepenzichopzijnkomstvoortebereiden.Maarzijwaandenzichveilig,droomdenvanvredeengeengevaar",terwijldemenseninonwetendheidenzondeverderleefden.Jezuszagzijngemeente.Zewasalseenvijgenboomdiewelheelmooiebladerenhad,maargeenvruchtenvoortbracht.Demensenwarentrotsophunvormendienst,terwijlzedegeestvanwarenederigheid,berouwengeloof-hetenigewatGodopprijsstelt-niethadden.InplaatsvandevruchtenvandeGeestwaserhoogmoed,menselijkeoverlevering,grootspraak,zelfzuchtenverdrukking.Deafvalligegemeentewasblindvoordetekenendestijds.

Godhadhennietverlatenenwasnietontrouwgeweest,maarzijhaddenzichvanHemverwijderdenhaddenzijnliefdeafgewezen.Zijnbeloftenaanhenwerdennietvervuld,omdatzeweigerdenaandevoorwaardentevoldoen.

ZogaathetaltijdwanneermensenhetlichtendevoorrechtendieGodschenktnietopprijsstellenennietwillenaannemen.AlsdegemeentedewegdieGodhaarinzijnvoorzienigheidaanwijstnietwilbewandelen,alszenietelkelichtstraalwilaanvaardenendeplichtendiehaarzijnopgelegdnietwiluitvoeren,ontaardtdegodsdiensttoteenvormendienstenverdwijntdewaregodsvrucht.Dekerkgeschiedenisheeftherhaaldelijkbewezendatditwaaris.Godverwachtvanzijnkinderengeloofengehoorzaamheiddiebeantwoordenaandezegeningenenvoorrechtendiezijhebbenontvangen.

Gehoorzaamheidhoudtookindatmenoffersmoetbrengenenzijnkruismoetdragen.DaaromwildenzovelendiezichvoorvolgelingenvanChristusuitgevenhetlichtuitdehemelnietaannemen.ZoalsdeIsraëlieteninhetverledenhebbenookzijnietgemerktdatGodnaarhenomzag.(Lucas19:44).ZezijnvanwegehunhoogmoedenongeloofdoorGodgepasseerd.Godheeftzijnwaarheid

geopenbaardaandegelovigendiezoalsdeherdersvanBethlehemendewijzenuithetOostenhetlichtdatzijhaddenontvangenopprijsstelden.

18-WilliamMiller

GodheeftvoordeverkondigingvandeboodschapvanChristus'wederkomsteenoprechte,eerlijkelandbouwer-WilliamMiller-uitgekozen.HoewelhijvroegeraandegoddelijkeoorsprongvandeBijbelhadgetwijfeld,washettochaltijdzijnoprechtverlangengeweestdewaarheidtelerenkennen.ZoalsveelanderehervormershadMillerinzijnjeugdveelarmoedegekendenwisthijhoebelangrijkhardwerkenenzelfverloocheningwaren.Onafhankelijkheid,vrijheidsliefde,uithoudingsvermogenenvurigevaderlandsliefdewarendekenmerkenvanhetgezinwaaruithijkwam.Dezetrekkenvielentrouwensinzijneigenpersoonlijkheidooksterkop.ZijnvaderwastijdensdeAmerikaanseRevolutiekapiteininhetlegergeweest.DearmoedediedejongeMillerheeftmeegemaakt,isinbelangrijkematetewijtenaandeoffersdiezijnvaderindiewoeligetijdheeftgebracht.

WilliamMillerwassterkengezondenhadreedsalskindeenverstanddatbovenhetgemiddeldeuitstak.Naarmatehijouderwerd,kwamditduidelijkertotuiting.Hijwasintelligentenweetgierig.Hoewelhijnooitaaneenuniversiteitheeftgestudeerd,hadhijdoorzijnstudie-ijver,zijngrondigonderzoekenzijnkritischegeesteengezondoordeelovereneenbredekijkopdedingen.Hijwasinteger,hadeenbenijdenswaardigereputatieenwerddooriedereengeachtomzijnrechtschapenheid,spaarzaamheidenvrijgevigheid.Doorzijnijverenvolledigetoewijdinghadhijalopjeugdigeleeftijdveelverdiend,maarhijbleeftochverderstuderen.Hijheeftverschillendeburgerlijkeenmilitaireambtenbekleedenheeftzichinzijnwerkonderscheiden.Hijscheendanookalletroeveninhandentehebbenomeenrijkenvooraanstaandmanteworden.

ZijnmoederwaszeervroomenMillerhaddanookalskindeengodsdienstigeopvoedinggekregen.Indietijdwashijechterookinaanrakinggekomenmetenkeledeïstendieeengroteinvloedophemhebbengehad,vooralomdathetmeestalvooraanstaandeburgerswarendiezichvoorhunmedemenseninzetten.Zeleefdenonderchristenenenhunkarakterwastotopzekerehoogtedoorhunomgevinggevormd.Degoedeeigenschappenwaardoorzebijanderenindegunststonden,haddenzeaandeBijbeltedanken,maartochgebruiktenzedezegavenomhetWoordvanGodtebestrijden.

DoorhetcontactmetdezemensenhadMillerhunideeënovergenomen.De

algemeengangbareverklaringvandeSchriftleverdevoorhemgrote,onoverkomelijkemoeilijkhedenop.Tochboodzijnnieuwgeloof,datdeBijbelgewoonverwierpnietsbetersendaaromwasMillerallesbehalvegelukkig.TochheefthijhetongeveertwaalfjaarindezerichtingvolgehoudentothijopdeleeftijdvanvierendertigjaardoordeHeiligeGeestvanzondewerdovertuigd.Zijnvroegereopvattingenbodenhemgeenenkelehoopopgeluknadedood.Detoekomstwasdonkerensomber.Laterheefthijoverzijngevoelensindezetijdgeschreven:

Hetvooruitzichtvaneentotalevernietigingwasergbeangstigend.Alsdemensenwerkelijkrekenschapvoorhundadenzoudenmoetenafleggen,zoudenzeallemaalkinderendesdoodszijn.Dehemelwasalskoperbovenmijnhoofdendeaardealsijzerondermijnvoeten.Ikvroegmeafwatdeeeuwigheidpreciesinhieldenwaaromdedoodeigenlijkbestond.Hoemeerikerovernadacht,destegroterwerddeverwarringinmijngeest.Ikprobeerdenietmeernatedenken,maarkonmijngedachtennietordenen.Ikvoeldemeellendig,maarbegreepnietwaarom.Ikklaagde,zondereigenlijktewetenoverwie.Ikzaghetkwaadrondommij,maarwistnietwaarenhoeikhetgoedekonvinden.Iktreurde,zonderhoop."Hijverkeerdeenkelemaandenindezetoestand.PlotselingkwamdegedachtevaneenHeilandmijlevendigvoordegeest",zeihij.Ikdachtdaterweliemandmoestzijndiezógoedenbarmhartigwasdathijvooronzeovertredingenzouwillenboetenenonsdoorzijndaadzouvrijstellenvandestrafdieopdezondestaat.Ikbegreeponmiddellijkhoeliefdevolzoiemandwelmoestzijnensteldemevoordatikmijinzijnarmenzoukunnenwerpenenopzijngenadezouvertrouwen.Maardanmoesteerstdevraagwordenbeantwoordhoemenerzekervankanzijndatzoiemandinderdaadbestaat.BuitendeBijbelkoniknergenseenbewijsvindenvoorhetbestaanvanzo'nHeilandofvoordetoestandnadedood...

IkkwamtotdeconclusiedatdeBijbeljuistdeHeilandopenbaardedieiknodighad.Hetverbaasdemijdateennietgeïnspireerdboekbeginselenuiteenzettediezovolmaaktaandebehoeftenvaneengevallenwereldbeantwoorden.IkmoestweltoegevendatdeBijbeleenopenbaringvanGodmoestzijn.IklasdeschriftmetplezierenJezuswerdmijnvriend.DeHeilandwerdvoormij'debelangrijksteondertienduizend'endeBijbel,dieikvroegereenduisterentegenstrijdigboekhadgevonden,werdnu'eenlampvoormijnvoeteneenlichtopmijnpad.

Ikvondrustenvrede.Godwasvoormijeenrotsindeoceaanvanhetleven.De

Bijbelwerdvoormijhetbelangrijkstestudieboekenikkaninalleoprechtheidzeggendatikhemmetgrootgenoegenbestudeerde.Ikontdektedatmenmijmaardehelfthadverteld.HetwasmijeenraadselwaaromikzijnschoonheidenheerlijkheidnietveelvroegerhadontdektenikvroegmijafhoeikdeBijbelooithebkunnenverwerpen.Alleswatmijnhartverlangdewerderingeopenbaard.Hethadeengeneesmiddelvoorelkeziektediedezielkwelde.IkwildenietsanderslezenenhadalleenbehoefteaanGodswijsheid"(S.Bliss,MemoirsofWm.Miller,pp.65-67).

Millerbeleedinhetopenbaarzijngeloofindegodsdienstdiehijzohadveracht.ZijnongelovigevriendenkwamenonmiddellijkopdagenmetdeargumentendiehijzelfzovaaktegendegoddelijkeoorsprongvandeSchrifthadaangevoerd.Hijkondieargumentenopdatogenbliknietweerleggen,maardacht:AlsdeBijbeleenopenbaringvanGodis,kanhijzichzelfniettegenspreken.DaardeBijbelbestemdisomdemensenteonderwijzen,moethijookbegrepenkunnenworden".HijbeslootdeBijbelzelfteonderzoekenomnategaanoferinderdaadtegenstrijdighedeninwaren.

Hijprobeerdeallevooroordelenuittesluitenengebruiktegeenbijbelcommentaren.Hijvergeleekdetekstenmetelkaarengebruiktedekanttekeningeneneenconcordantie.Hijgingsystematischtewerk;hijbegonbijGenesisenlasversvoorvers.Hijgingnietverdervóórhijbegreepwathetpreciesbetekende.Alshijopeenmoeilijkgedeeltestuitte,vergeleekhijhetaltijdmetalleanderetekstenoverhetonderwerpwaarhijmeebezigwas.Hijbestudeerdeelkwoordinzijnsamenhangenalszijnuitlegkloptemetalleandereparallelletekstgedeelten,beschouwdehijhetprobleemalsopgelost.Zodrahijeenmoeilijkepassagetegenkwam,vondhijdeuitlegwelineenandergedeeltevandeBijbel.NaarmatehijinzijnstudievorderdeenGodoprechtsmeekteomheminzichttegeven,werdalleswathijinhetbeginnietbegreep,duidelijk.Hijsteldevastdatdewoordenvandepsalmdichterwaarzijn:Hetopenenvanuwwoordenverspreidtlicht,hetgeeftdeonverstandigeninzicht"(Psalm119:130).MetgrotebelangstellingonderzochthijhetboekDaniëlendeOpenbaringengebruiktedezelfdeinterpretatieprincipesalsvoordeandereteksten.Hijmerktetotzijngrotevreugdedatdeprofetischesymbolenkondenwordenverklaard,datdeprofetieëndiealwarenuitgekomenletterlijkinvervullingwarengegaan,datallebeeldspraak,gelijkenissen,vergelijkingen,enz.onmiddellijkwordenuitgelegdofdatdewoordenwaarmeezewordenuitgedruktinanderebijbeltekstenwordenverklaardendatzedanletterlijkmoetenwordenopgevat.Hijzeihierover:IkwasertoenvanovertuigddatdeBijbelde

geopenbaardewaarheidweergeeftdiezóduidelijkeneenvoudigisdatdezoekendemens,ookalishijnogzodom,niethoefttedwalen"(Bliss,p.70).

Zijninspanningenwerdenmetsuccesbekroond;hijontdektedeeneschakelvandewaarheidnadeanderetoenhijdegroteprofetischelijnenstukvoorstukonderzocht.EngelenleiddenheminzijnonderzoekengavenheminzichtindeSchrift.

MillernamdemanierwaaropdeprofetieëninhetverledeninvervullingzijngegaanalsmaatstafvoordebeoordelingvandeprofetieëndienogmoestenuitkomenenkwamtotdeovertuigingdatdealgemeengangbareopvattingoverChristus'geestelijkKoninkrijk-eenmillenniumofduizendjarigrijkvóórheteindevandewereld-absoluutonbijbelswas.VolgensdezeleerzouergedurendeduizendjaarvredeengerechtigheidopaardeheersenvóórdepersoonlijkewederkomstvanChristus.DaardoorwordendeverschrikkingenvandedagdesHeren"naareenverretoekomstverschoven.Dezeleerismisschienwelaantrekkelijk,maarisbeslistinstrijdmetdeleervanChristusendeapostelen,diehaddengezegddathetonkruidenhetkorensamenmoestenopgroeientotdeoogsttijd-heteindevandewereld-enhaddengewaarschuwd.

Slechtemensenenbedriegerszullenvankwaadtotergerkomen".Weetweldaterindelaatstedagenzwaretijdenzullenkomen."

Hetkoninkrijkderduisterniszalblijvenbestaantotdewederkomstenzalwordenverteerddoordeademzijnsmonds"enzalmachtelooswordengemaaktdoorzijnverschijning,alsHijkomt"(Matteüs13:30,38-41;2Timoteüs3:13,1;2Tessalonicenzen2:8).

DeapostolischegemeentegeloofdenietindeleervandebekeringvandehelewereldenhetgeestelijkKoninkrijkvanChristus.Pasinhetbeginvandeachttiendeeeuwvonddezeleeralgemeeningangonderdechristenen.Degevolgenvandezedwalingen-envanalleanderedwalingentrouwens-warenrampzalig.AlsdewederkomstvanChristusnaareenverretoekomstwordtverschoven,lettendemensennietopdetekenendiezijnwederkomstaankondigen.DaardoorontstondtenonrechteeengevoelvanvertrouwenenzekerheidenvondenvelenhetnietnodigzichvoortebereidenomChristusteontmoeten.

VolgensMillerleertdeBijbelduidelijkdatChristusletterlijkenpersoonlijkzal

terugkomen.Pauluszegt:DeHerezelfzalopeenteken,bijhetroepenvaneenaartsengelenbijhetgeklankenerbazuinGods,nederdalenvandehemel"(lTessalonicenzen4:16).

EnChristuszegt:EnzijzullendeZoondesmensenzienkomenopdewolkendeshemelsmetgrotemachtenheerlijkheid".Wantgelijkdebliksemkomtvanhetoostenenlichttothetwesten,zozaldekomstvandeZoondesmensenzijn"(Mattheüs24:30,27).

Hijzalkomenmetaldeheiligeengelen:WanneerdandeZoondesmensenkomtinzijnheerlijkheidenaldeengelenmethem,danzalHijplaatsnemenopdetroonzijnerheerlijkheid"(Mattheüs25:31).EnHijzalzijnengelenuitzendenmetluidbazuingeschalenzijzullenzijnuitverkorenenverzamelen"(Mattheüs24:31).BijdewederkomstzullenzijdieinChristusgestorvenzijn,wordenopgewektenderechtvaardigendienoginlevenzijn,zullenwordenveranderd.Pauluszegt:Allenzullenwijnietontslapen,maarallenzullenwijveranderdworden,ineenondeelbaarogenblik,bijdelaatstebazuin,wantdebazuinzalklinkenendedodenzullenonvergankelijkopgewektwordenenwijzullenveranderdworden.Wantditvergankelijkemoetonvergankelijkheidaandoenenditsterfelijkemoetonsterfelijkheidaandoen"(1Korintiërs15:51-53).

InzijnbriefaandeTessalonicenzenzegthijnazijnbeschrijvingvandewederkomstvanChristus:Zij,dieinChristusgestorvenzijn,zullenheteerstopstaan;daarnazullenwij,levenden,dieachterbleven,samenmethenopdewolkenineenoogwenkweggevoerdworden,deHeretegemoetindelucht,enzózullenwijaltijdmetdeHerewezen"(1Tessalonicenzen4:16,17).

Christus'volgelingenzullenhetKoninkrijkpasbijzijnpersoonlijkewederkomstontvangen.Jezuszei:WanneerdandeZoondesmensenkomtinzijnheerlijkheidenaldeengelenmetHem,danzalHijplaatsnemenopdetroonzijnerheerlijkheid.EnaldevolkenzullenvóórHemverzameldworden,enHijzalzevanelkanderscheiden,zoalsdeherderdeschapenscheidtvandebokken,enHijzaldeschapenzettenaanzijnrechterhandendebokkenaanzijnlinkerhand.DanzaldeKoningtothen,dieaanzijnrechterhandzijn,zeggen:Komt,gijgezegendenmijnsVaders,beërfthetKoninkrijk,datubereidisvandegrondleggingderwereldaf'(Matteüs25:32-34).

AldezebijbeltekstentonenduidelijkaandatzijdieinChristusgestorvenzijnonvergankelijkwordenopgewektendatbijzijnwederkomstdelevenden

wordenveranderd.DoordezeingrijpendeveranderingenzijnzegereedomhetKoninkrijkteontvangen,wantPauluszegt:VleesenbloedkunnenhetKoninkrijkGodsnietbeërvenenhetvergankelijkebeërftdeonvergankelijkheidniet"(lKorintiërs15:50).

Demensisnusterfelijkenvergankelijk,maarGodsKoninkrijkzalonvergankelijkzijneneeuwigbestaan.DaaromkandemenszoalshijnuishetKoninkrijknietbinnengaan,maarwanneerJezusterugkomt,zalHijdeverlostenonsterfelijkmakenenhunhetKoninkrijk,waarvanzetotdatogenblikslechtserfgenamenwaren,schenken.

DezeenanderetekstenbewezenvolgensMillerduidelijkdatdegebeurtenissendievolgensdemeestemensenvóórdewederkomstvanChristusmoestenplaatsvinden-bijvoorbeeldeenuniverseelvrederijkendevestigingvanGodsKoninkrijkopaarde-volgensdeBijbelnadewederkomstzoudenplaatshebben.Bovendienbeantwoorddenalletekenenendetoestandvandewereldaandeprofetischebeschrijvingvandelaatstedagen.HijmoestalleenalopgrondvanzijnonderzoekvandeBijbeltotdeconclusiekomendaterheelbinnenkorteeneindezoukomenaandetijddieGodhaduitgetrokkenvoorhetbestaanvanonzeaardeinhaarhuidigevorm.Hijzegtook:EenanderbewijsdatgroteindrukopmijmaaktewasdetijdrekeningvandeBijbel...Ikontdektedatdegebeurtenissendieinhetverledenwarenvoorzegdvaakbinneneenbepaaldetijdplaatsvonden.Dehonderdtwintigjaarvóórdezondvloed(Genesis6:3),dezevendagendieeraanvoorafzoudengaanendeveertigdagenregen(Genesis7:4),hetverblijfvanAbrahamsnakomelingenineenvreemdlandgedurendevierhonderdjaar(Genesis15:13),dedriedagenindedromenvandeschenkerendebakker(Genesis40:12-20),dezevenjarenvanFarao(Genesis41:28-54),deveertigjaarindewoestijn(Numeri14:34),dehongersnoodgedurendedrieeneenhalfjaar(1Koningen17:1(zieLucas4:25)),...dezeventigjareninballingschap(Jeremia25:11),dezeventijdenvanNebukadnezar(Daniël4:13-16),endezevenweken,tweeenzestigwekenenéénweek,intotaalzeventigweken,dievoordeJodenwarenbepaald(Daniël9:24-27).Aldezegebeurtenissenwaarvooreentijdwasvastgesteld,wareneensprofetieënenhebbenzichletterlijkvervuld"(Bliss,pp.74,75).

ToenMillerbijzijnonderzoekvandeBijbelverscheidenetijdperkenontdektedievolgenshemtotaandewederkomstvanChristusreikten,beschouwdehijzedanookpromptalsdetijdenvantevorenbepaald",dieGodaanzijnboodschappershadmeegedeeld.

Mozeszegt:DeverborgendingenzijnvoordeHERE,onzeGod,maardegeopenbaardezijnvooronsenonzekinderenvooraltijd."EnAmosverklaart:Voorzeker,deHereHEREdoetgeending,ofHijopenbaartzijnraadaanzijnknechten,deprofeten"(Deuteronomium29:29;Amos3:7).

ZijdieGodsWoordonderzoekenmogenerdanookopvertrouwendatdemeestopzienbarendegebeurtenissenindewereldgeschiedenisookduidelijkindeSchriftvermeldzijn.

Aangezienikertenvollevanovertuigdwasdat'elkvanGodingegevenschriftwoordnuttigisomteonderrichten',(2Timoteüs3:16)dat'profetienooitisvoortgekomenuitdewilvaneenmens,maar,doordeHeiligeGeestgedreven,mensenvanGodswegehebbengesproken'(2Petrus1:21)endatalwattevorengeschrevenistotonsonderrichtgeschrevenwerd,(Romeinen15:4)wasikvanmeningdatdechronologischegedeeltenooktotGodsWoordbehoordenendusmetevenveelaandachtmoestenwordenbestudeerdalsdeanderebijbelgedeelten.DaaromvondikdatikniethetrechthaddeprofetischetijdperkenoverteslaanbijmijnpogingomtebegrijpenwatGodinzijngenadeaanonsheeftgeopenbaard"(Bliss,p.75).

DeprofetiedievolgensMillerzeerduidelijkdetijdvandewederkomstaangaf,wasDaniël8:14:Tweeduizenddriehonderdavondenenmorgens;danzalhetheiligdominrechtestaathersteldworden."

MillerpastezijnregeldatdeBijbelzichzelfuitlegttoeensteldevastdatééndagineensymbolischeprofetiegelijkstaatmetéénjaarinwerkelijkheid.(Numeri14:34;Ezechiël4:6).Hijkwamtotdeconclusiedatdeperiodevande2300profetischedagenofevenveelletterlijkejarenveelverderreiktedanheteindevandeoudtestamentischebedelingendatdieperiodedusooknietdoeldeophetheiligdomvanhetOudeTestament.

Milleraanvaarddedealgemeengangbareopvattingdatdeaardehetheiligdomvandechristelijkebedelingwas.Hijdachtdanookdathetinrechtestaatherstellenvanhetheiligdom",zoalsvoorzegdinDaniël8:14,dereinigingvandeaardedoorvuurbijdewederkomstvanChristusvoorstelde.Alshijhetjuistebeginpuntvande2300avondenenmorgenskonvinden,zouhijookdejuistetijdvandewederkomstkunnenbepalen.Zozouhijdetijdvandevoleindingallerdingen"kennen;detijdwanneerdebestaandewereldordemetalzijn

hoogmoedenmacht,praalenijdelheid,verdorvenheidenverdrukkingzoueindigen",detijdwanneerdevloekvandeaardezouwordenweggenomen,dedoodzouwordenvernietigd,debeloningzouwordengegevenaandedienstknechtenvanGod,aandeprofetenendeheiligenenaanhendiezijnnaamvrezen,detijdwanneerdeverwoestersvandeaardezoudenwordenvernietigd"(Bliss,p.76).

Millerzettezijnonderzoekvandeprofetieënmetgroteernstvoort.Nietalleenoverdag,maarook'snachtswijddehijzichaandestudievanhetonderwerp,dathijbuitengewoonbelangrijkenboeiendvond.Inhoofdstuk8vanDaniëlkonhijgeenaanwijzingvindenvoorhetbeginpuntvande2300avondenenmorgens".HoeweldeengelGabriëldeopdrachthadgekregenomDaniëlhetgezichttedoenverstaan,hadhijmaareengedeeltelijkeuitleggegeven.Toendeprofeethoordewelkeverschrikkelijkevervolgingenoverdegemeentezoudenkomen,washijaanheteindvanzijnkrachten.Hijkondeuitlegnietmeerverwerkenendeengelliethemenigetijdmetrust.Daniëlzegtzelf:Enik,Daniël,wasuitgeputenwasenigedagenziek".Enikwasverbijsterdoverhetgezicht,maarniemandmerktehet."

TochhadGodzijnboodschapperdeopdrachtgegeven:Doedezehetgezichtverstaan".Dieopdrachtmoestwordenuitgevoerd.DaaromgingdeengelnaenigetijdweernaarDaniëlenzei:Daniël,nubenikuitgegaanomueenklaarinzichttegeven".Letdusophetwoordenslaachtophetgezicht"(Daniël8:27,16;9:22,23,25-27).

Eénbelangrijkpuntinhetgezichtwasnognietverklaard,namelijkdeperiodevande2300avondenenmorgens".Daaromgingdeengelbijdehervattingvanzijnuitlegdieperopditonderwerpin:

Zeventigwekenzijnbestemd(afgesnedenHebreeuws)overuwvolkenoveruwheiligestad...Weetdanenversta:vandeuitgangvanhetwoord,omtedoenwederkeren,enomJeruzalemtebouwentotopdeMessias,deVorst,zijnzevenwekenentweeënzestigweken;destratenendegrachtenzullenwederomgebouwdworden,dochinbenauwdheiddertijden.EnnadietweeënzestigwekenzaldeMessiasuitgeroeidworden...EnHijzalvelenhetverbondversterkeneenweek;enindehelftderwelkzalhijslachtofferenspijsofferdoenophouden."DeengelwasnaarDaniëlgestuurdmetdeduidelijkeopdrachthemhetpuntuitteleggendathijinhetgezichtvanhetachtstehoofdstukniethadbegrepen:tweeduizenddriehonderdavondenenmorgens;danzalhetheiligdom

inrechtestaathersteldworden".NadatdeengelhadgezegdLetdusophetwoordenslaachtophetgezicht",begonhijonmiddellijkaanzijnuitleg:Zeventigwekenzijnbepaaldoveruwvolkenuwheiligestad".Hetwoorddatvertaaldisdoor'bepaald'betekentletterlijk'afgesneden'.Zeventigwekenof490jaarzijnvolgensdeengelafgesnedenvoorhetJoodsevolk.

Maarwaarvanzijnzeafgesneden?Daarerinhoofdstuk8alleensprakeisvanéénperiode,moetendezeventigwekendaarvanafgesnedenzijn.Dezeventigwekenzijnduseenstukvande2300avondenenmorgensendetweeperiodeshebbenhetzelfdebeginpunt.DeengelzeidatdezeventigwekenbegonnenophetogenblikdathetbeveluitgingomJeruzalemteherstellenenteherbouwen.Alsmendiedatumkonvaststellen,hadmenmeteenookhetbeginvande2300avondenenmorgens.

DitdecreetkunnenweinhetzevendehoofdstukvanEzra,vers12-26,vinden.DevolledigetekstwerddoorArtaxerxes(Artachsasta),koningvanPerzië,afgekondigdin457v.Chr.MaarinEzra6:14lezenwijdatdebouwvoltooidwerdvolgenshetbevelvanKores,DariusenArtachsasta,koningvanPerzië".Dezedriekoningenbrachtendoorhunafkondiging,bevestigingenaanvullinghetbeveltotdevolmaaktheiddienodigwasomhetbeginvandeprofetievandetweeduizenddriehonderdavondenenmorgensaanteduiden.Alsmen457v.Chr.alsuitgangspuntvoordeberekeningaanneemt,kanmenvaststellendatelkdetailinverbandmetdezeventigwekeninvervullingisgegaan.

Vanafhetogenblik,dathetwoorduitgingomJeruzalemteherstellenenteherbouwentotopeengezalfde,eenvorst,zijnzevenweken;entweeenzestigwekenlangzalhethersteldenherbouwdblijven";intotaalnegenenzestigwekenof483jaar.HetdecreetvanArtaxerxeswerdvankrachtindeherfstvan457v,Chr.

Vanafdezedatumgerekendreikende483jaartotdeherfstvan27naChr.(Zieaanhangselonder'Profetischedata')

Opdatogenblikgingdezeprofetieinvervulling.HetwoordMessiasbetekent'deGezalfde'.Indeherfstvan27naChr,werdJezusdoorJohannesgedooptenwerdHijdoordeHeiligeGeestgezalfd.DeapostelPetruszegtdatGodHemmetdeHeiligeGeestenmetkrachtheeftgezalfd"(Handelingen10:38).

Christusverklaardezelf:DegeestdesHerenisopMij,daarom,datHijMij

gezalfdheeft,omaanarmenhetevangelietebrengen"(Lucas4:18).NazijndoopgingJezusnaarGalileaomhetevangelieGodsteprediken,[enHijzeide]:Detijdisvervuld"(Maraisl;14,15).

Enhijzalhetverbondvoorvelenzwaarmaken,eenweeklang".Datisdandezeventigsteweek,delaatstezevenjaarvandeperiodedievoordeJodenbepaald"was.Indezeperiodetussen27en34naChr.richtteJezusZicheerstzelfendaarnadoorzijndiscipeleninhetbijzondertotdeJodenmetdeevangelieboodschap.

ToendeapostelenvertrokkenomhetgoedenieuwsvanhetKoninkrijkteverspreiden,zeiJezus:Wijktnietafopeenwegnaarheidenen,gaatgeenstadvanSamaritanenbinnen;begeeftulievertotdeverlorenschapenvanhethuisIsraëls"(Matteüs10:5,6).IndehelftvandeweekzalHijslachtofferenspijsofferdoenophouden".In31naChr.,drieeneenhalfjaarnazijndoop,werdChristusgekruisigd.MethetgroteoffervanGolgothakwamerookeeneindeaandeoffersdievierduizendjaarlanghaddengewezenophetLamvanGod.Hetbeeldwerddoorzijntegenbeeldvervangenendaardoorkwamerookeeneindeaanslachtofferenspijsoffer"vandeceremoniëlewetgeving.

Dezeventigprofetischewekenof490letterlijkejarendievooralvoorhetJoodsevolkwarenbepaald",eindigdendusin34naChr.IndatjaarbezegeldehetvolkzijnverwerpingvanhetevangeliedoorhetoptredenvanhetSanhedrin,waardoorStefanuswerdgestenigdendevolgelingenvanChristuswerdenvervolgd.Toenwerddereddingsboodschapnietmeeralleenaanhetuitverkorenvolk,maaraandehelewereldgebracht.

DediscipelenmoestenvanwegedevervolgingeninJeruzalem,destadverlaten.Zijdandieverstrooidwerden,trokkenhetlanddoor,hetevangelieverkondigende".EnFilippusdaaldeafnaardestadvanSamariaenprediktehundeChristus."

PetruswerddoordeHeiligeGeestgeleidtoenhijhetgoedenieuws"aandehoofdmanuitCaesaréa,degodvrezendeComelius,bracht.EndevurigePaulus,diebekeerdwerd,moesthetgoedenieuwsverweg,naardeheidenen"brengen.(Handelingen8:4,5;22:21).

Deprofetieënzijntotindekleinstebijzonderhedenuitgekomen.Hetleeddanooknietdeminstetwijfeldatdezeventigwekenin457v,Chr.begonnenenin

34naChr.eindigden.Hetisdannietmoeilijktebepalenwanneerdetweeduizenddriehonderdavondenenmorgens"eindigden.Dezeventigwekenof490dagenwarenafgesnedenvanhetgroterestukvande2300dagen.Erblevendusnog1810dagenover.Alsmenbij34naChr.1810jaaroptelt,komtmenin1844.Volgensdeengelzoubijhetverstrijkenvandezeperiodehetheiligdominrechtestaathersteldworden".Zowashettijdstipvandereinigingvanhetheiligdom,datnaarmenalgemeenaannambijdewederkomstvanChristuszouplaatsvinden,ookvastgesteld.

Millerenzijnmedewerkersmeendeneerstdatde2300avondenenmorgensindelentevan1844zoudeneindigen,terwijldeprofetiedoeldeopdeherfstvandatjaar(zieAanhangselonder'profetischedata')DezevergissingwasdeoorzaakvanteleurstellingenonzekerheidvoordegelovigendiedachtendatChristusindelentezouterugkomen,maarditdeedabsoluutgeenafbreukaandejuistheidvanhetargumentdatde2300avondenenmorgensin1844eindigdenendatdebelangrijkegebeurtenisdiewordtaangeduidalshetinrechtestaatherstellenvanhetheiligdom"danzouplaatsvinden.

ToenMillerdeSchriftbegonteonderzoekenomvasttestellenofzeinderdaadvangoddelijkeoorsprongwas,hadhijhelemaalnietgedachtdathijtotdezeconclusiezoukomen.Hijkonderesultatenvanzijnonderzoekbijnanietgeloven,maarhetbewijsvandebijbelwasteduidelijkenteovertuigendomtewordenverworpen.HijhaddeBijbeltweejaarlangbestudeerdtoenhijin1818totdebelangrijkeconclusiekwamdatChristusoverongeveervijfentwintigjaarzouterugkomenomzijnvolkteverlossen.Hijzei:Hetspreektvanzelfdatikblijwasomditheerlijkevooruitzicht.Hetisbegrijpelijkdatikerookvurignaarverlangdetemogendelenindevreugdevandeverlosten.DeBijbelwasvoormijnueennieuwboek.Hetwaseengenotvoormijngeest.Alleswatvroegeronbegrijpelijk,onduidelijkofduisterscheen,wasverdrevendoorhethelderelichtdatnuuitzijnheiligebladzijdenstraalde.Dewaarheidschitterdemetbuitengewonepracht!

Alletegenstrijdighedenenongerijmdhedendieikvroegerhadontdekt,warenverdwenen,hoeweliknietzoudurvenbewerendatikallesvolledighadbegrepen.Tochscheenerzoveellichtuitdebijbelommijngeest,dievroegerverduisterdwas,teverlichten,zodatikdeBijbelechtmetplezierbestudeerde.Ikhaddatvroegernietvoormogelijkgehouden"(Bliss,pp.76,77).

DoordeheiligeovertuigingdatdeBijbelzulkebelangrijkegebeurtenissen

voorzegdediebinnenafzienbaretijdinvervullingzoudengaan,werdikgeconfronteerdmetdevraagwatmijnverplichtingentegenoverdewereldwaren"(Ibid.,p.81).Millervoeldezichgedrongenhetlichtdathijhadontvangenaananderendoortegeven.Hijverwachtteweldathijopverzetvandeongelovigenzoustuiten,maarwaserzekervandatallechristenenblijzoudenzijnalszehoordendatdeVerlosserinwiezegeloofdenbinnenkortzouterugkomen.HijwasalleenbangdatvelendoordegrotevreugdeoverhetvooruitzichtvanhunspoedigeverlossingdeleerzoudenaannemenzonderzichdemoeitetegetroostendeBijbelteonderzoekenomnategaanofalleswelwaarwas.Hijaarzeldeerovertesprekenomdathijbangwasdathijhetbijhetverkeerdeeindhadendaardoorookanderenopeendwaalspoorzoubrengen.Hijgingdusdebewijsgrondendiehemtotzijnconclusiehaddengeleidnogeensnaenonderzochtelkemoeilijkheiddiehijtegenkwamzeergrondig.DebezwarenblekeninhetlichtvanGodsWoordteverdwijnenalssneeuwvoordezon.Naeenstudievanvijfjaarwashijertenvollevanovertuigddatzijnconclusiesjuistwaren.

HijwastoennogmeerdanvroegerovertuigddathetzijnplichtwasaananderenbekendtemakenwatvolgenshemzoduidelijkdoordeBijbelwerdgeleerd.Hijschrijftoverdezeperiode:Wanneerikmijnwerkdeed,hoordeikaltijdeenstemdiemijvoortdurendzei:'Gademensenwaarschuwenvoorhetgevaardathunbovenhethoofdhangt'.EnikmoeststeedsdenkenaanEzechiëlswoorden:'Alsiktotdegoddelozezeg:Goddeloze,gijzultzekersterven,-maargijspreektnietomdegoddelozetewaarschuwenvoorzijnweg,danzaldiegoddelozeinzijneigenongerechtigheidsterven,maarvanzijnbloedzalIkurekenschapvragen.Maaralsgijeengoddelozewaarschuwtomzichvanzijnwegtebekeren,dochhijbekeertzichdaarvanniet,danzalhijinzijnongerechtigheidsterven,maargijhebtuwlevengered"(Ezechiël33:8,9).

Ikwasvanmeningdatalsikdeongelovigeduidelijkopdegevarenweeszeervelentotinkeerzoudenkomen,maaralszenietwarengewaarschuwdikrekenschapzoumoetenafleggenvoorhunbloed"(Bliss,p.92).Millerbegontoenineigenkringoverzijnopvattingentesprekenwanneerdegelegenheidzichdaartoevoordeed.Hijhooptedateenpredikantdejuistheidvanzijnargumentenzouinzienenzichzouwijdenaandeverkondigingvandieboodschap.Tochwashijervanovertuigddathetookzijnpersoonlijkeplichtwasdewaarschuwingtelatenhoren.Hijdachtsteedsaandewoorden:Verkondighetaandewereldofikzaljerekenschapvragenvanhunbloed".Hijwachttenegenjaar.Aldietijddruktedezwarelastopzijngeweten.In1831verkondigdehijvoordeeerste

keerwathijgeloofdeenwaarom.

ZoalsElisavanachterzijnossenwerdgeroepenomdeprofetenmantelaantedoen,moestookWilliamMillerzijnploegverlatenomdegeheimenissenvanhetKoninkrijkGodsbekendtemaken.Aarzelendbegonhijzijnwerk.HijleiddezijntoehoordersstapvoorstapdoordegroteprofetischetijdperkentotaandewederkomstvanChristus.Bijelkenieuwepogingkreeghijmeerkrachtenmoedwanneerhijzagdatzeerveelmensenbelangstellinghaddenvoorwathijzei.

Pastoenzijnbroedershemvroegenomzijnopvattingeninhetopenbaaruiteentezetten,stemdehijermeein,omdathijhunwoordenalseenoproepvanGodbeschouwde.Hijwastoenvijftig,hadnognietveelinhetopenbaargesprokenenginggebuktonderhetgevoeldathijnietgeschiktwasvoorhetwerkdatvóórhemlag.Maarzijnwerkwerdalvanafhetbeginopeenbijzonderewijzegezegendendroegbijtotdereddingvanzielen.

Zijneerstelezingleiddetoteengodsdienstigeopwekkingwaarbijdertiengezinnen,optweepersonenna,werdenbekeerd.Menwildedathijonmiddellijkooknogopandereplaatsenzouspreken.BijnaoveralleiddenzijninspanningentoteenherlevinginGodswerk.Zondarenwerdenbekeerd,christenenwerdenopgewekttotgroteretoewijdingendeïstenenongelovigenwerdenovertuigdvandewaarheidvandeBijbelenvanhetchristendom.Demensenonderwiehijhadgewerktzeiden:Hijkanmensenovertuigenopwieanderengeenvathebben"(Ibid.,p.138).Hijwildemetzijnpredikingdebelangrijkegodsdienstigeonderwerpenonderdeaandachtvanhetpubliekbrengenendegroeiendewereldsgezindheidenzinnelijkheidvanzijntijdbeteugelen.

Inbijnaelkestadwerdenertientallenensomshonderdenmensenbekeerddoorzijnprediking.Opveleplaatsenwerdhijmetopenarmenontvangendoordeprotestantsekerkenvanbijnaallerichtingenendepredikantenvandeverschillendegemeentennodigdenhemuitomdedienstteleiden.

Millergingnooitnaareenplaatsalshijnietuitdrukkelijkwasuitgenodigd.Tochwashethemnaheelkortetijdalnietmeermogelijkalleuitnodigingenteaanvaarden.Velendiehetnietmethemeenswarenoverhetjuistetijdstipvandewederkomst,warenerwelvanovertuigddatChristusspoedigzouterugkomenendatzezichopdiegebeurtenismoestenvoorbereiden.Zijnwerkmaakteinsommigegrotestedendiepeindrukopdemensen.Handelaarsinsterkedrankslotenhunzakenensteldenhunlokalenterbeschikkingalsvergaderruimte.

Speelholenslotenhundeuren.Ongelovigen,deïsten,universalistenenzelfsdemeestverstoktelosbandigenkwamentotinkeer.

Sommigenhaddenaljarengeenvoetmeerineenkerkgezet.Verschillendekerkenhieldeninverscheidenewijkenopbijnaelkuurvandedaggebedsbijeenkomsten.ZakenmensenkwamentussendemiddagsamenomGodtelovenentedanken.Erwasgeendrukteenopwinding.Demensenwarenzeerernstig.Millerspraknetalsdehervormersmeertothetverstandenhetgewetendanalleentotdegevoelensvandemensen.Millerkreegin1833vandeBaptistengemeente,waarvanhijlidwas,toestemmingomtepreken.Eengrootaantalpredikantenvandiekerkstondachterhemenmethunuitdrukkelijkegoedkeuringkonhijzijnwerkvoortzetten.Hijreisdeenpreektevrijwelzonderonderbreking,metnameinNewEnglandendezogenaamdeMiddleStates"vanAmerika.Hijbetaaldejarenlangalleszelfenhijheeftlaternooitzoveelgeldgekregendathijeralzijnreiskostenmeekonbetalen.Zijnwerkvoordegemeenschapwasduszekergeenwinstgevendebezigheid,maarveeleereenaderlatingvoorzijnpersoonlijkvermogen,datindietijdtrouwensgeleidelijkbegonteverminderen.

Hijhadeengrootgezin,maaromdatzesoberleefdenenhardwerkten,brachtzijnboerderijtochgenoegopomindebehoeftenvanzijngezintevoorzienenzijnuitgaventedekken.

In1833,tweejaarnahetbeginvanMillersopenbareverkondigingvandespoedigewederkomstvanChristus,verschenendelaatstetekenendievolgensJezusaanzijnkomstzoudenvoorafgaan.Jezushadgezegd:Desterrenzullenvandehemelvallen"(Mattheüs24:29).

IndeOpenbaringverklaardeJohannestoenhijinvisioendegebeurtenissenzagdiededagdesHeren"aankondigden:Endesterrendeshemelsvielenopdeaarde,gelijkeenvijgenboomzijnwintervijgenlaatvallen,wanneerhijdooreenhardewindgeschudwordt"(Openbaring6:13).Dezeprofetiewerdopindrukwekkendewijzevervulddoordegrotesterrenregenvan13november1833,degrootsteenmooisteindegeschiedenis.HethelefirmamentbovendeVerenigdeStatenwastoenurenlangalseenreusachtigvuurwerk!

Sindsdetijdvandeeerstekolonisteniserinditlandgeenverschijnselaandehemelgeweestdatdoorsommigenmetzoveelverbazingendooranderenmetzoveelangstenbenauwdheidisgevolgd".

Velenherinnerenzichdeprachtenschoonheidnog...Hetheeftnooitzozwaargeregendalsopdiedagtoendemeteorennaardeaardevielen.Inoost,west,noordenzuidwasdesterrenregenevendicht.Kortom,degansehemelscheeninbeweging...HetverschijnseldatinprofessorSillimansJournalwordtbeschreven,wasoveralinAmerikatezien...Vantweeuur'smorgenstotklaarlichtedagwareneraandehemel,diehelemaalonbewolktwas,voortdurendverschietendeenverblindendschitterendelichtbollentezien"(R.M.Devens,AmericanProgress;or,TheGreatEventsoftheGreatestCentury,ch.28,par.1-5).

Deschoonheidvanditnatuurverschijnselwasmetgeenpentebeschrijven...Wiehetnietgezienheeft,kanerzichgeenjuistbeeldvanvormen.Hetscheenalsofdehelesterrenhemelopéénpuntbijhetzenitwassamengekomenendanmetdesnelheidvandebliksemtegelijkertijdnaarallerichtingenuiteenspatte.Erscheengeeneindaantekomen.Duizendenennogeensduizendenmeteorenvolgdenelkaaropalsofzejuistvoordezegelegenheidwarengeschapen"(F.Reed,indeChristianAdvocatandJournal,13dec.1833).Menkanzichditverschijnselhetbestvoorstellenalseenvijgenboomdiedooreenhardewindzijnvijgenlaatvallen"(TheOldCountryman",inPortlandEveningAdvertiser,26nov.1833).InhetNewYorkJournalofCommercevan14november1833verscheeneenlangartikeloverditverschijnsel,waarindezepassagevoorkomt:Ikdenkdatgeenenkelenatuuronderzoekerofgeleerdeooiteengebeurteniszoalsdievangistermorgenheeftbeschrevenofheeftopgetekend.Achttienhonderdjaargeledenheefteenprofeetditallesnauwkeurigvoorzegd,alswijtenminstewillentoegevendatmet'sterrendeshemelsdieopdeaardevallen'eensterrenregenwordtbedoeld...watvolgensmijdeenigmogelijkeletterlijkebetekenisis."

ZowashetlaatstetekendatChristus'wederkomstaankondigdeookverschenen:Jezushadzijndiscipelennaaraanleidingvandezetekenengezegd:"Zomoetookgij,wanneergijditallesziet,weten,dathetnabijis,voordedeur"(Mattheüs24:33).

NadezetekenenzagJohannesdevolgendebelangrijkegebeurtenisdiekortdaarnazouvoorkomen:Endehemelweekterugalseenboekrol",terwijldeaardebeefdeenallebergeneneilandenvanhunplaatswerdengeruktendegoddelozeninradelozeangstwildenvluchtenvoorhetaangezichtvandeZoondesmensen.(Openbaring6:12-17).

Velendiedesterrenregenhaddengezienbeschouwdenditverschijnselalseenvoorlopervanhetkomendeoordeel,alseenangstaanjagendbeeld,eenwarevoorloper,eengenadigvoortekenvandiegroteenverschrikkelijkedag"(TheOldCountryman",inPortlandEveningAdvertiser,26nov.1833).Hierdoorwerddeaandachtvandemensenbepaaldbijdevervullingvandeprofetieenvelenluisterdennaardewaarschuwingvandewederkomst.

In1840gingeenandereprofetieinvervulling,diealgemenebelangstellingtrok.In1838hadJosiahLitch,éénvandebelangrijksteverkondigersvandewederkomstvanChristuseenwerkgepubliceerdwaarinhijzijninterpretatievanOpenbaring9gafendevalvanhetOttomaanserijkvoorzegde.Volgenszijnberekeningenzoudezemachtindeloopvandemaandaugustus1840"tenvalwordengebracht.Enkeledagenvóórdevervullingschreefhij:Alswijervanuitgaandatdeeersteperiodevan150jaarpreciesisuitgekomenvóórDeacozesmettoestemmingvandeTurkendetroonbesteegendatde391jaaren15dagenbegonnenaanheteindevandeeersteperiode,danmoetendezeeindigenop11augustus1840.OpdiedagzaldeOttomaansemachtinConstantinopeltenvalkomen.Ikgeloofdatditinderdaadhetgevalzalblijkentezijn"(JosiahLitch,inSignsoftheTimes,andExpositorofProphecy,1aug.1840).

OphetaangeduidetijdstipaanvaarddeTurkijedoorbemiddelingvanzijnambassadeursdebeschermingvandeEuropesemogendhedenenkwamhetondercontrolevanchristelijkelanden.Devoorspellingwasnauwkeuriguitgekomen(zieAanhangselonder'DevalvanhetOttomaanserijk')Toenditbekendwerd,kwamenzeerveelmensentotdeovertuigingdatdebeginselendieMillerenzijnmedewerkersvolgdenbijdeuitlegvandeprofetieënjuistwaren..DitwaseenzeergrotesteunvoordeAdventbeweging.KnappeeninvloedrijkemannenslotenzichbijMilleraanenhielpenhembijdeverkondigingenpublikatievanzijnopvattingen.Hetwerkmaaktegrotevorderingentussen1840en1844.WilliamMillerwasverstandigenzijngeestwasgevormddooroverdenkingenonderzoek.BovendienhadhijwijsheidvanBovenontvangen,omdathijmetdeBronvanwijsheidverbondenbleef.Hijwasintegerenwerdoveralwaarmenrechtschapenheidenmoreleonkreukbaarheidopprijsstelde,geëerdengewaardeerd.Hijlietoprechtevriendelijkheid,christelijkenederigheidenzelfbeheersingsamengaan.Hijwasvoorkomendenminzaamtegenoveriedereen.Hijwasbereidnaardemeningvananderenteluisterenenhunargumententeoverwegen.HijtoetstealletheorieënenleerstellingenzonderhartstochtofopwindingaanhetWoordvanGod.Zijndenkenwaszuiverenhij

hadeengrondigekennisvandeBijbel,waardoorhijdwalingenkonweerleggenenbedrogaanhetlichtkonbrengen.

Tochstuittehijbijzijnwerkopveelverzet.Zoalsookhetgevalwasgeweestmetdevroegerehervormerswerddewaarheiddiehijverkondigdenietgunstigontvangendoordepopulairepredikanten.ZekondenhunopvattingennietaandehandvandeBijbelbewijzenenmoesteneenberoepdoenopdeuitsprakenenleerstellingenvanmensenenopdeoverleveringenvankerkvaders.

DeverkondigersvandeAdventwaarheidaanvaarddenechteralleendeSchrift.DeBijbelendeBijbelalléén"washunwachtwoord.Huntegenstandersmoestenhuneigenzwakke,onbijbelseargumentenkrachtbijzettendoorspot.Zehaddenveeltijd,geldentalentenoveromkwaadtesprekenvanmensendieeralleenvanbeschuldigdkondenwordendatzevolvreugdenaardewederkomstvanhunHeeruitzagen,ernaarstreefdeneenheiligleventeleidenenanderenaanspoordenzichopChristuskomstvoortebereiden.

Detegenstanderssteldenallesinhetwerkommensenafteleidenzodatzenietoverdewederkomstzoudennadenken.Zijbrandmerktenhetonderzoekvandeprofetieënoverdewederkomstenheteindevandewereldalszonde",alsietswaarvoormenzichmoestschamen.ZoondermijndendepopulairepredikantenhetgeloofinGodsWoord.Hunleerbrachtdemensentotongeloofenvelenveroorloofdenzichdevrijheidnaarhuneigengoddelozebegeertentewandelen.

Deaanstichtersvanhetkwaadgavendandeschuldaandeadventisten.

Millertrokvollezalen.Zijntoehoorderswarenverstandigenluisterdenaandachtig.Tochwerdzijnnaamzeldenindegodsdienstigepersgenoemdenalsdatwelgebeurde,washetomtespottenenhemdoorhetslijktehalen.Deonverschilligenenongelovigenwerdenaangemoedigddoordehoudingvandepredikantenengebruiktenlasterlijkescheldnamenenmaaktengemene,godslasterlijkegrappenomzijnpersoonenzijnwerkindiskrediettebrengen.Dezeouderwordendemanmetgrijshaar,diezijncomfortabelhuisverlietenopeigenkostenvandeenestadnaardeanderereisde,onvermoeibaarwerkteomdeernstigeboodschapdathetoordeelnabijwasaandewereldtebrengen,werddoorzijntegenstandersbestempeldalseenfanaticus,eenleugenaareneenbedrieger.

Despot,deleugensendeminachtingdiemenhemnaarhethoofdslingerde,

loktenverontwaardiginguitbijdemensenenzelfsbijdedagbladpers.Buitenstaanderszeiden:Alsmenzo'nverhevenonderwerp,metzulkeverschrikkelijkegevolgen,zolichtopneemtenerzelfsmeedurfttespotten,speeltmennietalleenmetdegevoelensvandevoorstandersenverdedigers,maarspotmenookmetdedagdesoordeelsenmetdeGodheidenverachtmendeverschrikkingenvanzijngericht"(Bliss,p.183).DeaanstichtervanallekwaadprobeerdenietalleendeinvloedvandeAdventboodschaptegentewerken,maarwildeookdeboodschapperzelfvernietigen.MillerwildedewaarheidvandeSchriftinhethartvanzijntoehoordersgriffen.Hijveroordeeldehunzondenenverstoordehunzelfvoldaanheid.Zijnduidelijke,scherpewoordenergerdenhen.Hetverzetvandekerkledentegenzijnboodschapwaseenaanmoedigingvoormensenvanslechtallooiomnogverdertegaan.Zijnvijandenhaddenhetplanberaamdomhemnaafloopvaneenvergaderingtevermoorden,maarerwarenheiligeengelenindemenigte.Eénvanhennamdegedaantevaneenmanaan,leiddedezeboodschappervanGodweguithetgespuisenbrachtheminveiligheid.ZijnwerkwasnognietvoltooidenSatanenzijnmedewerkerskondenhunplanniettenuitvoerbrengen.

OndankshetverzetkregennogmeermensenbelangstellingvoordeAdventbeweging.Erwarengeentientallenofhonderden,maarduizendenbelangstellenden.Zeerveelmensenhaddenzichbijdebestaandekerkenaangesloten,maarnaenigetijdgingmenookvijandigstaantegenoverdezebekeerlingenendekerkenbegonnentuchtmaatregelentenementegendegelovigendieMillersopvattingendeelden.Millerschreeftoeneenopenbriefaandechristenenvanallekerken,waarinhijzeidatmenhemaandehandvandeBijbelmoestbewijzendathijdwalingenverkondigde.

Hijschreef:WelkegeloofspuntendiewijverkondigenkomennietuithetWoordvanGod,datutochookaanneemtalsdeenigeregelvoorgeloofenleven?Wathebbenwijmisdaandatmenzotegenonstekeergaatvandekanselenindepers,waardooruhetrechtmeenttehebbenons[adventisten]uittesluitenenteverstoten?"Alswijhetbijhetverkeerdeeindhebben,verzoekenwijuonstewijzenopwelkepuntenwijdwalen.ToononsopgrondvanGodsWoordaanwaarinwijonsvergissen.Wijhebbenalgenoegspotmoetenverdragen.Datzalvooronsnooiteenbewijszijndatwijongelijkhebben.AlleenhetWoordvanGodkanonsvanideedoenveranderen.WijzijnnaoverlegengebedtotonzeconclusiesgekomenenhunjuistheidwordtdoordeSchriftbewezen"(Ibid.,pp.250-252).

DewaarschuwingendieGoddoorbemiddelingvanzijnboodschapperstotdemensenheeftgerichtzijnaltijdmethetzelfdeongeloofontvangen.ToenGoddewereldvanwegedeverdorvenheidvanNoachstijdgenotenmeteenzondvloedwildeoverspoelen,maakteHijzijnbedoelingeneerstbekend,zodatzijdekanskregendeverkeerdewegteverlaten.HonderdtwintigjaarlanghebbenzegelegenheidgehaddewaarschuwingsboodschaptehorenentotinkeertekomenalszenietdoorGodsgramschapvernietigdwildenworden.Deboodschapkwamechteroveralseenverzinselenzijgeloofdenhaarniet.Zijwerdenverhardinhunboosheid,drevendespotmetGodsboodschapper,namenzijnoproepnieternstigenbeschuldigdenhemzelfsvanaanmatiging.

Hoedurftéénmanereenmeningopnatehoudendieafwijktvandeopvattingenvanaldieknappemannenvandezewereld?AlsNoachsboodschapwaaris,hoekomthetdandatdehelewereldhetnietzelfinzietengelooft?Debeweringenvanéénmantegenoverdewijsheidvanduizenden!"Zijwildenniethetminstegeloofhechtenaandewaarschuwingenweigerdenindearktegaan.Despotterswezenopdeverschijnselenindenatuur;deononderbrokenopeenvolgingvandejaargetijden,deblauwehemelwaaruitnognooitééndruppelregenwasgevallen,degroeneveldendie'snachtsdoordauwwerdenbevochtigd.Zezeidendan:Dezemanverteldonzin!"Zeverklaardenmetminachtingdatdepredikerdergerechtigheidhetslachtofferwasvanzijneigenwildeverbeeldingengingenhungang,terwijlzezichnogmeerdanvroegerovergavenaanhungenotzuchtenmetnogmeerovertuiginghunbozewegenblevenbewandelen.Hunongeloofkondevoorzegdegebeurtenisechterniettegenhouden.Godheefthunverdorvenheidlanggeduld.Hijgafhunmeerdangenoegtijdomtotinkeertekomen.ToenzijGodsgenadeechterblevenafwijzengreepGodopdevastgesteldetijdin.

Christuszeidatdemensenevenongelovigzoudenstaantegenoverzijnwederkomst.ZoalsdemenseninNoachstijdnietsmerkteneerdezondvloedkwamenhenallenwegnam,zozalookdekomstvandeZoondesmensenzijn"(Mattheüs24:39).

WanneerdemensendiezichGodskinderennoemenopvriendschappelijkevoetomgaanmetdewereld,wanneerzijlevenzoalsdewereldendeelnemenaanhaarverbodengenoegens,wanneerdegemeentezichzoalsdewereldaanweeldeovergeeft,wanneerdehuwelijksklokkenluideneniedereenrekentopvelejarenvanvoorspoedopaarde,zalerplotseling,metdesnelheidvandebliksem,eeneindekomenaanhunschitterendevooruitzichtenenhunbedrieglijkewensdromen.

ZoalsGodzijnboodschapperhadgestuurdomdewereldtewaarschuwendatdezondvloedzoukomen,heeftHijookuitverkorenboodschappersuitgezondenomhetnaderenvanhetlaatsteoordeelbekendtemaken.EnzoalsNoachstijdgenotendevoorzeggingenvandepredikerdergerechtigheidbelachelijkvonden,spottenvelen-ookzijdiezichvoorGodsvolkuitgaven-metdewaarschuwingvanMiller.

WaaromstondendekerkenzovijandigtegenoverdeleerendeverkondigingvanChristus'wederkomst?Dewederkomstbetekentvoordeongelovigen;ellendeenvernietiging;maarvoordegelovigebetekentChristus'terugkeer;blijdschapenhoop.DezebelangrijkewaarheidisdoordeeeuwenheeneentroostvoorGodstrouwevolgelingengeweest.

WaaromisdezeboodschapnetalsChristuszelfeensteendesaanstoots"eneenstruikelblok"gewordenvoordechristenen?Jezusbeloofdezijndiscipelen:EnwanneerIkheengegaanbenenuplaatsbereidheb,komIkwederenzalutotMijnemen,opdatookgijzijnmoogt,waarIkben"(Johannes14:3).Dezelfdemedevoelende"Heilanddiedeeenzaamheidenhetverdrietvanzijnvolgelingenvoorzag,gafdeengelenopdrachthentetroostenmetdeverzekeringdatHijpersoonlijkzouterugkomen,zoalszijHemnaardehemelhaddenzienopvaren.ToendediscipelenhunblikgerichthieldenopHemdiezijzoliefhaddenomHemtothetlaatsteogenbliktekunnenzien,hoordenzijdewoorden:Galileesemannen,watstaatgijdaarenzietopnaardehemel?DezeJezusdievanuopgenomenisnaardehemel,zalopdezelfdewijzewederkomen,alsgijHemtenhemelhebtzienvaren"(Handelingen1:11).

Deboodschapvandeengelgafhunweermoed.DediscipelenkeerdenterugnaarJeruzalemmetgroteblijdschapenzijwarenvoortdurendindetempel,lovendeGod"(Lucas24:52,53).ZijwarennietblijomdatzenugescheidenwarenvanJezusenhethoofdzoudenmoetenbiedenaandebeproevingenenverleidingenvandewereld,maaromdatdeengelhunhadverzekerddatHijzouterugkomen.

DeverkondigingvandewederkomstvanChristushadzoalsdeboodschapvandeengelenaandeherdersvanBethlehemgoednieuws"moetenzijn.WieJezuswerkelijkliefheeft,moetzichverheugenoverdeaankondigingdieophetWoordvanGodsteunt,datChristus,onzehoopopeeuwigleven,zalterugkomen-nietombeledigd,verachtenverworpentewordenzoalsbijzijneerstekomst,want

Hijzalkomenmetmachtenheerlijkheidomzijnvolkteverlossen.AlleenzijdiehunHeilandnietliefhebben,vindendatHijmaarmoetwegblijven.DeergernisenvijandigheidvandekerkentegenoverdezehemelseboodschapistrouwenshetbestebewijsdatzevanGodvervreemdzijn.

DegelovigendiedeAdventwaarheidaannamen,beseftendatzetotinkeermoestenkomenenzichvoorGodmoestenverootmoedigen.VelenhaddenlanggetwijfeldtussenChristusendewereld.Hetdrongtothendoordatzenumoestenkiezen.Dedingenvaneeuwigewaardewerdenbuitengewoonbelangrijk.DehemelkwamdichterbijenzezagenindatzeschuldigwarentegenoverGod"(Bliss,p.146).

Dechristenenwerdentoteennieuwgeestelijklevenopgewekt.Zemerktendatdetijdkortwasendatzedeanderenzovlugmogelijkmoestenwaarschuwen.Deaardsedingenwerdenonbelangrijknudeeeuwigheidzodichtbijwasgekomen.Zevondendathungeestelijklevenenhuneeuwigheiloneindigveelbelangrijkerwarendanalhetvergankelijke.GodsGeestrustteophenengafeenbijzonderekrachtaandeernstigeoproepdiezijtothunbroedersentotdezondarenrichttenomzichvoortebereidenopdegrotedagdesHeren."

Hetstillegetuigenisvanhundagelijkslevenwaseenvoortdurendeveroordelingaanhetadresvandemeelopersendeontrouwekerkleden,dienietgestoordwildenwordeninhunjachtnaarplezier,geldenwereldseeer.DaaromkeerdenzijzichtegendeAdventwaarheidendeadventisten.Aangeziendeargumentendieopdeprofetischetijdperkensteundenonweerlegbaarwaren,probeerdendetegenstandershetbestuderenvanditonderwerptegentewerkenonderhetvoorwendseldatdeprofetieënverzegeldwaren.

Deprotestantenvolgdenhierdoorhetvoorbeeldvanderooms-katholiekekerk,dienietwildedatderooms-katholiekendeBijbellazen(zieAanhangselonder'Derooms-katholiekekerkendeBijbel')

DeprotestantsekerkenbeweerdendatmeneengrootdeelvanGodsWoordnietkonbegrijpenendachtendaarbijnatuurlijkindeeersteplaatsaandebijbelgedeeltenmetdewaarheidvoordezetijd.

VolgensdepredikantenendegelovigenvandiekerkenwarendeprofetieënvanDaniëlendeOpenbaringondoorgrondelijkeverborgenheden,terwijlChristuszijndiscipelenopdewoordenvandeprofeetDaniëlweestoenHijsprakoverde

gebeurtenissendiezichinhuntijdzoudenvoordoen:Wiehetleest,geveerachtop"(Mattheüs24:15).DebeweringdatdeOpenbaringeengeheimenisisennietkanwordenbegrepen,wordtalleenaldoordetitelvanhetboektegengesproken:OpenbaringvanJezusChristus,welkeGodHemgegevenheeftomzijndienstknechtentetonenhetgeenweldramoetgeschieden...Zalighij,dievoorleest,enzij,diehorendewoordenderprofetie,enbewaren,hetgeendaaringeschrevenstaat,wantdetijdisnabij"(Openbaring1:1-3).

Deprofeetzegt:Zalighij,dievoorleest"(Statenvertaling:Zaligishijdieleest")

Sommigenwillennietlezen;zijwordendanooknietgezegend.Enzijdiehoren".Sommigenwillenooknietshorenvandeprofetieën;ookzijzullennietwordengezegend.Enbewaren,hetgeendaaringeschrevenstaat."VelenweigerenachtteslaanopdewaarschuwingenenonderrichtingenvandeOpenbaring;zulkemensenzullengeenaanspraakmakenopdebeloofdezegen.

Iedereendiedeonderwerpenvandeprofetiebelachelijkmaaktendespotdrijftmetdesymbolendieindezeboekenplechtigzijnvermeld,iedereendiezijnlevennietwilveranderenenzichnietwilvoorbereidenopdekomstvanChristus,zalhetzonderGodszegenmoetenstellen.

WatgeeftdemensenhetrechttebewerendatdeOpenbaringeenverborgenheidisdienietdoorhetmenselijkverstandkanwordenbegrepen,terwijlGodduidelijkzegtdatheteengeopenbaardgeheimenis,eengeopendboekis?DoorhetonderzoekvandeOpenbaringkomtmenvanzelfterechtbijhetboekDaniël.IndezetweeboekenvindenwijdebelangrijksterichtlijnendieGodaandemensenheeftgegevenvoordegebeurtenissendiezichaanheteindevandewereldgeschiedeniszullenvoordoen.

Johanneszaginzijnvisioenendeuiterstbelangrijkegebeurtenissendiezichindegemeentezoudenvoordoen.Hijzaghaargeestelijketoestand,degevaren,destrijdendeuiteindelijkeverlossingvanGodsvolk.Hijtekendedelaatsteboodschappenopdiedeoogstopaardetotvollerijpheidzoudenbrengen.Hijzagindeoogstzoweldeschovenvoordehemelseschuuralshetonkruidvoorhetvernietigendvuur.Hijkreeguitermatebelangrijkeopenbaringen,dievooralvoordelaatstegemeentebestemdzijn.Doordezeboodschappenzoudendegenendiehundwaalwegenverlatenendewaarheidaannemen,wordengewaarschuwdvoordegevarenendestrijddienogzoudenkomen.Iedereenkantewetenkomenwatmetdeaardezalgebeuren.

WaaromwetenzoveelmensendannietsafvaneenbelangrijkdeelvandeHeiligeSchrift?Waaromweigerenzoveelmensenteonderzoekenwatzijleert?Ditishetgevolgvaneenweloverwogenplanvandevorstderduisternisomalleswatzijnbedrogaanhetlichtkanbrengenvoordemensenverborgentehouden.DaaromheeftChristus,diedeOpenbaringaanJohannesgafenwistdatmenzichtegenhetonderzoekvandeOpenbaringzouverzetten,eenzegenuitgesprokenoveriedereendiedewoordenvandeprofetiezou(voor)lezen,horenenbewaren.

19-Lichtindeduisternis

DebelangrijkehervormingenengodsdienstigebewegingendieGodswerkindeloopdereeuwenhebbenbevorderd,vertoneneenaantalopvallendegemeenschappelijkekenmerken.DebeginselenvanGodshandelenmetdemensblijvenaltijddezelfde.Erzijnindegeschiedenisparalellentevindenvoordebelangrijkebewegingenvantegenwoordigendeervaringenvandegemeenteinhetverledenzijnookvooronzetijdvangrotebetekenis.DeBijbelleertheelduidelijkdatGoddeleidersvandegrotebewegingendiehetverlossingswerkopaardemoetenvoortzettenopeenheelbijzonderewijzedoorzijnGeestleidt.MensenzijnslechtsinstrumenteninGodshanden.Godgebruiktonsomzijngenadeaananderenmeetedelen.IedereenkrijgteentaakenelkmenskrijgteenhoeveelheidlichtdieafgestemdisopdebehoeftenvanzijntijdenhetwerkdatGodhemheefttoevertrouwd.MaarhoegrootGodsgavenaaniemandookzijn,nooitzalhijhetverlossingsplanvolledigbegrijpenofGodsbedoelingenmethetwerkinzijntijdhelemaalinzien.DemensenwetennietallesvanhetwerkdatzevanGodkrijgen.ZeziendevolledigedraagwijdtevandeboodschapdiezenamensHemverkondigenniet.

KuntgijdegeheimenGodsdoorgronden,deAlmachtigedoorgrondenteneindetoe?Wantmijngedachtenzijnnietuwgedachtenenuwwegenzijnnietmijnwegen,luidthetwoorddesHEREN.Wantzoalsdehemelenhogerzijndandeaarde,zozijnmijnwegenhogerdanuwwegenenmijngedachtendanuwgedachten.IkimmersbenGod,enerisgeenander,God,enniemandisMijgelijk;Ik,dievandenbeginnedeafloopverkondigenvanoudswatnognietgeschiedis.(Job11:7;Jesaja55:8,9;46:9,10).

Zelfsdeprofeten,dieopeenbijzonderewijzedoordeGeestwarenverlicht,begrepenhetbelangvandeopenbaringendiehunwerdengegevennietvolledig.Debetekenisdaarvanzouindeloopdereeuwengeleidelijkwordenonthuld,naarmateGodsvolkhunboodschapnodigzouhebben.Petrusschreefoverdeverlossingdiedoorhetevangeliewordtgeopenbaard:Naardezezaligheidhebbengezochtengevorstdeprofeten,dievandevoorubestemdegenadegeprofeteerdhebben,terwijlzijnaspeurden,opwelkeofhoedanigetijddeGeestvanChristusinhendoelde,toenHijvoorafgetuigenisgafvanalhetlijden,datoverChristuszoukomen,envanaldeheerlijkheiddaarna.Hunwerdgeopenbaard,datzijnietzichzelf,maarudiendenmetdie

dingen.(1Petrus1:10-12).

Hoeweldeprofetennietalleopenbaringenvolledigbegrepen,streefdenzijertochernstignaaralhetlichtteontvangen,datGodinzijngenadelietschijnen.Zijhebbengezochtengevorst,zijhebbennagespeurdopwelkeofhoedanigetijddeGeestvanChristusinhendoelde.DitiseenduidelijkelesvoorGodskinderentijdensdechristelijkebedeling,voorwiedezeprofetieënaanGodsboodschapperswerdenmeegedeeld!Hunwerdgeopenbaard,datzijnietzichzelf,maarUdienden.AlswijzienhoedezeheiligemannenGodshebbengezochtengevorstnaardebetekenisvandeopenbaringendiezehaddengekregenvoordegeneratiesdienahenzoudenkomenenalswijhunheiligvuurvergelijkenmetdeonverschilligheidwaarmeedebevoorrechtegelovigenvanlaterdezegavevanGodbeschouwen,kunnenwijonsindenkenhoeGodoordeeltoverdegemakzuchtige,wereldsgezindemensendiegenoegennemenmetdebeweringdatmendeprofetieënnietkanbegrijpen!DemensmetzijneindigverstandisnietinstaatdebedoelingenvanGodtedoorgrondenenhijkanhethandelenvandeOneindigeookniethelemaalbegrijpen.Vaakligthetechteraanonzedwalingenenaanonzenalatigheiddatwijdeboodschappenuitdehemelzoslechtbegrijpen.Hetkomtvaakvoordatdegeestvandemensen-enzelfsvanGodsdienstknechten-zoverduisterdisdoormenselijkeopvattingen,overleveringenendwaalleringendatzijdegroteopenbaringenvanGodinzijnWoordmaargedeeltelijkvatten.ZowashetookmetdediscipelenvanChristus,zelfstoenHijpersoonlijkbijhenwas.HundenkenwasdoordrongenvandealgemeengangbareopvattingdatdeMessiaseenwereldlijkvorstzouzijndieIsraëlaanhethoofdvaneenwereldrijkzouplaatsen.DaaromkondenzijdebetekenisvanChristuswoordendiezijnlijdenendoodvoorzegdennietbegrijpen.

Christushadhenuitgezondenmetdeboodschap:DetijdisvervuldenhetKoninkrijkGodsisnabijgekomen.(Marcus1:15).DezeuitspraakwasgebaseerdopdeprofetievanDaniël9.Denegenenzestigwekenzoudenvolgensdeengelreikentotopeengezalfde,eenvorstendediscipelenkekeningespannenverwachtingenmetblijdschapuitnaardevestigingvanhetkoninkrijkvandeMessiasteJeruzalemomoverdeganseaardeteheersen.

ZijverkondigdendeboodschapdieChristushunhadtoevertrouwd,hoewelzijhaarniethaddenbegrepen.HunpredikingwasgebaseerdopDaniël9:25,maarzijhaddennietgemerktdatdeGezalfdevolgensvers26vanhetzelfdehoofdstukzouwordenuitgeroeid.Vanafhungeboortewasdegedachtevaneenaards

koninkrijkhunzoingeprent,datzegewoonblindendoofwarenvoordewoordenvandeprofetieendeuitsprakenvanChristus.

ZijdedenwathunwasopgedragenenbrachtendegenadeboodschapaanhetJoodsevolk.OphetogenblikdatzijdachtendathunMeesterdetroonvanDavidzoubestijgen,werdHijechtervoorhunogenaangehoudenalseenmisdadiger,gegeseld,bespot,veroordeeldengekruisigdopGolgotha.HunhartmoetdoorwanhoopenverdrietzijnverscheurdtoenhunMeesterinhetgrafsliep!

Christuswasgekomenopdetijdenwijzediedeprofetiehadvoorzegd.DewoordenvandeSchriftwareninelkonderdeelvanzijnwerkopaardeinvervullinggegaan.Hijhaddeheilsboodschapverkondigdenzijnwoordwasmetgezag.Zijntoehoorderswarenervanovertuigddatheteenboodschapuitdehemelwas.HetWoordendeGeestvanGodbevestigdendegoddelijkeopdrachtvanzijnZoon.

DediscipelenwarennogaltijddoordezelfdegroteliefdemethunMeesterverbonden.Tochwarenzijoverweldigddooronzekerheidentwijfel.DoorhunverdrietherinnerdenzijzichdewoordenvanChristusoverzijnlijdenenstervenniet.AlsJezusvanNazarethwerkelijkdeMessiaswas,zoudenzijnutochnietovermandzijndoorverdrietenteleurstelling?DezevraagkweldehungeesttoenChristusinhetgraflagtijdensdesombereurenopdiesabbattussenzijndoodenopstanding.HoeweldevolgelingenvanChristusbedroefdwaren,lietGodhennietindesteek.Deprofeethadgezegd:Alzitikinhetduister,deHEREzalmijtotlichtzijn...Hijzalmijuitleideninhetlicht;ikzalaanschouwen,hoeHijgerechtigheidoefent.ZelfsdeduisternisverbergtnietvoorU,maardenachtlichtalsdedag,deduisternisisalshetlicht.Godheeftgezegd:VoordeoprechtengaathetLichtindeduisternisop.EnIkzaldeblindenleidenopeenwegdiezijnietkenden;oppadendiezijnietkenden,zalIkhendoentreden;Ikzaldeduisternisvoorhenuittotlichtmakenendeoneffenplaatsentoteenvlakte.DitzijndedingendieIkdoenzalendieIknietzalnalaten.(Micha7:8,9;Psalm139:12;112:4;Jesaja42:16).

DeboodschapdiedediscipelenindenaamvanJezusbrachten,wastotinallebijzonderhedenjuistendegebeurtenissendiezijaankondigden,begonnenzichtoenalaftetekenen.DetijdisvervuldenhetKoninkrijkGodsisnabijgekomen,washunboodschap.Bijhetverstrijkenvandetijd-,,dezevenwekenentweeënzestigwekendusnegenenzestigwekenvanDaniël9,diezoudenreikentotopdeMessias-wasChristusdoordeGeestgezalfdnazijndoopdoor

JohannesindeJordaan.HetKoninkrijkGodsdatnabijwas,werdbijChristusdoodopgericht.MaardatKoninkrijkwasgeenkoninkrijkvandezewereldzoalszijdachten.Hetwasookniethettoekomstige,eeuwigeKoninkrijk,datzalwordenopgerichtwanneerhetkoningschap,demachtendegrootheidderkoninkrijkenonderdegansehemelzalgegevenwordenaanhetvolkvandeheiligendesAllerhoogsten,dateeuwigeKoninkrijkwaarinallemachtenHemdienenengehoorzamen.(Daniël7:27).IndeBijbelwordtdeuitdrukkinghetKoninkrijkGodszowelvoorhetkoninkrijkdergenadealsvoorhetkoninkrijkderheerlijkheidgebruikt.PaulusspreektoverhetkoninkrijkdergenadeinzijnbriefaandeHebreeën.NadathijheeftgewezenopChristus,dehogepriesterdiekanmedevoelenmetonzezwakheden,zegtdeapostel:Latenwijdaarommetvrijmoedigheidtoegaantotdetroondergenade,opdatwijbarmhartigheidontvangenengenadevinden.(Hebreeën4:15,16).

Detroondergenadestelthetkoninkrijkdergenadevoor,wantwaareentroonis,iserookeenkoninkrijk.ChristusgebruiktinveelgelijkenissendeuitdrukkinghetKoninkrijkderhemelenomdewerkingvanGodsgenadeinhethartvandemensenaanteduiden.Detroonderheerlijkheidstelthetkoninkrijkderheerlijkheidvoor.ChristusverwijstnaarditkoninkrijkwanneerHijzegt:WanneerdandeZoondesmensenkomtinzijnheerlijkheidenaldeengelenmetHem,danzalHijplaatsnemenopdetroonzijnerheerlijkheid.EnaldevolkenzullenvoorHemverzameldworden.(Matteüs25:31,32).Ditkoninkrijkligtnogindetoekomst.HetzalbijdewederkomstvanChristuswordenopgericht.Hetkoninkrijkdergenadewerdonmiddellijknadezondevalingesteld.Toenwerdeenplanuitgewerktvoordeverlossingvandegevallenmens.DitkoninkrijkbestondtoenopgrondvandeintentieenbeloftevanGod.Demenskondoorhetgeloofburgervanditkoninkrijkworden.TochwerdhetpasbijdedoodvanChristusopgericht.JezushadimmerszelfsnahetbeginvanzijnopenbaaroptredenkunnenafzienvanhetofferopGolgothaalsHijontmoedigdwasgewordendoordehardnekkigheidenondankbaarheidvandemensen.DelijdensbekertrildeinzijnhandindehofGethsémane.Hijhadopdatogenblikhetbloeddatopzijnvoorhoofdpareldekunnenafvegenendeschuldigemensheidinhaareigenongerechtigheidkunnenlatenomkomen.AlsHijdatgedaanhad,wasergeenverlossingmogelijkvoordegevallenmens.ToenHijechterzijnlevengafendedoodskreetHetisvolbrachtslaakte,wasdeuitvoeringvanhetverlossingsplanverzekerd.Debeloftevanverlossingdieaanhetgevallenmensenpaarinhetparadijswerdgedaan,wasbekrachtigd.Hetkoninkrijkdergenade,datvroegerbeloofdwas,werdtoenopgericht.ZowerddedoodvanChristus,diedediscipelenalsdedefinitievevernietigingvanhunhoop

beschouwden,juistdeeeuwigebevestigingvanhunverwachtingen.Hoewelzeergteleurgesteldwarendoorzijndood,waszijnsterventochhetbestebewijsdathungeloofjuistwas.Degebeurtenisdiehenmetdroefheidenwanhoophadvervuld,opendededeurderhoopvoorelkeafstammelingvanAdam.DaarinlaghettoekomstigelevenenheteeuwigegelukvooralGodstrouwevolgelingenbesloten.

Hetplandatdooroneindigebarmhartigheidwasingegeven,werdondanksdeteleurstellingvandediscipelentenuitvoergebracht.HunhartwasdoorGodsgenadeendoordeovertuigingskrachtvandewoordenvanChristusveranderd,wantnooitheefteenmenszogesproken,alsdezemens!TochwashetzuiveregoudvanhunliefdevoorJezusvermengdmetwereldsehoogmoedenzelfzuchtigeambitiesvanlaagallooi.ZelfsindezaalwaarhetPaschawerdgenuttigdontstonderonenigheidonderhenoverdevraag,wievanhenalsdeeerstemoestgelden,(Lucas22:24)terwijldeschaduwvanGethsémanealophunMeesterbegontevallen.Zehaddenalleenbelangstellingvoordetroon,dekroonendeheerlijkheid,terwijldehofvanschandeenangst,derechtszaalenhetkruisvanGolgothavoorhenlagen.DoorhunhoogmoedenhunverlangennaarwereldseeerklamptenzijzichzokrampachtigvastaandedwalingenvanhuntijdenlettenzijnietopdewoordenvanChristusdieduidelijkwezenopdewareaardvanzijnkoninkrijkenookzijnangstendoodvoorzegden.Doordezedwalingenmoestenzijdezware,maarnoodzakelijkebeproevingmeemakendiewasbedoeldomhenweerophetrechtepadtebrengen.Hoeweldediscipelenhuneigenboodschapverkeerdbegrepeneninhunverwachtingenwerdenteleurgesteld,haddenzijtochdewaarschuwingendieGodhunhadtoevertrouwdaandemensengebrachtenzalGodhungeloofengehoorzaamheidbelonen.ZijmoestendeheerlijkeboodschapvandeopgestaneChristusaanallevolkenbrengen.Godhaddebittereervaringtoegelatenomhenopditwerkvoortebereiden.

NazijnopstandingverscheenJezusaanzijndiscipelenopdewegnaarEmmaüs.EnHijbegonbijMozesenbijaldeprofetenenlegdehunuit,watinaldeSchriftenopHembetrekkinghad.(Lucas24:27).Ditgesprekgreepdediscipelenergaan.Hungeloofwerderdoorgesterkt.Zijwarenwedergeborentoteenlevendehoop,zelfsvoordatJezuszichaanhenhadgeopenbaard.Christuswildehunmeerinzichtgevenenhungeloofvestigenophetvastewoordderprofetie.Hijwildedatdewaarheidgoedtothendoordrong,nietalleenomdatdezewaarheiddoorzijnpersoonlijkgetuigeniswerdbevestigd,maarookvanwegedeonbetwistbarebewijzenvandesymbolenenbeeldenvande

schaduwdienstenvandeprofetieënvanhetOudeTestament.DevolgelingenvanChristusmoesteneengeloofhebbenwaarzerekenschapvankondenafleggen.Ditwasnietalleeninhuneigenbelang,maarookinhetbelangvandewereld,dieChristusdoorhungetuigenismoestlerenkennen.JezusweeszijndiscipelenalseerstestapbijhetoverdragenvandezekennisopMozesenaldeprofeten.DezeuitspraakvandeopgestaneHeilandtoontaanwelkbelangHijaanhetOudeTestamenthechtte.ErkwameeningrijpendeveranderinginhethartvandediscipelentoenzehetgezichtvanhungeliefdeMeesterweerzagen!(Lucas24:32).ZijherkendeninChristusHemvanwieMozesindewetgeschrevenheeftendeprofeten.Onzekerheid,angstenwanhoopmaaktenplaatsvoorabsolutezekerheideneenonwankelbaargeloof.Hetspreektvanzelfdatzijnazijnopstandingvoortdurendindetempelwaren,lovendeGod.DemensendiealleenwistendatChristuseensmadelijkedoodwasgestorven,verwachttendathetgezichtvandediscipelendoorverdriet,verwarringenwanhoopgetekendzouzijn.Zestraaldenechtervanblijdschapenoverwinning.Dediscipelenwarengrondigvoorbereidophetwerkdatvóórhenlag.Zijhaddendezwaarstebeproevingdiezijkondenmeemakenaandenlijveondervonden.Zijhaddengeziendattoennaarmenselijkeberekeningalleshopeloosscheen,hetWoordvanGodtochwasuitgekomen.Voortaanzounietshungeloofnogdoenwankelenofhunvurigeliefdekunnenverminderen.Toenhunverdriethetergstwas,haddenzijeenkrachtigeaansporing;dehoop,eenankerderziel,datveiligenvastis.(Hebreeën6:18,19).ZijwarengetuigegeweestvandewijsheidenkrachtvanGodenwarenverzekerddatnochdoodnochleven,nochengelennochmachten,nochhedennochtoekomst,nochkrachten,nochhoogtenochdiepte,nocheniganderschepselonszalkunnenscheidenvandeliefdeGods,welkeisinChristusJezus,onzeHere.Zezeiden:InditalleszijnwijmeerdanoverwinnaarsdoorHem,dieonsheeftliefgehad.(Romeinen8:38,39,37).MaarhetwoorddesHerenblijftindereeuwigheid.(1Petrus1:25).Wiezalveroordelen?ChristusJezusisdegestorvene,watmeeris,deopgewekte,dieterechterhandGodsis,dieookvooronspleit.(Romeinen8:34).

DeHerezegt:Mijnvolkzalnimmermeerteschandeworden.(Joël2:26).Desavondsvernachthetgeween,tegendemorgenisergejuich.(Psalm30:6).ZoudendediscipelennadatzijJezusopdedagvanzijnopstandingwarentegengekomenenmetgroteblijdschapnaarzijnwoordenhaddengeluisterd;nadatzijhethoofd,dehandenendevoetenhaddengeziendievoorhenwarenverwond;nadatJezushenvóórzijnhemelvaarttotinBethaniëhadgebracht,zijnhandenophiefomhentezegenenenhundeopdrachtgaf:Gaatheenindegehelewereld,verkondigthetevangelieaandegansescheppingenzei:Enzie,Ikben

metualdedagen,(Marcus16:15;Matteüs28:20).NadatdeTroosterdieHijhadbeloofdopPinksterenneerdaalde,dekrachtvanBovengegevenwerdendegelovigendeaanwezigheidvanhuntenhemelgevarenHeilandtastbaarvoelden-zoudenzijnaditalles,ondankshetfeitdatzijnetalshunMeesteroffersmoestenbrengenendemarteldoodzoudensterven,deverkondigingvanhetblijdenieuwsvanGodsgenadeendekroondergerechtigheiddiezijbijChristuswederkomstzullenontvangen,willenruilenvoordeheerlijkheidvandeaardsetroon,diezijvroegerhaddenverwacht?Hijdiebijmachteisoneindigveelmeertedoendanwijbiddenofbeseffengafhunmetdegemeenschapaanzijnlijdenookzijnvreugde-devreugdeomvelezonentotheerlijkheidtebrengen,eenonuitsprekelijkeblijdschap,eeneeuwiggewichtvanheerlijkheidwaarbijdelichtelastderverdrukkingvaneenogenblikvolgensPaulusinhetnietverzinkt.

Deervaringvandediscipelen,diehetevangelievanhetKoninkrijkbijdeeerstekomstvanChristusverkondigden,heeftzichherhaaldvoorhendiedeboodschapvanChristuswederkomstbrachten.Dediscipelenpredikten:DetijdisvervuldenhetKoninkrijkGodsisnabijgekomen.MillerenzijnmedewerkersverkondigdenookdatdelangsteenlaatsteprofetischeperiodevandeBijbelzeerbinnenkortzouverstrijken,dathetoordeelnabijwasendatheteeuwigeKoninkrijkzouwordenopgericht.DeevangelieverkondigingvandediscipelensteundeopdezeventigwekenvanDaniël9.VolgensdeboodschapdieMillerenzijnmedewerkersbrachten,liepende2300avondenenmorgensvanDaniël8:14,waarvandezeventigwekenhetbeginvormden,spoedigteneinde.Deverkondigingvanbeidegroepenwasgebaseerdopdevervullingvantweeverschillendestukkenvandezelfdelangeprofetischeperiode.ZoalsdeeerstediscipelenkendenookMillerenzijnmedewerkersdevolledigedraagwijdtevandeboodschapdiezijbrachtenniet.Doorenkeledwalingendieallanggemeengoedwarengewordenindegemeentekondenzijeenbelangrijkpuntindeprofetienietjuistinterpreteren.HoewelzedusdeboodschapverkondigdendieGodhunhadtoevertrouwd,zoudenzijdoorhuneigenverkeerdeinterpretatiewordenteleurgesteld.

MillerhadbijzijnuitlegvanDaniël8:14,Tweeduizenddriehonderdavondenenmorgens;danzalhetheiligdominrechtestaathersteldworden,hetalgemeenaanvaardestandpuntingenomendatdeaardehetheiligdomis.HijmeendedanookdathetinrechtestaatherstellenvanhetheiligdomdoeldeopdereinigingvandeaardedoorvuurbijdewederkomstvanChristus.ToenhijvaststeldedatdeBijbelduidelijkaangafwanneerde2300avondenenmorgenseindigden,trokhijdeconclusiedatdittijdstipsamenvielmetdewederkomst.Hijvergistezich

omdathijdepopulaireopvattingoverhetheiligdomhadovergenomen.Indetabernakel-entempeldienst,dieeenvoorafschaduwingvanhetofferenmartelaarschapvanChristuswas,slootdereinigingvanhetheiligdomdoordehogepriesterdejaarlijksecyclusaf.DoordezedienstwerdhetverzoeningswerkafgerondenwerdendezondenvanIsraëluithetheiligdomverwijderd.DezedienstwaseenbeeldvanhetafsluitingswerkvanonzeHogepriesterindehemel.Ookdaarwordendezondenvanzijnvolkdieindehemelseboekenstaanopgetekend,verwijderdenuitgedelgd.DezedienstimpliceerteenonderzoekendoordeelengaatonmiddellijkaandewederkomstvanChristusopdewolkenderhemelsmetmachtenheerlijkheidvooraf,wantwanneerJezusterugkomt,iseroveriedereeneenbeslissinggevallen.Jezuszei:MijnloonisbijMijomeeniedertevergelden,naardatzijnwerkis.(Openbaring22:12).

DeboodschapvandeeersteengelvanOpenbaring14:7kondigtditonderzoekendoordeel,datvlakvóórdewederkomstplaatsvindt,aanmetdewoorden:VreestGodengeeftHemeer,wantdeurevanzijnoordeelisgekomen.

Degelovigendiedezewaarschuwingverkondigden,brachtendejuisteboodschapopdejuistetijd.DeeerstediscipelenzeidenopgrondvandeprofetievanDaniël9:DetijdisvervuldenhetKoninkrijkGodsisnabijgekomen,maarzehaddennietgeziendatdezelfdetekstookdedoodvandeMessiasvoorzegde.ZohebbenMillerenzijnmedewerkersdeboodschapvanDaniël8:14envanOpenbaring14:7verkondigdzondereroptelettendaternogandereboodschappeninOpenbaring14warendieookvoordewederkomstvanChristusaandewereldmoestenwordenmeegedeeld.ZoalsdediscipelenzichhaddenvergistindeaardvanhetKoninkrijkdatzouwordenopgericht,hebbendeadventistenzichvergistindeaardvandegebeurtenisdiezouplaatsvindenaanheteindevande2300avondenenmorgens.Inbeidegevallenaanvaarddenofgeloofdenzijpopulairedwalingen,waardoorzijdewaarheidnietonderkenden.BeidegroepenhebbenGodswilgedaantoenzedeboodschapverkondigdendieGodaandewereldwildemeedelen,maarzewerdenteleurgesteld,omdatzehuneigenboodschapniettenvollebegrepen.TochlietGodinzijngenadedewaarschuwingsboodschapindievormaandewereldbrengen.DegrotedagstondvoordedeureninzijnvoorzienigheidheeftHijdemensenopdeproefwillenstellendoorhetbekendmakenvaneenbepaaldedatum.Daardoorzoudenzezelfkunnenmerkenwaterinhunhartenomging.Deboodschapwasbedoeldomdekerkentetoetsenentereinigen.Zijmoesteninzienwaarhunhartnaaruitging;naardewereldofnaarChristusendehemel.

ZebeweerdendatzijChristusliefhadden.Nukregenzijdekansdatooktebewijzen.WarenzijwelbereidhunwereldseverwachtingenenambitiesoptegevenendekomstvanChristusmetblijdschaptegemoettezien?Deboodschapzouhenindegelegenheidstellenzelfteoordelenoverhungeestelijkleven.ZewasgezondenalseentekenvanGodsbarmhartigheidomhentotinkeertebrengenzodatzijHeminallenederigheidzoudenzoeken.

Hoeweldeteleurstellinghetgevolgwasvanhuneigenverkeerdeuitleg,zouzetochpositieveresultatenopleveren.Zezoudehartenvanallegelovigendiebeweerdendatzedewaarschuwingsboodschaphaddenaangenomen,opdeproefstellen.ZoudenzijdoorhunteleurstellinghunervaringmetGodopeenonbezonnenmanierafzwerenenhungeloofinGodsWoordzomaaropgeven?Ofzoudenzijdoorgebedeninootmoedproberenteontdekkenwelkpuntvandeprofetiezeverkeerdhaddenbegrepen?Hoeveelmensenhaddenuitvreesofimpulsiefgehandeld?Hoevelenhinktenoptweegedachtenofwarengewoonongelovig?ZeervelenzeidendatzedeverschijningvanChristusliefhadden.Zoudenzealszedespotenminachtingvandewereldmoestenverdurenendetoetsvandevertragingendeteleurstellingmoestendoorstaan,hungeloofverliezen?ZoudenzijomdatzeGodshandelennietdirecttenvollebegrepenookdewaarhedendiezeerduidelijkinzijnWoordnaarvorenkwamen,latenvallen?

DezebeproevingzouaantonenhoesterkdemensenstondendieoprechtgeloofdenenhandeldenvolgensderichtlijnenvandeGeestenhetWoordvanGod.Ditwashetbestemiddelomhentewijzenophetgevaarvanmenselijketheorieëneninterpretaties.ZezoudenookbegrijpenwelkrisicomenlooptalsmendeBijbelnietzichzelflaatuitleggen.Deechtegelovigenzoudendoordeverslagenheidenhetverdrietdieophunvergissingvolgdenweerophetrechtepadkomen.Zijzoudendeprofetieëngrondigergaanbestuderenenhetfundamentvanhungeloofnauwkeurigeronderzoeken.ZijzoudendanelkeopvattingverwerpendienietophetWoordderwaarheidsteunde,ookalwasdienogzopopulaironderdechristenen.

Dezegelovigenzoudennetalsdeeerstediscipeleneenbeterinzichtkrijgeninalleswattijdenshunbeproevingonbegrijpelijkscheen.AlszeheteindevandeHerekondenzien,zoudenzebeseffendatGodhenliefhad,ondanksdebeproevingdiehetgevolgwasvanhuneigenvergissing.ZijzoudendoordegezegendeervaringlerendatGodrijkisaanbarmhartigheidenontferming,datallepadendesHERENgoedertierenheidentrouwzijnvoorwiezijnverbondenzijngetuigenissenbewaren.

20-Eengrotegodsdienstigeopwekking

DeeersteengelvanOpenbaring14voorzegdeeengrotegodsdienstigeopwekkingtijdensdeverkondigingvanChristus'spoedigewederkomst.Johanneszageenengelvliegeninhetmiddendeshemelsenhijhadeeneeuwigevangelie,omdatteverkondigenaanhen,dieopdeaardegezetenzijnenaanallevolkenstamentaalennatie;enhijzeidemetluiderstem:VreestGodengeeftHemeer,wantdeurevanzijnoordeelisgekomen,enaanbidtHem,diedehemelendeaardeendezeeendewaterbronnengemaaktheeft."(vers6,7).

Hetfeitdateenengeldezewaarschuwingverkondigtisbelangrijk.Doordereinheid,heerlijkheidenkrachtvandehemelseboodschapperheeftdegoddelijkewijsheidhetverhevenkaraktervanhetwerkdatdoordezeboodschapmoestwordenvolbrachtendekrachtenheerlijkheiddiemetditwerkgepaardzoudengaan,willenduidelijkmaken.Enhetvliegenvandeengelinhetmiddendeshemels",deluidestemwaarmeedezewaarschuwingsboodschapwordtuitgesprokenendeverkondigingaanhen,dieopdeaardegezetenzijn"-aanallevolkenstamentaalennatie"-wijzenopdesnelheidwaarmeedezebewegingzichzouuitbreidenenophaarwereldomvattendkarakter.

Deboodschapgeeftzelfuitlegoverdetijdwanneerdezebewegingzouontstaan.Detekstzegtdatzeeenonderdeelisvanheteeuwigeevangelie"enhetbeginvanhetoordeelaankondigt.Deheilsboodschapisinalleeeuwenverkondigd,maardezeboodschapiseenonderdeelvanhetevangeliedatalleenindeeindtijdzouwordengepredikt,wantalleendanzoudeurevanzijnoordeelzijngekomen.Deprofetieënschetsendeopeenvolgingvangebeurtenissendiereikentothetbeginvanhetoordeel.DitgeldtvooralvoorhetboekDaniël.TochmoestDaniëlopGodsbevelzijnprofetieëndiebetrekkinghebbenophetlaatstederdagen"verborgenhoudenenverzegelentotdeeindtijd."Pasindietijdzoueenboodschapoverhetoordeelwordenverkondigd.Dezeboodschapzougebaseerdzijnopdevervullingvanzijnprofetieën.OverdeeindtijdzegtdeprofeetDaniël:Velenzullenonderzoekdoen,endekenniszalvermeerderen."(Daniël12:4).

DeapostelPaulusheeftdeeerstechristengemeentenervoorgewaarschuwddatzedewederkomstvanChristusnietinzijndagenhoefdentevenvachten.Hijzegt:Laatniemandumisleiden,opwelkewijzeook,wanteerstmoetdeafvalkomenendemensderwetteloosheidzichopenbaren."(2Tessalonicenzen2:3).

Pasnadegroteafvalendelangeheerschappijvande'mensderwetteloosheid'mochtendechristenendekomstvandeHeilandverwachten.

De'mensderwetteloosheid',dieook'hetgeheimenisderwetteloosheid','dezoondesverderfs'en'detegenstander'genoemd,ishetpausdom,datvolgensdeprofetiegedurende1260jaarzouheersen.Aandezeperiodekwameeneindin1798.DewederkomstvanChristuskondusnietvóórdietijdplaatsvinden.Paulusbestrijktmetzijnwaarschuwingdeheleperiodevandechristelijkebedelingtothetjaar1798.PasnadietijdzoudeboodschapvanChristus'wederkomstwordenverkondigd.broedersophetfeitdatdewederkomstpasineenververwijderdetoekomstzouplaatsvinden.Dehervormershebbenhetnietgedaan.MaartenLuthermeendedathetoordeelongeveerdriehonderdjaarnazijntijdzouplaatsvinden.Maarsinds1798ishetboekDaniëlontzegeld,isdekennisoverdeprofetieënvermeerderdenhebbenvelendeplechtigeboodschapdathetoordeelnabijis,verkondigd.

DeAdventbewegingiszoalsdeHervormingvandezestiendeeeuwtegelijkertijdinverschillendechristelijkelandenontstaan.ZowelinEuropaalsinAmerikawerdenmannenvangeloofengebedertoeaangezetdeprofetieënteonderzoekenentoenzijhetgeïnspireerdeWoordbestudeerden,vondenzijdaarinhetovertuigendbewijsdatheteindeallerdingen"nabijwas.InverschillendelandenwareneropzichzelfstaandegroepenchristenendiealleendoorhetonderzoekvandeBijbeltothetgeloofkwamendatdewederkomstvanChristusnabijwas.

In1821,driejaarnadatMillerzijnverklaringvandeprofetieëndiewijzenopdeurevanhetoordeelhadgegeven,begondr.JosephWolff,dezendelingderwereld",deboodschapvandespoedigewederkomstvanChristusteverkondigen.WolffwasinDuitslandgeborenuitJoodseouders.ZijnvaderwaseenJoodserabbijn.ToenhijdieinChristusgestorvenzijnheteerstopstaan(1Tessalonicenzen4:16).Ditnoemenwijchristenendeeersteopstanding.Danzalhetdierenrijkgrondigwordenveranderd(Jesaja11:6-9)enzalhetaanJezuswordenonderworpen(Psalm8).Overalzalervredeheersen."(JournaloftheRev,JosephWolff,pp.378,379).DeHerezalweerdeaardeaanschouwenenzeggen:Zie,hetiszeergoed."(Ibid.,p.294).

WolffgeloofdedatdewederkomstvanChristusnabijwas.Zijnuitlegvandeprofetischetijdperkenplaatsteheteindeallerdingen"enkelejarennahetjaartaldatdoorMillerwasvoorgesteld.AanhendieopgrondvandetekstDochvan

diedagenvandieureweetniemand"meendendatdemensennietzullenwetendatdedagvandewederkomstvanChristusnadert,zieWolff:HeeftdeHeregezegddatdiedagendatuurnooitbekendzoudenzijn?HeeftHijonsgeenvoortekenengegevenzodatwijtenminstehetnaderenvanzijnkomstzoudenzien,zoalsmenaanhetuitbottenvandevijgenboomkanziendatdezomernabijis?(Matteüs24:32).

Zullenwijdietijdnooitkennen,terwijlHijonszelfvermaantomdeprofeetDaniëlnietalleentelezen,maarhemooktebegrijpen?IndatzelfdeboekvanDaniëlstaatookdatdewoordenverzegeldzoudenzijntotdeeindtijd(datwasnogsteedshetgevalinzijntijd),datvelenonderzoekzoudendoenendatdekennis(inverbandmetdeeindtijd)zouvermeerderen.(Daniël12:4).BovendienbedoeltChristusnietdathetnaderenvandietijdnietbekendzalzijn,maarweldatniemandhetjuisteuurendejuistedagzalkennen.Hijzegtdaterdoordetekenendestijdsgenoegbekendzalzijnomonsaantesporentotonzevoorbereidingopzijnkomst,zoalsookNoachzijnarkingereedheidbracht."(Wolf,ResearchesandMissionaryLabors,pp.404,405).Overdealgemeengangbare,maarverkeerdeinterpretatievandeSchriftzeiWolff:DeovergrotemeerderheidvandechristenenisvandeduidelijkebetekenisvandeSchriftafgewekenenisovergestaptnaarhet'hersenschimmige'systeemvandeboeddhisten,diegelovendathettoekomstigegelukvandemensenzalbestaaninhetzwevendoordelucht.ZedenkendatwanneerzijJodenlezenzedaaronderHeidenenmoetenverstaan;enalseraardestaathemelmoetenlezenenonderdewederkomstvanChristusdevooruitgangvanzendingsgenootschappenmoetenverstaan;endathetgaannaardebergvanhethuisdesHereneengrotebijeenkomstvanmethodistenbetekent."(JournaloftheRev.JosephWolff,p.96).

Indevierentwintigjaartussen1821tot1845heeftWolffveelgereisd;inAfrikaheefthijEgypteenAbessiniëbezocht;inAziëheefthijgereisddoorPalestina,Syrië,Perzië,BokharaenIndia.HijheeftookeenbezoekgebrachtaandeVerenigdeStatenenheeftopzijnreisdaarheenopheteilandSt.Helenagepredikt.HijisinNewYorkaangekomeninaugustus1837ennadathijindiestadhadgesproken,heefthijgeprediktinPhiladelphiaenBaltimoreenistenslottenaarWashingtondoorgereisd.Hijschrijftdaarover:HierheefthetHuisvanAfgevaardigdennaeenmotievanex-PresidentJohnQuincyAdamsinéénvande'Huizen'vanhetCongresmijunaniemtoegestaanhetCongresgebouwtegebruikenvooreenlezing,dieikopeenzaterdaghebgegeven.Ikwerdvereerdmetdeaanwezigheidvanallecongresleden,debisschopvanVirginia,degeestelijkenenveleinwonersvanWashington.Dezelfdeeerwerdmijbewezen

doordeledenvanderegeringvanNewJerseyenPennsylvanië,inwieraanwezigheidiklezingengafovermijnonderzoekingeninAziëenoverhetKoninkrijkvanJezusChristus."(Ibid.,pp.398,399).

Dr.WolffheeftzonderenigesteunvaneenEuropeseregeringindemeestbarbaarselandengereisd.Hijheeftveelontberingendoorstaanenisomringdgeweestdoortallozegevaren.Hijismetstokkengeslagen,uitgehongerd,alsslaafverkochtendriekeerterdoodveroordeeld.Hijisdoorroversaangevallenenissomsbijnavandorstomgekomen.Eensheeftmenalzijnbezittingengestolenenmetlegehandenmoesthijhonderdenkilometerstevoetdoordebergentrekken,terwijldesneeuwheminhetgezichtstriemdeenzijnblotevoetenverkleumdraaktendoorhetlopenopdebevrorengrond.

Toenmenhemwaarschuwdedathijnietongewapendnaardewildeenvijandigestammenmoestgaan,zeihijdathijvanwapenswasvoorzien":gebed,ijvervoorChristusenvertrouweninzijnbijstand."IkhebookdeliefdevoorGodenvoormijnnaasteinmijnhartenmijnBijbelindehand."(W.H.D.Adams,InPerilsOft,p.192).

Waarhijookheenging,hijhadaltijddeBijbelinhetHebreeuwseninhetEngelsbijzich.Overéénvanzijnlaterereizenschreefhij:Ik...hielddeBijbelopeninmijnhand.IkvoeldedatmijnkrachtindatBoeklagendatzijnkrachtmijzouondersteunen."(Ibid.,p.201).

Zovolharddehijinzijnwerktotdeboodschapvanhetoordeelaaneengrootdeelvandebewoondewereldwasgebracht.HijhadGodsWoordonderdeJoden,Turken,Parsen,HindoesenveleanderevolkenenrassenverspreidenoveralkondigdehijhetnaderenderijkvandeMessiasaan.OpzijnreisdoorBokharakwamhijtotdeontdekkingdateeninafzonderinglevendvolkookgeloofdeindespoedigewederkomst.Hijschreefinditverband:DeArabierenvanJemenhebbeneenboek,Seeragenaamd,datookdewederkomstvanChristusenzijnheerschappijinheerlijkheidverkondigtenzeverwachtendaterbelangrijkegebeurtenissenzullenplaatsvindenin1840."(JournaloftheRev.JosephWolff,p.377).

,,IkhebinJemenzesdagenbijdeRechabietendoorgebracht.Zedrinkengeenwijn,plantengeenwijngaarden,zaaienniet,wonenintentenenhoudennogaltijddeherinneringaandeoudeJonadab,dezoonvanRechab,inere;enikhebbijhenookIsraëlietenvandestamDanaangetroffen...diezoalsde

afstammelingenvanRechabdespoedigekomstvandeMessiasopdewolkendeshemelsverwachten."(Ibid.,p.389).

EenanderezendelingontdektedatdeTartarendatookgeloofden.EenTartaarspriestervroegaandezendelingwanneerChristuszouterugkomen.Toendezendelingantwoorddedathijdaarnietsvanwist,scheendepriesterergverbaasdoverzo'nonwetendheidbijiemanddiezichuitgafvoorbijbelleraar,enzeidathijopgrondvandeprofetieëngeloofdedatChristusomstreeks1844zouwederkomen.

DeAdventboodschapwerdalin1826inEngelandverkondigd.Debewegingnamernietzo'nvastevormaanalsinAmerika.Dejuistetijdvandewederkomstwerdnietzoalgemeengepredikt,maardegrotewaarheidvanChristus'spoedigewederkomstmetgrotemachtenheerlijkheidwerdoveralverkondigd.Ditgebeurdenietalleenindekerkendieniettotde'ChurchofEngland'behoorden.

MourantBroek,eenEngelseschrijver,zegtimmersdatongeveerzevenhonderdpredikantenvande'ChurchofEngland'ditevangelievanhetKoninkrijk"predikten.DeboodschapdatChristusin1844zouterugkomen,werdookinGroot-Brittanniëverkondigd.AdventistischegeschriftenuitAmerikawerdenoveralverspreid.BoekenentijdschriftenwerdeninEngelandopnieuwuitgegeven.In1842keerdeRobertWinter,eenEngelsmanvangeboortediehetAdventgeloofinAmerikahadaangenomen,naarzijngeboortelandterugomdewederkomstvanChristusteverkondigen.VelenhielpenhembijditwerkendeboodschapvanhetoordeelwerdinverschillendedelenvanEngelandverkondigd.

InZuid-AmerikavondLacunza,eenSpanjaardenjezuïet,zijnwegnaardeSchrift,ondanksdebarbaarsheidendeintrigesvandepriestersinzijnomgevingennamdewaarheidvanChristus'spoedigewederkomstaan.Hijvoeldezichgedrongendiewaarschuwingsboodschapaananderentelatenhoren,maarwildenietdoorRomeveroordeeldworden.DaarompubliceerdehijzijnopvattingenonderhetpseudoniemRabbiBen-Ezra"endeedzichvooralseenbekeerdeJood.Lacunzaleefdeindeachttiendeeeuw,maarzijnboek,datopeenbepaaldogenblikinLondenterechtgekomenwas,werdpasomstreeks1825inhetEngelsvertaald.Depublicatiedaarvanleiddetoteennoggroterebelangstellingvoorhetonderwerpvandewederkomst.InDuitslandwerddezeleerindeachttiendeeeuwverkondigddoorBengel,eenpredikantvandeLuthersekerkeneenberoemdbijbelgeleerdeencriticus.NazijnopleidinghadBengelzichopde

studievandetheologie"toegelegd.Hijvoeldezichdaarvannaturetoeaangetrokkendoorzijnernstigengodsdienstigkarakterenwerddaarinbovendienergaangemoedigddoorzijnvooropleidingendiscipline.Zoalsandereernstigejongerenvoorennahemmoesthijstrijdentegentwijfelenmoeilijkhedenopgodsdienstiggebiedenmetveelgevoelzinspeelthijopdevelepijlendiezijnarmhartdoorboordenenhemeenmoeilijkejeugdbezorgden".

ToenhijlidvandekerkeraadvanWürttembergwasgeworden,werdhijeenvoorvechtervandegodsdienstvrijheid.Terwijlhijderechtenenprivilegesvandekerkverdedigde,washijvoorstandervanhettoestaanvanalleredelijkevrijheidaandegenendiezichopgewetensgrondenverplichtzagennietlangerdeeluittemakenvanhaargemeenschap."(EncyclopaediaBritannica,9edrukart.Bengel").Degunstigegevolgenvandezehoudingzijnnogaltijdmerkbaarinzijngeboortestreek.

TerwijlBengeleenpreekvoorbereiddeomopAdventzondag"overOpenbaring21tesprekenontdektehijdewaarheidvanChristus'wederkomst.OpdatogenblikbegreephijdeprofetieënvandeOpenbaringzoalsnooittevoren.Hijwerdoverweldigddoorhetbelangendeallesovertreffendeheerlijkheidvandetaferelendiedeprofeetbeschreefenmoestditonderwerpenigetijdlatenrusten.Toenhijopdekanselstond,dronghetonderwerpzichweermetallelevendigheidenkrachtaanhemop.Vantoenafbegonhijdeprofetieën,vooraldievandeOpenbaring,tebestuderen.HijkwamkortdaarnatotdeovertuigingdatzewezenopdespoedigewederkomstvanChristus.DedatumdiehijvoordiegebeurtenisvaststeldeverschildemaareenpaarjaarvandedatumdieMillerlaterzoubepalen.

Bengelsgeschriftenzijnoverdehelechristelijkewereldverspreid.ZijnopvattingenoverdeprofetiewerdenvrijalgemeenaangenomeninWürttemberg,vanwaarhijafkomstigwasentotopzekerehoogteookinanderedelenvanDuitsland.DebewegingwerdnazijndoodvoortgezetendeAdventboodschapwerdinDuitslandverkondigdophetzelfdeogenblikalsindeanderelandenwaarzijbelangstellingvond.

KortdaarnavertrokkenenkelemensendietothetgeloofwarengekomennaarRuslandenstichttenernederzettingen.HetgeloofinChristus'spoedigewederkomstleeftnogaltijdindeDuitsekerkenvandatland.HetlichtscheenookinFrankrijkenZwitserland.

InGenève,waarFarelenCalvijndewaarheidvandeHervorminghaddenverspreid,verkondigdeGaussendeboodschapvandewederkomst.Toenhijnogstudentwas,wasGausseninaanrakinggekomenmethetrationalisme,datzichaanheteindvandeachttiendeeninhetbeginvandenegentiendeeeuwoverheelEuropahadverspreid.Toenhijzijnwerkalspredikantbegon,kendehijnietsvanhetwaregeloofenwasbovendiengeneigdtetwijfelen.Inzijnjeugdhadhijbelangstellinggekregenvoorhetonderzoekvandeprofetie.NadathijRollinsAncientHistoryhadgelezen,werdzijnaandachtbepaaldbijhettweedehoofdstukvanhetboekDaniëlenwerdhijgetroffendoordebuitengewonenauwkeurigheidwaarmeedeprofetieinvervullingwasgegaan,zoalsdegeschiedenisduidelijkaantoonde.VolgenshemwasditeenbewijsdatdeSchriftgeïnspireerdis,eenbewijsdatvoorhemeenankerwastemiddenvandegevarendiehemlatertewachtenstonden.Hijkonmaargeenbevredigingvindeninhetrationalisme.DoorhetonderzoekvandeBijbelenhetzoekennaarmeerlichtwerdhijechterinhetgeloofovertuigd.DoorzijnonderzoekvandeprofetieënkwamhijtothetgeloofdatdewederkomstvanChristusnabijwas.HijkwamonderdeindrukvandeernstenhetbelangvandezegrotewaarheidenwenstedieaananderenbekendtemakenmaardealgemeengangbareopvattingdatdeprofetieënvanDaniëlverborgenhedenwarenennietkondenwordenbegrepen,bleekeenernstigstruikelbloktezijn.Hijbesloottenslotte-netalsFarelvoorhemgedaanhadbijdeevangelieverkondiginginGenève-dathijbijdekinderenmoestbeginnen,doorwiehijbelangstellingbijdeoudersprobeerdetewekken.

Overhetdoeldathijbijdezepogingnastreefde,zeihijlater:Ikwensduidelijktestellendatikdeboodschapnietindezeeenvoudigevormverkondigomdatzeonbelangrijkis.Integendeel!Juistvanwegehaargrootbelanghebikmijtotdekinderengericht.Ikwenstegehoortevindenenikvreesdedatditniethetgevalzouzijnwanneerikmijeersttotvolwassenenrichtte."Ikhebmedaaromvoorgenomeneersttotdejongstentegaan.Ikbrengeenaantalkinderensamen;wanneerdegroepgroterwordtenikziedatzeluisteren,dathethunbevalt,datzebelangstellinghebbenenzehetonderwerpbegrijpenenkunnenuitleggen,benikerzekervandatikweldraeentweedegroepzalhebbenendeouderemensenzullenophunbeurtinziendathetdemoeiteloontnaarmijtekomenluisteren.Alsikdatkanbereiken,isdezaakgewonnen."(L.Gaussen,DaniëltheProphet,vol.2,Preface).

Zijnpogingwerdmetsuccesbekroond.Toenhijdekinderentoesprak,kwamenookvolwassenenluisteren.Degalerijenvanzijnkerkwarenvolaandachtige

toehoorders.Onderhetpubliekwareninvloedrijkeengeleerdemannen,vreemdelingenenbuitenlandersdieGenèvebezochten.Enzowerddeboodschapnaaranderegebiedenverspreid.

Aangemoedigddoorzijnsucces,gingGaussenovertotdepublicatievanzijntoespraken,indehoophetonderzoekvandeprofetischeboekenindekerkvandeFranstaligentebevorderen.Gaussenzegt:Alsikdelessendieikaandekinderenhebgegeven,uitgeef,zegikdaarmeeaandeouders,dieheelvaakgeenaandachtschenkenaanzulkeboekenomdatzezogenaamdmoeilijkzijn:'Hoekunnenzenumoeilijkzijnalszelfsjulliekinderenzebegrijpen.'"

Ikverlangdeerergnaar,indienmogelijk,dekennisvandeprofetieënopzeergroteschaalinonzegemeententeverspreiden",voegdehijernogaantoe.Erisvolgensmijgeenenkelestudiediebeteraandebehoeftenvanonzetijdbeantwoordt."Doordezestudiemoetenwijonsvoorbereidenopdetijdderbenauwdheid,dienabijis,enmoetenwijwakendezijnenwachtenopJezusChristus."

HoewelGaussenéénvandebesteenmeestgeliefdepredikantenindeFransetaalwas,werdhijnaenigetijduithetpredikambtontzet.Zijnergsteovertredingwasdathijinplaatsvandecatechismusvandekerk-eensaaienrationalistischhandboekwaarnauwelijkseniggeloofinverkondigdwerd-deBijbelhadgebruiktomzijnlessenaandejeugdtegeven.Laterwerdhijleraaraaneentheologischeschool,terwijlhijopzondagcatechisatiebleefgeven,dekinderentoesprakenhundeSchriftonderwees.'

Zijnboekenoverdeprofetieënwektenookveelbelangstelling.Doorzijnonderwijs,zijnboekenenzijngeliefkoosdebezigheidalsleraarvandekinderenheefthijjarenlangeengroteinvloeduitgeoefendenheefthijdeaandachtvanvelengevestigdopdestudievandeprofetieën,dieaantoondendatdekomstvanChristusnabijwas.OokinScandinaviëwerddeAdventboodschapverkondigdenwaseropveleplaatsengrotebelangstelling.Velenwerdenuithunzorgelozezekerheidwakkergeschudomhunzondentebelijden,ermeetebrekenenvergiffenistevragenindenaamvanJezus.Maardegeestelijkenvandestaatskerkverzettenzichtegendebewegingendoorhuninvloedkwamenenkeleverkondigersvandeboodschapindegevangenis.OpveleplaatsenwaardepredikersvandespoedigewederkomstvanChristushetzwijgenwerdopgelegd,zorgdeGodervoordatdeboodschapopeenwonderbaarlijkemanier-doorkinderen-werdgebracht.Aangezienzijnogminderjarigwarenkondendewetten

vanhetlanddaarnietstegendoenenmochtenzijongehinderdspreken.

Deboodschapwektevooralbelangstellingonderdearbeidersendemensenvergaderdenineenvoudigearbeiderswoningenomnaardewaarschuwingsboodschapteluisteren.Dekinderendiedeboodschapbrachten,woondenmeestalzelfindezeeenvoudigehuizen.SommigenwarennietouderdanzesofachtjaarenterwijluithunlevenbleekdatzeJezusliefhaddeneningehoorzaamheidaanGodsheiligegebodenprobeerdenteleven,haddenzedeverstandelijkeontwikkelingdienormaalbijkinderenvandieleeftijdvoorkomt.Wanneerzeechtervoordemensenstonden,werdhetduidelijkdatzeeeninvloedondergingen,waardoorzehuneigennatuurlijketalentenkondenovertreffen.Hunmaniervansprekenenhungedragveranderden;metovertuigingwaarschuwdenzevoorhetoordeelenhaaldenletterlijkdewoordenvandeSchriftaan:VreestGodengeeftHemeer,wantdeurevanzijnoordeelisgekomen."Zijveroordeeldennietalleendeonzedigheidendeontucht,maarookdewereldsgezindheidendeafvalligheidenwaarschuwdenhuntoehoorderszichtehaastenomaandekomendetoornteontsnappen.Demensenluisterdenmetgespannenaandachtnaardezewoorden.DeovertuigendeGeestGodsspraktothunharten.VelengingendeSchriftmetvernieuwdeengroterebelangstellingonderzoeken.Deonmatigenenlosbandigenwerdenveranderdendeanderengavenhunoneerlijkepraktijkenop.HetwerkdatzijdedenwaszomerkwaardigdatzelfsdepredikantenvandestaatskerkwelmoestentoegevendatGodshanddebewegingleidde.

HetwasGodswildatdeboodschapvanJezus'wederkomstindeScandinavischelandenzouwordenverkondigd.Toendestemvanzijndienstknechtentotzwijgenwasgebracht,stortteHijzijnGeestuitoverdekinderen,opdathetwerkverderzougaan.ToenJezusJeruzalemnaderde,omringddoordejuichendescharendieHemmettriomfkretenenmetwuivendepalmtakkenalsdeZoonvanDaviddestadbinnenleidden,vroegendeafgunstigeFarizeeënHemmetaandrangdemensentedoenzwijgen,maarJezusantwoorddedatditallesgebeurde,opdatdeprofetieinvervullingzougaanendatalszijzoudenzwijgen,destenenzoudenroepen.DemensenstaaktenhunvreugdekretentoenzijdoordepoortenvanJeruzalemkwamen,uitvreesvoordebedreigingenvandepriesters,maardekinderenherhaaldenlaterindevoorhovenvandetempelhetrefreinenterwijlzemethunpalmtakkenwuifden,riepenze:HosannadeZoonvanDavid!"(Mattheüs21:8-16).

ToenzeidendeFarizeeëngeërgerdtotHem:HoortGijwatdezenzeggen?Jezus

zeidetothen:Ja;hebtgijhetnooitgelezen:UitdemondvankleinekinderenenzuigelingenhebtGijlofbereid?"WatGoddoormiddelvankinderengedaanheeftbijdeeerstekomstvanChristus,heeftHijookdoorhengedaanbijdeverkondigingvandeboodschapvanzijnwederkomst.GodswildatdeboodschapvandewederkomstvanChristusaanallevolkenstamentaalennatie"zouwordenverkondigd,moestinvervullinggaan.AanWilliamMillerenzijnmedewerkerswashetgegunddewaarschuwingsboodschapinAmerikateverkondigen.DitlandwerdhetmiddelpuntvandegroteAdventbeweging.Inditlandgingdeprofetievandeeersteengelopdemeestdirectemanierinvervulling.DegeschriftenvanMillerenzijnmedewerkerswerdennaarverafgelegenlandengezonden.Naaralleplaatsenterwereldwaarzendelingenwarendoorgedrongen,werdhetgoedenieuwsvanChristus'spoedigewederkomstgestuurd.Overalwerddeboodschapvanheteeuwigeevangelieverspreid:VreestGodengeeftHemeer,wantdeurevanzijnoordeelisgekomen."

DeverklaringvandeprofetieënwaaruitbleekdatChristusindelentevan1844zouterugkomen,maaktediepeindrukopdemensen.Deboodschapwerdvandeenestaatnaardeanderegebrachtenwekteoveralgrotebelangstelling.Velenwarenervanovertuigddatdeargumentenopgrondvandeprofetischetijdperkenjuistwaren;zegavenhuneigenstandpuntopennamendewaarheidmetblijdschapaan.Sommigepredikantengavenhunsektarischeopvattingenengevoelensop,dedenafstandvanhunsalaris,verlietenhunkerkenenslotenzichaanbijhendiedewederkomstvanChristusverkondigden.Maarerwarenbetrekkelijkweinigpredikantendiedezeboodschapwildenaannemenendaaromwerdditwerkgrotendeelsaaneenvoudigelekentoevertrouwd.

Boerenverlietenhunboerderijen,ambachtsliedenhunwerktuigen,koopliedenhunhandelswaarenvakliedenhunberoep.Entochwashetaantalarbeiderskleininvergelijkingmethetwerkdatnoggedaanmoestworden.

Detoestandvaneengoddelozekerkenvaneenwerelddiezichaandegoddeloosheidhadovergegeven,druktezwaarophetgemoedvandetrouwewachtersenzeverdroegengewilligzwarearbeid,ontberingenenlijdenomdemensentekunnenoproepentotberouwterzaligheid.HoewelSatantegenwerkte,ginghetwerksteedsvooruitenwerddeAdventboodschapdoorveleduizendenaangenomen.

Overalwerddedringendeoproepgehoord,waardoorzondaren-zowel

wereldlingenalskerkledenwerdengewaarschuwdomaandekomendetoornteontsnappen.ZoalsJohannesdeDoperdewegbereiderdesHeren,legdendepredikersdebijlaandewortelvandeboomenspoordenallenaanvruchtenvoorttebrengendieaandebekeringbeantwoordden.Hunaangrijpendeoproepstakschrilafbijdeverzekeringvanvredeenrust",dieindepopulairekerkenwerdverkondigd.Overalwaardeboodschapwerdgepredikt,werdendemensenerdoorgetroffen.Heteenvoudige,rechtstreeksegetuigenisvandeSchrift,bekrachtigddoordeHeiligeGeest,hadzo'novertuigingskrachtdatmaarweinigenerechtweerstandaankondenbieden.

Gelovigenwerdenuithunvalsezekerheidwakkergeschud.Zijzagenhunafvalligheid,hunwereldsgezindheid,hunongeloof,huntrotsenhunzelfzucht.VelenzochtendeHeremetberouweninnederigheid.Hunliefdediezólangnaaraardsegoederenwasuitgegaan,gingnuuitnaardehemel.DeGeestGodsrustteophenenmetvertederdeenverootmoedigdehartenslotenzijzichaanbijdegenendiedeoproepVreestGodengeeftHemeer,wantdeurevanzijnoordeelisgekomen"totdemensenrichtten.Zondarenvroegenmettranenindeogen:Watmoetikdoenomgeredteworden?"Mensendiebekendstondenomhunoneerlijkheidwildenwatzemisdaanhaddenweerinordebrengen.AllendievredeinChristushaddengevonden,verlangdenernaardatandereninhunzegenzoudendelen.Dehartenvandeouderskeerdenzichtothunkinderenendehartenvandekinderentothunouders.Descheidsmurenvantrotsenhoogmoedwerdenafgebroken.Velenbeledenoprechthunschuldengezinsledenwerktenvoordeverlossingvandiegenendiezeliefhadden.VaakwerdenernstigegebedentotGodopgezonden.OveralpleittenzielenindiepezielsangstmetGod.Velenworsteldendehelenachtingebedomerzekervantezijndathuneigenzondenwarenvergevenofomtebiddenvoordebekeringvanfamilieledenofburen.

MensenuitalleklassenwildendeAdventboodschaphoren.Rijkenarm,eenvoudigeneninvloedrijkenwildenomverschillenderedenendeleervandewederkomstpersoonlijkhoren.Godhielddetegenstandersinbedwangterwijlzijnboodschappersderedenenvoorhungeloofuiteenzetten.Somswerdditgedaandooreenzwakinstrument,maarGodsGeestgafkrachtaanzijnwaarheid.DeaanwezigheidvanheiligeengelenwasvoelbaaropdezebijeenkomsteneniederedagnamenmeermensendeAdventwaarheidaan.

Wanneerdebewijzenvoordespoedigewederkomstnaarvorenwerdengebracht,luisterdengrotegroepenmenseninademlozestiltenaardeernstigewoorden.

Hemelenaardeschenennaarelkaartoetekomen.Godskrachtwerddoorjongenoudgevoeld.Demensenkeerdennaarhuisterugmeteenliedopdelippenendeblijdetonenklonkendoordestiltevandenacht.Niemanddiedezebijeenkomstenheeftbijgewoond,kanooitdediepsteernstdieervanuitgingvergeten.

DeverkondigingvaneendatumvoordewederkomstvanChristusriepgrotetegenstandopbijvelemensenuitalleklassen,vandepredikantopdekanseltotdemeestonbezonnen,hemeltergendezondaar.Dewoordenvandeprofetiegingeninvervulling:Ditvooralmoetgijweten,daterindelaatstedagenspottersmetspotternijzullenkomen,dienaarhuneigenbegeertenwandelen,enzeggen:Waarblijftdebeloftevanzijnkomst?Wantsedertdevaderenontslapenzijn,blijftalleszó,alshetvanhetbeginderscheppingafgeweestis."(2Petrus3:3,4).

VelendiebeweerdendatzeJezusliefhadden,zeidendatzenietshaddentegendeboodschapvandewederkomst,maarwéltegenhetvaststellenvaneendatum.MaarGodsalziendoogdoorzaghunharten.ZijwildennietwetendatChristuszouterugkomenomdewereldingerechtigheidteoordelen.Zewarenontrouwedienstknechtengeweest,hunwerkwasnietbestandtegenhetonderzoekvaneenGoddiedehartendoorzoektenzewarenbangomhunGodteontmoeten.ZoalsdeJodententijdevanChristus'eerstekomstwarenzijnietbereidChristusteverwelkomen.ZijweigerdennietalleenteluisterennaardeduidelijkeargumentenuitdeBijbelmaardrevendespotmethendieChristusverwachtten.SatanenzijnengelenjuichtenenspottenmetChristusenzijnheiligeengelenomdatmensendiezichvoorzijnvolgelingenuitgavenzóweinigliefdevoorHemoverhaddendatzenieteenswildendatHijterugkeerde.DemensendiehetAdventgeloofnietwildenaannemen,zeidenmeestal:Dochvandiedagenvandieureweetniemand."Devolledigetekstluidtechter:Dochvandiedagenureweetniemand,ookdeengelenderhemelenniet,ookdeZoonniet,maardeVaderalleen."(Mattheüs24:36).

DewareAdventgelovigengaveneenduidelijkeensteekhoudendeverklaringvandezetekstentoondenaandatdeanderendezetekstgeweldaandeden.DezewoordenzijndoorChristusuitgesprokenindatgedenkwaardigegesprekopdeOlijfbergnadatHijdetempelvoordelaatstekeerhadverlaten.ZijndiscipelenhaddenHemgevraagd:Zegons,wanneerzaldatgeschieden,enwatishettekenvanuwkomstenvandevoleindingderwereld?"Jezusheefthunverscheidenetekenengegevenenheeftgezegd:Zomoetookgij,wanneergijditallesziet,

weten,dathetnabijis,voordedeur?"(vers3,33).

MenmagdeeneuitspraakvanChristusnietgebruikenomdeandereteniettedoen.Hoewelniemanddedagenhetuurvanzijnwederkomstkent,wordtonsgeleerdenwordtvanonsverwachtdatwijwetenwanneerzijnkomstnabijis.Erwordtonsookgeleerddatalswijgeenaandachtschenkenaanzijnwaarschuwingenalswijweigerenofvergetentelettenopzijnkomst,onslotevenergzalzijnalsdatvandemensendieleefdenindedagenvanNoach,dieooknietwistendatdezondvloedzoukomen.

Degelijkenisinhetzelfdehoofdstuk,waarindetrouwe,verstandigedienstknechtwordtvergelekenmetdeslechte,enwaarinhijdieinzijnhartgezegdheeft:MijnHeerblijftuit",veroordeeldwordt,toontaanhoeChristuszijnvolgelingendieHijwakendevindtendiezijnwederkomstverkondigen,zalbeschouwenenhoeHijdeanderendieditnietdoenzalbeoordelen.Hijzegt:Waaktdan!"

Zaligdieslaaf,diezijnheerbijzijnkomstzóbezigzalvinden."(vers42,46).Indiengijdannietwakkerwordt,zalIkkomenalseendief,engijzultnietweten,opwelkuurIkuzalovervallen."(Openbaring3:3).

PaulusspreektovereengroepmensendiezullenwordenverrastdoordewederkomstvanChristus.Immers,gijweetzelfzeergoed,datdedagdesHerenzókomt,alseendiefindenacht.Terwijlzijzeggen:hetis(alles)vredeenrust,overkomthun,alsdeweeëneenzwangerevrouw,eenplotselingverderf,enzijzullengeenszinsontkomen."MaarhijvoegtervoordegenendiewélaandachthebbengeschonkenaandewaarschuwingvandeHeernogaantoe:Maargij,broeders,zijtnietindeduisternis,zodatdiedagualseendiefovervallenzou;wantgijzijnallenkinderendeslichtsenkinderendesdags."(1Tessalonicenzen5:2-5).

ZowerdduidelijkbewezendatdeBijbeldemensengeenenkeleredengeeftomniettewetendatdewederkomstvanChristusnabijis.Maarzijdiealleeneenuitvluchtzochtenomdewaarheidteverwerpen,luisterdennietnaardezeuitlegendewoordenDochvandiedagendieureweetniemand"werdenvoortdurendrondgebazuinddoordestoutmoedigespottersenzelfsdoorpredikantendiebeweerdendatzeChristuspredikten.Toendemensenuithungeestelijkeslaapwerdenwakkergeschudennaardewegderzaligheidbegonnentevragen,steldengodsdienstigeleiderszichoptussenhenendewaarheidenprobeerdenhunvreestemilderendooreenverkeerdeuitlegvanhetWoordvanGod.

Ontrouwewachtersdedenmeeaanhetwerkvandegroteverleiderenriepen:Vrede,vrede!"opeenogenblikdatGodhethelemaalnietovervredehad.ZoalsdeFarizeeëninChristus'dagenweigerdenvelenhetKoninkrijkderhemelenbinnentegaanenhieldenookdeanderendiedatwélwildentegen.Hetbloedvandezezielenzalvanhunhandenwordengeëist.Denederigsteenmeesttoegewijdemensenindekerkennamengewoonlijkdeboodschapheteerstaan.ZijdiedeBijbelzelfonderzochten,moestenwelhetonbijbelsekaraktervandepopulaireopvattingenoverdeprofetieinzienenoveralwaardemensennietonderinvloedvandepredikantenstonden,overalwaarzeGodsWoordzelfkondenonderzoeken,hoefdenzedeAdventboodschapmaarmetdeSchrifttevergelijkenomhetgoddelijkegezagvandieboodschapvasttestellen.

Velenwerdendoorhunongelovigebroedersvervolgd.Sommigegelovigenwarenbereidoverhunverwachtingentezwijgenalszehunfunctieindekerkmochtenblijvenuitoefenen.AnderenwarenechtervanmeningdatzeGodniettrouwwarenalszezwegenoverdewaarheiddieHijhunhadtoevertrouwd.VelenwerdenuithunkerkenverstotenomdatzeopenlijkhungeloofindewederkomstvanChristusbeleden.Voordegelovigendieopdezemanierinhungeloofwerdenbeproefd,brachtendewoordenvandeprofeetJesajatroost:Uwbroedersdieuhaten,dieuverstotenommijnsnaamswil,zeggen:DatdeHEREzijnheerlijkheidtone,opdatwijuwvreugdeaanschouwen.

Maarzijzelfzullenbeschaamdstaan."(Jesaja66:5).

EngelenGodsvolgdenderesultatenvandewaarschuwingmetdegrootstebelangstelling.Wanneerdeboodschapalgemeenwerdverworpenineenkerkkeerdendeengelenzichbedroefdaf.MaarerwarennogvelendienognietopdeproefwarengesteldinverbandmetdeAdventwaarheid.Velenwerdenmisleiddoorhunman,vrouw,oudersofkinderen.Menbeweerdedatzealzondigdenalszenaardeketterijendiedeadventistenverkondigden,luisterden.Deengelenkregendeopdrachtzorgvuldigtewakenoverdezemensen,wanterzounogmeerlichtvandetroonvanGodophenschijnen.

MeteenonuitsprekelijkverlangenzagendegelovigendiedeboodschaphaddenaangenomenuitnaardewederkomstvanhunHeiland.HetogenblikwaaropzeHemhooptenteontmoetennaderdesnel.Zijwachttendattijdstipkalmengelatenaf.ZijleefdenvoortdurendincontactmetGodenhaddenaleenvoorsmaakvandevrededieerzouheersenineengelukzalighiernamaals.

Niemanddiedezehoopenditvertrouwenheeftgehad,kandieheerlijkeuren,inafwachtingdoorgebracht,vergeten.Enkelewekenvóórdietijdhadmenallewereldsezakengrotendeelsaandekantgezet.Deoprechtegelovigenonderzochtenelkegedachteenelkgevoelalsofzeophunsterfbedlagenenoverenkeleurenhunogenvoorgoedzoudensluiten.Erwerdengeenhemelvaartsklederen"(Zieaanhangsel)gemaakt,maariedereenhadbehoefteaandeinnerlijkezekerheiddathijbereidwaszijnVerlosserteontmoeten.Hunwittegewadenwarendereinheidvanziel,enkaraktersdiedoorhetverzoenendbloedvanChristusvandezondewarengereinigd.WasermaaronderdemensendieGodskinderenbewerentezijnnogdezelfdebereidheidtotgewetensonderzoekenhetzelfdeoprechte,vastegeloof!AlszijzichopdezelfdemanierwarenblijvenverootmoedigenvoorGodenalszijmetdezelfdeaandrangmethunsmeekbedentotdetroondergenadewarengekomen,zoudenzijveelrijkereervaringenhebbengehaddannuhetgevalis.Erwordtteweiniggebeden,meniszichveelteweinigbewustvandezondeendoorhetgebrekaaneenlevendgeloofblijvenvelenverstokenvandegenadedieonzeVerlosserhunzoovervloedigwilschenken.

Godwildezijnvolktoetsen.Zijnhandbedekteeenfoutindeberekeningvandeprofetischetijdperken(ZieaanhangselonderProfetischetijdperken").Deadventistenhebbendefoutnietontdekt,maarhungeleerdstetegenstandersevenmin!Delaatstgenoemdenzeiden:Jullieberekeningvandeprofetischetijdperkenisjuist.Ermoetietsbelangrijksgebeuren,maarnietwatMillervoorspelt.HetisdebekeringvandewereldennietdewederkomstvanChristus."(Zieaanhangsel,Profetischetijdperken").

HetvastgesteldetijdperkwasverstrekenenChristuswasnietverschenenomzijnvolkteverlossen.ZijdiemetoprechtgeloofenvolliefdenaarhunVerlosserhaddenuitgekeken,warenbitterteleurgesteld.EntochwerdenGodsplannenuitgevoerd.HijonderzochtdehartenvandemensendiezeidendatzeopJezuswachtten.Voorvelenonderhenwasvreesdeenigedrijfveer.Hungeloofsbelijdenishadgeeninvloedgehadophunhartofophunleven.Toendeverwachtegebeurteniszichnietvoordeed,zeidendezemensendatzenietteleurgesteldwaren.ZehaddennooitgeloofddatChristusechtzouterugkomen.Zijwarendeeerstenommetdeteleurstellingvandewaregelovigendespottedrijven.

MaarJezusendehemelseheerscharenkekenvolliefdeenmedelijdennaardebeproefdeengetrouwe,maarteleurgesteldegelovigen.Alsdesluierdiede

zichtbarevandeonzichtbarewereldscheidt,weggeschovenhadkunnenworden,zoumenengelenhebbengeziendietotdezestandvastigegelovigenkwamenomhentegendepijlenvanSatantebeschermen.

21-Eenwaarschuwingverworpen

WilliamMillerenzijnmedewerkerswildendoordeverkondigingvandewederkomstdemensenalleenbewustmakenvandenoodzaakzichophetoordeelvoortebereiden.Zehaddenernaargestreefddegelovigendewarehoopvandegemeentetelerenkennenenhenbewusttemakenvanhunbehoefteaaneenrijkerechristelijkeervaring.ZijspandenzichookinomonbekeerdemensentewijzenophunverplichtingonmiddellijktotinkeertekomenenzichtotGodtebekeren.Zijprobeerdendemensenerniettoeovertehalenzichbijéénofanderesekteofgodsdienstigegroeperingaantesluiten.Zewerktenonderallegroeperingenensekten,maarlietenzichnietinmethunorganisatieofkerktucht.

Millerzei:Bijmijnpredikinghebikernooitnaarverlangdofaangedachtbelangentedienendieinstrijdzoudenzijnmetdievandebestaandekerkenofomééndaarvantebevoordelentennadelevandeandere.Ikhebzeallemaalwillenhelpen.AangezienikvandeveronderstellinguitgingdatallechristenenzichzoudenverheugenoverhetvooruitzichtvanChristuswederkomstendatzijdieerandersoverdachtendanik,deanderendiedezeleerwelaannamendaaromnietminderzoudenliefhebben,koniknietinziendaterafzonderlijkebijeenkomstenmoestenwordengehouden.MijnenigdoelwaszielentotGodtebrengen,dewereldtewaarschuwenvoorhetkomendeoordeelenmijnmedemensenaantesporenzichzóvoortebereidendatzehunGodinvredezoudenkunnenontmoeten.Deovergrotemeerderheidvandemensendiedoormijninspanningenwerdenbekeerd,slotenzichaanbijdebestaandekerken.(Bliss,p.328).

Daarzijnwerkoverhetalgemeendepositievandekerkenversterkte,stondmenerenigetijdgunstigtegenover.Maartoenpredikantenengodsdienstigeleiderszichtegenhetadventismebegonnenteverzettenenelkediscussieoverhetonderwerpdekopwildenindrukken,dedenzedatnietalleenvanafdekansel,maarzeontzegdenhunledenookhetrechteenpreekoverdewederkomstbijtewonenofzelfsmaaroverhunverwachtingentesprekenopdesocialebijeenkomstenvandekerk.Opdiemanierkwamendegelovigenineenzeermoeilijkparket.Zijhieldenvanhunkerkenwildendienietverlaten,maaralszijzagenhoeGodsWoordwerdonderdruktenhoordendatzeniethetrechthaddendeprofetieënzelfteonderzoeken,vondenzijdatzeGodniettrouwwarenalszezichdaarbijneerlegden.ZekondendemensendieGodsWoordprobeerdente

onderdrukkennietalsledenvanChristusgemeente,eenpijlerenfundamentderwaarheid,beschouwen.Daarommeendenzehetrechttehebbenhunvroegerebandenteverbreken.Indezomervan1844verlietenongeveervijftigduizendmensenhunkerken.

IndietijdwasereeningrijpendeveranderingmerkbaarindekerkenvandeVerenigdeStaten.Indeloopderjarenhaddendekerkenzichhoelangerhoemeeraandegebruikenengewoontenvandewereldaangepastenwashungeestelijklevenindezelfdemateachteruitgegaan,maarindatjaarwarenerinbijnaallekerkenvanhetlandbewijzenvaneenplotseenduidelijkeafval.Hoewelniemandeenverklaringvoordeoorzaakscheentekunnengeven,washetverschijnselzelfoveralmerkbaarenwerderindeperseninprekencommentaaropgegeven.OpeenvergaderingvandeouderlingenraadvanPhiladelphiazeiBarnes,schrijvervaneenveelgebruiktebijbelcommentaarenpredikantvanéénvandebelangrijkstekerkenindiestad,dathijaltwintigjaarpredikantwasennognooit-totdelaatsteAvondmaalsviering-dezetekenenhaduitgedeeldzonderdatbijdiegelegenheideenaantalnieuweledenindegemeentewarenopgenomen.Nuwarenerechtergeenopwekkingen,geenbekeringen,geenduidelijkegroeiingenadeonderdegelovigen;niemandkwamhemopzoekenomoverdeverlossingtespreken.Doordebloeivanhetzakenlevenendebeterevooruitzichtenvoorhandelenindustrieisereengroterewereldsgezindheid.Endatgeldtvoorallekerken.(CongregationalJournal,23mei1844).

IndemaandfebruarivanhetzelfdejaarzeiprofessorFinneyvanhetOberlinCollege:Wijstellenvastdatdeprotestantsekerkenvanonslandoverhetalgemeenonverschilligòfvijandigstaantegenoverbijnaallemorelehervormingenvanonzetijd.Erzijnhierendaarweluitzonderingen,maarzezijnniettalrijkgenoegomietsaftedoenaandealgemeenheidvanhetverschijnsel.Wijhebbenookeenanderfeitvastgesteld;debijnaalgemeneafwezigheidvaneeninvloedtotopwekkingindekerken.Onverschilligheidopgeestelijkgebiedoverheerstbijnaallesenisergdiepgeworteld.Degodsdienstigepersvanhethelelandgetuigtdaarvan...Kerkledenbeginnenopgroteschaalverslaafdterakenaandemode,-zegaanhandinhandmetongelovigennaarfeestjes,danspartijen,enz...Maarwehoevennietuitteweidenoverditpijnlijkeonderwerp.Hetisalerggenoegdateraltijdmeerenduidelijkerebewijzenzijndieaantonendatdekerkenoverhetalgemeenergaanhetontaardenzijn.ZezijnzeervervanGodafgedwaaldenHijheeftZichvanhenteruggetrokken.

EenverslaggevervandeReligiousTelescopeschreef:Wijhebbennognooitzonalgemenegeloofsafvalmeegemaaktalsnu.Hetwordtechttijddatdekerkwakkerwordtengaatzoekennaardeoorzaakvandezecrisis,wantiedereendieSionliefheeftmoetditverschijnselalseenplaagbeschouwen.Wanneerwebedenkenhoeweinigechtebekeringenerzijnenhoeontzettendonbeschaamdenhartvochtigdezondarenzijn,danroepenwijonwillekeuriguit:`IsGoddannietmeerbarmhartig?of`Isdedeurvandegenadealgesloten?

Zontoestandkomtnooitvoorzonderdaterookeenoorzaakvoorisindekerk.Degeestelijkeduisternisdievolken,kerkenenpersonenomhult,isniettewijtenaandewillekeurigeterugtrekkingvandebijstandvandegoddelijkegenadedoorGodzelf,maarontstaatdoordeverwaarlozingenverwerpingvanhetgoddelijklichtdoordemensen.EentreffendvoorbeeldhiervanvindenweindegeschiedenisvanhetJoodsevolktentijdevanChristus.DoorhunliefdevoordewereldenhetvergetenvanGodenzijnWoordwashunverstandverduisterdenwashunhartwereldsenzinnelijkgeworden.DaardoorwistenzenietsafvandekomstvandeMessiaseninhunhoogmoedenongeloofverwierpenzijdeVerlosser.MaarzelfstoenheeftGodhetJoodsevolknietafgesnedenvandekennisvanofdeelnameaandezegeningenvandeverlossing.Maarzijdiedewaarheidhaddenverworpen,verlangdenhelemaalnietmeernaarhetgeschenkvandehemel.Zehaddendeduisternisvoorgesteldalslichtenhetlichtalsduisternis,totdathetbeetjelichtdatzenoghaddeninduisterniswasovergegaan.Enhoegrootwasdieduisternis!HetiséénvanSatansmethodendemensenhungodsdienstigevormentelatenbehoudenalsdewaregodsvruchtmaarontbreekt.NahunverwerpingvanhetevangelieblevendeJodenijverigdoorgaanmethunouderituelehandelingen.Zijhieldenhunnationaleexclusiviteithardnekkiginstand,terwijlzijzelfwelmoestentoegevendatGodnietlangerinhunmiddenwas.DeprofetievanDaniëlweeszoduidelijkopdetijdvandekomstvandeMessiasenvoorzegdezoonmiskenbaarzijndooddatzijhetonderzoekvandieprofetietegenwerkten.Tenslottesprakenderabbijneneenvloekuitoveriedereendiedetijdwildeberekenen.HetvolkvanIsraëlheeftindeeeuwendiedaaropvolgdeninblindheidenonboetvaardigheidgeleefd,hetstondonverschilligtegenoverdeedelmoedigeaanbiedingentotverlossing,hetwildenietswetenvandezegeningenvanhetevangelie;ditiseenernstigeenvreselijkewaarschuwingtegenhetgevaardatmenlooptalsmenlichtuitdehemelverwerpt.

Dezelfdeoorzakenhebbenaltijddezelfdegevolgen.Wiezijnplichtsgevoelopzettelijkonderdruktomdathetnietinovereenstemmingismetzijnneigingen,

zalopdenduurgeenonderscheidmeerkunnenmakentussenwaarheidendwaling.Hetverstandwordtverduisterd,hetgewetenwordtafgestompt,hethartwordtverhardendegeestwordtvanGodvervreemd.Waardeboodschapvangoddelijkewaarheidwordtverworpenofveracht,wordtdekerkinduisternisgehuld,verkillengeloofenliefde,ensluipenvervreemdingentweedrachtbinnen.Deledenvandegemeentewijdenhunbelangstellingenkrachtenaanhetnajagenvanwereldsezakenendezondarenwordenverhardinhunonboetvaardigheid.

DeboodschapvandeeersteengelinOpenbaring14,diedeurevanGodsoordeelaankondigteneenberoepdoetopdemensenomGodtevrezenenHemeertegeven,wasbedoeldomscheidingtebrengentussendewarekinderenvanGodendeverderfelijkeinvloedvandewereldenmoesthenertoeaanzettenzichbewusttewordenvanhuneigenwereldsgezindheidenafvalligheid.IndezeboodschapheeftGoddegemeenteeenwaarschuwinggezonden,die-alszewasaanvaard-eeneindzouhebbengemaaktaanhetkwaaddathenvanGodverwijderde.Alszijdezeboodschapuitdehemelhaddenaangenomen,hunhartenvoorGodhaddenverootmoedigdenerinalleoprechtheidnaarhaddengestreefdzichvoortebereidenominzijnaanwezigheidteleven,zoudendeGeestendekrachtGodszichonderhengeopenbaardhebben.Degemeentezouweerdiegezegendeeenheid,hetgeloofendeliefdehebbengekenddiebestondenindetijdvandeapostelen,toendegelovigenéénvanhartengeestwarenenhetwoordvanGodmetvrijmoedigheidspraken,toendeHeredagelijksaandekringtoevoegde.(Handelingen4:32,31;2:47).

AlsGodsvolkhetlichtwildeaannemenzoalshetvanuitzijnWoordtothenkomt,zoudenzijdeeenheidbereikenwaarvoorChristusheeftgebeden,eeneenheiddiedoordeapostelwordtbeschrevenalsdeeenheiddesGeestestebewarendoordebanddesvredes.Hijzegt:(Eris)éénlichaam,enéénGeest,gelijkgijookgeroepenzijtindeenehoopuwerroeping,éénHere,ééngeloof,ééndoop.(Efeziërs4:3-5).DegelovigendiedeAdventboodschaphaddenaangenomen,hebbendezegezegenderesultatenervaren.Zijkwamenuitverschillendekerken,maardescheidsmurendietussendeverschillendekerkenbestonden,werdenmetdegrondgelijkgemaakt.Tegenstrijdigegeloofspuntenwerdenweggewerkt.DeonbijbelseverwachtingvaneenduizendjarigrijkopaardevoorChristuswederkomstwerdopgegeven.Verkeerdeopvattingenoverdewederkomstwerdenrechtgezet.Hoogmoedengelijkvormigheidaandezewereldwerdenprijsgegeven.Hetverkeerdedatmenhadgedaanwerdweergoedgemaakt.Dehartenwerdenverenigdindeheerlijkstegemeenschap.Liefde

envreugdeoverheerstenalles.Alsdezeleerdittotstandheeftgebrachtvoordeweinigendiehaarhebbenaangenomen,hadzehetzelfdekunnendoenvooralleanderen,alszehaarookhaddenaangenomen.

Maardekerkenhebbenoverhetalgemeendewaarschuwingverworpen.HunpredikantenzoudenalswachtersoverhethuisIsraëlsdeeerstenmoetenzijngeweestomdetekenenvanChristuswederkomstteonderscheiden,maarzehaddendewaarheidnochdoorhetgetuigenisvandeprofeten,nochdoordetekenendestijdslerenkennen.Naarmatewereldseverwachtingenenambitieshunhartenhaddenvervuld,warendeliefdevoorGodenhetgeloofinzijnWoordverkoeld.ToendeAdventboodschapwerdverkondigd,wektedatslechtshunvooroordeelenongeloofop.Hetfeitdatdeboodschapgrotendeelsdoorlekenwerdverkondigd,werdalseenargumentertegenbeschouwd.ZoalsvroegerwerdondankshetduidelijkegetuigenisvanGodsWoorddevraaggesteld:HeeftsomséénvandeoversteninHemgeloofd,ofvandeFarizeeën?Toenzeinzagenhoemoeilijkhetwasomdeargumentendieopdeprofetischetijdrekeningwarengebaseerdteweerleggen,werktenvelenhetonderzoekvandeprofetieëntegenenbeweerdenzedatdeprofetischeboekenverzegeldwarenennietkondenwordenbegrepen.Zeerveelmensensteldeneenblindvertrouweninhunpredikantenenweigerdennaardewaarschuwingteluisteren.Anderenwarenwelvandewaarheidovertuigd,maardurfdenernietopenlijkvooruittekomenuitvreesdatzeuitdesynagogezoudenwordengebannen.DeboodschapdieGodhadgezondenomzijngemeentetelouterenentereinigen,beweesheelduidelijkdatervelenwarendiehunhartaandezewereldhaddenverpandinplaatsvanhetaanChristustegeven.Debandenwaarmeezeaandeaardewarengebonden,warensterkerdandeaantrekkingskrachtvanboven.Zijgavenerdevoorkeuraanteluisterennaardestemvandewereldsewijsheidenkeerdenzichafvandeboodschapderwaarheid,diehethartdoorzoekt.

Doorhunverwerpingvandewaarschuwingvandeeersteengelhebbenzeookdemiddelenverworpendiedehemelvoorhunherstelhadgeschonken.Zehebbendegenadigeboodschapperverworpen,diehetkwaaddatscheidingbrachttussenhenenGodtenietzoudoen.Zehebbentoenmeteennoggroterverlangendevriendschapvandewereldgezocht.Datwasdeoorzaakvandevreselijkewereldsgezindheid,deafvalligheidendegeestelijkedooddiein1844indekerkenbestond.InOpenbaring14wordtdeeersteengelgevolgddooreentweede,dieuitroept:Gevallen,gevallenishetgroteBabylon,datvandewijnvandehartstochtzijnerhoererijaldevolkerenheeftdoendrinken.(Openbaring14:8).DetermBabylonisafgeleidvanBabelenbetekentverwarring.Deze

naamwordtindeSchriftgebruiktomverschillendevormenvanvalseofafvalligegodsdienstaanteduiden.InOpenbaring17wordtBabylonvoorgestelddooreenvrouw-eenbeelddatindeBijbelwordtgebruiktalshetsymboolvaneengemeente;eendeugdzamevrouwstelteenreinegemeentevooreneenonreinevrouwstelteenafvalligegemeentevoor.IndeBijbelwordthetheiligeenonveranderlijkekaraktervandeverhoudingtussenChristusenzijngemeentevoorgestelddoordehuwelijksband.DeHereheeftzijnvolkmetZichzelfverbondendooreenplechtigverbond:HijheeftbeloofddatzijzijnvolkzoudenzijnenzijhebbenbeloofdvanHemenvanHemalleentezijn.Hijzegt:IkzaluMijtotbruidwervenvooreeuwig:IkzaluMijtotbruidwervendoorgerechtigheidenrecht,doorgoedertierenheidenontferming.(Hosea2:18).Enook:IkbenHeeroveru.(Jeremia3:14).PaulusgebruikthetzelfdebeeldinhetNieuweTestamentwanneerhijzegt:Wantikhebuverbondenaanéénman,omualseenreinemaagdvoorChristustestellen.(2Korintiërs11:2).

DeontrouwvandegemeentetegenoverChristusblijktuithetfeitdatzijHemhaarvertrouwenenliefdenietschenktendatzijdezielinbeslaglaatnemendoorliefdevoorwereldsezaken.Dezeontrouwwordtvergelekenmethetverbrekenvandehuwelijksbelofte.DezondedieIsraëlheeftbegaandoorzichvandeHereteverwijderen,wordtdoorditbeeldvoorgesteldendewonderbaarlijkeliefdevanGod,diezijdaardoorafgewezenhebben,wordtdoordezetreffendewoordenuitgedrukt:Ikgingonderedeeenverbondmetuaan,luidthetwoordvandeHereHERE;zowerdgijdemijne.Engijwerduitermateschoon,ja,hetkoningschapwaardig.Zogingereenroepvanuuitonderdevolkenvanwegeuwschoonheid,wantdiewasvolmaakt,dankzijdesieradenwaarmeeikugetooidhad(...).Maargijhebtopuwschoonheidvertrouwdenontuchtgepleegd,trotsopuwfaam,engijhebtaaniederevoorbijgangeruwontuchtopgedrongen:hetzouvoorhemzijn.Zonoverspeligevrouw,dievreemdenaanhaalt,terwijlzijgehuwdis!Zoalseenvrouwontrouwwordtaanhaarvriend,zozijtgijMijontrouwgeworden,huisIsraëls,luidthetwoorddesHeren.(Ezechiël16:8,13-15,32;Jeremia3:20).

InhetNieuweTestamentwordenwoordenvangelijkestrekkinggerichttotmensendiezichchristenennoemen,maardevriendschapvandewereldverkiezenbovenGodsgunst.DeapostelJacobuszegt:Overspeligen,weetgijniet,datdevriendschapmetdewereldvijandschaptegenGodis?Wieduseenvriendderwereldwilzijn,wordtmetterdaadeenvijandvanGod.

InOpenbaring17lezenwijdatdevrouw(Babylon)gehuldwasinpurperen

scharlakenenrijkversierdmetgoud,edelgesteenteenpaarlen,enzijhadinhaarhandeengoudenbeker,volgruwelen,endeonreinhedenvanhaarhoererij.Enophaarvoorhoofdwaseennaamgeschreven,eengeheimenis:hetgroteBabylon,moedervandehoeren.Deprofeetzegt:EnikzagdevrouwdronkenvanhetbloedderheiligenenvanhetbloeddergetuigenvanJezus.Babylonwordtooknoggenoemddegrotestad,diehetkoningschapheeftoverdekoningenderaarde.(Openbaring17:4-6,18).

Romeisdemachtdiezoveleeeuwenachtereeneendespotischeheerschappijheeftgevoerdoverdekoningenvandechristelijkewereld.Hetpurperenscharlaken,hetgoud,deedelstenenendeparelsgeveneenduidelijkbeeldvandeprachtenkoninklijkepraaldiedehoogmoedigepausvanRometentoonspreidt.VangeenenkeleanderemachtkanmenmethetvolsterechtzeggendatzijdronkenisvanhetbloedderheiligenalsjuistvandiekerkdiedevolgelingenvanChristuszowreedheeftvervolgd.Babylonwordterookvanbeschuldigdineenonwettigeverhoudingmetdekoningenderaardetehebbengeleefd.DoorvanGodaftewijkeneneenverbintenismetdeheidenenaantegaan,isdeJoodsegemeenteeenhoergeworden,Rome,datzichzelfopgelijkaardigewijzeheeftverdorvendoorhetzoekenvansteunbijwereldlijkemachten,hoorthetzelfdeoordeeloverzichuitspreken.Babylonwordtdemoedervandehoerengenoemd.HaardochtersmoetendandekerkenvoorstellendiehaarleerenoverleveringonderschrijvenenhaarvoorbeeldvolgendoordewaarheidopteofferenenGodsgoedkeuringprijstegeventeneindeeenonwettigeverbintenismetdewereldaantegaan.DeboodschapvanOpenbaring14,diedevalvanBabylonvoorzegt,moetvantoepassingzijnopgodsdienstigegroeperingendieeensreinwaren,maarnuverdorvenzijn.Aangeziendezeboodschapvolgtopdewaarschuwingtegenhetoordeel,moetzeindeeindtijdwordenverkondigdenkanzedusbetrekkinghebbenopderooms-katholiekekerk,wantdiekerkisaleeuwenafvallig.BovendienwordtGodsvolkinhetachttiendehoofdstukvandeOpenbaringopgeroepenuitBabylontegaan.InwelkegodsdienstigeinstellingkanmenopditogenblikdeovergrotemeerderheidvandevolgelingenvanChristusvinden?Zonderenigetwijfelindeprotestantsekerken.IndetijdvanhunontstaanhebbendezekerkenedelmoedigvoorGodendewaarheidgekozen,enrusttezijnzegenophen.Zelfsdeongelovigewereldmoestdepositieveresultatendievolgdenophetaannemenvandebeginselenvanhetevangelieerkennen.DewoordenvandeprofeetEzechiëlwarenophenvantoepassing:Zogingereenroepvanuuitonderdevolkenvanwegeuwschoonheid,wantdiewasvolmaakt,dankzijdesieradenwaarmeeIkugetooidhad,luidthetwoordvandeHereHERE.Maarzezijngevallendoordezelfdebegeertediedevloek

endeondergangvanIsraëlwerd:dewensomdegebruikenvandegoddelozennatevolgenendevriendschapvandeongelovigentezoeken.Maargijhebtopuwschoonheidvertrouwdenontuchtgepleegd.(Ezechiël16:14,15).

VeelprotestantsekerkenvolgenRomesvoorbeeldvandeverderfelijkeverbintenismetdekoningenderaarde;destaatskerkendoorhunbetrekkingenmetdewereldlijkeoverheidendeanderekerkendoordatzijernaarstrevendegunstvandewereldtewinnen.DetermBabylon-verwarring-isheeltoepasselijkvoordezeinstellingen,daarzeallemaalbewerendathunleerbijbelsis,maartochineenbijnaontelbaaraantalsektenmetzeertegenstrijdigegeloofspuntenentheorieënuiteenvallen.

NaasteenzondigeverhoudingmetdewereldhebbendekerkendiezichvanRomehebbenafgescheidennoganderekenmerken.Eenrooms-katholiekwerkbeweertdat,alsdekerkvanRomeooitschuldigisgeweestaanafgodendienstinverbandmetdeheiligen,haardochter,deAnglicaanseKerk,daarevenschuldigaanis,daartienvanhaarkerkenaanMariazijngewijdtegenééndieaanChristusisgewijd.(RichardChalloner,TheCatholicChristianInstructed,Preface,pp.21,22).

InEenverhandelingoverhetMillenniumzegtdr.Hopkins:ErisgeenenkeleredenomaantenemendatdeantichristelijkegeestengebruikenbeperktzijntotwatmentegenwoordigdekerkvanRomenoemt.Deprotestantsekerkenhebbenveelanti-christelijkeelementenenzijnnoglangnietvollediggezuiverdvan...verdorvenheidenongerechtigheid.(SamuelHopkins,Works,vol.2,p.328).Dr.GuthrieschrijftoverdeafscheidingvandepresbyteriaansekerkvandievanRomehetvolgende:DriehonderdjaargeledentradonzekerkmeteenopenBijbelinhaarbanierenmetdeleusOnderzoektdeSchriftenuitdeRooms-KatholiekeKerk.Hijsteltdandebelangrijkevraag:ZijnwijwelvollediguitBabylongegaan?(ThomasGuthrie,TheGospelinEzekiel,p.237).Spurgeonzegt:DeAnglicaanseKerkschijntoverwoekerdtezijndoorhetsacramentalisme,maardeandere,afgescheidenkerkenschijnenbijnaevenzeerdoortrokkentezijnvanongeloof.Mensenvanwiewebeterhaddenverwacht,kerenzichéénvooréénafvandegrondslagenvanhetgeloof.IkbenervanovertuigddatzelfshethartvanEngelandoverwoekerdisdooreenverderfelijkongeloofdatbovendiennogopdekanseldurfttegaanstaanenzichzelfchristelijkdurfttenoemen.

Watisdeoorsprongvandegroteafvalgeweest?Hoeisdekerkafgewekenvan

deevangelischeeenvoud?Doordegebruikenvanhetheidendomaantenemenomhetdeheidenenmakkelijktemakentothetchristendomovertegaan.DeapostelPauluszeialinzijndagen:Hetgeheimenisderwetteloosheidisreedsinwerking.(2Tessalonicenzen2:7).Gedurendedetijdvandeapostelenisdegemeentebetrekkelijkzuivergebleven.Maartegenheteindevandetweedeeeuwhaddendemeestegemeenteneengedaanteverwisselingondergaan.Deoorspronkelijkeeenvoudwasernietmeerennaarmatedeoudediscipeleninhetgrafwerdengelegd,tradenhunkinderenmetdenieuwebekeerlingenonmerkbaaropdevoorgrondengavenhetchristendomeenanderegedaante.(RobertRobinson,EccliasticalResearches,ch.6,par.17,p.51).Deverhevenbaniervanhetchristelijkgeloofwerdomlaaggehaaldomzieltjestewinnenenhetgevolgdaarvanwasdateenheidensevloedgolfdegemeentebinnenspoeldeenheidensegebruiken,praktijkenenafgodenachterliet.(Gavazzi,Lectures,p.278).Naarmatehetchristendomindegunstkwamtestaanbijensteunkreegvanwereldlijkeheersers,werdhetslechtsinnaamaangenomendoordegrotemassa.Terwijlveleninschijnchristenenwaren,blevenzeinwezenheidenen,dieinhetgeheimvooralhunafgodenaanbaden.(Ibid.,p.278).

Heeftdezelfdegeschiedeniszichnietherhaaldinbijnaelkekerkdiezichprotestantsnoemt?Toendestichters,diedewarehervormingsgeesthadden,warengestorven,tradenhunopvolgersopdevoorgrondenzorgdenvooreengedaanteverwisseling.Doordatzezichblindelingsvastklamptenaanhetgeloofvanhunvaderen,maarweigerdeniederenieuwewaarheidaantenemen,zijndekinderenvandehervormersergafgewekenvanhunvoorbeeldvannederigheid,zelfopofferingenwereldverzaking.Opdiemanierverdwijntdeoorspronkelijkeeenvoud.Eenwereldsevloedgolfspoeltdekerkbinnenenlaatheidensegebruiken,praktijkenenafgodenachter.

Ongelukkiggenoegstellenvelegelovigenvriendschapmetdewereld,dievijandschaptegenGodis,tegenwoordigbijzonderopprijs!Depopulairekerkenindechristelijkewereldzijnergafgewekenvandebijbelsemaatstafvannederigheid,zelfverloochening,eenvoudengodsvrucht.JohnWesleyzeimetbetrekkingtothetjuistegebruikvangeld:Verspilgeencentvanzonkostbaarbezitaanoverbodigeendureklerenofaanoverbodigeversierselenalleenmaaromdebegeertederogentebevredigen.Verspilhetnietaanallerleionnodigevoorwerpenvooruwhuis,aanoverbodigeofkostbaremeubelen,aandureschilderijen,prentenofgoudwerk...Geefgeencentuitomopgrotevoetteleven,omdebewonderingendelofvandemensentewinnen...Zolanguveelgelduitgeeft,zullendemensengoedvanuspreken.Zolanguinpurperengewadenen

infijnlinnengekleedgaateniederedagoverdadigleeft,zullenvelenongetwijfelduwgoedesmaak,vrijgevigheidengastvrijheidloven.Maarbetaalnietzonhogeprijsvoorhunlof.WeeslievertevredenmetdeeerdievanGodkomt.(Wesley,Works,Sermon50,TheUseofMoney).Maarinveelkerkenvanonzetijdwordendezeopvattingenverworpen.Lidzijnvaneenkerkistegenwoordigpopulairindewereld.Ministers,politici,advocaten,dokters,zakenliedensluitenzichbijeenofanderekerkaanalseenmiddelomdeachtingenhetvertrouwenvandemaatschappijtewinnenenomhuneigenwereldsebelangentebevorderen.Opdiemanierproberenzijalhunoneerlijkepraktijkenteverbergenonderdedekmantelvanhetchristendom.Deverschillendechristelijkeinstellingenwordendoorderijkdomendeinvloedvandezegedooptewereldlingengesteundenzeproberennogmeerindegunsttekomenendesteunvandemensentekrijgen.Prachtigekerken,opdemeestbuitensporigemanieringericht,wordenindedrukstestratengebouwd.Dekerkgangershebbendeduursteklerenaanenzijnvolgensdelaatstemodegekleed.Menbetaalteenhoogsalarisaaneenwelsprekendpredikantomdemensenaangenaambezigtehoudenenaantetrekken.Zijnprekenmogenniethandelenoveralgemeenvoorkomendezonden,maarmoetenvlotzijnenhetoorstrelen.Zowordenzondareninkerkregistersingeschrevenenwordenalgemeenaanvaardezondenbedektondereenschijnvangodsvrucht.

Eénvandebelangrijksteniet-kerkelijketijdschriftengeefthetvolgendecommentaaropdehoudingvanzogenaamdechristenentegenoverdewereld:Ongemerktheeftdekerktoegegevenaandetijdgeestenheeftzehaarvormenvanaanbiddingaangepastaandemodernebehoeften.Dekerkbedientzichnuinderdaadvanallemiddelendieertoebijdragendegodsdienstaantrekkelijktemaken.EenschrijverindeIndependentvanNewYorkzegthetvolgendeoverhetmethodisme:Descheidingslijntussenhetgoddelijkeenhetgoddelozevervaagtenijverigemannenaanbeidezijdenvandielijnproberenelkverschiltussenelkaarshandelwijzeengenoegensuittewissen.Depopulariteitvandegodsdienstdraagterinbelangrijkematetoebijdathetaantalmensendieerweldevoordelenvanwillenhebben,zondereerlijkaandeverplichtingentevoldoen,toeneemt.

HowardCrosbyzegt:HetiseenuitermateverontrustendezaakdatdegemeentevanChristuszoweinigbeantwoordtaanhetgeendeHeremetzijngemeenteheeftvoorgehad.NetzoalsdeIsraëlietenGoduithetooghebbenverlorendoorhunvertrouwelijkeomgangmetheidensevolken...isdegemeentenudooreenvalsbondgenootschapmeteenongelovigewerelddegoddelijkebeginselenvan

haarwarelevenaanhetprijsgeveneniszijzichaanhetovergevenaandeverderfelijke,maartochvaakverklaarbaregewoontenvaneenonchristelijkemaatschappij.ZegebruiktdaarbijargumentenentrektconclusiesdienietsvandoenhebbenmetdeopenbaringvanGodeninstrijdzijnmetelkegroeiingenade.(TheHealthyChristian:AnAppealtotheChurch,pp.141,142).

IndezevloedvanwereldsgezindheidengenotzuchtzijnzelfverloocheningenzelfopofferingomChristuswilbijnavolledigverdwenen.Sommigemannenenvrouwendienueenfunctieinonzegemeentebekleden,hebbenalskindofferslerenbrengenomietsaanChristustekunnengevenofietsvoorHemtedoen.Maaralsernugeldnodigis...hoeftmenniemandtevragenomietstegeven.Onee!Menorganiseerteenliefdadigheidsbazaar,eenontspanningsavondofgeefteenliefdadigheidsbanket-alshetmaarietsiswaardemensenplezieraanbeleven.GouverneurWashburnvandestaatWisconsinzeiinzijnnieuwjaarsboodschapvan9januari1873:Erschijnenwettennodigtezijnomscholenwaardobbelaarsgekweektwordenoptedoeken.Diescholenbestaanoveral.Dekerkdoetzonderhettebeseffenmeeaanhetwerkvandeduivel.Concerten,partys,loterijen,diesomswordengehoudenomgodsdienstigeofliefdadigeinstellingentesteunen,maarvaakookvoormindergoededoeleindenwordengeorganiseerd,zijnallemaalmanierenomaangeldtekomenzondereentegenprestatieteleveren.Erisnietsdatzozeerbijdraagttotzedenvervalengeestelijkeafstomping-vooralonderdejongeren-alshetkrijgenvangeldengoederenzondererarbeidvoortemoetenverrichten.Daareerbareburgersaandezekansspelendeelnemenenhungewetensussenmetdegedachtedathetgeldvooreengoeddoelis,ishetnietverwonderlijkdatdejongerendieinonzestaatwonenzovaakverslaafdrakenaangewoontendiebijnazekerveroorzaaktwordendoordeopwindingdiegepaardgaatmetkansspelen.

Dechristelijkekerkenzijnhoelangerhoemeerbereidzichaandewereldaantepassen.RobertAtkinsheeftineenpreekinLondeneensomberbeeldgeschilderdvanhetgeestelijkvervalinEngeland:Dewarerechtvaardigenzijninaantalafgenomenenniemandbekommertzicherom.Degelovigenvanvandaag-ongeachttotwelkekerkzebehoren-hebbenzichaandewereldaangepast,zezijngemakzuchtigenwillendooranderenwordengewaardeerd.ZezijngeroepenommetChristustelijden,maarschrikkenalterugvooreenverwijt...Afvalligheid,afvalligheid,afvalligheidisindegevelvanelkekerkgebeiteld.Enalszijdatwistenenhetvoelden,zouernoghoopzijn,maarhelaas,zijzeggen:`Wijzijnrijkenwijhebbenonsverrijktenhebbenaannietsgebrek.(SecondAdventLibrary,tractNo.39).

DegrotezondedieBabylontenlastewordtgelegd,isdatzevandewijnvandehartstochtharerhoererijaldevolkentedrinkenheeftgegeven.Dezebedwelmendebekerdiezijaandewereldgeeft,steltdevalseleervoordiezeheeftaangenomendoorhaaronwettigeverbintenismetdegrotenvandezeaarde.Vriendschapmetdewereldheefthetgeloofvandekerkverdorvenenzijoefentophaarbeurteenverderfelijkeinvloeduitopdewerelddoorhetonderwijzenvanvalseleerstellingen,dieinstrijdzijnmetdeduidelijkeuitsprakenvandeHeiligeSchrift.

RomeheeftdemensendeBijbelonthoudenenheeftgeëistdatallemenseninplaatsdaarvanhaarleerzoudenaannemen.DeHervormingheeftdeBijbelaandemensenteruggegeven.MaarishetnietheelvaakzodatindekerkenvanonzetijddemensengeleerdwordthungeloofenhunleerstellingenveeleeropdegeloofsbelijdenisdanopdeSchrifttebouwen?CharlesBeecherheeftoverdeprotestantsekerkengezegd:Zijdeinzenmetdezelfdegevoeligheidterugvooreenhardwoordtegenhungeloofsijveralsdeheiligevadersgedaanzoudenhebbenvooreenhardwoordtegendetoenemendevereringvanheiligenenmartelaren,eenvereringdiezijzelfaanmoedigden...DeprotestantsekerkenhebbenhuneigenenelkaarshandenzovastgebondendatniemandergenspredikantkanwordenzondereenofanderboekaantenemennaastdeBijbel...ErisnietsdenkbeeldigsindeuitspraakdatdemachtvandegeloofsbelijdenistegenwoordigdeBijbelopdezelfdemanierbegintteverbiedenalsRomedatgedaanheeft,maaropeensubtieleremanier.(PreekoverTheBibleaSufficientCreed,gehoudenteFortWayne,Indiana,22februari1846).WanneertrouwelerarenGodsWoorduitleggen,zeggengeleerdemannen-predikantendiedeSchriftbewerentekennen-datdegezondeleerketterijisenbrengendegenendienaarwaarheidzoekendaardooropeendwaalspoor.AlsdewereldniethopeloosbedwelmdwasdoordewijnvanBabylonzoudengrotegroepenmensenovertuigdenbekeerdwordendoordeduidelijke,scherpsnijdendewaarheidvanGodsWoord.Maarhetgeloofblijktzoverwardentegenstrijdigtezijndatdemensennietwetenwatzealswaarheidmoetenaannemen.Deschuldvandeonboetvaardigheidvandewereldligtbijdekerk.

DeboodschapvandetweedeengelvanOpenbaring14werdvoorheteerstindezomervan1844verkondigdenwastoeninhetbijzondervantoepassingopdekerkenvandeVerenigdeStaten,waardewaarschuwingvoorhetoordeelopzeergroteschaalwasverkondigd,maardoordemeestenwasverworpenenwaardeafvalindekerkenhetsnelstwasgeweest.Deboodschapvandetweedeengel

gingechternietvollediginvervullingin1844.IndekerkenwasertoeneenmoreelvervalomdatzehaddengeweigerdhetlichtvandeAdventboodschapaantenemen.Tochwasditzedenvervalnietvolledig.Omdatzevolharddeninhunafwijzingvandewaarheidvoordezetijd,zijnzesteedsdiepergezonken.Tochkanmennognietzeggen:Babylonisgevallen...omdatzijaldevolkenvandewijnvandehartstochtharerhoererijheeftdoendrinken.Ditisnognietmetallevolkengebeurd.Degeestvanaanpassingaandewereldendeonverschilligheidtegenoverdebeslissendewaarheidvooronzetijdbestaanenhebbenterreingewonnenindeprotestantsekerkeninallelandenvandechristelijkewereldendezekerkenvallenookonderhetplechtigeenvreselijkeoordeelvandetweedeengel.Maardeafvalheeftzijndieptepuntnognietbereikt.

DeBijbelzegtdatvoordewederkomstvanChristus,Satanmetallerleikrachten,tekenenenbedrieglijkewonderen,enmetallerleiverlokkendeongerechtigheidzalwerken.Zijdiedeliefdetotdewaarheidnietaanvaardhebben,waardoorzijhaddenkunnenbehoudenwordenzulleneendwalingontvangen,diebewerkt,datzijdeleugengeloven.(2Tessalonicenzen2:9-11).Paswanneerdezevoorwaardeisvervuldenindehelechristelijkewerelddeeenheidvandekerkmetdewereldvolledigisbereikt,zalBabylonhelemaalvallen.DezeveranderingvindtgeleidelijkplaatsendevolledigevervullingvanOpenbaring14:8ligtnogindetoekomst.

OndanksdegeestelijkeduisternisenvervreemdingvanGoddievoorkomenindekerkenwaaruitBabylonbestaat,kanmennogaltijdeenzeergrotegroepwarevolgelingenvanChristusinaldiekerkenvinden.Erzijnvelenonderhendiedebijzonderewaarheidvoordezetijdnognooithebbengehoord.Velenzijnontevredenoverhungeestelijketoestandenverlangennaarmeerlicht.ZezoekentevergeefsnaarhetbeeldvanChristusindekerkenwaartoezebehoren.Naarmatedezekerkensteedsverdervandewaarheidafdwalenenzichsteedsmeerbijdewereldaansluiten,zalhetverschiltussendetweegroepengroterwordenenzalhettoteenscheidingkomen.ErzaleenogenblikkomendatzijdieGodindeeersteplaatsliefhebbennietlangerincontactkunnenblijvenmetdegenenmetmeerliefdevoorgenotdanvoorGod,diemeteenschijnvangodsvruchtdekrachtdaarvanverloochendhebben.

Openbaring18heeftbetrekkingopdetijdwanneerdekerkdoordeverwerpingvandedrievoudigewaarschuwingvanOpenbaring14:6-12devoorwaardezalhebbenvervulddiedoordetweedeengelisvoorzegd,enGodsvolkdatnoginBabylonis,zalwordenopgeroepenomerdefinitiefmeetebreken.Ditisde

laatsteboodschapdieooitaandewereldzalwordengebrachtenzezalhaardoelnietmissen.Wanneerzijdiedewaarheidnietgeloofdhebben,docheenwelgevallenhebbengehadindeongerechtigheid(2Tessalonicenzen2:12),zullenwordenovergegevenaandedwaling,endeleugenzullengeloven,zalhetlichtvandewaarheidschijnenindehartenvanallendiebereidzijnhetteontvangen,enaldekinderenvanGoddieinBabylonzijn,zullengevolggevenaandeoproep:Gaatuitvanhaar,mijnvolk.(Openbaring18:4).

22-Profetieënvervuld

DegelovigendachteneerstdatChristusindelentevan1844zouterugkeren.Toenhetvastgesteldetijdstipwasverstreken,verkeerdenzijdieingeloofnaarzijnverschijninghaddenuitgezienenigetijdintwijfelenonzekerheid.Terwijldewereldzebeschouwdealseengroepmensendieeenverpletterendenederlaaghaddengeledenenookhaddenbewezendatzeeenwaandenkbeeldhaddengekoesterd,washetWoordvanGodnogaltijddebronwaarzijtroostuitputten.

VelenzettenhetonderzoekvandeSchriftvoort.Zeonderzochtennogmaalsdegrondslagenvanhungeloofenbestudeerdendeprofetieënnauwkeurigommeerlichtteontvangen.DeuitsprakenvandeBijbelwaarophungeloofwasgegrondvest,schenenduidelijkenonweerlegbaar.DetekenentoondenduidelijkaandatdewederkomstvanChristusvoordedeurstond.Godsbijzonderezegen,zowelbijdebekeringvanzondarenalsbijdeopwekkingvanhetgeestelijklevenonderdechristenen,beweesdatdeboodschapvanhemelseoorsprongwas.Hoeweldegelovigengeenuitlegkondengevenvoorhunteleurstelling,warenzeerzekervandatGodhentotdusverinhunervaringenhadgeleid.

Indeprofetieëndievolgenshenbetrekkinghaddenopdetijdvandewederkomst,lagenlessenbeslotendiespeciaalbestemdwarenvoorhuntoestandvanonzekerheidenspanningenhenaanmoedigdenomgeduldigtewachtenindeovertuigingdatwatnuonbegrijpelijkwaslaterwelduidelijkzouworden.

EénvandieprofetieënwasHabakuk2:1-4:„Ikwilgaanstaanopmijnwachttorenenmijstellenopdewal,ikwiluitziennaarwatHijtotmijsprekenzal,enwatikmoetantwoordenopmijnklacht.ToenantwoorddedeHEREmij:Schrijfhetgezichtopenzethetduidelijkoptafelen,opdatmenhetinhetvoorbijlopenzalkunnenlezen.Wantwelwachthetgezichtnogtotdebestemdetijd,maarhetspoedtzichzonderfalennaarheteinde;alshetvertoeft,verbeidhet,wantkomenzalhetgewis;uitblijvenzalhetniet.Zie,opgeblazen,nietrecht,iszijnzielinhem,maarderechtvaardigezaldoorzijngeloofleven.”

Alin1842haddeopdracht„Schrijfhetgezichtopenzethetduidelijkoptafelen,opdatmenhetinhetvoorbijlopenzalkunnenlezen.”(Habakuk2:2).CharlesFitchopdegedachtegebrachteenprofetischekaarttetekenenwaaropdegezichtenvanDaniëlendeOpenbaringinbeeldwordengebracht.De

publikatievandezekaartwerdbeschouwdalseenvervullingvanhetbeveldoorHabakukgegeven.Maarniemandhadtoengemerktdatookdeschijnbarevertragingindevervullingvanhetgezicht-„alshetvertoeft”-indezelfdeprofetiewasaangeduid.Nadeteleurstellingkreegdezeuitspraakeenbijzonderebetekenis:„Wantwelwachthetgezichtnogtotdebestemdetijd,maarhetspoedtzichzonderfalennaarheteinde;alshetvertoeft,verbeidhet,wantkomenzalhetgewis;uitblijvenzalhetniet...Maarderechtvaardigezaldoorzijngeloofleven.”EengedeeltevandeprofetievanEzechiëlwasookeenbronvantroostenkrachtvoordegelovigen:„HetwoorddesHERENkwamtotmij:Mensenkind,watisdatvooreenzegswijzebijuinhetlandvanIsraël;detijdverstrijkt,maargeenenkelgezichtkomtuit?Daaromzegttothen:zozegtdeHereHERE...Detijdisnabijendevervullingvanelkgezicht!...Ik,deHERE,zalhetwoordspreken,datIksprekenzal,enhetzalinvervullinggaan;nietlangerzalhetwordenuitgesteld”.„HethuisIsraëlszegt;hetgezichtdathijschouwt,heeftbetrekkingopeenverwijderdetoekomst,enhijprofeteertaangaandeverretijden.Daaromzegtothen;zozegtdeHereHERE;geenvanmijnwoordenzalnoglangerwordenuitgesteld.HetwoorddatIksprekenzal,zalinvervullinggaan,luidthetwoordvandeHereHERE.”(Ezechiël12:21-25,27,28).

Degelovigendienaardewederkomstuitzagen,warenblijengeloofdendatHijdieheteindekentvanhetbegin,hunteleurstellingeeuwenvantevorenhadvoorzienenhundaaromwoordenvanhoopenbemoediginghadgeschonken.AlsergeenbijbeltekstenwarengeweestdiehenvermaandenomgeduldigtewachtenenvertrouwenteblijvenstelleninGodsWoord,zoudenzijhungeloofindiemoeilijketijdhebbenverloren.

DegelijkenisvandetienmaagdenvanMattheüs25illustreertookduidelijkdeervaringenvandeadventisten.InantwoordopdevraagvanzijndiscipelenoverhettekenvanzijnkomstenvandevoleindingderwereldhadJezusinhet24stehoofdstukvanMattheüsgewezenopenkelevandebelangrijkstegebeurtenissenindewereldgeschiedenisenindegeschiedenisvanzijngemeentetussenzijneerstekomstenzijnwederkomst,namelijk:deverwoestingvanJeruzalem,degroteverdrukkingvandegemeenteonderheidenseenpauselijkevervolgingen,deverduisteringvanzonenmaanendesterrenregen.DaarnasprakHijoverzijnkomstinzijnKoninkrijkengafHijdegelijkenisdietweesoortengelovigendienaarzijnverschijninguitzien,beschrijft.Het25stehoofdstukbegintmetdewoorden:„DanzalhetKoninkrijkderhemelenvergelekenwordenmettienmaagden”.HierbeschrijftChristusdegemeente

vandeeindtijd,dezelfdegemeentewaaroverHijsprakindelaatsteverzenvanhet24stehoofdstuk.Indezegelijkeniswordenhunervaringenvoorgestelddoordegebeurtenissenrondeenoostersebruiloft.

„DanzalhetKoninkrijkderhemelenvergelekenwordenmettienmaagden,diehaarlampennamenenuittrokken,debruidegomtegemoet.Envijfvanhaarwarendwaasenvijfwarenwijs.Wantdedwazenamenhaarlampenmede,maargeenolie;dochdewijzenamenolieinhaarkruiken,methaarlampen.Terwijldebruidegomuitbleef,werdenzijallenslaperigensliepenin.Enmiddenindenachtklonkeengeroep:Debruidegom,zie,gaatuithemtegemoet!”

Degelovigendachtendat„dekomstvandebruidegom”dewederkomstvanChristusvoorsteldediewordtaangekondigddoordeboodschapvandeeersteengel.Dealgemenehervormingonderinvloedvandeverkondigingvanzijnspoedigewederkomststemdevolgenshenovereenmethetuitgaanvandemaagden.IndezegelijkeniszijnernetzoalsinMattheüs24tweegroepenmensen.Zehaddenallemaalhunlampen-deBijbel-meegenomenenwarenbijhetlichtdaarvanuitgegaanomdeBruidegomteontmoeten;„dedwazenamenhaarlampenmede,maargeenolie”;„dochdewijzenamenolieinhaarkruiken,methaarlampen.”DewijzemaagdenhaddenGodsgenade,devernieuwende,verlichtendekrachtvandeHeiligeGeest,diezijnWoordmaaktetoteenlampvoorhunvoeteneenlichtophunpad,ontvangen.IndevrezeGodshaddenzijdeSchriftbestudeerdomdewaarheidtelerenkennenenhaddenoprechtgestreefdnaareenreinharteneenreinleven.ZijhaddeneenpersoonlijkeervaringmeegemaaktenhaddeneengeloofinGodenzijnWoorddatnietkonwordengeschoktdoorteleurstellingenoponthoud.Deanderenhaddenhunlampenbijzich,maarhaddengeenolie.Zijhaddenimpulsiefgehandeld.Zijwarenbanggewordendoordeplechtigeboodschap,maarhaddengebouwdophetgeloofvanhunbroedersenzusters,zijhaddengenoegengenomenmethetflikkerendelichtvanhungevoelens,zijhaddengeengrondigekennisvandewaarheidenhaddendeechteuitwerkingvandegenadeinhunhartnietervaren.ZijwarenuitgegaanomdeBruidegomteontmoeten,zewarenvolhoopdoorhetvooruitzichtvaneenonmiddellijkebeloning,maarwarennietvoorbereidopuitstelenteleurstelling.Toendebeproevingenkwamen,schoothungelooftekortenbranddenhunlampenopeenlaagpitje.

„Terwijldebruidegomuitbleef,werdenzijallenslaperigensliepenin”.HetuitblijvenvandebruidegomdoeltophetverstrijkenvandetijdvanafhetogenblikdatChristuswerdverwachtenwijstookopdeteleurstellingende

schijnbarevertraging.Indietijdvanonzekerheidbegondebelangstellingvandeoppervlakkigenenlauwenspoedigteverminderenenbegonnenhuninspanningenteverslappen.MaarzijdiehungeloofopeenpersoonlijkekennisvandeBijbelhaddengesteund,stondenopeenrotsdienietkonwordenweggespoelddoordegolvenvandeteleurstelling.„Zijwerdenallenslaperigensliepenin”;deenegroepwerdonverschilligengeloofdenietmeer;deanderegroepwachttegeduldigtotermeerlichtkwam.Tochschenendelaatstgenoemdenindenachtvanhunbeproevingtotopzekerehoogtehunijverentoewijdingteverliezen.Delauwenenoppervlakkigenkondennietmeerbouwenophetgeloofvanhunbroedersenzusters.Iedereenmoestopeigenbenenstaan,ofvallen.

Ronddietijdbegonhetfanatismedekopoptesteken.Sommigendiehaddenbeweerddatzevurigindeboodschapgeloofden,namenGodsWoordnietmeeraanalsdeenigeonfeilbaregids,maarzeidendatzedoordeHeiligeGeestwerdengeleid,terwijlzegewoonhuneigengevoelens,indrukkenenwaanvoorstellingenvolgden.Sommigenlegdeneenblinde,fanatiekeijveraandedagenveroordeeldeniedereendiehunhoudingnietgoedkeurde.Hunfanatiekeideeënenpraktijkenwerdendoordemeesteadventistenafgekeurd,maardedentochafbreukaandewaarheid.

HierdoorprobeerdeSatansGodswerktedwarsbomenentevernietigen.DemensenwarenechttotinkeergekomendoordeAdventbeweging,duizendenzondarenwarenbekeerdentrouwepredikerswijddenzelfsindezetijdtoendeBruidegomuitbleefhunlevenaandeverkondigingvandewaarheid.Devorstvanhetkwaadbegonzijnonderdanenteverliezenenprobeerdedewaarheidinhetgedrangtebrengendoorenkelegelovigentemisleidenentotextremismeaantezetten.Zijnmedewerkersstondenklaaromiederefout,mislukkingofvergissingtemisbruikenomdeadventistenenhungeloofvolkomenindiskrediettebrengen.Alshijzezoverkonkrijgendatzewelbeweerdendatzeindewederkomstgeloofden,maarinfeitehelemaalinzijnmachtbleven,zouhijveelsucceshebbenalshijbuitenstaanderskonovertuigendatdezegroeprepresentatiefwasvoorallegelovigen.Satanisde„aanklagervanonzebroeders”enzijngeestvestigtdeaandachtvandemensenopdefoutenengebrekenvanGodsvolk,terwijlermetgeenwoordoverhungoededadenwordtgerept.HijisaltijdactiefwanneerGodaanhetwerkisomzielenteredden.WanneerdezonenGodskomenomzichvoorHemtestellen,verschijntSatanookonderhen.Bijiedereopwekkingstaathijklaaromdegenendienietgeheiligdenonevenwichtigzijn,binnenteloodsen.Wanneerzijenkelepunten

vandewaarheidhebbenaangenomenenonderdegelovigenzijnopgenomen,gebruikthijhenalshandlangersomtheorieënteverspreidendiedeargelozenvanhetrechtepadzullenbrengen.Niemandiseengoedchristen,omdathijingezelschapisvanGodskinderen,ookalishetindekerkofaandetafeldesHeren.Satanisvaakbijdeplechtigstegelegenhedenaanwezigindepersoonvanhendiehijalsstromankangebruiken.

DevorstvanhetkwaadvechtomelkecentimetergrondwaaroverGodsvolkvoorwaartsschrijdtophunreisnaardehemelsestad.Indekerkgeschiedenisisergeenenkelehervorminggeweestdiegeenernstigemoeilijkhedenheeftmoetenoverwinnen.ZowashetinPaulusÂ’dagen.Overalwaardeaposteleengemeentestichtte,warenerenkelendiebeweerdendatzehetgeloofaannamen,maarintussenketterijenverspreiddendie-alszewerdenaangenomen-opdenduurdeliefdevoordewaarheidzoudenverdringen.LutherondervondookgrotemoeilijkhedenenveelnarigheiddoorhetgedragvanfanatiekemensendiebeweerdendatGodrechtstreeksdoorhenhadgesprokenendaaromhuneigenopvattingenenmeningenplaatstenbovendeuitsprakenvandeBijbel.Velendieweiniggeloofenervaringhadden,maarverwaandgenoegwarenengraagietsnieuwshoordenvertellen,werdenmisleiddoordeonrechtmatigeaansprakenvandenieuwelerarenenslotenzichaanbijdemedewerkersvanSatanomhetgeenGoddoorLutherhadlatenopbouwenweeraftebreken.DeWesleysenanderendiedewerelddoorhungeloofeninvloedtotzegenwaren,ontmoettenbijelkestapdiezijzettendelistenvanSatan,diededwepers,deonevenwichtigenendeonbekeerdemensentotallerleifanatismewildeaanzetten.

WilliamMillerwasgekanttegeninvloedendietotfanatismeleidden.HijzeizoalsLutherdatiederegeestaandehandvanGodsWoordmoestwordengetoetst:„Deduivelheefttegenwoordigveelinvloedopdegeestenvansommigemensen.Hoekunnenwijwetendoorwelkegeestzewordengeleid?DeBijbelgeefthetantwoord:‘Aanhunvruchtenzultgijhenkennen’...Erzijnvelegeestenuitgegaanindewereldenwijhebbendeopdrachtgekregenzetebeproeven.Degeestdieonsnietaanzettoteensober,rechtvaardigengodvruchtiglevenindezetegenwoordigewereldisnietdeGeestvanChristus.IkbenerhoelangerhoemeervanovertuigddatSataneengroterolspeeltindezefanatiekebewegingen...Velenonderonsdievoorgevenvolkomengeheiligdtezijn,volgenoverleveringenvanmensenenwetenblijkbaarevenweinigvandewaarheidafalsanderendiedatnietbeweren.”(Bliss,pp.236,237).

„Degeestvandwalingzalonsvandewaarheidafleiden,maardeGeestvan

Godzalonstotdewaarheidbrengen.Maar-zultuzeggen-iemandkandwalenentochmenendathijindewaarheidis.Watdan?Onsantwoorddaaropis:DeGeestenhetWoordzijninharmoniemetelkaar.AlsiemandzichzelfbeoordeeltaandehandvanGodsWoordeneenvolmaakteharmonieinhetgeheleWoordvindt,maghijaannemendathijindewaarheidis,maaralshijtotdevaststellingkomtdatdegeestdiehemleidtnietinovereenstemmingismetdevolledigeinhoudvanGodsWoordofGodswet,moethijheelvoorzichtigtewerkgaan,opdathijnietverstriktraaktindenettenvandeduivel.”(TheAdventHeraldandSignsoftheTimesReporter,vol.8,No.23(15jan.1845)).„Stralendeogen,nattewangeneneenontroerdestemhebbenmijvakerovertuigdvaniemandsoprechtheiddanaldiedrukte.”(Bliss,p.282).IndetijdvandeHervormingwerdendefelstetegenstandersvanhetfanatismedoorhunvijandenjuistvanfanatismebeschuldigd.DetegenstandersvandeAdventbeweginghebbendatookgedaan.Niettevredenmethetverdraaienvandefeitenenhetoverdrijvenvandedwalingenvanextremistenenfanatici,maarverspreiddenookvalsegeruchtendienietdegeringstegrondvanwaarheidbezaten.Dezemensenwerdendoorvooroordeelenhaatgedreven.HunrustwerdverstoorddoordeverkondigingvandeboodschapvanChristus’spoedigewederkomst.Zewarenbangdathetweleenswaarzoukunnenzijn,maarhooptendathettochnietzowas.Ditverklaarthunverzettegendeadventistenenhetadventisme.

DeaanwezigheidvanenkelefanaticienbedriegersindegemeentetentijdevanPaulusenLutherisgeenredenomLutherenPaulusÂ’werkteveroordelen.ZogeefthetfeitdatereenpaarfanaticiwarenbinnengeslopeninadventistischegelederenookniemandhetrechttebesluitendatdezebewegingnietvanGodkomt.AlsGodsvolkzichbewustwerdvanzijntoestand,alszeoprechttotinkeerkwamen,alszeernstigwerktenaandehervorming,alszedeSchriftonderzochtenomdewaarheidzoalsdieinChristusistelerenkennenenalszezichvolkomenaanGodwijdden,zouhetbewijsdatSatannogaltijdactiefenwaakzaamisnietlangopzichlatenwachten.Hijzouzijnmachtmetallerleibedrogopenbarenendehulpvanzijngevallenengeleninroepen.

HetwasnietdeverkondigingvandewederkomstvanChristusdietotfanatismeenscheidingleidde.Dezeverschijnselendedenzichvoorindezomervan1844toendeadventistenzichafvroegenwathunpositiewas.Doordeverkondigingvandeboodschapvandeeersteengelendoor„middernachtelijkgeroep”verdwenenhetfanatismeendetweedracht.Degelovigendiezichhaddenaangeslotenbijdezeplechtigebewegingenleefdeninharmoniemetelkaar.HunhartenwarenvervuldvandeliefdevoorelkaarenvoorJezus,diezijspoedig

hooptenteontmoeten.HetzelfdegeloofendezelfdezaligehoopplaatstenhenbovendemachtvanelkemenselijkeinvloedenwareneenschilddatbestandwastegendeaanvallenvanSatan.

„Terwijldebruidegomuitbleef,werdenzijallenslaperigensliepenin.Enmiddenindenachtklonkeengeroep:Debruidegom,zie,gaatuithemtegemoet!Toenstondenaldiemaagdenopenbrachtenhaarlampeninorde.”(Matteüs25:5-7).Indezomervan1844-halverwegedetijddiemenaanvankelijkhadbepaaldalsheteindevande2300avondenenmorgensendeherfstvanhetzelfdejaartotwaarmenlatermeendedatdieperiodereikte-werddeboodschapverkondigdmetdewoordenvandeSchrift:„Zie,deBruidegomkomt!”

DeontdekkingdathetdecreetvanArtaxerxes(Artachsasta)omJeruzalemteherbouwen-hetbeginpuntvoordeperiodevande2300avondenenmorgens-wasingegaanindeherfstvanhetjaar457v.Chr.ennietinhetvoorjaarzoalsmeneerstdacht,riepdezebeweginginhetleven.Vandeherfstvanhetjaar457v.Chr.gerekend,eindigdende2300jarenindeherfstvan1844.(ZieAanhangselonder„Profetischedata”).

Argumentengebaseerdopdeoudtestamentischezinnebeeldenwezenerookopdatdegebeurtenisdiewordtaangeduiddoor„hetinrechtestaatherstellenvanhetheiligdom”indeherfstmoestplaatsvinden.DitwerdheelduidelijktoenmenaandachtgingschenkenaandemanierwaaropdezinnebeeldendieverbandhieldenmetChristus’eerstekomstinvervullingwarengegaan.HetslachtenvanhetpaaslamwaseenvoorafschaduwingvandedoodvanChristus.Pauluszegt:„Wantookonspaaslamisgeslacht:Christus.”(1Korintiërs5:7).Deeerstelingsgarve,dieindetijdvanhetPaasfeestvoorhetaangezichtdesHerenmoestwordenbewogen,waseenbeeldvandeopstandingvanChristus,PauluszegtoverdeopstandingvanChristusenzijnvolgelingen:„Maariederinzijneigenrangorde;Christusalseersteling,vervolgensdievanChristuszijnbijzijnkomst.”(1Korintiërs15:23).Zoalsdeeerstelingsgarve-heteersterijpegraanvoordeoogst-isChristusdeeerstelingvandieonsterfelijkeoogstvanverlostendiebijdetoekomstigeopstandingverzameldzalwordeninGodsschuur.

Debeeldenwareninvervullinggegaan,nietalleenwatdegebeurtenis,maarookwatdetijdbetreft.OpdeveertiendedagvandeeerstemaandvandeJoodsekalender,opdezelfdedagenindezelfdemaandwaarinhetpaaslamvijftien

eeuwenlangwasgeslacht,steldeChristus,nadatHijhetPaschametzijndiscipelenhadgenuttigd,hetfeestinterherdenkingvanzijneigendoodals„hetLamGods,datdezondenderwereldwegneemt.”IndiezelfdenachtwerdHijdoordeongelovigengegrepenomgekruisigdengedoodteworden.AlstegenbeeldvandeeerstelingsgarvestondHijopdederdedagopuitdedoden,„deeerstelingvanhen,dieontslapenzijn”,hetmodelvooralleopgewekterechtvaardigen,wier„vernederdlichaam”zalwordenveranderd„zodathetaanzijnverheerlijktlichaamgelijkvormigwordt.”(Filippenzen3:20,21).

Opdezelfdemaniermoetendebeeldendieinverbandstaanmetzijnwederkomstwordenvervuldophettijdstipdatindesymbolischebedieningisaangegeven.InhetMozaïschestelselvonddereinigingvanhetheiligdomofdeGroteVerzoendagplaatsopdetiendedagvandezevendemaandvandeJoodsekalender.(Leviticus16:29-34).Opdiedagtraddehogepriester,nadathijverzoeninghadgedaanvoorhethelevolkvanIsraëlenhunzondenuithetheiligdomhadverwijderdnaarbuitenenzegendehetvolk.OpgrondhiervangeloofdemendatChristus,onzeHogepriester,zouverschijnenomdeaardetereinigendoordevernietigingvandezondeendezondaren,enomzijnwachtendvolkdekroonderonsterfelijkheidtegeven.Detiendedagvandezevendemaand,deGroteVerzoendag,dedagwaarophetheiligdomwerdgereinigd,vielin1844op22oktober.MendachtdatChristusopdiedagzouterugkomen.Ditstemdeovereenmetdereedsaangevoerdebewijzendatde2300avondenenmorgensindeherfstzoudeneindigen.Dezeconclusiescheenonweerlegbaar.

IndegelijkenisvanMatteüs25volgtdekomstvandebruidegomopdetijdvanwachteneninslapen.Ditwasinovereenstemmingmetdezopasaangehaaldeargumentenuitdeprofetieënendeschaduwbeelden.Dezeargumentenschenenzeerovertuigendenuitdemondvanduizendengelovigenklonk„hetgeroepinhetmiddenvandenacht.”

Debewegingverspreiddezichalseenvloedgolfoverhetland.Zedrongdoorvanstadtotstad,vandorptotdorpenbereiktezelfsdeverstafgelegenplaatsentotdathetvolkvanGod,datinafwachtingleefde,helemaalwakkerwas.Hetfanatismeverdweendoordezeverkondigingalssneeuwvoordezon.Degelovigenwerdenbevrijdvanhuntwijfelenonzekerheidenzekregenweerhoopenmoed.Hetwerkbleefgespaardvandeuiterstendiealtijdvoorkomenwanneerdemenszichopwindt,maarniettegelijkertijdwordtbeheerstdoordeinvloedvanhetWoordendeGeestvanGod.DegelovigenkwamentotinkeerzoalsdeIsraëlietennadevermaningvanGodsdienstknechten.Dezebeweging

haddezelfdekenmerkenalsGodswerkdoordeeeuwenheen.Erwasweinigextatischevreugde,maarmendeedaaneengrondiggewetensonderzoek,menbeleedzijnschuldenrekendeafmetdewereld.DeenigebekommernisvandegelovigenwashunvoorbereidingomChristusteontmoeten.ErwerdmetvolhardinggebedenenmenwijddezichonvoorwaardelijkaanGod.Millerheeftdezeopwekkingalsvolgtbeschreven:„Erisgeenuitbundigevreugde;diewordtalshetwareonderdruktvooreenanderegelegenheid,wanneerdehemelendeaardezichsamenzullenverheugenmetonuitsprekelijkeblijdschap.Erwordtnietgejuicht;ookdatwordtuitgesteldtotdetijdwanneerhetgeroepuitdehemelzalkomen.Dezangerszwijgen;zewachtenhetogenblikafomzichtevoegenbijdeengelenscharen,hethemelkoor...Erzijngeenmeningsverschillen;allenzijnéénvanhartenéénvangeest.”(Bliss,pp.270,271).

Iemandandersdiezichookbijdezebeweginghadaangesloten,verklaarde:„OveralleiddedezebewegingtoteenerggrondiggewetensonderzoekeneenzeeroprechteverootmoedigingvoorGodindehoogstehemelen.Onderinvloedvandezebewegingmaaktemenzichlosvandedingenvandezewereld,werdengeschillenenvijandschappenbeëindigd,werdendezondenbeleden,verootmoedigdemenzichvoorGodensmeekteHemberouwvolenmeteengebrokenhartomvergiffenisvanHemtekrijgenendoorHemtewordenaangenomen.Ditleiddezoalsnooittevorentotnederigheidenootmoed.ZoalsdeHerebijmondevandeprofeetJoëlhadvoorzegdwaterzougebeurenwanneerde‘grotedagdesHeren’nabijwas,leiddehetwerk‘totscheurenvandehartenennietvandeklederen’enbekeerdemenzichtotdeHere‘metvastenenmetgeweenenmetrouwklacht’.ZoalsGodbijmondevanZachariasprak,werdeengeestvangenadeenvangebedoverzijnkinderenuitgestort.ZijkekenopnaarHemdiezijhaddendoorstokenenderouwklachtwasgrootinhetland...zijdienaardekomstvanChristusuitkeken,verootmoedigdenzichvoorHem.”(Bliss,inAdventShieldandReview,vol.1,p.271).

VanallegrotegodsdienstigebewegingensindsdeapostolischetijdisergeenenkelegeweestdiemeergespaardisgeblevenvanmenselijkeonvolmaaktheidenvandelistenvanSatanalsjuistdievandeherfstvan1844.Zelfsnunog,nadaterzoveeljarenzijnverstreken,voelenallendiezichbijdiebeweginghaddenaangeslotenenstandvasÂtigzijnblijvenstaanopdewaarheid,deheiligeinvloeddieuitgingvandatgezegendewerk,engetuigendathetGodswerkwas.

Bijhetgeroep:„Debruidegom,zie,gaatuithemtegemoet!”,stondendewachtendenopenbrachtenhunlampeninorde.ZeonderzochtenGodsWoord

metmeerbelangstellingdanooittevoren.Erwerdenengelenuitdehemelgezondenomdegenendieontmoedigdwarenuithunslaaptewekkenenhenvoortebereidenomdeboodschapaantenemen.Hetwerkwasnietgegrondvestopdewijsheidenkennisvanmensen,maaropdekrachtGods.Hetwarennietdemeestbegaafden,maardeeenvoudigsteendemeesttoegewijdendiedeoproepheteersthoordenengehoorzaamden.Boerenlietenhunoogstophetveldstaan,ambachtsliedenlegdenhungereedschapneerengingenmettranenindeogenenvolblijdschapdewaarschuwingsboodschapverkondigen.Zijdievroegerdeleidinghadden,behoordentotdelaatstendiezichbijdezebewegingaansloten.Overhetalgemeenverwierpendekerkendezeboodschap.Velendiehaarwelaannamen,verlietendiekerken.InGodsvoorzienigheidvieldezeverkondigingsamenmetdeboodschapvandetweedeengelenzijgafkrachtaandatwerk.Deboodschap,„DeBruidegom,zie,gaatuithemtegemoet!”,waseigenlijkgeenonderwerpvandiscussie,daarhetbewijsuitdeSchriftduidelijkenafdoendwas.Ergingeenenormestuwkrachtuitvandezeboodschap,diedemenseninbewegingbracht.Erwasgeentwijfel.Erwerdengeenvragenopgeworpen.BijChristus’triomfantelijkeintochtinJeruzalemstroomdendemensendieuitalledelenvanhetlandwarensamengekomenomfeesttevierennaardeOlijfberg.NaarmatezijzichaanslotenbijdescharedieJezusvergezelde,kwamenzijonderdeindrukvandegebeurtenissenendroegenerhethunnetoebijomdeuitroep„GezegendHij,diekomtindenaamdesHeren”(Matteüs21:9)teversterken.Opdezelfdemaniervoeldendeongelovigendiedebijeenkomstenvandeadventistenbijwoonden-sommigenuitnieuwsgierigheid,anderenalleenomtespotten-deovertuigendekrachtdieuitgingvandeboodschap„DeBruidegom,zie,gaatuitHemtegemoet!”

Indietijdbrachthetgeloofantwoordopdegebedenenkeekmeningeloofuitnaardebeloning.DeGeestvangenadedaaldeopdeoprechtegelovigenneeralseenregenbuiopdedorstigeaarde.DegelovigenhooptendatzespoedighunVerlosserzoudenzienendatwasvoorheneenbronvanplechtige,onuitsprekelijkevreugde.DeoverweldigendekrachtvandeHeiligeGeestvertederdehunhartwanneerzijnzegenrijkelijkwerduitgestortopdegetrouwegelovigen.

Degelovigendiedeboodschaphaddenaangenomen,leefdeningetogen,wachtendopdedagdatzijhunHeerzoudenontmoeten.ElkemorgenwildenzijerindeeersteplaatszekervanzijndatallesinordewastussenhenenGod.Zewareninnigmetelkaarverbondenenbadenveelmetenvoorelkaar.ZijkwamenvaaksamenopafgelegenplaatsenomcontacttezoekenmetGod.Uitdevelden

enbossenstegenhungebedenopnaardehemel.ZijhaddenmeerbehoefteaandezekerheiddatGodhenhadaangenomendanaanvoedsel.Alseenwolkhunzielverduisterde,rusttenzijnietvoordatdieverdrevenwas.Naarmatezijmeerbewijzenvanzijnvergevendegenadekregen,verlangdenzijmeernaarHemdiezijzoliefhadden.

Maarzezoudenweerwordenteleurgesteld.HettijdstipwaaropzeChristusverwachtten,wasverstrekenenhunHeilandwasnietteruggekomen.MetonwankelbaarvertrouwenhaddenzijuitgekekennaarzijnkomstennuhaddenzijhetzelfdegevoelalsMariatoenzijbijhetgrafvandeHeilandkwam,ontdektedathetleegwasensnikkendzei:„ZijhebbenmijnHereweggenomenenikweetniet,waarzijHemneergelegdhebben.”(Johannes20;13).

Devreesdatdeboodschapwaarzoukunnenzijn,haddeongelovigemassaenigetijdkalmgehouden.Nadatdetijdwasverstreken,verdweendezeinvloednietonmiddellijk.Inhetbegindurfdendemensenniettejuichenoverdeteleurstellingvandeanderen,maartoenGodstoornuitbleef,warenzenietmeerbangenbegonnenzeopnieuwtespotten.VelendiehaddengezegddatzeindespoedigewederkomstvanChristusgeloofden,gavenhungeloofop.Sommigemensendievolvertrouwenwarengeweest,warenzogekwetstinhunijdelheiddatzehetliefstuitdezewereldwildenverdwijnen.ZoalsJonabeklaagdenzijzichoverGodenverkozenzijdedoodbovenhetleven.Zijdiehungeloofopdemeningvananderen,inplaatsvanopGodsWoordhaddengebaseerd,warennuweerevenbereidvangedachteteveranderen.Despotterssleeptendezwakkelingenendelafaardsmeenaarhungelederenenzeverklaardeneenstemmigdatervoortaangeenvreesofhoopmeerkonzijn.Detijdwasverstreken,Christuswasnietteruggekeerdendewereldzoununogduizendenjarenonveranderdblijvenbestaan.Deernstige,oprechtegelovigenhaddenallesvoorChristusopgeofferdenwarennognooitzodichtbijHemgeweest.Zijdachtendatzedelaatstewaarschuwingaandewereldhaddengebracht.DaarzijspoedigbijChristusendeengelenhooptentezijn,haddenzijbijnageencontactmeermetdegenendiedeboodschaphaddenverworpen.Zehaddenvuriggebeden:„Kom,HereJezus,komspoedig!”MaarHijwasnietgekomen.Hungeloofengeduldwerdenergopdeproefgesteldtoenzedezwarelastvandagelijksezorgenenmoeilijkhedenweeropzichmoestennemenendespotvandewereldmoestenverdragen.

TochwasdezeteleurstellingnietzogrootalsdievanChristusÂ’discipelen.ToenChristustriomfantelijkdoorJeruzalemreed,dachtenzijnvolgelingendat

HijophetpuntstonddetroonvanDavidtebestijgenomIsraëlvanzijnverdrukkersteverlossen.MethooggespannenverwachtingenenblijdehoopprobeerdenzeelkaardeloefaftestekenbijhetbetonenvaneeraanhunKoning.VelenspreiddenhunklederenalseentapijtopzijnpadofstrooidendebladerrijkepalmtakkenvoorHemuit.Inhunuitbundigevreugderiepenzijinkooruit:„HosannadeZoonvanDavid”.ToendeFarizeeën,dieverontrustengeërgerdwarendoordezeuitbarstingvanvreugde,wenstendatJezuszijndiscipelenzoubestraffen,antwoorddeHij:„Ikzegu,indiendezenzwegen,zoudendestenenroepen.”(Lucas19:40).Deprofetiemoestinvervullinggaan.DediscipelenwarenGodsplanaanhetuitvoerenenzoudentocheenbittereteleurstellingoplopen.EnkeledagenlaterwarenzijgetuigevandedoodsstrijdvanhunHeilandenlegdenzijHeminhetgraf.HunverwachtingenwarenopgeenenkelpuntinvervullinggegaanenhunhoopstierfmetJezus.PastoenChristusalsOverwinnaaruithetgrafwasverrezen,beseftenzijdatallesdoordeprofetieënwasvoorzegd:„datdeChristusmoestlijdenenopstaanuitdedoden.”(Handelingen17:3).

VijfhonderdjaardaarvoorhadGodbijmondevanZachariaverklaard:„Jubelluide,gijdochtervanSion;juich,gijdochtervanJeruzalem!Zie,uwkoningkomttotu,hijisrechtvaardigenzegevierend,nederigenrijdendeopeenezel,opeenezelshengst,eenezelinnejong.”(Zacharia9:9).AlsdediscipelenhaddenbeseftdatChristusopwegwasnaarzijnveroordelingenzijndood,haddenzedezeprofetienietinvervullingkunnenlatengaan.

OokMillerenzijnmedewerkershebbendeprofetieinvervullinglatengaanenhebbeneenboodschapverkondigddieopGodsbevelaandewereldmoestwordengebracht.ZehaddendezeboodschapechternietkunnenverkondigenalszedeprofetieëndiedeteleurstellingvoorzegdenvolledighaddenbegrepenenalszehaddenbeseftdaternogeenandereboodschapindezeprofetieënbeslotenlagdienogvoorChristus’wederkomstaanallevolkenmoestwordengebracht.DeboodschapvandeeersteendetweedeengelzijnophetjuisteogenblikverkondigdenhebbenhetdoorGodbeoogdedoelbereikt.DewereldhadtoegekekenenverwachttedatalsdetijdvoorbijwasenChristusnietzouzijnteruggekeerd,erwelvanzelfeeneindezoukomenaanhetadventisme.Hetgeloofvanvelenbezweekdoordesterkeverleiding,maarerwarengenoeganderendietrouwbleven.DeresultatenvandeAdventbeweging,degeestvannederigheidengewetensonderzoek,vanwereldverzakingeninkeer,diemethetwerkgepaardgingenbewezendathetGodswerkwas.ZijdurfdennietteontkennendatdekrachtvandeHeiligeGeestmerkbaarwasgeweestbijde

verkondigingvandewederkomstenkondengeenvergissingontdekkenindeberekeningvandeprofetischeperiodes.Deknapstenonderhuntegenstanderswarenernietingeslaagdhunprofetischeinterpretatieteweerleggen.ZijwildenhunopvattingdanooknietzonderbewijzenuitdeBijbeloverboordgooien.DezestandpuntenwarenimmersingenomendoormensendiewarengeleiddoorGodsGeestenwarenvervulddoorzijnlevendekrachtnaeenernstigonderzoekvandeBijbelineengeestvangebed.

Hunopvattingenhaddendetoetsvandestrengstekritiekendefelstetegenstandvandepopulairegodsdienstigeleidersenvandewijzenvandezewerelddoorstaan.Zehaddenstandgehoudenondanksdevereendekrachtenvangeleerdheidenwelsprekendheidenhaddendespotvanhoogenlaaggetrotseerd.

Zehaddenzichwelvergistindegebeurtenis,maarzelfsdatkonhungeloofinGodnietaanhetwankelenbrengen.ToenJonaindestratenvanNinevéverkondigdedatdestadbinnenveertigdagenonderstebovenzouwordengekeerd,heeftGoddeverootmoedigingvandeNinevietenaanvaardendegenadetijdverlengd.TochkwamdeboodschapdieJonaverkondigdevanGodenwerdNinevéopdeproefgesteldzoalsGodhetwilde.DeadventistengeloofdendatGodhenopdezelfdewijzehadgeleidomdeboodschapvanhetoordeeltebrengen.Zijzeiden:„DezeboodschapheeftdehartenbeproefdvanallendiehaarhebbengehoordenheeftliefdevoordeverschijningvandeHereopgewektofheefteenafkeertegenzijnkomstdoenontstaandietotopzekerehoogtemerkbaarisvoordemensen,maarzekerdoorGodgekendis.Zeheefteenscheidingslijngetrokken...zodatzijdieaangewetensonderzoekwillendoen,kunnenwetenaanwelkekantzijzoudenhebbengestaanalsChristuswelteruggekomenwasopdatogenblikenofzijzoudenhebbenuitgeroepen:‘Zie,dezeisonzeGod,vanwiewijhooptendatHijonszouverlossenÂ’ofdatzijtotdebergenenderotsenzoudenhebbengezegd:‘ValtoponsenverbergtonsvoorhetaangezichtvanHem,diegezetenisopdeÂtroonÂ’.WijgelovendatGodzijnvolkopdezemanieropdeproefheeftgesteld,hungeloofheeftgetoetst,henheeftgelouterdomtezienofzijindeurevanbeproevingdeplaatsdieHijvoorhenheeftuitgekozenzoudenverlatenenofzijdezewereldzoudenwillenprijsgeveneneenonvoorwaardelijkvertrouwenzoudenstelleninhetWoordvanGod.”(TheAdventHeraldandSignsoftheTimesReporter,vol.8,No.14,13november1844).

DegevoelensvandemensendienogaltijdgeloofdendatGodheninhetverledenhadgeleid,wordenuitgedruktdoordewoordenvanWilliamMiller:

„Alsikopnieuwzoumogenbeginnen,zouik,alsikoverdezelfdebewijsgrondenbeschiktealstoen,opdezelfdemanierhebbengehandeldalsikeerlijkwildezijntegenoverGodendemensen.”„Ikhoopdatikmijnklederenhebgereinigdvanhetbloedvanzielen.Ikdenkdatikallesgedaanhebdatikkonomvrijtezijnvanalleschuldalszijveroordeeldworden”.„Hoeweliktottweemaaltoeteleurgesteldben”,schreefdezemanGods,„beniknietterneergeslagenofontmoedigd...MijnhoopopdewederkomstvanChristusisnogevenvurigalsvroeger.Ikheballeengedaanwatiknajarenvanernstigestudiealsmijnheiligeplichtbeschouwde.Alsikgedwaaldheb,ishetophetgebiedvandeliefde,deliefdetotmijnmedemens,enmijnplichtsbetrachtingtegenoverGod”.

„Eendingweetikzeker;ikheballeengeprediktwatikzelfgeloofdeenGodismetmijgeweest.Zijnkrachtismerkbaargeweestinhetwerkeniserveelgoedstotstandgebracht”.„Voorzoverdemenskanoordelen,zijnveleduizendendoordeverkondigingvandetijdvandewederkomstdeSchriftgaanonderzoekenenhebbenzich,dankzijdatmiddel,doorhetgeloofenhetvergotenbloedvanChristusmetGodverzoend.”(Bliss,pp.256,255,277,280,281).„Ikhebnooitindegunstwillenstaanbijdehoogmoedigenenbennooitteruggeschrokkenwanneerdewerelddewenkbrauwenfronste.Ikzalnooitproberenmijnlevendoorhungunsttebehouden,nochervoorterugdeinzenhetteverliezenalsGodhetinzijnvoorzienigheidzozoubeschikken.”(J.White,LifeofWm.Miller,p.315).

Godhadzijnvolknietindesteekgelaten;zijnGeestbleefmetdegenendiehetlichtdatzehaddenontvangennietopeenonbezonnenwijzeverwierpenendeAdventbewegingnietderugtoekeerden.IndebriefaandeHebreeënwarenerenkelebemoedigendeenwaarschuwendewoordenvoordebeproefdenenwachtendenindezecrisis:„Geeftdanuwvrijmoedigheidnietprijs,dieeenruimevergeldingheefttewachten.Wantgijhebtvolhardingnodig,om,dewilvanGoddoende,teverkrijgenhetgeenbeloofdis.Wantnogeenkorte,kortetijd,enHij,diekomt,zalerzijnennietopZichlatenwachten,enmijnrechtvaardigezaluitgeloofleven;maaralshijnalatigwordt,danheeftmijnzielinhemgeenwelbehagen.Dochwijhebbennietsvandoenmetnalatigheid,dietenverderveleidt,dochmetgeloof,datdezielbehoudt.”(Hebreeën10:35-39).

DatdezevermaninggerichtistotdegemeentevandeeindtijdblijktduidelijkuitdewoordendieverwijzennaardenabijheidvanChrisÂtusÂ’komst:„Wantnogeenkorte,kortetijd,enHij,diekomt,zalerzijnennietopZichlaten

wachten.”IndezetekstligtookdegedachtebeslotendatereenschijnbarevertragingzouzijnendathetzouschijnenalsofChristusopZichlietwachten.Watonshiergeleerdwordt,wasbijzondertoepasselijkvoordeervaringvandeadventistenindiedagen.Demensendiehierwordentoegesproken,liepenhetgevaarhungeloofteverliezen.ZijhaddenGodswilgedaanenhaddendeleidingvanzijnGeestenvanzijnWoordgevolgd.TochkondenzijnietbegrijpenwatHijbedoeldeenkondenzeookdewegdiezemoestengaannietzien.ZewarengeneigdtetwijfelenofzeweldoorGodwarengeleid.Indietijdwarendezewoordenzeerbetekenisvol:

„Mijnrechtvaardigezaluitgeloofleven.”Toenhethelderelichtvan„hetgeroepindenacht”ophunpadhadgeschenenenzijhaddengezienhoedeprofetieënwerdenontzegeld,enhaddengeletopdetekenendiesnelinvervullinggingenenaankondigdendatdewederkomstvanChristusnabijwas,haddenzijalshetwarealsziendengewandeld.Maarnuzijontmoedigdwarenomdathunhoopnietinvervullingwasgegaan,kondenzijalleenstandhoudendoorhetgeloofinGodenzijnWoord.Despottendewereldzei:

„Julliezijnmisleid.GeefjulliegeloofmaaropenzegdatdeAdventbeweginghetwerkvandeduivelis.”GodsWoordzeiechter:„Maaralshijnalatigwordt,danheeftmijnzielinhemgeenwelbehagen.”AlszehungeloofnuopgavenendekrachtvandeHeiligeGeest,diedeboodschaphadversterkt,ontkenden,zoudenzijhuneigenondergangtegemoetgaan.ZewerdentotvolhardingaangespoorddoordewoordenvanPaulus:„Geeftdanuwvrijmoedigheidnietprijs”(...)„wantnogeenkorte,kortetijd,enHij,diekomt,zalerzijnennietopZichlatenwachten.”ZewarenalleenveiligalszehetlichtdatzevanGodhaddenontvangenopprijsstelden,alszeblevenrekenenopzijnbeloften,deSchriftverderonderzochten,geduldigwachttenennaarmeerlichtverlangden.

23-Watishetheiligdom?

DetekstvanDaniël8:14,Tweeduizenddriehonderdavondenenmorgens;danzalhetheiligdominrechtestaathersteldworden,waszoweldegrondslagalsdebelangrijkstepijlervanhetadventisme.IedereendiegeloofdeindespoedigewederkomstvanChristuskendedezebijbeltekst.Dezeprofetiewashetwachtwoordvanduizendengelovigen.Iedereenwaservanovertuigddatdezaligehoopafhingvandegebeurtenissendieinditverswordenvoorzegd.Hetwasbewezendatdezeprofetischedageneindigdenindeherfstvan1844.

Deadventistengeloofdenzoalsdeanderechristenentoenookdatdeaarde,ofeendeeldaarvan,hetheiligdomwasenzewarenvanmeningdathetinrechtestaatherstellenvanhetheiligdombetrekkinghadopdereinigingvandeaardedoorvuuropdelaatste,grotedag,bijChristuswederkomst.DoordezegedachtegangwarenzetotdeconclusiegekomendatChristusin1844zouterugkeren.

MaarChristuskwamnietterugophetvastgesteldetijdstip.DegelovigenwistendatGodsWoordonfeilbaaris.Ermoestdusietsmiszijnmethunuitlegvandeprofetie.Maarwat?Velenhaddenonmiddellijkeenoplossing.Zebeweerdenzomaardatde2300avondenenmorgensnietin1844eindigden.Zekondendaargeengegronderedenvoorgeven.HetenigeargumentdatzenaarvorenbrachtenwasdatChristusnietwasgekomenophettijdstipdatmenHemverwachtte.Zeverklaardendatalsdeprofetischedageninderdaadin1844eindigden,Christuswelteruggekeerdzouzijnomhetheiligdominrechtestaatteherstellendoordereinigingvandeaardemetvuur.AangezienHijnietwasteruggekeerd,kondende2300avondenenmorgensdusooknietgeëindigdzijn.

Alsmendezeconclusieaanvaardde,torndemenookaandevroegereberekeningvandeprofetischeperiodes.Mengingerimmersvanuitdatde2300avondenenmorgensbegonnenophetogenblikdathetbevelvanArtaxerxes(Artachsasta)omJeruzalemteherstellenenteherbouwenvankrachtwerd,namelijkindeherfstvanhetjaar457v.Chr.Alsmendituitgangspuntaannam,wasereenvolmaakteharmonieindeinterpretatievanallegebeurtenissendiewarenvoorzegdindebeschrijvingvandieperiodeinDaniël9:25-27.

Negenenzestigweken,deeerste483jaarvandelangeperiodevan2300jaren,

zoudenreikentotaandekomstvandeMessias,deGezalfde.ChristusdoopenzijnzalvingdoordeHeiligeGeestinhetjaar27naChr.kloppenvolkomenmetdezeberekening.IndehelftvandezeventigsteweekzoudeGezalfdewordenuitgeroeid.Drieëneenhalfjaarnazijndoop,indelentevanhetjaar31naChr.,werdChristusgekruisigd.Dezeventigweken-of490jaren-wareninhetbijzondervoordeJodenbepaald.Bijhetverstrijkenvandezeperiodeinhetjaar34naChr.bezegeldehetvolkzijnverwerpingvanChristusdoordevervolgingvanzijndiscipelenenrichttendeapostelenzichtotdeheidenen.Daardeeerste490jaarvande2300warenverstreken,blevenernog1810jaarover.Alsmen1810teltbij34naChr.komtmeninhetjaar1844.Deengelhadgezegd:Danzalhetheiligdominrechtestaathersteldworden.Allevoorgaandedetailsvandeprofetiewarenonbetwistbaarophetvastgesteldetijdstipinvervullinggegaan.Alleskloptevolgensdezeberekening,behalvedaterin1844geenaanwijsbaregebeurteniswasdiebeantwoorddeaanhetinrechtestaatherstellenvanhetheiligdom.Alsmenontkendedatdeprofetischedagenindatjaareindigden,zettemendeheleuitlegopdehellingenmoestmenstellingenopgevendiewarenbewezendoordeonmiskenbarevervullingvandeprofetie.

MaarGodhaddeleidingvandeAdventbeweginginhanden.Hijhadzijnkrachtenheerlijkheidinhetwerkgeopenbaardenzouniettoelatendathetinduisternisenteleurstellingeindigdeofwerdgebrandmerktalseenvalse,fanatiekerage.HijzouzijnWoordniettenprooilatenaantwijfelenonzekerheid.Hoewelvelenhunvroegereberekeningvandeprofetischetijdperkenlietenvallenenvondendateenbewegingdiedaaropgebaseerdwashetonmogelijkbijhetrechteeindkonhebben,warenanderennietbereidhungeloofenhunervaringenoptegeven,omdatzevolgenshenopdeSchriftenophetgetuigenisvanGodsGeestwarengegrondvest.ZijgeloofdendatzedejuistebeginselenhaddengevolgdbijhunonderzoekenuitlegvandeprofetieënendathethunplichtwasvasttehoudenaandewaarhedendiezijalhaddengevondenendeBijbelverdermoestenonderzoeken.NaernstiggebedgingenzijhunstandpuntennaenonderzochtendeSchriftomhunvergissingteontdekken.Daarzijgeenvergissingkondenvindeninhunberekeningvandeprofetischeperiodes,beslotenzehetonderwerpvanhetheiligdomgrondigerteonderzoeken.

BijhunonderzoekkwamenzetotdevaststellingdaterindeBijbelgeenenkelbewijstevindenwasvoorhetalgemeenaanvaardestandpuntdatdeaardehetheiligdomis.ZevondenindeBijbelweleenvolledigeuitlegoverhetheiligdom,zijnaard,zijnliggingenzijndiensten.Deuitsprakenvandebijbelschrijverswarenzoduidelijkenzouitvoerigdathetheleonderwerpboven

elketwijfelverhevenwas.IndebriefaandeHebreeënzegtdeapostelPaulus:

Nuhadookwelheteerste(verbond)bepalingenvoordeerediensteneenheiligdomvoordezewereld.Wanterwaseententingericht,devoorste,waarindekandelaarendetafelmetdetoonbrodenstonden;dezewerdhetheiligegenoemd;enachterhettweedevoorhangselwaseentent,genaamdhetheiligederheiligen,meteengoudenreukofferaltaarendearkdesverbonds,rondommetgoudovertrokken,waarinzichbevondeneengoudenkruikmethetmanna,destafvanAäron,diegebloeidhad,endetafelendesverbonds;daarbovenwarendecherubsderheerlijkheid,diehetverzoendekseloverschaduwden(Hebreeën9:1-5).

HetheiligdomwaaroverPaulushierschrijft,isdetabernakeldieopGodsbeveldoorMozeswerdgebouwdalsdewoonplaatsvandeAllerhoogsteopaarde.EnzijzullenMijeenheiligdommaken,enIkzalinhunmiddenwonen.(Exodus25:8),wasdeopdrachtdieaanMozeswerdgegeventoenhijopdebergwasmetGod.

DeIsraëlietentrokkendoordewoestijnendetabernakelwerdzogebouwddathijvandeeneplaatsnaardeanderekonwordengedragen.Tochwasheteenprachtigbouwwerk.Dewandenbestondenuitrechtopstaandeplanken,zwaarmetgoudovertrokken,metvoetstukkenvanzilver.Hetdakbestonduiteenaantaltentkledenofdekkleden;debuitenstewarenvandierenhuidenendebinnenstevanfijnlinnenmetkunstiggewevencherubs.Detabernakelhadeenvoorhofentweeafdelingen,hetheiligeenhetheiligederheiligengenoemd.Zewarenvanelkaargescheidendooreenmooienduurgordijn,hetvoorhangsel.Detoegangtothetheiligewerdookafgeslotendoorzonvoorhangsel.Inhetheiligewaseraandezuidkanteenkandelaarmetzevenarmendiehetheiligdomzoweloverdagalssnachtsverlichtte.Aandenoordkantstonddetafelmetdetoonbrodenenvoorhetvoorhangseldathetheiligevanhetheiligederheiligenscheidde,stondhetgoudenreukofferaltaar,vanwaardewierookwolkmetdegebedenvanIsraëldagelijksnaarGodopsteeg.

Inhetheiligederheiligenstonddeark,eenkistvankostbaarhout,metgoudovertrokken.DaarinlagendetweestenentafelenwaaropGoddewetvandeTienGebodenhadgeschreven.Opdearklaghetverzoendeksel,eenprachtigstaaltjevanvakmanschap,overdektdoortweecherubs,eenaanelkeindengemaaktvanmassiefgoud.InditdeelopenbaardedetegenwoordigheidGodszichindewolkderheerlijkheidtussendecherubs.

NadatdeHebreeënzichinKanaänhaddengevestigd,werddetabernakelvervangendoordetempelvanSalomo,waarindezelfdeverhoudingenwarenbehouden.Detempelwasopdezelfdemanieringericht,maarkonnietverplaatstwordenenwasookgroter.Hetheiligdomheeftindezevormbestaantot70naChr.,behalvetoenhetinpuinlaginDaniëlstijd.Inhetjaar70werddetempeldoordeRomeinenverwoest.DitishetenigeheiligdomdatooitopaardeheeftbestaanenwaarvandeBijbelgewagmaakt.DitheiligdomnoemdePaulushetheiligdomvanheteersteverbond.Maariserdangeenheiligdominhetnieuweverbond?

ToendegelovigendienaardewaarheidspeurdendebriefaandeHebreeënnogeensnaderonderzochten,ontdektenzijdaternogeenanderheiligdom,hetheiligdomvanhetnieuweverbond,is.DezewaarheidligtbeslotenindehierbovenaangehaaldewoordenvanPaulus:Nuhadookwelheteerste(verbond)bepalingenvoordeerediensteneenheiligdomvoordezewereld.HetgebruikvanhetwoordookwijsteropdatPaulusalvroegeroverdatheiligdomhadgesproken.Toenzeterugkeerdennaarhetbeginvanhetvorigehoofdstuklazenzij:Dehoofdzaakvanonsonderwerpis,datwijzulkeenhogepriesterhebben,diegezetenisterrechterzijdevandetroondermajesteitindehemelen,dedienstverrichtendeinhetheiligdom,indewaretabernakel,diedeHereopgerichtheeft,ennieteenmens.(Hebreeën8:1-2).

Dezeverzentonenaandatereenheiligdomvanhetnieuweverbondis.Hetheiligdomvanheteersteverbondwasdoordemensopgericht.HetwasdoorMozesgebouwd.DatvanhetnieuweverbondheeftGodopgerichtennieteenmens.Inheteersteheiligdomvervuldenmenselijkepriestersdedienst;inhethemelseheiligdomverrichtChristus,onzeHogepriester,dedienstterrechterzijdevanGod.Heteneheiligdomwasopaarde,hetandereisindehemel.

VoortswasdetabernakeldoorMozesgebouwdaandehandvaneenvoorbeeld.Godhadhemopgedragen:GijzulthetmakenovereenkomstigalleswatIkutoon,hetmodelvandetabernakelenhetmodelvanalzijngerei.Mozeshadookhetbevelontvangen:Zienutoe,datgijallesmaaktnaarhetmodeldatudaarvanopdeberggetoondis.(Exodus25:9,40).EnPauluszegt:Dit(deeerstetabernakel)waseenzinnebeeldvoordetegenwoordigetijd,inzoverregavenenoffersgebrachtwerden.Hijzegtdatzijnheiligeplaatsenafbeeldingenvandehemelsedingenwaren,datdepriesters,diegavenofferdenvolgensdewet,dedienstverrichttenbijeenafbeeldingenschaduwvanhethemelseendatChristus

nietisbinnengegaanineenheiligdommethandengemaakt,eenafbeeldingvanhetware,maarindehemelzelf,omthans,onstengoede,voorhetaangezichtGodsteverschijnen.(Hebreeën9:9,23;8:5;9:24).

Hetheiligdomindehemel,waarChristusdedienstvooronsverricht,ishetmodelvanhetheiligdomdatMozesoprichtte.GodheeftdebouwmeestersvanhetaardseheiligdomdoorzijnGeestgeleid.Dekunstzindiebijdebouwdaarvanaandedagisgelegd,getuigtvangoddelijkewijsheid.Dewandenwarenalsmassiefgoudenweerkaatstenhetlichtvandegoudenzevenarmigekandelaarinallerichtingen.Detafelmetdetoonbrodenenhetreukofferaltaarblonkenalsgepolijstgoud.Hetprachtigekleedvanhetdakmetkunstiggewevenafbeeldingenvancherubsinblauwpurper,roodpurperenscharlakenmaaktenhetgeheelnogmooier.Enachterhettweedevoorhangselwasdeheiligewolkderheerlijkheid,waarvoorniemand,behalvedehogepriester,konkomenzondergedoodteworden.

Deongeëvenaardeschoonheidvandetabernakelindewoestijnmoestdemenseenideegevenvandeheerlijkheidvanhethemelseheiligdom,waarChristus,dieonsisvoorgegaan,dedienstvooronsverrichtvoorGodsgenadetroon.HetisdewoonplaatsvandeKoningderkoningen,waarduizendmaalduizendenhemdienenentienduizendmaaltienduizendenvóórhemstaan.(Daniël7:10).

Ditheiligdomisvervuldvandeheerlijkheidvandeeeuwigetroon.Deserafs,zijnschitterendewachters,bedekkenhungezichtinaanbidding.Hetmooistegebouwooitdoormensenhandengemaaktwasmaareenzwakkeafschaduwingvanzijngrootsheidenheerlijkheid.Entochkonmenuithetaardseheiligdomenzijndienstenbelangrijkelessenlerenoverhethemelseheiligdomenhetbelangrijkewerkdatdaarvolbrachtwordtvoordeverlossingvandemens.

Detweeafdelingenvanhetheiligdomopdezeaardezijneenafbeeldingvanhetheiligeenhetheiligederheiligenindehemel.ToendeapostelJohannesineenvisioenindetempelvanGodindehemelmochtkijken,zaghijzevenvurigefakkelsbrandenvoordetroon.(Openbaring4:5).Hijzageenengelmeteengoudenwierookvatbijhetaltaarstaan,enhemwerdveelreukwerkgeschonkenomhettegeven,metdegebedenvanalleheiligen,ophetgoudenaltaarvoordetroon.(Openbaring8:3).Deprofeetmochteenblikwerpeninheteerstevertrekvanhetheiligdomindehemelenzagdaarzevenvurigefakkelsbrandenenhetgoudenaltaar,dieinhetheiligdomopaardewerdenvoorgestelddoordekandelaarenhetreukaltaar.Enweergingdetempelopen(Openbaring11:19).en

hijzagdoorhetvoorhangselinhetheiligederheiligen.Daarzaghijdearkvanzijnverbond,dieopaardewasafgebeelddoordearkdieMozeshadgemaaktvoordetweestenentafelen.Degelovigendieditonderwerpbestudeerden,vondenhetonweerlegbarebewijsdaterookeenheiligdomindehemelis.Mozeshadhetheiligdomopaardegemaaktaandehandvaneenvoorbeelddathemgetoondwas.PaulusverklaartdatditvoorbeeldhetwareheiligdomindehemelisenJohanneszegtdathijhetindehemelheeftgezien.

Inhethemelseheiligdom-Godswoonplaats-isGodstroongevestigdopgerechtigheidenoordeel.Inhetheiligederheiligeniszijnwet,derechtsnormwaarnaardehelemensheidzalwordengeoordeeld.Opdearkmetdetafelenderwetligthetverzoendeksel.HierpleitChristusmetzijnbloedvoordezondaar.Hiermeewordtaangetoonddatrechtvaardigheidengenadeinhetverlossingsplansamengaan.DezeeenheidkonalleentotstandkomendoordeoneindigeWijsheidendeoneindigeKrachtenvervultdegansehemelmetbewonderingeneerbied.Decherubsvanhetheiligdomopaarde,dieeerbiedigneerbliktenophetverzoendeksel,stellendebelangstellingvoorwaarmeedehemelseheerscharenhetverlossingswerkvolgen.Deengelenwillenhetgeheimenisvandegenadedoorgronden.ZewillenbegrijpenhoeGodrechtvaardigkanzijn,terwijlHijtegelijkertijddezondaardietotHemkomtvergiffenisschenktenhetcontactmetdegevallenmensheidherstelt.ZewilleninzichthebbenindemenswordingvanChristuswaardoortallozemensenvandeondergangwordengeredenbekleedwordenmethetsmettelozekleedvanzijngerechtigheid,zodatzeincontactkunnentredenmetengelendienooithebbengezondigdenvooreeuwiginGodstegenwoordigheidzullenzijn.

HetwerkvanChristusalsmiddelaarvoordemenswordtindemooieprofetievanZacharia,overHemwiensnaamisSpruit,duidelijkgemaakt.Deprofeetzegt:HijzaldetempeldesHERENbouwenenhijzalmetmajesteitbekleedzijnenalsheerserzittenopzijn(Vaders)troon;enhijzalpriesterzijnopzijntroon;heilzaamoverlegzalertussenhenbeidenzijn.(Zacharia6:12,13).

HijzaldetempeldesHERENbouwen.DoorzijnofferenmiddelaarschapisChristuszowelhetfundamentalsdestichtervanGodsgemeente.DeapostelPaulusnoemtHemdehoeksteen.InHemwastelkbouwwerk,goedineensluitend,optoteentempel,heiligindeHere,inwieookgijmedegebouwdwordttoteenwoonstedeGodsindeGeest.(Efeziërs2:20-22),zegthij.

Hijzalmetmajesteitbekleedzijn.Deeervoordeverlossingvandegevallen

mensheidkomtChristustoe.Inalleeeuwigheidzalhetliedvandeverlostenzijn:Hem,dieonsliefheeftenonsuitonzezondenverlostheeftdoorzijnbloed(...)Hemzijdeheerlijkheidendekrachttotinalleeeuwigheden!Amen.(Openbaring1:5-6).

[Hijzal]alsheerserzittenopzijn[Vaders]troon;enHijzalpriesterzijnopzijntroon.Hijzitnognietopdetroonvanzijnheerlijkheid,wanthetKoninkrijkderheerlijkheidisnognietopgericht.Paswanneerzijnwerkalsmiddelaarisvoltooid,zalzijnVaderHemdetroonvanzijnvaderDavidgeven,enzijnkoningschapzalgeeneindenemen.(Lucas1:32,33).ChristuszitnualspriestermetdeVaderopzijntroon.(Openbaring3:21).OpdetroonmetdeEeuwige,diezijnbestaaninZichzelfvind,zitDegene,die,onzeziektenopzichheeftgenomen,enonzesmartenheeftgedragen,dieinalledingenopgelijkewijze(alswij)isverzochtgeweest,dochzondertezondigen,dieinstaatishun,dieverzochtworden,tehulptekomen.Enalsiemandgezondigdheeft,wijhebbeneenvoorspraakbijdeVader.(Jesaja53:4;Hebreeën4:15,2:18;1Johannes2:1).Hijpleitvooronsmetzijndoorstokenenverbrijzeldlichaamenmetzijnonberispelijkleven.Dedoorboordehanden,dedoorstokenzijde,deverminktevoetenpleitenvoordegevallenmens,voorwiensverlossingzonhogeprijsisbetaald.

Heilzaamoverlegzalertussenhenbeidenzijn.DeliefdevandeVader,dieevengrootisalsdievandeZoon,isdebronvandeverlossingvandeverlorenmensheid.VoordatJezusdezeaardeverliet,zeiHijaanzijndiscipelen:Ikzeguniet,datIkdeVadervooruvragenzal,wantdeVaderzelfheeftulief.(Johannes16:26,27).GodwasinChristusdewereldmetZichzelfverzoenende.(2Korintiërs5:19).Inhethemelseheiligdomzalerheilzaamoverlegzijntussenhenbeiden.WantalzoliefheeftGoddewereldgehad,datHijzijneniggeborenZoongegevenheeft,opdateenieder,dieinHemgelooft,nietverlorenga,maareeuwiglevenhebbe.(Johannes3:16).

Opdevraag:Watishetheiligdom?VindenweindeSchrifteenduidelijkantwoord.IndeBijbelwordtdetermheiligdomindeeersteplaatsgebruiktvoordetabernakeldieMozesbouwdealseenafbeeldingvanhetheiligdomindehemel.Indetweedeplaatswordtdezetermgebruiktvoordewaretabernakelindehemel,waarhetheiligdomopaardenaarverwees.BijdedoodvanChristuskwamereeneindaandeschaduwdienst.Dewaretabernakelindehemelishetheiligdomvanhetnieuweverbond.

AangeziendeprofetievanDaniël8:14indezebedelinginvervullingisgegaan,moethetheiligdomwaarindezetekstovergesprokenwordthetheiligdomvanhetnieuweverbondzijn.Aanheteindevande2300avondenenmorgensin1844waseraleeuwenlanggeenheiligdommeeropaarde.DeprofetieTweeduizenddriehonderdavondenenmorgens;danzalhetheiligdominrechtestaathersteldworden,verweesnaarhetheiligdomindehemel.

AllevertalingendieinoudetijdenzijngemaaktvanhetboekDaniëlgeveninplaatsvanherstellen,reinigen.Zieb.v.deSeptuaginta,Theodosius,Hieronymus.ZoookdeKingJamesvertaling.Maardebelangrijkstevraagmoetnogwordenbeantwoord:Watbetekenthetinrechtestaatherstellenvanhetheiligdom(Statenvertaling:danzalhetheiligdomgerechtvaardigdworden)?Daterzondienstwasinhetheiligdomopaarde,kunnenwijinhetOudeTestamentlezen.Maarmoeterietsindehemelgereinigdworden?HetnegendehoofdstukvandebriefaandeHebreeënzegtduidelijkdatzowelhetaardsealshethemelseheiligdommoetenwordengereinigd.Ennagenoegalleswordtvolgensdewetmetbloedgereinigdenzonderbloedstortinggeschiedtergeenvergeving.Noodzakelijkmoestendushiermede[hetbloedvandieren]deafbeeldingenvandehemelsedingengereinigdworden,maardehemelsedingenzelfmetbetereofferandendandeze(Hebreeën9:22,23),namelijkhetkostbarebloedvanChristus.Zowelindezinnebeeldigedienstalsindewaredienstmoestdereinigingmetbloedgeschieden;indediensthieropaardemethetbloedvandieren;inhetheiligdomindehemelmethetbloedvanChristus.Paulusgeeftderedenwaaromdezereinigingmetbloedmoetgeschieden:zonderbloedstortinggeschiedtergeenvergeving.Dezondenmoetendusuithetheiligdomwordenverwijderd.Maarhoekunnenerzondeninhetheiligdomopaardeofinhethemelseheiligdomzijn?Wijkunnendaarmeerinzichtinkrijgenalswijdezinnebeeldigedienstbestuderen,wantdepriestersvanhetOudeTestamentverrichtenslechtsdienstbijeenafbeeldingenschaduwvanhethemelse(Hebreeën8:5).

Erwarentweeverschillendediensteninhetheiligdomopaarde;depriestersverrichttendagelijksdedienstinhetheilige,terwijldehogepriestereenmaalperjaareenbijzondereverzoeningtotstandbrachtdoorzijndienstinhetheiligederheiligenomhetheiligdomtereinigen,Dagnadagbrachtenberouwvollezondarenhunoffersnaardeingangvandetabernakel,legdenhunhandenopdekopvanhetofferdier,beledenhunzondenenbrachtenzinnebeeldighuneigenzondenoverophetonschuldigeofferdier.Daarnawerdhetdiergeslacht.DeapostelPauluszegt:zonderbloedstortinggeschiedtergeenvergeving.Wantde

zielvanhetvleesisinhetbloed.(Leviticus17:11).

DewetvanGoddieovertredenwas,eistedatdezondaarmoeststerven.Hetbloedsteldehetverbeurdelevenvandezondaarvoor.Zijnschuldwerddoorhetofferdiergedragen.Hetbloedwerddoordepriesterinhetheiligegebrachtenvoorhetvoorhangselgesprenkeld.Achterditvoorhangselwasdearkmetdewet,diedezondaarhadovertreden.Doordezehandelingwerddezonde,doorhetbloed,zinnebeeldignaarhetheiligdomovergebracht.Insommigegevallenwerdhetbloednietnaarhetheiligeovergebracht,maarmoesthetvleesdoordepriesterwordengegeten,zoalsMozesaandezonenvanAäronhadbevolen:Hijgafuditomdeongerechtigheiddervergaderingwegtenemen(Leviticus10:17).Beidehandelingensteldendeoverdrachtvandezonde-vandezondaarnaarhetheiligdom-zinnebeeldigvoor.

Ditwerkvonddagin,daguithethelejaardoorplaats.ZowerdendezondenvanIsraëlnaarhetheiligdomovergebrachtenmoestereenspecialedienstzijnomaldezezondenuithetheiligdomwegtedoen.Godhadhetbevelgegevendatervoorelkvandetweeafdelingenverzoeningmoestwordengedaan.ZozalhijverzoeningdoenoverhetheiligdomomdeonreinhedenderIsraëlietenenomhunovertredingeninalhunzonden;alduszalhijdoenmetdetentdersamenkomst,diebijhenverblijfhoudttemiddenvanhunonreinheden.ErmoestookverzoeningwordengedaanvoorhetaltaaromhettereinigenenheiligenvandeonreinhedenderIsraëlieten(Leviticus16:16,19).

Eenmaalperjaar,opdeGroteVerzoendag,gingdehogepriesterinhetheiligederheiligenomhetheiligdomtereinigen.Dedienstdiedanwerdverricht,slootdejaarlijksecyclusvandebedieningaf.OpdeGroteVerzoendagwerdenertweebokkenaandeingangvandetabernakelgebrachtenwerdhetlotoverhengeworpen;eenlotvoordeHERE,eneenlotvoorAzazel(vers8).DebokwaarophetlotvoordeHEREviel,moestalszondoffervoorhetvolkwordengeslacht.Dehogepriestermoestzijnbloedinhetheiligederheiligenbrengen,hetopenvoorhetverzoendekselsprenkelen.Hetbloedmoestookophetreukofferaltaar,datvoorhetvoorhangselstond,wordengesprenkeld.EnAäronzalzijnbeidehandenopdekopvandelevendebokleggenenoverhemaldeongerechtighedenderIsraëlietenenalhunovertredingeninalhunzondenbelijden;hijzaldieopdekopvandebokleggenendiedooriemand,diedaarvoorgereedstaat,naardewoestijnlatenbrengen.Zozaldebokalhunongerechtighedenopzichdragennaareenonvruchtbaarland.(vers21,22).DezondebokkwamnietterugindelegerplaatsvandeIsraëlietenendemandie

hemhadweggebrachtmoestzichzelfenzijnklerenmetwaterwassenvoordathijnaardelegerplaatsterugkeerde.

DezeinzettingmoestdeIsraëlieteneenideegevenvanGodsheiligheidenvanzijnafkeervandezonde.Zemoestenlerendatzenietmetdezondeinaanrakingkondenkomenzonderzichteverontreinigen.Iedereenmoestzichverootmoedigenterwijlhetverzoeningswerkplaatsvond.DeIsraëlietenmochtennietwerkenenmoestendedagdoorbrengeninplechtigeverootmoedigingvoorGod,metgebed,vasteneneengrondiggewetensonderzoek.

Dezinnebeeldigedienstleertonsbelangrijkewaarhedenoverdeverzoening.Erwaseenplaatsvervangervoordezondaar,maardezondewerdnietuitgedelgddoorhetbloedvanhetzondoffer.Erwasvoorzienineenmiddelomdezondenaarhetheiligdomovertebrengen.Doorhetofferenvanbloederkendedezondaarhetgezagvandewet,beleedhijzijnschuldinhetovertredenendruktehijzijnverlangenuitomvergiffenistekrijgenopgrondvanzijngeloofineenVerlosserdienogmoestkomen.Maarhijwasnognietvolkomenvrijgesteldvandeveroordelingdoordewet.OpdeGroteVerzoendaggingdehogepriesternadathijhetoffervandevergaderinghadaangenomeninhetheiligederheiligenmethetbloedvanhetofferdierensprenkeldehetophetverzoendeksel,datvlakbovendewetlag,omdeeisendiedewetstelt,genoegtedoen.Daarnanamhijalsmiddelaardezondenopzichendroegzeuithetheiligdom.Hijplaatstezijnhandenopdekopvandezondebok,beleedaldezezondenoverhetdierenbrachtdoordiehandelingdezondenvanhemzelfopdezondebokover.Deboknamdezondenmeenaardewoestijnenpasdanwarenzevooraltijdverwijderd.

Datwarendedienstendiewerdenverrichtalseenafbeeldingvandehemelsedingen.Watzinnebeeldiggeschieddebijdediensteninhetheiligdomopaarde,gebeurtinwerkelijkheidbijdedienstinhethemelseheiligdom.NazijnhemelvaartbegonChristuszijnwerkalsonzeHogepriester.Pauluszegt:Christusisnietbinnengegaanineenheiligdommethandengemaakt,eenafbeeldingvanhetware,maarindehemelzelf,omthans,onstengoede,voorhetaangezichtGodsteverschijnen.(Hebreeën9:24).

Dedagelijksedienstvandepriesterindeeersteafdelingvanhetheiligdombinnenhetvoorhangsel,datdeingangvormdetothetheilige,enhetheiligescheiddevandevoorhof,steltdedienstvoordieChristusnazijnhemelvaartopzichnam.DepriesteropaardemoestelkedaghetbloedvanhetzondoffervoorGodbrengen.Ditdeedhijookmethetreukwerk,datmetdegebedenvanIsraël

opsteeg.ZopleitteChristusookmetzijnbloedbijdeVaderinhetbelangvandezondarenenbrachtHijdegebedenvandeberouwvollegelovigenmethetfijnereukwerkvanzijngerechtigheidvoordeVader.Ditwasdedienstindeeersteafdelingvanhetheiligdomindehemel.

ZijndiscipelenvolgdenHeminhetgelooftotinhethemelseheiligdomtoenHijdooreenwolkaanhunogenwerdonttrokken.Daarophaddenzijhunhoopgevestigd,zoalsPauluszegt:Haar(dehoop)hebbenwijalseenankerderziel,datveiligenvastis,endatreikttotbinnenhetvoorhangsel,waarheenJezusvooronsalsvoorloperisbinnengegaan(...),hogepriestergewordenineeuwigheid.Endatnietmethetbloedvanbokkenenkalveren,maarmetzijneigenbloed,eensvooraltijdbinnengegaaninhetheiligdom,waardoorHijeeneeuwigeverlossingverwierf(Hebreeën6:19,20;9:12).Achttieneeuwenlangvonddezedienstinheteerstedeelvanhetheiligdomplaats.HetbloedvanChristuspleittevoordeberouwvollegelovigen.DoorzijnbemiddelingwerdenhunzondenvergevenenwerdenzijdoordeVaderaangenomen.Tochblevenhunzondenindeboekenopgetekend.Netzoalserindezinnebeeldigedienstverzoeningmoestwordengedaanopheteindevaneenjaar,moetervoorChristuswerktotverlossingvandemenswordtafgesloten,ookverzoeningwordengedaanomdezondenuithetheiligdomindehemelteverwijderen.Dezedienstbegonaanheteindevande2300avondenenmorgens.ToengingonzeHogepriesterzoalsdeprofeetDaniëlhadvoorzegdhetheiligederheiligenbinnenomhetlaatstegedeeltevanzijnplechtigetaak-hetreinigenvanhetheiligdom-tevervullen.

Zoalsdezondenvanhetvolkvroegerophetzondofferwerdenovergedragenendoorzijnbloedzinnebeeldignaarhetheiligdomopaardewerdenovergebracht,wordendezondenvandegelovigendiehunschuldbelijdenopChristusovergedragenennaarhetheiligdomindehemelovergebracht.Zoalsdezinnebeeldigereinigingvanhetheiligdomopaardeplaatsvonddoorhetwegdoenvandezondendiehetverontreinigden,wordthethemelseheiligdomgereinigddoorhetwegdoenofuitdelgen,vandezondendiedaarzijnopgetekend.Maarvoordatditkangebeuren,moetendeboekenwaarindezondenzijnopgetekend,wordenonderzochtomuittemakenwiedoorberouwoverzijnzondenendoorhetgeloofinChristusinaanmerkingkomtvoordeweldadenvanChristusverzoening.Hetreinigenvanhetheiligdomindehemelimpliceerteenwerkvanonderzoek,eenwerkvanoordeel.DitwerkmoetwordengedaanvoordatChristusterugkomtomzijnvolkteverlossen,wantwanneerHijterugkeert,heeftHijzijnloonbijZichomeeniedertevergelden,naardatzijnwerkis.(Openbaring22:12).

ToenbegrependegelovigendiehetprofetischewoordonderzochtendatChristusin1844,aanheteindevande2300avondenenmorgens,nietnaardeaardewasgekomen,maarhetheiligederheiligenwasbinnengegaanomzijnverzoeningswerkaftesluitenvoordatHijterugkomt.

ZijzagenookindathetzondofferChristussymboliseerde,alsofferdatdehogepriesterChristusalsmiddelaarvoorsteldeendatdezondebokeenbeeldwasvanSatan,deaanstichtervandezonde,opwiedezondenvandeoprechteboetvaardigenuiteindelijkzullenwordengelegd.Wanneerdehogepriesterdoorhetbloedvanhetzondofferdezondenuithetheiligdomverwijderde,plaatstehijzeopdezondebok.

WanneerChristusdoorzijneigenbloeddezondenvanzijnvolkuithethemelseheiligdomwegdoet,aanheteindevanzijndienstwerkzalHijzeleggenopSatan,diebijdevoltrekkingvanhetvonnisdestrafzalmoetendragen.DezondebokwerdnaareenonvruchtbaarlandweggestuurdenmochtnooitmeerterugkerenindelegerplaatsvandeIsraëlieten.OpdezelfdewijzezalSatanvooreeuwigwordenverbannenuitdetegenwoordigheidvanGodenzijnvolkenzalhijophoudentebestaanbijdedefinitievevernietigingvandezondeenvandezondaren.

24-Inhetheiligederheiligen

Hetonderwerpvanhetheiligdomgafdeverklaringvoordeteleurstellingvan1844.Hettoondedeharmonieuzesamenhangvandewaarheidinhaardiverseaspecten,leverdehetbewijsdatdeAdventbewegingdoorGodwerdgeleid,onderstreeptedebelangrijkeopdrachtvooronzetijdenbrachtdejuisteplaatsenaardvanhetwerkvanGodsvolkaanhetlicht.DegelovigendieChristuswederkomstmetgrotemachtenheerlijkheidhaddenverwacht,warenevenblijalsdediscipelenvanJezustoenzeHemnadievreselijkenachtvanangstenteleurstellingterugzagen.ZehaddengedachtdatHijinheerlijkheidzouverschijnenomzijnvolgelingentebelonen.

DoorhunteleurstellinghaddenzeJezusenigetijduithetoogverlorenenhaddenzoalsMariaaanhetgraf,geroepen:ZijhebbendeHereweggenomenuithetgrafenwijwetenniet,waarzijHemhebbenneergelegd.MaarzevondenHemteruginhetheiligederheiligenalshunHogepriester,diemethenkonmeevoelenenspoedigalshunKoningenVerlosserzouterugkomen.Hetlichtuithetheiligdomverlichtteverleden,hedenentoekomst.ZewistendatGodheninzijnonfeilbarevoorzienigheidhadgeleid.Hoewelzijnetzoalsdeeerstediscipelendeboodschapdiezeverkondigdenaanvankelijkniethaddenbegrepen,wasdeboodschapzelfhelemaaljuistgeweest.ZehaddendoorhunverkondigingGodsplantenuitvoergebrachtenhunwerkvoorChristuswasniettevergeefsgeweest.Zewarenwedergeborentoteenlevendehoopenverheugdenzichmeteenonuitsprekelijkeenverheerlijktevreugde.

ZoweldeprofetievanDaniël8:14,Tweeduizenddriehonderdavondenenmorgens;danzalhetheiligdominrechtestaathersteldworden,alsdeboodschapvandeeersteengel,VreestGodengeeftHemeer,wantdeurevanzijnoordeelisgekomen,haddenbetrekkingopdedienstvanChristusinhetheiligederheiligenenophetonderzoekendoordeel-ennietopdewederkomstvanChristusomzijnvolkteverlossenendeongelovigentevernietigen.Devergissinglagdusnietindeberekeningvandeprofetischeperiodes,maarindegebeurtenisdiezichzouvoordoenaanheteindevande2300avondenenmorgens.Doordezevergissingwarendegelovigenteleurgesteld,maaralleswatdeprofetiehadvoorzegdenalleswatzevolgensdeSchriftmochtenverwachtten,wasinvervullinggegaan.Elkekeerdatzebedroefdwarenomdathunverwachtingennietwarenuitgekomenhaddegebeurtenisdiedoordeboodschapwasvoorzegdenzich

moestvervullenvoordatChristuskonterugkomenomzijnvolgelingentebelonenzichweldegelijkvoorgedaan.

Christuswasnietnaardeaardeteruggekeerdzoalszijhaddenverwacht,maarwasbinnengegaaninhetheiligederheiligenvanGodstempelindehemel,zoalszinnebeeldigvoorafgeschaduwdwas.HijwordtdoordeprofeetDaniëlvoorgesteldalsdegenediezichopdatogenbliknaardeOudevandagenbegaf:Ikbleeftoekijkenindenachtgezichtenenzie,metdewolkendeshemelskwamiemandgelijkeenmensenzoon.Hijkwamnietnaardeaarde,wantHijbegafzichtotdeOudevandagen,enmenleiddehemvoordeze(Daniël7:13).

DitkomenwasookdoordeprofeetMaleachivoorzegd:PlotselingzaltotzijntempelkomendeHere,diegijzoekt,namelijkdeEngeldesverbonds,diegijbegeert.Zie,Hijkomt,zegtdeHEREderheerscharen(Maleachi3:1).HetkomenvandeHeretotzijntempelwasplotselinggebeurdenzijnvolgelingenhaddendatnietverwacht.ZijhaddenHemnietdáárverwacht.ZijhaddengedachtdatHijnaardeaardezouterugkereninvlammendvuur,alsHijstrafoefentoverhen,dieGodnietkennenenhetevangelievanonzeHereJezusnietgehoorzamen(2Tessalonicenzen1:8).MaarGodsvolkwasnognietgereedomChristusteontmoeten.Zemoestenzichnogvoorbereidenennogmeerlichtontvangen,waardoorhunblikopGodstempelindehemelzouwordengericht.WanneerzijingeloofhunHogepriesterinzijndienstzoudenvolgen,zoudenzijzienwatzenogmoestendoen.Ermoestnogeenwaarschuwingsboodschapaandegemeentewordengebracht.

Deprofeetzegt:Dochwiekandedagvanzijnkomstverdragen,enwiezalbestaan,alsHijverschijnt?WantHijzalzijnalshetvuurvandesmelterenalshetloogvandeblekers.Hijzalzitten,hetzilversmeltendenreinigend.HijzaldezonenvanLevireinigen,Hijzalhenlouterenalsgoudenalszilver,opdatzijdeHereingerechtigheidofferbrengen(Maleachi3:2,3).DegelovigendieopaardezullenlevenwanneerereeneindekomtaanhetverzoenendwerkvanChristusinhethemelseheiligdomzullenzondermiddelaarvooreenheiligeGodstaan.Hunklerenmoetenvlekkelooszijnenhunkaraktermoetdoorhetbloedderbesprenkelingvanzondezijngereinigd.DoorGodsgenadeenhuneigeninspanningmoetenzijoverwinnaarszijnindestrijdtegenhetkwaad.Terwijlhetonderzoekendoordeelindehemelplaatsvindtendezondenvandegelovigendieberouwhebbengetoonduithetheiligdomwordenverwijderd,moetereenbijzonderreinigingswerk,eenafleggenvanzondenonderGodsvolkopaardeplaatsvinden.DitwerkwordtinOpenbaring14duidelijkeruiteengezet.

Wanneerditwerkvolbrachtzalzijn,zullendevolgelingenvanChristusgereedzijnvoorZijnkomst.DanzalhetoffervanJudaenvanJeruzalemdeHEREaangenaamzijnalsindedagenvanoudsenalsinvroegerejaren(Maleachi3:4).DanzaldegemeentedieonzeHerebijzijnkomstvoorZichzalplaatseneengemeentezijnzondervlekofrimpelofietsdergelijks(Efeziërs5:27).

Danzalzijopgaanalsdedageraad,schoonzijnalsdeblankemaan,stralendalsdegloeiendezon,geduchtalskrijgsscharen(Hooglied6:10).

MaleachivoorzegdenietalleendatdeHerenaarzijntempelzoukomen,maarkondigdeookeeuwenvantevorenzijnwederkomstomhetvonnistevoltrekkenaan:Ikzaltotutengerichtenaderen;Ikzaleensnelleaanklagerzijntegendetovenaars,tegendeechtbrekers,tegendemeinedigen,tegenhendiehetloonvandedaglonerdrukken,weduweenweesverdrukken,endevreemdelingterzijdedringen,maarMijnietvrezen,zegtdeHEREderheerscharen(Maleachi3:5).JudasverwijstnaardezelfdegebeurteniswanneerHijzegt:Zie,deHereisgekomenmetzijnheiligetienduizenden,omoverallendevierschaartespannenenallegoddelozentestraffenvooralhungoddelozewerken(Judas14.15).DewederkomstenhetkomenvandeHeretotzijntempelzijntweeverschillendegebeurtenissen.

DekomstvanChristustothetheiligederheiligenalsonzeHogepriesteromhetheiligdominrechtestaatteherstellen(Daniël8:14),dekomstvandemensenzoontotdeOudevandagen(Daniël7:13)endekomstvandeHeretotzijntempel,doorMaleachivoorzegd,zijndriebeschrijvingenvandezelfdegebeurtenis.Dezegebeurteniswordttrouwensookbeschrevendoordekomstvandebruidegomophetbruiloftsfeestindegelijkenisvandetienmaagden.(Matteüs25).Indezomerenherfstvan1844werddeboodschap:Debruidegom,zie,gaatuithemtegemoet!verkondigd.Toenontstondendetweegroepen,voorgestelddoordewijzeendedwazemaagden;deenegroepkeekmetblijdschapuitnaardeverschijningvanChristusenhadzichijverigvoorbereidomHemteontmoeten;deanderegroepdiedoorangstwerdgedrevenenimpulsiefhandelde,wasaltevredenmetdekennisvandewaarheid,maarhadGodsgenadenietontvangen.Indegelijkenislezenwijdattoendebruidegomverscheenzijdiegereedwaren,methemdebruiloftszaalbinnengingen.

Dekomstvandebruidegomwaarhethierovergaat,vondplaatsvoorhethuwelijk.DebruiloftstelthetaanvaardenvanhetKoninkrijkdoorChristusvoor.

Deheiligestad,hetNieuweJeruzalem,dehoofdstadvandatKoninkrijk,wordtdebruid,devrouwdesLamsgenoemd.DeengelzeitotJohannes:Komhier,ikzalutonendebruid,devrouwdesLams.Enhijvoerdemijwegindegeestopdeeengrotehogebergentoondemijdeheiligestad,Jeruzalem,nederdalendeuitdehemel,vanGod(Openbaring21:9,10).HetisdusduidelijkdatdebruiddeHeiligeStadvoorsteltendatdemaagdendiedebruidegomtegemoetgaaneensymboolzijnvandegemeente.IndeOpenbaringlezenwijdatGodsvolkgenodigdistothetbruiloftsmaaldesLams(Openbaring19:9).

Alszegenodigdenzijn,kunnenzeniettegelijkertijddebruidvoorstellen.DeprofeetDaniëlzegtdatChristusheerschappijeneerenkoninklijkemachtvandeOudevandagenzalontvangen.HijzalhetNieuweJeruzalem,dehoofdstadvanzijnKoninkrijk,getooidalseenbruid,dievoorhaarmanversierdis,ontvangen.(Daniël7:14;Openbaring21:2).AlsHijhetKoninkrijkheeftaanvaard,zalHijinheerlijkheidterugkomenalsKoningderkoningenenHerederheren,voordeverlossingvanzijnvolkenzijzullenaanliggenmetAbrahamenIsaäkenJakobinhetKoninkrijkderhemelen(Matteüs8:11;Lucas22:30)omdeeltehebbenaanhetbruiloftsmaalvanhetLam.

DeverkondigingvandeboodschapDebruidegom,zie,gaatuithemtegemoet!indezomervan1844wektebijduizendendeverwachtingdatChristusonmiddellijkzouterugkomen.OphetvastgesteldeogenblikkwamdeBruidegomnietnaardezeaardezoalsmenhadverwacht,maarbegafHijzichnaardeOudevandagenindehemel:HijkwamopdebruiloftomzijnKoninkrijkteaanvaarden.Endiegereedwaren,gingenmethemdebruiloftszaalbinnen,endedeurwerdgesloten.Zijwarennietpersoonlijkaanwezigophethuwelijk,aangezienhetplaatsvondindehemel,terwijlzijopaardewaren.

DevolgelingenvanChristusmoetenzijngelijkaanmensen,dieophunheerwachten,wanneerhijvandebruiloftwederkeert,omhem,alshijkomtenklopt,terstondtekunnenopendoen.(Lucas12:36).MaarzijmoetenZijnwerkbegrijpenenmoetenHemingeloofvolgenwanneerHijvoorGodverschijnt.Indiezinmoetenwijhetbinnengaanindebruiloftszaalinterpreteren.

Indegelijkenisgingendemaagdendieolieinhunkruikenhaddenmeegenomenmethunlampenindebruiloftszaal.ZijdiebehalvedekennisvandewaarheiduitdeSchriftookdeGeestendegenadeGodshaddenontvangenenindenachtvanhunbitterebeproevinggeduldighaddengewachtendeBijbelhaddenonderzochtommeerlichtteontvangen,kregeninzichtindewaarheidoverhet

hemelseheiligdomenindewijziginginhetdienstwerkvanChristus.IngeloofvolgdenzijHeminzijnwerkinhethemelseheiligdom.AllendieopgrondvandeSchriftdezelfdewaarheidaannemenenChristusingeloofvolgenwanneerHijvoorGodverschijntomzijnverzoeningswerkaftesluitenomdaarnahetKoninkrijkteontvangen,wordenvoorgestelddoordemaagdendiedebruiloftszaalbinnengaan.IndegelijkenisvanMattheüs22wordthetzelfdebeeldvandebruiloftgebruiktenwordtduidelijkgezegddathetonderzoekendoordeelvóórdebruiloftplaatsvindt.Voordebruiloftkomtdekoningbinnenomnategaanofallegenodigdenhetbruiloftskleed-hetsmettelozekleedvanhetkarakter,gewassenenwitgemaaktinhetbloeddesLams(Matteüs22:11;Openbaring7:14)-aanhebben.

Iedereendiegewogenentelichtbevondenis,wordtbuitengeworpen,maarallendiebijhetonderzoekhunbruiloftskleedaanhebben,wordendoorGodaangenomenenwaardiggeachttotzijnKoninkrijktebehorenenopzijntroontezitten.Ditkarakteronderzoek,datmoetuitmakenwiegereedisomhetKoninkrijkGodsbinnentegaan,ishetonderzoekendoordeel,datdedienstinhethemelseheiligdomafsluit.

WanneerhetonderzoekendoordeelteneindeisenhetlevenvanallendiezichindeloopdereeuwenvolgelingenvanChristushebbengenoemd,isonderzochtenwanneerereenbeslissingisgevallen,danennieteerder,zalereeneindekomenaandegenadetijdenzaldedeurdergenadewordengesloten.Eenkortezin,Endiegereedwaren,gingenmethemdebruiloftszaalbinnen,endedeurwerdgesloten,beschrijftdetijdvanhetlaatsteoptredenvanChristusalsonzemiddelaarenhetogenblikdathetverlossingswerktenbehoevevandemenszalzijnvoltooid.

Bijdedienstinhetheiligdomopaarde,datduseenafbeeldingwasvanhethemelse,kwamereeneindaandediensteninheteerstedeelwanneerdehogepriesteropdeGroteVerzoendaginhetheiligederheiligenbinnenging.Godhaduitdrukkelijkgezegd:Geenmenszalindetentdersamenkomstzijn,wanneerhijdaarbinnengaatominhetheiligdomverzoeningtedoen,totdathijnaarbuitenkomt(Leviticus16:17).

ToenChristusdushetheiligederheiligenbinnengingomhetverzoeningswerkaftesluiten,kwamerookeeneindaanzijndienstindeeersteafdeling,maarophetogenblikdatereeneindwasgekomenaandedienstinhetheilige,begonzijndienstinhetheiligederheiligen.WanneerdehogepriesteropdeGrote

Verzoendaghetheiligeverliet,kwamhijmethetbloedvanhetzondoffervoorGodtenbehoevevanalleIsraëlietendieoprechtberouwhaddenoverhunzonden.Christushadduspaseendeelvanzijnhogepriesterlijkwerkgedaanenbegonaanhettweededeel.OoktoenbleefHijmetzijnbloedpleitenvoordeVadertenbehoevevanzondaren.

Deadventistenhebbenditonderwerpin1844nietbegrepen.ToenhettijdstipwaaropzeChristusverwachttenvoorbijwas,dachtenzenogaltijddatzijnkomstnabijwasendatzeopeenbeslissendkeerpuntwarengekomen.ZewarenervanovertuigddathethogepriesterlijkwerkvanChristusachterderugwas.ZewarenvanmeningdatdeBijbelleertdatdegenadetijdenigetijdvoordeeigenlijkekomstvanChristusopdewolkenafloopt.Zewarentotdezeconclusiegekomenopgrondvandetekstendievoorzeggendatdemenseneensnaardedeurdergenadezullenzoeken,eropzullenkloppenenroepen,maartothunontzettingzullenontdekkendatdedeurgeslotenblijft.ZevroegenzichafofdedagwaaropzijdewederkomstvanChristushaddenverwachtniethetbeginwasvandezetijd,dieonmiddellijkaanChristuswederkomstmoestvoorafgaan.Zehaddenhunoordeelsboodschapgebrachtenvondendatzedaarmeehunplichthaddengedaan.Zevoeldendanooknietdeminsteneigingomnogietstedoenvoordereddingvanzielen.DaarkwamnogbijdatdeopenlijkehemeltergendespotvandeongelovigenvolgenshenhetzoveelstebewijswasdatGodsGeestwasteruggetrokkenvandegenendiezijngenadehaddenverworpen.Aldezeelementensterktenhenindeovertuigingdatdegenadetijdteneindewasendatdedeurdergenadegeslotenwas,zoalszijhettoenuitdrukten.

Maartoenzijhetonderwerpvanhetheiligdombestudeerden,begonnenzeallesbetertebegrijpen.Zezagentoenindatzeterechtgeloofdendatheteindevande2300avondenenmorgensin1844eenbelangrijkkeerpuntwas.Dedeurvanhoopengenade,waardoormenachttienhonderdjaarlangtotGodkongaan,wasinderdaadgesloten,maarerwaseenanderedeurgeopend.MenkreegvergiffenisdoorhetbemiddelingswerkvanChristusinhetheiligederheiligen.EendeelvanzijnwerkwasnuafgeslotenenHijwasaaneenanderdeelbegonnen.Erwasnogaltijdeen,,opendeurnaarhethemelseheiligdom,waarChristuszijnhogepriesterlijkwerkverrichttetenbehoevevandezondaar.

NubegreepmendebetekenisvanChristuswoordenindeOpenbaring.Hetwarenwoordendiejuistbestemdwarenvoordegemeentevandezetijd:DitzegtdeHeilige,deWaarachtige,diedesleutelDavidsheeft,dieopentenniemandzalsluiten,enHijsluitenniemandopent.Ikweetuwwerken;zie,Ikhebeen

geopendedeurvooruwaangezichtgegeven,dieniemandkansluiten.(Openbaring3:7,8).

WiedoorhetgeloofJezusvolgtinZijnverzoeningswerkzaldeweldadenvanChristusbemiddelingontvangen,maarwiehetlichtdatinzichtverschaftinditwerkvandehandwijst,zalnietsontvangen.DeJoden,diehetlichtverwierpendatGodhunschonkbijChristuseerstekomstenookweigerdenHemalsVerlosserderwereldaantenemen,kondengeenvergiffeniskrijgendoorChristus.

ToenJezusnazijnhemelvaartmetzijneigenbloedinhethemelseheiligdomgingomdezegeningenvanzijnbemiddelingopdediscipelenuittestorten,werdendeJodeninvolslagenduisternisgelatenenblevenzehunnuttelozeoffersbrengen.Erwaseeneindgekomenaandeschaduwdienst.DedeurwaardoordemensenvroegertotGodkondenkomen,wasnietmeeropen.

DeJodenwildenniettotHemkomenopdeenigemanierdietoenmogelijkwas;doorzijnhogepriesterlijkwerkinhethemelseheiligdom.DaaromhaddenzijgeencontactmetGod.Dedeurwasvoorhengesloten.ZewistennietdatChristushetwarezondofferendeenigemiddelaarwas.Daaromkondenzedezegeningenvanzijnvoorspraakonmogelijkontvangen.DetoestandvandeongelovigeJodenlijktergveelopdievandeonverschilligeenongelovigechristenen;zewillenopzettelijknietswetenvanhetwerkvanonzebarmhartigeHogepriester.BijdeoudtestamentischeheiligdomsdienstmoestenalleIsraëlietensamenkomenrondhetheiligdomenzichopdemeestplechtigewijzevoorGodverootmoedigenwanneerdehogepriesterhetheiligederheiligenbinnenging,opdatzevergiffeniszoudenkrijgenenopdatzenietzoudenwordenuitgesloten.Hetisindezetijd,detijdvanhettegenbeeldvandeGroteVerzoendagopaarde,danookdestebelangrijkerdatwijhetwerkvanonzeHogepriesterbegrijpenenwetenwelkeverplichtingeneroponsrusten.DemenskandewaarschuwingendieGodheminzijngenadezendtnietongestraftverwerpen.IndetijdvanNoachwerdereenboodschapuitdehemelnaardeaardegezonden.Dereddingvandemensenhingafvandemanierwaaropzijopdieboodschapreageerden.Toenzediewaarschuwingsboodschaphaddenverworpen,werdGodsGeestvanhenweggenomenenverdronkenzeinhetwatervandezondvloed.IndetijdvanAbrahamwildeGodnietlangerpleitenmetdeschuldigeinwonersvanSodom,enallen-metuitzonderingvanLot,zijnvrouwenzijntweedochters-werdenverteerddoorhetvuurdatuitdehemelkwam.ZowashetookindetijdvanChristus.

GodsZoonspraktotdeongelovigeJodenvanzijntijd:Zieuwhuiswordtaanuovergelaten.(Mattheüs23:38).DezelfdeoneindigeMachtzeimetbetrekkingtotdegenendieindeeindtijdzoudenlevenendeliefdetotdewaarheidnietaanvaardhebben:DaaromzendtGodhuneendwaling,diebewerktdatzijdeleugengeloven,opdatallenwordengeoordeeld,diedewaarheidnietgeloofdhebben,docheenwelgevallenhebbengehadindeongerechtigheid.(2Tessalonicenzen2:10-12).WanneerzedeleervanzijnWoordverwerpen,trektHijzijnGeestterugengeefthenoveraandedwalingendiezijliefhebben.

MaarChristusbemiddeltnogaltijdtussenGodendemensenenzijdiezoekenzullenlichtontvangen.Hoeweldeadventistenditinhetbeginnietbegrepen,werdhethunlaterduidelijktoenzedetekstendiehunwaretoestandbeschrevenbegonnentebegrijpen.

Toenhetvastgesteldetijdstipin1844wasverstreken,werdendegenendiehetAdventgeloofhaddenbehoudenzwaaropdeproefgesteld.Hunenigetroostindiemoeilijketijdwashetlichtdathunaandachtvestigdeophetheiligdomindehemel.SommigengeloofdennietmeerindevroegereberekeningvandeprofetischetijdperkenenschrevendemachtigeinvloedvandeHeiligeGeest,diezichindeAdventbeweginghadgeopenbaard,toeaanmenselijkeofsatanischewerking.EenanderegroepbleefgelovendatGodheninhetverledenhadgeleid.

Terwijlzewachtten,waaktenenbadenomGodswiltelerenkennen,zagenzedathunHogepriesteraaneenanderedienstwasbegonnen.Zeverdieptenzichinditonderwerpenkregenookmeerinzichtinhetafsluitingswerkvandegemeente.ZebegonnendeboodschapvandeeersteentweedeengelbetertebegrijpenenwarenbereiddeplechtigewaarschuwingsboodschapvandederdeengelvanOpenbaring14voorzichzelfaantenemenenhaarookaandewereldtebrengen.

25-Godswetheiligenonveranderlijk

EndetempelGods,dieindehemelis,gingopenendearkvanzijnverbondwerdzichtbaarinzijntempel.(Openbaring11:19).DearkvanGodsverbondstaatinhetheiligederheiligen,detweedeafdelingvanhetheiligdom.Bijdedienstinhetheiligdomopaarde,dateenafbeeldingvandehemelsedingenwas,werddittweededeelalleenopdeGroteVerzoendaggeopendomhetheiligdomtereinigen.

DeaankondigingdatdetempelGodsopengingendearkvanzijnverbondzichtbaarwerd,wijstdusophetopengaanvanhetheiligederheiligenindehemelin1844,toenChristusdaarbinnengingomhetverzoeningswerkaftesluiten.DegelovigendiehunHogepriestervolgdentoenHijzijndienstinhetheiligederheiligenaanving,zagendearkvanzijnverbond.Nadatzijzichinhetonderwerpvanhetheiligdomhaddenverdiept,kwamenzetothetinzichtdatChristusmeteenanderedienstwasbegonnen.ZezagenHemvoorGodsarkwaarHijmetzijneigenbloedpleittevoorzondaren.

IndearkvandetabernakelopaardewarenertweestenentafelenwaaropdegebodenvanGodswetwarengeschreven.DearkwasslechtseenbewaarplaatsvoordetafelenderwetenontleendezijnwaardeenheiligheidaandeaanwezigheidvanGodsgeboden.ToendetempelGodsindehemelopenging,werddearkvanzijnverbondzichtbaar.InhetheiligederheiligenvanhethemelseheiligdomwordtGodswet,diedoorGodzelfopdeSinaïwerduitgesprokenbijdonderslagenenbliksemstralenenmetzijneigenvingerindestenentafelenwerdgegrift,ookineenarkbewaard.

DewetindetempelGodsishetmodel,endegebodendieindestenentafelenzijngegriftendoorMozesinzijnvijfboekenzijnopgetekend,zijneenauthentiekafschrift.Zijdieditbelangrijkpuntbegrepen,kwamentothetinzichtdatGodswetheiligenonveranderlijkis.ZijbegrependebetekenisvanChristuswoordenbeterdanooittevoren:Voorwaar,Ikzegu:Eerdehemelendeaardevergaat,zalernietéénjotaofééntittelvergaanvandewet(Matteüs5:18).

DaarGodsweteenopenbaringisvanzijnwilendeuitdrukkingvanzijnkarakter,moetzijeeuwigblijvenbestaanalseengetrouwegetuigeindehemel.Geenenkelgebodisingetrokken,geenjotaoftittelisveranderd.Dedichtervan

depsalmenzegt:Vooreeuwig,oHERE,houdtuwwoordstandindehemelen.Betrouwbaarzijnalzijnbevelen,vastgesteldvoorimmerenaltoos(Psalm119:89;111:7,8).

HetvierdegebodishethartvandeTienGeboden:Gedenkdesabbatdag,datgijdieheiligt;zesdagenzultgijarbeidenenaluwwerkdoen;maardezevendedagisdesabbatvandeHERE,uwGod;danzultgijgeenwerkdoen,gijnochuwzoon,nochuwdochter,nochuwdienstknecht,nochuwdienstmaagd,nochuwvee,nochdevreemdelingdieinuwstedenwoont.WantinzesdagenheeftdeHEREdehemelendeaardegemaakt,dezeeenalwatdaarinis,enHijrustteopdezevendedag;daaromzegendedeHEREdesabbatdagenheiligdedie(Exodus20:8-11).

GodsGeestbeïnvloeddedegenendiezijnWoordonderzochten.Zekwamentotdevaststellingdatzijditgebodhaddenovertredenzonderdatzehethaddenbeseft,omdatzederustdagdiedeSchepperhadingesteldnietheiligden.ZegingennawaarommeneigenlijkdeeerstedagvandeweekvierdeinplaatsvandedagdieGodhadgeheiligd.IndeBijbelkondenzegeenenkelbewijsvindenvoordeafschaffingvanhetvierdegebodofvoordeveranderingvandesabbat.Dezegendieindenbeginneaandezevendedagwasverbonden,wasnooitingetrokken.ZehaddeneroprechtnaargestreefdGodswiltelerenkennenenprobeerdenerooknaarteleven.DaaromhaddenzeerspijtvantoenhettothendoordrongdatzijGodswethaddenovertreden.DoordeheiligingvanGodssabbatbewezenzedatzeHemtrouwwaren.

Mendeedvanallesomhungeloofteschokken.Iedereenbegreepnatuurlijkdatalshetheiligdomopaardeeenafbeeldingwasvanhetheiligdomindehemel,dewetindearkvanhetheiligdomopaardeookeengetrouwafschriftvandewetindearkindehemelmoestzijn.

Alsmengeloofdedatereenheiligdomindehemelis,moestmenookdeeisenvanGodswetendeheiligingvandesabbatvanhetvierdegeboderkennen.DitverklaartwaarommenzofelgekantwastegendesystematischeuitlegvandeSchrift,diehethogepriesterlijkwerkvanChristusinhethemelseheiligdomduidelijkaantoonde.DemensenprobeerdendedeurtesluitendieGodhadgeopendenzewildendedeuropenendieHijhadgesloten.MaarHijdieopentenniemandzalsluiten,en(...)sluitenniemandopenthadgezegd:Ikhebeengeopendedeurvooruwaangezichtgegeven,dieniemandkansluiten(Openbaring3:7,8).

Christushaddedeur,ofdedienstinhetheiligederheiligen,geopend.Dankzijhetlichtdatdoordiegeopendedeurvanhetheiligdomindehemelscheen,ontdektemendathetvierdegebodeenonderdeelisvandewetdieinhetheiligdomwordtbewaard.WatGodhadingesteldkondoorgeenmenswordenafgeschaft.

DegelovigendiehetverzoeningswerkvanChristusendeonveranderlijkheidvanGodswethaddenaangenomen,kwamentotdevaststellingdatditdezelfdepuntenwarendieookinOpenbaring14voorkomen.IndithoofdstukgafGodeendrievoudigewaarschuwing(ZieAanhangselonderEendrievoudigeBoodschap)omdemensenopChristuswederkomstvoortebereiden.

Deuitspraak:DeurevanzijnoordeelisgekomenwijstopdeafsluitingvanChristusverzoeningswerkvoordeverlossingvandemens.DezewaarheidmoettotheteindevanChristusmiddelaarschapenzijnterugkeerwordenverkondigd.Hetonderzoekendoordeeldatin1844begon,gaatdoortotereenbeslissingisgevallenoverhetlotvanallen,zoweldelevendenalsdedoden.Daaromzalhettotheteindevandegenadetijdwordenvoortgezet.Deboodschapmoetdemensenvoorbereidenophetoordeelenwaarschuwthendaarom:VreestGodengeeftHemeer(...)enaanbidtHem,diedehemelendeaarde,endezeeendewaterbronnengemaaktheeft.

Hetgevolgvandeaanvaardingvandezeboodschappenwordtuitgedruktdoordewoorden:Hierblijktdevolhardingderheiligen,diedegebodenGodsenhetgeloofinJezusbewaren.Willendemensengereedzijnvoorhetoordeel,danmoetenzeGodswetonderhouden.Diewetzalinhetoordeeldemaatstafvoorhetkarakterzijn.DeapostelPauluszegt:Allen,dieonderdewetgezondigdhebben,zullendoordewetgeoordeeldworden...tendage,datGodhetindemensenverborgeneoordeeltvolgensmijnevangelie,doorChristusJezus.Enhijzegtook:Dedadersderwetzullengerechtvaardigdworden(Romeinen2:12-16).GeloofiseennoodzakelijkevereisteomGodswetteonderhouden,wantzondergeloofishetonmogelijk(Hem)welgevalligtezijn.Enalwatnietuitgeloofis,iszonde(Hebreeën11:6;Romeinen14:23).DeeersteengelroeptdemensenopomGodtevrezenenHemeertegeven,HemteaanbiddenalsScheppervanhemelenaarde.Omdittekunnendoen,moetenwijzijnwetgehoorzamen.Depredikerzegt:VreesGodenonderhoudzijngeboden,wantditgeldtvoorallemensen(Prediker12:13).MenkanGodnietwelgevalligzijnalsmenHemaanbidtzonderzijngebodentegehoorzamen.WantditisdeliefdeGods,datwij

zijngebodenbewaren.Wiezijnoorafwendtvanhethorenderwet,diensgebedzelfsiseengruwel(1Johannes5:3;Spreuken28:9).

WemoetenGoddienenomdatHijdeSchepperisenomdatalleanderelevendewezenshunbestaanaanHemtedankenhebben.WanneerdeBijbelzegtdatweGodmoetenerenenaanbiddeninplaatsvandegodenvandeheidenen,wordtdescheppingsmachtalsargumentgebruikt.Wantallegodendervolkenzijnafgoden,maardeHEREheeftdehemelgemaakt(Psalm96:5).

MetwiedanwiltgijMijvergelijken,datIkhemzougelijkzijn?zegtdeHeilige.Heftuwogennaaromhoogenziet;wieheeftditallesgeschapen?WantzozegtdeHere,diedehemelengeschapenheeft-diedeaardegeformeerdenhaargemaaktheeft...IkbendeHEREenerisgeenander(Jesaja40:25,26;45:18).Dedichtervandepsalmenzegt:Erkent,datdeHEREGodis;Hijheeftonsgemaakt,enHembehorenwijtoe.Treedttoe,latenwijonsnederwerpenenonsbuigen,knielenvoordeHERE,onzeMaker(Psalm100:3;95:6).Deheiligewezens,dieGodindehemeldienen,motiverenhunaanbiddingmetdewoorden:Gij,onzeHereenGod,zijtwaardigteontvangendeheerlijkheid,deeerendemacht;wantGijhebtallesgeschapen(Openbaring4:11).

InOpenbaring14wordendemensenopgeroependeSchepperteaanbiddenendeprofetiewijstophetbestaanvaneengroepmensendiedankzijdedrievoudigeboodschapdegebodenGodsbewaren.EenvandezegebodenverwijstrechtstreeksnaarGodalsdeSchepper.Hetvierdegebodluidt:MaardezevendedagisdesabbatvandeHERE,uwGod;...WantinzesdagenheeftdeHEREdehemelendeaardegemaakt,dezeeenalwatdaarinis,enHijrustteopdezevendedag;daaromzegendedeHEREdesabbatdagenheiligdedie(Exodus20:10,11).

OverdesabbatzegtdeHereook:DezezulleneentekenzijntussenMijenu,opdatgijweet,datIk,deHERE,uwGodben(Ezechiël20:20).WantinzesdagenheeftdeHEREdehemelendeaardegemaakt,enopdezevendedagheeftHijgerustenademgeschept(Exodus31:17).

HetbelangvandesabbatalshetgedenktekenvandeScheppingligtinhetfeitdathetonsaltijdaandewareredenvanonzegodsaanbiddingherinnert;GodisdeSchepperenwijzijnznschepselen.Desabbatisdaaromhetfundamentvanonzeaanbidding,wantgeenenkeleandereinzettingleertonsdezebelangrijkewaarheidzoduidelijk.DewareredenvoordeaanbiddingvanGod-nietalleen

vanonzeaanbiddingopdezevendedag,maarvanelkeaanbidding-ligtinhetverschiltussendeSchepperenzijnschepselen.Ditbelangrijkpuntkannooitverouderenenmagnooituithetoogwordenverloren(J.N.Andrews,HistoryoftheSabbath,ch.27).

Godheeftdesabbatinhetparadijsingesteldomdemensenaltijdaandezewaarheidteherinneren.ZolangwijGodmoetendienenomdatHijonzeSchepperis,netzolangzaldesabbatookhetsymboolengedenktekendaarvanzijn.Alsallemensenaltijddesabbathaddengevierd,zoudenzijhunSchepperookaltijdhebbenaanbedenenzoudenernooitafgodendienaars,godloochenaarsofongelovigenzijngeweest.HetheiligenvandesabbatiseentekenvantrouwaandewareGod,Hijdiedehemelendeaardeendezeeendewaterbronnengemaaktheeft.HetisdanooklogischdatdeboodschapdiedemensenleertdatzeGodmoetenaanbiddenenzijngebodenmoetenonderhoudenvooraldenadrukzalleggenophethoudenvanhetvierdegebod.DederdeengelwijstopdetegenstellingtussendegenendiedegebodenGodsenhetgeloofinJezusbewaren,eneenanderegroep.Erwordteenernstigeenverschrikkelijkewaarschuwingtegenhundwalingenuitgesproken:Indieniemandhetbeestenzijnbeeldaanbidtenhetmerktekenopzijnvoorhoofdofopzijnhandontvangt,diezalookdrinkenvandewijnvanGodsgramschap(Openbaring14:9,10).Wilmendezeboodschapgoedbegrijpendanmoetmendesymbolenjuistinterpreteren.Watstellenhetbeest,hetbeeldenhetmerktekenvoor?

Deprofetiewaarinmendezesymbolenvindt,begintbijOpenbaring12,metdedraakdieChristusbijzijngeboortewildeverslinden.Invers9vandithoofdstuklezenwedatdedraakSatanvoorstelt;hijspoordeHerodesaanomChristustedoden.MaarhetbelangrijkstemiddeldatSatanindeeersteeeuwengebruikteomoorlogtegenChristusenzijnvolktevoerenwashetRomeinserijk,waarinhetheidendomdeoverheersendegodsdienstwas.DedraaksteltdusindeeersteplaatsSatanvoor,maarisindetweedeplaatsookhetsymboolvanhetheidenseRome.

Inhoofdstuk13(vers1-10)wordteenanderbeest,eenluipaardgelijk,beschreven.Endedraakgafhemzijnkrachtenzijntroonengrotemacht.Demeesteprotestantengelovendatditsymboolhetpausdomvoorstelt,datbeslagheeftgelegdopdetroonendemachtvanhetoudeRomeinserijk.Johanneszegtoverhetbeest,eenluipaardgelijk:

Enhemwerdeenmondgegeven,diegrotewoordenengodslasteringspreekt...

En(hetbeest)opendezijnmondtotlasteringentegenGod,omzijnnaamtelasterenenzijntentenhen,dieindehemelwonen.Enhemwerdgegevenomtegendeheiligenoorlogtevoerenenhenteoverwinnen;enhemwerdmachtgegevenoverelkestamennatieentaalenvolk.Dezeprofetie,diebijnagelijkisaandebeschrijvingvandekleinehorenvanDaniël7,heeftontegensprekelijkbetrekkingophetpausdom.

Enhemwerdmachtgegevendittweeënveertigmaandenlangtedoen.Deprofeetzegtook:En(ikzag)eenvanzijnkoppenalstendodegewond;en:Indieniemandmethetzwaardzaldoden,danmoethijzelfmethetzwaardgedoodworden.Detweeënveertigmaandenkomenovereenmeteentijdentijdeneneenhalvetijd-drieëneenhalfjaar-ofde1260dagenvanDaniël7;detijdwaarinhetpausdomGodsvolkzouverdrukken.Indevorigehoofdstukkenhebbenwealaangetoonddatdezeperiodebegonmetdeopperheerschappijvandepausin538naChr.eneindigdein1798.IndatjaarwerddepausdoorhetFranselegergevangengenomen,ontvinghetpausdomdedodelijkewondeengingdeprofetieindieniemandingevangenschapvoert,dangaathijingevangenschapinvervulling.Danwordteennieuwsymboolgebruikt.Deprofeetzegt:EnikzageenanderbeestopkomenuitdeaardeenhethadtweehorensalsdievanhetLam(Openbaring13:11).Zowelhetuiterlijkvanhetbeestalsdemanierwaarophettentoneleverschijnt,tonenaandathetlanddaterdoorwordtvoorgesteldandersisdandeanderelandendiedoordevoorgaandesymbolenwordenvoorgesteld.DegrotewereldrijkenwerdendoordeprofeetDaniëlvoorgestelddoorroofdierendieuitdezeeopstegentoendevierwindendeshemelsdegrotezeeinberoeringbrachten(Daniël7:2).

InOpenbaring17zegteenengel:Dewateren,diegijzaagt(...)zijnnatiënenmenigtenenvolkenentalen(Openbaring17:15).Windenzijnhetsymboolvanstrijd.Devierwindendeshemels,diedegrotezeeinberoeringbrengen,zijndebloedigeveroveringenenrevolutieswaardoordezerijkenaandemachtzijngekomen.

MaardeprofeetzaginzijnvisioenhetbeestdattweehorenshadalsdievanhetLamuitdeaardeopkomen.Hetlanddataandezesymbolenbeantwoordt,zalgeenandererijkenoverwinnenomzijneigenheerschappijtevestigen,maarmoetopkomenineennogonbewoondgebiedenmoetzichgeleidelijkenvreedzaamontwikkelen.

Hetkondusonmogelijkverrijzenuitdetegenelkaarstrijdendemensenmassas

vandeOudeWereld,deonstuimigezeevannatiënenmenigtenenvolkenentalen.Hetmoetdusophetwestelijkhalfrondwordengezocht.

WelklandvandeNieuweWereldverreesomstreeks1798enbeloofdemachtigengrootteworden,terwijlhetdeaandachtvandewereldtrok?Deverklaringvandesymbolenisbovenelketwijfelverheven.Eénland,enmaaréén,beantwoordtaandekenmerkendieindezeprofetiewordengegeven.DitlandisonmiskenbaardeVerenigdeStatenvanAmerika.SteedsweerhebbensprekersenhistoricibijdebeschrijvingvandeopkomstengroeivanAmerikaonbewustdegedachtenenbijnadezelfdewoordenalsdegeïnspireerdeschrijvergebruikt.Johanneszaghetbeestopkomenuitdeaardeenvolgensdebijbelvertalersbetekenthetwoorddatinonzevertalingwordtweergegevendooropkomenletterlijkopgroeienofopschietenalseenplant.

Zoalswehebbengezien,moesthetvolkopkomenineenonbewoondgebied.EenvooraanstaandauteurbeschrijftdeopkomstvandeVerenigdeStatenalsvolgt:Hetgeheimenisvanhunopkomstuithetnietenzegt:Alseenzaadjedatinstiltegroeit,zijnwijuitgegroeidtoteenwereldrijk(G.A.Townsend,TheNewWorldComparedWiththeOld,p.462).EenEuropeestijdschriftbeschouwdedeVerenigdeStatenin1850alseenfantastischewereldmachtdieaanhetopkomenwasentemiddenvandestiltederaardedagelijksinkrachtenmachttoenam(DublinNation).EdwardEverettzeiineentoespraakoverdePelgrimFathers:ZochtdekleinegemeentevanLeidennaareenafgelegenplek,dieonbekendenverlatenwasendaaromookveiligenongevaarlijk,waarzegewetensvrijheidhadden?Kijkmaarnaardeuitgestrektegebiedenwaarzeinhunvreedzameverovering...dekruisbanierhebbengedragen!(ToespraakgehoudentePlymouth,Massachusetts,22december1824,p.11).

EnhethadtweehorensalsdievanhetLam.DehorensalsdievanhetLamwijzenopdejeugdigheid,onschuldentederheid:DejuistebeschrijvingvanhetkaraktervandeVerenigdeStatentoenzein1798opkwamen,zoalsdeprofeethadgezegd.OnderdeeerstechristelijkeballingendienaarAmerikavluchttenomteontsnappenaanverdrukkingdoordekroonenaandeonverdraagzaamheidvandegeestelijkheid,warenervelendieeenstaatwildenstichtenopdebredebasisvanburgerrechtenengodsdienstvrijheid.HunopvattingenwerdenuitgewerktindeAmerikaanseOnafhankelijkheidsverklaring,diedebelangrijkewaarheidonderstreeptdatallemensengelijkgeschapenzijnenbegiftigdzijnmethetonvervreemdbarerechtopleven,vrijheidengeluk.DeAmerikaanseGrondweterkenthetrechtopzelfbestuurenbepaaltdatdewettenmoeten

wordengemaaktdoordevertegenwoordigersvanhetvolk.DeGrondweterkentookhetrechtopgodsdienstvrijheid;iedereenheefthetrechtomzijnGodtedienenvolgenszijneigengeweten.DerepublikeinsestaatsvormenhetprotestantismewerdendegrondbeginselenvanhetAmerikaansevolk.Dezebeginselenverklarenzijnkrachtenwelvaart.Deverdruktenenvervolgdenuitdehelechristelijkewereldkwamenmethoopenoptimismenaarditland.MiljoenenzijndezeeënovergestokenendeVerenigdeStatenbehorennutotdemachtigstelandenterwereld.

MaarhetbeestmetdehorensalsdievanhetLamsprakalsdedraak.Enoefentaldemachtvanheteerstebeestvoordiensogenuit.Enhetbewerkt,datdeaardeenzij,diedaaropwonen,heteerstebeestzullenaanbidden,welksdodelijkewondgenezenwas...Enhetzegttothen,dieopdeaardewonen,datzijeenbeeldmoetenmakenvoorhetbeest,datdewondvanhetzwaardhaden(weer)levendgewordenis.(Openbaring13:11-14).

Delamshorensenhetsprekenalsdedraakonderstrependeopvallendetegenstellingtussenhetgeenditlandzegtenwathetindepraktijkdoet.Hetsprekenvaneenlandisdewerkingvanzijnwetgevendeenrechterlijkemacht.Bijdeuitoefeningdaarvanzalhetdeliberaleenvredelievendebeginselendiehetvoorzijnbeleidhadaangenomenmetvoetentreden.Deuitspraakdathetlamzalsprekenalsdedraakenaldemachtvanheteerstebeestvoordiensogenzaluitoefenenwijstduidelijkophetontstaanvanonverdraagzaamheidenvervolging-dekenmerkenvandevolkendiewordenvoorgestelddoordedraakenhetbeestdatopeenluipaardlijkt.Deuitspraakdathetbeestmetdetweehorensbewerkt,datdeaardeenzij,diedaaropwonen,heteerstebeestzullenaanbidden,betekentdatdemachtvanditvolkzozalwordenuitgeoefenddathetietsverplichtzalstellen,waardoorerhuldewordtgebrachtaanhetpausdom.

Ditzallijnrechtindruisentegendeprincipesvandezeregering,tegendegeestvanhaarvrijeinstellingen,tegendeduidelijkenplechtigeuitsprakenvandeAmerikaanseOnafhankelijkheidsverklaringentegendeAmerikaanseGrondwet.Destichtersvandenatiehebbenerwijselijkvoorgezorgddatdekerkgeenwereldlijkemachtkanuitoefenen,wantdatleidtonvermijdelijktotonverdraagzaamheidenvervolging.

DeGrondwetbepaaltdathetCongresgeenwetmagmakendiedeofficiëleerkenningvaneengodsdienstbeoogtofdevrijeuitoefeningdaarvanverbiedt,enstipuleertookdatiemandsgodsdienstigeovertuiginggeenrolmagspelenbijzijn

benoemingineenopenbaarambtindeVerenigdeStaten.Alleendooreenflagranteschendingvandezewaarborgenvoordevrijheidvanelkeburgerkandeburgerlijkeoverheidhaaronderdanendwingeneenbepaaldegodsdienstigeinzettingnateleven.Zoninconsequentehoudingisevengroteskalshetsymbool;hetbeestmethorensalsdievanhetLamisslechtsinschijnrein,zachtenonschuldig.Inwerkelijkheidspreekthetalsdedraak.

Enhetzegttothen,dieopdeaardewonen,datzijeenbeeldmoetenmakenvoorhetbeest.Indezetekstiserduidelijksprakevaneenregeringsvormwaarvandewetgevendemachtbijhetvolkberust.UitdezetekstblijktookdatdeVerenigdeStatenaandezeprofetiebeantwoorden.Watbetekentdanhetbeeldvanhetbeestenhoezalhetwordengemaakt?Hetbeeldwordtgemaaktdoorhetbeestmetdetweehorensenhetiseenbeeldvoorhetbeest.Hetwordtookwelhetbeeldvanhetbeestgenoemd.Willenweduswetenwathetbeeldisenhoehetzalwordengemaakt,danmoetenwedekenmerkenvanhetbeestzelf-hetpausdom-bestuderen.

Toendeeerstegemeenteafvalligwerdomdatvelenvandeeenvoudvanhetevangeliewarenafgewekenenheidenseritenengebruikenovernamen,trokGodsGeestzichterug.

Dekerkelijkeleiderswildenhetgewetenvandemensenbeheersenenzochtensteunbijdewereldlijkeoverheid.Zoontstondhetpausdom:Dekerkbeheerstedewereldlijkemachtengebruiktehaaromhaareigendoelstellingentebevorderen.Zedeedditvooralomzogenaamdeketterijentebestraffen.DeVerenigdeStatenzulleneenbeeldvoorhetbeestkunnenmakenwanneerdeKerkdeStaatzodanigondercontroleheeftdatzedeStaatkangebruikenomhaareigendoelstellingenteverwezenlijken.Telkenswanneerdekerkwereldlijkemachtkreeg,gebruiktezedieomandersdenkendentestraffen.

DeprotestantsekerkendiehetvoorbeeldvanRomehebbengevolgdenbetrekkingenmetdeoverheidhebbenaangeknoopt,hebbendegewetensvrijheidookwillenbeperken.EenvoorbeeldhiervanisdelangdurigevervolgingvandegenendiezichvandeAnglicaansekerkhaddenafgescheiden.

Indezestiendeenzeventiendeeeuwwerdenduizendenzogenaamdenonconformistische(=afgescheiden)predikantengedwongenhunkerkenteverlaten.Zoweldepredikantenalshunkerkledenkregeneengeldboete,werdengevangengenomenengefolterdofstiervenalsmartelaren.

Hetwasafvaldiedevroegchristelijkekerkertoeleiddeomdehulpvandeburgerlijkeoverheidinteroepen.Uitdezeverhoudingishetpausdom,hetbeest,ontstaan.Pauluszei:Eerstmoetdeafvalkomenendemensderwetteloosheidzichopenbaren(2Tessalonicenzen2:3).Opdezelfdewijzezaldeafvalindegemeentedewegbereidenvoorhetbeeldvanhetbeest.

DeBijbelleertdatdeafvaldieerzalheersenvoordewederkomstvanChristusveelgemeenzalhebbenmetdeafvalindeeersteeeuwen.Weetwel,daterindelaatstedagenzwaretijdenzullenkomen;wantdemensenzullenzelfzuchtigzijn,geldgierig,pochers,vermetel,kwaadsprekersaanhunoudersongehoorzaam,ondankbaar,onheilig,liefdeloos,trouweloos,lasteraars,onmatig,onhandelbaar,afkerigvanhetgoede,verraderlijk,roekeloos,opgeblazen,metmeerliefdevoorgenotdanvoorGod,diemeteenschijnvangodsvruchtdekrachtdaarvanverloochendhebben(2Timoteüs3:1-5).

MaardeGeestzegtnadrukkelijk,datinlateretijdensommigenzullenafvallenvanhetgeloof,doordatzijdwaalgeestenenleringenvanbozegeestenvolgen(1Timoteüs4:1).Satanzalwerkenmetallerleikrachten,tekenenenbedrieglijkewonderen,enmetallerleiverlokkendeongerechtigheid,voorhen,dieverlorengaan,omdatzijdeliefdetotdewaarheidnietaanvaardhebben,waardoorzijhaddenkunnenbehoudenworden.EndaaromzendtGodhuneendwaling,diebewerkt,datzijdeleugengeloven(2Tessalonicenzen2:9-11).Wanneerditgeestelijkdieptepuntzalzijnbereikt,zullendezelfderesultatentezienzijnalsindeeersteeeuwen.Desterkuiteenlopendegeloofsopvattingenindeverschillendeprotestantsekerkenwordendoorvelenbeschouwdalshetdoorslaggevendebewijsdaternooiteenpogingzalwordengedaanomtoteengedwongeneenheidtekomen.Maarindeprotestantsekerkeniseraljareneensterkestromingomtoteeneenheidtekomenopgrondvangemeenschappelijkegeloofspunten.Omtotzoneenheidtekomenmoetmenonvermijdelijkafzienvanelkediscussieoverpuntenwaarnietiedereenhetovereensis,hoebelangrijkdezepuntenvanuitbijbelsoogpuntookmogenzijn.

CharlesBeecherzeiineenpreekin1846datdepredikantenvandeprotestantsekerken,vanlaagtothoog,nietalleenvreselijkbangzijnvoordemensen,maarook,leven,zichbewegenenademen,ineendoorendoorcorruptesfeereniederogenblikeenberoepmoetendoenophunlaagsteinstinctenomdewaarheidteverzwijgenendeknieëntebuigenvoordemachtvandeafval.IsditookniethetgevalgeweestmetRome?Gaanwenietdezelfdewegop?Watstaatonsinde

nabijetoekomstnogtewachten?Nogeenoecumenischconcilie!Eenwereldraad!Eenevangelischealliantieeneenoecumenischegeloofsbelijdenis!(PreekoverTheBibleaSufficientCreed,gehoudenteFortWayne,Indiana,22februari1846).

Wanneerwezoverzijn,hoefterinhetstrevennaareenheidonderdekerkennogmaaréénstaptewordengezetomtotdeuitoefeningvandwangovertegaan.

WanneerdebelangrijkstekerkenvandeVerenigdeStateneeneenheidvormenopgrondvanhungemeenschappelijkegeloofspuntenendeStaatzullenbeïnvloedenomhunbepalingenuittevoerenenhuninstellingentesteunen,zalhetprotestantseAmerikaeenbeeldvanhetpausdomhebbengemaaktenzulleneronvermijdelijkburgerlijkestraffenwordenopgelegdaanmensendieereenanderemeningopnahouden.

Hetbeestmetdetweelamshorensmaakt(=beveelt),dataanallen,dekleinenendegroten,derijkenendearmen,devrijenendeslaven,eenmerktekengegevenwordtophunrechterhandofophunvoorhoofd,(en)datniemandkankopenofverkopen,danwiehetmerkteken,denaamvanhetbeest,ofhetgetalvanzijnnaamheeft(Openbaring13:16,17).

Dewaarschuwingvandederdeengelluidt:Indieniemandhetbeestenzijnbeeldaanbidtenhetmerktekenopzijnvoorhoofdofopzijnhandontvangt,diezalookdrinkenvandewijnvanGodsgramschap.Hetbeestvandezetekst,wiensaanbiddingdoorhetbeestmetdetweehorenswordtopgelegd,isheteerstebeest,eenluipaardgelijk,vanOpenbaring13enstelthetpausdomvoor.Hetbeeldvanhetbeeststelthetafvalligeprotestantismevoor,datzalontstaanwanneerdeprotestantsekerkendehulpvandeburgerlijkeoverheidzulleninroepenomhunleeraananderenopteleggen.Hetmerktekenvanhetbeestmoetnunognaderwordenbepaald.Nadewaarschuwingtegendeaanbiddingvanhetbeestenvanzijnbeeldzegtdeprofeet:Hierblijktdevolhardingderheiligen,diedegebodenGodsenhetgeloofinJezusbewaren.AangeziendeheiligendieGodsgebodenbewarenwordengeplaatsttegenoverdegenendiehetbeestenzijnbeeldaanbiddenenzijnmerktekenontvangen,ishetlogischdathetonderhoudenvanGodswetenerzijdsendeovertredingdaarvananderzijds,descheidingslijnzalvormentussendegenendieGodaanbiddenenzijdiehetbeeldaanbidden.

HetovertredenvanGodsgebodenishetspecialekenmerkvanhetbeestendus

ookvanzijnbeeld.Daniëlzegtoverdekleinehoren,hetpausdom,hetvolgende:Hijzaleropuitzijntijdenenwetteveranderen(Daniël7:25).Paulusnoemdedezelfdemachtdemensderwetteloosheid(...)diezichverhefttegenalwatGodofvoorwerpvanvereringheet.Deeneprofetievultdeandereaan.HetpausdomkonzichalleenbovenGodverheffendoorGodswetteveranderen.AlsmenweetdatGodswetisveranderdenmenhoudtzichtochaandegewijzigdevorm,bewijstmendehoogsteeeraandemachtdiedeveranderingheeftingesteld.Gehoorzaamheidaanpauselijkewetteniseenbewijsvantrouwaandepaus,inplaatsvanaanGod.

HetpausdomheeftGodswetwillenveranderen.Hettweedegebod,dathetaanbiddenvangesnedenbeeldenverbiedt,isuitdewetgeschraptenhetvierdegebodiszoveranderddathetdevieringvandeeerstedaginplaatsvandewaresabbatvoorschrijft.Maarpausgezindenbewerendathettweedegebodisweggelatenomdathetnietnodigis,daarhetinheteerstegebodbeslotenligtendatzijdewetuitleggenzoalsGodhetbedoelt.Ditkandusnietdeveranderingzijndiedeprofeetheeftvoorzegd.Erissprakevaneenopzettelijke,weloverwogenverandering:Hijzaleropuitzijntijdenenwetteveranderen(Hijzalmenen-Statenvertaling).

Deveranderingvanhetvierdegebodbeantwoordtpreciesaandezeprofetie.Omdezeveranderingterechtvaardigenwordteruitsluitendeenberoepgedaanophetgezagvandekerk.InditgevalverheftdepauselijkemachtzichopenlijkbovenGod.

TerwijldegelovigendieGoddienenzichzullenonderscheidendoorhunstiptenalevingvanhetvierdegebod-hettekenvanGodsscheppingsmachtenvanzijnrechtopeerbied-zullendegenendiehetbeestaanbiddenopvallendoorhunpogingenomhetgedenktekenvandeSchepperaftebrekenomdeinzettingvanRometeverheerlijken.Hetpausdomlietzijnarroganteuitsprakenvoorheteersthorennaaraanleidingvandezondagsheiliging(zieaanhangselonderSuprematievandeBisschoppenvanRome).

ToenhetpausdomvoordeeerstekeereenberoepdeedopdeStaatwashetomdevieringvandezondagalsdedagdesHerenoptedringen.MaardeBijbelzegtdatdezevendedagennietdeeerstedagdedagdesHerenis.Christuszei:AlzoisdeZoondesmensenHeerookoverdesabbat.Hetvierdegebodluidt:DezevendedagisdesabbatvandeHERE,uwGod.BijmondevandeprofeetJesajanoemdeGoddesabbat:DeheiligedagdesHEREN(Marcus2:28;Jesaja

58:13).

HetzodikwijlsaangevoerdeargumentdatChristusdesabbatheeftveranderd,wordtdoorChristuseigenwoordenweerlegd.IndebergredezeiHij:Meentniet,datIkgekomenbenomdewetofdeprofetenteontbinden;Ikbennietgekomenomteontbinden,maaromtevervullen.Wantvoorwaar,Ikzegu:Eerdehemelendeaardevergaat,zalernietéénjotaofééntittelvergaanvandewet,eeralleszalzijngeschied.Wiedaneenvandekleinstedezegebodenontbindtendemensenzoleert,zalzeerkleinheteninhetKoninkrijkderhemelen;dochwiezedoetenleert,diezalgrootheteninhetKoninkrijkderhemelen.(Mattheüs5:17-19).DeprotestantengeventoedatergeenenkeletekstindeBijbelistevindenwaarmeemendeveranderingvandesabbatkanrechtvaardigen.DitblijktduidelijkuitdepublikatievandeAmericanTractSocietyandtheAmericanSundaySchoolUnion(AmerikaanseTraktaatGenootschapendeAmerikaanseZondagsschoolUnie).EenvandezewerkengeefttoedaterinhetNieuweTestamentgeenenkeluitdrukkelijkgebodisdatdevieringvandesabbat(bedoeldis;zondag,deeerstedagvandeweek)oplegt(GeorgeElliot,TheAbidingSabbath,p.184).

Eenanderwerkzegt:TotaandedoodvanChristusiserindiedaggeenveranderinggekomenenvoorzoverwijuitdetekstenkunnenopmaken,hebbenzij(deapostelen)geenuitdrukkelijkbevelgegevenwaardoordesabbatvandezevendedagvervallenwordtverklaardendevieringdaarvannaardeeerstedagvandeweekwordtverschoven(A.E.Waffle,TheLordsDay,pp.186-188).

Derooms-katholiekengeventoedatdeveranderingvandesabbatisgebeurdopgezagvanderooms-katholiekekerkenbewerendatdeprotestantendoordevieringvandezondagdatgezagookerkennen.IndeCatholicCatechismofChristianReligionlezenwedevolgendeverklaringinantwoordopdevraagwelkedagmeneigenlijkmoetheiligenalsmenhetvierdegebodwilonderhouden:InhetOudeTestamentmoestmendezaterdagheiligen,maardekerkheeft,doorChristusdaartoebevolenendoordeHeiligeGeestgeleid,dezaterdagvervangendoordezondag.Daaromheiligenwijnudeeersteennietdezevendedag.DezondagisnudedagdesHeren.

Volgensrooms-katholiekeschrijversblijkthetgezagvanderooms-katholiekekerkuitdeveranderingvandesabbatenhetinstellenvandezondag,waarprotestantennumeeakkoordgaan;...wantdoorhetvierenvandezondagerkennenzijdatdekerkhetrechtheeftfeestdagenintestellenenhetniet-vieren

daarvanalszondetebeschouwen.(HenryTuberville,AnAbridgementoftheChristianDoctrine,p.58).

Isdeveranderingvandesabbatdanniethetteken,hetmerktekenvanhetgezagvanderooms-katholiekekerk,metanderewoordenhetmerktekenvanhetbeest?

Derooms-katholiekekerkheefthaaraanspraakopsuprematienietlatenvaren.Wanneerdewereldendeprotestantsekerkeneenrustdagerkennendiezijheeftingesteld,terwijlzedesabbatvandeBijbelverwerpen,zijnzeheteigenlijkeensmethaaronrechtmatigeaanspraak.

Alszezichophetgezagvandeoverleveringenvandekerkvadersberoepen,loochenenzehetbeginseldathetprotestantismevanRomescheidt-namelijkdatdeBijbelendeBijbelalleendemaatstafisvoordeprotestant.

Derooms-katholiekenwetendatdeprotestantenzichzelfmisleidenenopzettelijkhunogensluitenvoorfeitendiezovoordehandliggen.Wanneerdebewegingdiedezondagsvieringverplichtwilstellenmeerterreinwint,zullenderooms-katholiekenzichindehandenwrijvenomdatalleprotestantenzichuiteindelijkonderdebaniervanRomezullenscharen.Rooms-katholiekenzeggendatdezondagsheiligingvandeprotestanteneeneerisdiezijaanhetgezagvande(rooms-katholieke)kerkbewijzen(Mgr.Segur,PlainTalkAbouttheProtestantismofToday,p.213).Alsdeprotestantsekerkendezondagsvieringopleggen,zettenzedemensenertoeaanhetpausdom-hetbeest-teaanbidden.Wiedeeisenvanhetvierdegebodkentendevalseinplaatsvandewaresabbatwilheiligen,bewijstdaarmeeeeraandemachtdiedevalsesabbatheeftingesteld.Maarjuistomdatdekerkendewereldlijkemachtgebruikenomeengodsdienstigeinzettingopteleggen,zullenzezelfeenbeeldvoorhetbeestmaken.DeverplichtingomindeVerenigdeStatendezondagteheiligen,zaldusneerkomenopeenverplichtingomhetbeestenzijnbeeldteaanbidden.

ChristenenhebbenvroegerdezondaggevierdomdatzedachtendatzijdesabbatvandeBijbelheiligden.Erzijnopditogenblikinallekerken-derooms-katholiekekerknietuitgezonderd-oprechtechristenendiegelovendatdezondagdesabbatvanhetvierdegebodis.Godaanvaardthunoprechtheideneerlijkheid.Maarwanneerdezondagsheiligingwettelijkzalwordenopgelegdendewereldervanopdehoogtezalzijngebrachtdatmendewaresabbatmoetheiligen,zaliedereendiehetgebodvanGodovertreedtomeenbevelte

gehoorzamendatslechtsvanRomekomt,hetpausdomdeeerbewijzendieGodtoekomt.MenbewijstdaneeraanRomeenaandemachtdietoezietopdenalevingvandeinzettingvanRome.

Menaanbidtdanhetbeestenzijnbeeld.WanneerdemensendeinzettingverwerpendievolgensGodeentekenisvanzijngezageninplaatsdaarvanhettekenvererendatRomeheeftgekozenalsbewijsvanhaarheerschappijzullenzijhettekenvantrouwaanRome,namelijkhetmerktekenvanhetbeest,ontvangen.PaswanneerdezekwestieduidelijkaandemensenisuitgelegdenzijhebbenkunnenkiezentussendegebodenvanGodendegebodenvanmensen,zullenzijdieindezeovertredingvolhardenhetmerktekenvanhetbeestontvangen.

Deboodschapvandederdeengelbevatdeergstebedreigingdieooitaansterfelijkewezensisgericht.Hetmoetweleenverschrikkelijkezondezijn,dieGodsgramschaponvermengd,duszondergenade,oproept.Demensenmoetenopdehoogtewordengebrachtvanditbelangrijkeonderwerp.DewaarschuwingtegendezezondemoetaandewereldwordengebrachtvoorGodmetzijnoordelenkomt,zodatiedereenkanwetenwaaromdezestrafwordtopgelegdenookdekanskrijgtomaandetoornteontkomen.Deprofetiezegtdatdeeersteengeldeboodschapzalverkondigenaanallevolkenstamentaalennatie.Dewaarschuwingvandederdeengel,dieeenonderdeelisvandezelfdedrievoudigeboodschap,moetookaanallendieopdeaardegezetenzijn,wordenverkondigd.Deprofetiezegtdatzemetluiderstemwordtverkondigddooreenengeldievliegtinhetmiddendeshemelsendatzedeaandachtvandehelewereldzaltrekken.

Aanheteindevandestrijdzaldechristelijkewereldintweegrotegroepenzijnverdeeld:zijdiedegebodenGodsenhetgeloofvanJezusbewarenenzijdiehetbeestenzijnbeeldaanbiddenenzijnmerktekenontvangen.HoewelKerkenStaathunkrachtenzullenbundelenomallen,dekleinenendegroten,derijkenendearmen,devrijenendeslaven(Openbaring13:16)teverplichtenhetmerktekenvanhetbeestteontvangen,zalGodsvolkhetnietontvangen.DezienervanPatmoszietdeoverwinnaarsvanhetbeestenvanzijnbeeldenvanhetgetalvanzijnnaam,staandeaandeglazenzee,metdecitersGods.EnzijzingenhetliedvanMozes,deknechtGods,enhetliedvanhetLam.(Openbaring15:2,3).

26-Eenhervormingvoordezetijd

DesabbathervormingvandeeindtijdwerddoordeprofeetJesajavoorzegd:ZozegtdeHERE:Onderhoudthetrechtendoetgerechtigheid,wantmijnheilstaatgereedomtekomenenmijngerechtigheidomzichteopenbaren.

Welzaligdestervelingdieditdoet,enhetmensenkinddatdaaraanvasthoudt;dieachtgeeftopdesabbat,zodathijhemnietontheiligt,enachtgeeftopzijnhand,zodatzijnietkwaadsdoet.EndevreemdelingendiezichbijdeHEREaanslotenomHemtedienen,enomdenaamdesHERENlieftehebben,omHemtotknechtentezijn,allendiedesabbatonderhouden,zodatzijhemnietontheiligenendievasthoudenaanmijnverbond:HenzalIkbrengennaarmijnheiligebergenIkzalhunvreugdebereideninmijnbedehuis(Jesaja56:1,2,6,7).

Uitdetekstblijktdatdezewoordenbetrekkinghebbenopdeperiodevandechristelijkebedeling:HetwoordvandeHereHERE,diedeverdrevenenvanIsraëlbijeenbrengt,luidt:Ikzaldaartoenogmeerderenbijeenbrengen,danerreedstoegebrachtzijn(vers8).Deheidenenzoudendoordeverkondigingvanhetevangeliebijeengebrachtwordenenindetekstwordteenzegenuitgesprokenoverhendielaterdesabbatzoudenheiligen.Hetvierdegebodblijftdusookvankrachtnadekruisiging,opstandingenhemelvaartvanChristus,totdetijdwanneerGodsboodschappershetevangelieaanallevolkenzullenverkondigen.

Godheeftbijmondevandezelfdeprofeetdeopdrachtgegeven:Binddegetuigenistoe,verzegeldewetondermijnleerlingen(Jesaja8:16).

HetzegelvanGodswetkanmeninhetvierdegebodvinden.DitishetenigegeboddatzoweldenaamalsdetitelvandeWetgevernoemt.HetzegtdatHijdeScheppervanhemelenaardeisenverklaartdatalleenGodrechtheeftopaanbidding.BuitenditgebodisergeenenkelpuntindeTienGebodenwaaruitmenkanopmakenopwiensgezagdezewetisgegeven.Toenhetpausdomdesabbatveranderde,vernietigdediemachthetzegelvandewet.TotdevolgelingenvanJezuswordtdeoproepgerichtditzegelopnieuwaantebrengendoordesabbatvanhetvierdegebodzijnrechtmatigeplaatsalshetgedenktekenvandeSchepperenhettekenvanzijngezagtegeven.

Totdewetentotdegetuigenis!Eriseenovervloedaantegenstrijdige

leerstellingenentheorieën,maarGodswetisdeenigeonfeilbaremaatstafwaaraanalleopvattingen,leerstellingenentheorieënmoetenwordengetoetst.Deprofeetzegt:Voorwienietspreektnaarditwoord,isergeendageraad.

Ookwordthetbevelgegeven:Roepluidkeels,houdnietin,verhefuwstemalseenbazuinenmaakmijnvolkzijnovertredingbekendenhethuisvanJacobzijnzonden.Nietdezondigewereld,maardemensendieGodmijnvolknoemt,moetenomhunovertredingenwordenveroordeeld.Godzegtook:WelzoekenzijMijdagaandagenhebbenzijeenwelgevallenaandekennismijnerwegen,alseenvolkdatgerechtigheiddoetenhetrechtvanzijnGodnietveronachtzaamt.(Jesaja58:1,2).DezetekstverwijstnaardegroepmensendiezichzelfrechtvaardigvindeneneengrotebelangstellingaandedagschijnenteleggenvoorhetdienenvanGod,maardeernstigewoordenvanHem,diedehartendoorgrondt,tonenaandatzeGodsgebodenmetvoetentreden.Deprofeetwijstindevolgendebewoordingenopdeinzettingdiezehebbenovertreden:Endeuwenzullendeoveroudepuinhopenherbouwen,degrondvestenvanvorigegeslachtenzultgijherstellen,enmenzalunoemen:Herstellervanbressen,Herbouwervanstraten.Indiengijnietoverdesabbatheenlooptdooruwzakentedoenopmijnheiligedag,maardesabbateenverlustigingnoemt,deheiligedagdesHerenvangewicht,endieeertnochdooruwgewonebezighedentedoen,nochuwzakentebehartigen,ofijdeletaaluitteslaan,danzultgijuverlustigenindeHERE.(vers12-14).Ookdezeprofetieheeftbetrekkingoponzetijd.DebreswerdinGodswetgeslagentoendesabbatdoorderooms-katholiekekerkwerdveranderd.Maardetijdisaangebrokenomdezegoddelijkeinstellingteherstellen.

Debresmoetwordendichtgemaaktendegrondvestenvanvorigegeslachtenmoetenwordenhersteld.

DesabbatwerddoorderustvandeScheppergeheiligdenGodverbondookzijnzegenaandezedag.VóórAdamhadgezondigd,heiligdehijdesabbatindehofvanEden.Ooknadathijwasgevallen,berouwhadgetoondenuithetparadijswasverdreven,bleefhijdesabbatheiligen.

Allepatriarchen,vanAbeltotderechtvaardigeNoach,enookAbrahamenJakobhebbendesabbatgevierd.ToenhetuitverkorenvolkinslavernijleefdeinEgyptevergatenvelendevoorschriftenvanGodswetdoordeafgodendienstdieerhoogtijvierde.MaartoenGodIsraëluitdeslavernijhadverlost,kondigdeHijzijnwetplechtigafaandevergadering,opdatzijzijnwilzoudenkennenenHem

vooraltijdzoudenvrezenengehoorzamen.

SindsdietijdisdekennisvanGodswetopaardegeblevenenheeftmendesabbatvanhetvierdegebodgeheiligd.HoeweldemensderwetteloosheideringeslaagdisGodsheiligedagmetvoetentetreden,warenerzelfsindeperiodevanpauselijkeopperheerschappijtrouwegelovigendiedesabbatopafgelegenplaatsenheiligden.SindsdeHervormingzijnerinelkegeneratiemensengeweestdiedesabbatvierden.Zoiser-vaakondanksspotenvervolging-eenvoortdurendgetuigenisafgelegdvoorheteeuwigekaraktervanGodswetenvoordeheiligeverplichtingdesabbatvandescheppingteheiligen.

InOpenbaring14wordtinverbandmetheteeuwigeevangelievoorzegddatdezewaarhedendegemeentevanChristusindetijdvanzijnwederkomstzullenkenmerken.Wanthetresultaatvandedrievoudigeboodschapzalzijn:Devolhardingderheiligen,diedegebodenGodsenhetgeloofinJezusbewaren.DitisdelaatsteboodschapdiezalwordengebrachtvoordatChristusterugkeert.OnmiddellijknadeverkondigingvandezeboodschapzietJohannesdeZoondesmenseninheerlijkheidnaardeaardekomenomdeoogstbinnentehalen.

DegelovigendiedefunctievanhetheiligdombegrepenenbeseftendatGodswetonveranderlijkis,warenvolblijdschapenbewonderingtoenzedeschoonheidenharmonieontdektenvandewaarheiddienutothenbegondoortedringen.Zewildendatallechristenendezebelangrijkewaarheidzoudenlerenkennenenwarenervanovertuigddatzehaarookvolblijdschapzoudenaannemen.DoordezewaarheidzoudenzeechtervandewereldverschillenendaaromwerdzeslechtontvangendoorvelendiebeweerdendatzevolgelingenvanChristuswaren.Gehoorzaamheidaanhetvierdegebodeisteeenofferdatdemeestegelovigennietwildenbrengen.Toendeverplichtingenvanhetvierdegebodwerdenuiteengezet,blekenvelenteredenerenalsongelovigen.Zijzeiden:Wijhebbenaltijddezondaggevierd,onzeoudersengrootoudershebbendatookgedaanenveelgoede,oprechtemensenzijninvredegestorven,hoewelzeookdezondagvierden.Alszijgelijkhadden,hebbenwijookgelijk.

Doorhetvierenvandezenieuwesabbatzoudenwijnietlangerinharmoniezijnmetdewereldenzoudenwijgeeninvloedmeeropdemensenkunnenuitoefenen.Watkaneenkleingroepjedatdezevendedagviertdoenalsdehelewerelddezondagviert?

DeJodenvoerdenookzulkeargumentenaanomhunverwerpingvanChristuste

motiveren.Godhadhunvooroudersaangenomentoenzehunzondoffersbrachten,waaromzoudendekinderendannietzaligwordenalszehetzelfdededen?IndetijdvanLutherzeidenderooms-katholiekendatwarechristeneninhetkatholiekegeloofwarengestorvenendatmendoordiegodsdienstduswelzaligkonworden.Dezegedachtegangzoueendoeltreffendehinderpaalblijkentezijnvoorelkevooruitgangophetgebiedvangeloofengeestelijkleven.

Velenbeweerdendatzondagsheiligingeeneeuwenoude,algemeenverspreideenerkendeinzettingvandekerkis.Hettegenargumentisdatdesabbatensabbatsheiligingveelouderenalgemenerzijn,datdiedagzelfszooudisalsdewereldenzoweldoorGodalsdoordeengelenwordterkend.Desabbatwerdingesteldtoendepijlersvandewereldwerdenneergelatenendehoeksteenwerdgelegd,terwijldemorgensterrentezamenjuichtenenaldezonenGodsjubelden.(Job38:6,7;Genesis2:1-3).Daarommoetenwijdezeinstellingheiligen.Zeisnietdooreenmenselijkemachtgegevenenberustnietopmenselijkeoverlevering.DesabbatisdoordeOudevandageningesteldendoorzijneeuwigWoordopgelegd.

Toendeaandachtvandemensenbijdesabbathervormingwerdbepaald,verdraaidendepopulairepredikantenhetWoordvanGoddoordetekstenzouitteleggendatzedemensendieermeeroverwildenwetengemakkelijkinslaapzoudensussen.ZijdiedeSchriftnietzelfonderzochten,namengenoegenmetdeconclusiesdiebeantwoordenaanhuneigenverlangens.Velenprobeerdenmetargumenten,drogredenen,overleveringenvandekerkvadersenmethetgezagvandekerkdewaarheidteweerleggen.DevoorstandersvandesabbatheiligingmoestendegeldigheidvanhetvierdegebodmetdeBijbelindehandverdedigen.Eenvoudigemensen,alleengewapendmethetWoordderwaarheid,verdedigdenzichtegendeaanvallenvanhooggeschooldemensen,diemetverbazingenergenismoestenvaststellendathunmooiklinkendedrogredenennietbestandwarentegendeeenvoudige,gezonderedeneringvanmensendiemeeronderlegdwarenindeSchriftdanintheologischespitsvondigheden.

Bijgebrekaanbijbelseargumentendiehuntheorieënzoudenkunnensteunen,voerdenvelenmettaaievolhardinghetvolgendeargumentaanenvergatendatdezelfderedeneringookalwasgebruikttegenChristusenzijnapostelen:Waarom,begrijpenonzeleidershetprobleemvandesabbatniet?Erzijnmaarzeerweinigendiegelovenwatjulliebeweren.Julliekunnenonmogelijkgelijkhebbenenaldieknappemensenindewereldongelijk.Omzulkeargumententeweerleggen,hoefdenzeslechtstewijzenopdeSchriftendegeschiedenisvan

Godshandelenmetzijnvolkdoordeeeuwenheen.Godwerktdoormensendienaarzijnstemluisterenengehoorzamen,diezonodigminderprettigewaarhedenwillenverkondigen,dieernietvoorterugdeinzenalgemeenaanvaardezondenteveroordelen.DeredenwaaromGodnietvakerhooggeplaatsteengeleerdemannenkiestomhervormingsbewegingenteleiden,ligthierindatzijvertrouwenstelleninhungeloofsopvattingen,huntheorieënenhuntheologieenhelemaalnietdoorGodwillenwordenonderwezen.AlleenzijdiepersoonlijkinverbindingstaanmetdeBronderwijsheidkunnendeSchriftbegrijpenofuitleggen.

Mensenmetweinigschoolkenniswordensomsgeroepenomdewaarheidteverkondigen,nietomdatzeongeschooldzijn,maaromdatzenietzohoogmetzichzelfoplopenenzichdoorGodwillenlatenonderrichten.ZijlerenindeschoolvanChristusenhunnederigheidengehoorzaamheidmakenhengroot.Godgeefthunkennisvanzijnwaarheidenschenkthundaardooreenprestigedatwereldseeerenmenselijkegrootheidinhetnietlaatverzinken.

DemeesteadventistenverwierpendewaarheidinverbandmethetheiligdomenmetGodswet.VelenverlorenookhunvertrouwenindeAdventbewegingennamenverkeerdeentegenstrijdigestandpunteninoverdeprofetieëninverbandmetdezebeweging.SommigenhebbenookdefoutgemaaktomnogverschillendekereneendatumvasttestellenvoordewederkomstvanChristus.Hetlichtdattoenophetonderwerpvanhetheiligdomscheen,hadhunmoetenduidelijkmakendatgeenenkeleprofetischeperiodereikttotaandewederkomstendatdejuistetijdvandiegebeurtenisnergensisvoorzegd.Maarzekeerdenzichafvanhetlichtenbepaaldendeenedatumnadeanderenenwerdenevenvaakteleurgesteld.

ToendegelovigenvanTessalonicaerverkeerdeopvattingenoverdewederkomstvanChristusopnahielden,gafdeapostelPaulushunderaadhunverwachtingenzorgvuldigaanGodsWoordtetoetsen.HijweesopdeprofetieëndiedegebeurtenissenvermeldendiemoetenplaatsvindenvoordatChristuskanterugkomen.HijtoondeaandatergeenenkeleredenwasomChristusinhundagenteverwachten.Laatniemandumisleiden,opwelkewijzeook(2Tessalonicenzen2:3),waarschuwdehij.

Alszeietsverwachttendatgeenenkelebijbelsegrondhad,zoudenzijeenverkeerdeweginslaan.Zezoudendoorhunteleurstellingaandespotvanongelovigenwordenblootgesteldenzoudenhetgevaarlopenontmoedigdte

wordenengaantwijfelenaandewaarheiddienoodzakelijkisvoorhunverlossing.IndevermaningvandeapostelaandeTessalonicenzenligteenbelangrijkelesbeslotenvoordegelovigendielevenindeeindtijd.VeeladventistendachtendatalszehungeloofnietkondensteunenopeenvastedatumvoordewederkomstvanChristus,zijnietwaakzaamenijverigkondenzijninhunvoorbereiding.Maarwanneerhunverwachtingensteedsopnieuwwordengeprikkeldenaltijdweeropnietsuitlopen,zalhungeloofzodanigwordenondermijnddathetbijnaonmogelijkzalzijnnogaandachtteschenkenaandegrotewaarhedenvandeprofetie.Godhaddeopdrachtgegevenombijdeverkondigingvandeboodschapvandeeersteengelookeentijdstiptebepalenwaarophetoordeelzouplaatsvinden.Deberekeningvandeprofetischeperiodeswaaropdezeboodschapwasgebaseerd,toondeaandatde2300dagenindeherfstvan1844eindigden.Ditwasonbetwistbaarjuist.Deherhaaldepogingenomnieuwedatavasttestellenvoorhetbeginenheteindevandeprofetischetijdperkenendeverkeerdegedachtegangomdezeopvattingentesteunen,leiddendemensennietalleenafvandewaarheidvoordezetijd,maarwarenerookdeoorzaakvandatmendespotdreefmetelkepogingomdeprofetieënuitteleggen.

Hoevakermeneenbepaaldedatumvaststeldevoordewederkomstenhoemeerdieoveralwerdverkondigd,destebeterpastehetbijdebedoelingenvanSatan.Nadatdetijdwasverstreken,zorgdehijervoordatdevoorstandersbespotengeminachtwerdenendateropdiemanierafbreukwerdgedaanaandeAdventbewegingvan1843en1844.Zijdieindezedwalingvolharden,zullenopdenduureendatumvoordewederkomstvanChristusbepalendieteverindetoekomstligt.Zozullenzijzichveiligwanenenzichinslaaplatenwiegenenvelenzullendatpasinzienwanneerhettelaatis.

DegeschiedenisvanhetoudeIsraëliseentreffendvoorbeeldvandeervaringendiedeadventisteninhetverledenhebbenmeegemaakt.GodleiddezijnvolkindeAdventbeweging,zoalsHijdeIsraëlietenuitEgypteleidde.Hungeloofwerddoordegroteteleurstellingopdeproefgesteld.DatwasookhetgevalmetdeHebreeënaandeRodeZee.Alszijwarenblijvenvertrouwenindehanddieheninhetverledenhadgeleid,zoudenzijhetheilvanGodhebbengezien.Alsallendieeensgezindhaddensamengewerktin1844deboodschapvandederdeengelhaddenaangenomenenhaarhaddenverkondigdindekrachtvandeHeiligeGeest,zouGodhuninspanningenhebbengesteund.Eenstroomvanlichtzouoverdewereldhebbengeschenen.Debewonersvandeaardezoudenaljarengeledenzijngewaarschuwd,hetafsluitingswerkzoualachterderugzijn

geweestenChristuszoualterugzijngekomenomzijnvolkteverlossen.

HetwasnietGodsbedoelingdatdeIsraëlietenveertigjaarindewoestijnzoudenrondzwerven.HijwildehenrechtstreeksnaarhetlandKanaänbrengenenhendaaralseenheiligengelukkigvolklatenleven.Maarzijkondennietingaanwegenshunongeloof(Hebreeën3:19).Doorhunonverschilligheidenafvalligheidzijnzeindewoestijnomgekomen,terwijlanderenhetBeloofdeLandmochtenbinnengaan.HetwasooknietGodsbedoelingdatdewederkomstvanChristuszolangzouwordenvertraagdendatzijnvolknogzoveeljarenindezewereldvanzondeenleedzoublijven.MaarhunongeloofmaaktescheidingtussenhenenGod.ToenzijweigerdenhetwerktedoendatHijhunhadopgedragen,werdenanderengeroepenomdeboodschapteverkondigen.InzijnbarmhartigheidvoordewereldvertraagtJezuszijnkomst,wantHijwilzondareneenkansgevendewaarschuwingtehorenominHemeenschuilplaatstevindenvoordatGodstoornwordtuitgestort.Zoalsinhetverledenzalooknudeverkondigingvaneenwaarheiddiedezondenendwalingenvandezetijdveroordeeltopverzetstuiten.

Wanteenieder,diekwaadbedrijft,haathetlicht,engaatniettothetlicht,opdatzijnwerkennietaandedagkomen(Johannes3:20).WanneerdemensenziendatzijhunopvattingennietaandehandvandeBijbelkunnenbewijzen,besluitenvelentotelkeprijstevolhardenenbekladdenmeteenboosaardigegeesthetkarakterendemotievenvanhendieeenniet-populairewaarheidverdedigen.

Dezegedragslijnisdoordeeeuwenheengevolgd.EliawerdinIsraëlbeschouwdalseenonruststoker,Jeremiaalseenverrader,Paulusalseentempelschenner.Altijdzijnzijdiedewaarheidtrouwwildenblijvenuitgemaaktvooropruiers,kettersenscheurmakers.Velendieteongelovigzijnomhetvasteprofetischewoordteaanvaarden,zullenblindelingsinstemmenmetdebeschuldigingtegenhendiealgemeenaanvaardezondenafkeuren.Dezehoudingzalsteedsmeervoorkomen.DeBijbelzegtheelduidelijkdatereentijdzalkomendatdewettenvandestaatzoinstrijdzullenzijnmetGodswettendatallendieGodsgebodenwillengehoorzamenalsboosdoenerszullenwordenbestempeldenbestraft.

Watmoetdeboodschapperderwaarheiddandoen?Moethijtotdeconclusiekomendatdewaarheidnietgebrachthoefttewordenomdatzeervaaktoeleidtdatdemensenzichaandeeisenvandewaarheidonttrekkenoferzichtegenverzetten?Nee.HijheeftnietmeerredenendandehervormersinhetverledenomGodsWoordteonderdrukkenomdathetverzetuitlokt.Hetgeloofdatde

heiligenenmartelarenhebbenbeleden,isneergeschrevenvoordemensendienahenzoudenkomen.Dezelevendevoorbeeldenvanheiligheid,vastberadenheidenonkreukbaarheidzijnbewaardommeermoedteschenkenaanhendienugeroepenwordenomvoorGodtegetuigen.Zijhebbendegenadeendewaarheidnietalleenvoorzichzelfontvangen.ZemoetendekennisvanGodookaananderendoorgeven.HeeftGodzijnboodschappersindezetijdkennisgeschonken?Danmoetenzijdieookaandewereldmeedelen.

InhetverledenheeftGodaaneenvanzijnwoordvoedersgezegd:MaarhethuisIsraëlszalnaarunietwillenluisteren,omdatzijnaarMijnietwillenluisteren.EntochzegtHijook:Maargij,spreekmijnwoordentothen,ofzijhorendanwelhetnalaten(Ezechiël3:7;2:7).VoordeboodschappervanGodindezetijdgeldthetbevel:Roepluidkeels,houdnietin,verhefuwstemalseenbazuinenmaakmijnvolkzijnovertredingbekendenhethuisvanJacobzijnzonden.

Opiedereendiedewaarheidheeftaangenomen,rustdezelfdeheiligeenzwareverantwoordelijkheidomzijnmogelijkhedenenkansenzoveelmogelijktegebruiken,zoalsdeprofeetvanIsraëltotwieGodzei:Gijnu,mensenkind,uhebIktotwachteroverhethuisIsraëlsaangesteld.Wanneergijeenwoorduitmijnmondhoort,zultgijhenuitmijnnaamwaarschuwen.AlsIktotdegoddelozezeg:Goddeloze,gijzultzekersterven,-maargijspreektnietomdegoddelozetewaarschuwenvoorzijnweg,danzaldiegoddelozeinzijneigenongerechtigheidsterven,maarvanzijnbloedzalIkurekenschapvragen.Maaralsgijeengoddelozewaarschuwtomzichvanzijnwegtebekeren,dochhijbekeertzichdaarvanniet,danzalhijinzijneigenongerechtigheidsterven,maargijhebtuwlevengered(Ezechiël33:7-9).Hetgrotebezwaartegenhetaannemenenverkondigenvandewaarheidisdathetzoveelongemakentegenwerkingveroorzaakt.Ditishetenigeargumenttegendewaarheiddathaarvoorstandersnooithebbenkunnenweerleggen.MaarditzaldewarevolgelingenvanChristusnietafschrikken.Zijwachtenniettotdewaarheideenspopulairwordt.Zekennenhunverplichtingen,nemenvrijwillighunkruisopenzeggenmetPaulus:WantdelichtelastderverdrukkingvaneenogenblikbewerktvooronseenallesverretebovengaandeeuwiggewichtvanheerlijkheidensluitenzichookaanbijMozes:

HijheeftdesmaadvanChristusgroterrijkdomgeachtdandeschattenvanEgypte(2Korintiërs4:17;Hebreeën11:26).

Hetiseenfeitdatzijdieinhungeestelijklevenmeeruitberekeningdanop

grondvanprincipeshandelendewereldmethartenzieldienen.WijmoetenhetgoedekiezenomdathetgoedisendegevolgenaanGodoverlaten.Dewerelddankthaarhervormingenaanbeginselvaste,gelovigeenmoedigemensen.Doorzulkemensenmoetdehervorminginonzetijdwordenverwezenlijkt.

Godzegt:HoortnaarMij,gijdiedegerechtigheidkent,gijvolk,inwelkshartmijnwetis.Vreestnietvoordesmaadvanstervelingen,wordtnietverschriktvanwegehunbeschimpingen.Wantalseenkleedverteerthendemotenalswolverteerthendeworm;maarmijngerechtigheidduurteeuwigenmijnheilvangeslachttotgeslacht(Jesaja51:7,8).

27-Opwekkingenindeeindtijd

OveralwaarGodsWoordinallegetrouwheidisgepredikt,heeftdeverkondigingresultatenopgeleverddiegetuigenvandegoddelijkeoorsprongvanhetWoord.GodsGeestleiddezijnboodschappersendaaromzaterkrachtachterhetwoord.Dezondarenwerdenzichbewustvanhuntoestand."Hetwaarachtigelicht,datiedermensverlicht,waskomendeindewereld"enisdoorgedrongentotindemeestverborgenplaatsenvanhethart.Alleswatindeduisternisverborgenwas,kwamaanhetlicht.Hungeestenenhartenwerdenaangegrepen.Zewerdenovertuigdvanzonde,gerechtigheidenoordeel.ZewerdenzichbewustvandegerechtigheidvanGodenbeseftenhoevreselijkhetwasominhunzondigetoestandeninhunonreinheidteverschijnenvoorHemdiedehartengrondigkent.Metgroteangstriepenzijuit:"Wiezalmijverlossenuithetlichaamdezesdoods?"ToenzehetkruisvanGolgothaenhetoneindigeoffervoordezondevandemensenleerdenkennen,dronghettothendoordatzealleendoordeverdienstenvanChristusmetGodkondenwordenverzoend.IngeloofnamenzehetLamvanGod,datdezondenderwereldwegneemt"aan.HunzondenwerdendoorhetbloedvanChristusvergeven.

Zijbrachtenvruchtenvoortdieaandebekeringbeantwoordden.Zijkwamentotgeloof,werdengedooptenstondenopominnieuwheiddeslevens"tewandelen:HetwarennieuweschepseleninChristusJezus,dienietmeernaarhunvroegerebegeertenwildenwandelen,maardoorhetgeloofinChristuszijnvoorbeeldwildennavolgen,ernaarstreefdenzijnkarakterteweerspiegelenenreinwildenzijnalsHij.Watzijvroegerhaatten,haddenzenuliefenwatzijeensliefhadden,haattenzenu.Wiehoogmoedigentrotswas,werdzachtmoedigennederig.Wieijdelenhooghartigwas,werdernstigenbescheiden.Deonheiligewerdeerbiedig,dedronkaardwerdmatigendelosbandigewerdrein.Menbrakmetdeijdelewereldsepraktijken.DechristenenvolgdenPetrus'vermaningop:Uwsieraadzijnietuitwendig,hetvlechtenvanhaar,hetomhangenvangoudofhetdragenvangewaden,maardeverborgenmensuwsharten,metdeonvergankelijke(tooi)vaneenzachtmoedigeenstillegeest,diekostbaarisinhetoogvanGod"(1Petrus3:3,4).Geestelijkeopwekkingenleiddentotgrondiggewetensonderzoekennederigheid.Zewerdengekenmerktdooreenernstig,plechtigberoepopdezondaarendooreenvurigverlangenomtewordenvrijgekochtdoorhetbloedvanChristus.MannenenvrouwensmeektenGodomzijngenade,enworstelden

metHemvoordereddingvanhunziel.Deresultatenvanzulkeopwekkingenwarenmerkbaarbijdemensendienietterugdeinsdenvoorzelfverloocheningenoffers,maarzichverheugdenoverhetfeitdatzewaardigbevondenwarenommoeilijkhedenenbeproevingenteondervindenterwillevanChristus.DemensenzagendeveranderinginhetlevenvandegelovigendiedenaamvanJezushaddenaangenomen.Huninvloedkwamdesamenlevingtengoede.ZijwerktensamenmetChristusenzaaidenindeGeestomheteeuwigeleventeoogsten.Vanhenkonwordengezegd:Gijzijtbedroefdgeworden,maardedroefheidheeftutotinkeergebracht".WantdedroefheidnaarGodswilbrengtonberouwelijkinkeertotheil,maardedroefheidderwereldbrengtdedood.Wantzietoch,watjuistdezeervaringvandroefheidnaarGodswilugebrachtheeft:Welkeenernst,meernog,verontschuldiging,verontwaardiging,vrees,verlangen,ijver,bestraffing.Gijhebtinallendeledoenblijken,datgijzuiverstondtindezezaak"(2Korintiërs7:9-11).DitwashetgevolgvandeinvloedvanGodsGeest.Erisgeenbewijsvanoprechtberouwalsergeenhervorminguitvoortvloeit.Alsdezondaarzijnbeloftenakomt,alshijhetgestoleneteruggeeft,zijnzondenbelijdtenGodenzijnmedemensenliefheeft,maghijerzekervanzijndathijinvredeleeftmetGod.Datwarenvroegerderesultatenvangodsdienstigeopwekkingen.Alsmenzenaarhunvruchtenbeoordeelde,moestmenerkennendatzedoorGodwarengezegendvoordereddingvanmensenenvoordeverbeteringvandemensheid.MaarveelgodsdienstigeopwekkingenvandelaatstetijdverschillenergveelvandeuitingenvanGodsgenade,dievroegerdeinspanningenvanGodsboodschappersbekroonden.Eriswelveelbelangstellingvoordeboodschap,velenzeggendatzebekeerdzijnenveelmensensluitenzichaanbijdekerken,maarderesultatenzijnnietvandienaarddatmeneenbloeiinhetgeestelijklevenmagverwachtendiedaaraanbeantwoordt.Hetlichtdatvooreenkortetijdopflakkert,dooftspoedigweeruitenlaateennoggrotereduisternisachter.Depopulairegodsdienstigeopwekkingenontstaanzeerdikwijlsdoorhetprikkelenvandeverbeelding,doorhetstrelenvandegevoelens,doorhetbevredigenvandebehoefteaanietsnieuwsofietssensationeels.DemensendieopdezemanierwordenbekeerdzijnnieterggeneigdnaardewaarheidvandeBijbelteluisterenenhebbenmaarweinigbelangstellingvoordeuitsprakenvandeprofetenenapostelen.Eengodsdienstigebijeenkomsttrektzehelemaalnietaanalsernietietsspectaculairstebelevenvalt.Eenboodschapdieeenberoepdoetophetnuchtereverstandvindtgeenweerklank.ErwordtnietdeminsteaandachtgeschonkenaandeduidelijkewaarschuwingenvanGodsWoordinverbandmethuneeuwigheil.

VoorelkechtbekeerdmensmoetzijnrelatietotGodentotdedingenvaneeuwigewaardehoofdzaakinhetlevenzijn.MaarwaarkanmenindepopulairekerkenvantegenwoordignogdegeestvantoewijdingaanGodvinden?Demensendiebewerendatzijbekeerdzijn,blijvenhoogmoedigenhebbendewereldnogsteedslief.Zijzijnnunietmeergeneigdomzichzelfteverloochenen,hunkruisoptenemenendezachtmoedigeennederigeJezustevolgendanvoorhunbekering.Degodsdienstishetmikpuntvandespotvanongelovigenentwijfelaarsgewordenomdatzovelendiezeggendatzegelovigzijn,debeginselendaarvannieteenskennen.Dekrachtvandegodsvruchtiszogoedalsverdwenenuitvelekerken.Uitstapjes,toneelvoorstellingentenbatevandekerk,bazaars,mooiehuizenenzelfverheerlijkinghebbendebelangstellingvoorGodnaardeachtergrondverdreven.Demensendenkenalleenmaaraanhetkopenvanlandengoederenenaanallerleiwereldsebezigheden,zodatzeslechtseenoppervlakkigebelangstellingkunnenopbrengenvoordingenvaneeuwigewaarde.

OndanksdealgemeneachteruitgangingeloofenvroomheidzijnerindezekerkenwarevolgelingenvanChristus.VoordelaatsteuitstortingvanGodsoordelenoverdeaardezaleronderGodsvolkzulkeenherlevingvandeoorspronkelijkegodsvruchtzijn,zoalsersindsdetijdvandeapostelengeenmeergeweestis.DeGeestendekrachtvanGodzullenoverzijnkinderenwordenuitgestort.VelenzullenzichdanafscheidenvandekerkenwaarindeliefdevoordezewerelddeplaatsheeftingenomenvandeliefdevoorGodenzijnWoord.Velen,zowelpredikantenalsleden,zullenmetblijdschapdegrotewaarhedenaannemendieGodindezetijdheeftlatenverkondigenomzijnvolkvoortebereidenopChristus'wederkomst.Devijandvandemenswilditwerkverhinderen,envoordatdetijdvoorzo'nbewegingisaangebroken,zalhijallesinhetwerkstellenomhetteverhinderendoorietsandersintevoerendateroplijkt.Indiekerkendiehijonderzijnbedrieglijkeheerschappijkanbrengen,zalhijhetdoenvoorkomenalsofGodsbijzonderezegenisuitgestort.Menzaldeindrukkrijgendaterweereengrotebelangstellingisvooralleswatmetgodsdiensttemakenheeft.VeelmensenzullenerzichoververheugendatGodopzo'nwonderbaarlijkemaniervoorhenwerkt,terwijlhetinfeitehetwerkvaneenanderegeestis.Satanzalonderhetmomvangodsdienstigheidzijninvloedopdechristelijkewereldproberentevergroten.Degrotegodsdienstigeopwekkingsbewegingenvandetoekomstzullenongeveerdezelfdekenmerkenhebbenalsvelevandeopwekkingsbewegingenvandelaatstevijftigjaar:Degevoelenswordenopgezweept,waarheidendwalingwordendoorelkaar

gehaald,zodatvelenwordenmisleid.Tochhoeftniemandtewordenbedrogen.AandehandvanGodsWoordkanmenmakkelijkdeaardvandezebewegingennagaan.ZodrademensendeBijbelverwerpenendeduidelijkeuitsprakendiedemenstoetsenenzelfverloocheningenverzakingvandewereldvereisenderugtoekeren,mogenwijerzekervanzijndatGodszegenernietoprust.MetdemaatstafdieChristusonsgegevenheeft-Aanhunvruchtenzultgijhenkennen"(Matteus7:16)-kunnenwijvaststellendatdezebewegingenniethetwerkvanGodsGeestzijn.

GodheeftZichinzijnWoordaandemensengeopenbaard.Vooriedereendiedezewaarhedenaanneemt,zijnzeeenschildtegendemisleidingenvanSatan.Demensenhebbendezewaarhedenuithetoogverlorenenhebbendaardoordedeuropengezetvooralhetkwaaddattegenwoordigoveralindegodsdienstigewereldvoorkomt.MenheeftdeaardenhetbelangvanGodswetgrotendeelsuithetoogverloren.Verkeerdeopvattingenoverdeaard,deonveranderlijkheidenhetbindendekaraktervanGodswethebbengeleidtotdwalingenophetgebiedvandebekeringendeheiligmaking.Ditheeftopzijnbeurtgeleidtothetverminderenvandegodsvruchtin,degemeente.Daarom.merktmennietsvanGodsGeestenGodskrachtindeopwekkingsbewegingenvanonzetijd.

Indeverschillendekerkenzijnerzeertoegewijdemensendiedezefeitenerkennenenbetreuren.ProfessorEdwardsA.Parkheeftinzijnuiteenzettingoverdegeloofscrisisvanzijntijdterechtgezegd:EenvandeoorzakenvandezebedreigingishetfeitdatpredikantennietwijzenophetbindendekaraktervanGodswet.Vroegerwashetgeweten...OnzebestepredikantenmaaktenhunprekenbuitengewoonaantrekkelijkdoorhetvoorbeeldvandeMeestertevolgenendoorGodswet,haargebodenenverbodenopdevoorgrondteplaatsen.Zijhaaldensteedsdetweegrondregelsaan;dewetiseenafspiegelingvanGodsvolmaaktheidendemensdiedewetnietliefheeft,heeftookhetevangelienietlief,wantzoweldewetalshetevangeliezijnalsspiegelsdiehetwarekaraktervanGodweerkaatsen.Ditgevaarleidttoteenander:menonderschatdezonde,haaromvangenhaarrampzaligegevolgen.Dezondigheidvanhetnietgehoorzamenvandegebodenisrechtevenredigmetderechtvaardigheidvandegeboden...HetgevaardatweGodsrechtvaardigheidonderschatten,gaatheelvaaksamenmetdeeerdergenoemdegevaren.DepredikantenvanvandaagzijngeneigdGodsrechtvaardigheidtescheidenvanGodsbarmhartigheid,endebarmhartigheidmeertoteengevoelteverlagendanhaartoteenbeginselteverheffen.HetprismavandenieuwetheologiescheidtwatGodheeft

samengevoegd.IsGodswetgoedofslecht?Dewetisgoed.Danisderechtvaardigheidookgoed,wantdaardoorwordtdewettoegepast.DegewoonteGodswetenzijnrechtvaardigheid,alsookdeomvangenderampzaligegevolgenvandeongehoorzaamheidvandemensnietnaarhunjuistewaardeteschatten,leidtertoedatdemensgemakkelijkdegenadedieGodschenktomverzoeningtedoenvoordezonde,onderschat".ZoverliesthetevangeliezijnwaardeenzijnbelangindeogenvandemensenendanishetmaareenkleinestapomookdeBijbelteverwerpen.VeelpredikantenbewerendatChristusdoorzijndooddewetheeftafgeschaftendatdemensenvoortaandeeisenvanGodswetnietmeerhoevennatekomen.SommigenzeggendatGodsweteenverschrikkelijkejukisenstellendeslavernijvandewettegenoverdevrijheiddiehetevangelieschenkt.MaardatwasniethetstandpuntvandeprofetenenapostelenoverGodsheiligewet.Davidzei:Danzalikwandelenopruimebaan,wantikzoekuwbevelen"(Psalm119:45).DeapostelJacobus,dienadedoodvanChristusschreef,noemdedeTienGebodendekoninklijkewet"endevolmaaktewet,diedervrijheid"(Jacobus2:8;1;25).DezienervanPatmossprakeenhalveeeuwnaChristus'doodeenzegenuit:Zaligzijnzij,diezijngebodendoen,opdathunmachtzijaandeboomdeslevens,enzijdoordepoortenmogeningaanindestad"(Openbaring22:14,Statenvertaling).DebeweringdatChristusdewetvanzijnVaderdoordedoodheeftafgeschaft,isuitdeluchtgegrepen.Alshetmogelijkwasgeweestdewetteveranderenofafteschaffen,danhadChristusniethoeventestervenomdemenstereddenvandestrafdieopdeovertredingstaat.DedoodvanChristusschaftdewetdushelemaalnietaf,maarbewijstjuistdatdewetonveranderlijkis.GodsZoonisnaardezewereldgekomenomdewetgroottemakenenteverheerlijken.(Jesaja42:21).Christuszegt:Meentniet,datIkgekomenbenomdewetofdeprofetenteontbinden(...).Eerdehemelendeaardevergaat,zalernietéénjotaofééntittelvergaanvandewet"(Matteiis5:17,18).BovendienzegtHijoverZichzelf:Ikheblustomuwwiltedoen,mijnGod,uwwetisinmijnbinnenste"(Psalm40:9).Godswetisvannatureonveranderlijk.ZijisdeopenbaringvandewilenhetkaraktervandeWetgever.Godisliefdeenzijnwetisliefde.Detweegrondbeginselenvandewetzijn;liefdevoorGodenliefdevoordemedemens.Daaromisdeliefdedevervullingderwet"(Romeinen13:10).Godskarakterisgerechtigheidenwaarheid.Ditisookdeaardvanzijnwet.DedichtervandePsalmenzegt:Uwwetiswaarheid",Aluwgebodenzijngerechtigheid"(Psalm119:142,172).DeapostelPauluszegt:Zoisdandewetheilig,enookhetgebodisheiligenrechtvaardigengoed"(Romeinen7:12).Zo'nwetmoetevenonvergankelijkzijnalsdeWetgever,daarzijGodsgeestenGodswiluitdrukt.

DoordebekeringendeheiligmakingwordendemensenmetGodverzoend.Daardoorgaanzevolgensdebeginselenvanzijnwetleven.IndenbeginnewerddemensnaarGodsbeeldgeschapen.HijwasinvolmaakteharmoniemetdenatuurenmetGodswet.Debeginselenvandegerechtigheidwareninzijnhartgeschreven.MaardezondeheeftdemensvanzijnScheppervervreemd.HijweerspiegelthetbeeldvanGodnietmeer.ZijnhartkomtinopstandtegendebeginselenvanGodswet.DaaromdatdegezindheidvanhetvleesvijandschapistegenGod;wanthetonderwerptzichnietaandewetGods;trouwenshetkandatookniet"(Romeinen8:7).MaaralzoliefheeftGoddewereldgehad,datHijzijneniggeborenZoongegevenheeft",opdatdemensmetGodverzoendzouworden.DoordeverdienstenvanChristuskanhijweerinharmoniemetzijnSchepperleven.ZijnhartmoetdoorGodsgenadewordenvernieuwd.Dezeveranderingwordtdewedergeboortegenoemd.JezuszegtdattenzijiemandwedergeborenishijhetKoninkrijkGodsnietkanzien.

DeeerstestapnaardeverzoeningmetGodishetbesefdatmenzondigisDezondeiswetteloosheid".Wetdoetzondekennen"(1Johannes3:4;Romeinen3:20).OmzijnschuldintezienmoetdezondaarzijnkaraktertoetsenaanGodsgrotemaatstafvangerechtigheid.Hetiseenspiegeldiedevolmaaktheidvaneenrechtvaardigkaraktertoontendezondaarinstaatsteltdetekortkomingeninzijneigenkarakterteontdekken.Dewetkandemenswelzijnzondentonen,maarkanhemnietredden.Dewetbeloofthetlevenaanhemdiegehoorzaamtenzegtdatdedoodhetloonisvandeovertreder.AlleenhetevangelievanJezusChristuskandemensvrijsprekenofbevrijdenvandeveroordelingendebezoedelingvandezonde.DezondaarmoetzijnzondenbelijdenvoorGod,wienswethijvertredenheeftengeloveninJezus,zijnzoenoffer.Zokrijgthijvergevingvoordezondendietevorengepleegdzijn"enheefthijdeelaandegoddelijkenatuur.DezondaarwordteenkindvanGod,ontvangtdeGeestvanhetzoonschap,doorwelkewijroepen:`Abba,Vader'".StaathethemnuvrijGodswetteovertreden?DeapostelPauluszegt:Stellenwijdandoorhetgeloofdewetbuitenwerking?Volstrektniet;veeleerbevestigenwijdewet".Immers,hoezullenwij,diederzondegestorvenzijn,daarinnogleven?"Johanneszegt:WantditisdeliefdeGods,datwijzijngebodenbewaren.Enzijngebodenzijnnietzwaar"(Romeinen3:31;6:2;1Johannes5:3).DoordewedergeboortekomthethartinharmoniemetGodenrichthetzichnaarGodswet.Wanneerdezeingrijpendeveranderingzichheeftvoorgedaaninhetlevenvandezondaar,ishijovergegaanvandedoodtothetleven,vanzondetotheiligheid,vanovertredingenopstandigheidtotgehoorzaamheidentrouw.Eris

eeneindgekomenaanhetoudelevenvanvervreemdingvanGod.Hetnieuwelevenvanverzoening,geloofenliefdeisbegonnen.Danisdeeisderwetvervuldinons,dienietnaarhetvleeswandelen,dochnaardeGeest"(Romeinen8:4).Danzaldezielzeggen:Hoeliefhebikuwwet!Zijismijnoverdenkingdegansedag"(Psalm119:97).

DewetdesHERENisvolmaakt,zijverkwiktdeziel"(Psalm19:8).ZonderkennisvandewethebbendemensengeenjuistinzichtindereinheidenheiligheidvanGodofbeseffenzehuneigenschuldenonreinheidniet.Zijhebbengeenjuistzondebesefendenkendatzegeenberouwhoeventehebben.DaarzehunhopelozetoestandalsovertredersvanGodswetnietinzien,beseffenzijooknietdatzehetverzoenendbloedvanChristusnodighebben.Dehoopopdezaligheidwordtaangenomenzondereentotalevernieuwingvanhetdenkenofzondereengrondigeveranderingvanlevenswijze.Zozijnertallozeoppervlakkige,bekeringenenwordenerveelmensenaandegemeentetoegevoegddienooitmetChristusverbondenzijngeweest.Onjuistetheorieënoverdeheiligmaking,dievoortvloeienuitdeverwaarlozingenverwerpingvanGodswet,spelenookeenbelangrijkerolindegodsdienstigebewegingenvandezetijd.Dezetheorieënzijnvanuitleerstelligoogpuntonjuistenvanuitpraktischoogpuntgevaarlijk.Hetfeitdatzezogoedindesmaakvallen,maakthetdubbelnoodzakelijkdatiedereenpreciesweetwatdeSchriftoverditpuntleert.Wareheiligmakingiseenbijbelseleerstelling.InzijnbriefaandeTessalonicenzenzegtdeapostelPaulus:WantditwilGod;uwheiligging".Enhijbidt:EnHij,deGoddesvredes,heiligeugeheelenal"(1Tessalonicenzen4:3;5:23).DeBijbelleertduidelijkwatheiligmakinginhoudtenhoewijonskunnenheiligen.DeHeilandbadvoorzijnvolgelingen:Heiligheninuwwaarheid"(Johannes17:17).Paulusleertdatdegelovigengeheiligd(moetenzijn)doordeheiligeGeest"(Romeinen15:16).WelketaakheeftdeHeiligeGeest?Jezusspraktotzijndiscipelen:DochwanneerHijkomt,deGeestderwaarheid,zalHijudewegwijzentotdevollewaarheid"(Johannes16:13).DePsalmistzegt:Uwwetisdewaarheid".HetWoordendeGeestGodslerendemensdebeginselenvandegerechtigheidzoalszeinGodswetzijnopgenomen.AangezienGodswetheiligenrechtvaardigengoed"iseneenweerspiegelingisvandegoddelijkevolmaaktheid,zaleenkarakterdatgevormdisdoorgehoorzaamheidaanGodswetookheiligzijn.Christuszegt:IkhebdegebodenmijnsVadersbewaard".IkdoealtijdwatHembehaagt"(Johannes15:10,8:29).DevolgelingenvanChristusmoetenzoalsChristuswordenendoorGodsgenadeeenkaraktervormendatinovereenstemmingismetdebeginselenvanzijnheiligewet.Datisvolgensde

Bijbeldebetekenisvanheiligmaking"DitwerkkanalleendoorhetgeloofinChristus,doordekrachtvandeinwonendeGeestwordenvolbracht.Paulusvermaantdegelovigen:Bewerkuwbehoudenismetvrezeenbeven,wantGodishet,dieomzijnwelbehagenzowelhetwillenalshetwerkeninuwerkt"(Filippenzen2:12,13).Dechristenzaldeaantrekkingskrachtvandezondevoelen,maarhijzalervoortdurendtegenstrijden.DaarvoorisChristus'hulpnodig.Menselijkezwakheidwordtverbondenmetgoddelijkekrachtenhetgeloofroeptuit:MaarGodezijdank,dieonsdeoverwinninggeeftdooronzeHereJezusChristus"(1Korintiërs15:57).

DeBijbelleertduidelijkdatdeheiligmakingprogressiefis.WanneerdezondaardoorzijnbekeringinvredeleeftmetGoddoorhetverzoenendbloedvanChristus,ishetchristelijklevenpasbegonnen.Hijmoetzichnurichtenophetvolkomene"enopgroeientotdemaatvandewasdomdervolheidvanChristus".DeapostelPauluszegt:Vergetendehetgeenachtermijligtenmijuitstrekkendenaarhetgeenvoormijligt,jaagiknaarhetdoel,omdeprijsderroepingGods,dievanbovenis,inChristusJezus"(Filippenzen3:13,14).Petrusgeeftdestappendiewijmoetendoenbijdeheiligmakinginbijbelsezin:Maarschraagtomdezeredenmetbetoonvanalleijverdooruwgeloofdedeugd,doordedeugddekennis,doordekennisdezelfbeheersing,doordezelfbeheersingdevolharding,doordevolhardingdegodsvrucht,doordegodsvruchtdebroederliefdeendoordebroederliefdedeliefde(jegensallen).(...)Wantalsgijditdoet,zultgijnimmerstruikelen"(2Petrus1:5-10).

WiegeheiligdiszoalsdeBijbeldatverstaat,isnederig.ZoalsMozeshebbenzeietsaanschouwdvandeontzettendeverhevenheidvandeheiligheidenbeseffenzewelketegenstellingerbestaattussenhuneigenonwaardigheidenheiligheidenverhevenvolmaaktheidvandeOneindige.DeprofeetDanielwaseentoonbeeldvanwareheiligmaking.InzijnlangelevenheefthijzichvollediggewijdaanhetdienenvanzijnMeester.Hijwaseenzeerbemind"man.(Daniël10:11).Tochberoemdedezeprofeetzichnietopzijneigenreinheidenheiligheid,maarbeschouwdezichalseenvandezondarenvanIsraël,zoalsblijktuitzijnpleidooibijGodtenbehoevevanzijnvolk:NietopgrondvanonzegerechtighedenstortenwijonzesmeekbedenvoorUuit,maaropgrondvanuwgrotebarmhartigheden".Wijhebbengezondigd,wijhebbengoddeloosgehandeld".Hijzei:IksprakenbadenbeleedmijnzondeendezondevanmijnvolkIsraël".ToenGodsZoonlaterverscheenomhemteonderrichten,zeiDaniël:Erbleefinmijgeenkrachtmeer,allekleurweekvanmijngelaat,enikhadgeenkrachtmeerover"(Daniël9:18,15,20;10:8).

ToenJobdestemvanGodindestormhoorde,zeihij:Ikherroependoeboeteinstofenas"(Job42:6).ToenJesajadeheerlijkheidvanGodaanschouwdeendeengelenhoordenroepen:Heilig,heilig,heiligisdeHEREderheerscharen",riephijuit:Weemij,ikgatenonder"(Jesaja6:3,5).Paulusnoemdezichzelfnadathijwasweggevoerdtotindederdehemel"enonuitsprekelijkewoordengehoordhaddegeringstevanalleheiligen"(2Korintiërs12:2-4;Efeziërs3:8).Hetwasdebemindeapostel"Johannes,dieaanJezus'boezemrustteenzijnheerlijkheidheeftaanschouwd,diealsdoodvoorzijnvoetenviel"(Openbaring1:17).WieindeschaduwvanhetkruisvanGolgothaleeft,kanonmogelijkaanzelfverheerlijkingdoenofbewerendathijvrijvanzondeis.HijweetdatzijnzondedeoorzaakisvandedoodsangstdiehethartvanChristusheeftgebroken,endezegedachtezalhemnederigmaken.ZijdiehetdichtstbijJezusChristusleven,beseffendezwakheidenzondigheidvandemenshetbestenstellenhunhoopalleenopdeverdienstenvaneengekruisigdeenverrezenHeiland.Deheiligmakingdietegenwoordigindegodsdienstigewereldopdevoorgrondtreedt,wordtgekenmerktdoorzelfverheerlijkingenminachtingvoorGodswet.HieruitblijktdatzeinstrijdismetdeBijbel.Haarvoorstandersbewerendatheiligingeenkwestievaneenogenblikisendatmendoorhetgeloofalleentotvolmaakteheiligheidkankomen.Zezeggen:Jehoeftmaartegelovenenjezaldezegeningenontvangen".Zemenendatergeenbijkomendeinspanningenwordenvereistvandegenediedezegeningenontvangt.ZeverwerpenookhetgezagvanGodswetdoorhunbeweringdatzedegebodenniethoeventeonderhouden.MaarkandemensheiligzijninovereenstemmingmetGodswilenGodskarakterzonderinharmonietelevenmetdebeginselendiedeuitdrukkingfijnvanzijnwezenenzijnwil,endieaantonenwatGodgraagheeft?

Hetverlangennaareengemakkelijkegodsdienstdiegeenstrijd,geenzelfverloochening,geenprijsgevenvandedwaashedenvandezewereldvereist,heeftdeleervandezaligmakingdoorhetgeloofenhetgeloofalleenheelpopulairgemaakt.MaarwatzegtGodsWoordhierover?DeapostelJacobuszegt:Watbaathet,mijnbroeders,ofiemandalbeweertgelooftehebben,alshijgeenwerkenheeft?Kandatgeloofhembehouden?...Wiltgijweten,gijdwazemens,dathetgeloofzonderdewerkennietsuitwerkt?IsonzevaderAbrahamnietuitwerkengerechtvaardigd,toenhijzijnzoonIsadkophetaltaarlegde?Daaruitkuntgijzien,datzijngeloofsamenwerktemetzijnwerken,endatditgeloofpasvolkomenwerduitdewerken...Gijziet,dateenmensgerechtvaardigdwordtuitwerkenennietslechtsuitgeloof'(Jacobus2:14-24).

DeuitsprakenvanGodsWoordweerleggendezemisleidendeleervanhetgeloofzonderdewerken.MengetuigtnietvangeloofalsmenaanspraakmeenttekunnenmakenopGodsgunstzondertevoldoenaandevoorwaardenomgenadeteontvangen.Hetisgewoonaanmatiging,wanthetwaregeloofisgegrondvestopdebeloftenengebodenvandeSchrift.LaatniemandzichzelfmisleidendoortegelovendatmenheiligkanwordenterwijlmenopzettelijkeenvanGodsgebodenovertreedt.Alsmenwillensenwetenszondigt,legtmendestemvandeGeesthetzwijgenopenbrengtmenscheidingtussenzichzelfenGod.Zondeiswetteloosheid".Eenieder,diezondigt(datis:Dewetovertreedt)heeftHemnietgezienenheeftHemnietgekend"(1Johannes3:6).HoewelJohannesinzijnbriefzouitvoeriguitweidtoverdeliefde,aarzelthijgeenogenblikomhetwarekaraktervandegroepmensendiewelbewerendatzegeheiligdzijn,maarintussenGodswetovertreden,aanhetlichttebrengen.Wiezegt:IkkenHem,enzijngebodennietbewaart,iseenleugenaarenindieisdewaarlijkdeliefdeGodsvolmaakt"(1Johannes2:4,5).Ditisdetoetssteenvanelkebelijdenis.WijmogenniemandalsheiligbeschouwenindienweHemnietaandehandvanGodsenigemaatstafvanheiligheidinhemelenopaardehebbengetoetst.Alsdemensenvindendatzedezedenwetmogenovertreden,alszijGodsgebodennieternstignemen,alszedeminstedezergeboden"overtredenendemensenlerendattedoen,zullenzenietgeachtwordendoorGodenmogenweerzekervanzijndathunbeweringenelkegrondmissen.Wiezegtdathijzonderzondeis,bewijstalleenaldaardoordathijverrevanheiligis.JuistomdathijgeenjuistbesefheeftvandeoneindigereinheidenheiligheidvanGodofnietweetwatiemanddieinharmoniemetGodskarakterwillevennogmoetbereiken,enomdathijgeenideeheeftvandereinheidengoedheidvanJezusenvandekwaadaardigheidenboosheidvandezonde,kandemenszichzelfalsheiligbeschouwen.HoegroterdeafstandtussenhemenChristusenhoeverkeerderzijnopvattingenoverGodskaraktereneisen,desterechtvaardigerschijnthijineigenogen.

DeheiligmakingzoalsdeBijbeldieleert,heeftbetrekkingopdehelemens;geest,zielenlichaam.PaulusheeftvoordeTessalonicenzendebedeuitgesproken:Mogegeheeluwgeest,zielenlichaambijdekomstvanonzeHereJezusChristusblijkeninallendeleonberispelijkbewaardteblijven"(1Tessalonicenzen5:23).Hijschreefookaandegelovigen:Ikvermaanudan,broeders,metberoepopdebarmhartighedenGods,datgijuwlichamenstelttoteenlevend,heiligenGodewelgevalligoffer"(Romeinen12:1).IndetijdvanhetoudeIsraëlwerdiederoffergrondigonderzocht.Alserookmaareniggebrek

wasaanhetofferdier,werdhetgeweigerd,wantGodhadgezegddathetoffergaar'moestzijn.Godverlangtookvandechristendatzijnlichaameenlevend,heiligenGodewelgevalligoffer"is.Omaandezeeistevoldoen,moetenallevermogensineenzogoedmogelijkestaatbewaardblijven.Iederegewoontediedelichamelijkeofgeestelijkevermogensverzwakt,maaktdemensongeschiktomzijnScheppertedienen.ZalGodgenoegennemenmetietsdatminderisdanhetbeste?Christuszei:"GijzultdeHere,uwGod,liefhebbenmetgeheeluwhart".WiedeHereliefheeftmetgeheelzijnhartzalernaarverlangenHemopdebestmogelijkemaniertedienenmetzijnlevenenzaleraltijdnaarstrevenallevermogenswaaroverhijbeschiktinharmonietebrengenmetdewettendiehemgeschikterzullenmakenomGodswiltevolbrengen.HijzalhetofferdathijzijnhemelseVaderbrengtnietverontreinigendoortoetegevenaanlustenenhartstochten.

Petruszegt:"Onthoudtuvandevleselijkebegeerten,diestrijdvoerentegenuwziel"(1Petrus2:11).Elketoegevingaandezondestomptdevermogensafendoodtdegeestelijkeenzedelijkekrachten.DeGeestGodskandanmaarweiniginvloedophethartuitoefenen.PaulusschreefaandeKorintiërs:Latenwijonsreinigenvanallebezoedelingdesvlezesendesgeestes,enzoonzeheiligheidvolmakenindevrezeGods"(2Korintiërs7:1).Hijrekent'zelfbeheersing'totdevruchtenvandeGeest,samenmetliefde,blijbschap,vrede,lankmoedigheid,vriendelijkheid,goedheid,trouw,zachtmoedigheid"(Galaten5:22,23).VeelmensendiezichchristennoemenverzwakkenondanksdezegeinspireerdeuitsprakenvandeSchrifttochhunvermogensdoorwinstbejagofmodezucht.VelenverminkenhunnaarGodgeschapenbeelddoorgulzigheid,drankzuchtenverbodengenoegens.Inplaatsdatdekerkenhetkwaadveroordelen,bevorderenzehetheelvaakomdatzeeetlust,winstbejagofgenotzuchtdoordevingerszienomhunschatkisttekunnenvullenwanneerdemensenteweinigliefdevoorChristushebbenomindebehoeftenvandekerktevoorzien.AlsChristusdekerkenvanonzetijdzoubinnenlopenenhetfeestvierenendeonheiligehandelzouzien,dieervoorgodsdienstmoetendoorgaan,zouHijdeheiligschennersnetzoalsdegeldwisselaarsuitdetempelverdrijven.DeapostelJacobuszegt:Dewijsheidvanbovenisvooreerstrein".AlshijdemensenhadontmoetdiededierbarenaamvanJezusuitsprekenmeteenmonddiezemettabakverontreinigen,mensenwierademenlichaamwordtbezoedelddoordewalgelijkereuk,diedeluchtverontreinigenenallemenseninhunomgevingdwingenhetvergifdatzeverspreideninteademen-alsdeaposteldezegewoontehadgekenddiezoinstrijdismetdereinheidvanhetevangelie,zouhijhaarzekerhebbenbeschouwdalsaards,zinnelijkenduivels".Slavenvande

tabak,dieaanspraakmenentemogenmakenopdezegeningenvaneenvolmaakteheiliging,sprekenoverhunhoopopdehemel.GodsWoordzegtechterheelduidelijk;Eninhaar(datis:deheiligestad,hetnieuweJeruzalem)zalnietsonreinsbinnenkomen"(Openbaring21:27).

Ofweetgijniet,datuwlichaameentempelisvandeHeiligeGeest,dieinuwoont,diegijvanGodontvangenhebt,endatgijnietvanuzelfzijt?Wantgijzijtgekochtenbetaald.VerheerlijktdanGodmetuwlichaam"(1Korintiërs6:19,20).AlsiemandslichaameentempelvandeHeiligeGeestis,kanhijnietverslaafdzijnaaneengevaarlijkegewoonte.ZijnkrachtenbehorenChristustoe,diehemgekochtheeftmetzijnbloed.ZijnbezitbehoortGodtoe.Hoezouhijdanonschuldigkunnenzijnalshijhethemtoevertrouwdekapitaalverkwist?Mensendiechristenenbewerentezijn,gevenelkjaarenormebedragenuitaanoverbodigeengevaarlijkeluxe,terwijlzielenverlorengaanomdatzedewoordendeslevensnietontvangen.Godwordtberoofdvantiendenengaven,terwijlzijmeerofferenophetaltaarvanhunvernietigendebegeertedanzijbestedenaanhetlenigenvandenodenvandearmenofaandeondersteuningvanhetevangelie.AlsallendiezichvolgelingenvanChristusnoemenwerkelijkgeheiligdwaren,zoudenhunmiddelennietwordenverspildaannuttelozeenzelfsgevaarlijkeluxe,maarzoudenzenaarGodsschatkamerwordenteruggebrachtenzoudenchristenentoonbeeldenvanzelfbeheersing,zelfverloocheningenofoffervaardigheidzijn.Danzoudenzijinderdaadhetlichtderwereldzijn.Dewereldheeftzichovergegevenaandebevredigingvaneigengenoegens.Debegeertedesvlezes,debegeertederogeneneenhovaardigleven"houdendemassainhungreepgevangen.MaardevolgelingenvanChristushebbeneenheiligeroeping.Godzegt:Gaatweguithunmidden,enscheidtuafenhoudtnietvastaanhetonreine".InhetlichtvanGodsWoordmogenwijzeggendatdeheiligingnietechtkanzijnalszeerniettoeleidtdatmenvolledigbreektmetdezondeenmethetnajagenvanwereldsplezier.

GodsbelofteaanbendiegevolggevenaandeoproepGaatweguithunmidden,enscheidtuaf(...)enhoudtnietvastaanhetonreine",luidt:Ikzaluaannemen,enIkzalutotVaderzijnengijzultmijtotzonenendochterenzijn,zegtdeHere,deAlmachtige"(2Korintiërs6:17,18).HetisdeplichtenhetvoorrechtvanelkechristenomeenrijkeenovervloedigeervaringtehebbenindedingenGods.Ikbenhetlichtderwereld",zeiJezus.WieMijvolgt,zalnimmerindeduisterniswandelen,maarhijzalhetlichtdeslevenshebben"(Johannes8:12).Hetpadderrechtvaardigenisalshetglanzendemorgenlicht,datsteedshelderder

straalttotdevolledag"(Spreuken4:18).Elkestapvangeloofengehoorzaamheidbrengtdegelovigeinnauwercontactmethetlichtderwereld,inWiegansgeenduisternisis".DehelderestralenvandeZondergerechtigheidschijnenopGodsdienarenenzijmoetenzijnlichtweerkaatsen.Zoalsdesterrenonszeggendatereengrootlichtisaandehemelwaardoorzijzohelderkunnenschijnen,moetendechristenentonendatereenGodzitopdetroonvanhetheelal,wienskarakterlofennavolgingwaardigis.DegenadegavenvanzijnGeest,dereinheidenheiligheidvanzijnkarakterzulleninzijngetuigenwordengeopenbaard.InzijnbriefaandeKolossenzentoontPauluswelkerijkezegeningenaanGodskinderenwordengeschonken.Hijzegt:Daaromhoudenookwijsedertdedag,datwijditgehoordhebben,nietopvoorutebiddenentevragen,datgijmetderechtekennisvanzijnwilvervuldmoogtworden,inallewijsheidengeestelijkinzicht,omdeHerewaardigtewandelen,Heminallestebehagen,inallegoedwerkvruchttedragenenoptewasseninderechtekennisvanGod.Zowordtgijmetallekrachtbekrachtigdnaardemachtzijnerheerlijkheidtotallevolhardingengeduld.(Kolossenzen1:9-11).HijspreektookdehoopuitdatdebroedersteEfezehetverhevenvoorrechtvanhetchristen-zijnzullenbegrijpen.HijzetdewonderbaarlijkekrachtendekennisdiezijalszonenendochtersvandeAllerhoogstezoudenkunnenbezittenzeeruitgebreidvoorhenuiteen.ZekondengesterktwordendoorzijnGeestindeinwendigemens"om"geworteldengegrondtezijnindeliefde",omsamenmetalleheiligen,instaattezijntevatten,hoegrootdebreedteenlengteenhoogteendiepteis,entekennendeliefdevanChristus,diedekennistebovengaat".Maarhetgebedvandeapostelbereikteenhoogtepuntwanneerhijbidt:OpdatgijvervuldwordttotallevolheidGods"(Efeziërs3:16-19).

IndezetekstwordtdehoogtegeopenbaarddiewijkunnenbereikendoorhetgeloofindebeloftenvanonzehemelseVaderwanneerwijdoenwatHijvanonsverlangt.DoordeverdienstenvanChristushebbenwijtoegangtotdetroonvandeOneindige.HoezalHij,diezelfszijneigenZoonnietgespaard,maarvooronsallenovergegevenheeft,onsmetHemooknietalledingenschenken?"(Romeinen8:32).DeVaderheeftdevolheidvanzijnGeestaanzijnZoongeschonkenenwijmogendaarookdeelaanhebben.Jezuszegt:Indiendangij,hoewelgijslechtzijt,goedegavenweettegevenaanuwkinderen,hoeveeltemeerzaluwVaderuitdehemeldeheiligeGeestgevenaanhen,dieHemdaarombidden?"(Lucas11:13).IndiengijMijietsvraagtinmijnnaam,Ikzalhetdoen".Bidtengijzultontvangen,opdatuwblijdschapvervuldzij"(Johannes14:14;16:24).

Hoewelhetlevenvandechristengekenmerktmoetzijndoornederigheid,maghetnietgetekendzijndoordroefheidofzelfverachting.Iedereenmoet-zolevendathijGodsgoedkeuringkanwegdragenenGodhemkanzegenen.HetisnietdewilvanonzehemelseVaderdatwijooitveroordeeldwordenofindeduisternisblijven.Hetisgeenbewijsvanwarenederigheidalswijhethoofdlatenhangenenaanzelfbeklagdoen.WijmogentotJezusgaanomgereinigdteworden,endaardoorzonderschaamteofverwijtstaantegenoverdewet.Zoiserdannugeenveroordelingvoorhen,dieinChristusJezuszijn.WantdewetvandeGeestdeslevensheeftuinChristusJezusvrijgemaakt"(Romeinen8:1,2).DoorJezuswordendegevallenzonenvanAdam"zonenGods"."WantHij,dieheiligt,enzij,diegeheiligdworden,zijnallenuitéén;daaromschaamtHijZichniethenbroederstenoemen"(Hebreeën2:11).Hetlevenvaneenchristenmoeteenlevenvangeloof,overwinningenvreugdezijn.WantalwatuitGodgeborenis,overwintdewereld;enditisdeoverwinning,diedewereldoverwonnenheeft;onsgeloof"(1Johannes5:4).GodsboodschapperNehemiazegtterecht:DezedagisvoordeHERE,uwGodheilig,bedrijftgeenrouwenweentniet"(Nehemia8:10).Pauluszegt:VerblijdtuindeHereteallentijde!Wederomzalikzeggen:Verblijdtu!"Verblijdtuteallentijde,bidtzonderophouden,danktonderalles,wantdatisdewilGodsinChristusJezustenopzichtevanu"(Filippenzen4:4;1Tessalonicenzen5:16-18).Datzijndevruchtenvandebekeringendeheiligmaking.Weziendezeresultatenzozeldenomdatdebeginselenvandegerechtigheid,dieGodswetonsleertdoordechristelijkewereldmetzoveelonverschilligheidwordenbeschouwd.Daaromiserookzoweinigmerkbaarvanhetdegelijke,duurzamewerkvanGodsGeestdatdegodsdienstigeopwekkingenvanvroegerkenmerkte.

Doorhetaanschouwenwordenwijveranderd.WanneerdeheiligevoorschriftenwaardoorGoddevolmaaktheidenheiligheidvanzijnkarakteraanonsheeftgeopenbaard,wordenverwaarloosdendemensenwordenaangetrokkendoormenselijkeleerstellingenentheorieënishetnietverwonderlijkdatdegodsvruchtindegemeentekwijnt.Godheeftgezegd:Mij,debronvanlevendwater,hebbenzijverlaten,omzichzelfbakkenuittehouwen,gebrokenbakken,diegeenwaterhouden"(Jeremia2:13).Welzaligdemandienietwandeltinderaaddergoddelozen.maaraandesHERENwetzijnwelgevallenheeft,endienswetoverpeinstbijdagenbijnacht.Wanthijisalseenboom,geplantaanwaterstromen,diezijnvruchtgeeftopzijntijd,welksloofnietverwelkt;-alwathijonderneemt,gelukt"(Psalm1:1-3).PaswanneerGodswetweerhaarrechtmatigeplaatskrijgt,zalereenherlevingzijnvanhetoorspronkelijkegeloofenvandevroegeregodsvruchtonderGodsvolk.ZozegtdeHERE:Gaatstaan

aandewegen,enzietenvraagtnaardeoudepaden,waartochdegoedewegis,opdatgijdiegaatenrustvindtvooruwziel"(Jeremia6:16).

28-Hetonderzoekendoordeel

DeprofeetDaniëlzegt:Terwijlikbleeftoekijkenwerdentronenopgesteld,eneenOudevandagenzetteZichneder,zijnkleedwaswitalssneeuwenzijnhoofdhaarblankalswol;zijntroonbestonduitvuurvlammen,deraderendaarvanuitlaaiendvuur,eneenstroomvanvuurweldeopenvloeidevoorhemuit;duizendmaalduizendendiendenhementienduizendmaaltienduizendenstondenvoorHem.Devierschaarzettezichnederendeboekenwerdengeopend"(Daniël,7:9,10).

Zozagdeprofeetineenvisioendegrote,plechtigedagwaarophetkarakterenhetlevenvandemensenzullenwordenonderzochtdoordeRechterdergeheleaardeeniedereennaarzijnwerken"zalontvangen.DeOudevandagenisGoddeVader.DedichtervandePsalmenzegt:Eerdebergengeborenwaren,enGijaardeenwereldhadtvoortgebracht,ja,vaneeuwigheidtoteeuwigheidzijtGijGod"(Psalm90:2).Hij,deBronvanallelevenendeOorsprongvanallewetten,zaldeoordeelszittingleidenenengelen,duizendmaalduizendenentienduizendmaaltienduizenden",zullenalsgerechtsdienarenengetuigenaanwezigzijnopdezegroterechtszitting.Enzie,metdewolkendeshemelskwamiemandgelijkeenmensenzoon;HijbegafzichtotdeOudevandagen,enmenleiddeHemvoorDeze;enHemwerdheerschappijgegeveneneerenkoninklijkemacht,enallevolken,natiënentalendiendenHem.Zijnheerschappijiseeneeuwigeheerschappij,dienietzalvergaan,enZijnKoningschapiseen,datonverderfelijkis"(Daniël7:13,14).DekomstvanChristus"dieindezetekstwordtbeschrevenisnietzijnwederkomstnaaronzeaarde.HijbegafZichnaardeOudevandagenindehemelomdeheerschappijeneerenkoninklijkemacht"teontvangendie.HemzullenwordengegevenaanheteindvanzijnoptredenalsMiddelaar.Dezekomst-ennietdewederkomstnaardezeaarde-wasvoorzegdindeprofetiedieinvervullingzougaanaanheteindvande2300avondenenmorgensin1844.OnzeHogepriestergaatvergezeldvanengelenhetheiligederheiligenbinnenenverschijntvoorGodomzijnbemiddelingtengunstevandemensaftesluiten-omhetonderzoekendoordeeltedoenplaatsvindenenverzoeningtedoenvoorallendiewaardiggeachtworden".IndeschaduwdienstmochtenalleenzijdiehunzondenvoorGodhaddenbeledenenzedoorhetbloedvanhetzondoffernaarhetheiligdomhaddenovergebrachtaandedienstopdeGroteVerzoendagdeelnemen.Zozullenopdegrotedagvande

uiteindelijkeverzoeningenhetonderzoekendoordeelalleendegevallenvanGodskinderenwordenonderzocht.Hetoordeeloverdeongelovigenisietsheelandersenvindtlaterapartplaats.Wanthetisnudetijd,dathetoordeelbegintbijhethuisGods;alshetbijonsbegint,watzalheteindezijnvanhen,dieongehoorzaamzijnaanhetevangelieGods?"(1Petrus4;17).

Hetvonniszalwordenuitgesprokenaandehandvanboekenindehemel,waarindenamenenwerkenvandemensenzijnopgetekend.DeprofeetDanielzegt:Devierschaarzettezichnederendeboekenwerdengeopend".Johannes,dezienervanPatmos,heeftditthemaookbeschrevenenvoegternogaantoe:Ennogeenanderboekwerdgeopend,het(boek)deslevens;endedodenwerdengeoordeeldopgrondvanhetgeenindeboekengeschrevenstond,naarhunwerken"(Openbaring20:12).InhetboekdeslevensstaandenamenvanallendieGodhebbengediend.Jezuszeiaanzijndiscipelen:Verheugtu,datuwnamenstaanopgetekendindehemelen"(Lucas10:20).Paulusspreektoverzijntrouwemedearbeiders,wiernamenstaaninhetboekdeslevens"(Fillippenzen4:3).Daniel,diedeeeuwenoverzageneentijdvangrotebenauwdheid,zoalsernietgeweestissindservolkenbestaan"voorzegde,zegtdatGodsvolkzalontkomen;alwieinhetboekgeschrevenwordtbevonden",JohanneszegtindeOpenbaringdatalleenzij,diegeschrevenzijninhetboekdeslevensvanhetLam",destadGodszullenmogenbetreden.(Daniel12:1;Openbaring21:27).Eriseengedenkboek"voorGodgeschreven,waarindegoedewerkenstaanopgetekendvanhen,diedeHEREvrezenenzijnnaaminerehouden".(Maleachi3:16).Hunwoordenvangeloofenhundadenvanliefdestaanindehemelopgetekend.OokNehemiaverwijstdaarnaarwanneerhijzegt:Gedenktmij,mijnGod,hieromenwisdeweldadennietuit,dieikaanhethuisvanmijnGodenaanzijninstellingenbewezenheb"(Nehemia13:14).InGodsgedenkboekstaatelkegoededaadvooreeuwigopgetekend.Elkeverleidingdieisweerstaan,elkkwaaddatisoverwonnen,elkwoordvanmedelevendatisuitgesproken,wordtergetrouwinopgenomen.Elkoffer,allemoeiteenverdrietdiementerwillevanChristusheeftdoorstaan,zijnopgeschreven.DePsalmistzegtinditverband:MijnomzwervinghebtGijteboekgesteld,doemijntraneninuwkruik;zijnzijnietinuwboek?"(Psalm56:9).

Erisookeenboekmetdezondenvandemensen.WantGodzalelkedaaddoenkomeninhetgerichtoveralhetverborgene,hetzijgoed,hetzijkwaad".Vanelkijdelwoord,datdemensenzullenspreken,zullenzijrekenschapgevenopdedagdesoordeels".DeHeilandzeiook:Wantnaaruwwoordenzultgijgerechtvaardigdworden,ennaaruwwoordenzultgijveroordeeldworden"

(Prediker12:14;Matteus12:36,37).Degeheimebedoelingenenbeweegredenenzijnopgeschreveninhetfeillozeregister,wantGodzalhetgeenindeduisternisverborgenis,aanhetlichtbrengenenderaadslagenderhartenopenbaarmaken"(1Korintiërs4:5).Zie,hetstaatvoorMijgeschreven...uwongerechtighedenendeongerechtighedenuwervaderentezamen,zegtdeHERE"(Jesaja65:6,7).

Godonderzoektdedadenvaniedermens.Zewordenopgetekendalszegoedzijn,maarookalszeslechtzijn.Naastelkenaamwordtelkverkeerdwoord,elkezelfzuchtigedaad,elkplichtsverzuim,elkeverborgenzondeenallehuichelarijmetbuitengewonenauwkeurigheidindeboekendeshemelsopgeschreven.Deengeldiedeboekenbijhoudt,noteertallewaarschuwingenenberispingenvandehemeldienietterhartezijngenomenenookdeverspildetijd,dekansendiemenheeftlatenvoorbijgaan,depositieveofnegatieveinvloeddiemenheeftuitgeoefendenalleverstrekkendegevolgendaarvan.

Godswetisdemaatstafwaaraanhetkarakterenhetlevenvandemensen.inhetoordeelzullenwordengetoetst.DePredikerzegt:"VreesGodenonderhoudzijngeboden,wantditgeldtvoorallemensen.WantGodzalelkedaaddoenkomeninhetgerichtoveralhetverborgen".(Prediker12:13,14).DeapostelJacobusvermaantdebroeders:Spreekzoenhandeltzoals(mensenpast),diedoordewetdervrijheidzullengeoordeeldworden"(Jacobus2:12).Zijdieinhetoordeelwaardiggekeurd"worden,zullendeelhebbenaandeopstandingvanderechtvaardigen.Jezuszei:Maardiewaardiggekeurdzijndeelteverkrijgenaandieeeuwenaandeopstandinguitdedoden...zijnaandeengelengelijkenzijzijnkinderenGods,omdatzijkinderenderopstandingzijn"(Lucas20:35,36),enHijzeiook:Zijzullenuitgaan,wiehetgoedegedaanhebben,totdeopstandingtenleven"(Johannes5:29).Derechtvaardigedodenzullenpaswordenopgewektnahetoordeel,waaropzijwaardiggekeurd"zijnomdeeltehebbenaandeopstandingtenleven".Daaromzullenzijnietpersoonlijkaanwezigzijnbijderechtszitting,wanneerhunlevenzalwordenonderzochteneroverhungevalzalwordenbeslist.JezuszaldaaroptredenalshunVoorspraakomvoorGodtepleitenvoorhunzaak.Alsiemandgezondigdheeft,wijhebbeneenvoorspraakbijdeVader,JezusChristus,derechtvaardige"(1Johannes2:1).WantChristusisnietbinnengegaanineenheiligdommethandengemaakt,eenafbeeldingvanhetware,maarindehemelzelf,thans,onstengoede,voorhetaangezichtGodstever,.ikijen".DaaromkanHijookvolkomenbehouden,diedoorHemtotGodgaan,daarHijaltijdleeftomvoorhentepleiten"(Hebreeën9:24;7:25).

Wanneerdeboekeninhetoordeelwordengeopend,gaathetlevenvanallendieinChristushebbengeloofdaanGodsoogvoorbij.Eerstkomendeeerstemensendieopaardehebbengeleefdaandebeurt.DaarnazalonzeVoorspraakdegevallenvanallegeslachtendienahenzijngekomenstukvoorstukinbehandelingnemenenHijeindigtmetdemensendienoginlevenzijn.Elkenaamwordtafgeroepenenelkgevalwordtnauwkeurigonderzocht.Bepaaldenamenwordenaangenomen,anderewordenverworpen.Wanneerindeboekendeshemelsnogzondenstaanopgetekendvanmensendiehunzondeniethebbenbeledenenwaarvoorgeenvergiffenisisgeschonken,zullenhunnamenuithetboekdeslevenswordenweggedaanenzullenhungoedewerkendiezijnopgeschreveninhetgedenkboek,wordenuitgewist.GodzeiaanMozes:WietegenMijgezondigdheeft,zalIkuitMijnboekdelgen"(Exodus32:33).DeprofeetFzechiëlzegthierover:Wanneereenrechtvaardigezichafkeertvanzijnrechtvaardigewandelenonrechtdoet..metgeenvanzijnrechtvaardigedadenzalrekeninggehoudenworden"(Ezechiël18:24).

BijdenamenvanallendiehunzondenhebbenbeledenenhetverzoenendbloedvanChristushebbenaangenomen,staatindeboekendeshemelsgenoteerddatzevergiffenishebbenontvangen.DaarzijmetChristus'gerechtigheidzijnbekleedenhunkarakterinharmonieismetGodswet,zullenhunzondenwordenuitgewistenzullenze»waardigwordengekeurd"omheteeuwigleventehebben.GodheeftbijmondevandeprofeetJesajagezegd:Ik,Ikbenhet,dieuwovertredingenuitdelgomMijnentwilenIkgedenkuwzondenniet"(Jesaja43:25).Jezuszei:Wieoverwint,zalaldusbekleedwordenmetwitteklederen,enIkzalzijnnaamgeenszinsuitwissenuithetboekdeslevens,maarIkzalzijnnaambelijdenvoormijnVaderenvoordeengelen".Eeniederdan,dieMijbelijdenzalvoordemensen,hemzalIkookbelijdenvoormijnVader,dieindehemelenis;maaralwieMijverloochenenzalvoordemensen,diezalIkookverloochenenvoormijnVader,dieindehemelenis"(Openbaring3:5;Mattheüs10:32,33).

Degrootstebelangstellingdiedemensenkunnentonenvoordevonnissenvanaardserechtbankenismaareenzwakkeafschaduwingvandebelangstellingindehemelserechtsbanken,wanneerdenamendieinhetboekdeslevensgeschrevenstaan,wordenbeoordeelddoordeRechterdergeheleaarde.DegoddelijkeMiddelaarpleitdatallendiedeoverwinningdoorhetgeloofinzijnbloedhebbenbehaald,vergiffeniskrijgenvoorhunovertredingen,weereenplaatsinEdenzullenkrijgenengekroondzullenwordenalsmede-erfgenamen

metHemomdeheerschappijvanvoorheen"weeruitteoefenen.(Micha4:8).SatanheeftmetzijnpogingenomdemensheidtebedriegenenteverleidenGodsplanmetdescheppingvandemenswillenverijdelen,maarChristusvraagtnudatditplanwordtuitgevoerdalsofdemensnooitwasgevallen.Hijvraagtnietalleenvolledigevergevingenvolkomenrechtvaardigmakingvoorzijnvolgelingen,maarookeenaandeelaanzijnheerlijkheideneenplaatsopzijntroon.TerwijlJezuspleitvoorallendiezijngenadehebbenaangenomen,klaagtSatanhenaanbijGod.Deaartsbedriegerwilhendoentwijfelen.HijprobeerthunvertrouweninGodteondermijnen.Hijtrachthentescheidenvanzijnliefdeenwilhenzijnwetlatenovertreden.Nuvestigthijdeaandachtophunleven,ophunkarakterfouten,ophetgroteverschiltussenhenenChristus,ophetfeitdatzehunVerlosserhebbenbeledigdenopaldezondenwaartoehijhenheeftproberenteverleiden.Ditistrouwensderedenwaaromhijdenktdatzijzijnonderdanenzijn.

Jezusverontschuldigthunzondenniet,maarwijstophunberouwenhungeloof.TerwijlHijvergiffenisvoorhenvraagt,laatHijzijndoorboordehandenaandeVaderenaandeengelenzienenzegt:"Ikkenhenbijnaam.Ikhebzeinmijnhandpalmengegrift".DeofferandenGodszijneenverbrokengeest;eenverbrokenenverbrijzeldhartverachtGijniet,oGod"(Psalm51:19).

TotdeaanklagervanzijnvolgelingenzegtHij:DeHEREbestraffeu,satan,jadeHERE,dieJeruzalemverkiest,bestraffeu;isdezenieteenbrandhoutuithetvuurgerukt?"(Zacharia3:2).Christuszalzijngetrouwenbekledenmetzijngerechtigheid,zodatHijhenvoordeVaderkanplaatsenalseengemeentestralend,zondervlekofrimpelofietsdergelijks"(Efeziérs5:27).Hunnamenstaanopgetekendinhetboekdeslevensenoverhenstaatgeschreven:ZijzullenmetMijinwitteklederenwandelen,omdatzijhetwaardigzijn"(Openbaring3:4).

Zozaldebeloftevanhetnieuweverbondvollediginvervullinggaan:Ikzalhunongerechtigheidvergevenenhunzondenietmeergedenken."Indiedagenentedientijde,luidthetwoorddesHEREN,zaldeongerechtigheidvanIsraëlgezochtworden,maarzijiserniet,endezondenvanJuda,maarzijzijnniettevinden"(Jeremia31:34;50:20).TediendagezalwatdeHEREdoetuitspruitentotsieraadenheerlijkheidzijn,endevruchtdeslandstotglorieenluistervoordeontkomenenvanIsraël.Enhetzalgeschieden,datwieovergeblevenisinSion,overgelateninJeruzalem,heiligzalheten-iederdieinJeruzalemtenlevenisopgeschreven"(Jesaja4:2,3).

Hetonderzoekendoordeelendeuitdelgingvandezondenmoetvoordewederkomstzijnvoltooid.Daardedodenmoetenwordengeoordeeldopgrondvanhetgeenindeboekengeschrevenstaat,ishetuitgeslotendatdezondenwordenuitgewistvoorhetoordeel,waarinhungevalwordtonderzocht.DeapostelPetrusverklaartheelduidelijkdatdezondenvandegelovigenzullenwordenuitgedelgdopdatertijdenvanverademingmogenkomenvanhetaangezichtdesHeren,enHijdeChristus,dievoorutevorenbestemdwas,Jezus,zende"(Handelingen3:19,20).Wanneerhetonderzoekendoordeelheeftplaatsgehad,zalChristusterugkomenenHijzalzijnloonbijZichhebbenomeeniedertevergelden,naardatzijnwerkis".Inhetoordeelzalhetgebruikdatmenvanelktalentheeftgemaaktnauwkeurigwordennagegaan.HoehebbenwijhetkapitaaldatGodonsheeftgeleendgebruikt?ZalChristusbijzijnkomstalleswatHijonsheeftgeleendmetrenteterugkrijgen?HebbenwijallevermogensdieGodonsheeftgeschonken,gebruikttoteervanGodentotzegenvandewereld?Opwelkemanierhebbenwijonzetijd,onzepen,onzestem,onsgeld,onzeinvloedgebruikt?WathebbenwijvoorChristusgedaanindepersoonvandebehoeftigeenlijdendemedemens,deweesofdeweduwe?GodheeftonsaangesteldtotbewaardersvanzijnheiligWoord.WathebbenwegedaanmethetlichtendewaarheiddieHijonsgeschonkenheeftomdemensenkennisterzaligheidbijtebrengen?ErwordtgeenenkelewaardegehechtaangeloofinChristuszondermeer.Alleenliefdedietotuitingkomtindewerkenwordtalsechtbeschouwd.AlleenliefdemaakteendaadwaardevolvoorGod.Alleswatuitliefdewordtgedaan-hoegeringhetindeogenvandemensenookis-wordtdoorGodaangenomenenbeloond.

Deverborgenzelfzuchtvandemensenkomtindehemelseboekenaanhetlicht.DaarzijndeplichtentegenoveronzemedemensendiewehebbenverzuimdenonzenalatigheidtegenoverdeeisenvandeHeilandopgeschreven.DaarzullenwezienhoevaakweaanSatandetijd,degedachtenendekrachthebbengewijddieChristustoebehoorden.Hetverslagdatdeengelennaardehemelmeenemenisteleurstellend.Verstandigemensen,mensendievolgelingenvanChristusbewerentezijn,wordenvollediginbeslaggenomendoorhetverwervenvanaardsebezittingenofdoorhetzoekenvanplezier.Geld,tijdenkrachtwordenopgeofferdaanuiterlijkvertoonenaanhetbevredigenvaneigenbehoeften.Erwordtmaarheelweinigtijdbesteedaangebedenbijbelstudie,aangewetensonderzoekenschuldbelijdenis.

Satanberaamtontelbareplannenomonzegeestbezigtehouden,omdathijnietwildatweonszoudenbezighoudenmethetwerkwaarwehetmeestmee

vertrouwdzoudenmoetenzijn.DeaartsbedriegerverafschuwtdegrotewaarhedendiehetverzoenendofferenonzealmachtigeMiddelaaropenbaren.HijwilalleenzielenvanJezusenvanzijnwaarheidaftrekken.ZijdiewillendelenindezegeningenvanhetmiddelaarschapvanChristusmogenzichdoornietslatenafhoudenvanhunplichttotvolmaakteheiligheidindevrezeGods.

Dekostbareurendiezeverspillenaanvermaak,aanuiterlijkvertoonenaanhetschrapenvangeld,zoudenzemoetenwijdenaaneenernstigonderzoekvanhetWoordderwaarheidineengeestvangebed.Godsvolkmoethetonderwerpvanhetheiligdomenhetonderzoekendoordeelvolledigbegrijpen.IedereenmoetpersoonlijkopdehoogtezijnvandetaakenhetwerkvanonzeHogepriester,wantanderszalmenonmogelijkhetgeloofhebbendatindezetijdnoodzakelijkis,ofdeplaatskunneninnemendieGodvoorelkvanonsheeftbestemd.Iedereenmoetzijnlevenreddenofverliezen.HetgevalvaniedereenafzonderlijkzalvoorGodsrechterstoelwordenbehandeld.IedereenzaltegenoverdegroteRechterkomentestaan.Daaromishetzobelangrijkdatiedereenzichvaakverdieptinhetplechtigemomentwanneerdevierschaarzichzalneerzettenendeboekenzullenwordengeopend,wanneeriedereen,zoalsDaniëlzegt,zalwordengeoordeeldaanheteindederdagen".Iedereendiedezeonderwerpenheeftbegrepen,moetgetuigenvandebelangrijkewaarheiddieGodaanhemheefttoevertrouwd.HetheiligdomindehemelishetmiddelpuntvanChristus'verzoeningswerktenbehoevevandemens.Iedereendieopaardeleeft,iserbijbetrokken.Hetgeeftinzichtinhetverlossingsplan,brengtonstotaanheteindedertijdenenonthultdetriomfantelijkeafloopvandestrijdtussengerechtigheidenzonde.Hetisvanhetallergrootstebelangdatallendezeonderwerpengrondigbestudereneneenantwoordkunnengevenaaniedereendiehenrekenschapvraagtvandehoopdieinhenis.

DebemiddelingvanChristusinhethemelseheiligdomtengunstevandemensisinhetverlossingsplanvanevengrootbelangalszijndoodaanhetkruis.MetzijndoodnamdatwerkeenaanvangennazijnopstandingisHijtenhemelgevarenomhettevoltooien.DoorhetgeloofmoetenwijingaaninhetbinnenstevanhetvoorhangselwaarheenJezusvooronsalsvoorloperisbinnengegaan"(Hebreeën6:20).DaarwordthetlichtvanhetkruisvanGolgothaweerkaatst.Daarkrijgenweeenduidelijkerinzichtindeverborgenhedenvanonzeverlossing.Christusheefteenoneindigeprijsbetaaldvoordeverlossingvandemens.Hetofferdatgebrachtis,weegtoptegendestrengsteeisenvanGodsovertredenwet.JezusheeftdewegnaardegenadetroonvandeVaderopengesteldendoorzijnbemiddelingkanhetoprechteverlangenvanallendiein

hetgelooftotHemkomenaanGodwordenvoorgelegd.

Wiezijnovertredingenbedekt,zalnietvoorspoedigzijn;maarwiezebelijdtennalaat,dievindtontferming"(Spreuken28:13).AlsdemensendiehunfoutenverbergenengoedpratenkondenzienhoeSatanzichoverhenverheugtenhoehijChristusendeengelenbespotomdatzijzichzogedragen,zoudenzijhunzondenonmiddellijkbelijdenenzeachterwegelaten.Satanprobeertonzegeesttebeheersendooronzekarakterfouten,enhijweetdathijzalslagenalswijdezegebrekenkoesteren.DaaromprobeerthijvoortdurenddevolgelingenvanChristusmetzijnfataledrogredenenwijstemakendatzenietkunnenoverwinnen.MaarJezuspleitvoorhenmetzijndoorboordehandenenzijngebrokenlichaamenzegttotallendieHemwillenvolgen:Mijngenadeisugenoeg"(2Korintiërs12:9).NeemtmijnjukopuenleertvanMij,wantIkbenzachtmoedigennederigvanhart,engijzultrustvindenvooruwzielen;wantmijnjukiszachtenmijnlastislicht".(Mattheüs11:29,30).Daarommagniemanddenkendatzijnfoutenonverbeterlijkzijn.Godzalgeloofengenadeschenkenomzeteoverwinnen.WelevennuindeGroteVerzoendag.IndezinnebeeldigedienstmoestendeIsraëlietenhunzielverootmoedigendoorhunzondentebelijdenenzichtevernederenvoorGodophetogenblikdatdehogepriesterverzoeningdeedvoorIsraël,wantanderszoudenzijvanhetvolkwordenafgesneden.Zomoetenallendiewillendathunnaaminhetboekdeslevensblijftnu,indekortegenadetijddiehunnoggegundis,hunzielverootmoedigenvoorGoddoorhunzondentebelijdenendooroprechtberouwtetonen.Zemoeteneennauwkeurigengrondiggewetensonderzoekinstellen.Zemoetenbrekenmetdelichtzinnigheidwaarzoveelmensendiezichchristenennoemenvangetuigen.Iedereendienietwildatdeslechteneigingen,diedeoverhandwillenhebben,overheersen,moeterernstigtegenstrijden.Dezevoorbereidingiseenpersoonlijkekwestie.Wijwordennietcollectiefgered.Dereinheidendetoewijdingvandeenekunnenhettekortaandezeeigenschappenbijdeanderenietgoedmaken.

HoewelallevolkenvoorGodsvierschaarmoetenverschijnen,zalHijelkgevaltochevennauwkeurigonderzoekenalswanneerermaaréénmensopaardewas.Iedereenmoetwordengetoetstenzondervlekofrimpelofietsdergelijks"wordenbevonden.Deafsluitingvanhetverzoeningswerkgaatgepaardmetplechtigegebeurtenissen.Erstaanzeergrotebelangenophetspel.Hetoordeelvindtnuplaatsinhethemelseheiligdom.Ditwerkisnualvelejarenaandegang.Binnenkort-niemandweetwanneer-zullendelevendenwordengeoordeeld.OnslevenzalindeontzagwekkendetegenwoordigheidvanGod

wordenbeoordeeld.IndezetijdishetmeerdanooitnodigtedenkenaandewaarschuwingvanChristus:Ziettoe,blijftwaakzaam.Wantgijweetniet,wanneerhetdetijdis".(Marcus13:33).Indiengijdannietwakkerwordt,zalIkkomenalseendief,engijzultnietweten,opwelkuurIkuzalovervallen"(Openbaring3:3).

Wanneerhetonderzoekendoordeelisafgesloten,zaloverhetlotvanallentenlevenoftendode"zijnbeslist.KortetijdvoordatChristusopdewolkendeshemelsverschijnt,zalookdegenadetijdafgelopenzijn.ChristuszegtindeOpenbaringoverdietijd:Wieonrechtdoet,hijdoenogmeeronrecht;wievuilis,hijwordenogvuiler,wierechtvaardigis,hijbewijzenogmeerrechtvaardigheid;wieheiligis,hijwondenogmeergeheiligd.ZieikkomspoedigenmijnloonisbijMijomeeniedertevergelden,naardatzijnwerkis"(Openbaring22:11,12).

Derechtvaardigenendeongelovigenzullennoginhunsterfelijketoestandopaardeleven-demensenzullenplantenenbouwen,etenendrinken,zonderzichervanbewusttezijndatdedefinitieve,onherroepelijkebeslissingisgevalleninhethemelseheiligdom.Godheeftdearkvoordezondvloed,nadatNoachwasbinnengegaan,achterhemgeslotenentoenwarendeongelovigenbuitengesloten.Zevendagenlangblevendemensen,dienietwistendathetvonnisaanhenwerdvoltrokken,hunzorgeloos,genotzuchtiglevenleidenendrevendespotmetdewaarschuwingvanhetkomendeoordeel.ZozalookdekomstvandeZoondesmensenzijn"(Matteus24:39),zeiJezus.Inallestilte,onopgemerktalseendiefindenacht,zalhetbeslissendeuuraanbreken,wanneerhetlotvaniedermenswordtbepaaldenhetaanboddergenadeaanschuldigemensenvoorgoedwordtingetrokken.

Waaktdan,...opdathijniet,alshijplotselingkomt,uslapendevinde"(Marcus1:35,36).Zijdievermoeidwordenvanhetwakenenweerhetpleziervandewereldzoeken,zijningrootgevaar.Terwijldezakenmanvolledigopgaatinhetmakenvanwinst,terwijldegenotzoekerzichmethartenzielovergeeftaanzijnplezier,terwijlhetmodepoppetjevolopmeedoetaandemode,kanhetgebeurendatdeRechterdergeheleaardehetvonnisuitspreekt:Gijzijtindeweegschaalgewogenentelichtbevonden"(Daniël5:27).

29-Deoorsprongvanhetkwaad

Voorvelenisdeoorsprongvandezondeenderedenvoorhaarbestaaneenbronvangrote,onoplosbareproblemen.Zijzienhetkwaadinhunomgeving,metalzijnverschrikkelijkegevolgen:ellende,verdrietenleed.ZijvragenzichafhoeditallesmogelijkisonderhetsoevereinebestuurvaneenGoddieoneindiginwijsheid,krachtenliefdeis.Zekunnenmaargeenverklaringvindenvoorditgeheimenis.InhunonzekerheidentwijfelbegrijpenzededuidelijkewaarheidvanGodsWoord,diebeslissendisvoorhunzaligheid,niet.ErzijnmensendieinhunonderzoeknaardebestaansredenvandezondewillenspeurenopeengebiedwaaroverGodnietsheeftgeopenbaard.Daaromvindenzijgeenoplossingvoorhunproblemen.Zijdienogalmakkelijktwijfelenenkritiekleveren,grijpenditaanalseenverontschuldigingvoorhunverwerpingvandewoordenvandeHeiligeSchrift.ErzijnookmensendiegeenbevredigendeoplossingkunnenvindenvoorhetingewikkeldeprobleemvanhetkwaadomdatmenselijkeoverleveringeneenonjuisteverklaringdeleervandeBijbeloverhetkaraktervanGod,deaardvanzijnheerschappijendebeginselendietengrondslagliggenaanzijnmaatregelentegendezonde,hebbenverduisterd.

Hetisnietmogelijkdeoorsprongvandezondezoteverklarendatereenredenvoorhaarbestaanwordtgegeven.TochkunnenwijwelgenoegtewetenkomenoverdeoorsprongendeuiteindelijkeuitroeiingvandezondeomderechtvaardigheidenbarmhartigheidvanGodinalzijnmaatregelentegenhetkwaadvolkomenduidelijktemaken.NietswordtmetzoveelnadrukindeBijbelgeleerdalshetfeitdatGodingeenenkelopzichtverantwoordelijkkanwordengesteldvoorhetontstaanvandezonde.GodheeftzijngenadenietwillekeurigingetrokkenenerisgeenfoutinGodsbestuurgemaaktwaardoormenhetontstaanvandeopstandzoukunnenverklaren.Dezondeiseenindringerenerkangeenenkeleredenvoorhaarbestaanwordengegeven.Hetiseengeheimenisenisalszodanigonverklaarbaar.Alswijdezondegoedpratenverdedigenwijhaar.Alswijeenverontschuldigingvoordezondezoudenkunnenvindenofalswijeenoorzaakzoudenkunnengevendiehaarbestaanverklaart,zoudezondegeenzondemeerzijn.OnzeenigedefinitievoordezondeisdiewelkeGodinzijnWoordheeftgegeven:zondeiswetteloosheid".Zondeisdeuitwerkingvaneenbeginseldatinstrijdismetdegrotewetderliefde,degrondslagvanGodsheerschappij.

Voordatdezondehaarintrededeed,waserinhetganseheelalvredeenvreugde.AlleswasinvolmaakteharmoniemetdewilvandeSchepper.DeliefdetotGodoverheersteallesendeliefdevoorelkaar,wasonbaatzuchtig.Christus,hetWoord,deeniggeborenZoonvanGod,waséénmetdeVader-ééninnatuur,ééninkarakter,éénindoelstelling-hetenigewezenvanhetheleuniversumdatdeelhadaanhetoverlegeninzichthadindeplannenvanGod.DeVaderheeftdoorChristusallehemelsewezensgeschapen.InHemzijnalledingengeschapen,dieindehemelenendieopdeaardezijn...hetzijtronen,hetzijheerschappijen,hetzijoverheden,hetzijmachten",(Kolossenzen1:16)endegansehemelbrachthuldeaanChristusenaandeVader.DaardewetderliefdedegrondslagisvanGodsheerschappij,hinghetgelukvanalleschepselenafvanhunvolmaaktenalevingvanhaarrechtvaardigebeginselen.GodverlangtdatalzijnschepselenHemuitliefdedienen,datzeHemeerbrengenomdatzijzijnkaraktermethunverstandwaarderen.HijscheptgeenbehagenineengedwongentrouwenHijlaatiedereenvrijHemuiteigenkeuzetedienen.

Erwasechteriemanddiedezevrijheidheeftmisbruikt.DezondevindthaaroorspronginhemdienaastChristushetmeestdoorGodwasgeëerdenonderdehemelbewonersdehoogstemachtenheerlijkheidhad.VoorzijnvalwasLucifer,debelangrijkstecherub,heiligenonberispelijk.ZozegtdeHereHERE:Volmaaktzijtgijvangestalte,volvanwijsheid,volkomenschoon.InEdenwaartgij,Godshof;allerhandeedelgesteenteoverdekteu...Gijwaarteenbeschuttendecherubmetuitgespreidevleugels;Ikhadueenplaatsgegeven:gijwaartopdeheiligebergdergoden,wandelendtemiddenvanvlammendestenen.Onberispelijkwaartgijinuwwandel,vanafdedagdatgijgeschapenwerdt,totdateronrechtinuwerdgevonden."(Ezechiël28:12-15).

LuciferhadinGodsgunstkunnenblijvenenbemindengeëerdzijndoordehemelseheerscharen.HijhadzijngezagkunnengebruikenomanderentotzegentezijnenomzijnSchepperteverheerlijken.Maardeprofeethadookgezegd:Trotswasuwhartopuwschoonheid-metuwluisterhebtgijookuwwijsheidtenietdoengaan"(vers17).GeleidelijkontstondbijLuciferhetverlangennaarzelfverheerlijking.Gijhebtinuwhartuzelfgelijkgesteldmeteengod".Engijoverlegdetnogwel:Ikzaltenhemelopstijgen,bovendesterrenGodsmijntroonoprichtenenzetelenopdebergdersamenkomst...Ikwilopstijgenbovendehoogtenderwolken,mijaandeAllerhoogstegelijkstellen"(vers6,Jesaja14:13,14).InplaatsdatLuciferGodsschepselenervanovertuigdeomGodbovenalleslieftehebbenenHemindeeersteplaatstrouwtezijn,heefthijhenertoeproberen

overtehalenhem,Lucifer,tedienenenteeren.HijwasjaloersopdeeerdiedeoneindigeVaderaanzijnZoonbeweesendaaromstreefdedezevorstderengelennaardemachtdieChristusalleentoekomt.

DegansehemelwaserblijomdatzedeheerlijkheidvandeScheppermochtenweerkaatsenenzijnlofmochtenverkondigen.ZolangGodwerdgeëerd,heersteeroveralvredeenvreugde.Maartoenverstoordeeenwanklankdehemelseharmonie.Hetdienenenverheerlijkenvanheteigen-ik,datinstrijdismethetplanvandeSchepper,verwektebozegevoelensbijschepselenvoorwieGodsheerlijkheidhetallerbelangrijkstehadmoetenzijn.DehemelseradenhebbenmetLucifergepleit.DeZoonvanGodheefthemgewezenopdegrootheid,goedheidenrechtvaardigheidvandeSchepperenophetheilige,onveranderlijkekaraktervanzijnwet.Godzelfhaddehemelseordezoingesteld.AlsLuciferdieovertrad,zouhijzijnSchepperbeledigenenzijneigenondergangbewerken.Maardezewaarschuwing,dieinoneindigeliefdeenbarmhartigheidwerdgegeven,loktealleenverzetuit.LuciferheeftzijnafgunstopChristuslatenoverheersenenzowerdhijhoelangerhoemeerverhardinhetkwaad.Hijwastrotsopzijneigenheerlijkheidengingdaardoornaaropperheerschappijverlangen.LuciferhadgeenwaarderingvoordegroteeerdieGodhemhadbewezenenhijwaszijnSchepperernietdankbaarvoor.HijberoemdezichopzijnschitterendeprachtenverhevenpositieenwildeGodevenaren.Dehemelbewonershaddenhemliefeneerdenhem.Hetwaseenvreugdevoordeengelenzijnbevelentemogenuitvoerenenhijwasmetmeerwijsheidenheerlijkheidbekleeddanalleandere.MaardeZoonvanGodwasdeHeerservanhetheelal,bekleedmetdezelfdemachtenhetzelfdegezagalsdeVader.Christusnamdeelaanelkgoddelijkoverleg,terwijlhetLucifernietwastoegestaanopdezewijzebetrokkentezijnbijdeplannenvanGod.Waarom,moetChristusdeeersteplaatsinnemen?",vroegdezemachtigeengelzichaf.WaaromwordtHijméérgeëerddanik?"

LuciferverlietzijnplaatsindeonmiddellijkenabijheidvanGodomtweedrachttezaaienonderdeengelen.Hijginginallestilteeninhetgeheimtewerk.HijslaagdeerinzijnwarebedoelingenonderdeschijnvaneerbiedvoorGodteverbergen.Hijprobeerdeontevredenheidteverwekkenoverdewettenwaaronderdehemelsewezenswarengesteldenhijzinspeeldeeropdatdiewetteneenonnodigedwangoplegden.Hijzeidatdeengelenvannatureheiligwarenendaaromhetrechtmoestenhebbentedoenwatzezelfwilden.HijprobeerdesympathieoptewekkenvoorzichzelfdoordezakenzovoortestellendatGodhemonrechtvaardigbehandeldedaarHijChristusdegrootsteeer

bewees.Hijbeweerdedathijmetzijnstrevennaarmeermachteneernietzichzelfwildeverheerlijken,maardevrijheidvanallehemelbewonersveiligwildestellen,zodatzeeenhogerbestaan"zoudenkunnenleiden.

GodheeftinzijngrotebarmhartigheidlanggeduldgehadmetLucifer.Hijwerdnietonmiddellijkuitzijnhogepositieverwijderdtoenhijontevredenbegonteworden-zelfsniettoenhijzijnonrechtmatigeaansprakenonderdetrouweengelenbegonteverspreiden.Hijwerdlangetijdindehemelgeduld.Steedsweerwerdhemvergiffenisaangeboden,opvoorwaardedathijtotinkeerkwamenzichaanGodsgezagonderwierp.InzijnoneindigeliefdeenwijsheidprobeerdeGodhemvanzijndwalingteovertuigen.Hetwasdeeerstekeerdateropstandwasindehemel.Luciferzelfzaginhetbeginnietwaartoezijndadenzoudenleiden.Hijbegreepzijneigengevoelensniet.Maartoenhetwasbewezendatzijnaanklachtongegrondwas,zagLuciferduidelijkindathijongelijkhad,datGodseisenrechtvaardigwarenenhijditvoorallehemelbewonersmoesterkennen.Hadhijdatgedaan,danzouhijzichzelfenveleengelenhebbengered.HijwasnognietvollediginopstandtegenGodgekomen.Hoewelhijzijnplaatsalsbeschuttendecherubhadverlaten,zouhijinzijnambtzijnhersteldalshijtotGodhadwillenterugkeren,dewijsheidvandeSchepperhadwillenerkennenenbereidwasdeplaatsintenemendiehemwasaan-gewezeninhetplanvanGod.Maarhijwashoogmoedigenweigerdezichteonderwerpen.Hijbleefvolhardeninzijndwaling,hijbeweerdedathijgeenberouwhoefdetehebbenenkwamopenlijkinopstandtegenzijnSchepper.Vanafdatogenblikzettehijalzijnkrachteninomzijnmisleidingscampagnetevoerenteneindedesympathievandeengelendieonderzijnleidinghaddengestaantewinnen.ZelfshetfeitdatChristushemhadgewaarschuwdenhemraadhadgegeven,werdverdraaidomzijnverraderlijkeplannentedienen.Aandeengelendiehetmeestaanhemgehechtwaren,hadSatangezegddathijverkeerdwerdbeoordeeld,datzijnpositienietwerdgeëerbiedigdendatzijnvrijheidwerdbeknot.EerstbegonhijChristus'woordenverkeerdvoortestellen,waarnahijzijntoevluchtnamtothetverdraaienvanfeitenentotleugens,waarbijhijGodsZoonervanbeschuldigdehemtewillenvernederenvooraldehemelbewoners.Hijprobeerdeookeenconflictuittelokkentussenhemendetrouweengelen.

Allendiehijniettotopstandkonaanzettenennietgeheeltotzijnkantkonoverhalen,beschuldigdehijvanonverschilligheidtegenoverdebelangenvandehemelsewezens.HijbeschuldigdealleengelendieGodtrouwblevenvanhetonrechtdathijdeed.OmzijnbeschuldigingdatGodnietfairtegenoverhemwas

geweestkrachtbijtezetten,namhijzijntoevluchttothetverdraaienvandewoordenendadenvandeSchepper.Zijntactiekbestondinhetzaaienvanverwarring,doordeengelentebenaderenmetsluweargumentenmetbetrekkingtotGodsbedoelingen.Alleswateenvoudigwas,huldehijineenwaasvangeheimzinnigheidendooreenlistigeverdraaiingdeedhijdeengelentwijfelenaandeduidelijkeuitsprakenvanGod.Zijnhogepositie,waardoorhijnauwbetrokkenwasbijGodsbestuur,gafmeerovertuigingskrachtaanzijnvoorstellingvanzakenenzolietenveleengelenzichoverhalenomsamenmetheminopstandtekomentegenGodsgezag.

GodheeftinzijnwijsheidSatantoegelatenzijnactietevoerentothetogenblikdatdeontevredenheidomsloeginopenlijkeopstand.Zijnplannenmoestenvolledigtenuitvoerwordengebracht,zodatiedereenhunwareaardenbedoelingenkoninzien.Luciferstondalsdebeschuttendecherubinhoogaanzien.Hijwasgeliefdbijdehemelbewonersenoefendeeengroteinvloedophenuit.Nietalleendehemelbewoners,maarookalleanderewereldendiedeScheppertotaanschijnhadgeroepen,stondenonderGodsheerschappij.Satandachtdatalshijdeengeleninzijnopstandkonmeeslepen,hijdatookmetdeanderewereldenzoukunnendoen.Hijhadzijnzaakopeenlistigemaniernaarvorengebrachtenhadallerleidrogredenenenbedrieglijkevoorstellingenaangewendomzijndoeltebereiken.Hijkonbijzondergoedmisleidenendoorzijnleugenshadhijnueenbehoorlijkevoorsprong.Zelfsdetrouweengelenkondenzijnkarakterniethelemaaldoorzienofbeseffenwaaropzijnactiviteitenzoudenuitlopen.

Satanhadzo'nhoogaanziengenotenenalzijnwerkenwarengehuldinzo'nwaasvangeheimzinnigheiddathetmoeilijkwasomdewareaardvanzijnwerkvoordeengelenblootteleggen.Alsdezondeniettotvolleontplooiingkwam,zouzenietzoslechtschijnenalszeinfeiteis.DezondewasietsnieuwsinGodsuniversumendeheiligewezenskendenhaaraardenboosaardigheidniet.ZijkondenzichnietvoorstellenwelkeverschrikkelijkegevolgenzoudenvoortvloeienuitdeverwerpingvanGodswet.IndenbeginnehadSatangedaanalsofhijGodtrouwwas.HijbeweerdedathijdeeervanGod,deonwankelbaarheidvanzijnheerschappijenhetwelzijnvandehemelbewonersnastreefde.Terwijlhijontevredenheidzaaideonderdeengelendieonderzijnleidingstonden,hadhijoplistigewijzedeindrukgewektdathijjuisteeneindwildemakenaandieontevredenheid.WanneerhijaandrongopveranderingenindeorganisatieendewettenvanGodsbestuur,gebeurdeditonderhetvoorwendseldatdezeveranderingennodigwarenomdeharmonieindehemelte

verzekeren.BijdebestrijdingvandezondekonGodalleenrechtvaardigheidenwaarheidgebruiken.SatankondoenwatGodnietkon:hijkonmisleidenenbedriegen.HijhadgeprobeerdhetWoordvanGodtevervalsenenhaddeengeleneenverkeerdevoorstellinggegevenvanGodsbeleid:hijhadbeweerddatGodonrechtvaardigwasgeweestbijhetopleggenvanwettenenvoorschriftenaandehemelbewoners,datGodalleenzichzelfwildeverheerlijkendooronderwerpingengehoorzaamheidvanzijnschepselenteeisen.DaarommoesthetbewijsaandebewonersvandehemelenaandievandeanderewereldenwordengeleverddatGodsbestuurwélrechtvaardigwasendatzijnwetwélvolmaaktwas.Satandeedalsofhijhetwelzijnvanhetheelalwildebevorderen.Hetwarekaraktervandeoverweldigerenzijnwarebedoelingenmoestendoorallenbegrepenworden.Hijmoestdetijdkrijgenomdoorzijnbozewerkentelatenzienwiehijeigenlijkis.

SatanhaddetweedrachtdiehijdoorzijnoptredenindehemelhadgezaaidaanGodswetenaanGodsbestuurtoegeschreven.HijverkondigdedatalhetkwaadhetgevolgwasvanGodsheerschappij.HijbeweerdedathetinzijnbedoelinglagGodswettenenverordeningenteverbeteren.DaarommoesthijdekanskrijgenzijnbeweringenwaartemakenenderesultatenvandedoorhemvoorgesteldewijzigingeninGodsweteenstelatenzien.Zijneigenwerkzouhemmoetenveroordelen.Satanhadvanafhetbeginbeweerddathijgeenopstandelingwas.Hetganseheelalmoestzienhoedebedriegerzouwordenontmaskerd.

Zelfstoendebeslissingwasgevallendalhijnietlangerindehemelmochtblijven,vernietigdedeoneindigeWijsheidSatanniet.AangezienGodalleenuitliefdegediendwilworden,moetdetrouwvanzijnschepselenberustenopdeovertuigingvanzijnrechtvaardigheidenbarmhartigheid.Daardebewonersvandehemelenvandeanderewereldennietvoorbereidwarenophetdoorgrondenvanhetwezenendegevolgenvandezonde,zoudenzij,alsSatanopdalogenblikwasvernietigd,niethebbenkunneninziendatGodrechtvaardigenbarmhartigis.AlsSatanonmiddellijkwasuitgeroeidzoudenzijGodmeeruitvreesdanuitliefdehebbengediend.Deinvloedvandebedriegerzouniethelemaaltenietzijngedaanendegeestvanopstandigheidzouevenminvolkomenzijnuitgeroeid.Hetkwaadmoesttotrijpheidkomen.VoorheteeuwigheilvanhetheleuniversummoestSatandekanskrijgenzijnbeginselenvolledigteontwikkelen,zodatzijnbeschuldigingtegenGodsheerschappijdooralleschepseleninhetjuistelichtkonwordengezienenderechtvaardigheidenbarmhartigheidvan

Godendeonveranderlijkheidvanzijnwetvooreeuwigbovenelkeverdenkingverhevenzoudenzijn.Satansopstandmoestinalleeeuwigheideenleszijnvoorhetheelalenvooreeuwiggetuigenvanhetwezenendeverschrikkelijkegevol-genvandezonde.Satansheerschappijendegevolgendaarvanvoormensenenengelen,zoudenlatenzienwaartoehetverwerpenvanGodsgezagleidt.ZijnbestuurzoubewijzendatzonderGodsheerschappijenGodswetergeenwelzijnmogelijkisvoordeschepselendieHijgemaaktheeft.Opdiemanierzouhetverloopvanditverschrikkelijkeexperimentvanverzetvooralleheiligewezenseenvoortdurendewaarschuwingzijntegenmisleidinginverbandmetdeaardvandeovertreding,enzouhethenbeschermentegendezondeendestrafdiedaaropstaal.

Totaanheteindvandestrijdindehemelbleefdegroteoverweldigerzichverdedigen.Toenhijhoordedathijmetalzijnaanhangersuithetoorddergelukzaligheidzouwordenverbannen,toondederebelopenlijkzijnminachtingvoordewetvandeSchepper.Hijzeinogeensdatdeengelengeentoezichtnodighadden,maarvrijmoestenzijnhuneigenwiltedoen,diehenaltijdopdegoedewegzoubrengen.HijverwierpGodsinzettingenomdatzevolgenshemleiddentotvrijheidsbeperkingenverklaardedathijGodswetwildeafschaffen.Hijzeidatalsdehemelseheerscharenbevrijdwarenvandedwangvandewetzeeenbeterenluisterrijkerbestaanzoudenkunnenleiden.SatanenzijnaanhangersgavenunaniemdeschuldvanhunopstandaanChristusenverklaardendatalszenietwarenterechtgewezen,zenooitinopstandzoudenzijngekomen.HardnekkigenuitdagendvolharddenzijinhunontrouwenprobeerdentevergeefsGodsbestuuromvertewerpen.Zijbeweerdendatzijdeonschuldigeslachtoffersvaneenonderdrukkendemachtwaren.ZowerdenSatanenalzijnsympathisantentenslotteuitdehemelgebannen.

Dezelfdegeestdiedeopstandindehemelontketende,zetnogsteedsaantotrebellieopaarde.Satanheeftdezelfdetactiekdiehijvoordeengelengebruikte,ookaangewendvoordemens.Zijngeestbeheerstnu"dekinderenderongehoorzaamheid".ZeproberennetzoalshijdegrenzendieGodswetoplegtteoverschrijdenenbelovendemensendatzevrijzullenzijnwanneerzehaargebodenovertreden.

Alsdezondewordtveroordeeld,verwektdatnogaltijdhaatentegenstand.WanneerGodswaarschuwingsboodschaptothetgewetenvandemensgaatspreken,zetSatandemensenertoeaanallerleiverontschuldigingentebedenkenenbijhetbedrijvenvanhunzondendesympathievananderentewekken.In

plaatsdatzijhunfoutenverbeteren,verwekkenzijverontwaardigingtegendepersoondiehenterechtwijst,alsofhijdeenigeoorzaakvandemoeilijkhedenis.SindsdetijdvanderechtvaardigeAbeltotvandaaghebbendemensendezegeestgeopenbaardtegenoverhendiedezondedurfdenteveroordelen.SatanheeftdemenstotzondeverleiddoordezelfdeverkeerdevoorstellingvanhetkaraktervanGoddiehijalindehemelhadgegeven,waardoorGodalseenstrengetiranwerdbeschouwd.Nuhijdaartotdusveringeslaagdis,verkondigthijdatGodsonrechtvaardigebeperkingentotdevalvandemenshebbengeleid,zoalszeookzijnopstandhebbenuitgelokt.

DeEeuwigebeschrijftzijneigenkarakterechteralsvolgt:HERE,HERE,God,barmhartigengenadig,lankmoedig,grootvangoedertierenheidentrouw,diegoedertierenheidbestendigtaanduizenden,dieongerechtigheid,overtredingenzondevergeeft;maar(deschuldige)houdtHijzekernietonschuldig"(Exodus34:6,7).

DoordeverbanningvanSatanuitdehemeltoondeGodzijnrechtvaardigheidenreddeHijdeeervanzijntroon.Toendemenshadgezondigddoortoetegevenaandemisleidingenvandezeafvalligegeest,gafGodhetbewijsvanzijnliefdedoorhetschenkenvanzijneniggeborenZoonomtestervenvoordegevallenmensheid.Godskarakterwordtgeopenbaardindeverzoening.DoorhetmachtigeargumentvanhetkruisziethetganseheelaldatdewegderzondedieLuciferisopgegaanzekernietaanGodsheerschappijkanwordentoegeschreven.

IndestrijdtussenChristusenSatantijdenshetoptredenvandeHeilandopaardewerdhetkaraktervandeaartsbedriegerontmaskerd.NietskonSatanzodoeltreffendinongenadelatenvallenbijdeengelenindehemelenbijhetganseheelalalsdewredestrijddiehijheeftgevoerdtegendeVerlosserderwereld.DeverregaandegodslasteringvanzijneisdatChristushemhuldemoestbrengen,zijnaanmatigendeovermoedomHemnaardetopvandebergennaarde"randvanhetdakdestempels"tebrengen,deboosaardigeopzetdiehijopenbaardetoenhijChristusaanspoordeomzichvandeduizelingwekkendehoogtenaarbenedentewerpen,denooitaflatendeboosaardigheiddieHemvandeeneplaatsnaardeandereachtervolgdeendaarbijdepriestersenhetvolkophitsteomzijnliefdeteversmadenentenslotteuitteroepen:KruisigHem!KruisigHem!"Wektedeverbazingenverontwaardigingvanhetganseheelal.

DoorSatansinfluisteringenheeftdewereldChristusverworpen.Devorstvan

hetkwaadheeftalzijnkrachtenalzijnlistengebruiktomJezustevernietigen,wanthijzagweldatdebarmhartigheid,deliefde,hetmedelijdenendeerbarmingvandeHeilandhetkaraktervanGodaandewereldtoonden.SatanbestreedelkeaanspraakvanGodsZoonenheeftmensenalszijnmedewerkersgebruiktomleedenellendetebrengeninhetlevenvandeHeiland.DedrogredenenenhetbedrogwaarmeehijhetwerkvanJezusheeftwillentegenwerken,dehaatdiedoordekinderenderongehoorzaamheid"aandedagisgelegd,zijnwredebeschuldigingentegenHemwienslevenvaneenongeëvenaardegoedheidgetuigde,vloeidenvoortuiteendiepgeworteldehaat.Hetopgekroptevuurvanafgunst,kwaadaardigheid,haatenwraakzuchtdaaldeneeropGodsZoonaanhetkruisopGolgotha,terwijldegansehemelzwijgendenmetafschuwditgebeurengadesloeg.Toenhetgroteofferwasgebracht,voerChristustenhemelenwildenietdoordeengelenwordenaanbedenvoordatHijhetverzoekhaduitgesproken:Ikwil,dat,waarIkben,ookzijbijMijzijn"(Johannes17:24).ToenkwammetonuitsprekelijkeliefdeenkrachthetantwoordvandetroonvandeVader:EnHemmoetenalleengelenGodshuldigen"(Hebreeën1:6).ErwasgeenenkelesmetopJezus.Erwaseeneindgekomenaanzijnvernedering,zijnofferwasgebrachtennuwerdHemeennaamgegevendiebovenelkeanderenaamverhevenis.

NustonddeschuldvanSatanonherroepelijkvast.Hijhadzijnwareaardalsleugenaarenmoordenaarlatenzien.Hetwasnuduidelijkdathijdezelfdegeestwaarmeehijheersteoverdemensendieonderzijnmachtstonden,zouhebbengeopenbaardalshethemwastoegestaanoverdebewonersvandehemelteheersen.HijhadbeweerddatdeovertredingvanGodswetvrijheidenverbeteringzoubrengen,maarmenkonnuvaststellendatzetotslavernijenvernederinghadgeleid.

SatansleugenachtigebeschuldigingentegenhetkaraktervanGodenhetgodsbestuurwarennuhelemaalduidelijk.HijhadGodervanbeschuldigdslechtszijneigenverheerlijkingnatestrevendooronderwerpingengehoorzaamheidvanzijnschepselenteeisenenhadverkondigddatterwijlGodzelfverloocheningvanandereneiste,Hijzelfgeenzelfverloocheningtoondeengeenenkelofferbracht.NubleekduidelijkdatdeHeerservanhetheelalvoordezaligheidvandegevallenenzondigemenshetgrootsteofferhadgebrachtdatooitdoordeliefdekonwordengebracht,wantGodwasinChristusdewereldmetZichzelfverzoenende"(2Korintiërs5:19).MenzagookdatterwijlLuciferdoorzijnverlangennaareerenopperheerschappijdedeurhadgeopendvoorhet

binnensluipenvandezonde,ChristusZichhadvernederdentrouwwasgebleventotdedoodomdezondetevernietigen.

Godhadzijnafschuwvoordebeginselenvandeopstandlatenzien.DegansehemelkonzoweldoordeveroordelingvanSatanalsdoordeverlossingvandemenszijnrechtvaardigheidinzien.LuciferhadbeweerddatalsGodswetonveranderlijkwasenalsdestrafopdeovertredingvandiewetnietkonwordenkwijtgescholden,Godsgenadevooreeuwigmoestwordenontzegdaanelkeovertreder.Hijhadgezegddatdezondigemensheidabsoluutgeenaanspraakmeerkonmakenopverlossingendatzijduszijnrechtmatigeprooiwas.MaardekruisdoodvanChristuswaseenargumenttengunstevandemens-eenargumentdatnietkonwordenweerlegd.DestrafvandewetvielopHemdieGodegelijkwasenhetstonddemensvrijdegerechtigheidvanChristusaantenemenendooreenlevenvanberouwenverootmoedigingteoverwinnenzoalsGodsZoondemachtvanSatanhadoverwonnen.ZodoendeisGodrechtvaardigentegelijkookdeRechtvaardigmakervanallendieinChristusgeloven.MaarChristusisnietalleennaardezewereldgekomenomtelijdenentestervenvoordeverlossingvandemens.Hijisookgekomenomdewetteverheerlijkenengroottemaken";Hijkwamnietalleenomdemensendejuistebetekenisvandewetteleren,maarookomaanallewereldenvanhetheelaltelatenziendatGodswetonveranderlijkis.Alsdeeisenvandewetgewoontenietgedaankondenworden,hadGodsZoonzijnlevenniethoeventegevenomverzoeningtedoenvoordeovertredingdaarvan.DedoodvanChristusbewijstdatdewetonveranderlijkis.HetofferdatdeVaderendeZooninhunoneindigeliefdehebbengebrachtomdezondarenteverlossen,laataanhetganseheelalziendatrechtvaardigheidenbarmhartigheidhetfundamentzijnvanGodswetenvanzijnheerschappij.Alleenhetverlossingsplankondatopenbaren.

Bijdeuiteindelijkevoltrekkingvanhetvonniszalhetduidelijkzijndatergeenenkeleredebestaatvoordezonde.WanneerdeRechterderganseaardeaanSatanzalvragen:WaarombenjetegenMijinopstandgekomenenhebjeMijdeonderdanenvanmijnKoninkrijkontnomen?"Zaldeaanstichtervanhetkwaadgeenenkeleverontschuldigingkunnenaanvoeren.Iedereenzalmetstomheidgeslagenzijnendeopstandigeheerscharenzullengeenwoordkunnenuitbren-gen.

HetkruisvanGolgothaverklaartdatdewetonveranderlijkisenverkondigtaanhetuniversumdathetloondatdezondegeeftdedoodis.ToendeHeilandde

doodskreetHetisvolbracht"slaakte,werddedoodsklokoverSatangeluid.Degrotestrijddiealzolangaandegangwas,werdopdatogenblikbeslistendeuiteindelijkeuitroeiingvanhetkwaadstondtoenvast.DeZoonvanGodgingdoordepoortendesdoods,opdatHijdoorzijndoodhem,diedemachtoverdedoodhad,deduivel,zouonttronen"(Hebreeën2:14).Lucifersverlangenomzichzelfteverheerlijken,hadhemertoegebrachtdewoorden.Ikzaltenhemelopstijgen,bovendesterrenGodsmijntroonoprichten...mijaandeAllerhoogstegelijkstellen",uittespreken.

MaarGodhadgezegd:"Ikmaakteutotasopdegrond...verdwenenzijtgij-vooraltijd!"(Jesaja14:13,14;Ezechiël28:18,19).Wantzie,dedagkomt,brandendalseenoven!Danzullenalleovermoedigenenallendiegoddeloosheidbedrijven,zijnalsstoppels,endedagdiekomt,zalheninbrandsteken-zegtdeHEREderheerscharen-welkehunwortelnochtakzaloverlaten"(Maleachi4:1).

Hetganseheelalzalkunnenzienwathetwezenendegevolgenvandezondezijn.Devolledigeuitroeiingvandezonde,diedeengelentoenangstzouhebbeningeboezemdenGodzouhebbenonteerd,zalnuzijnliefdebewijzenenzijneerbevestigenvooralleschepselenvanhetheelal,diezichverlustigeninhetdoenvanzijnwileninwierhartzijnwetis.Hetkwaadzalnooitmeervoorkomen.GodsWoordzegt:Geentweemaalverheftzichdebenauwdheid"(Nahum1:9).DewetvanGod,dieSatanhadgebrandmerktalseenjukderslavernij,zalwordengeëerdalsdewetdervrijheid.EengelouterdeenbeproefdescheppingzaleeuwigtrouwblijvenaanHemwiensondoorgrondelijkeliefdeenoneindigewijsheidvolledigzijngeopenbaard.

30-VijandschaptussendemensenSatan

EnIkzalvijandschapzettentussenuendevrouw,entussenuwzaadenhaarzaad;ditzaludekopvermorzelen,engijzulthetdehielvermorzelen."(Genesis3:15).HetoordeeldatGodnadezondevaloverSatanuitsprak,isookeenprofetie,diedoordeeeuwenheentotheteindedertijdenzalblijvengelden.Zevoorzegdedegrotestrijdwaarallemensendieooitopaardezoudenleveninbetrokkenzoudenzijn.Godzei:EnIkzalvijandschapzetten."Dezevijandschapbestondnietvannature.ToendemensGodswethadovertreden,werdzijnnatuurzondig.HijwasinharmonieendusnietinvijandschapmetSatan.Vannatureisergeenvijandschaptussendezondaarendeaanstichtervandezonde.ZoweldemensalsSatanzijnzondiggewordendoorhunafval.Deafvalligekentgeenrust,tenzijhijsympathieensteunkrijgtwanneerhijanderenertoewiloverhalenzijnvoorbeeldtevolgen.Daaromhebbendegevallenengelenendezondigemenseenbondgenootschapvandewanhoop"gesloten.

AlsGodnietopeenbijzonderewijzehadingegrepen,zoudenSatanendemenszichhebbenverbondentegendehemel.InplaatsdatallemenseninvijandschapleefdenmetSatan,zoudenzijeenbondgenootschaphebbengeslotenomtegenGodtestrijden.Satanheeftdemenstotdezondeverleidzoalshijdeengelentotopstandheeftgebrachtomzichvanhunmedewerkingteverzekereninzijnstrijdtegendehemel.SatanendegevallenengelenwarenhetvolkomeneensinhunhaattegenoverChristus.Terwijleropveleanderepuntenonenigheidbestond,warenzijeendrachtiginhunverzettegenhetgezagvandeHeerservanhetheelal.ToenSatandeuitspraakhoordedatervijandschapzouwordengezettussenhemendevrouwentussenzijnzaadenhaarzaad,wisthijdatzijnpogingenomdemenselijkenatuurteverdervennietongehinderdzoudenblijvenendatdemensdooreenofandermiddelinstaatzoudenwordengesteldzichtegenzijnmachtteverzetten.SatansvijandschapistegendemensenontbrandomdatzedoorChristushetvoorwerpvanGodsliefdeenbarmhartigheidzijn.HijwilGodsplanvoordeverlossingvandemensverijdelenenGodonterendoorhetwerkzijnerhanden"vanzijnschoonheidteberovenenteverlagen.Hijwilverdrietindehemelbrengenendeaardetoteenoordvanellendeentroosteloosheidmaken.HijbeweertdatalditkwaadhetgevolgisvanhetfeitdatGoddemensheeftgeschapen.

DegenadedieChristusschenkt,scheptindemensvijandschaptegenSatan.ZonderdezegenadeterbekeringendezevernieuwendekrachtzoudemensdegevangenevanSatanblijveneneenslaafzijndiealtijdbereidishemtegehoorzamen.Maardankzijditnieuwebeginselontstaaterstrijdterwijlertotopdatogenblikvredeheerste.DoordekrachtdieChristusschenkt,kandemensweerstandbiedenaandetiranenoverweldiger.Iedereendiedezondeverafschuwtenhaat,iedereendiezichverzettegendehartstochtendieinhemwoedenenzeookoverwint,bewijstdatereenbeginselinhemwerktdatvolledigvanhemelseoorsprongis.DetegenstellingtussendegeestvanChristusendievanSatankomtzeerduidelijktotuitingindewijzewaaropdewereldChristusheeftontvangen.DeJodenhebbenChristusnietzozeerverworpenomdatHijzonderaardserijkdommenenzonderprachtenpraalnaardezewereldkwam.ZijzagendatHijbeschikteovereenkrachtdiehettekortaandezeuiterlijkevoordelenméérdangoedmaakte.HetwarendereinheidenheiligheidvanChristusdiedehaatvandeongelovigentegenHemuitlokten.Zijnlevenvanzelfverloocheningenzijnzondelozetoewijdingwareneenvoortdurendeaanklachttegenhethoogmoedigeenzinnelijkevolk.

DitloktedevijandschaptegenGodsZoonuit.Satanendegevallenengelenspandensamenmetslechtemensen.AldekrachtenvandeafvalligheidwerdengebundeldtegendeVoorvechtervandewaarheid.DevolgelingenvanChristuswordenbehandeldmetdezelfdevijandschapdieSatanooktegendeHeilandopenbaart.Iedereendiehetafschuwelijkekaraktervandezondeinzietenzichdoorkrachtvanbovenverzettegendeverleiding,zalzichvastenzekerdetoornvanSatanendiensvolgelingenopdehalshalen.Zolangdezondebestaatenerzondarenzijn,zullendehaattegendezuiverebeginselenderwaarheid,alsookhetverzettégenendevervolgingvándeverdedigersvandewaarheidvoortbestaan.ErisgeengemeenschapmogelijktussendevolgelingenvanChristusendeaanhangersvanSatan.Hetkruisgeeftnogaltijdaanstoot.Trouwens,allen,dieinChristusJezusgodvruchtigwillenleven,zullenvervolgdworden."(2Timoteiis3:12).

SatansonderdanenwerkenonafgebrokenonderzijnleidingomzijngezagtevestigenenzijnrijkopterichtenteneindeGodsheerschappijtedwarsbomen.OmdittebereikenproberenzijChristus'volgelingentemisleidenenhentotontrouwtegenoverGodaantezetten.NetzoalshunleiderleggenzedeSchriftverkeerduitenverdraaienzehaaromhundoeltebereiken.NetzoalsSatanGod

verdachtwildemaken,proberenzijnaanhangersGodsvolkaanteklagen.DegeestdieChristusterdoodbracht,hitstdeongelovigenopomzijnvolgelingenuitteroeien.Ditalleswerddoordeeersteprofetievoorzegd:EnIkzalvijandschapzettentussenuendevrouw,entussenuwzaadenhaarzaad."Dezevijandschapzalbestaantotheteindedertijden.

Satanroeptzijnhelelegermachtbijeenenwerptzichmetalzijnkrachtindestrijd.Waaromstuithijnietopmeertegenstand?WaaromzijndestrijdersvanChristuszotraagenonverschillig?OmdatzezoweinigechtcontactmetChristushebben.OmdatzezoweinigdoorzijnGeestwordengeleid.ZijvindendezondenietzoweerzinwekkendenafschuwelijkalshunMeesterhaarvond.ZijverzettenzichnietzovastberadentegendezondealsChristusdatdeed.Zebeseffengewoonniethoeverschrikkelijkkwaadaardigdezondeisenzezijnverblinddoorhetkarakterendekrachtvandevorstderduisternis.ErisweinigvijandschaptegenSatanenzijnwerkenomdatdemensenzoweinigwetenvanzijnkrachtenboosaardigheidenvandeontzaglijkeomvangvandestrijddiehijtegenChristusenzijngemeentevoert.Tallozemensenwordenopditpuntmisleid.Zewetennietdathunvijandeenmachtigeaanvoerderisdiedegeestenvandegevallenengelenbeheerst,endathijmeteenuitstekendopgezettetaktiekenmetsluwemanoeuvrestegenChristusstrijdtomdereddingvanzielenteverhinderen.Mensendiezichchristenennoemen-zelfspredikanten-sprekenuiterstzeldenoverSatan.Zijnnaamwordtafentoeterloopsineenpreekvermeld.Zeziendebewijzenvanzijnvoortdurendeactiviteitenzijnsuccesoverhethoofd.Zijslaandevelewaarschuwingeninverbandmetzijnsluwheidindewind.ZijschijnenzelfshetbestaanvanSatantenegeren.

Terwijldemenseninonwetendheidverkerenoverzijnlisten,zitdezewaakzamevijandzeelkogenblikopdehielen.Hijdringtzichopingezinnen,inallestratenvanonzesteden,inkerken,innationaleinstellingen,inrechtbanken,overalzaaithijverwarring,overalbedriegtenmisleidthij,overalverwoesthijdegeestenenlichamenvanmannen,vrouwenenkinderen,overalontbindthijgezinnen,zethijaantothaat,wedijver,ruzieopstandenmoord.DechristelijkewereldschijnttedenkendatdezedingenvanGodkomenenmoetenbestaan.

SatanprobeertvoortdurenddeoverwinningtebehalenopGodsvolkdoordegrenspalendiehenvandewereldscheidenomvertewerpen.HetoudeIsraëlwerdtotzondeverleidtoenhetondanksGodsverbodcontactzochtmetheidensevolken.OpdezelfdemanierwordthetgeestelijkIsraëlopeendwaalspoorgebracht.Degoddezereeuwheefthunoverleggingenmetblindheidgeslagen,

zodatzijhetschijnselnietontwarenvanhetevangeliederheerlijkheidvanChristus,diehetbeeldGodsis."(2Korintiërs4:4).WiegeenovertuigdevolgelingvanChristusis,iseenvolgelingvanSatan.Inhethartdatnietwedergeborenis,heerstdeliefdevoordezondeenoverheerstdeneigingomdezondetekoesterenenhaargoedtepraten.Hethartdatwedergeborenis,verafschuwtdezondeenverzeterzichonverbiddelijktegen.Wanneerchristeneningezelschapvangoddelozenenongelovigenwillenzijn,stellenzezichblootaandeverleiding.Satanhoudtzichveiligopdeachtergrondentrektheimelijkzijnsluiervanbedrogvoorhunogen.Zekunnendannietziendatdergelijkgezelschapjuistbedoeldisomhunnadeelteberokkenen,enterwijlzegeleidelijkaansteedsmeergaanlijkenopdewereldinhunkarakter,woordenendaden,wordenzehoelangerhoemeerverblind.Hetovernemenvanwereldsepraktijkenbekeertdegemeentetotdewereld,nooitdewereldtotChristus.Vertrouwdheidmetdezondedoetdezondeonvermijdelijkminderafschuwelijkschijnen.WiemetdedienarenvanSatanwilomgaan,zalnakortetijdnietmeerbangzijnvoorhunmeester.WanneerweonzeverplichtingenwensennatekomenendaarbijwordenbeproefdzoalsDaniëlaanhethofvanBabel,mogenweerzekervanzijndatGodonszalbeschermen,maaralswijonszelfblootstellenaandeverleiding,zullenwevroegoflaatvallen.Deverleiderbehaaltvaakdebestesuccessenbijhendieerhetminstopbedachtzijndatzeonderzijncontrolestaan.Mensenmettalenteneneengoedeopleidingwordenbewonderdengegierd,alsofdezekwaliteitendeafwezigheidvandevrezedesHerenkunnengoedmakenendezemensenaanspraakkunnendoenmakenopGodsgunst.TalentenenontwikkelingzijnopzichzelfgavenvanGod,maarwanneerzedeplaatsgaaninnemenvangodsvrucht,wanneerzedemensnietdichtertotGodbrengen,maarhemintegendeelvanGodverwijderen,wordenzeeenvloekeneenvalstrik.VelenzijnvanmeningdatalleswatvoorwellevendheidenverfijningdoorgaatopéénofanderemaniervanChristusmoetkomen.

Nietsisechterminderwaar.Dezeeigenschappenmoetenhetkaraktervanelkechristensieren,wantzijkunneneengroteinvloeduitoefenentengunstevandewaregodsdienst.ZemoetenechteraanGodzijngewijd,wantanderszijnzeevenzeereenkrachttenkwade.Veelmensendiebeschaafdeninnemendzijnenzichnietzoudenverlagentoteendaaddiegewoonlijkalsimmoreelwordtbeschouwd,zijnslechtsverfijndeinstrumentenindehandenvanSatan.DeaanstekelijkeenbedriegelijkeaardvanzijninvloedenvoorbeeldmaakthentoteengevaarlijkerevijandvoorChristus'zaakdandegenendieontwetendenonontwikkeldzijn.

DoorzijnoprechtegebedenenzijnonvoorwaardelijkvertrouwenindeHerekreegSalomowijsheidvanGod,diedewereldmetverbazingenbewonderingvervulde.ToenhijzichevenwelvandeBronvanzijnkrachthadafgewendenopzichzelfgingbouwen,bezweekhijaandeverleiding.Opdatogenblikmaaktendeprachtigegavendieaandewijstevanallekoningenwarengeschonkenhemslechtstoteengeschikterinstrumentinhandenvandevijanddermensen.

Sataniservoortdurendopuithetverstandvandechristenenteverduisteren.Daarommogenzijgeenogenblikvergetendatwijniethebbenteworstelentegenbloedenvlees,maartegendeoverheden,tegendemachten,tegendewereldbeheersersdezerduisternis,tegendebozegeestenindehemelsegewesten."(Efeziërs6:12).Degeinspireerdewaarschuwingweerklinktdooralleeeuwentotinonzetijd:Wordtnuchterenwaakzaam.Uwtegenpartij,deduivel,gaatrondalseenbrullendeleeuw,zoekendewiehijzalverslinden."(1Petrus5:8).DoetdewapenrustingGodsaan,omtekunnenstandhoudentegendeverleidingendesduivels."(Efeziërs6:11).VanafdedagenvanAdamtotinonzetijdheeftonzeaartsvijandzijnmachtgebruiktomteonderdrukkenenteverwoesten.Hijiszichnuaanhetvoorbereidenopzijnlaatstestrijdtegendegemeente.

AllendieChristuswillenvolgen,zulleninconflictkomenmetdezeonverbiddelijkevijand.Hoemeerdechristenhetgoddelijkevoorbeeldnabootst,destemeermaakthijzichzelftothetdoelwitvanSatansaanvallen.AllendievoorGodwerken,demisleidingenvandeBozeaanhetlichtproberentebrengenendemensentotChristuswillenbrengen,zullenheteenszijnmetdeuitspraakvanPaulusoverhetdienenvandeHeremetalleootmoedondertranenenbeproevingen."SatanheeftChristusaangevallenmetzijnfelsteensluwsteverleidingen,maarhijwerdinelkonderdeelvandestrijdverslagen.Diestrijdwerdvooronsgestreden.Doordieoverwinningenkunnenwijzegevieren.Christuszalkrachtschenkenaanallendieeromvragen.NiemandkanzonderzijneigentoestemmingdoorSatanwordenoverwonnen.Deverleiderkanonzewilnietaanbandenleggenenhijkandemensniettotzondedwingen.Hijkandemenswelonderdrukzettenenhemangstinboezemen,maarhijkanhemnietdoordezondeverontreinigen.HetfeitdatChristusheeftoverwonnen,moetzijnvolgelingenkrachtgevenomdestrijdtegenSatanendezondemoedigvoorttezetten.

31-Hetwerkvanbozegeesten

Debetrekkingentussendezichtbareendeonzichtbarewereld,hetwerkvanGodsengelenenhetwerkvanbozegeestenwordenduidelijkgeopenbaardindeBijbel.Dezeverschijnselenzijnonlosmakelijkverbondenmetdegeschiedenisvandemensheid.Erzijnhoelangerhoemeermensendienietgeloveninhetbestaanvanbozegeesten,terwijldedienendegeesten,dieuitgezondenwordentendienstevanhen,diehetheilzullenbeërven"(Hebreeën1:14)doorvelenwordenbeschouwdalsgeestenvanoverledenen.DeSchriftleertechternietalleendatzowelgoedealsbozeengelenechtbestaan,maargeeftookonweerlegbarebewijzendathetgeengeestenzijndiezichvanhetlichaamvandedodenhebbenvrijgemaakt".

Deengelenbestondenalvoordescheppingvandemens,wanttoendeaardewerdgegrondvestjuichtendemorgensterrentezamenenjubeldenaldezonenGods".(Job38:7).NadezondevalzondGodengelenomdeboomdeslevenstebewaken,nogvooreréénmensgestorvenwas.Engelenstaanhogerdandemens,wantdepsalmdichterzegtdatdemenseenweinigminderdandeengelenis.(Psalm8:6,Statenvert.).

DeBijbelverstrektgegevensoverhetaantal,demachtendeheerlijkheidvandehemelsewezens,danoverhunrolinhetgodsbestuurenhuntaakinhetverlossingswerk."DeHEREheeftzijntroonindehemelgevestigd,zijnkoningschapheerstoveralles".Endeprofeetzegt:Enikhoordeeenstemvanveleengelenrondomdetroon".ZijstaanalswachtersindeaudiëntiezaalvandeKoningderkoningen-"krachtigeheldendiezijnwoordvolvoeren,luisterendnaardeklankvanzijnwoord",dienaren,diezijnwilvolbrengen"(Psalm103:19-21;Openbaring5:11).DeprofeetDaniëlzagduizendmaalduizendenentienduizendmaaltienduizenden"hemelseboodschappers.DeapostelPaulussprakvantienduizendtallenvanengelen"(Daniël7:10;Hebr.12:22).ZegaanuitalsGodsboodschappersensnellenheenenweeralsbliksemschichten"(Ezechiël1:14),zóverblindendishunheerlijkheidenzósnelishunvlucht.DeengeldieaanhetgrafvanChristusverscheen,hadeenuiterlijkalseenbliksemenzijnkleding(was)witalssneeuw"endebewakerswerdendoorvreesvoorhembevangenenzijwerdenalsdoden"(Matteüs28:3,4).ToenSanherib,dehoogmoedigekoningvanAssur,GodaanklaagdeenHemlasterde,enIsraëlmetverwoesting

bedreigde,gebeurdehetdatindienachtdeEngeldesHERENuitgingeninhetlegervanAssurhonderdvijfentachtigduizendmansloeg".Eenengelverdelgdeallekrijgshelden,vorstenenoverstenindelegerplaatsvandekoningvanAssur,zodathijmetbeschaamdgelaatnaarzijnlandterugkeerde"(2Koningen19:35;2Kronieken32:21).

EngelenwordenuitgezondenomgenadeboodschappennaarGodskinderentebrengen.ZegingennaarAbrahammetbeloftenvanzegen,naardepoortenvanSodomomderechtvaardigeLottereddenvandeverwoestingdoorhetvuur,naarEliatoenhijoppuntstondvanhongerenuitputtingomtekomenindewoestijn,naarElisa,metvurigewagensenpaarden,diehetstadjeomsingeldenwaarhijdoorzijnvijandenwasingesloten,naarDaniëltoenhijgoddelijkewijsheidzochtaanhethofvaneenheidenskoning,oftoenhijindeleeuwenkuilwerdgegooid,aanPetrus,dieterdoodwasveroordeeldindekerkervanHerodes,naardegevangenenteFilippi,naarPaulusenzijnreisgenotentoenhet'snachtsstormdeopzee,naarCorneliusomzijnhartteopenenzodathijhetevangeliekonontvangen,naarPetrusomhemmetdereddingsboodschaptesturennaardezeheidenseofficier:zohebbenheiligeengelendoordeeeuwenheenGodsvolkgediend.ElkevolgelingvanChristuskrijgteenbeschermengeltoegewezen.DezehemelsebewakersbeschermenderechtvaardigentegendeBoze.DitheeftSatanzelferkendtoenhijzei:Ishetomniet,datJobGodvreest?HebtGijzelfniethemenzijnhuisenalwathijbezitaanallekantenbeschut?"(Job1:9,10).DepsalmdichterverteltonshoeGodzijnvolkbeschermt:DeEngeldesHERENlegertZichrondomwieHemvrezen,enredthen"(Psalm34:8).JezuszeioverdemensendieinHemgeloven:Ziettoe,datgijnietééndezerkleinenveracht.WantIkzegu,dathunengelenindehemelenvoortdurendhetaangezichtzienvanmijnVader,dieindehemelenis"(Matteüs18:10).DeengelendiezijnaangesteldomGodskinderentedienen,hebbenaltijdtoegangtotGodstegenwoordigheid.

Godsvolk,datisblootgesteldaandemisleidendemachtendenooitaflatendeboosaardigheidvandevorstderduisternisenaltijdmoetstrijdentegendemachtenvanhetkwaad,isverzekerdvandepermanentebeschermingvanhemelseengelen.Dezeverzekeringishunomduidelijkeredenengegeven:Godheeftzijnkinderendebeloftevangenadeenbescherminggegeven,omdatzezullenwordengeconfronteerdmetduivelsemachtendietalrijk,vastberadenenonvermoeibaarzijnenoverwierboosaardigheidenmachtniemandonwetendofonbezorgdkanzijnzonderzichzelfernstigingevaartebrengen.

Debozegeesten,dieindenbeginnealszondelozewezenswerdengeschapen,wareninkarakter,machtenheerlijkheidgelijkaandeheiligewezensdienuGodsboodschapperszijn.MaarzezijndoordezondegevallenenhebbeneenverbondgeslotenomGodteonterenendemenstevernietigen.ZijstondenaandekantvanSataninzijnopstand,werdenmethemuitdehemelverbannenenhebbenindeloopdereeuwenmethemsamengewerktinzijnstrijdtegenGodsgezag.IndeBijbellezenwemeeroverhunverbondenhunbestuur,overdeverschillenderangen,overhunintelligentieensluwheidenoverhunboosaardigeplannentegendevredeenhetgelukvandemensen.

InhetOudeTestamentlezenwijafentoeietsoverhunbestaanenhunactiviteiten,maardebozegeestenhebbenvooralindetijdtoenChristusopaardewashunmachtopdemeestopzienbarendemaniergetoond.Christuskwamnaardeaardeomhetverlossingsplantenuitvoertebrengen.Satanwasvastbeslotenzijnrechtenopdeheerschappijoverdezewereldtedoengelden.Hijwaseringeslaagdoveralopaardedeafgodendienstintevoeren,behalveinPalestina.Christuskwamnaarhetenigelanddatnietvolkomenvoordemachtvandeverleiderwasgezwicht,omhetlichtuitdehemelophetvolktedoenneerschijnen.Tweewedijverendemachteneistendeopperheerschappijvoorzichzelfop.JezusopendeliefdevolzijnarmenennodigdeiedereenuitdiedoorHemvergiffenisenvredewildenhebben.DeheerscharenvandeduisterniszagendathunmachtnietonbeperktwasenzebegrependatalsChristusinzijnopdrachtslaagdehunheerschappijspoedigteneindezouzijn.Satangingtekeeralseengeketendeleeuwentoondeopuitdagendewijzedathijmachthadoverdelichamenengeestenvandemensen.HetNieuweTestamentleertduidelijkdatsommigemensenvandeduivelwarenbezeten.Zijdieopdezemanierwerdengekweld,ledennietzomaaraanziektenmeteennatuurlijkeoorzaak.ChristuswistheelgoedwaarmeeHijtedoenhadenHijherkendededirectetegenwoordigheidenwerkingvandebozegeesten.

Eentreffendvoorbeeldvanhunaantal,machtenboosaardigheid-maarookvandemachtenbarmhartigheidvanChristus-vindenweinhetbijbelverhaaloverdegenezingvandebezeteneninhetlandderGerasénen.Deongelukkigebezetenenkondennietwordenbedwongen,zeverwrongenzich,raasdenmetschuimopdemond,slaaktenrauwekretenenwareneengevaarvooriedereendiebijhenindebuurtkwam.Hunbloedende,misvormdelichamenenhungestoordegeestenvielenergindesmaakbijdevorstvandeduisternis.Eénvandeonreinegeestendieindezegekweldemensenwasgevaren,zei:Mijnnaamislegioen,wantwijzijntalrijk"(Marcus5:9).InhetRomeinselegerbestondeen

legioenuitdrie-totvijfduizendmanschappen.Satanslegerheeftafdelingenendezeonreinegeestenbehoordentoteenlegioen.

OpbevelvanJezusverlietendeonreinegeestenhunslachtoffers,waardoorzerustig,kalmengezondvangeestaandevoetenvanChristuskondenzitten.Maardeonreinegeestenvoerenindezwijnenendekuddestormdedezeein.VolgensdeGerasénenwashetverliesvandezedierengroterdandezegeningendieChristushadgeschonken.DaaromverzochtenzijHemuitdrukkelijkomwegtegaan.

DitwasprecieswatSatanwilde.HijschoofdeschuldvanhunverliesopJezus,wakkerdedaardoordezelfzuchtigevreesvanhetvolkaanenzorgdeervoordatzenietnaarChristus'woordenluisterden.Satanbeschuldigterdechristenenvoortdurendvandatzijdeoorzaakvanverlies,ongelukenleedzijn,maarhijwijstnooitopdewareschuldigen:hijzelfenzijnaanhangers.

MaarhetdoeldatChristusbeoogde,werdtochbereikt.HijlietdeonreinegeestenindekuddezwijnenvareneninzeestortenalseenafkeuringaanhetadresvandeJodendiedezeonreinedierenfoktenomergeldmeeteverdienen.AlsChristusdeonreinegeestenniethadtegengehouden,zoudenzenietalleendezwijnen,maarookhunhoederseneigenaarsinzeehebbengeworpen.DehoedersendeeigenaarshaddenhunlevenalleentedankenaanChristus'macht,dieHijinzijnbarmhartigheiduitoefendeterwillevanhunverlossing.BovendienheeftChristusditalleslatengebeurenopdatdediscipelendewredemachtvanSatanovermensendierzoudenzien.ChristuswildedatzijnvolgelingenmeerzoudenwetenoverdevijandaanwiezehethoofdmoestenbiedenomdatHijnietwildedatzezoudenwordenmisleiddoorzijnlistenendaardoorhetonderspitzoudendelven.HijwildeookaandemensenvandiestreeklatenziendatHijdeketenenvanSatankonverbrekenomzijngevangenenvrijtelaten.HoewelChristusuitdatgebiedwegging,blevendemensendiedooreenwondervanhunonreinegeestenwarenverlostachteromtegetuigenvandebarmhartigheidvanhunWeldoener.IndeSchriftzijnernogmeervandergelijkevoorbeelden.DedochtervandeSyro-Fenicischevouwwasbezetenvaneenonreinegeest,dieJezusdoorzijnwoorduitdreef.(Marcus7:26-30).MenbrachtookeenbezetenetotHem,dieblindenstomwas"(Matteüs12:22),eenjongelingmeteenstommegeest"vanwiegezegdwordt:dikwijlsheefthijhemookinhetvuureninhetwatergedrevenomhemeenongeluktedoenkrijgen"(Marcus9:17-27),debezetenemeteenbozeenonreinegeest"(Lucas4:33-36),diedesabbatsrustindesynagogeteKapernaümverstoorde:al

dezemensenzijndoordemeevoelende"Verlossergenezen.InbijnaallegevallenheeftJezusdebozegeestalseenmetverstandbegaafdwezentoegesprokenwanneerHijhemopdrachtgafuitzijnslachtoffertevarenenhemnietmeertekwellen.Toendemensenindesynagogezijngrotekrachtzagen,kwamerverbazingoverallenenzijsprakenerovertotelkanderenzeiden:Watvoorsprekenisdit?WantHijlegtmetgezagenmachtaandeonreinegeestenzijnbevelenopenzijvarenuit"(Lucas4:36).

Bezetenenwordenvaakvoorgesteldalsmensendieerglijden.Tochwareneruitzonderingen.SommigenwarenbereidonderSatansinvloedtekomenomoverbovennatuurlijkekrachttebeschikken.Voorzulkemensenwasdeduivelnatuurlijkhelemaalgeenprobleem.Totdezegroepbehoordenzijdieeenwaarzeggendegeesthadden:Simondetovenaar,ElymasdetovenaarendevrouwdiePaulusenSilasachternaliepteFilippi.WieondanksdeduidelijkeenuitvoerigebewijzenvandeSchrifthetbestaanenhetwerkvandeduivelenzijnengelenontkent,loopthetgrootsterisicoonderinvloedvanbozegeestentekomen.Zolangwijhunlistennietkennen,hebbenzeeenonvoorstelbaargrotevoorsprongopons.Velenvolgenhuninfluisteringenop,terwijlzeindewaanverkerendatzezelfhunwijze"beslissingennemen.DaaromzalSatannaarmatewijheteindedertijdennadereneensteedsgrotereinspanningleverenomtebedriegenenteverwoestenenoveralhetgeloofverspreidendathijnietbestaat.Hijprobeertaltijdzichzelfenzijnwerkwijzeverborgentehouden.

Deaartsbedriegervreestnietszoergalshetfeitdatwijzijnlistenzoudenkennen.Omzijnkarakterenzijnbedoelingenbeterteverbergen,heefthijervoorgezorgdzichzótelatenvoorstellendathijslechtsspotofminachtingbijdemensenkanopwekken.Hijschepterveelbehageninalshijwordtvoorgesteldalseenbespottelijkenverachtelijkwezen,datmismaakt,halfdierenhalfmensis.Hijhoortzijnnaamgraagophumoristischeofironischewijzegebruikendoorhendiezichzelfverstandigofgoedgeïnformeerdachten.Omdathijzichmetzo'nbuitengewonehandigheidheeftvermomd,stellenvelendevraag:Bestaatzo'nwezennuwerkelijk?"HetiseenbewijsvanzijnsuccesdattheorieëndielijnrechtindruisentegendeduidelijkeuitsprakenvandeSchriftopzo'ngroteschaalingangvindeningodsdienstigekringen.JuistomdatSatandegeestenvanmensendiezichnietbewustzijnvanzijninvloedzógemakkelijkkanbeheersen,geeftGodsWoordonszoveelvoorbeeldenvanzijnboosaardigwerkenvanzijngeheimekrachten,opdatwijoponzehoedezoudenzijnvoorzijnaanvallen.

DemachtenboosaardigheidvanSatanenzijnheerscharenzoudenonswerkelijkmoetenverontrustenalswijgeenbeschermingenbevrijdingkondenvindenindegroterekrachtvanonzeVerlosser.Wijbeveiligenonzehuizenmetgrendelsenslotenomonsbezitenonsleventegenslechtemensentebeschermen,maarwijdenkenzeldenaandebozeengelendieervoortdurendopuitzijnomonsteovermeesterenentegenwieraanvallenwijineigenkrachtgeenverdedigingsmiddelhebben.

Alszedekanskrijgen,kunnenzeonzegeestverstoren,onslichaamaantastenenkwellen,onzebezittingenenonslevenverwoesten.Zescheppenslechtsbehageninellendeenvernietiging.DetoestandvanhendiezichtegenGodseisenkerenentoegevenaanSatansverleidingenisverschrikkelijk.OpdenduurgeeftGodhenvolledigoveraandemachtvandebozegeesten.MaarzijdieChristusvolgenzijnaltijdveiligonderzijnhoede.Engelendieovereenbuitengewonekrachtbeschikken,wordenuitdehemelgezondenomhentebeschermen.DebozekandewachtdiedeHererondomzijnvolkheeftgesteldnietdoorbreken.

32-Satansvalstrikken

DegrotestrijdtussenChristusenSatandienualbijnazesduizendjaarduurt,zalbinnenkortafgelopenzijn.SatanverdubbeltechterzijninspanningenomhetwerkvanChristustengunstevandemensentegentewerken.HijwilzieleninzijnstrikkenvangenendemenseninduisternisenonboetvaardigheidhoudentothethogepriesterlijkwerkvanChristusvoorbijisenergeenverzoeningmeermogelijkisvoordezonde.

Wanneerdemensengeenbijzondereinspanningdoenomzichtegenzijnmachtteverzetten,enonverschilligheidhoogtijviertinkerkenwereld,maaktSatanzichdaarhelemaalnietdrukom,wanterisdangeengevaardathijdemensendiehijnaarbelievengevangenhoudt,zalverliezen.Wanneerechterdeaandachtwordtbepaaldbijdingenvaneeuwigbelangendemensenzichgaanafvragen:Watmoetenwijdoenomgeredtezijn,"ishijerdirectbij:hijprobeertzijnkrachtentemetenmetdievanChristusenwildeinvloedvandeHeiligeGeesttegenwerken.DeBijbelleertdattoenGodsengelenzicheensvoorHemkwamenstellen,ookSatanonderhenwas.(Job1:6).HijwasernietomdeeeuwigeKoninghuldetebrengen,maaromzijneigenboosaardigeplannentegenderechtvaardigentebevorderen.WaarmensenvergaderenomGodteaanbidden,ishijaanwezigomhetzelfdedoeltebereiken.Hoewelmenhemnietkanzien,werkthijmetalleijveromdegeestenvandemensendiezijnsamengekomentebeheersen.Zoalseenbekwaamlegeraanvoerdermaakthijvantevorenzijnplannenop.

WanneerhijzietdatGodsboodschapperdeSchriftonderzoekt,neemthijnotavanhetonderwerpdathijaandemensenzalbrengen.Hijgebruiktdanalzijnlistenensluwheidomdeomstandighedenz6teleidendatdeboodschapnietoverkomtbijhendiehijjuistopdátpuntwilmisleiden.Wiedewaarschuwinghethardstnodigheeftkandoorzakennietaanwezigzijnofkanomeenandereredendewoordendievoorhemeengeurtenleven"zoudenzijnniethoren.OokzietSatandatGodsboodschapperssomsgebuktgaanonderdegeestelijkeduisternisdiedemensenomringt.HijhoorthunoprechtegebedenomGodsgenadeenkracht,omeeneindtemakenaanonverschilligheid,onbezorgdheidenlauwheid.Danontplooithijzijnactiviteitenmetnoggrotereijver.Hijverleidtdemensenzodatzetoegevenaanhuneetlustofaaneenanderevormvangenotzucht.Hijstompthunzinnenaf,zodatzedewoordendiezeabsoluutnodig

hebbengewoonniethoren.

SatanweetheelgoeddatiedereendiehijervankanovertuigenomzijngebedslevenendestudievandeBijbelteverwaarlozenhetslachtoffervanzijnaanvallenzalworden.Daaromverzinthijallemogelijkelistenomdegeestteboeien.Erzijnaltijdmensengeweestdieweldoenalsofzegodvruchtigzijnmaarintussenkarakterfoutenofdwalingenproberenteontdekkenbijdegenenmetwiezehetnieteenszijn,terwijlzeerzelfniettoekomendewaarheidtezoeken.DezemensenzijnSatansbestemedewerkers.ErzijnveelaanklagersvandebroedersenzijzijnaltijdactiefwanneerGodaanhetwerkisenzijnboodschappersHemoprechttrouwzijn.Zijstellendewoordenendadenvandemensendiedewaarheidliefhebbenengehoorzamenverkeerdvoor.ZezullendevolgelingenvanChristusdiedemeesteernst,ijverenzelfverloocheningtonen,afschilderenalsbedriegersofbedrogenen.Zespannenzichinomdemotievenvanelkeoprechteengoededaadverkeerdvoortestellen,verdachtmakingenteuitenenachterdochttewekkenbijmensendiegeenervaringhebben.Opallemogelijkemanierenzullenzijalleswatreinenrechtvaardigis,proberenvoortestellenalsonreinenonrechtvaardig.Maarniemandhoeftzichtelatenmisleiden.Menkanmakkelijkvaststellenwienskinderenzijzijn,wiensvoorbeeldzijvolgenenwienswerkzijdoen.Aanhunvruchtenzultgijhenkennen."(Matteüs7:16).HundoenenlatenlijktopdatvanSatan,degiftigelasteraar,deaanklagervanonzebroeders".(Openbaring12:10).Deaartsbedriegerheeftveelmedewerkersdieklaarstaanomallemogelijkedwalingeningangtedoenvindenteneindedemensenteverstrikken.Zijnketterijenzijnaangepastaandeverschillendesmakenenaanhetverstandvanhendiehijwilvernietigen.

Hijwilonoprechte,nietwedergeborenmensenindegemeentebinnenloodsen,dietwijfelenongeloofzaaieneniedereendiegraagGodswerkvooruitzietgaanenookpersoonlijkvooruitwilkomen,hinderen.VelendienietechtinGodenzijnWoordgeloven,nementochsommigebeginselenvandewaarheidaan,noemenzichchristenenenkunnenopdiemanierhuneigendwalingenvoorbijbelseleerstellingenlatendoorgaan.Debeweringdatheternietopaankomtwatmengelooft,iséénvandemisleidingenwaarSatandebesteresultatenmeebereikt.Hijweetdatwanneerdewaarheidinliefdewordtontvangendezielwordtgeheiligd.Daaromishijervoortdurendopuitdewaarheidtevervangendoorvalsetheorieën,fabelseneenanderevangelie".AlvanafhetbeginhebbenGodswaredienstknechtenzichgekanttegendwaalleraren,dienietalleenimmoreelwaren,maarookleugens

verkondigdendiehetgeestelijklevenondermijnden.Elia,JeremiaenPaulusverzettenzichonverschrokkenenvastberadentegendegenendiedemensenvanGodsWoorddedenafdwalen.Devrijzinnigheid,diegeenenkelbelanghechtaandejuistegeloofspunten,vondgeengenadebijdezeheiligeverdedigersvandewaarheid.

Devage,hersenschimmigeverklaringvandeSchriftendeveletegenstrijdigetheorieënoverhetgeloofdieindechristelijkewereldderondedoen,zijnhetwerkvanonzegrotetegenstander,diedegeesteninverwarringwilbrengenomtebelettendatzedewaarheidzoudenontdekken.DetweedrachtenverdeeldheidonderdechristelijkekerkenzijninbelangrijkematetewijtenaandealgemeengangbaregewoontedeSchriftteverdraaienomeengeliefkoosdetheorieteverdedigen.InplaatsdatdemensenGodsWoordinallenederigheidonderzoekenomzijnwiltelerenkennen,zijnvelenslechtsopzoeknaarietszonderlingsofietsorigineels.

Omdwalingenenonchristelijkepraktijkenteverdedigen,zullensommigechristenenschriftgedeeltenuithunverbandrukken,doorsomsmaardeenehelftvaneenversalshetbewijsvanhunbeweringaantehalen,terwijldeanderehelftprecieshettegenovergesteldezouaantonen.Metdelistigheidvandeslangverschansenzezichachteruitsprakendiegeenverbandmetelkaarhouden,maardiewèlhunzinnelijkebegeertenbevredigen.ZovervalsenvelenopzettelijkhetWoordvanGod.AnderenhebbeneenlevendigeverbeeldingenleggendebeeldenensymbolenvandeHeiligeSchriftuitvolgenshuneigengrilligegedachten,terwijlzemaarweinigeerbiedkunnenopbrengenvoorhetbeginseldatdeBijbelzichzelfmoetverklaren.Zelatendanhuneigenwildefantasieënvoorbijbelseleerstellingendoorgaan.WanneermendeSchriftgaatonderzoekenzondereerstnaarGodoptezieningebedenzondereennederige,opengeestzullenzoweldeeenvoudigsteenduidelijkstealsdemoeilijksteschriftgedeeltenverwrongenwordenweergegeven.Depauselijkeleiderszoekenjuistdieschriftgedeeltenuitdiehundoelhetbestdienen,gevenereenverklaringaandiehunhetbestpastenlerendiedanaandemensen,terwijlzehungelovigentegelijkertijdhetrechtontzeggendeBijbelzelfteonderzoekenomdedaaringeopenbaardewaarhedenzelftebegrijpen.DemensenhebbenhetrechtopdevolledigBijbel,vanbegintoteind.AlsdeleervandeBijbelopzo'nvreselijkemanierwordtvervalst,ishetbeterdatzehelemaalgeenbijbelonderrichtkrijgen.

DeBijbelisbedoeldalseengidsvoorallendiedewilvanhunSchepperwillen

lerenkennen.Godheeftdemensenhetvasteprofetischewoordgegeven.DeengelenenChristuszijnaanDanielenJohannesbekendkomenmakenwatspoedigzougebeuren.Geenvandebelangijkeonderwerpeninverbandmetonzezaligheidzijnineenwaasvangeheimzinnigheidgehuld.Zezijnnietopzo'nmaniergeopenbaarddatzeiemanddieoprechtnaarwaarheidzoekt,inverwarringkunnenbrengenofkunnenmisleiden.GodheeftbijmondevandeprofeetHabakukverklaard:Schrijfhetgezichtopenzethetduidelijkoptafelen,opdatmenhetinhetvoorbijlopenzalkunnenlezen."(Habakuk2:2).HetWoordvanGodisduidelijkvooriedereendiehetbiddendonderzoekt.Iedereendieoprechtis,zaltothetlichtderwaarheidkomen.Hetlichtisvoorderechtvaardigegezaaid."(Psalm97:11).

Geenenkelekerkkaninheiligheidgroeienalshaarledennietnaarwaarheidspeurenalsnaarverborgenschatten.BijderoepnaarvrijzinnigheidwordendemensenblindgemaaktvoordelistenvanSatan,terwijlhijonafgebrokenkanwerkenomzijndoeltebereiken.WanneerhijerinslaagtdeBijbeldoormenselijketheorieënteverdringen,wordtGodswetaandekantgezetenkomendekerkenindeslavernijvandezonde,terwijlzezichvrijwanen.Hetwetenschappelijkonderzoekisvoorveleneenvloekgeworden.Godheefteenzeevanlichtoverdewereldlatenschijnendoorontdekkingenophetgebiedvanwetenschapenkunst.MaarzelfsdeknapstegeestenzullenbijhunpogingenomdesamenhangtussenwetenschapenopenbaringteontdekkenopeendwaalspoorwordengebrachtalszezichnietlatenleidendoorhetWoordvanGod.Dekennisvandemensoverstoffelijkeengeestelijkedingenisonvolledigenonvolmaakt.DaaromslagenvelenernietinhunwetenschappelijkestandpuntenteverzoenenmetdeuitsprakenvandeBijbel.VelendenkendatdetheorieënenhypothesesdiezeaannemenwetenschappelijkefeitenzijnenmenendatzeGodsWoordkunnentoetsenaandehandvantenonrechtezogenoemdekennis."(1Timoteus6:20).DeSchepperenzijnwerkengaanhetmenselijkeverstandteboven.Omdatzijdezewerkennietdoordenatuurwetten"kunnenverklaren,wordtdeBijbelalseenonbetrouwbaarBoekbeschouwd.

Wietwijfeltaandebetrouwbaarheidvandeoud-ennieuwtestamentischeboekengaatheelvaaknogeenstapjeverder:hijgaattwijfelenaanhetbestaanvanGodenkentdenatuur"eenoneindigekrachttoe.Wieeenmaalzijnankerheeftopgetrokken,zalzekertepletterslaanopderotsenvanzijneigenongeloof.Zódwalenvelenvanhetgeloofafenwordendoordeduivelverleid.Demensen

hebbenwijzerwillenzijndanhunSchepper.Demenselijkefilosofieheeftgeheimenissenproberentedoorgrondenenverklarendieindereeuwigheidnietgeopenbaardzullenworden.AlsdemensenmaarwildenonderzoekenenbegrijpenwatGodoverZichzelfenoverzijnbedoelingenheeftgeopenbaard,zoudenzijzo'ninzichtkrijgenindeheerlijkheid,majesteitenkrachtvanGoddatzezichbewustzoudenwordenvanhuneigennietigheid,engenoegenzoudennemenmethetgeenaanhenenaanhunkinderengeopenbaardis.HetiséénvanSatansmeesterwerkenvanbedrogdathijdemensenbezighoudtmethetspeurenengissennaardingendieGodnietheeftgeopenbaardenvolgensHemooknietgeopenbaardhoeventeworden.ZóheeftLuciferookzijnplaatsindehemelverloren.HijwasontevredenomdatallegeheimenvanGodsbedoelingennietaanhemwarentoevertrouwd.Hijhadhelemaalgeenbelangstellingvoordedingendiewèlgeopenbaardwarenzodathijzijnopdrachtindehogefunctiediehemwastoegekend,konvervullen.Hijheeftdezelfdeontevredenheiddoenontstaanbijdeengelendieonderzijnbevelstondenenveroorzaaktehunval.NuprobeerthijdegeestvandemensmetdezelfdegedachtenvoltestoppenenwilhijhemertoeaanzettendeuitdrukkelijkegebodenvanGodteovertreden.

Zijdienietbereidzijndeduidelijke,scherpomlijndewaarheidvandeBijbelteaanvaarden,zijnvoortdurendopZoeknaaraangenamefabeltjesdiehetgewetensussen.Hoeminderdezeleerstellingenverbandhoudenmethetgeestelijklevenenhoeminderzelfverloocheningennederigheidzevereisen,destegretigerwordenzeaanvaard.Zulkemensenverlagenhunintellectuelevermogensomhunvleselijkelustentebotvieren.ZezijntewijsineigenogenomdeBijbelmetoprechtberouwennaeenernstiggebedomGodsleidingteonderzoeken.Daaromzijnzenietbeschermdtegenmisleidingen.Satanstaataltijdklaaromhetverlangenvanhetharttebevredigenenvervangtdewaarheiddoorzijnbedrog.Opdezelfdemanierheefthetpausdommachtoverdegeestenvandemensenkunnenuitoefenen.Deprotestantengaantrouwensdezelfdewegopomdatzedewaarheidverwerpen,daarzevindendatzeeenkruismoetendragenalszedewaarheidvolgen.IedereendiehetWoordvanGodverwaarloostendoorgemakzuchtengeschipperernaarstreeftomtochmaarnietvandewereldteverschillen,zaldebijbelsewaarheidopzijschuivenenallerleiverderfelijkeketterijenaannemen.Zijdieopzettelijkdewaarheidverwerpen,zullenelkedenkbaredwalingaanvaarden.

Wiedeenemisleidingverafschuwt,zalgretigeenandereaannemen.Paulusspreektoverdezemensendiedeliefdetotdewaarheidnietaanvaardhebben,waardoorzijhaddenkunnenbehoudenworden"enzegt:EndaaromzendtGod

huneendwaling,diebewerkt,datzijdeleugengeloven,opdatallenwordengeoordeeld,diedewaarheidnietgeloofdhebben,docheenwelgevallenhebbengehadindeongerechtigheid."(2Tessalonicenzen2:10-12).AlsGodonszo'nwaarschuwingheeftgegeven,moetenwetochweloponzehoedezijnennagaanwelkeleerstellingenwijaanvaarden.Debedriegelijkeleerendemisleidendewonderenvanhetspiritismebehorentotdemeestsuccesvollemiddelendiedeaartsbedriegergebruikt.Hijdoetzichvooralseenengeldeslichtsenspreidtzijnnettenwaarmendiehetminstverwacht.AlsdemensenhetWoordvanGodwildenonderzoekenenGodoprechtsmeektendatzehetzoudenmogenbegrijpen,zoudenzenietindeduisterniswordengelatenomverkeerdeleerstellingenaantenemen.Maarwanneerzedewaarheidverwerpen,wordenzeeenprooivandemisleiding.

EenanderegevaarlijkedwalingisdeleerstellingdiedegodheidvanChristusloochentenverklaartdatChristusnietbestondvóórHijmenswerd.DezeleerwordtaangenomendoorveelmensendiezogenaamdindeBijbelgeloven.TochdruistdezetheorielijnrechtintegendeduidelijkeuitsprakenvanChristusoverdeverhoudingtussenHemendeVader,overzijngoddelijkkarakterenoverzijnvóórbestaan.MenkandezetheoriealleenverdedigendoordeSchriftopeenvolkomenongeoorloofdemaniergeweldaantedoen.Dezeleerdoetnietalleenafbreukaandekijkvandemensophetverlossingswerk,maarondermijntookhetgeloofindeBijbelalseenopenbaringvanGod.Datmaaktdezetheoriedestegevaarlijkerenmaakthetookmoeilijkerhaarteweerleggen.WanneerdemensendeuitsprakenvanhetdoorGodingegevenschriftwoordoverdegodheidvanChristusverwerpen,wordtelkediscussieoverditpuntzinloos,wantmenzalhenmetgeenenkelargument,hoeovertuigendhetookis,kunnenovertuigen.DocheenongeestelijkmensaanvaardtniethetgeenvandeGeestGodsis,wanthetishemdwaasheidenhijkanhetnietverstaan,omdathetslechtsgeestelijktebeoordelenis."(1Korintiërs2:14).Niemanddiedezedwalingaanneemt,kanzicheenjuistbeeldvormenvanhetkarakterendeopdrachtvanChristusofeenjuistekijkhebbenophetverlossingplan.

Erisnogeenverraderlijkeenverderfelijkedwalingdieheelsnelterreinwint:deopvattingdatSatangeenpersoonlijkwezenis.DeaanhangersvandezetheoriemenendatdienaamindeBijbelalleengebruiktwordtomdebozegedachtenenbegeertenvandemensaanteduiden.VaakverkondigenpredikantenvanpopulairekerkendatdewederkomstvanChristusnietsandersisdanzijnkomsttotiedermensophetogenblikvanzijnsterven.DitiseenmisleidingdiedemensenmoetafleidenvanChristus'

persoonlijkewederkomstopdewolkendeshemels.Satanverkondigtaljaren:Zie,Hijisindebinnenkamer."(Matteiis24:23-26).Talvanmensenzullenverlorengaanomdatzeditbedroghebbenaangenomen.

Ookleertdewijsheiddezerwerelddathetgebednietnoodzakelijkis.Wetenschapsmensenbewerendateengebednietverhoordkanworden,omdatheteeninbreukisopdebestaandewetten-eenwonder,enwonderenbestaanniet."Zezeggenook:InhetheelalzijneronveranderlijkewettenenGodzalnietsdoendatdezewettenopheft."ZostellenzeGodvooralsIemanddiegebondenisdoorzijneigenwetten-alsofdewerkingvanGodswetteneeneindmaaktaandegoddelijkevrijheid.DezetheorieënzijninstrijdmetdeuitsprakenvandeBijbel.HebbenChristusenzijnapostelengeenwonderenverricht?DezelfdebarmhartigeHeilandleeftvandaagnogenisnogevenbereidnaarhetgebedvandegelovigeteluisterenalstoenHijpersoonlijkonderdemensenwas.Denatuurlijkewereldwerktsamenmetdebovennatuurlijke.HetiseenonderdeelvanGodsplanomzijnkindereninantwoordophungebeddatgeneteschenkenwatHijzenietzouhebbengegevenalszeernietomhaddengevraagd.Erzijntallozeverkeerdeleerstellingenenhersenschimmigeopvattingenindechristelijkekerken.HetisonmogelijkzicheenideetevormenvanhetkwaaddatvoortvloeituithetverzettenvanéénvandebakensdiedoorGodsWoordzijngeplaatst.Zijdiezichdaaraanwagen,beperkenzichgewoonlijkniettothetverwerpenvanéénenkelewaarheid.Deovergrotemeerderheidgaatdoorenverwerpthetenebeginselnahetanderetotzeuiteindelijkabsoluutnietsmeergeloven.

Dedwalingenvandepopulairetheologiehebbenvelentottwijfelaarsgemaakt,terwijldezemensenandersmisschienwelindeBijbelzoudenhebbengeloofd.Zijkunnenonmogelijkleerstellingenaannemendieinstrijdzijnmethungevoelvoorrechtvaardigheid,barmhartigheidengoedertierenheid.Daardezeleerstellingenalsbijbelswordenvoorgesteld,weigerenzijdeBijbelalsGodsWoordteaanvaarden.DatisnujuistwatSatanwilbereiken.HijdoetvanallesomhetvertrouweninGodenzijnWoordteondermijnen.Satanstaataanhethoofdvaneengrootlegervantwijfelaarsenhijdoetzijnuiterstebestomnogmeermensenovertehalenzichbijzijngelederenaantesluiten.Twijfelenbegintlangzamerhandmodeteworden.VeelmensenstaanwantrouwigtegenoverGodsWoordomdathethen,netzoalsChristus,terechtwijstenhunzondenveroordeelt.ZijdienietsmoetenhebbenvandeeisenvanGodsWoord,proberenzijngezagaantetasten.ZijlezendeBijbelofluisterennaareenpreekalleenomkritiekteleveren.Velen

wordenongelovigomhunplichtsverzuimterechtvaardigenofteverontschuldigen.Anderennemeneentwijfeldehoudingaanomdatzehoogmoedigofgemakzuchtigzijn.Zezijntegemakzuchtigomietstepresterendatdemoeitewaardis,eninspanningenzelfverloocheningvereist.DaaromdoenzehunbestomvoorzeerwijsdoortegaanenleverenkritiekopdeBijbel.ErzijnveeldingendieheteindigeverstanddatnietdoorGodswijsheidisverlichtonmogelijkkanbegrijpen.Zevindendanookvaakgenoegaanleidingomkritiekteleveren.Erzijnveelmensendieschijnentemenendatheteenpositievedaadiswanneermenzichschaartaandezijdevanongeloof,twijfelenontrouw.Maarmenzalkunnenvaststellendatzulkemensen,ondanksdeschijnvanoprechtheid,hetslachtofferzijnvanzelfingenomenheidenhoogmoed.VelenvindenhetprettigietsindeBijbelteontdekkendatanderenzalverbazen.

SommigenbeginnenkritiekteleverenennoemenzichzelfstegenstandersvandeBijbelomdatzedenkendatzealtijdtegendraadsmoetenzijn.Zebeseffennietdatzijzichopdiemanierlatenvangenindenettenvandevogelvanger".Maaralszeeenmaalopenlijkhunongeloofhebbenbeleden,menenzedatzehungezichtnietmogenverliezen.Zestellenzichopaandekantvandeongelovigenensluitenzelfdetoegangtothetparadijs.

GodheeftinzijnWoordgenoegbewijzengegevendatdeBijbelvanHemkomt.Hetzetdegrotewaarhedeninverbandmetonzeverlossingduidelijkuiteen.MetdehulpvandeHeiligeGeest,diebeloofdisaanallendieoprechtomHembidden,kaniedereendezewaarhedenzelfbegrijpen.Godheeftdemenseneenstevigfundamentgegevenwaaropzehungeloofkunnenbouwen.

TochisheteindigeverstandvandemensnietinstaatdeplannenendoelstellingenvandeOneindigevolledigtebegrijpen.WijkunnenGodnooitdoorgrondendooronseigenzoeken.WijmogenhetgordijnwaarachterHijzijnmajesteitverbergt,nooiteigenmachtigopenschuiven.Pauluszei:Hoeondoorgrondelijkzijnzijnbeschikkingenenhoeonnaspeurlijkzijnwegen!"(Romeinen11:33).WijkunnengenoegvanGodshandelenmetdemensenvanzijnmotievenbegrijpenomzijnoneindigeliefde,genadeenkrachtteontdekken.OnzeVaderindehemelleidtallesinwijsheidenrechtvaardigheid.Wemogennietontevredenenwantrouwigzijn,maarbehorenonseerbiedigaanzijnwilteonderwerpen.HijzalonsnetzoveelvanzijnbedoelingenopenbarenalsvooronsgoedisendaarbuitenmoetenwevertrouwenhebbenindealmachtigeHandenhetliefdevolleHart.Godheeftmeerdangenoegbewijzengegevenomtegeloven.TochzalHijnooit

alleverontschuldigingenomniettegelovenwegnemen.Wieuitvluchtenzoektomzijnongelooftemotiveren,zaldieechtwelvinden.WieGodsWoordnietwilaannemenenpasbereidistegehoorzamenwanneerelkbezwaarisweggenomenenergeentwijfelmeermogelijkis,zalnooittotdewaarheidkomen.

WantrouwentegenoverGodishetnatuurlijkegevolgvanhetnietwedergeborenhart,datHemvijandiggezindis.GeloofwordtechterdoordeHeiligeGeestingegevenenzalalleenbloeienalshetwordtonderhouden.Niemandkanzonderinspanningsterkstaaninhetgeloof.Hetongeloofwordtsterkernaarmatehetwordtaangemoedigd.AlsdemensenzichnietwillenhoudenaandegeloofsbewijzendieGodheeftgegevenenzichovergevenaantwijfelenkritiek,zullenzemerkendatzehoelangerhoemeergaantwijfelen.MensendieaanGodsbeloftenenaandeverzekeringvanzijngenadetwijfelen,onterenGod.InplaatsdatzijanderendoorhuninvloedtotChristusbrengen,stotenzehenaf.Zulkemensenzijnbomendiegeenvruchtdragen.Zehebbenalleeneenbreedendichtbladerdak,dathetzonlichttegenhoudt,zodatandereplantenindeschaduwkomentestaan,indekouwegkwijnenensterven.Hetlevenswerkvanzulkemensenzalaltijdtegenhengetuigen.Zijzaaienhetzaadvantwijfelenscepticismedatzekerzijnoogstzalvoortbrengen.

Erstaatmaaréénwegopenvoorhendieechtvanhuntwijfelverlostwillenworden.Zemogenniettwijfelenaanofkritiekleverenopdingendiezenietbegrijpen,maarzedienenhetlichtdatzealhebbenopprijstestellen,wantdanzullenzenogmeerontvangen.Alszeelkeplichtvervullendiehunduidelijkgewordenis,zullenzeookdatgenebegrijpenendoenwaarzenuaantwijfelen.

DevervalsingenvanSatanlijkenz6sprekendopdewaarheiddatzeiedereendiebedrogenwilwordeneniedereendieterugdeinstvoordezelfverloocheningendeoffersdiedewaarheidvraagt,ookzullenmisleiden.Hijkanechteronmogelijkéénzieldieoprechtis,endewaarheidtotelkeprijswillerenkenneninzijnmachthouden.ChristusisdeWaarheidenhetwaarachtigelicht,datiedermensverlicht."(Johannes1:9).DeGeestderwaarheidisuitgezondenomdemenseninallewaarheidteleiden.DeBijbelzegtopgezagvanGodsZoon:Zoektengijzultvinden."Indieniemanddienswildoenwil,zalhijvandezeleerweten."(Matteiis7:7;Johannes7:17).DevolgelingenvanChristuswetenweinigafvandestrikkendieSatanenzijnmedewerkersspannenomhentevangen.MaarHijdieindehemeltroont,zalaldezelistenontzenuwen,zodatzijnplannentenuitvoerwordengebracht.

Godlaattoedatzijnvolkdevuurproefderverzoekingondergaat.HijdoetditnietomdatHijbehagenscheptinhunellendeenverdrukking,maaromdatditnoodzakelijkisvoorhunuiteindelijkeoverwinning.Godkanonsniettegendeverzoekingbeschermenomdatditnietstrooktmetzijneigenheerlijkheid.Deverzoekingmoetonsimmersvoorbereidenomalleverleidingenteweerstaan.

OngelovigenenduivelskunnenhetwerkvanGodnietverhinderen,nochbelettendatHijonderzijnvolkis,alszijtenminstemetovergaveenberouwhunzondenbelijden,metdezondebrekeneningeloofGodsbeloftenaanvaarden.Elkeverzoekingenelkeopenlijkeofverborgennegatieveinvloedkanmetsucceswordenoverwonnennietdoorkrachtnochgeweld,maardoormijnGeest!zegtdeHEREderheerscharen."(Zacharia4:6).DeogendesHerenzijnopderechtvaardigen,enzijnorentothunsmeking...Enwiezalukwaaddoen,alsgijubeijvertvoorhetgoede?"(1Petrus3:12,13).ToenBileaminverzoekingkwamdoordebeloftenvaneengrotebeloning,toenhijIsraëlonderzijnbezweringwildebrengenendooroffersaanGodeenvloekoverzijnvolkwildeuitspreken,konGodsGeesthetkwaaddathijwildedoen,verhinderen.Bileamwerdgedwongenuitteroepen:Hoezalikvervloeken,dieGodnietvervloekt?Hoezalikverwensen,diedeHEREnietverwenst?"Sterveikzelfdedoodderoprechtenenzijmijneindedaaraangelijk!"Nadathijnogmaalseenofferhadgebracht,zeidegoddelozeprofeet:Zie,ikhebbevelontvangentezegenen,enzegentHij,dankeerikhetniet.MenschouwtgeenonheilinJakob,enzietgeenrampspoedinIsraël.DeHERE,zijnGod,ismethem,engejubeloverdeKoningisbijhem."WanterbestaatgeenbezweringtegenJakob,nochwaarzeggerijtegenIsraël.ThanswordegezegdvanJacobenvanIsraëlwatGoddoet."

TochwerdenertotdriemaaltoealtarenopgerichtenwéérprobeerdeBileameenvloekuittespreken.MaarondankshetverzetvandeprofeetgebruikteGodsGeesthemomdevoorspoedvanzijnuitverkorenvolkteverkondigenenbestrafteHijdedwaasheidenboosheidvanzijnvijanden:Gezegend,dieuzegenen;endieuvervloeken,vervloekt!"(Numeri23:8,10,20,21,23;24:9).IndietijdwashetvolkIsraëltrouwaanzijnGod.Zolanghetzijnwetgehoorzaamde,kongeenenkeleaardseofduivelsemachtietstegenhendoen.MaardevloekdieBileamniettegenGodsvolkmochtuitspreken,brachthijuiteindelijkwèloverhendoorhentotzondeteverleiden.DoorhunovertredingvanGodsgebodenbrachtenzijscheidingtussenzichzelfenGodenwerdendaardoorovergegevenaandemachtvandeverderver.

SatanweetheelgoeddatdezwakstegelovigedieinChristusblijft,opgewassen

istegenhetlegervandeduisternis.Hijbeseftweldathijdenederlaagzallijdenalshijmetopenvizierzoustrijden.Daaromprobeerthijdestrijdersvanhetkruisuithunsterkevestingtelokken,terwijlhijmetzijnlegerindehinderlaagwachtenklaarstaatomiedereendiezichopzijnterreinwaagttevernietigen.WijzijnalleenveiligwanneerwijinallenederigheidonsvertrouweninGodstellenenalzijngebodengehoorzamen.

Niemandisééndagofzelfsmaaréénuurveiligzondergebed.WijzoudenGodvooralmoetenbiddenomonswijsheidteschenken,opdatwijzijnWoordzoudenbegrijpen.Daarinwordendelistenvandebedriegerendemiddelenwaardoorhijmetsucceskanwordenoverwonnengeopenbaard.SatankandeBijbelmetgrotedeskundigheidaanhalenengeeftzijneigenuitlegaandetekstendiehijwilgebruikenomonstelatenstruikelen.WijzoudendeBijbelinallenederigheidmoetenbestuderenenonzeafhankelijkheidtegenoverGodnooituithetoogmogenverliezen.WemoetensteedsoponzehoedezijnvoordelistenvanSatanenookvoortdurendingeloofbidden:Houdonsvervandeverzoekingenverlosonsvanhetkwaad."

33-Heteerstegrotebedrog

Albijhetbeginvandegeschiedenisdermensheidbegonsatanmetzijnpogingenomdemenstemisleiden.HijhaddeengelenindehemeltotrebellieopgehitstenwildenudebewonersvandeaardeertoeoverhalenomsamenmethemdestrijdtegenGodsheerschappijaantebinden.Satanbesloothunvalteveroorzaken,zodathij,wanneerhijhenvanGodhadgescheidenenhenonderzijnheerschappijhadgebracht,ookdeaardezoubezittenenhierzijnkoninkrijkkonoprichtenomtegendeAllerhoogstetestrijden.AlsSatanzichinzijnwaregedaantehadlatenzien,zouhijonmiddellijkzijnafgewezen,wantAdamenEvawarenvoordezegevaarlijkevijandgewaarschuwd.Hijwerkteechterinhetgeheimenhieldzijnopzetdanookvoorhenverborgenomzijndoelbetertekunnenbereiken.

Hijheeftdeslang,dietoeneenschepselvanbetoverendeschoonheidwas,alstussenpersoongebruiktenEvaaangesprokenmetdewoorden:"Godheeftzekerwelgezegd:Gijzultnietetenvanenigeboomindehof?"(Genesis3:1).AlsEvanietindiscussiewasgetredenmetdeverleiderzouzeveiligzijngeweest,maarzegingmethemdiscussiërenenwerddaardoorhetslachtoffervanzijnlisten.

"Toenzeidedevrouwtotdeslang:Vandevruchtvanhetgeboomteindehofmogenwijeten,maarvandevruchtvandeboom,dieinhetmiddenvandehofstaat,heeftGodgezegd:Gijzultdaarvannietetennochdieaanraken;anderszultgijsterven.Deslangechterzeidetotdevrouw:Gijzultgeenszinssterven,maarGodweet,dattendage,datgijdaarvaneet,uwogengeopendzullenworden,engijalsGodzultzijn,kennendegoedenkwaad"(vers2-5).SatanbeweerdedatzijalsGodzoudenworden,meerwijsheidzoudenbezittendantevorenenookeenbeterlevenzoudenleiden.EvazwichttevoordeverleidingendoorhaarinvloedwerdookAdamtotdezondeverleid.ZegeloofdendewoordenvandeslangdiehadverklaarddatGodnietmeendewatHijzei.ZesteldengeenvertrouweninhunSchepperenvondendatHijhunvrijheidbeknotte.ZedachtendatzewijzerengelukkigerzoudenwordenalszeGodswetovertraden.MaarwatontdekteAdamnazijnzondeaangaandedebetekenisvandewoorden:"Wanttendage,datgijdaarvaneet,zultgijvoorzekersterven!"

Kwamhijtotdevaststellingdathijerbeteraantoewas,zoalsSatanhemhadvoorgespiegeld?Alsdatwaarwas.zoudeovertredingvanGodswetinderdaad

demoeitewaardzijnenzouSatandeweldoenerdermensheidblijkentezijn.MaarAdammerktedatditnietdebetekenisvanGodsuitspraakwas.Godzeidatdemensalsstrafvoordezondenaardeaardbodemzouterugkeren,omdathijdaaruitwasvoortgekomen:"Wantstofzijtgijentotstofzultgijwederkeren",(vers19).

InhetmiddenvandehofvanEdenstonddeboomdeslevens.Zijnvruchtkonhetleveneeuwigdoenvoortduren.AlsAdamGodgehoorzaamwasgebleven,zouhijaltijdvrijtoeganghebbengehadtotdezeboomenzouhijeeuwighebbengeleefd.Maartoenhijhadgezondigd,werdhemdetoegangtotdeboomdeslevensontzegdenwerdhijsterfelijk.Godsuitspraak"Stofzijtgij,entotstofzultgijwederkeren",impliceerdehetabsoluteeindevanhetleven.DeonsterfelijkheiddieGodaandemenshadbeloofdopvoorwaardedathijgehoorzaamde,werddoordeovertredingverspeeld.AdamkonaanzijnnageslachtnietsdoorgevenwathijzelfniethadenerzouvoordegevallenmensheidgeenhoopzijngeweestalsGoddeonsterfelijkheidnietweerbinnenhetbereikvandemenshadgebrachtdoorhetgevenvanzijnZoon.Terwijl"dedoodtotallemensenisdoorgegaan,omdatallengezondigdhebben","heeftChristusonvergankelijklevenaanhetlichtgebrachtdoorhetevangelie"(Romeinen5:12;2Timoteüs1:10).DeonsterfelijkheidkonalleendoorChristuswordenverkregen.Jezuszei:"WieindeZoongelooft,heefteeuwigleven;dochwieaandeZoonongehoorzaamis,zalhetlevennietzien"(Johannes3:36).Iedereenkanditkostbaregeschenkontvangen,alshijbereidisaandevoorwaardetevoldoen.

DegrotebedriegerwasdeenigedieAdamheteeuwigelevenbeloofdealshijongehoorzaamwas.DeuitspraakvandeslangindehofvanEden-"Gijzultgeenszinssterven"-wasdeeerstepreekdieooitoverdeonsterfelijkheidvandezielwerdgehouden.Tochwordendezewoorden,dieslechtssteunenophetgezagvanSatan,vandekanselsvanchristelijkekerkenverkondigdenwordenzedoordemeestemensenevengretigaanvaard,zoalsheteerstemensenpaardatdeed.Godsuitspraak"Dezieldiezondigt,diezalsterven"(Ezechiël18:20),wordtalsvolgtuitgelegd:"Dezieldiezondigt,zalnietsterven,maareeuwigleven".WijkunneneronsslechtsoververwonderendatdemensenzolichtgelovigzijnwanneerhetSatanswoordenzijnenzoongelovigstaantegenoverGodswoorden.

Alsdemensnadezondevalvrijetoeganghadgehadtotdeboomdeslevens,zou

hijeeuwighebbengeleefdenzouookdezondeeeuwighebbenbestaan.Maar"decherubsmeteenflikkerendzwaard"(Genesis3:24)bewaaktendewegtotdeboomdeslevensenniemandvanAdamsnageslachtheeftdezegrensmogenoverschrijdenomaandelevengevendevruchttekomen.Daaromisgeenenkelezondaaronsterfelijk.

MaarnadezondevalgafSatanzijnengelenopdrachteenbijzondereinspanningtedoenomdemensenhetgeloofindenatuurlijkeonsterfelijkheidinteprenten.Alszedemensenzoverhaddengekregendatzedezedwalingaannamen,moestenzehenooknoginfluisterendatdeongelovigeneeuwiggepijnigdzoudenworden.DaaromsteltdevorstvandeduisternisallesinhetwerkomGodvooreenwraakzuchtigetirantelatendoorgaan.SatanbeweertookdatGodallendieHemnietwelgevalligzijnindehelwerpt,waarzezijngramschapvooreeuwigzullenondergaanendathunSchepper,terwijlzijdaareenonbeschrijfelijkeangstdoorstaanenindeeeuwigevlammenkrimpenvanpijn,metvoldoeningophenneerblikt.OpdiemanierschrijftdeaartsvijandzijneigenkenmerkentoeaandeSchepperenWeldoenervandemensheid.Wreedheidissatanisch.Godisliefde.AlleswatGodgeschapenhadwasrein,heiligenlieflijktothetogenblikdatdezondehaarintrededeeddoordeeerstegroteopstandeling.OokvandaagprobeertSatanmensenteoverwinnen-zoalshijheteerstemensenpaarheeftoverwonnen-doorhunvertrouweninhunSchepperaanhetwankelentebrengenenzetedoentwijfelenaandewijsheidvanzijnheerschappijenaanderechtvaardigheidvanzijnwetten.Omhuneigenboosheidenopstandigheidterechtvaardigen,stellenSatanenzijnafgezantenGodnogslechtervoordanzijzelfzijn.

Elkgevoelvangoedheid,barmhartigheidenrechtvaardigheidwordtgekwetstdoordeleerstellingdiezegtdatdeongelovigennahundoodgepijnigdwordenineeneeuwigbrandendehelvanvuurenzwavel,datzevoordezondenvaneenkortlevenopaardegekweldzullenwordenzolangGodbestaat.Tochwordtdezeleeroveralverkondigdeniszeopgenomenindegeloofsbelijdenisvanveelchristelijkekerken.DegodsdienstvandeBijbel,diegetuigtvanliefde,goedheidenbarmhartigheid,wordtdoorbijgeloofverduisterdengehuldinverschrikkingen.AlswenagaanwelkevalsevoorstellingvanGodskarakterSatanaandemensengeeft,ishetnietverwonderlijkdatonzebarmhartigeSchepperwordtgevreesdenzelfsgehaat.

Veelmensendiedeleervandeeeuwigpijnigingweerzinwekkendvinden

wordentotdetegenovergesteldedwalinggedreven.ZestellenvastdatdeBijbelzegtdatGodeenGodvanliefdeenbarmhartigheidis,enkunnennietaannemendatHijzijnschepselenaandevlammenvaneeneeuwigbrandendehelzalprijsgeven.Daarzijdenkendatdezielonsterfelijkis,komenzeonvermijdelijktotdeconclusiedatallemensenuiteindelijkzaligzullenworden.VelenbeschouwendebedreigingenvandeBijbelslechtsalseenmiddelomdemensendoorvreestotgehoorzaamheidtebrengen.Zezullenvolgenshenechternooitletterlijkwordenuitgevoerd.Dezondaarkanzichdanovergevenaanzijnzelfzuchtiggenot,hoefthelemaalgeenoogtehebbenvoorGodseisenenkanertochophopendatGodhemuiteindelijkzalaannemen.Zo'nleerdieervanuitgaatdatGodwelbarmhartig,maarniettegelijkertijdrechtvaardigis,valtindesmaakbijdevleselijkemensenstijftdegoddelozeninhunongerechtigheid.Alshetwaarwasdatdezielenvanallemensenonmiddellijknadedoodnaardehemelgingen,zoudenwijdedoodbovenhetlevenmoetenverkiezen.Velenhebbenonderinvloedvandezeopvattingeeneindaanhunlevengemaakt.

GodheeftgenoegbewijzeninzijnWoordgegevendatHijdeovertredersvanzijnwetzalstraffen.ZijdiezichzelfvleienmetdegedachtedatHijtebarmhartigisomhetvonnisoverdezondaartenuitvoertebrengen,hoevenmaareenbliktewerpenophetkruisvanGolgótha.DedoodvandezondelozeZoonvanGodtoontaandat"hetloondatdezondegeeftdedoodis"endateropelkeovertredingvanGodsweteenrechtvaardigestrafvolgt.

Christusdiezonderzondewas,isvoordemenstotzondegemaakt.HijdroegdestrafvoordeovertredingenookhetverdrietdathetaangezichtvanzijnVaderverborgenbleeftotzijnhartwasgebrokenenzijnlevenwasverbrijzeld.Ditgroteofferwerdgebrachtopdatzondarenverlostzoudenkunnenworden.Erwasgeenanderemanieromdemenstebevrijdenvandestrafderzonde.Iedereendieweigerttedelenindeverzoeningwaarvoorzo'nhogeprijsisbetaald,zalzijneigenschuldendestrafvoordeovertredingzelfmoetendragen.

LatenwijnuevennagaanwatdeBijbelleertoverdegoddelozenenonboetvaardigen."Ikzaldedorstigegevenuitdebronvanhetwaterdeslevens,omniet"(Openbaring21:6).Dezebeloftewordtalleengegevenaandedorstigen.Alleenzijdiebehoeftehebbenaanhetwaterdeslevensenernaarzoekenzonderbelangstellingtehebbenvooranderendingenzullendatwaterontvangen."Wieoverwint,zaldezedingenbeërven,enIkzalhemeenGodzijnenhijzalMijeenzoonzijn"(vers7).Ookinditgevalzijnervoorwaardengesteld.Om

alledingentebeërven,moetenwijdezondebestrijdenenhaaroverwinnen.DePredikerzegt:"Omdathetvonnisoverdebozedaadnietaanstondsvoltrokkenwordt,daaromishethartdermensenkindereninhenbegerigomkwaadtedoen,daareenzondaarhonderdmaalkwaaddoetentochlangleeft.Nochtansweetik,dathetdegodvrezendenwelzalgaan,omdatzijvoorHemvrezen;degoddelozedaarentegenzalhetnietwelgaan"(Prediker8:11-13).

Pauluszegtdatdezondaar"detoornophoopttegendedagdestoornsenderopenbaringvanhetrechtvaardigoordeelGods,dieeeniedervergeldenzalnaarzijnwerken"."Wanthiervanmoetgijdoordrongenzijn,datingeengevaleenhoereerder,onreineofgeldgierige,datiseenafgodendienaar,erfdeelheeftinhetkoninkrijkvanChristusenGod"(Efeziërs5:5)."Zaligzij,diehungewadenwassen,opdatzijrechtmogenhebbenophetgeboomtedeslevensendoordepoorteningaanindestad.Buitenzijndehondenendetovenaars,dehoereerders,demoordenaars,deafgodendienaarsenieder,diedeleugenliefheeftendoet"(Openbaring22:14,15).Godheeftaandemenseenbeschrijvingvanzijnkaraktereneenverklaringoverzijnhandelenmetdezondegegeven."HERE,HERE,Godbarmhartigengenadig,lankmoedig,grootvangoedertierenheidentrouw,diegoedertierenheidbestendigtaanduizenden,dieongerechtigheid,overtredingenzondevergeeft;maar(deschuldige)houdtHijzekernietonschuldig"(Exodus34:6,7)."DeHEREbewaartallendieHemliefhebben,maarHijverdelgtallegoddelozen";

"Maardeovertrederswordentezamenverdelgd,hetnakroostvandegoddelozenwordtuitgeroeid"(Psalm145:20;37:38).DekrachtenhetgezagvanGodsheerschappijzullenwordenaangewendomdeopstandteonderdrukken.TochzullenalledadenvandestraffendegerechtigheidvolkomeninovereenstemmingzijnmethetkaraktervanGodalseenbarmhartig,lankmoedigenliefdevolwezen.

Goddoetniemandswilofoordeelgeweldaan.Hijscheptgeenbehageninslaafsegehoorzaamheid.HijwildatzijnschepselenHemliefhebbenomdatHijhunliefdewaardigis.Debeginselenvangoedheid,barmhartigheidenliefde,diedeHeilandonsheeftgeleerdeninzijnlevenheeftgetoond,zijneenweerspiegelingvandewilenhetkaraktervanGod.ChristuszeidatHijnietsandersleerdedanwatHijvanzijnVaderhadontvangen.DebeginselenvanGodsheerschappijzijnvolkomeninharmoniemethetgeboddatChristusheeftgegeven:"Hebtuwvijandenlief'.Godgeeftdegoddelozeneenrechtvaardigestrafinhetbelangvanhetheelalenzelfsinhet

belangvandegenendiedoorzijnoordelenwordengetroffen.

ZijdieSatanalshunleiderhebbengekozen,zijnnietvoorbereidominGodstegenwoordigheidteverschijnen.Hoogmoed,bedrog,losbandigheidenwreedheidzijnonlosmakelijkverbondenmethunkarakter.Kunnenzijindehemelkomenomvooreeuwigtelevenmethendiezijopaardehebbenverachtengehaat?Dewaarheidzaleenleugenaarnooitaanstaan,nederigheidisonverenigbaarmetzelfingenomenheidenhoogmoed;reinheidisonaanvaardbaarvoordeverdorvenmens;onbaatzuchtigeliefdetrektdezelfzuchtigenietaan.ZoudenzijdieopaardealtijdinopstandzijngekomentegenGodplotselingnaardehemelkunnenwordenovergeplaatstomdeheiligheidenvolmaaktheiddieerheersenteaanschouwen?Iedereeniservervuldvanliefde,elkgelaatstraaltvanvreugde.ZoudenzijmeteenhartvolhaattegenoverGod,onderdehemelsescharenkunnenlevenomsamenhunsteminlofzangenteverheffen?ZoudenzijdeheerlijkheidvanGodenvanhetLamwelkunnenverdragen?Neen,beslistniet!Zehebbeneenproeftijdvanvelejarengehadomeenkaraktertevormendatinharmonieismetdehemel,maarzehebbenhungeestnooitgeoefendomdereinheidlieftehebben,zijhebbennooitdetaalvandehemelgeleerd,ennuishettelaat.HunlevenvanopstandtegenGodheefthenongeschiktgemaaktvoordehemel.Dereinheid,heiligheidenvredediedaarheersenzoudeneenkwellingvoorhenzijn;deheerlijkheidvanGodzoueenverterendvuurzijn.

Zijzoudenwillenwegvluchtenvandieheiligeplaats.ZijzoudendevernietigingalseenwelkomeoplossingzienomdatzijdanverborgenzijnvoorhetaangezichtvanHemdiestierfomhenteverlossen.Hetlotvandegoddelozeniseengevolgvanhuneigenkeuze.Godisrechtvaardigenbarmhartig,maarzijhebbenzelfvoorhunuitsluitinguitdehemelgekozen.

Wanthetloon,datdezondegeeft,isdedood,maardegenade,dieGodschenkt,isheteeuwigeleveninChristusJezus,onzeHere"(Romeinen6:23).Heteeuwigelevenisheterfdeelvanderechtvaardigenendeeeuwigedoodishetdeelvandegoddelozen.MozesspraktotdeIsraëlieten:"Zie,ikhouduhedenhetlevenenhetgoedevoor,maarookdedoodenhetkwade"(Deuteronomium30:15).Dedoodwaarhetindezetekstenomgaat,isnietdedooddieoverAdamisuitgesproken,wantdehelemensheidondergaatdestrafdieopzijnovertredingstond.Hetis"detweededood",dietegenoverheteeuwigelevenwordtgesteld.

DoordezondevanAdamisdedoodopallemensenovergegaan.Allendalenafinhetgraf.Dankzijhetverlossingsplanzullenallenechterookuithetgrafverrijzen."Erzaleenopstandingvanrechtvaardigenenonrechtvaardigenzijn"(Handelingen24:15;lKorintiërs15:22).Maarerwordteenonderscheidgemaakttussendetweegroependiezullenopstaan."Allen,dieindegravenzijn,zullennaarzijnstemhoren,enzijzullenuitgaan,wiehetgoedegedaanhebben,totdeopstandingtenleven,wiehetkwadebedrevenhebben,totdeopstandingtenoordeel"(Johannes5:28,29).

Zijdie"waardiggeacht"zijntotdeopstandingtenlevenworden"zaligenheilig"genoemd."Overhenheeftdetweededoodgeenmacht"(Openbaring20:6).Maarzijdiegeenvergiffenishebbengekregenopgrondvanhunberouwenhungeloofmoetendestrafvandeovertreding-"hetloonderzonde"-dragen.Zekrijgeneenstrafdieinduurenintensiteitverschilt"naardathunwerkenzijn1',maardiehoedanookuitlooptopdetweededood.DaarGodinzijnbarmhartigheidenrechtvaardigheiddezondarenonmogelijkinhunzondenkanredden,maaktHijeeneindeaanhunleven,datzedoorhunovertredingenhebbenverspeeldenwaarvoorzijonwaardigblekentezijn."Immersnogeenwijle,endegoddelozeisnietmeer;alsgijletopzijnplaats,danishijnietmeer."Zijzullenworden,alshaddenzijnooitbestaan"(Psalm37:10:Obadja16).Zokomtereeneindaandezondeenaanalhetverdrietendeverwoestingdiedaarhetgevolgvanzijn.

Deleerstellingdatdemensbewustisnadedood,isgebaseerdopdefundamenteledwalingvandenatuurlijkeonsterfelijkheid.DezeleerisnetzoalsdievandeeeuwigepijniginginstrijdmetdeBijbel,metderedeenmetonzegevoelensvanmenselijkheid.Volgensdepopulaireopvattingzijndeverlostenindehemelopdehoogtevanalleswaterhieropaardegebeurt,enmeerinhetbijzonder,vanhetlevenvanhunvriendendiezehebbenachtergelaten.

WatzegtdeBijbeloveraldezeonderwerpen?Davidzegtdatdemensindedoodgeenbewustzijnheeft."Gaatzijnademuit,dankeerthijwedertotdeaarde,tediendagevergaanzijnplannen"(Psalm146:4).Salomozegthetzelfde:"Delevendenwetentenminste,datzijstervenmoeten,maardedodenwetenniets"."Zowelhunliefdealshunhaatenhunnaijverzijnreedslangvergaan;enzijhebbennimmerdeelaaniets,datonderdezongeschiedt"."Alwatuwhandvindtomnaaruwvermogentedoen,doedat,wanterisgeenwerkofoverlegofkennisofwijsheidinhetdodenrijk,waarheengijgaat"(Prediker9:5,6,10).

Depopulairetheologenbewerendatdedodenindehemelzijn.ZezoudendeeeuwigezaligheidzijningegaanenGodmeteenonsterfelijketongloven.DePsalmdichterzegtechter:"WantindedoodisUwergeengedachtenis;wiezouUloveninhetdodenrijk?""NietdedodenzullendeHEREloven,niemandvanwieindestiltezijnneergedaald"(Psalm6:6;115:17).PetrusheeftopPinksterenverklaarddatdeaartsvaderDavid"éngestorvenénbegravenis,enzijngrafisbijonstotopdezedag"."WantDavidisnietopgevarennaardehemelen"(Handelingen2:29,34).

HetfeitdatDavidtotdeopstandinginhetgrafblijft,bewijstdatderechtvaardigennadedoodnietnaardehemelgaan.Davidzalalleendoorzijnopstanding,diemogelijkisomdatChristusookuitdedodenisopgestaan,eensaanderechterhandvanGodkunnenzitten.Pauluszegtinditverband:"Immers,indienergeendodenopgewektworden,danisChristusooknietopgewekt;enindienChristusnietisopgewekt,danisuwgeloofzondervrucht,danzijtgijnoginuwzonden.Danzijnookzij,dieinChristusontslapenzijn,verloren"(lKorintiërs15:16,18).Alsderechtvaardigenvierduizendjaarlangnahundoodrechtstreeksnaardehemelwarengegaan,zouPaulustochonmogelijkhebbenkunnenzeggendatindienergeenopstandingis"zij,dieinChristusontslapenzijn,ookverlorenzijn"?Erzoudangeenopstandingnodigzijn.ToenChristusophetpuntstondzijndiscipelenteverlaten,zeiHijhunnietdatzeHemspoedigweerzoudenontmoeten."Ikgaheenomuplaatstebereiden",hadHijgezegd."EnwanneerIkheengegaanbenenuplaatsbereidheb,komIkwederenzalutotMijnemen"(Johannes14:2,3).

Paulusdeeltonsookmee:"DeHerezelfzalopeenteken,bijhetroepenvaneenaartsengelenbijhetgeklankenerbazuinGods,nederdalenvandehemel,enzij,dieinChristusgestorvenzijn,zullenheteerstopstaan;daarnazullenwij,levenden,dieachterbleven,samenmethenopdewolkenineenoogwenkweggevoerdworden,deHeretegemoetindelucht,enzózullenwijaltijdmetdeHerewezen",1Tessalonicenzen4:16,17

Voordatiemandindewoningenvandeverlostenmaggaan,moetzijngevalzijnonderzochtenmoetenzijnkarakterenzijndadendoorGodzijnbeoordeeld.Allenzullenwordengeoordeeldopgrondvanhetgeenindeboekenstaatenzezullenopgrondvanhunwerkenwordenbeloond.

Ditoordeelvindtnietplaatsophetogenblikvanhunoverlijden.LetmaareensgoedopdewoordenvanPaulus:"Hijheefteendagbepaald,waaropHijdeaardbodemrechtvaardigzaloordelendooreenman,dieHijaangewezenheeft,waarvanHijvoorallenhetbewijsgeleverdheeftdoorHemuitdedodenoptewekken"(Handelingen17:31).Hierzegtdeapostelduidelijkdatereendag,dieinzijntijdnogindetoekomstlag,bepaaldiswaaropdewereldzalwordengeoordeeld.Johanneszegt:"Enikzagdedoden,degrotenendekleinen,staandevoordetroon,enerwerdenboekengeopend...endedodenwerdengeoordeeldopgrondvanhetgeenindeboekengeschrevenstond,naarhunwerken"(Openbaring20:12).

Maarwatvoorzinheefthettoekomstigeoordeelalsdedodenalhethemelsegelukgenietenofzittentekrimpenindevlammenvandehel.Zullenderechtvaardigennahetonderzoekvanhungevalopdeoordeelszittinghoren:"Wélgedaan,gijgoedeengetrouweslaaf...gaintothetfeestvanuwheer",terwijlzemisschienaleeuweninzijntegenwoordigheidzijn?WordendegoddelozenuitdeplaatsderpijnigingopgeroepenomhetoordeelvandeRechterderganseaardetehoren:"GaatwegvanMij,gijvervloekten,naarheteeuwigvuur"(Mattheüs25:21,41).NergensindeBijbelkanmenookmaarééntekstvindendiezegtdatderechtvaardigendirectnadedoodhunbeloningontvangenofdegoddelozenhunstrafkrijgen.

DeBijbelzegtdatzeslapentotdeopstandingsmorgen(1Tessalonicenzen4:14;Job14:10-12).Opdedagdat"hetzilverenkoordlosgemaaktendegoudenlampverbrokenwordt"(Prediker12:6),vergaandegedachtenvandemens.Zijdieinhetgrafneerdalen,gaanindestilte.Zewetennietsmeeroverhetgeenonderdezongeschiedt.(Job14:21).Devermoeiderechtvaardigenkenneneenzaligerust.Detijd-ofdienukortoflangduurt-ismaareenoogwenkvoorhen.ZeslapenenzullenuitdedodenwordenopgewektdoordebazuinGodsomdezaligeonsterfelijkheidintegaan:"Debazuinzalklinkenendedodenzullenonvergankelijkopgewektworden.

Enzodraditvergankelijkeonvergankelijkheidaangedaanheeft,enditsterfelijkeonsterfelijkheidaangedaanheeft,zalhetwoordwerkelijkheidworden,datgeschrevenis:Dedoodisverzwolgenindeoverwinning"(lKorintiërs15:52-54).Ophetogenblikdatzeuithundiepeslaapwordengewekt,beginnenzetedenkenvanafhetogenblikwaarzeopgehoudenzijn.Hunlaatstegevoelwasde

doodsangst.Hunlaatstegedachtewasdatzeonderdeheerschappijvandedoodkwamen.Wanneerzeuithetgrafverrijzen,zalhuneersteblijdegedachteweerklinkenindetriomfkreet:"Dood,waarisuwoverwinning?Dood,waarisuwprikkel?"(vers55).

34-Hetspiritisme

HetwerkvandeheiligeengelendatindeBijbelwordtbeschreven,iseenvoortreffelijkewaarheiddieelkevolgelingvanChristushoopgeeft.Maardebijbelseleeroverditonderwerpisverduisterdenvervormddoordedwalingenvandepopulairetheologie.Deleervandenatuurlijkeonsterfelijkheidderziel,dieinfeiteaandeheidensewijsbegeerteisontleendentijdensdeduisternisvandegroteafvalindechristelijkegeloofsleerisopgenomen,heeftdeduidelijkewaarheidvandeBijbeldatdedodennietswetengewoonverdrongen.Zeervelengelovennudatdegeestenvandedodendedienendegeestenzijndieuitgezondenwordentendienstevanhen,diehetheilzullenbeërven.ZegelovenditondanksdeverklaringenvandeBijbel,diezegtdatdeengelenalbestondenenbetrokkenwarenbijdegeschiedenisdermensheidvoordaterzelfsmaaréénmensgestorvenwas.

Deleerdatdemensnadedoodeenbewustlevenleidtenvooralhetgeloofdatdegeestenvandedodenterugkerenomdelevendentedienen,heeftdewegbereidvoorhetmodernespiritisme.AlsdedodenindetegenwoordigheidvanGodenvandeheiligeengelenwordentoegelatenenoneindigmeerwetendanvroegertoenzenogopaardewaren,waaromzoudenzedannietnaardeaardekunnenterugkerenomdelevendenteonderrichten?Alsdegeestenvandedodenrondomhunvriendenopaardezweven,zoalsdepopulairetheologenbeweren,waaromzoudenzedannietmethenincontactmogentredenomhentewaarschuwenvoorhetkwaadofomhentetroosteninhunverdriet?Hoekunnenzijdiegelovenineenbewustzijnnadedoodietsverwerpendatzebeschouwenalsgoddelijklichtdatwordtmeegedeelddoorverheerlijktegeesten?

Satankanditcommunicatiemiddel,datalsheiligwordtbeschouwd,gebruikenomzijndoelstellingenteverwezenlijken.Degevallenengelendiehemopzijnwenkenbedienen,verschijnenalsboodschappersuitdegeestenwereld.Terwijlhijzogenaamddelevendenincontactbrengtmetdedoden,oefentdevorstvanhetkwaadeenbetoverendeinvloeduitophungeest.Satankandegedaantevanhungestorvenvriendenvoordemensendoenverschijnen.Devervalsingisvolmaakt:debekendetrekken,dewoordenendestemwordenbuitengewoonnauwkeurignagebootst.Velenvindentroostindeverzekeringdathungeliefdendehemelsegelukzaligheidsmakenenvolgendwaalgeestenenleringenvanbozegeesten,zonderdatzijzichvaneniggevaar

bewustzijn.

WanneerSatanhenheeftovertuigddatdedodeninderdaadterugkerenommethentespreken,laathijookanderemensenverschijnendieonvoorbereidinhetgrafzijngedaald.Diebewerendandatzegelukkigzijnindehemelendatzeerzelfshogefunctiesbekleden.Zowordtdedwalingdatergeenonderscheidwordtgemaakttussenrechtvaardigenengoddelozenopgroteschaalverspreid.Dezogenaamdebezoekersuitdegeestenwereldgevensomsraadenwaarschuwingendiejuistblijkentezijn.Wanneerdemensenhenbeginnentevertrouwen,gaanzeovertothetverkondigenvanleerstellingendiehetgeloofindeBijbelhelemaalondermijnen.Terwijlzedeindrukwekkendatzeechtbelangstellinghebbenvoorhetwelzijnvanhunvriendenopaarde,suggererenzedegevaarlijkstedwalingen.Hetfeitdatzeenkeledingenzeggendiewaarzijn,ensomsookdetoekomstkunnenvoorspellen,geeftaanhunwoordeneenschijnvanbetrouwbaarheid.Zonementallozemensenhundwalingenzeergemakkelijkaanenbeschouwendiealsvanzelfsprekend,alsofhethiergingomdeheiligstewaarhedenvandeBijbel.Godswetwordtaandekantgezet,deGeestdergenadewordtversmaadenhetbloedvanhetverbondwordtalsietsonheiligsbeschouwd.DegeestenloochenendegodheidvanChristusenplaatsenzichzelfopdezelfdehoogtealsdeSchepper.ZozetdegroteopstandelingzijnstrijdtegenGod,dieindehemelbegonenalbijnazesduizendjaaropaardewordtgevoerd,voortineenanderevorm.

Velenbeschouwenspiritistischeverschijnselenalsbedrogofalseenhandigheidvanhetmedium.Hetisinderdaadwaardatbedrogvaakdoorgaatvooreenechteverschijning.Tochzijnerookonmiskenbareuitingenvanbovennatuurlijkekrachtgeweest.Hetgeheimzinniggeklopuitdebegintijdvanhetmodernespiritismewasniethetresultaatvanmenselijkehandigheidofsluwheid,maarwasweldegelijkhetwerkvanbozegeestendiedaardooréénvandemeestrampzaligemisleidingenhebbeningevoerd.Velenzullenindevalstriklopenomdatzedenkendathetspiritismeslechtsmenselijkbedrogis.Wanneerzeverschijnselenzullenziendiezewélalsbovennatuurlijkmoetenbeschouwen,zullenzezichlatenmisleidenendieaanvaardenalsdegrotekrachtGods.DezemensenhoudengeenrekeningmetdeuitsprakenvandeSchriftoverdewonderendieSatanenzijnmedewerkershebbengedaan.DoorsatanischekrachtkondendetovenaarsvanFaraohetwerkvanGodnabootsen.PauluszegtdatvóórdewederkomstvanChristuserweerzulkeuitingenvansatanischekrachtzullenzijn.DewederkomstvanChristuszalwordenvoorafgegaandoordewerkingdessatansmetallerleikrachten,tekenenenbedrieglijkewonderen,en

metallerleiverlokkendeongerechtigheid(2Tessalonicenzen2:9,10).DeapostelJohanneszegtinzijnbeschrijvingvandeduivelsekrachtdiezichindeeindtijdzalopenbaren:Enhetdoetgrotetekenen,zodathetzelfsvuuruitdehemeldoetnederdalenopdeaardetenaanschouwenvandemensen.Enhetverleidthen,dieopdeaardewonen,wegensdetekenen,diehemgegevenzijntedoen(Openbaring13:13,14).Indezetekstwordtnietalleenbedrogvoorzegd.DemensenwordenmisleiddoordewonderenwaartoedemedewerkersvanSataninderdaadinstaatzijnennietdoordedingenwaartoezeinstaatbewerentezijn.

Devorstvandeduisternis,diezijnintelligentiealzólanggebruiktomtemisleiden,pastzijnverleidingenmetgrotehandigheidaanvoormensenuitalleklasseneninalleomstandigheden.Aanontwikkeldeenbeschaafdemensenbiedthijhetspiritismeaaninzijnverfijnde,intellectuelevormenslaagteropdiemanierinveleninzijnvaltelokken.DeapostelJacobuszegtoverdewijsheidvanhetspiritisme:zijisnietdewijsheid,dievanbovenkomt,maarzijisaards,ongeestelijk,duivels(Jacobus3:15).

Deaartsbedriegerhoudtditechterverborgenwanneerhethempast.HijdieindewoestijnderverzoekingaanChristuskonverschijnen,bekleedmetdeglansvandehemelseserafs,komttotdemensenindemeestaantrekkelijkegedaante:alseenengeldeslichts.Hijmaaktzichaantrekkelijkvoorhetverstanddoorzijnverhevenonderwerpen;hijwerktopdeverbeeldingdoordezinneninverrukkingtebrengen;hijdoeteenberoepopdegevoelensdoorzijnwelsprekendeuiteenzettingenoverdeliefde.HijprikkeltdeverbeeldingtoteenhogevluchtenbrengtdemensenertoezichzóophuneigenwijsheidteberoemendatzeGodinhunhartverachten.Ditmachtigewezen,datdeVerlosserderwereldnaareenzeerhogebergkonbrengenenaldekoninkrijkenvandeaardeenhunheerlijkheidaanChristusogenkonlatenvoorbijgaan,zaldemensenzijnverleidingenvoorspiegelenopeenwijzediedezinnenvanallendienietdoorGodskrachtwordenbeschermdinverwarringzalbrengen.SatanmisleidtdemenseninonzetijdprecieszoalshijEvaindehofvanEdenheeftverleid:doorvleierij,doorhunverlangennaarverbodenkennisteprikkelen,doorhenaantezettentotzelfverheerlijking.Doordezezondenishijzelfgevallenenhijwildeondergangvandemensopdezelfdemanierbereiken:GijzultalsGodzijn,kennendegoedenkwaad,hadhijgezegd.(Genesis3:5).Hetspiritismeleertdatdemenshetschepselvandevooruitgangis;demensmoetvanafzijngeboortetotinalleeeuwigheidopgroeientotdeGodheid.Iederegeestmoetzichzelfoordelen,engeenander.Hetoordeelzalrechtvaardigzijnomdatmenoverzichzelfoordeelt...Detroonisbinneninu.Eenspiritistischleiderzei

eenstoenzijngeestelijkbewustzijnbegonteontwaken:Mijnmedemensenwarenallenniet-gevallenhalfgoden.Eenanderebeweert:ElkgoedenvolmaaktwezenisChristus.ZoheeftSataninplaatsvandegerechtigheidenvolmaaktheidvandeoneindigeGod-hetwarevoorwerpvanaanbidding-eninplaatsvandevolmaakterechtvaardigheidvanzijnwet-dewaremaatstafvoorhetgeendemenskanbereiken-dezondige,dwalendenatuurvandemensgesteldalshetenigevoorwerpvanaanbidding,deenigegrondvoorhetoordeelendeenigemaatstafvoorhetkarakter.Ditisvooruitgang,maarnietnaarboven,wèlnaarbeneden.

Hetiseenwetvanhetgeestelijkenintellectueellevendatwijdooraanschouwenwordenveranderd.Degeestpastzichgeleidelijkaanaandevoorwerpenwaarophijzichconcentreert.Degeestwordtzoalsdatgenewathijliefheeftenwaarvoorhijeerbiedheeft.Demenszalnooituitstijgenbovenzijneigenmaatstafvanreinheid,goedheidofwaarheid.Wanneerheteigen-ikhethoogsteideaalis,zalhijnooitietshogersbereiken,maarsteedsdieperwegzinken.AlleenGodsgenadekandemensverheffen.Alsdemensaanzichzelfwordtovergelaten,zalhijonvermijdelijkbergafwaartsgaan.

Delosbandigen,degenotzoekersendezinnelijkenaturenlerenhetspiritismeineenmindersubtielegedaantekennendandemensendiebeschaafderzijnenopeenhogerintellectueelpeilstaan.Inzijngroverevormenvindenzedatgenewatmeerinovereenstemmingismethunneigingen.Satanbestudeertalleswatwijstopdezwakheidvandemenselijkenatuur,hijletopdezondenwaartoeelkmensafzonderlijkgeneigdisenzorgterdanvoordatermeerdangenoegkansenzijnomdezeneigingtothetkwaadtebevredigen.Hijverleidtdemensentotonmatigheidindingendieopzichzelfwelgeoorloofdzijn.Doorhungebrekaanzelfbeheersingverzwakkenzeechterhunlichamelijke,verstandelijkeenzedelijkekrachten.Duizendenheefthijalinhetverderfgestortendoetdatnogaltijdomdatzezelftoegevenaanhunhartstochtenenopdiemanierhuneigenwezenverdierlijken.Omdekroonopzijnwerktezetten,verkondigthijdoorbemiddelingvandegeestendatwarekennisdemensbovenelkewetstelt,datwateris,goedis;datGodnietveroordeeltendatallezondendiezijnbedreven,onschuldigzijn.Wanneerdemenseneropdezemaniertoegebrachtwordentegelovendathunbegeertedehoogstewetis,datvrijheidgelijkstaatmetlosbandigheidendatdemensalleenaanzichzelfrekenschapmoetafleggen,hoevenweonsernietoverteverwonderendatverdorvenheidenzedenbederfoveralweligtieren.Ontelbaremensennemengretigdeleeraandiehuntoestaatdeingevingenvanhunzinnelijkharttevolgen.Debegeertenkrijgenvrijspel

omdatdeteugelsvandezelfbeheersingwordenlosgelaten.DeverstandelijkeengeestelijkevermogenswordenonderworpenaanhundierlijkeneigingenenSatansleepttriomfantelijkduizendenmensendiezichvolgelingenvanChristusnoemeninzijnnet.Maarniemandhoeftzichtelatenmisleidendoordebedrieglijkebeweringenvanhetspiritisme.Godheeftdewereldgenoeglichtgeschonkenomdevalstriktekunnenontdekken.Zoalsreedsisaangetoond,isdetheoriedietengrondslagligtaanhetspiritismeinstrijdmetdeduidelijkeuitsprakenvandeBijbel.DeBijbelzegtdatdedodennietsweten,dathunnagedachtenisisvergeten.Zehebbengeendeelaanietsdatonderdezongeschiedtenzewetennietsvandevreugdeofhetverdrietvanhendiezeopaardezoliefhadden.

BovendienheeftGodelkzogenaamdcontactmetdegeestenvanoverledenenuitdrukkelijkverboden.IndedagenvandeHebreeënwasereengroepmensendienetzoalsdespiritistenvanvandaagbeweerdendatzeincontactkondentredenmetdedoden.MaardeBijbelzegtdatdewaarzeggendegeesten,zoalsdezebezoekersuitanderewereldenwordengenoemd,geestenvanduivelenzijn.(ZieNumeri25:1-3;Psalm106:28;1Korintiërs10:20;Openbaring16:14).Godhaddeomgangmetwaarzeggendegeesteneengruwelgenoemd.Wiezicheraanschuldigmaaktewerdmetdedoodgestraft.(Leviticus19:31;20:27).Inonzetijdwordtzelfshetwoordhekserijmetminachtinguitgesproken.DebeweringdatmensencontactkunnenhebbenmetbozegeestenwordtalseenfabeluitdedonkereMiddeleeuwenbeschouwd.Maarhetspiritismedathonderdduizenden,jazelfsmiljoenenbekeerlingenmaakt,datdoorgedrongenisinwetenschappelijkekringen,datdekerkenisbinnengeslopen,dataanvaardisinregeringskringenenzelfsindepaleizenvankoningen-ditreusachtigebedrogisslechtseenherlevingineennieuwegedaante,vandevroegerveroordeeldeenverbodenzwartekunst.

Alsergeenanderbewijswasvoordewareaardvanhetspiritisme,zouhetvoordechristenalvoldoendemoetenzijnalshijwistdatdegeestengeenonderscheidmakentussenrechtvaardigheidenzonde,tussendeedelsteenzuiversteapostelenvanChristusendemeestverdorvendienarenvanSatan.Doorzijnbeweringdatdediepstgezonkenmensenindehemelzijnendaarhogepositiesbekleden,verkondigtSatanaandewereld:Hetdoeterniettoehoeverdorvenjebent;hetmaaktnietsuitofjegelooftofnietgelooftinGodendeBijbel.Leefermaaroplos,zoalsjezelfwil,jekomttochindehemel.Infeiteverkondigendespiritisten:Iederdiekwaaddoet,isgoedindeogendesHERENenaanhenheeftHijeenwelgevallen;waarisandersdeGodvanhetrecht?(Maleachi2:17).

GodsWoordzegt:Weehundiehetkwadegoednoemenenhetgoedekwaad;dieduisternisvoorstellenalslichtenlichtalsduisternis(Jesaja5:20).Dezemisleidendegeestendoenzichvooralsapostelen,maarzelatenhenalleswatzehieropaardeonderinspiratievandeHeiligeGeesthebbengeschreven,gewoontegenspreken.ZeloochenendegoddelijkeoorsprongvandeBijbelenondermijnenopdiemanierhetfundamentvandehoopvandechristenendovenhetlichtdatdewegnaardehemelaanwijst.SatanleertdewerelddatdeBijbelhetresultaatisvanmenselijkeverbeelding,eenboekdatalleengoedgenoegisvoordemensheidineenlagerontwikkelingsstadium,datnunieternstigmoetwordengenomenengerustopzijkanwordengezetomdathetverouderdis.HijzorgtdanwelvoorspiritistischeverschijnselentervervangingvanGodsWoord.

Ditiseentechniekdiehijvolledigbeheerst.Doorditmiddelkanhijdewereldlatengelovenwathijwil.HetBoekdathemenzijnvolgelingenzalveroordelen,plaatsthijopdeachtergrond,precieswaarhijhethebbenwil.DeVerlosserderwereldverlaagthijtoteengewoonmens.ZoalsdeRomeinsesoldaten,diedewachthieldenbijhetgrafvanJezusdeleugenverspreiddendiedepriestersenoudstenhunindemondhaddengelegdomdeopstandingvanChristusteloochenen,doenookzijdieinspiritistischeverschijnselengelovenalsofernietswonderbaarlijksisgeweestinhetlevenvanJezus.NadatzijopdiemaniergeprobeerdhebbenomChristusnaardeachtergrondteverschuiven,vestigenzedeaandachtophuneigenwonderenenbewerenzedathunwonderendievanChristusverreovertreffen.Hetiseenfeitdathetspiritismeopditogenblikeengedaanteverwisselingondergaat:hetheefteenchristelijkkleedjeaangedaanenverbergttegelijkertijdenkelevanzijnmeestverwerpelijkekenmerken.Demensenhebbenechteraljarenzijnuitsprakenenuitingeningehoorzalenenindeperskunnenhorenenzienwaardoorzijzijnwareaardgoedkennen.Menkanzijnleernietontkennenofverbergen.

Inzijnhuidigevormkanhetspiritismenietmééraanspraakopverdraagzaamheidmakendanvroegerenhetisinfeitegevaarlijkeromdatdemisleidinggeraffineerderis.TerwijlhetvroegerChristusendeBijbelverwierp,beweerthetnuallebeiteaanvaarden.MaardeBijbelwordtuitgelegdopeenmanierdieindesmaakvaltbijdeniet-wedergeborenmens,terwijlzijnernstigeenbelangrijkewaarhedeninhoudsloosgemaaktworden.MennoemtdeliefdebelangrijksteeigenschapvanGod,maarzewordtgedegradeerdtotsentimentalisme,datweinigonderscheidmaakttussengoedenkwaad.Godsrechtvaardigheid,zijnafkeervandezondeendeeisenvanzijnheiligewet

wordengewoonnietgenoemd.MenleertdemensendeTienGebodenalseendodeletterbeschouwen.Aantrekkelijke,betoverendefabeltjesleggenbeslagopdezinnenenzettendemensenertoeaandeBijbelteverwerpenalsdebronvanhungeloof.Christuswordtnetalsvroegernietaanvaard,maarSatanheeftdemensenzóverblinddatzehetbedrognieteensmeermerken.Erzijnmaarweinigmensendiezichrekenschapgevenvandemisleidendekrachtvanhetspiritismeenvanhetgevaardatmenlooptwanneermenonderzijninvloedkomt.Velenhoudenzichermeebezigomhunnieuwsgierigheidtebevredigen.Zegelovenernietechtinenzezoudenhuiverenalshettothendoordrongdatzezicheigenlijkaandemachtvandegeestenovergeven.Maarzewagenzichopverbodenterreinendemachtigeverdelgeroefentzonderdatzijhetwillenzijnmachtoverhenuit.Alszeereenmaaltoegebrachtzijnhungeestaanzijnleidingteonderwerpen,houdthijhengevangen.Zijkunnenzichonmogelijkuiteigenkrachtlosmakenuitdebetovering.AlleendekrachtvanGod,diewordtgeschonkeninantwoordopeenoprechtgebed,kandezeverstriktezielenbevrijden.Allendietoegevenaanzondigekaraktertrekkenofopzettelijkeenbepaaldezondekoesteren,lokkendeverleidingvanSatanuit.ZijmakenzichlosvanGodenvandebeschermendezorgvanzijnengelen.Wanneerdebozemetzijnverleidingenkomt,zijnzeweerloosenwordenzeeengemakkelijkeprooi.Zijdiezichopdezemanieronderzijnheerschappijstellen,beseffennietwatermethenzalgebeuren.Wanneerdeverleiderhunnederlaagheeftbewerkt,zalhijzegebruikenomophunbeurtandereninhetverderftestorten.

DeprofeetJesajazegt:Enwanneermentotuzegt:Vraagtdegeestenvandodenendewaarzeggendegeesten,diedaarpiepenenmompelen-zaleenvolknietzijnGodvragen?Zalmenvoordelevendendedoden(vragen)?Totdewetentotdegetuigenis?Voorwienietspreektnaarditwoord,isergeendageraad(Jesaja8:19,20).Alsdemensendewaarheidoverdenatuurvandemensendetoestandvandedoden,diezoduidelijkindeBijbelwordenuiteengezet,haddenaanvaard,zoudenzijindeuitsprakenenverschijningenvanhetspiritismehetwerkvanSatan,metalzijnkrachten,tekenenenbedrieglijkewonderenhebbengezien.Maardemensenwillendevrijheiddiehetvleselijkehartzodierbaarisnietprijsgevenenzewillengeeneindmakenaandezondediezijzograagkoesterenendaaromsluitenzehunogenvoorhetlicht,enlevenverderzonderachtteslaanopdewaarschuwingen,terwijlSatanheninzijnnettenverstriktenzijzijnprooiworden.Omdatzijdeliefdetotdewaarheidnietaanvaardhebben,waardoorzijhaddenkunnenbehoudenworden(...)daaromzendtGodhuneendwaling,diebewerkt,datzijdeleugengeloven(2Tessalonicenzen2:10,11).

Wiezichtegenhetspiritismeverzet,bestrijdtnietalleendemensen,maarookSatanenzijnengelen.Hijstrijdttegendeoverheden,tegendemachten,tegendewereldbeheersersdezerduisternis,tegendebozegeesteninhemelsegewesten.Satanzalgeenduimbreedwijken,tenzijhijwordtteruggedrevendoordekrachtvanhemelseboodschappers.GodsvolkmoethemnetzoalsJezustegemoetkunnentredenmetdewoorden:Erstaatgeschreven.SatankannunetzoalsindedagenvanChristusdeBijbelaanhalenenhijzaldeSchriftverdraaienomzijnmisleidingenkrachtbijtezetten.Wieindezegevaarlijketijdstandwilhouden,moetzelfbegrijpenwatdeBijbelzegt.Velenzullenwordengeconfronteerdmetgeestenvanduivelendieindegedaantevanoverledenfamilieledenofvriendenverschijnenendegevaarlijksteketterijenverkondigen.Dezegeestenzullenonzegevoelensvanmedelevenaansprekenenwonderenverrichtenomhunbeweringengeloofwaardigertemaken.Wijmoetenklaarstaanomzetebestrijdenmetdebijbelsewaarheiddatdedodennietswetenendatdeverschijningendusgeestenvanduivelenzijn.Wijstaanvlakvoordeurederverzoeking,dieoverdegehelewereldkomenzal,omteverzoekenhen,dieopdeaardewonen(Openbaring3:10).WienietstevigstaatinhetgeloofendaarvoornietsteuntophetWoordvanGodzalwordenmisleidenoverwonnen.Satanwerktmetallerleiverlokkendeongerechtigheidomdemenseninzijnmachttekrijgenenzijnmisleidingenzullenhoelangerhoemeertoenemen.Hijkanzijndoelechteralleenbereikenalsdemenseningaanopzijnverzoekingen.Zijdieoprechtzoekennaardewaarheidenernaarstrevenhunlevendoorgehoorzaamheidtereinigenenhunuiterstebestdoenomzichvoortebereidenopdestrijd,zullenindeGodderwaarheideensterkeverdedigingvinden.OmdatgijhetbevelbewaardhebtomMijteblijvenverwachten,zalookIkubewaren(vers10),luidtdebeloftevanChristus.GodzoueerderiedereengeluitdehemelzendenomzijnvolktebeschermendandatHijzoutoelatendatéénmensdieopHemvertrouwtdoorSatanwordtoverwonnen.

DeprofeetJesajabeschrijftdevreselijkemisleidingwaarvandegoddelozenhetslachtofferzullenworden.ZezullenzichveiligwanenvoordeoordelenGodsenzeggen:Wijhebbeneenverbondmetdedoodgeslotenenmethetdodenrijkeenverdraggemaakt;wanneerdevoortstormendegeseldoortrekt,zalhijonsnietbereiken,wantwijhebbenleugentotonzeschuilplaatsgesteldeninbedrogonsverborgen(Jesaja28:15).Totdezegroepbehorenzijdiezichinhunhardnekkigeonboetvaardigheidtroostenmetdeverzekeringdatdezondarennietzullenwordengestraft,datallemensen,hoeverdorvenzeookzijn,indehemelzullenkomenomzoalsGodsengelenteworden.Zijdiedewaarheidverwerpendie

GodheeftgeschonkenomderechtvaardigenindetijdderbenauwdheidtebeschermeneninplaatsdaarvandeleugensvanSatan,datwilzeggendemisleidendebeloftenvanhetspiritisme,aannemen,zijnvolopbezigeenverbondmetdedoodtesluiteneneenverdragmethetdodenrijktemaken.

Deblindheidvanonzemedemensenisgewoononvoorstelbaar.DuizendenverwerpenhetWoordvanGodomdatzeerzogenaamdnietinkunnengeloven,maarzenemendemisleidingenvanSatanwelvolvertrouwenaan.Twijfelaarsenspottershekelendemensendieijverenvoorhetgeloofvandeprofetenenapostelen,endrijvendespotmetdeplechtigeverklaringenvandeBijbeloverChristus,hetverlossingsplanendevergeldingdiezalkomenoverhendiedewaarheidverwerpen.Zedoenalsofzeergveelmedelijdenhebbenmetdemensendiezóbekrompen,simplistischenbijgelovigzijndatzedeeisenvanGoderkennenendegebodenvanzijnwetgehoorzamen.Zeleggenzoveelzelfverzekerdheidaandedagendoenalsofzeinderdaadeenverbondmetdedoodhebbengeslotenenmethetdodenrijkeenverdraghebbengemaakt-alsofzeeenonneembareenondoordringbareverschansingtussenzichzelfendewraakvanGodhaddenopgeworpen.Nietskanzevreesinboezemen.Zehebbenzichzóvolkomenaandeverleiderovergegeven,zezijnzónauwmethemverbondenenzezijnzósterkdoordrongenvanzijngeest,datzenietinstaatzijnenooknietgeneigdzijnzichuitzijnstrikkenlostemaken.Satanheeftzichlangvoorbereidopzijnlaatstepogingomdewereldtemisleiden.HetfundamentvanzijnwerkwerdgelegdtoenhijEvaindehofvanEdenverzekerde:Gijzultgeenszinssterven.Tendage,datgijdaarvaneet,zullenuwogengeopendworden,engijzultalsGodzijn,kennendegoedenkwaad(Genesis3:4,5).Geleidelijkheefthijdeweggebaandvoorzijnmeesterstukderverleiding:hetspiritisme.Hijheeftzijnplannennogniethelemaaluitgevoerd,maardatzalwelgebeurenwanneerzijntijdbijnahelemaalvoorbijis.Deprofeetheeftgezegd:Enikzag(...)drieonreinegeestenkomen,alskikvorsen...hetzijngeestenvanduivelen,dietekenendoen,welkeuitgaannaardekoningendergehelewereld,omhenteverzamelentotdeoorlogopdegrotedagvandealmachtigeGod(Openbaring16:13,14).Degehelewereldzalmeegesleeptwordenindegelederenvandezemisleiding,maarzijdiebewaardwordendoordekrachtvanGodendoorhetgeloofinzijnWoordzullenontkomen.Demensenlatenzichsnelinslaapsussendooreengevoelvanzekerheid.DitzalhunnoodlottigwordenenzezullenpasuithunslaapwakkerschrikkenwanneerGodsgramschapwordtuitgestort.

Godheeftgezegd:EnIkzalhetrechttotmeetsnoermakenendegerechtigheid

totpaslood;endehagelzaldeleugenschuilplaatswegvagenenhetwaterzaldetoevluchtwegspoelen.Danzaluwverbondmetdedooduitgewistwordenenuwverdragmethetdodenrijkzalgeenstandhouden;wanneerdevoortstormendegeseldoortrekkenzal,danzultgijdaardoorvertraptworden(Jesaja28:17,18).

35-Degewetensvrijheidbedreigd

Deprotestantenstaantegenwoordigveelpositievertegenoverhetrooms-katholicismedanvroeger.Indelandenwaarderooms-katholiekennietindemeerderheidzijnendeaanhangersvandepauseenverzoenendehoudingaannemenomhuninvloedssfeeruittebreidenheersteengroeiendeonverschilligheidtegenoverdeleerstellingendiedeprotestantsekerkenscheidenvanhetpausdom.HoelangerhoemeermensenvindendatwijopdebelangrijkepuntentochnietzóveelvanelkaarverschillenalsmenweldenktendateenbeetjetoegeeflijkheidvanonzekantzalbijdragentoteenbetereverstandhoudingmetRome.Vroegersteldendeprotestantendegewetensvrijheid,diezoduurisbetaaldergopprijs.ZijleerdenhunkinderenhetpausdomteverafschuwenenzewarenervanovertuigddatzeGodniettrouwwarenalszehetopeenakkoordjeprobeerdentegooienmetRome.Maarerisintussenveelveranderd!

Deverdedigersvanhetpausdombewerendatmenderooms-katholiekekerkonrechtvaardigheeftbehandeldendeprotestantenzijngeneigddezevoorstellingvanzakenovertenemen.Velenzeggendathetnietrechtvaardigisalsmendekerkvanvandaagbeoordeeltopgrondvandegruwelenenabsurditeitendiehaarheerschappijgedurendedeeeuwenvanonwetendheidenduisternishebbengekenmerkt.ZijverontschuldigenhaargruwelijkewreedheidmethetargumentdatzehetgevolgwasvandebarbaarsheidvandiedagenenwijzeneropdatRomeonderinvloedvandemodernebeschavingisveranderd.

Dezemensenvergetenblijkbaardatdezetrotsemachtalachthonderdjaarlangbeweertdatzeonfeilbaaris.Zeheeftdezeaanspraaknooitopgegeven,maarheeftdieindenegentiendeeeuwmetmeernadrukdanooittevorenvastgelegdenuitgesproken.RomekandebeginselendiehaarbeleidinvroegereeeuwenhebbenbepaaldnietontkennendaarzebeweertdatdekerknooitheeftgedwaaldenvolgensdeHeiligeSchriftooknooitzaldwalen"(JohnL.vonMosheim,In-stitutesofEcclesiasticalHistory,b.3,century11,part2,Ch.2,sec9,note17).

Derooms-katholiekekerkzalhaaraanspraakoponfeilbaarheidnooitopgeven.Alleswatzegedaanheefttijdensdevervolgingenvanhendiehaardogma'sverwierpen,beschouwtzealsjuist.ZouRometrouwensnietopdezelfdemaniertewerkgaanalszedaarweerdekanstoekreeg?Alsdebeperkingendienudoordeburgerlijkeoverheidwordenopgelegd,zoudenwordenopgehevenenals

Romeweerinhaarvroegeremachtzouwordenhersteld,zoumenzienhoevlugderooms-katholiekekerkweertotonderdrukkingenvervolgingzouovergaan.

EenbekendschrijverzegthetvolgendeoverdehoudingvanhetpausdomtegenoverdegewetensvrijheidenoverdegevarendiemetnamedeVerenigdeStatenbedreigenalsderooms-katholiekenhunbeleidkunnendoordrukken:Velenzijngeneigdelkevreesvoorhetrooms-katholicismeindeVerenigdeStatentoeteschrijvenaanfanatismeofkinderachtigheid.Diemensenkunnennietsontdekkeninhetkarakterendehoudingvanhetroomsesysteemdatinstrijdismetonzevrijeinstellingenenziennietsonheilspellendsindegroeivandiekerk.Latenwedaaromeerstenkelegrondbeginselenvanonzeregeringsvormvergelijkenmetdievanderooms-katholiekekerk.

DegrondwetvandeVerenigdeStatenwaarborgtdegewetensvrijheid.Nietswordtmeeropprijsgesteldennietsiszófundamenteel.PausPiusIXheeftinzijnencycliekvan15augustus1854gezegd:Deabsurdedwaalleringenenhetgeraaskalterverdedigingvandegewetensvrijheidzijndegruwelijkstedwaling-eenplaagdiemeerdanalleanderemoetwordengevreesdineenstaat".Dezelfdepausheeftinzijnencycliekvan8december1864eenbanvloekuitgesprokenoverhendiegewetensvrijheidengodsdienstvrijheidverdedigen",alsookoverallendiebewerendatdekerkgeengeweldmaggebruiken."

DevreedzametoondieRomeindeVerenigdeStatenaanslaat,betekentnietdatzenueenanderementaliteitheeft.Zeisverdraagzaam,waarzeindeminderheidis.BisschopO'Connorheeftgezegd:Wijduldendegodsdienstvrijheidalleentothetogenblikdathettegenovergesteldezondergevaarvoorderooms-katholiekewereldkanwordeningesteld"...DeaartsbisschopvanSt.Louisheefteensgezegd:Ketterijenongeloofzijnmisdaden.InChristelijkelanden,zoalsbijvoorbeeldItaliëenSpanje,waarallemensenrooms-katholiekzijnenwaarderooms-katholiekegodsdiensteenwezenlijkonderdeelisvandewetgevingvanhetland,wordenzeookbestraftzoalselkeanderemisdaad"...

Iederekardinaal,aartsbisschopenbisschopinderooms-katholiekekerklegteeneedvantrouwafaandepaus,waarindevolgendewoordenwordengebruikt:ketters,scheurmakersenrebellentegenonzeheer(depaus),oftegenzijnvoornoemdeopvolgers,zalikmetalmijnkrachtvervolgenenbestrijden"(JosiahStrong,OurCountry,ch5,par.2-4).

Hetiseenfeitdaterwarechristenenzijninderooms-katholiekekerk.

DuizendenmensenindiekerkdienenGodvolgenshetbestelichtdatzijhebben.ZijmogendeBijbelnietlezenenkunnendaaromdewaarheidnietlerenkennen.Zehebbennooithetverschilgezientusseneenspontanegodsdiensteneengodsdienstdieslechtsbestaatuitvormenenceremoniën.Godzietvolbarmhartigheidentederheidneeropdezemensen,diezijngrootgebrachtineenmisleidendenonbevredigendgeloof.Hijzalstralenvanhetlichtlatendoordringenindedichteduisternisdiehenomringt.HijzalhundewaarheidzoalsdieinJezusis,openbaren,envelenzullenzichbijGodsvolkaansluiten.Maarhetrooms-katholiekesysteemistegenwoordignietméérinharmoniemethetevangelievanChristusdaninwelkevroegereperiodevanzijngeschiedenisook.Deprotestantsekerkenverkereningroteduisternis,wantanderszoudenzedetekenendertijdenwelonderscheiden.Derooms-katholiekekerkheeftgrootseplannenenbestrijkteenzeergrootgebied.Zegebruiktelkmiddelomhaarinvloedssfeerenhaarmachttevergrotenvoordezwarestrijdomweerdewereldheerschappijtekrijgen,opnieuwtotvervolgingenovertegaanenomalleswathetprotestantismetotstandheeftgebrachttevernietigen.Hetrooms-katholicismewintoveralterrein.Kijkmaarnaarhettoenemendaantalrooms-katholiekekerkenenkapelleninprotestantselanden.Denkmaaraandepopulariteitvanrooms-katholiekehogescholenenseminariesinAmerika,dieookdoorprotestantenopgroteschaalwordengesteund.DenkmaaraandegroeivanhetritualismeinEngelandenaandevelemensendietothetrooms-katholicismeovergaan.Ditalleszoudeverdedigersvandezuiverebeginselenvanhetevangeliemoetenverontrusten.

Deprotestantenhebbenhetmethetpausdomopeenakkoordjegegooidenhebbenhetgesteund.Zehebbencompromissengeslotenentoegevingengedaanwaarzelfsderooms-katholiekenverbaasdoverstaanendiezegewoonnietkunnenbegrijpen.Demensensluitenhunogenvoordewareaardvanhetrooms-katholicismeenvoordegevarendiezoudenvoortvloeienuitdeheerschappijvanderooms-katholiekekerk.Zemoetenwordenwakkergeschudompaalenperktestellenaandevooruitgangvandezeuiterstgevaarlijkevijandvandeburgerrechtenendegodsdienstvrijheid.

Talvanprotestantendenkendathetrooms-katholicismenietaantrekkelijkisendatderooms-katholiekeeredienstbestaatuitsaaie,inhoudslozeceremoniën.Maarhierinvergissenzezichdeerlijk.Hoewelhetrooms-katholicismeisgebaseerdopmisleiding,ishettochgeengrofenonhandigbedrog.Deeredienstvanderooms-katholiekekerkiszeerindrukwekkend.Deprachtenpraalendeplechtigeritenbetoverendezinnenvandemensenenleggenhetzwijgenopaan

destemvanderedeenhetgeweten.Deogenwordengestreeld.

Prachtigekerken,indrukwekkendeprocessies,goudenaltaren,metjuwelenbezetteschrijnen,prachtigeschilderijenenbuitengewoonmooiebeeldensprekendezinvoorschoonheidergaan.Ookhetoorwordtgestreeld.Demuziekisonovertroffen.Derijkeklankenvanhetorgeldiezichverenigenmethetgezangvanvelestemmenstijgenopnaardemachtigekoepelsenweerklinkentussendedoorpijlersgedragenzijbeukenvanhaarenormekathedralen:ditmoetdemensenwelmeteerbiedenontzagvervullen.Dezeprachtenpraalendezeceremonies,dieslechtsdespotdrijvenmethetverlangenvandezieldiedezondebeuis,zijnslechtshetbewijsvanhaarinnerlijkeverdorvenheid.DegodsdienstvanChristusheeftzulkeattractiesnietnodig.Inhetlichtdatstraaltvanhetkruisverschijnthetwarechristendomzózuiverenlieflijkdatgeenen-keleuiterlijkesierzijninnerlijkewaardenogkanverhogen.Godsteltalleenheiligheidenzachtmoedigheidopprijs.

Eenschitterendestijlisnietnoodzakelijkeenbewijsvanzuivere,verhevengedachten.Verhevenkunstopvattingeneneenzeerverfijndesmaakkomenvaakvoorbijmensendiewereldsgezindenzinnelijkzijn.Satangebruiktditallesvaakomdemensendebehoeftenvandezielenhettoekomstige,eeuwigeleventelatenvergeten,omzelostemakenvanhunoneindigeHelperenzealleenvoordezewereldtelatenleven.

Eengodsdienstvanuiterlijkhedenisaantrekkelijkvoorhetniet-wedergeborenhart.Deprachtenpraalvanderooms-katholiekeeredienstoefenteenverleidende,betoverendekrachtuitdievelenmisleidt.Zegaanderooms-katholiekekerkdanbeschouwenalsdeenigepoortnaardehemel.AlleenzijdiezeervaststaanophetfundamentvandewaarheidenwierhartisvernieuwddoorGodsGeest,zullenbestandzijntegenhaarinvloed.DuizendendieChristusnietdooreigenervaringhebbenlerenkennen,zullenweldevormenvandegods-vruchtovernemen,maardekrachtdaarvanmissen.Zo'ngodsdienstheeftdemassajuistnodig.

Derooms-katholiekekerkheeftzichhetrechttoegeëigendomzondentevergeven.Daaromvindenveelrooms-katholiekenhetnietzoergalszijzondigen.Menkanalleenvergiffeniskrijgendoordebiecht.Voorvelenisditeigenlijkookeenvrijbriefomtezondigen.Wieneerknieltvooreengevallenmensendeverborgengedachtenenoverleggingenvanzijnhartopbiecht,verlaagtzichzelfenelkegoedeneigingdieinhemis.Alsmenzijneigenzonden

blootlegtaaneenpriester-eenfeilbare,zondigesterveling,dieheelvaakverdorvenisdoorwijnenlosbandigheid-verlaagtmenzichzelfenbezoedeltmenbijgevolgzichzelf.DaardepriesteralsvertegenwoordigervanGodwordtbeschouwd,vormendemenseneengodsbeelddatgebaseerdisopdemensinzijngevallentoestand.Dezeonterendebiechtvanmenstotmensisdegeheimebronwaaruitveelvanhetkwaadisgevloeiddatdewereldbesmeurtenhaarrijpmaaktvoordeuiteindelijkevernietiging.TochzaliemanddiemetzichzelfingenomenislieverbijeenanderestervelinggaanbiechtendanzijnzielvoorGodblootteleggen.Demensdoetlieverboetevoordezondedandathijmetdezondebreekt.Hetisgemakkelijkerhetvleestekastijdenmeteenruwepij,geselingenknellendeketenendandevleselijkelustentekruisigen.DevleselijkemensdraagtlievereenzwaarjukdanhetjukvanChristus.EriseenopvallendegelijkenistussendekerkvanRomeendeJoodsegemeentetentijdevanChristus'eerstekomst.TerwijldeJodeninhetgeheimelkbeginselvanGodswetmetvoetentraden,hieldenzezichvoorhetoogvandemensenstiptaanhaargebodenenverzwaardendiebovendiennogmeteisenenoverleveringen,zodathetmoeilijkwaszenateleven.ZoalsdeJodenbeweerdendatzedewetgehoorzaamden,bewerenderooms-katholiekendatzehetkruisvereren.ZevererenhetsymboolvanChristus'lijden,terwijlzeChristusinhunlevenverloochenen.

Rooms-katholiekenbrengenkruisenaanophunkerken,altarenengewaden.Overalzietmenhetkruisteken.Overalwordthetuiterlijkgeëerdenverheerlijkt.MaardeleervanChristuswordtbegravenondereenhoopzinlozetradities,verkeerdeinterpretatiesenstrengevoorschriften.DewoordenvandeHeilandoverdefanatiekeJodengeldennogveelmeervoordeleidersvanderooms-katholiekekerk:Zijbindenzwarelastenbijeenenleggendieopdeschoudersdermensen,maarzelfwillenzijzemethunvingernietverroeren"(Matteüs23:4).OprechtegelovigenvrezendagennachtvoordegramschapvaneenbeledigdeGod,terwijltalvankerkelijkeleidersinweeldeenzingenotleven.

Devereringvanbeeldenenrelikwieën,hetaanroepenvanheiligenendeverheerlijkingvandepauszijnlistenvanSatanomdemensenvanGodenvanzijnZoonafteleiden.HijwilhunondergangbewerkenendaaromprobeerthijhunaandachtafteleidenvanChristus,deenigewegterzaligheid.HijzorgtvoorallerleidingendiedeplaatsmoeteninnemenvanHemdiegezegdheeft:KomttotMij,allendievermoeidenbelastzijt,enIkzalurustgeven"(Matteüs11:28).

SatanprobeertvoortdurendeenverkeerdbeeldtegevenvanGodskarakter,vandezondeenvandewarebelangendieindegrotestrijdophetspelstaan.ZijndrogredenendoenafbreukaandeeisenvanGodswetengevendemenseenvrijbriefomtezondigen.

TerzelfdertijdzorgthijervoordatzeeenverkeerdideevanGodkrijgenenmeermetvreesenhaatdanmetliefdenaarHemopzien.DewreedheiddieeigenisaanzijnkarakterwordtaandeScheppertoegeschreven.Dezewreedheidkrijgtgestalteinverschillendegodsdienstenenkomttotuitinginverschillendevormenvanaanbidding.ZowordendemensenverblindenkanSatanzegebruikenomtegenGodtestrijden.DoordezeverkeerdevoorstellingvanGodskarakterzijndeheidenengaangelovendatzemensenoffersmoetenbrengenomGodgunstigtestemmenendaardoorzijnerindeverschillendevormenvanafgodendienstgruwelijkewreedhedenbedreven.Derooms-katholiekekerk,diedevormenvanhetheidendomenvanhetchristendominzichverenigtennetzoalshetheidendomdemenseneenverkeerdbeeldvanGodgeeft,heeftevenwredeenafschuwelijkemisdadengepleegd.ToenRomedeopperheerschappijvoerde,warenermartelwerktuigenomdemensentedwingenhaarleerteaanvaarden.Wiehaaraansprakennietwildeerkennen,moestmaarnaardebrandstapel.Erzijnzoveelmoordengepleegddatmenhetjuisteaantalpaszalkennenwanneerzeinhetoordeelaanhetlichtwordengebracht.Kerkelijkegezagsdragershebbenonderleidingvanhunleermeester,Satan,gezochtnaarmiddelenomhunslachtofferszovreselijkmogelijktefolterenzonderdatzijdaaronderbezweken.Invelegevallenwerdendezeduivelsepraktijkensteedsopnieuwherhaaldtotaandeuiterstegrensvanwateenmenskanverdragenzodatdestrijdwerdopgegevenendegemarteldededoodalseenuitkomstbeschouwde.

DatwashetlotvandetegenstandersvanRome.Voorhaareigenaanhangershadzijdetuchtvandegeseling,hetvastenendekastijdinginelkedenkbare,weerzinwekkendevorm.Omdegunstvandehemelteverwerven,overtradendeboetelingenGodswettendoordewettenvandenatuurteschenden.MenleerdehundebandenteverbrekendieGodheeftingesteldomhetverblijfvandemensopaardeaangenamertemaken.Opdekerkhovenliggenmiljoenenslachtoffersdietijdenshunleventevergeefshunliefdeenelkegedachteofelkgevoelvangenegenheidvoorhunmedemensenhebbenonderdrukt,omdatdezeuitingenGodenietwelgevallig"zoudenzijn.

AlsweeniginzichtwillenkrijgenindenooitaflatendewreedheiddieSataneeuwenlangaandedaggelegdheeft-nietonderdemensendienognooitover

Godhebbenhorenspreken,maarinonzechristelijkewereld-danhoevenwemaardegeschiedenisvanderooms-katholiekekerktebestuderen.Devorstvanhetkwaadbereiktzijndoeldoormiddelvanditreusachtigestelselvanmisleiding:hiermeebeledigthijGodenbrengthijrampenoverdemensheid.Wanneerwezienhoegoedhijerinslaagtzichtevermommenenwatzijnwerkkandoendoorbemiddelingvandeleidersvanderooms-katholiekekerk,kunnenwebeterbegrijpenwaaromhijzo'ngroteafkeervandeBijbelheeft.AlsmenditBoekleest,leertmendebarmhartigheidenliefdevanGodkennen.HetwordtdanduidelijkdatGoddemensengéénvandiezwarelastenoplegt.Godvraagtslechtseenverbrokengeest,eenverbrokenenverbrijzeldhart.

Christusheefttijdenszijnlevenopaardenooitgezegddatmannenenvrouwenzichinkloostersmoetenopsluitenomzichvoortebereidenopdehemel.Hijheeftnooitgeleerddatliefdeengenegenheidmoetenwordenonderdrukt.HethartvandeHeilandvloeideovervanliefde.Naarmatedemensdemorelevolmaaktheidmeerbenadert,destefijnerwordenzijngevoelens,destescherperziethijdezondeendestegroterwordtzijnmedelevenmetdegekweldemens.DepausbeweertweldathijdestedehoudervanChristusis,maarkanzijnkarakterdevergelijkingmethetkaraktervanChristusdoorstaan?HeeftChristusooitmensennaardekerkerofdepijnbanklatenbrengenomdatzeHemnietvereerdenalsdeKoningdeshemels?HeeftHijooitdemensendieHemnietwildenaanvaardenterdoodveroordeeld?ToenHijslechtwerdontvangenineendorpderSamaritanenwasdeapostelJohannesergverontwaardigdenvroeg:Here,wiltGij,datwijzeggen,datvuurvandehemelzalnederdalenomhenteverteren?"Jezuskeekzijndiscipelvolmedelijdenaanenveroordeeldezijnhardheidmetdewoorden.DeZoondesmensenisnietgekomenomdermensenzielenteverderven,maaromtebehouden"(Lucas9:54;Lucas9:56-Statenvertaling).WateenverschiltussendegeestvanChristusendievanzijnzogenaamdestedehouder.

Derooms-katholiekekerkwilzichnuvanhaarbestekantlatenkennenenprobeertaldegruwelijkewreedhedendiezijinhetverledenheeftbedrevengoedtepraten.UiterlijkheeftzehetkleedvanChristusaangedaan,maarinnerlijkiszenietveranderd.Allebeginselendiehetpausdominhetverledenheeftaangenomen,wordennogaltijdverdedigd.DeleerstellingendiezijnverzonnenindedonkereMiddeleeuwenwordennogaltijdgehandhaafd.Laatniemandzichzelfmisleiden.Hetpausdomwaaraandeprotestantennueerwillenbewijzen,isnogaltijdhetzelfdepausdomdatdewereldheeftbeheerstindetijdvandeHervormingtoengodsmannenopstondenomzijnverdorvenheidaande

kaaktestellenwaardoorzijhuneigenleveningevaarbrachten.Hetpausdomisnogeventrotsenarrogantalsindetijdtoenhetwildeheersenoverkoningenenprinsenentoenhetaanspraakmeendetemogenmakenopgoddelijkevoorrechten.ZijngeestisnogaltijdevenwreedentiranniekalstoenhetdemenselijkevrijheidaanbandenlegdeendeheiligendesAllerhoogstendoodde.

Hetpausdombeantwoordtvolkomenaandebeschrijvingvandeprofetie:hetisdeafvalvandelaatstetijd(2Tessalonicenzen2:3,4).Hetneemtaltijddegedaanteaandiehetbestaanzijndoelbeantwoordt.Onderdeveranderendeverschijningsvormvandekameleonverbergthetpausdomechterhetonveranderlijkegifvandeslang.Zijnstelregelis:Wehoevenonswoordniettehoudentegenoverkettersofmensendievanketterijwordenverdacht''(Lenfant,vol.l,p.516).Zaldezemacht,waarvandegeschiedenisovereenperiodevanduizendjaarmethetbloedvandeheiligenisgeschreven,nuwordenerkendalseendeelvanChristus'gemeente?

Inprotestantselandenwordtterechtbeweerddaternietmeerzo'ngrootverschilistussenhetprotestantismeenhetrooms-katholicisme,zoalsvroegerwelhetgevalwas.Erheeftzicheenveranderingvoorgedaan,maarnietinhetpausdom.Hetrooms-katholicismelijktinderdaadveelophetmoderneprotestantismeomdathetprotestantismesindsdetijdvandehervormerszoverschrikkelijkverwaterdis.Deprotestantsekerkenwillenopgoedevoetstaanmetdewereld.Daaromzijnzeverblinddooreenvalseliefde.Zijwillennietinziendathetnietjuistisalsmengelooftdatallekwaadgoedis.Hetonvermijdelijkegevolgdaarvanzalzijndatzeopdenduurgaandenkendatalhetgoedeslechtis.Inplaatsdatzehetgeloofverdedigendateensaandeheiligenisovergeleverd,biedenzealshetwareRomenuhunverontschuldigingenaanomdatzezoliefdeloos"tegenhaarzoudenzijngeweestenvragenvergiffenisvoorhunfanatisme.

Erzijnheelveelmensen,zelfsonderdegenendiehetrooms-katholicismenietgunstiggezindzijn,diehetgevaarvanhaarmachteninvloednietinzien.VelenbewerendatdeintellectueleenmoreleduisternisvandeMiddeleeuwendeverspreidingvanhaardogma's,haarbijgeloofenhaaronderdrukkinghebbenbevorderd.Zemenenechterdateenherlevingvanonverdraagzaamheidentirannieuitgeslotenisdoorhethogereontwikkelingspeilindemodernetijd,doordealgemeneverspreidingvandekennisendoordegroterevrijheidopgodsdienstiggebied.Zevindendegedachtedatzo'ntoestandzichookindezemodernetijdzoukunnenvoordoengewoonbelachelijk.Hetiseenfeitdatonze

generatieveellichtheeftontvangenopintellectueel,moreelengodsdienstiggebied.DewereldwordtoverspoelddoorhethemelselichtuitGodsheiligWoord.Maarwemogennietvergetendathoegroterhetlichtisdatwijhebbenontvangen,hoegroterookdeduisternisisvanhendiehetvervormenenverwerpen.

AlsdeprotestantendeBijbelbiddendzoudenonderzoeken,zoudenzehetwarekaraktervanhetpausdomontdekkenenhetverafschuwen.VelenzijnechterzoeigenwijsenmenendalzeerabsoluutgeenbehoefteaanhebbenomGodinallenederigheidtezoeken,opdatzezijnwaarheidzoudenlerenkennen.Hoewelzezichberoemenophetlichtdatzehebben,kennenzedeBijbelniet,nochdekrachtGods.Zewillenhungewetensussenenzoekendannaardeminstgeestelijkeenminstvernederendemiddelen.ZijzijnopzoeknaareenmethodewaardoorzeGodkunnenvergeten,maarwaarmeezetochdeindrukgevendatzejuistwélaanHemdenken.Hetpausdomkanindebehoeftenvanaldezemensenvoorzien.Hetisgeschiktvoortweegroepenwaartoebijnaallemensenbehoren:zijdiezaligwillenwordendoorhuneigenwerkenenzijdieverlostwillenwordeninhunzonden.Ditishetgeheimvandemachtvanhetpausdom.

Wijhebbenalbewezendateentijdvangrotegeestelijkeenintellectueleduisternisdedoelstellingenvanhetpausdomergheeftbevorderd.Wijmoetennunogaantonendateentijdvangroteintellectueleontwikkelingóókgunstigzalblijkentezijnvoorhetpausdom.IndeafgelopeneeuwentoendemensenGodsWoordniethaddenendewaarheidnietkenden,warenhunogengeblinddoektenliependuizendenindevalomdatzehetnetdatvoorhunvoetenwasgespannennietzagen.Veelmensenzijninonzetijdverblinddoordeschitteringvanmenselijketheorieënenspeculaties,"tenonrechtezogenoemdekennis".Zezienhetnetnietenlopenerevenmakkelijkinalsofzegeblinddoektwaren.GodwildatwijonzeintellectuelevermogensbeschouwenalseengavevandeSchepperendatwijzegebruikenindedienstvanwaarheidengerechtigheid,maarwanneermensenhoogmoedeneerzuchtverheerlijkenenhuneigentheorieënstellenbovenhetWoordvanGod,kankennisrampzaligerzijndanonwetendheid.Zozaldevalsewetenschapvanonzetijd,diehetgeloofindeBijbelondermijnt,evenveelbijdragentothetsuccesvanhetpausdommetzijnbekoorlijkevormen,alsdeonwetendheiddiegezorgdheeftvoorzijnuitbreidingindedonkereMiddeleeuwen.

IndebewegingendieopditogenblikindeVerenigdeStatenijverenvoorstaatssteunaaninstellingenengebruikenvandekerk,lopendeprotestantenin

devoetsporenvanRome.Neen,nogerger,zeopenendedeurvoorhetpausdomzodathetinhetprotestantseAmerikadeheerschappijkanverwervendiehetindeOudeWereldheeftverloren.Dezebewegingwordtdestebelangrijkerdoorhetfeitdathaarvoornaamsteoogmerkdewettelijkeverplichtingvandezondagsheiligingis-eengebruikdatzijnoorsprongvindtindekerkvanRomeendatzijalstekenvanhaargezagbeschouwt.Deprotestantsekerkenzijndoordrongenvandegeestvanhetpausdom-degeestvanaanpassingaanwereldsepraktijkeneneerbiedigingvanmenselijkeoverleveringeninplaatsvanGodsgeboden.Daardoorzullenzedezondagopdezelfdemanierverdedigenalshetpausdomalvóórhengedaanheeft.

Alsmenwilwetenwelkemiddelenindesnelnaderendestrijdzullenwordengebruikt,hoeftmenmaarindegeschiedenisnategaanwelkemiddelenRomevoorhetzelfdedoelheeftgebruikt.Alsmenwilwetenhoedeaanhangersvandepausendeprotestantentezamenzullenoptredentegenovermensendiehunleerstellingenverwerpen,hoeftmenmaarnategaanwatRomeheeftgedaanmetdesabbatenzijnverdedigers.

Doorkeizerlijkeedicten,algemeneconciliesenkerkelijkeverordeningendiedoordewereldlijkemachtwerdenbekrachtigd,heefthetheidensefeestzijnereplaatsinhetchristendomkunneninnemen.Deeersteopenbaremaatregelomdezondagsvieringverplichttestellen,wasdewetdiedoorkeizerConstantijnwerduitgevaardigdin321naChr.(zieAanhangselonderDezondagswettenvanConstantijn"-zieinhetboek"Hetgroteconflict").Ditedictbepaaldedatdeinwonersvandestedenmoestenrustenopdeeerbiedwaardigedagvandezon",maardebewonersvanhetplattelandmochtenhunwerkophetlandvoortzetten.Hoewelheteenheidensewetwas,werdzedoordekeizerverplichtgesteldnazijnzogenaamdebekeringtothetchristendom.DaarhetkeizerlijkedictGodsgezagniethelemaalopzijkonschuiven,verdedigdeEusebius,eenbisschopdieindegunstwildestaanbijdevorstenenookdevriendenpluimstrijkervanConstantijnwas,destellingdatChristusderustvandesabbathadverschovennaardezondag.ErwerdgeenenkelbewijsuitdeBijbelaangevoerdterondersteuningvandezenieuweleer.Eusebiuserkentzonderdathijhetzelfbeseft,datheteendwaalleerisenzegtookwiedeveranderingheeftingevoerd:Alledingendieopsabbatgedaanmoetenworden,hebbenwijnaardedagdesHerenovergebracht"(RobertCox,SabbathLawsandSabbathDuties,p.538).Maarhoewelhetargumenttengunstevandezondagvolkomenongegrondwas,moedigdehetdemensentochaanGodssabbatmetvoetentetreden.Iedereendiedoordewereldgeëerdwilde

worden,namdezepopulairefeestdagaan.

Naarmatehetpausdommachtigerwerd,werdookdezondagsheiligingverderdoorgevoerd.Eentijdlangblevendemensenophetlandwerkenwanneerzenietindekerkzatenenwerddezevendedagnogaltijdalsdesabbatbeschouwd.Maargeleidelijkkwamdaarveranderingin.Wieeenkerkelijkambtbekleedde,mochtopzondaggeenvonnismeervellenineenburgerlijkgeding.Kortdaarnamochtniemand,welkefunctiemenookbekleedde,nogwerken,opstraffevaneenboetevoorvrijemensenengeselingvoorslaven.Laterwerdhetbeveluitgevaardigddatderijkendehelftvanhunbezittingenzoudenverliezeningevalvanovertreding,entenslottebeslistemendatalszijblevenvolhardenindeboosheidzijslavenmoestenworden.Delaagsteklassenzoudenlevenslangverbannenworden.

Erwerdenookwonderverhaaltjesverzonnen.Zowerdvertelddateenlandbouwerzijnlandopeenzondagwildeploegen.Hijbegonzijnploegmeteenstukijzerschoontemaken,maarhetijzerbleefaanzijnhandhangenenhijmoestertweejaarmeerondlopenmetveelpijnentotzijngroteschande"(FrancisWest,HistoricalandPracticalDiscourseontheLord'sDay,p.174).

Latergafdepausopdrachtaandepastoorsomdezondagsschenderstevermanenenhundeverplichtingopteleggennaardekerktegaanentebidden,opdatzijnieteenofandergrootonheiloverzichzelfofoverhunmedemensenzoudenbrengen.Eenconcilievoerdehetargumentaandatzovaak,óókdoorprotestanten,wordtgebruikt:aangezienermensendoordebliksemzijngetroffentoenzeopeenzondagwerkten,moetdezondagwelderustdagzijn.Deprelatenzeiden:HetligtvoordehanddatGodzeerverbolgenisoverdeontheiligingvandezedag".Erwerddaneenoproepgerichttotdepriestersenpredikers,koningenenprinsenenallegetrouwenomhunuiterstebesttedoenenervoortezorgendatdezedagweerdeeerzouwordentoegekenddiehemtoekomtenmetmeerijverzouwordengeheiligdindetoekomst,terwillevandegoedenaamvanhetchristendom"(ThomasMorer,DiscourseinSixDialoguesontheName,NotionandObservationoftheLord'sDay,p.271).Dedecretenvandeconciliesblekennietvoldoendetezijnendaaromverzochtmendewereldlijkemachteenedictuittevaardigendatdemensenbangzoumakenenhenzoudwingenomdezondagteheiligen.OpeensynodeteRomewerdenallevroegerebeslissingennogeensmetmeernadrukenplechtigheidherhaald.Zewerdenookopgenomeninkerkelijkewetgevingenopgelegddoorburgerlijkeinstantiesindehelechristelijkewereld.(Heylyn,HistoryoftheSabbath,pt.2,ch.5,sec.7).

ErwasechtergeenenkelbewijsuitdeBijbelaangehaaldomdezondagsvieringterechtvaardigenenditverwektenogalwatverlegenheid.DemensenvroegenzichafmetwelkrechthunlerarendeduidelijkeuitspraakDezevendedagisdesabbatvandeHere,uwGod"opzijkondenschuivenomdedagvandezontevieren.Ermoestnaarandereredmiddelenwordengezochtomdeafwezigheidvanbijbelsebewijzengoedtemaken.EenvurigverdedigervandezondagdietegenheteindevandetwaalfdeeeuwdekerkenvanEngelandbezocht,stuitteophetverzetvandegetrouwegetuigenderwaarheid.Hijhadzóweinigsuccesdathijvoorenigetijduithetlandverdweenendiepnadachtoverdemiddelenwaarmeehijdemensenzijnleerzoukunnenaansmeren.Bijzijnterugkeerhadhijdeoplossinggevondenendeactiviteitendiehijdaarnaontplooide,werdenmetmeersuccesbekroond.Hijhadeendocumentbijzichdat,naarhijbeweerde,vanGodzelfafkomstigwas.Hetlegdedeverplichtezondagsheiligingopensprakookenkelevreselijkebedreigingenuitomdeongehoorzamenschrikaantejagen.Ditkostbaredocument,dateenevenergerlijkevervalsingwasalsdeinzettingdiehetwildeverdedigen,zouuitdehemelgevallenzijneninJeruzalemzijngevondenophetaltaarvandeheiligeSimeonopGolgotha.HetkwamechteruithetpaleisvandepausteRome.Depausenzijnomgevinghebbenbedrogenvervalsingendoordeeeuwenheenalswettigemiddelenbeschouwdomdemachtenderijkdomvanhetpauselijksysteemtevergroten.

Hetdocumentverboodallewerkvandenegendeure"(drieuur'smiddags)opzaterdagtotzonsopgangopmaandagmorgen.Menbeweerdeookdatzijngezagwerdbevestigddoorvelewonderen.Zoverteldemendatmensendietotnahetvastgesteldeuurwarenblijvenwerkendoorverlammingwarengetroffen.Eenmolenaardiezijngraanwildemalen,zaginplaatsvanhetmeeldathijverwachtteeenstroombloedvloeien;hetmolenraddraaidetrouwensnietverder,ondankshetfeitdathetwatersnelstroomde.

Eenvouwdiehaardeegindeovenhadgedaan,merktedathetnietgebakkenwastoenzeheterweeruithaalde,hoeweldeovenheetwas.Eenanderevouwdiedeeghadklaargemaaktomhetopdenegendeure"tebakken,maarhetdantochtotmaandaglietstaan,zagdevolgendedagdathetdeeginbroodjeswasveranderdendoorGodskrachtwasgebakken.Eenmandiebroodhadgebakkennadenegendeure"opzaterdagmerktedaterbloeduithetbroodstroomdetoenhijhetdevolgendemorgenbrak.Metzulkeabsurde,bijgelovigeverzinselsprobeerdendevoorstandersvandezondagdeheiligingvandiedagingangtedoenvinden.(RogerdeHoveden,Annals,vol.2,pp.528-530).InSchotlanden

Engelandwasmenzeerstiptbijdezondagsheiligingomdatmenereendeelvandeoudesabbataanhadverbonden.Maardetijddiegeheiligdmoestworden,verschilde.EenedictvandekoningvanSchotlandbepaaldedatdezaterdagvanaftwaalfuur'smiddagsmoestwordengeheiligd",endatniemandzichmetwereldsezakenmochtbezighoudenvanafdatuurtotmaandagmorgen.(Morer,pp.290,291).

Maarondanksallepogingenomdezondagsheiligingintevoeren,gavendeaanhangersvandepauszelfopenlijktoedatdesabbatvangoddelijkeoorsprongwasendeinstellingdieervoorindeplaatsgekomenwasvanmenselijkeoorsprongwas.Indezestiendeeeuwheefteenpauselijkconcilieduidelijkverklaard:"AllechristenendienentewetendatdezevendedagdoorGodisgeheiligdennietalleendoordeJodenwordterkendengevierd,maarookdooralleanderendiebewerendatzeGoddienen,ondankshetfeitdatwijchristenenhunsabbathebbenvervangendoordedagdesHeren"(Ibid.,pp.281,282).ZijdieGodswethebbenveranderd,wistenprecieswatzededen.ZehebbenzichzelfwillensenwetensbovenGodverheven.

EentreffendvoorbeeldvanhetbeleidvanRometegenoverhendiehetnietmethaareenszijn,vindenweindelange,bloedigevervolgingvandeWaldenzen,vanwiesommigendesabbatvierden.Ookanderenhebbendoorhuntrouwaanhetvierdegebodverdrukkinggeleden.DegeschiedenisvandekerkenvanEthiopiëenAbessiniëisbijzonderbetekenisvol.TijdensdeduistereperiodevandeMiddeleeuwenhaddewerelddechristenenvanMidden-Afrikauithetoogverlorenenvergeten.Eeuwenlangkondendezechristenenhungeloofinallevrijheidbelijden.LaterhoordeRomeechtervanhunbestaanenhetduurdenietlangofdekeizervanAbessiniëwerddoormisleidingertoeovergehaalddepausalsdestedehoudervanChristusteerkennen,waarnaertrouwensnoganderetoegevingenvolgden.Erwerdeenedictuitgevaardigddatdevieringvandesabbatverboodendestrengstestraffenoplegde.(ZieMichaelGeddes,ChurchandHistoryofEthiopia,pp.311,312).Maardetirannievandepauswerdopdenduurzo'nknellendjuk,datdeAbessiniërsbeslotenzichervantebevrijden.Naeenverschrikkelijkestrijdwerdenderooms-katholiekenuithetlandverdrevenenwerdhetoudegeloofinerehersteld.Dekerkenverheugdenzichoverhunvrijheidenhebbenaltijddelesonthoudendiezijhaddengeleerdaangaandehetbedrog,hetfanatismeendetiranniekemachtvanRome.Zewarenblijdatzeophuneigengrondgebiedmochtenblijvenenonbekendblevenvoorderestvanhetchristendom.

DekerkenvanAfrikavierdendesabbatdiedekerkvanRomevoegerookhadgevierdvoordatzehelemaalafvalligwasgeworden.ZevierdendezevendedaguitgehoorzaamheidaanhetgebodvanGod,maaronthieldenzichookopzondagvanallearbeid,overeenkomstighetgebruikvandekerk.ToenRomedeopperheerschappijkreeg,veranderdezeGodssabbatensteldehaareigendagin.DekerkenvanAfrika,diebijnaduizendjaarlanginhetverborgenehaddenbestaan,haddendezeafvalnietmeegemaakt.ToenzeonderdeheerschappijvanRomekwamen,werdenzegedwongendewaresabbatteverloochenenendevalsetevieren.MaarkortnadatzeweerloswarenvanRomegehoorzaamdenzeopnieuwhetvierdegebod(zieAanhangselvan"Hetgroteconflict"onder,,DeEthiopischekerkendesabbat").DezehistorischegebeurtenissentonenduidelijkaanhoevijandigRomestaattegenoverdewaresabbatenzijnverdedigers,enlatenonsookzienwelkemiddelenzegebruiktomdeinzettingdiezijzelfheeftingesteldtedoenvieren.HetWoordvanGodleertonsdatdezegebeurtenissenzichzullenherhalenwanneerrooms-katholiekenenprotestantenzullengaansamenwerkenomdezondagsvieringvooriedereenverplichttestellen.

DeprofetievanOpenbaring13leertdatdemachtdiewordtvoorgestelddoorhetbeestmetdehorensalsdievanhetLamzalmaken"datdeaardeenzij,diedaaropwonen"hetpausdom-datsymbolischwordtvoorgestelddoorhetbeest"eenluipaardgelijk"-zullenaanbidden.Hetbeestmetdetweehorenszalookzeggen"tothen,dieopdeaardewonen,datzijeenbeeldmoetenmakenvoorhetbeest";bovendienzalhetmakendat"allen,dekleinenendegroten,derijkenendearmen,devrijenendeslaven"hetmerktekenvanhetbeestzullenontvangen.(Openbaring13:11-16).WijhebbenalaangetoonddathetbeestmetdehorensalsdievanhetLam",deVerenigdeStatenvoorsteltendatdezeprofetieinvervullingzalgaanwanneerdeVerenigdeStatendevieringvandezondag-eendagdieRomebeschouwtalshetbewijsvanhaargezag-verplichtzalstellen.DeVerenigdeStatenzullenechternietalleenstaanindezeerkenningvanhetpausdom.Romeheeftnogaltijdinvloedindelandendiehaargezagvroegeralhebbenerkend.Deprofetievoorzegtdathaarmachtzalwordenhersteld.En(ikzag)eenvanzijnkoppenalstendodegewond,enzijndodelijkewondgenas;endegeheleaardeginghetbeestmetverbazingachterna"(vers3).

Hettoebrengenvandedodelijkewondverwijstnaardevalvanhetpausdomin1798.Nadezegebeurteniszagdeprofeetdatzijndodelijkewondgenas;endegeheleaardegingmetverbazinghetbeestachterna".Pauluszegtduidelijkdatdemensderwetteloosheid"zalbestaantotdewederkomstvanChristus.(2

Tessalonicenzen2:3-8).Hijzalzijnmisleidendwerktotaandewederkomstvoortzetten.EndezienervanPatmoszegtinverbandmethetpausdomook:"Enallen,dieopaardewonen,zullenhet(beest)aanbidden,ieder,wiensnaamnietgeschrevenisinhetboekdeslevens"(Openbaring13:8).ZowelindeOudealsindeNieuwewereldzalmenhetpausdomerkennendoordevieringvandezondag-eendagdieuitsluitendophetgezagvanRomesteunt.

DeonderzoekersvandeprofetiehebbenditvanafhetmiddenvandenegentiendeeeuwindeVerenigdeStatenaandewereldverkondigd.Degebeurtenissendiezichnuvoordoen,tonenaandatdezevoorzeggingsnelinvervullinggaat.Protestantsetheologenbewerenweldatdezondagsvieringvangoddelijkeoorsprongis,maarkunnendatnietaandehandvandeBijbelbewijzen.Zehebbengeenbeterebewijzendanderooms-katholiekeleidersdiewonderverhalenmoestenverzinnenomeengebodvanGodtevervangen.ZezullenweerbewerendatGodsoordelenoverdemensheidwordenuitgestortomdatdemensendezondagnietheiligen.Deeerstetekenenhiervanzijnalmerkbaarendebewegingdiedeverplichtevieringvandezondagaanallenwilopleggen,wintsnelterrein.Hetisverbazingwekkendhoesluwderooms-katholiekekerktewerkgaat.Zijkanlezenwaterstaattegebeuren.Zewachthaartijdaf,nuzetochzietdatdeprotestantsekerkenhaarerkennendoorhunaanvaardingvandevalsesabbatenreedsallenodigevoorbereidingentreffenomdezondagsheiligingaanallenopteleggenmetdezelfdemiddelendiezijinhetverledenheeftgebruikt.

Zijdiehetlichtderwaarheidverwerpen,zullendehulpinroepenvandezezogenaamdonfeilbaremachtomeenrooms-katholiekeinstellingwettelijkverplichttestellen.HetligtvoordehanddatRomedeprotestantenheelgraagtehulpzalsnellen.Derooms-katholiekeleiderswetenimmersbeterdanwieookhoemendegenendiedekerknietwillengehoorzamenmoetaanpakken.

Derooms-katholiekekerkvormtmetalhaarvertakkingenoverdewereldééngroteorganisatieonderleidingvandeHeiligeStoel"enmoetdebelangenvandeStoelvanPetrus"dienen.Aanhaarmiljoenengelovigen,dieverspreidzijnoverallelandenterwereld,leertmendatzedepaustrouwverschuldigdzijn.Totwelkenationaliteitzeookbehorenofonderwelkeregeringsvormzeookleven,zemoetenaltijdhetgezagvanderooms-katholiekekerkbovenelkanderstellen.Hoewelzedeeedvantrouwaandestaatmogenafleggen,heefthungeloftevangehoorzaamheidaanRomevoorrang.Romeontslaathenvanelkeandereeeddie

instrijdzouzijnmethaarbelangen.

Degeschiedenisgetuigtvanhaarlistige,hardnekkigeinspanningenomzichintelatenmetdeaangelegenhedenvandeverschillendestaten.Wanneerzeeenmaalvastevoetheeftgekregen,zalzehaareigenbelangendienen,zelfsalzoudatdeondergangvanvorstenenvolkenbewerkstelligen.Inhetjaar1204perstepausInnocentiusIIIvanPeterII,koningvanArragon,devolgendeheelbijzondereeedaf:Ik,Peter,koningvanArragon,belijdenbeloofaltijdtrouwengehoorzaamtezullenzijnaanmijnheer,pausInnocentius,aanzijnrooms-katholiekeopvolgers,enaanderooms-katholiekekerk.Ikzalervoorzorgendatmijnkoninkrijkheminallegetrouwheidgehoorzaamt.

Ikzalhetrooms-katholiekegeloofverdedigenenalleketterijenvervolgen".(JohnDowling,TheHistoryofRomanism,b.5,ch.6,sec.55).DitisinovereenstemmingmetdeuitsprakenoverdemachtvandepausvanRome,,,dathijhetrechtheeftkeizersaftezetten"endathijonderdanenvanhuntrouwaanonrechtvaardigeheerserskanontslaan"(Mosheim,b.3,cent.11,pt.2,ch.2,sec.9,note17;zieookAanhangselonderSuprematievandeBisschoppenvanRome").MenmoetbovendienbedenkendatRomeerzichopberoemtdatzenooitverandert.DebeginselenvanGregoriusVIIenInnocentiusIIIzijnnogaltijddeprincipesvanderooms-katholiekekerk.Alszemachtiggenoegwas,zouzediebeginselenmetevengrotekrachtalsinvroegereeeuwenweertoepassen.DeprotestantenwetengewoonnietwatzedoenwanneerzewilleningaanopdehulpvanRomeomdezondagsvieringverplichttestellen.Terwijlzevolopbezigzijnaandeverwezenlijkingvanhundoel,probeertRomehaarmachtteherstellenenhaarverlorenheerschappijteheroveren.

WanneerindeVerenigdeStatenhetbeginseleenmaalisingevoerddatdeKerkdemachtvandeStaatmaggebruiken,engodsdienstigeinzettingendoorburgerlijkewettenverplichtwordengesteld,kortom,wanneerhetgezagvanKerkenStaathetgewetenzaldomineren,isdeoverwinningvanRomeinAmerikaverzekerd!

GodsWoordheeftonsgewaarschuwdvoorhetdreigendegevaar.AlsdeprotestantennietwillenluisterenzullenzeRome'sdoelstellingenpasontdekkenwanneerhetaltelaatisomaandevalstrikteontkomen.OngemerktgroeitdemachtvanRome.Haarleerstellingenoefenenhuninvloeduitinparlementen,inkerkenenindehartenvandemensen.Overaltrektzehaarhoge,kolossale

gebouwenop,waarininallestiltedevervolgingenvanhetverledenzullenwordenherhaald.Zegaatvoorzichtigeninhetgeheimtewerkomhaarpositieteverstevigenzodatzehaareigendoelstellingenkanverwezenlijkenwanneerdetijdgekomenisomtoeteslaan.Zewensteenzogunstigmogelijkepositieteverwervenendiewordthaaralgegeven.HetzalnietlangmeerdurenofwijzullenmerkenwatdeopzetvanRomeis.AllendiehetWoordvanGodzullengelovenengehoorzamen,zullenzichdaardoorverdrukkingenvervolgingopdehalshalen.

36-Denaderendestrijd

AlvanafheteerstebeginvandegrotestrijdindehemelwashetSatansbedoelingomGodswetafteschaffen.DaaromkwamhijinopstandtegendeSchepper.Hoewelhijtoenuitdehemelwerdverbannen,zettehijdestrijdvoortopaarde.HijheefteraltijdnaargestreefddemenstemisleidenomhemopdiemanierGodswettelatenovertreden.Ofditnuwordtbereiktdoordehelewetopzijteschuivenofdooréénvanhaargebodenteverwerpen,hetresultaatisuiteindelijkhetzelfde.Wantwie"opéénpunt"struikelt,bewijstalleenaldaardoordathijdehelewetveracht.Zijninvloedenvoorbeelddragenhetstempelvandeovertreding.Hijis"schuldiggewordenaanalle(geboden)."(Jacobus2:10).

SatanheeftdemensmetminachtingvoorGodsinzettingenwillenvervullenenheeftdaaromdeleerstellingenvandeSchriftverdraaid;daardoorzijnerdwalingenopgenomeninhetgeloofvanduizendenmensendiezeggendatzeindeBijbelgeloven.DelaatstegrotestrijdtussenwaarheidendwalingisslechtsdelaatstefasevandeeeuwenoudestrijdomGodswet.WijstaannuaandevooravondvandezestrijdtussendewettenvanmensenendegebodenvanGod,tussendegodsdienstvandeBijbelendegodsdienstvanfabelsenoverleveringen.Dekrachtendieindezestrijdzullensamenwerkentegenwaarheidengerechtigheidzijnnualvolopbezig.GodsheiligWoord,datdoorveelleedenbloedvergietenaanonsisovergeleverd,wordtmaarweiniggewaardeerd.DeBijbelligtbinnenhetbereikvaniedereen,maarerzijnslechtsweinigen,diehemwerkelijktothunlevensgidsmaken.Hetongeloofneemtnietalleenindewereld,maarookindekerkonrustbarendevormenaan.Velenverwerpenleerstellingendietotdepijlersvanhetchristelijkgeloofbehoren.Debelangrijkefeitenoverdescheppingzoalsdiezijnbeschrevendoordegeïnspireerdeschrijvers,dezondeval,deverzoeningendeonveranderlijkheidvanGodswet,wordenpraktischstukvoorstuk,volledigofgedeeltelijkdooreengrootaantalmensendiezichchristenennoemenverworpen.DuizendendiezichberoemenophunwijsheidenonafhankelijkheidbeschouwenhetalseenbewijsvanzwaktealsmenonvoorwaardelijkindeBijbelgelooft.ZemenendathetgetuigtvangrotebegaafdheidengeleerdheidwanneermenkritieklevertopdeBijbelenzijnbelangrijkstewaarhedenvergeestelijktofwegredeneert.VeelpredikantenlerenhungelovigendatGodswetveranderdofafgeschaftisentalvanprofessorenenlerarenonderwijzenhun

studentenhetzelfde.Zevindendatmensendiegelovendathaargebodennogsteedsbindendzijn,endusookgehoorzaamdmoetenworden,gewoonbespottelijkenverachtelijkzijn.

Alsdemensdewaarheidverwerpt,verwerpthijookdeBronvandewaarheid.AlshijGodswetovertreedt,verwerpthijookhetgezagvandeWetgever.Menkanevenmakkelijkeenafgodvandwaalleringenenverkeerdetheorieënmakenalséénvanhoutofsteen.SatanzorgtervoordatdemensenzicheenverkeerdbeeldvanGodvormendoorzijnvalsevoorstellingvanGodskarakter.VelenhebbendefilosofietotafgodverhevenenhaarinGodsplaatsgesteld,terwijldelevendeGod,zoalsHijgeopenbaardisinzijnWoord,inChristusenindeschepping,maardoorweinigenwordtaanbeden.DuizendenvergoddelijkendeNatuur",terwijlzedeGodvandenatuurverwerpen.Deafgodendienst,dieindechristelijkewereldvanvandaagevenvaakvoorkomtalsinhetoudeIsraëltentijdevanElia,isalleenvangedaanteveranderd.Degodvanvelezogenaamdwijzemannen,filosofen,dichters,politici,enschrijvers-degodvandebeschaafde,toonaangevendekringen,vanveleuniversiteitenenhogescholenenzelfsvansommigetheologischeinstellingen-isnietveelbeterdanBaal,dezonnegodvandeFeniciërs.

Geenenkeledwalingdiedechristelijkewereldisbinnengeslopen,doetmeerafbreukaanGodsgezag,geenenkeleismeerinstrijdmetderede,geenenkeleheeftzulkeverderfelijkegevolgen,alsjuistdemodernetheoriediezeersnelingangvindt-detheoriediezegtdatGodswetnietmeerbindendisvoorallemensen.Elklandheeftzijnwetten,diemendientteeerbiedigenentegehoorzamen.Geenenkeleregeringkanzonderdiewettenbestaan.KanmenzichdanindenkendatdeScheppervanhemelenaardegeenwetheeftdiezijnschepselendienentegehoorzamen?Latenweeensveronderstellendatpredikanteninhetopenbaarzoudenverkondigendatdewettenvanhetlanddiehetbestuurregelenenderechtenvandeburgersbeschermen,nietlangerbindendzijn,datzeslechtsdevrijheidvandemensenaanbandenleggenendaaromnietnageleefdhoeventeworden.Hoelangzoudenzulkemensenopdekanselwordengeduld?Maarwatiserger?Dewettenvanhetlandnietgehoorzamen,ofGodsgeboden-hetfundamentvanelkbestuur-overtreden?

Hetisveelmakkelijkertebegrijpendatlandenhuneigenwettenafschaffenenhunonderdanenmaarlatendoenwatzewillen,dandatdeHeerservanhetheelal

zijnwetzouafschaffenendewereldaanhaarlotzouoverlatenzondermaatstafomdeschuldigenteveroordelenendeonschuldigentebeschermen.KunnenwedegevolgenkennenvandeafschaffingvanGodswet?Menheefthetexperimentalgedaan.HetisonbeschrijfelijkwatzichheeftafgespeeldinFrankrijktoenhetatheïsmedeoverhandkreeg.DewereldmerktetoendatwanneerdemensdebeperkingendieGodheeftopgelegd,overboordgooit,hijdemachtvandewreedstetirannendaarmeeaanvaardt.Wanneerdemaatstafvanderechtvaardigheidwordtverworpen,staatdewegopenvoordevorstvandeduisternisomzijnmachtopaardetevestigen.OveralwaarGodsgebodenwordenverworpen,wordtdezondenietmeeralszondebeschouwdenverlangtmennietmeernaargerechtigheid.ZijdiezichnietwillenonderwerpenaanGodsheerschappijkunnenookhuneigenlevennietorganiseren.Doorhunverderfelijkeleerwordtdegeestvanopstandigheidgeplantindehartenvandekinderenenvandejeugd,dievannaturegeengezagdulden.Zoontstaateenwetteloze,losbandigesamenleving.TerwijlmendespotdrijftmetdelichtgelovigheidvandemensendieGodsgebodengehoorzamen,aanvaardenvelenblindelingsdemisleidingenvanSatan.ZegevenzichvolledigoveraanhuneigenlustenendoendezondendieGodsoordeeloverdeheidenenhebbengebracht.

ZijdiedemensenlerendatzeGodsgebodennietzoernstighoeventenemen,zaaienongehoorzaamheidenzullenongehoorzaamheidoogsten.AlsmenzichnietmeerstoortaandebeperkingendieGodswetoplegt,zalmenzichheelvlugooknietsmeeraantrekkenvanmenselijkewetten.Godverbiedthunoneerlijkepraktijken,hunbegeerte,leugensenbedrog,daaromzijndemensenbereidzijnwetmetvoetentetreden.ZevindendatGodsgebodenhunmateriëlevoorspoedindewegstaan.Maardegevolgenvandeverwerpingvandezegebodenzijnergerdanzijweldenken.Alsdewetnietbindendis,waaromzoudenzijbangzijnomhaarteovertreden?Hetprivé-eigendomzounietmeerveiligzijn.Demensenzoudenmetgewelddebezittingenvanhunmedemensenproberentekrijgenendesterkstenzoudenookderijkstenworden.Erzougeeneerbiedmeerzijnvoorhetleven.Dehuwelijkstrouwzougeenheiligbolwerkmeerzijndathetgezinbeschermt.Wiegenoegkrachtheeft,zoualshijdatwilde,devrouwvanzijnbuurmanmetgeweldvoorzichzelfkunnennemen.

Methetvierdegebodzouookhetvijfdewordenafgeschaft.Kinderenzoudenernietvoorterugdeinzenhunoudersvanhetleventeberovenalszijdaardoordebegeertevanhunverdorvenhartkondenbevredigen.Debeschaafdewereldzou

eenhordevanroversenmoordenaarsworden.Vrede,rustengelukzoudenvandeaardewordengebannen.

DetheoriedatmenGodsgebodennietmeerhoefttegehoorzamen,heeftalgeleidtotdeverzwakkingvanhetmoreelnormbesefenheeftdesluizenvandeongerechtigheidoverdewereldgeopend.Wijwordenoverspoelddooreenvloedgolfvanwetteloosheid,losbandigheidencorruptie.Satanisaanhetwerkindegezinnen.Hijheeftzijnbanierzelfsinchristelijkegezinnengeplant.Erheerstdanookafgunst,achterdocht,schijnheiligheid,vervreemding,wedijver,ruzie,plichtsverzuimenwellust.Hethelesysteemvangodsdienstigebeginselenenleerstellingendiedebasisenhetkadervanhetmaatschappelijklevenzoudenmoetenzijn,schijnttewankelenendreigtintestorten.

Deergstemisdadigerskrijgenindegevangenisvaakgeschenkenenattenties,alsofzezichopeenbijzonderewijzehaddenonderscheiden.Erwordtgroteruchtbaarheidgegevenaanhunkarakterenmisdaden.Deperspubliceertdeweerzinwekkendebijzonderhedenvanhunmisdaden,waardooranderenookgaanbedriegen,stelenenmoorden.EnintussenjuichtSatanoverhetsuccesvanzijnhelseplannen.Deverheerlijkingvandemisdaad,demoordenmetvoorbedachtenrade,deverschrikkelijketoenamevandeonmatigheidenallerleiongerechtigheidzoudenallemensendieGodvrezenmoetenwakkerschuddenomzichaftevragenwaterkanwordengedaanomdezegolfvancriminaliteitintedammen.

Derechtbankenzijncorrupt.Politiciwordengedrevendoorwinstbejagenwellust.Degeestenvanvelenzijndooronmatigheidverduisterd,zodatSatanzebijnageheelinzijnmachtheeft.Juristenlatenzichomkopenenpassenallerleibedrieglijkepraktijkentoe.Dronkenschap,braspartijen,hartstochten,naijverenoneerlijkheidopallerleigebiedkomenvoorbijhendiedewettenmoetenuitvoeren.Hetrechtwordtteruggedrongenendegerechtigheidblijftvanverrestaan,wantdewaarheidstruikeltophetpleinenoprechtheidvindtgeeningang"(Jesaja59:14).

DeongerechtigheidendegeestelijkeduisternisdieoverheerstenonderdeheerschappijvanRomewarenhetonvermijdelijkegevolgvanhaaronderdrukkingvandeBijbel.Watisdeoorzaakvanhetalgemeneongeloof,deverwerpingvanGodswetenhetdaaruitvoortvloeiendezedenverval,terwijlwetochlevenineentijdvangodsdienstvrijheidwaarinhetlichtvanhetevangelie

ongehinderdkanschijnen?NuSatandewereldnietlangerinzijnmachtkanhoudendoordemensendeBijbelteonthouden,neemthijzijntoevluchttotanderemiddelenomhetzelfdedoeltebereiken.HijwilhetgeloofindeBijbelenookdeBijbelzelfvernietigen.AlshijbeweertdatGodswetnietbindendis,laathijdemensendewetevengoedovertredenalswanneerzedegebodenhelemaalnietkenden.Enzoalsinvroegereeeuwengebruikthijooknuweerdekerkomzijnplannentebevorderen.DegodsdienstigeorganisatiesvandezetijdwillennietluisterennaarimpopulairewaarhedendietochheelduidelijkindeBijbelstaan.Bijdebestrijdingvandiewaarhedenhebbenzeverklaringenenopvattingenaangenomendiehetzaadvandetwijfelnaarallekantenhebbenuitgestrooid.Doorzichvastteklampenaanderooms-katholiekedwalingvandenatuurlijkeonsterfelijkheidendebewustetoestandvandemensnazijndood,hebbenzehetenigeafweermiddeltegendemisleidingenvanhetspiritismeverworpen.DoordeleervandeeeuwigepijniginggelovenvelennietmeerindeBijbel.Wanneermendemensenwijstopdeeisenvanhetvierdegebod,zienzewelindatzedesabbatvandezevendedagmoetenvieren.Deenigeuitwegdievelepopulairepredikantenkunnenvindenomzichteonttrekkenaaneenverplichtingdiezenietwensennatekomen,isdebeweringdatGodswetisafgeschaft.Zoverwerpenzeéndeweténdesabbat.Naarmatedesabbathervormingmeeringangvindt,zaldezeverwerpingvanGodswetomdeeisenvanhetvierdegebodnietnatekomen,zogoedalsalgemeenworden.Deleerstellingenvangodsdienstigeleidershebbendedeurgeopendtotongeloof,spiritismeenminachtingvoorGodsheiligewet.Opdezeleidersrustdeverschrikkelijkeverantwoordelijkheidvoordeongerechtigheiddieindechristelijkewereldbestaat.

Tochbewerenjuistdezemensendathetsneltoenemendezedenvervalgrotendeelstewijtenisaandeontheiligingvandezogenaamdechristelijkesabbat",endatdeverplichtevieringvandezondagdesamenlevingopeenhogermoreelpeilzoubrengen.DitwordtvooralbeweerdinAmerika,waarmendeleervandewaresabbatopzeergroteschaalheeftverkondigd.InAmerikawordtéénvandebelangrijkstemorelehervormingen-deactievoormatigheid-vaaksamenmetdeactievoorzondagsheiliginggevoerd.Devoorstandersvandezondagsvieringbewerendandatzedehoogstebelangenvandesamenlevingdienen.Wienietmethenwilsamenwerken,wordtgebrandmerktalseenvijandvandematigheidenvandemorelehervorming.Maarhetfeitdateenactiewaardoormeneendwalingwilverspreidenophetzelfdeogenblikgevoerdwordtalseenactiedieopzichzelfgoedis,isgeenargumenttengunstevandedwaling.

Wekunnenvergifonzichtbaarmakendoorhetmetvoedseltevermengen,maarhetblijftvergif.Hetiszelfsgevaarlijker,omdaterdanmeerkansisdatmenhetinneemtzonderdatmenerzichvanbewustis.HetiséénvanSatanslistenomdedwalingtecombinerenmetnetgenoegwaarheidomhaargeloofwaardigtemaken.DeleidersvandebewegingvoordezondagsheiligingmogenhervormingenvoorstaanenbeginselenverdedigendiedemensennodighebbenendieinovereenstemmingzijnmetdeBijbel,maaralserdaarbijietswordtgeëistdatinstrijdismetGodswet,mogenGodsboodschappersnietmethensamenwerken.NietsgeefthunhetrechtomGodsgebodentevervangendoorinzettingenvanmensen.

Satanzaldemensenverleidendoortweegrotedwalingen:deonsterfelijkheidvandezielendezondagsheiliging.Terwijldeeerstedwalingdegrondslagisvanhetspiritisme,brengtdetweedeeenvriendschapsbandtotstandmetRome.DeprotestantenvandeVerenigdeStatenzullendeeerstenzijnomhetspiritismeoverdekloofdehandtereiken.ZezullenzichoverdeafgrondbuigenomdehandenineenteslaanmetdemachtvanRome.OnderinvloedvanditdrievoudigverbondzalAmerikainhetvoetspoorvanRomelopenendegewetensvrijheidaanbandenleggen.Naarmatehetspiritismehetzogenaamdechristendomvantegenwoordigmeerbenadert,nemenzijnkansenomdemensentemisleidenenteverstrikkenooktoe.Volgensdemoderne"opvattingenheeftzelfsSatanzichbekeerd.Hijzalverschijnenalseenengeldeslichts.Doordewerkingvanhetspiritismezullenwonderenwordenverricht,zullenziekenwordengenezenenzullennogveleandereonmiskenbarewonderenwordengedaan.DegeestenzullenbewerendatzeindeBijbelgelovenenzullendeinzettingenvandekerkeerbiedigen.DaaromzalhunwerkwordenaanvaardalseenuitingvanGodskracht.Descheidingslijntussenmensendiezichchristenennoemenenerzijdsendegoddelozenanderzijdsisalbijnanietmeertezien.Kerkledenhebbenliefwatdewereldliefheeftenzijnbereidzichbijdiewereldsemensenaantesluiten.Satanwilzewelsamenbrengeninéénlichaamomzodoendezijneigenzaaktebevorderendoorallenmeeteslepenindegelederenvanhetspiritisme.Derooms-katholiekendiewonderenalshetbewijsvandewarekerkbeschouwen,zullengemakkelijkdoordezewonderdoendemachtwordenmisleid.Maarookdeprotestanten,diehetschildvanhetgeloofhebbenweggeworpen,zullenwordenmisleid.Rooms-katholieken,protestantenenwereldlingenzulleneenschijnvangodsvruchtvertonen,maardekrachtdaarvanverloochenen.Zezullenhunverbondbeschouwenalseenbelangrijkestapinderichtingvandebekeringvandewereldendeoprichtingvanhetlangverwachteduizendjarigerijk.

Satandoetzichdoormiddelvanhetspiritismevooralsdeweldoenervandemensheid.Hijgeneestziekenenverkondigtdathijeennieuweenbeteregodsdienstwilinvoeren,maarintussenzethijookzijnvernietigendwerkvoort.ZijnverzoekingenstortentallozemenseninhetverderfDeredewordtdoordeonmatigheidonttroondenditleidttotdebevredigingvanwellust,totstrijdenbloedvergieten.Satanscheptbuitengewoonveelbehageninoorlogenstrijd,wantzezwependelaagstehartstochtenopenjagenhunslachtoffersinzondegedompeldenmetbloeddoordrenkt,dedoodin.Hijhitstdevolkenopomoorlogtevoeren,wantdankanhijdegedachtenvandemensenafleidenvanhunvoorbereidingomtekunnenstaanopdedagdesHeren.

Satangebruiktookdenatuurelementenomzijnoogstvanonvoorbereidezielenbinnentehalen.Hijheeftdegeheimenvandelaboratoriavandenatuurbestudeerdengebruiktalzijnkrachtenomdeelemententebeheersen,voorzoverGoddattoelaat.Hoevlugwarenrunderen,schapen,knechten,huizenenkinderenweggevaagdtoenhethemwerdtoegestaanJobtekwellen:deenerampvolgdeonmiddellijkopdeandere!Godbeschermtzijnschepselenenbouwteenmuurrondomhenomzetebeveiligentegendemachtvandeverdelger.MaardechristelijkewereldheeftGodswetverachtendeHerezalpreciesdoenwatHijheeftgezegd:Hijzalzijnzegeningenenzijnbeschermendehandterugtrekkenvandeaardeenvandemensendieinopstandkomentegenzijnwetenzijnonderrichtingen,enanderenverplichtenhetzelfdetedoen.SatanoefentzijnmachtuitoveriedereendieGodnietopeenbijzonderewijzebewaakt.SommigenzalhijbegunstigenenbevoordelenomzijneigenplannentebevorderenenoveranderenzalhijverdrukkingbrengenenhundoengelovendathunkwellingvanGodkomt.Terwijlhijzichvoordoetalsdegroteheelmeestervandemensheiddiealleziektenkangenezen,zalhijziektenenrampenveroorzaken,waardoordichtbevolktestedenwordenverwoesteneentroostelozeaanblikbieden.Hijisdaarnualmeebezig.Satanoefentzijnmachtuitdoorongelukkenenrampentelandenterzee,doorgeweldigebranden,doorontzettendetornado'senzwarehagelstormen,doorstormen,overstromingen,cyclonen,vloedgolvenenaardbevingenopveleplaatseneninvelevormen.Hijvernietigtdeteveldeslaandegewassenwaardoorerhongersnoodenellendekomt.Hijverontreinigtdeluchtmetdodelijkestoffenenduizendenkomenomdoordezeverpesting.Dezerampenzullenindetoekomststeedsvakervoorkomenensteedsnoodlottigerworden.Mensendierzullenwordenvernietigd.Deaardetreurt,verwelkt;(...)dehoogstenvanhetvolkdeslandskwijnenweg.Wantdeaardeisontwijddoorhaarbewoners,omdatzijdewettenhebbenovertreden,deinzettingontdoken,heteeuwigverbondverbroken."

(Jesaja24:4,5).

DanzaldeaartsbedriegerdemensenovertuigendatzijdieGoddienenaldezerampenveroorzaken.DemensendieGodsgramschapzelfhebbenuitgelokt,zullenalhunmoeilijkhedentoeschrijvenaanGodskinderendiedoorhungehoorzaamheidaanGodsgebodeneenvoortdurendeveroordelingzijnvoordeovertreders.DemensenzullenzeggendatGodbeledigdisomdatzedezondagnietwillenheiligenendatdezezondederampenheeftveroorzaakt,diepaszullenophoudenwanneerdezondagsvieringaaniedereenzalzijnopgelegd.Zezullenbewerendatzijdiemenendathetvierdegebodmoetwordenonderhouden,endaardoorafbreukdoenaandezondagsheiliging,rustverstoorderszijnenhetherstelvanGodsgunstaandemensenenhunmateriëlewelvaartindewegstaan.ZozaldebeschuldigingdiealinhetverledentegenéénvanGodsboodschappersisingebracht,wordenherhaaldopdezelfdegronden:ZodraAchabEliazag,zeideAchabtothem:Zijtgijdaar,gij,dieIsraëlinhetongelukstort?Dochhijzeide:IkhebIsraëlnietinhetongelukgestort,maargijenuwsvadershuis,doordatgijdegebodendesHERENhebtverzaaktendeBaalszijtnagelopen"(1Koningen18:17,18).Wanneerdeboosheidvandemensendoorvalsebeschuldigingenzalzijnopgewekt,zullenzeGodsgezantenopbijnadezelfdemanierbehandelenalshetafvalligeIsraëlEliaaangepaktheeft.

DewonderdoendekrachtvanhetspiritismezalwordengebruikttegenhendielieverGoddandemensengehoorzamen.DegeestenzullenbewerendatGodhenheeftgezondenomdemensendiedezondagnietwillenheiligenvanhundwalingteovertuigen.ZezullenerdenadrukopleggendatdewettenvanhetlandmoetenwordengehoorzaamdalswettendievanGodkomen.Zezullendegoddeloosheidindewereldaanklagenendeuitsprakenvandegodsdienstigeleidersdathetzedenvervalvolledigaandeontheiligingvandezondagtewijtenis,beamen.Dewoedetegenallendiehunbeweringennietgeloven,zalgrootzijn.SatanzalindezeeindstrijdtegenGodsvolkdezelfdetactiekgebruikendiehijalheefttoegepastbijhetbeginvandegrotestrijdindehemel.HijbeweerdetoendathijernaarstreefdedestabiliteitvanGodsheerschappijtebevorderen,terwijlhijeigenlijkinhetgeheimallesdeedomhaaromvertewerpen.Hijbeschuldigdedetrouweengelenjuistvandatgenewaarhijmeebezigwas.Dezelfdepolitiekvanmisleidingheeftdegeschiedenisvanderooms-katholiekekerkgekenmerkt.ZijheeftaltijdbeweerddatzedestedehoudervanChristusis,terwijlzeinfeitezichzelfbovenGodwilverheffenenzijnwetwilveranderen.

OnderdeheerschappijvanRomewerdendegelovigendieterdoodwerdengebrachtvanwegehuntrouwaanhetevangelieookalsboosdoenersbeschouwd.MenzeidatzebondgenotenvanSatanwarenenmengebruikteallemogelijkemiddelenomhenmetschuldtebeladen,opdatzijdoordemensenenookdoorzichzelfalsdeergstemisdadigerszoudenwordenbeschouwd.Datzalnuweergebeuren.TerwijlSatandegenendieGodswetnalevenprobeerttevernietigen,zalhijerookvoorzorgendatzewordenbeschouwdalswetsovertreders,alsmensendieGodbeledigenenzijnoordelenoverdewereldbrengen.Godoefentnooitdwanguitopdewilofophetgeweten,maarSatanneemtaltijdzijntoevluchttotdwangenwreedheidomdemensendiehijnietkanverleidentochondercontroletekrijgen.Hijwildoorintimidatieengeweldhetgewetenbeheerseneneerbiedafdwingen.OmditdoeltebereikengebruikthijzowelkerkelijkealsburgerlijkeinstantiesenzethenertoeaanmenselijkewettenuittevaardigendieinstrijdzijnmetGodswet.

GodskinderendiedesabbatvandeBijbelonderhoudenzullenalsvijandenvanwetenordewordenaangeklaagdenzullenwordenbeschouwdalsmensendieafbreukdoenaandezedelijkenormenvandesamenlevingendaardooranarchieenzedenvervalveroorzakenenGodsoordelenoverdewereldlatenkomen.Menzalhungewetensbezwarenbeschouwenalskoppigheid,hardnekkigheidenwetsverachting.Zezullenwordenbeschuldigdvanvijandigheidtegendeoverheid.PredikantendiedeverplichtingtothetonderhoudenvanGodswetverwerpen,zullenvandekanselverkondigendatmendeburgerlijkeoverheidmoetgehoorzamenalsvanGodingesteld".Zijdiedegebodenonderhoudenzullenindewetgevendeinstellingenenrechtbankentenonrechtewordenbeschuldigdenveroordeeld.Hunwoordenenbeweegredenenzullenhelemaalwordenverdraaid.

Wanneerdeprotestantsekerkendeduidelijke,bijbelseargumententengunstevanGodswetzullenverwerpen,zullenzijdemensendiezenietopgrondvandeBijbelkunnenweerleggen,hetzwijgenwillenopleggen.Hoewelzeditfeittenstelligsteontkennen,volgenzenualeengedragslijndiezalleidentotdevervolgingvanhendieopgrondvanhungewetenweigerentedoenwatderestvandechristelijkewereldwéldoet:heterkennenvanderustdagdiedoordepausisingesteld.

DegezagsdragersvanKerkenStaatzullensamenspannenomallegroepenindesamenlevingomtekopen,teovertuigenoftedwingendezondagteheiligen.Hetgebrekaangoddelijkgezagzalwordengoedgemaaktdoorrepressievewetten.

Politiekecorruptiedoodtdeliefdevoorderechtvaardigheidendeeerbiedvoordewaarheid.ZelfsinhetvrijeAmerikazullenregeringenwetgeversophetalgemeenverzoekingaaneneenwetmakendiedezondagsheiligingverplichtstelt,indehoophetpubliekdaarmeegunstigtestemmen.Degewetensvrijheid,waarvoorzo'ngrootofferisgebracht,zalnietmeerwordengeëerbiedigd.Indenaderendestrijdzullenwedewoordenvandeprofeetinvervullingziengaan:Endedraakwerdtoornigopdevrouwengingheenomoorlogtevoerentegendeoverigenvanhaarnageslacht,diedegebodenvanGodbewarenenhetgetuigenisvanJezushebben"(Openbaring12:17).

37-DeBijbeleenbronvanveiligheid

"Totdewetentotdegetuigenis!Voorwienietspreektnaarditwoord,isergeendageraad"(Jesaja8:20).GodsvolkheeftdeBijbelgekregenalseenbeveiligingtegendeinvloedvandwaallerarenendemisleidendekrachtvandegeestenderduisternis.SatangebruiktallemogelijkelistenomtevoorkomendatdemensendeBijbellerenkennen,wantdeduidelijkeuitsprakenvandeBijbelbrengenSatansbedrogaanhetlicht.ElkeherlevingvanGodswerkprikkeltdevorstvanhetkwaadtotgrotereactiviteit.HijspantnualzijnkrachteninvoordelaatstestrijdtegenChristusenzijnvolgelingen.Wijzullenbinnenkortdelaatstegrotemisleidingmeemaken.Deantichristzaldanzijnwonderwerkenvooronzeeigenogenverrichten.DevervalsingzalzóvolmaaktzijndatmenalleenaandehandvandeBijbeleenonderscheidzalkunnenmakentussenwatwaarisenwatvalsis.ElkeuitspraakenelkwonderzalopgrondvanGodsWoordmoetenwordengetoetst.

ZijdieallegebodenGodswillengehoorzamen,zullenverdruktenbespotworden.ZijkunnenalleenmetGodshulpstandhouden.Willenzedebeproevingdiehuntewachtenstaatoverleven,danmoetenzeGodswilbegrijpenzoalsdieinzijnWoordisgeopenbaard.ZekunnenGodalleenerenalszeeenjuistbeeldhebbenvanzijnkarakter,heerschappijendoelstellingen,enerooknaarhandelen.AlleenzijdiedoordewaarheidvandeBijbelzijnversterkt,zullenindelaatstegrotestrijdstandkunnenhouden.Iedereenzalantwoordmoetengevenopdedoorslaggevendevraag:ZalikGodofdemensengehoorzamen?Hetuurvoordebeslissingisaangebroken.StaanweopderotsvanGodsonveranderlijkWoord?ZijnwebereiddegebodenGodsenhetgeloofvanJezusteverdedigen?

JezusheeftzijndiscipelenvóórzijnkruisiginggezegddatHijzouwordengedoodenuithetgrafzouopstaan.Erwarenengelentegenwoordigomzijnwoordeninhetharteninhetverstandvandediscipelentegriffen.MaardediscipelenverwachttendatzevanhetRomeinsejukzoudenwordenbevrijdenkondendegedachtenietverwerkendatHijinWiezealhunhoophaddengesteld,eensmadelijkedoodzousterven.

Dewoordendiezehaddenmoetenonthouden,werdenuithungedachtengewistentoendetijdderbeproevingkwam,warenzenietvoorbereid.DedoodvanJezushadhunverwachtingenzódebodemingeslagendathetwasalsofHijhen

helemaalnietvantevorenhadgewaarschuwd.Christushadzijndiscipelenvoorzegdwaterzougebeuren.Ookwijkunnenopgrondvandeprofetieënwetenwaterindetoekomstzalplaatsvinden.Degebeurtenisseninverbandmetdeafsluitingvandegenadetijdendevoorbereidingopdetijdderbenauwdheidwordenduidelijkbeschreven.Maardemeestemensenbegrijpendezewaarhedennietbeterdanwanneerzenooitwarengeopenbaard.Satanzorgterwelvoordathijelkeindrukdiehenwijszoukunnenmakenterzaligheiduitwist,zodatzeindetijdderbenauwdheidvolkomenonvoorbereidzullenzijn.WanneerGoddemensenboodschappenzendtdiezóbelangrijkzijndatzewordenverkondigddoorheiligeengelendieinhetmiddendeshemels"vliegen,verwachtHijvaniedereenmetgezondverstanddathijookaandachtzalschenkenaandieboodschap.Devreselijkeoordelendiezijnuitgesprokenoverdeaanbiddingvanhetbeestenzijnbeeld(Openbaring14:9-11)zoudendemensenmoetenaansporentoteengrondigonderzoekvandeprofetieënomtewetentekomenwathetmerktekenvanhetbeestisenhoezeaanhetontvangenvandatmerktekenkunnenontkomen.Maardegrotemassawildewaarheidniethorenenluistertlievernaarfabels.DeapostelPaulusheeftoverdeeindtijdgezegd:Wanterkomteentijd,dat(demensen)degezondeleerniet(meer)zullenverdragen"(2Timoteüs4:3).Dietijdisnuaangebroken.DemeestemensenzijnnietgesteldopdewaarheidvandeBijbelomdatzeindruisttegenhetzondige,wereldsehart.Satanzorgtdanwelvoordemisleidingenwaarzezóvanhouden.

TochzalGodeenvolkopaardehebbendatdeBijbelendeBijbelalléénzalhooghoudenalsdemaatstafvooralleleerstellingenendegrondslagvoorallehervormingen.Demeningenvangeleerden,degevolgtrekkingenvandewetenschap,degeloofsbelijdenissenofbeslissingenvankerkvergaderingen,dieeventalrijkentegenstrijdigzijnalsdekerkendiezeverdedigen,destemvandemeerderheid-nietsvanditallesmagwordenbeschouwdalshetbewijsvóóroftegenéénofandergeloofspunt.Voordatmenleerstellingenofgebodenaanneemt,moetmenhetbewijshebbendatzedooreenduidelijkzospreektdeHere"wordengestaafd.

SatanprobeertvoortdurenddemenscentraaltestellenendeaandachtvanGodafteleiden.Hijleertdemensendatzedebisschoppen,predikantenenhooglerarenindegodgeleerdheidalshunleidersmoetenbeschouwen,inplaatsdatzedeBijbelzelfonderzoekenomtewetenwathunplichtis.Wanneerhijdegeestvandezeleidersbeheerst,kanhijdemassanaarzijneigeninzichtenmanipuleren.

ToenChristusdewoordendeslevensuitsprak,luisterdendegewonemensengraagnaarHem.Velen,zelfsonderdepriestersenoversten,geloofdenookinHem,maardehogegeestelijkeenpolitiekeleiderswarenvastbeslotenzijnleerteveroordelenenteverwerpen.HoewelzeinalhunpogingenombeschuldigingentegenHemtevindenwerdenteleurgesteld,hoewelzijdeinvloedvanGodskrachtenGodswijsheiddieinChristuswoordenbeslotenlagenwelmoestenerkennen,volharddenzijinhunvooroordelen.ZeverwierpendeduidelijkebewijzendatHijdeMessiaswasomdatzeweigerdenzijndiscipelenteworden.DezetegenstandersvanJezuswarenmannenvoorwiehetvolkvankindsbeenafeerbiedhadgehad.Zehaddenzichaltijdzonderenigverzetvoorhungezaggebogen.Zesteldendanookdevraag:HeeftsomséénvandeoversteninHemgelooft,ofvandeFarizeeën?"ZoudendezegelovigemannenHemniethebbenaanvaardalsHijwerkelijkdeChristuswas?"OnderinvloedvanzulkeleidersheefthetJoodsevolkzijnVerlosserverworpen.Velendietegenwoordigvoorzeergodsdienstigwillendoorgaan,hebbeneigenlijknogaltijddegeestdiedezepriestersenoverstenbezielde.ZeweigerendeBijbelteonderzoekenomdespecialewaarhedenvoordezetijdtelerenkennen.Zewijzenophunaantal,rijkdomenpopulariteit,enkijkenminachtendneeropdeverdedigersvandewaarheidomdatzegeringinaantal,armennietpopulairzijn,omdatzeeengeloofverdedigenwaardoorzevandewereldverschillen.

ChristuswistdatdeongegrondeaanspraakopgezagvandeschriftgeleerdenenFarizeeënnietzoueindigenbijdeverstrooiingvandeJoden.Hijwistdatmenhetgezagvandemenszouverheerlijkenomhetgewetentebeheersen.Ditiseenverschijnseldatinalletijdeneenverschrikkelijkevloekvoordegemeenteisgeweest.ZijnvreselijkeveroordelingvandeschriftgeleerdenenFarizeeënenzijnwaarschuwingaanhetvolkomdezeblindeleidersniettevolgen,zijnindeBijbelopgetekendalseenvermaningvoordegeneratiesdienahenzoudenkomen.

Derooms-katholiekekerkkentalleenhaargeestelijkheidhetrechttoedeSchriftteverklaren.ZebeweertdatalleengeestelijkenbevoegdzijnomGodsWoorduitteleggen.DaarommogenlekendeBijbelnietlezen.DeHervormingheeftdeBijbelvooriedereentoegankelijkgemaakt,maardoorhetzelfdebeginseldatRomeindertijdverdedigde,komenheelveelmensenindeprotestantsekerkenernooittoedeBijbelzelfteonderzoeken.MenheeftzegeleerddatzedeleervandeBijbelmoetenaanvaardenzoalsdiewordtuitgelegddoordekerkenerzijnduizendenmensendienietsdurvenaantenemendatinstrijdzouzijnmethungeloofsbelijdenisofmetdealgemeenaanvaardeleervanhunkerk,ookalstaat

hetnogzoduidelijkindeBijbel.

OndankshetfeitdatdeBijbelherhaaldelijkwaarschuwtvoordwaalleraren,zijnvelenbereidhunzielopdezemanieraandegeestelijkheidteverkopen.Zozijnerindeverschillendekerkenduizendengelovigendiehungeloofuitsluitendsteunenophetleergezagvanhungodsdienstigeleiders.ZeschenkenbijnageenaandachtaandeleervanChristusenstelleneenonvoorwaardelijkvertrouwenindewoordenvandepredikanten.Maarzijnpredikantenonfeilbaar?HoekunnenweonzezielaanhunleidingtoevertrouwenalswenietaandehandvanGodsWoordhebbenkunnenvaststellendatzelichtdragerszijn.Dooreengebrekaanmoedomdeplatgetredenpadenvandewereldteverlaten,lopenvelenachtergeleerdemensenaan,endaarzegeenzinhebbenomzelfdeBijbeltebestuderen,wordenzevooraltijdvastgeketendmetdeboeienvandedwaling.ZewetendatdewaarheidvoordezetijdduidelijkindeBijbelwordtuiteengezetenzeziendatdeverkondigingervangepaardgaatmetdekrachtvandeHeiligeGeest.Entochkerenzezichdoorhetverzetvandegeestelijkheidafvanhetlicht.Hoeweldezemisleidemensenverstandelijkenmoreelovertuigdzijn,durvenzegeenandereideeëntehebbendanhunpredikantenzowordenhunpersoonlijkoordeelenhuneeuwigheilopgeofferdaanhetongeloof,dehoogmoedendevooroordelenvanderden.

Satangebruiktvelemiddelenomzijngevangenendoormenselijkeinvloedaanzichtebinden.TallozemensenbrengthijonderzijnmachtdoorhenmetdezilverenkoordenvandeliefdevasttebindenaandevijandenvanhetkruisvanChristus.Ofdezebindingnubestaatmetouders,kinderen,echtgenootofechtgenote,ofmetdemaatschappij,hetresultaatisaltijdhetzelfde.Detegenstandersvandewaarheidgebruikenhungezagomhetgewetenaanbandenteleggenendemensendieonderhuninvloedstaan,hebbennietgenoegmoedofzijnnietonafhankelijkgenoegomdestemvanhungewetentevolgen.

DewaarheidendeheerlijkheidvanGodzijnonafscheidelijkmetelkaarverbonden.MensendiedeBijbelkennen,kunnenGodonmogelijkerendoordwaalleringen.Velenbewerendathetnietzobelangrijkiswatzegeloven,alszeermaarvoorzorgendaternietsvaltaantemerkenophunleven.Maarzevergetendathunlevendeuitdrukkingisvanhungeloof.Alshetlichtendewaarheidbinnenonsbereikzijnenwijzenietwillenzienofhoren,makenwijgeengebruikvaneengrootvoorrechtenverkiezenwededuisternisbovenhetlicht.

"Somsschijnteenwegiemandrecht,maarheteindedaarvanvoertnaardedood"(Spreuken16:25).OnwetendheidisgeenverontschuldigingvoordwalingofzondewanneermenallekansenheeftomGodswiltekennen.Iemandisopreisenkomtopeenkruispunt.Eenwegwijzergeeftdeverschillenderichtingenaan.Alshijgeenrekeningwensttehoudenmetdewegwijzerendeweginslaatdiehemdejuistetoeschijnt,danmaghijnogzooprechtzijn,maarhijzalnaarallewaarschijnlijkheidontdekkendathijopdeverkeerdewegis.

GodheeftonszijnWoordgegevenomzijnrichtlijnentelerenkennenenomtewetenwatHijvanonsverlangt.ToendewetgeleerdetotJezuskwamenHemvroeg:Meesterwalmoetikdoenomheteeuwigeleventebeerven?"WeesdeHeilandhemopdeSchriftmetdewoorden:Watstaatindewetgeschreven?HoeleestGij?"OnwetendheidzaljongnochoudverontschuldigenenniemandontslaanvandestrafdiestaatopdeovertredingvanGodswetomdatiedereeneengetrouweuiteenzettingheeftvandiewetenvanhaarbeginseleneneisen.Goedebedoelingenvolstaanniet.Hetisnietvoldoendealsiemanddoetwathijjuistachtofwatdepredikantalsjuistbeschouwt.DereddingvanzijnlevenstaatophetspelenhijmoetdeBijbelzelfonderzoeken.Hijmagnogzoveelvanietsovertuigdzijnennogzoveelvertrouwenstellenindekennisvaneenpredikant,tochisdatniethetfundamentwaarophijmoetbouwen.Hijheefteenkaartdieelkerichtingopdewegnaardehemelaanduidtenhoeftdusnietsteraden,

HetisdeeersteenhoogsteplichtvanelkredelijkdenkendwezendewaarheiduitdeBijbeltelerenkennenomdaarnainhetlichttewandelenenanderenaantemoedigenzijnvoorbeeldtevolgen.WezoudenelkedagdeBijbelernstigmoetenonderzoeken,elkegedachtemoetenoverdenkenendeenetekstmetdeanderevergelijken.WemoetenmetGodshulppersoonlijkonzestandpuntenvormen,wantwezullenpersoonlijkrekenschapvoorGoddienenafteleggen.DewaarhedendieindeBijbelzoduidelijknaarvorenkomen,zijnintwijfelgetrokkeneninduisternisgehulddoorgeleerdendiemeteenschijnvangrotewijsheidverkondigendatdeBijbeleenmystieke,geheime,geestelijkebetekenisheeftdieindegebruiktetaalniettotuitingkomt.Ditzijndwaalleraren.Jezusheefttotzulkemensengezegd:GijkentdeSchriftennietnochdekrachtGods"(Marcus12:24).

DetaalvandeBijbeldientletterlijktewordenbegrepen,tenzijereensymboolofbeeldspraakisgebruikt.Christusheeftdebelofteuitgesproken:Indieniemanddiens(Gods)wildoenwil,zalhijvandezeleerweten"(Johannes7:17).AlsdemensenwildenaannemenwaterindeBijbelstaat,alsergeendwaalleraren

warenomzetemisleideneninverwarringtebrengen,zouereenwerkwordengedaandatdeengelenzouverblijdenendatduizendenennogeensduizendendienunogindwalingronddolen,zoutoevoegenaandekuddevanChristus.

WijmoetenbijhetonderzoekvandeBijbelonsverstandenonsdenkvermogenvollediginzettenomdoortedringentotdedieptenGodsvoorzoverdatvoorsterfelijkewezensmogelijkis.Tochmogenwenietvergetendatdegeestvandewarebijbelonderzoekerwordtgekenmerktdoordeleergierigheidenonderdanigheidvaneenkind.Moeilijkebijbeltekstenkunnennooitwordenbenaderdmetdemethodendiewordengebruiktomwijsgerigeproblemenoptelossen.WijmogendeBijbelnietbestuderenmetdezelfingenomenheidwaarmeezovelendewetenschapbeoefenen,maarwemoeteninnederigheidenafhankelijkheidlotGodkomeneneroprechtnaarverlangenzijnwiltelerenkennen.WemoetenonzegeestvolledigopenstellenomkennisteontvangenvandegroteIKBEN,anderszullenbozeengelenonzegeestzóverblindenenonshartzóverhardendatdewaarheidgeenindrukoponszalmaken.

Veelbijbelgedeeltendievolgensdegeleerdeneenverborgenheidzijnofalsonbelangrijkwordenbestempeldengewoonwordenovergeslagen,bevattenwoordenvantroostenvermaningvoorhemdieindeschoolvanChristusisonderwezen.EénvanderedenenwaaromveeltheologenGodsWoordzoslechtbegrijpenishetfeitdatzijhunogensluitenvoorwaarhedendiezenietindepraktijkwillenbrengen.Hetbegrijpenvandebijbelsewaarheidhangtnietzozeerafvanhetverstandwaarovermenbeschiktalswelvandeoprechtheidenhetvurigeverlangennaargerechtigheid.

DeBijbelmoetaltijdbiddendwordenonderzocht.AlleendeHeiligeGeestkanonshetbelangdoeninzienvandedingendiemenmakkelijkkanbegrijpenenHijkanvoorkómendatwemoeilijktevattenwaarhedengaanverdraaien.HetisdetaakvandehemelseengelenonzehartenvoortebereidenomhetWoordvanGodzótebegrijpendatwebekoordwordendoorzijnschoonheid,vermaandwordendoorzijnwaarschuwingenofbezieldengesterktwordendoorzijnbeloften.HetgebedvandePsalmist,Ontdekmijnogen,opdatikaanschouwedewonderenuituwwet"(Psalm119:18),zouookhetonzemoetenworden.VerzoekingenschijnenvaakzoonweerstaanbaaromdathijdiewordtverzochtzichGodsbeloftennietonmiddellijkvoordegeestkanhalenomSatantebestrijdenmetdewapensvandeSchrift,daarhijzijngebedslevenenzijnbijbelstudiezoschromelijkheeftverwaarloosd.Deengelenscharenzichechterrondomhendiezichindehemelsedingenwillenlatenonderwijzen.Wanneerze

erdringendbehoefteaanhebben,zullenzehundewaarhedendiezenodighebbeninherinneringbrengenenalsdevijandzalkomengelijkeenstroom,zaldeGeestdesHERENdebaniertegenhemoprichten"(Jesaja59:19,Statenvertaling).Jezushadzijndiscipelenbeloofd:DeTrooster,deHeiligeGeest,diedeVaderzendenzalinmijnnaam,diezalualleslerenenutebinnenbrengenalwatIkugezegdheb"(Johannes14:26).MaaralswijwillendatGodsGeestonsdewoordenvanJezusophetkritiekeogenbliktebinnenbrengt,moetenwezevantevoreninonzegeestopnemen.Davidheeftgezegd:IkberguwWoordinmijnhart,opdatiktegenUnietzondige"(Psalm119:11).

Wiezijneeuwiglevenopprijsstelt,moetopzijnhoedezijnvoortwijfel.Deaanvallenzullenjuistopdegrondwaarhedenwordengericht.Hetisonmogelijkbuitenhetbereikvandespot,dedrogredenenendearglistigeenverderfelijkeleervanhetmoderneongeloofteblijven.Satanpastzijnverleidingenaanvooralleklassen.Deminstontwikkeldenvalthijaanmetspotenhoon,terwijlhijdemeerontwikkeldentegemoettreedtmetwetenschappelijkebezwarenenfilosofischebeschouwingendiewantrouwenenminachtingvoordeBijbelmoetendoenontstaan.Zelfsjongemensenmetweinigervaringdurvenaltetwijfelenaanbepaaldebasisbeginselenvanhetchristendom.Ditongeloofonderdejeugdoefent,hoeoppervlakkighetookis,tochzijninvloeduit.VelengaandaardoorspottenmethetgeloofvanhunoudersensmadendeGeestdergenade.(Hebreeën10:29).VelendietoteervanGodentotzegenvoordewereldzoudenkunnenleven,zijnvergiftigddoordeonreinheidvanhetongeloof.AllemensendiehunvertrouwenstellenindeaanmatigendeconclusiesvandemenselijkeredeenzichinbeeldendatzeverborgenhedenkunnenontsluierenentotdewaarheidkunnendoordringenzonderdehulpvanGodswijsheid,zittenalgevangenindestrikkenvanSatan.

Weleveninhetplechtigstetijdperkvandewereldgeschiedenis.Heelbinnenkortvaltdebeslissingoverhetlotvandemiljoenenbewonersvandezeaarde.Onseeuwigheilendezaligheidvananderemensenhangtafvandewegdiewenuinslaan.WijmoetenonslatenleidendoordeGeestderwaarheid.ElkevolgelingvanChristusmoetzichinalleernstafvragen:Here,watwiltGijdatikdoe?"WijmoetenonsvoordeHereverootmoedigenondervastenenbiddenenonsvaakverdiepeninzijnWoord,vooralmetbetrekkingtotdegebeurtenissenrondhetoordeel.WemoetenpersoonlijkvertrouwdrakenmetdedingenGods.Wijhebbengeenminuutteverliezen.Gebeurtenissenvanlevensbelangspelenzichrondomonsaf.WijstaanopSatansbetoverdegrond.Slaaptniet,wachtersop

Godsmuren,wantdevijandligtopdeloer:hijzalzichzodraulauwoftraagwordtopuwerpenenutotzijnprooimaken.VelenmakenzichallerleiillusiesoverdemanierwaaropGodhuntoestandbeoordeelt.ZezijnertrotsopdatzebepaaldeverkeerdedingenniethebbengedaanendenkennietaandegoededadendieGodvanhenverlangt,maardiezeooknietgedaanhebben.HetisnietvoldoendealsmeneenboomisinGodshof.MenmoetaanGodsverwachtingenbeantwoordendoorvruchttedragen.Godzaliedereenrekenschapvragenvanalhetgoededathijdoorzijngenadehadkunnendoenendathijtochnietgedaanheeft.Indeboekendeshemelsstaanzeopgetekendalsonnuttedienstknechten.Tochiszelfshetgevalvandezegroepmensenniethopeloos,wantdelankmoedigeLiefdepleitnogsteedsvoorhendieGodsbarmhartigheidhebbenversmaadenzijngenadehebbenverworpen.Daaromheethet:Ontwaak,gijdieslaapt,enstaopuitdedoden,enChristuszaloverulichten.Zietdusnauwlettendtoe,hoegijwandelt(...),udegelegenheidtennuttemakende,wantdedagenzijnkwaad"(Efeziërs5:14-16).

IndetijdderbeproevingzullenzijdieGodsWoordtothunlevensgidshebbengemaakt,herkenbaarzijn.Indezomerisergeenverschiltussendealtijd-groenebomenendeandere,maarwanneerdeherfst-stormenkomen,blijvendealtijd-groenebomenonveranderd,terwijldeanderebomenhunbladerenlatenvallen.

Opditogenblikisermisschiengeenverschiltezientussenontrouweenwarechristenen,maarbinnenkortzalhetverschilduidelijkmerkbaarworden.Wanneererstrakstegenstandkomtenfanatismeenonverdraagzaamheiddekopweeropsteken,wanneererweervervolgingenlosbarsten,zullendemeelopersendehuichelaarswankelenenhungeloofverliezen,maardewarechristenenzullenstaanalseenrotsindebranding,metmeergeloofenhoopdanindedagenvanvoorspoed.

DePsalmistzegt:Ikbenverstandigerdanalmijnleermeesters,wantuwgetuigenissenzijnmijtotoverdenking".Uituwbevelenhebikinzichtontvangen;daaromhaatikelkleugenpad"(Psalm119:99,104).

Welzaligdemensdiewijsheidvindt".Hijtochzalzijnalseenboom,aanhetwatergeplant,diezijnwortelstotaaneenbeekuitslaat,enhetnietmerkt,alserhittekomt,maarwelksloofgroenblijft,dieineenjaarvandroogtegeenzorgheeftennietnalaatvruchttedragen"(Spreuken3:13;Jeremia17:8).

38-Delaatstewaarschuwing

Delaatstewaarschuwing"Hiernazagikeenandereengel,diegrotemachthad,nederdalenuitdehemel,endeaardewerddoorzijnlichtglansverlicht.Enhijriepmetsterkestem,zeggende:Gevallen,gevallenisdegrote(stad)Babylonenzijisgewordeneenwoonplaatsvanduivelen,eenschuilplaatsvanalleonreinegeesteneneenschuilplaatsvanalleonreinenverfoeidgevogelte".Enikhoordeeenanderestemuitdehemelzeggen:Gaatuitvanhaar,mijnvolk,opdatgijgeengemeenschaphebtaanhaarzondenennietontvangtvanhaarplagen"(Openbaring18:12,4).

VolgensdezebijbeltekstzaldeaankondigingvandevalvanBabylon,diedoordetweedeengelvanOpenbaring14(vers8)werduitgesproken,indetoekomstwordenherhaald.BovendienzalookdeverdorvenheiddieisbinnengeslopenindeverschillendeorganisatieswaaruitBabylonbestaatsindsdetijddatdieboodschapvoorheteerstwerdverkondigdindezomervan1844,wordenaangetoond.Dezetekstbeschrijftdeverschrikkelijketoestandvandegodsdienstigewereld.Bijelkeverwerpingvandewaarheidzalhetverstandvandemensenmeerwordenverduisterdenhunhartmeerwordenverhardtotzezichverschanstzullenhebbenachterdehardheidvanhunongeloof.OndanksdewaarschuwingenvanGodzullenzedeTienGebodenblijvenovertreden,zodatzijdegenendiedegebodenwélheiligenopdenduurnoggaanvervolgen.Christuswordtgesmaaddoordeminachtingdiementoontvoorzijnvolk.Wanneerhetspiritismedoordekerkenwordtaanvaard,zalalleswathetvleselijkehartnogintoomhoudt,wordenweggenomen.Degodsdienstzaldaneendekmantelwordenomdelaagstevormenvanongerechtigheidteverbergen.Hetgeloofinspiritistischeverschijnselenzaldedeuropenenvoorverleidendegeestenenleringenvanduivelen.Opdiemanierzullendebozeengelenzichindekerkendoengelden.

DeBijbelbeschrijftdetoestandvanBabylonophetogenblikdatdezeprofetieinvervullinggaat:HaarzondenhebbenzichopgehoopttotaandehemelenGodheeftaannaarongerechtigheidgedacht"(Openbaring18:5).Zeheeftdemaatvanhaarschuldvolgemaaktenhaarverwoestingstaatvoordedeur.MaarGodheeftnogeenvolkinBabylonenvóórzijnoordelenoverdezewereldwordenuitgestortmoetendezegetrouwenuitBabylonwordengeroepen,opdatzegeengemeenschaphebbenaanhaarzondenennietontvangenvanhaarplagen":

vandaardebeweging,diesymbolischwordtvoorgestelddoordeengeldieuitdehemelnederdaalt,deaardeverlichtmetzijnlichtglansenmetluiderstemroeptomdezondenvanBabylonteverkondigen.IndezeboodschapwordtdeoproepGaatuitvanhaar,mijnvolk"uitgesproken.Dezeaankondigingenvormensamenmetdeboodschapvandederdeengeldelaatstewaarschuwingsboodschapdieaandebewonersvandeaardezalwordengebracht.Dewereldgaateenverschrikkelijkecrisistegemoet.DemachthebbersvandezeaardezulleneenbondgenootschapsluitenomGodsgebodentebestrijdenenzulleneenbeveluitvaardigendatallen,dekleinenendegroten,derijkenendearmen,devrijenendeslaven"(Openbaring13:16)zichmoetenschikkennaardegebruikenvandekerkendevalsesabbatmoetenvieren.Wieweigertzichdaaraanteonderwerpen,zaldoordeburgerlijkeoverheidwordengestraftenzaluiteindelijk,,desdoodsschuldig"wordengeacht.AnderzijdseistGodswet,diedeheiligingvandebijdescheppingingestelderustdagoplegt,gehoorzaamheidenzebedreigtallendiehaargebodenovertredenmetGodsgramschap.Wanneerhetprobleemzóscherpzalzijngesteld,zaliedereendïeGodswetovertreedtomeenmenselijkeinzettingtegehoorzamenhetmerktekenvanhetbeestontvangen.MenaanvaardthettekenvantrouwaandemachtdiemenverkiesttegehoorzameninplaatsvanGod.Dewaarschuwinguitdehemelluidt:"Indieniemandhetbeestenzijnbeeldaanbidtenhetmerktekenopzijnvoorhoofdofopzijnhandontvangt,diezalookdrinkenvandewijnvanGodsgramschap,dieongemengdistoebereidindebekervanzijntoorn"(Openbaring14:9,10).

NiemandzalechterdegramschapvanGodondergaanvoordathijdegelegenheidheeftgehaddewaarheidtelerenkennenenhaarheeftverworpen.Velenhebbennooitdekansgehadomdespecialewaarheidvoordezetijdtehoren.Dejuistebetekenisvanhetvierdegebodishunnognooituitgelegd.Godweetwaterinelkhartomgaatenonderzoektelkmotief.Hijzaldanookniettoestaandatiemanddietotdekennisderwaarheidwilkomen,nietzouwetenwatdeinzetisvandezestrijd.Hetbevelzaldemensennietonverwachtstreffen.Iedereenzalvoldoendelichtontvangenombewusttekiezen.Desabbatzaldegrotetoets,dergetrouwheidzijn,wantditishetpuntderwaarheidwaaroverdeopvattingenhetmeestuiteenlopen.

Wanneerdemensenaandezelaatstetoetszullenwordenonderworpen,zaldescheidingslijnwordengetrokkentussendegenendieGodwélendegenendieHemnietdienen.HetvierenvandevalsesabbatinovereenstemmingmetdewettenvandeStaat,maarinstrijdmethetvierdegebod,zaleenbewijszijnvan

trouwaandemachtdiezichtegenGodverzet.HetheiligenvandewaresabbatingehoorzaamheidaanGodswetzaldanhetbewijszijnvantrouwaandeSchepper.Deenegroepzaldoorhetaanvaardenvanhettekenvanhunonderwerpingaanaardsemachtenhetmerktekenvanhetbeestontvangen.DeanderegroepdiehettekenvantrouwaanGodsgezagverkiest,zaldaarentegenhetzegdGodsontvangen.Totnutoezijnzijdiedeboodschapvandederdeengelverkondigenvaakalsonheilsprofetenbeschouwd.HunwaarschuwingdatdeonverdraagzaamheidopgodsdienstiggebieddeoverhandzalkrijgenindeVerenigdeStatenendatKerkenStaatzullensamengaanomdemensendieGodsgebodenbewarentevervolgen,zijnalsabsurdenonzinnigbeschouwd.Erismetgrotestelligheidbeweerddatditlandnooitanderskanwordendanhetaltijdgeweestis:deverdedigervandegodsdienstvrijheid.Maarwanneerhetprobleemvandeverplichtezondagsvieringdegemoederenoveralzalbezighouden,zalmendegebeurteniswaarmenzolangaangetwijfeldheeftenwaarmenzoongelovigtegenoverstond,steedsnaderbijzienkomenendanzaldeboodschapvandederdeengelgevolgenhebbendievroegernietmogelijkwaren.

Godheeftinelkegeneratiezijnboodschappersgezondenomdezondenvandewereldenvandegemeenteteveroordelen.Maardemensenhorenlieveraangenamedingenenzijnallesbehalvegesteldopdezuivere,onverbloemdewaarheid.Veelhervormerswildentoenzijaanhuntaakbegonnenmetgrotevoorzichtigheidtewerkgaanbijhetveroordelenvandezondenvandegemeenteenvanhetvolk.Zehooptendemensendoorhetvoorbeeldvaneenheilig,christelijkleventerugtebrengentotdeleervandeBijbel.MaardeGeestGodsdaaldeophenneer,zoalsinhetgevalvanElia,diewerdaangespoordomdezondenvandeverdorvenkoningenvanhetafvalligevolkteveroordelen.ZewarendanwelverplichtdeduidelijkeuitsprakenvandeBijbelendeleerstellingendiezenietgraagwildenverkondigenaandemensenmeetedelen.Zevoeldenzichgedrongendewaarheidmetgroteijverteverkondigenentewijzenophetgevaardatdemensenbedreigde.ZebrachtendewoordendiedeHerehuningafzonderenigevreesvoordegevolgenendemensenmoestenwelnaardewaarschuwingsboodschapluisteren.

Zozalookdeboodschapvandederdeengelwordenverkondigd.Wanneerdetijdisaangebrokendatdezeboodschapmetzeergrotekrachtaandewereldmoetwordengebracht,zalGodnederigeboodschappersgebruikenenzalHijdemensendiezichaanzijndiensthebbengewijd,leiden.ZezulleneerderdoordezalvingvanzijnGeestdandoorhunopleidingdaartoeinstaatwordengesteld.Mannenvangeloofengebedzullenwordengedrongenommeteenheiligeijver

uittegaanendewoordenverkondigendieGodhunheefttoevertrouwd.DezondenvanBabylonzullenaanhetlichtwordengebracht.Devreselijkegevolgenvanhetverplichtstellenvankerkelijkeinzettingendoordeburgerlijkeoverheid,derampzaligeinvloedvanhetspiritismeendeheimelijke,maarsnellevooruitgangvandepauselijkemachtzullenstukvoorstukduidelijkworden.Demensenzullendoordezeernstigewaarschuwingenwordenaangegrepen.Duizendenennogmaalsduizendendiezulkewoordennognooithebbengehoord,zullenernaarluisteren.VolverbazingzullenzijhorendatBabylondekerkisdieisgevallendoorhaardwalingenenzonden,doorhaarverwerpingvandewaarheiddiehaarvandehemelwasgezonden.Wanneerdemensenzichtothunvroegeregodsdienstigeleidersrichtenmetdeernstigevraag:Isditwelwaar?"Zullendepredikantenfabelsopdissenenaangenamegebeurtenissenaankondigenomzetekalmerenenhungealarmeerdgewetentesussen.Daarvelenzullenweigerenzondermeergenoegentenemenmethetgezagvanmensen,zullenzeeenduidelijk"AldusluidthetwoorddesHeren"verlangen.DepopulairepredikantenzullenzoalsdeFarizeeëninhetverledenwoedendwordenwanneerhungezagintwijfelwordtgetrokkenenzullendeboodschapaanSatantoeschrijven.Zezullendemassa,diedezondeliefheeft,ophitsenomdeverkondigersvandeboodschaptebespottenentevervolgen.

WanneerdestrijdzichuitbreidtnaarnieuwegebiedenendemensenwordenbepaaldbijGodsovertredenwet,zalSataninactiekomen.Dekrachtwaarmeedeboodschapwordtverkondigd,zalhaartegenstandersrazendmaken.Degeestelijkheidzalbijnabovenmenselijkeinspanningendoenomhetlichtbuitentehoudenomtevermijdendathetophunkuddezouschijnen.Zezullenallemiddelenwaaroverzebeschikkenaangrijpenomeendiscussieoverdezeuiterstbelangrijkepuntenteonderdrukken.DekerkzaleenberoepdoenopdesterkehandvandeStaat.Rooms-katholiekenenprotestantenzullenhierbijeendrachtigsamenwerken.Wanneerdebewegingomdezondagsvieringverplichttestellenmetmeerstoutmoedigheidenvastberadenheidzaloptreden,zaldewetwordeningeroepentegenhendieGodsgebodenbewaren.Zezullenwordenbedreigdmetgeldboetenengevangenisstraf.Menzalaansommigemenseninvloedrijkepositiesenaananderenbeloningenenvoordelenaanbiedenomhenertoetebewegenhungeloofoptegeven.Maarzezullenvastberadenantwoorden:"BewijsonsaandehandvanGodsWoorddatwijdwalen".DatwasookdehoudingvanLutherinsoortgelijkeomstandigheden.Zijdievoorderechtbankwordengedaagd,zullendewaarheidmetovertuigingverdedigenensommigendiehungetuigenishoren,zullenophunbeurtallegebodenGodsgaan

onderhouden.Zozalhetlichtopgaanvoorduizendendiedewaarheidandersnooitzoudenhebbengehoord.

DemensenzulleneenstiptegehoorzaamheidaanhetWoordvanGodalsrebelliebeschouwen.OuderszullendoorSatanwordenverblindenzeerhardnekkigenstrengoptredentegenhungelovigekinderen.Werkgeverszullenhunwerknemersdiedegebodenhouden,onderdrukken.Deliefdezalverkoelen.Kinderenzullenwordenonterfdenvanhuiswordenverdreven.DewoordenvanPauluszullenletterlijkinvervullinggaan:"Allen,dieinChristusJezusgodvruchtigwillenleven,zullenvervolgdworden"(2Timoteüs3:12).Wanneerdeverdedigersvandewaarheidweigerendezondagtevieren,zullensommigenindegevangeniswordengeworpen,anderenzullenwordenverbannenofalsslavenwordenbehandeld.Voormensenmetwereldsewijsheidschijntdatopditogenblikgewoononmogelijk,maarwanneerdeGeestGodsvandemensenzalwordenweggenomenenzeonderdeheerschappijvanSatan,dieGodsgebodenhaat,zijngekomen,zullenervreemdedingengebeuren.DemenskanergwreedzijnwanneerhijGodnietmeervreestofliefheeft.Wanneerdestormnadert,zullenveelmensendiedeboodschapvandederdeengelzogenaamdhaddenaangenomen,maarnietwarengeheiligddoorgehoorzaamheidaandewaarheid,hungeloofprijsgevenenzichaansluitenbijdetegenstanders.Doordatzevertrouwelijkmetdewereldzijnomgegaanenhaargeestinzichhebbenopgenomen,zijnzededingenopbijnadezelfdemaniergaanbeoordelen.Wanneerdebeproevingoverhenkomt,zijnzeonmiddellijkbereidookdebredeweg,dievelenopgaan,tekiezen.Begaafdemannenmeteeninnemendkarakter,diezicheensindewaarheidhebbenverheugd,zullenhuntalentengebruikenomdemensentebedriegenentemisleiden.Zewordendefelstetegenstandersvanhunvroegerebroeders.WanneersabbatvierdersvoorderechtbankmoetenverschijnenomzichvoorhungeloofteverantwoordenzullendezeafvalligenSatansbestemedewerkerszijnomhentelasteren,tebeschuldigenendemachthebberstegenhenoptehitsendoorhunvalseverklaringenenverdachtmakingen.

IndezetijdvanvervolgingenzalhetgeloofvanGodsboodschappersopdeproefwordengesteld.ZehebbendewaarschuwingsboodschapinallegetrouwheidgebrachtenhebbenalleenvertrouwdopGodenzijnWoord.DeGeestvanGod,diehunhartbeïnvloedde,heefthentotsprekengedrongen.Zewerdengedrevendooreenheiligeijver,endoorGodskrachtbezield,hebbenzehunplichtgedaanzonderzichaftevragenwatnupreciesdegevolgenzoudenzijnwanneerzehetwoorddatGodhunhadgegevenaandemensenzoudenbrengen.Zehebbenniet

stilgestaanbijhunwereldsebelangenenhebbenooknietgeprobeerdhunreputatieofhunleventebehouden.Maarwanneerdestormvanverzetentegenstandoverhenzallosbarsten,zullensommigendoordeangstonmiddellijkuitroepen:"Alswedegevolgenvanonzewoordenhaddenvoorzien,zoudenweonzegrotemondhebbengehouden."

Aanallekantenrijzendemoeilijkhedenop.Satanbenaderthenmetvreselijkeverleidingen.Zeachtenzichnietinstaathetwerkwaarzeaanzijnbegonnentoteengoedeindtebrengen.Zewordenmetvernietigingbedreigd.Degeestdriftdiehenbezielde,isverdwenen,maarzekunnennietterug.Wanneerhettothendoordringthoehulpelooszezijn,zullenzetotdeAlmachtigegaanomkracht.Zezullenzichherinnerendatdewoordendiezijhebbenverkondigdnietvanhenzelf,maarvanGodkwamen.Hijhadhundeopdrachtgegevendewaarschuwingsboodschapaandewereldtebrengen.Godhaddewaarheidinhunhartengelegdenzijkondennietandersdoendanhaarverkondigen.Degodsmannenuithetverledenwarenaandezelfdebeproevingenblootgesteld.Wyclif,Hus,Luther,Tyndale,BaxterenWesleyeistendatalleleerstellingenaandeBijbelzoudenwordengetoetstenzezeidendatzealleszoudenlatenvallenwatdietoetsnietkondoorstaan.Dezemannenwerdenmeedogenloosvervolgdentochblevenzedewaarheidverkondigen.IndeverschillendeperiodesvandekerkgeschiedenisisersteedseenbijzonderewaarheidverkondigddiespeciaalbedoeldwasvoordebehoeftenvanGodsvolkindietijd.Elkenieuwewaarheidheeftzicheenwegmoetenbanentegenhaatentegenstandin.Zijdiehetlichtderwaarheidaannamen,stondenblootaanverleidingenenbeproevingen.Alsereencrisisheerst,geeftGodeenbijzonderewaarheidaandemensen.Wiekandanweigerendieboodschapteverkondigen?Godgeeftzijndienstknechtennudeopdrachtdelaatstegenadeboodschapaandewereldtebrengen.Alszedatnietdoen,lopenzezelfgevaar.DeboodschappersvanChristusmogenzichnietbekommerenomdegevolgen.ZemoetenhunplichtdoenenderestaanGodoverlaten.Wanneerdetegenstandnoggroterwordt,zullenGodsdienstknechtenverbaasdzijn.Zezullenzichafvragenofzijdecrisishebbenuitgelokt.MaarhungewetenenhetWoordvanGodgevenhundezekerheiddatzejuisthebbengehandeld.Hoeweldebeproevingenvoortduren,ontvangenzijkrachtomdietedragen.Destrijdspitstzichtoeenneemtinhevigheidtoe,maarhungeloofenmoedgroeiennaarmatedetoestandergerwordt.Zijzeggenmetovertuiging:"WijdurvennietaanGodsWoordtetornendoorzijnheiligewettesplitsen.Wijmogennietzeggendathetenegebodbelangrijkenhetandereonbelangrijkisomopgoedevoettestaanmetdewereld.DeHerediewijdienenkanonsverlossen.Christusheeftdemachtenvandeduisternisoverwonnen.Waaromzoudenwij

danbangzijnvooreenwerelddiealoverwonnenis?"

VervolgingeninverschillendevormenzijnhetgevolgvaneenbeginseldatzalbestaanzolangSatanbestaatenhetchristendomleeft.GeenmenskanGoddienenzonderzichdevijandschapvandeheerscharenvandeduisternisopdehalstehalen.Bozeengelenzullenhemzekeraanvallen,wantzezijnbangdatzedoorzijninvloedhunslachtofferzullenverliezen.Boosdoenersdiedoorzijnvoorbeeldwordenveroordeeld,zullenmetdieengelensamenwerkenenhemdooraanlokkelijkeverleidingenvanGodproberentescheiden.Wanneerzedaarnietinslagen,zullenzemethardehanddrukopzijngewetenuitoefenen.

MaarzolangJezusdeMiddelaarvandemensisinhethemelseheiligdomzalderemmendeinvloedvandeHeiligeGeestzoweldoordeoverheidalsdoordemensenwordengevoeld.Dieinvloedisnogaltijdtotopzekerehoogtemerkbaarindewettenvanhetland.Alsdezewettenernietwaren,zoudetoestandvandewereldnogveelslechterzijn.

VeelmachthebberszijnwerkzameinstrumentenvanSatan.TochheeftGodookzijnmedewerkersonderdeleidersvanhetland.DevijandspoortzijnaanhangersaanommaatregelenvoortestellendieGodswerktenzeerstezoudenbelemmeren,maarpolitiekeleidersdiedeHerewezen,wordendoorheiligeengelenbeïnvloedomdievoorstellenmetonweerlegbareargumententebestrijden.Zozaldesterkestroomvanhetkwaaddooreenpaarmannenwordeningedijkt.Detegenstandvandevijandenvandewaarheidzalinbedwangwordengehouden,zodatdeboodschapvandederdeengelkanwordenverkondigd.Wanneerdelaatstewaarschuwingsboodschapaandewereldzalwordengebracht,zalzijdeaandachttrekkenvandezeleidinggevendemannendoorwiedeHerenuwerkt.EnkelevanhenzullendieboodschapaannemenenzullenindetijdderbenauwdheidaandekantvanGodsvolkstaan.Deengeldiedeelneemtaandeverkondigingvandeboodschapvandederdeengelzaldehelewereldmetzijnheerlijkheidverlichten.GodsWoordvoorzegteenwereldwijdwerkmetbuitengewonekracht.DeAdventbewegingvan1840-44waseenluisterrijkeuitingvanGodskracht.DeboodschapvandeeersteengelwerdgebrachtnaarelkezendingspostterwereldeninsommigelandenwaserdegrootstegodsdienstigebelangstellingsindsdeHervormingvandezestiendeeeuw.Ditalleszalechterwordenovertroffendoordegroteopwekkingsbewegingontstaandoordeverkondigingvandelaatstewaarschuwingsboodschapvandederdeengel.

DitwerkzalveelgemeenhebbenmetdatvanPinksteren.Zoalsdevroegeregen"werdgegevendoordeuitstortingvandeHeiligeGeestaanhetbeginvandeevangelieverkondigingomhetkostbarezaadtedoenontkiemen,zaldelateregen"wordengegevenaanheteindevandeevangelieverkondigingomdeoogsttedoenrijpen."Ja,wijwillendeHEREkennen,ernaarjagenHemtekennen.Zozekeralsdedageraadiszijnopgang.DankomtHijtotonsalsderegen,alsdelateregen,diehetlandbesproeit"(Hosea6:3).Engij,kinderenvanSion,juichtenverheugtuindeHERE,uwGod,wantHijgeeftudeleraartergerechtigheid;ja,regenstromenlaatHijvoorunederdalen,vroegeregenenlateregen,zoalsvoorheen"(Joel2:23).Enhetzalzijnindelaatstedagen,zegtGod,datIkzaluitstortenvanmijnGeestopallevlees."Enhetzalzijn,datalwiedenaamdesHerenaanroept,behoudenzalworden"(Handelingen2:17,21).

HetbelangrijkewerkvandeevangelieverkondigingzalnietwordenafgeslotenmeteengeringereopenbaringvanGodskrachtdanwaarmeehetbegon.Deprofetieëndiewerdenvervulddoordeuitstortingvandevroegeregenindebegindagenvandegemeente,zullenopnieuwwordenvervulddoordelateregenaanheteindevandeevangelieverkondiging.DatbedoeldedeapostelPetrusmetdetijdenderverkoeling"toenhijzei:"Betertudanenbekeertu,opdatuwezondenmogenuitgewistworden,wanneerdetijdenderverkoelingzullengekomenzijnvanhetaangezichtdesHEREN,enHijgezondenzalhebbenJezusChristus"(Handelingen3:19,20-Statenvertaling).DegezichtenvanGodsboodschapperszullenstralenvanheiligetoewijding.Zezullenvandeeneplaatsnaardeanderegaanomdeboodschapvandehemelteverkondigen.Dewaarschuwingzaldoorduizendenstemmenaandeheleaardewordengebracht.Erzullenwonderengebeuren,ziekenzullenwordengenezenendegelovigenzullentekenenenwonderenmeemaken.Satanzalookactiefzijnmetzijnbedrieglijkewonderenenhijzalzelfsvuuruitdehemeldoennederdalenopdeaardetenaanschouwenvandemensen"(Openbaring13:13).Debewonersvandeaardezullendanverplichtzijnpartijtekiezen.

Deboodschapzalnietzozeerdoorargumenten,maarweldoordegroteovertuigingskrachtvanGodsGeestwordengesteund.Deargumentenzijnalaangevoerd.Hetzaadisreedsuitgestrooid.Numoethetontkiemenenvruchtdragen.Depublicatiesdiedoorgeschriften-evangelistenzijnverspreidhebbenhunuitwerkingnietgemist.Velenwarenwelonderdeindrukvandeboodschapgekomen,maarhaddendewaarheidniettenvollebegrepenofgehoorzaamd.Nudringendestralenvanhetlichtoveraldoorenwordtdewaarheidvolledigbegrepen.Godsoprechtekinderenverbrekendebandendiehenvastketenden.

Hunfamiliebandenenhetfeitdatzetoteenbepaaldekerkbehoren,kunnenhennietlangertegenhouden.Dewaarheidisbelangrijkerdanalleanderebijkomstigheden.Ondankshetfeitdatvelekrachtenzichgezamenlijktegendewaarheidkeren,zullenvelenChristusvolgen.

39-Detijdderbenauwdheid

TedientijdezalMichaëlopstaan,degrotevorst,diedezonenvanuwvolkterzijdestaat;enerzaleentijdvangrotebenauwdheidzijn,zoalsernietgeweestissindservolkenbestaan,totopdietijdtoe.Maarindietijdzaluwvolkontkomen:alwieinhetboekgeschrevenwordtbevonden(Daniël12:1).

Wanneerdeboodschapvandederdeengelaandewereldisgebracht,komterookeeneindaanGodsbarmhartigheidtegenoverdeschuldigemensen.Godsvolkheeftzijntaakvolbracht.Zehebbendelateregen,deverkoelingvanhetaangezichtdesHerenontvangenenzijnvoorbereidopdeurederbeproevingdievoordedeurstaat.Deengelenontplooieneengroteactiviteitindehemel.Eenengeldievandeaardekomt,zegtdatzijnwerkafis.Dewereldisvoordelaatstekeergetoetst.IedereendieGodsgebodenheeftbewaard,heefthetzegelvandelevendeGodontvangen.DankomterookeeneindaanJezusmiddelaarschapinhethemelseheiligdom.Hijheftzijnhandenopenzegtmetluiderstem:Hetisgeschied.AlleengelenzettenhunkronenafwanneerChristusdeplechtigewoordenWieonrechtdoet,hijdoenogmeeronrecht;wievuilis,hijwordenogvuiler;wierechtvaardigis,hijbewijzenogmeerrechtvaardigheid;wieheiligis,hijwordenogmeergeheiligd(Openbaring22:11),uitspreekt.

Eriseenbeslissinggevallenoverhetlotvanallemensen,namelijkheteeuwigelevenofdeeeuwigedood.Christusheeftverzoeninggedaanvoorzijnvolkenheefthunzondenuitgedelgd.Hetgetalvanzijnonderdanenisvol.Hetkoningschap,demachtendegrootheidderkoninkrijkenonderdegansehemelstaatophetpuntomaandeverlostentewordengegeven.EnJezuszalvoortaanheersenalsKoningderkoningenenHerederheren.

WanneerJezushetheiligdomverlaat,wordendebewonersvandeaardeinduisternisgedompeld.IndieangstaanjagendetijdmoetenderechtvaardigenhetstellenzonderMiddelaarvoorhetaangezichtvaneenheiligeGod.DeongelovigenwordennietmeerintoomgehoudenenSatanheeftnuallendieinhunonboetvaardigheidhebbenvolhardvollediginzijnmacht.EriseeneindgekomenaanGodsgeduld.DewereldheeftGodsgenadeverworpen,zijnliefdenietaangenomenenzijnwetovertreden.Deongelovigenhebbendegenadetijdlatenvoorbijgaan.DeGeestvanGod,tegenWiezezichhardnekkighebbenverzet,heeftzichtenslotteteruggetrokken.Zewordennietmeerbeschermddoor

genadeenstaanweerloostegenoverdeBoze.Satanzaldandetijdvangrotebenauwdheidoverdebewonersvandeaardelatenkomen.Wanneerdeengelendestormwindenvandemenselijkehartstochtnietmeertegenhouden,zullenalleelementenvanstrijdenverderfwordenontketend.DeverwoestingvandehelewereldzalnogrampzaligerzijndandievanJeruzaleminhetverleden.

EénengelheeftalleeerstgeborenenvanEgyptegedoodenhetlandinrouwgedompeld.ToenDavidhetvolkteldeendeedwatkwaadwasindeogendesHeren,veroorzaakteéénengeldieverschrikkelijkerampwaardoorhijvoorzijnzondewerdgestraft.

DezelfdevernietigingskrachtdiedeheiligeengeleninhetverledenopGodsbevelhebbengebruikt,zalookdoordebozeengelenwordengebruiktwanneerGoddattoelaat.ErstaannualkrachtenklaardiealleenopGodstoestemmingwachtenomoveraldoodenverderftezaaien.ZijdieGodswetonderhouden,zijnervaakvanbeschuldigddatzedeoordelenoverdewereldbrengen.Zezullenweerwordenbeschouwdalsdeoorzaakvandeverschrikkelijkenatuurrampen,destrijdendeslachtingonderdemensendieveelellendeoverdewereldbrengen.Dekrachtwaarmeedelaatstewaarschuwingsboodschapwordtverkondigd,zaldegramschapvandeongelovigenuitlokken.ZezulleninwoedeontbrandentegenallendiedeboodschaphebbenaangenomenenSatanzaldiegeestvanhaatenvervolgingnogaanwakkeren.

ToenGodnietmeeraanwezigwasonderhetJoodsevolkwistendepriestersenhetvolkdatniet.HoewelzeaanSatanwarenovergeleverdeneenspeelbalwarenvandeafschuwelijksteenboosaardigstehartstochten,blevenzezichzelfbeschouwenalshetuitverkorenvolk.Dedienstenindetempelgingendoor.ZeblevenhunoffersbrengenopdebezoedeldealtarenenelkedagsmeektenzeGodszegenafovereenvolkdatschuldigwasaanhetbloedvanGodsgeliefdeZoon,eenvolkdatChristusboodschappersenapostelenwildedoden.

Wanneerdeonherroepelijkebeslissingoverdedienstinhethemelseheiligdomzalzijngevallenenhetlotvandewereldvooreeuwigzalzijnbepaald,zullendebewonersvandeaardedatooknietweten.DegodsdienstigevormenzullenwordengehandhaafddoormensenvanwieGodsGeestvoorgoedisweggenomen.Desatanischeijverwaarmeedevorstvandeduisternishenzalbezielenomzijnboosaardigeplannentenuitvoertebrengen,zalergveelopijvervoorGodszaaklijken.

Wanneerdesabbathetbijzonderestrijdpuntindehelechristelijkewereldisgewordenendekerkelijkeenburgerlijkeinstantiessamenwerkenomdezondagsvieringvooriedereenverplichttestellen,zaldekleineminderheiddieweigerttezwichtenvoordeeisenvandemeerderheid,dooriedereenwordenverfoeid.MenzalbewerendateengroepjedatzichtegeneeninzettingvandeKerkentegeneenwetvandeStaatverzet,nietbehoefttewordengeduld.Menzalookzeggendathetbeterisdatzijlijdendandathethelelandindeafgrondvanverwarringenwetteloosheidwordtgestort.HetzelfdeargumentwerdachttienhonderdjaargeledentegenChristusaangevoerddoordeleidersvanhetvolk.DesluweKajafaszei:Gijbeseftniet,dathetinuwbelangis,datéénmenssterftvoorhetvolkenniethetgehelevolkverlorengaat(Johannes11:50).

Ditargumentzaldedoorslaggeven.Naenigetijdzalereendecreetwordenuitgevaardigdtegendemensendiedesabbatvanhetvierdegebodheiligen.Menzalverklarendatzedezwaarstestrafverdienenenmenzaldebevolkingnaverloopvantijdhetrechtgevenhenterdoodtebrengen.Hetrooms-katholicismeindeOudeWereldenhetafvalligeprotestantismeindeNieuweWereldzullendemensendiealGodsgebodenwillennalevenopdezelfdemanieraanpakken.

Godsvolkzaldaneentijdvanverdrukkingenellendemeemaken-eentijdvanbenauwdheidvoorJakob-WantzozegtdeHERE:Angstgeschreihorenwij,schrikengeenheil...Elkgelaatheefteenlijkkleurgekregen.Wee,wantgrootisdiedag,zonderweerga;eentijdvanbenauwdheidishetvoorJakob;maardaaruitzalhijgeredworden(Jeremia30:5-7).DenachtvanJakobsbenauwdheid,toenhijingebedworsteldeomuitdehandvanEsautewordenverlost(Genesis32:24-30),iseenbeeldvandeervaringenvanGodsvolkindetijdderbenauwdheid.JakobwildevanzijnvaderdezegenkrijgendieeigenlijkvoorEsauwasbestemd.NaditbedrogmoestJakobvoorzijnlevenvluchten,omdatzijnbroerhemwildedoden.Nadathijvelejareninballingschaphaddoorgebracht,washijopGodsbevelopweggegaan.Hijmoestmetzijnvrouwenenkinderenenmetzijnkuddennaarzijngeboortelandterugkeren.

Toenhijdegrenzenvanhetlandnaderde,werdhijdoodsbang:hijhoordedatEsauinaantochtwasaanhethoofdvaneenbendekrijgers,diebeslistopwraakuitwaren.Jakobsgevolgwasongewapendenweerloosenzounaarallewaarschijnlijkheidwordenuitgemoord.Hijwasnietalleenbangenbevreesd,maargingookgebuktonderhetverpletterendegewichtvanzelfverwijt.Hijwasimmersdoorzijneigenzondeindezegevaarlijkesituatiegeraakt.Hij

vertrouwdevolledigopGodsbarmhartigheid.Hetgebedwashetenigewapendathijbezat.Tochdeedhijzijnuiterstebestomhetonrechtdathijzijnbroerhadaangedaanweergoedtemakenenhetdreigendegevaaraftewenden.Naarmatedetijdderbenauwdheidnadert,zoudendevolgelingenvanChristusallesmoetendoenomeenpositieveindrukopdemensentemaken,allesinhetwerkmoetenstellenomelkvooroordeelteontzenuwenenhetgevaardatdegewetensvrijheidbedreigt,moetenafwenden.

Toenhijzijngezinhadweggezondenomdathijnietwildedatzezijnwanhoopzoudenzien,bleefJakoballeenachteromtotGodtebidden.HijbeleedzijnzondenenerkendedatGodbarmhartigwasgeweesttegenoverhem.HijberiepzichookinalleootmoedophetverbonddatGodmetzijnvaderenhadgeslotenenopdebeloftendieGodhempersoonlijkhadgedaaninhetnachtgezichtteBetheleninhetlandvanzijnballingschap.Ditwarenkritiekeogenblikkeninzijnleven.Allesstondophetspel.IndeduisterniseneenzaamheidbleefhijbiddenenverootmoedigdezichvoorGod.Plotselinglegdeiemandeenhandopzijnschouder.Hijdachtdateenvijandhemwildedodenenhijworsteldemetalzijnkrachttegenzijntegenstander.Toenhetdagbegonteworden,gebruiktedevreemdelingalzijnbovenmenselijkekracht.Jakobscheenverlamdtoenhijwerdaangeraakt.Hijvieldegeheimzinnigetegenstanderhulpeloosensmekendomdehals.OpdatogenblikbesefteJakobdathijmetdeEngeldesverbondshadgeworsteld.Hoewelhijbuitengevechtwasgesteldenhevigepijnleed,gafhijzijnplannietop.Hijwasvanwegezijnzondenlangetijdgekwelddoorwroeging,zelfverwijtenzorgen.Hijwildeernuzekervanzijndatzijnzondenwarenvergeven.Degoddelijkebezoekerscheentewillenweggaan,maarJakobklemdezichaanhemvastensmeekteomzijnzegen.

DeEngelzei:Laatmijgaan,wantdedageraadisgekomen,maardepatriarchantwoordde:Iklaatunietgaan,tenzijgijmijzegent.Wateenvertrouwen,standvastigheidenvolharding!AlsJakobswoordendoorhoogmoedenaanmatigingwareningegeven,zouhijonmiddellijkzijngedood.Dezeeiskwamechtervaniemanddiezijnzwakheidenonwaardigheiderkende,maartochvertrouwdeopdebarmhartigheidvaneenGoddiezijnverbondhoudt.Hijstreedtegeneenengelenoverwon(Hosea12:5).Dezezondige,dwalendestervelingheeftdeMajesteitdeshemelsdoorverootmoediging,berouwenovergaveoverwonnen.HijhadzichbevendvastgeklamptaanGodsbeloftenenhethartvandeoneindigeLiefdekondesmeekbedevandezondaarnietafwijzen.Zijnnaam-Jakob-deeddenkenaandezonde.Alsbewijsvanzijnoverwinningenalsaansporingvooranderenomzijnvoorbeeldtevolgen,kreeghijtoeneen

naamdieherinnerdeaandezege.HetfeitdatJakobdieoverwinningopGodhadbehaald,stonderborgvoordathijookdemensenzouoverwinnen.Hijwasnunietmeerbangvoordewoedevanzijnbroer,wantdeHerewaszijnschild.

SatanhadJakobvoorGodsengelenbeschuldigd.HijbeweerdedathijhetrechthadomJakobtedodenomdathijgezondigdhad.SatanhadEsauopgehitstomtegenJakobtenstrijdetetrekken.IndenachttoenJakobmetdeEngelworstelde,wildeSatanhembeladenmetschuldgevoelensomhemteontmoedigenenzijnvertrouweninGodteschokken.Jakobwasdewanhoopnabij,maarhijwistdathijzonderGodshulponherroepelijkverlorenwas.HijhadoprechtberouwgetoondoverzijngrotezondeenhadeenberoepgedaanopGodsgenade.Hijlietzichnietvanzijndoelafleiden,maarklamptezichvastaandeEngelenbleefaandringenmetzijnoprechte,hartverscheurendesmeekbedetothijoverwon.

ZoalsSatanEsauheeftopgehitstomtegenJakobtenstrijdetetrekken,zalhijookdegoddelozenaansporenomGodsvolkindetijdderbenauwdheidtevernietigen.ZoalshijJakobheeftbeschuldigd,zalhijookGodsvolkbeschuldigen.Hijbeschouwtdebewonersvandeaardealszijnonderdanen.

AlleendekleinegroepdieGodsgebodenbewaart,verzetzichtegenzijnheerschappij.Alshijzevandeaardekonwegvagen,zouzijnoverwinningvolledigzijn.HijzietdatGodskinderendoorheiligeengelenwordenbeschermdenmaaktdaaruitopdathunzondenzijnvergeven,maarhijweetnietdaterinhethemelseheiligdomaleenbeslissingisgevallenoverhunlot.Hijweetpreciestotwelkezondenhijzeheeftverleidensteltzevoorinhetmeestoverdrevenlicht.HijbeweertdatGodsvolkevenminalshijzelfGodsgunstverdient.HijzegtdatGodnietrechtvaardigisalsHijhunzondenwèlvergeeft,maarhemenzijnengelenvernietigt.Hijeistzeopalszijnprooienwildatzeinzijnhandenwordenovergegevenomvernietigdteworden.

TerwijlSatanGodskinderenopdiemanieraanklaagt,zalGodtoelatendathijhentothetuiterstebeproeft.HunvertrouweninGod,hungeloofenstandvastigheidzullenzwaaropdeproefwordengesteld.Wanneerzeterugblikkennaarhetverleden,wordenzemoedeloos,wantzekunneninhunlevenmaarweiniggoedsontdekken.Zezijnzichtenvollebewustvanhunzwakheidenonwaardigheid.Satanprobeerthenbangtemakenmetdegedachtedathungevalhopeloosis,dathunonreinheidnooitzalwordenuitgewist.Hijwilhungeloofopdiemanierschokken,indehoopdatzedaarnazullenzwichten

voorzijnverleidingenenGodnietmeertrouwzullenzijn.HoewelGodskinderenomringdzijndoorvijandendiegebrandzijnophunvernietiging,zijnzenietbevreesdvoorvervolgingenterwillevandewaarheid.ZezijnbangdatzenietelkezondehebbenbeledenenzijnbevreesddatzedooreenpersoonlijktekortgeenaanspraakzullenkunnenmakenopdebeloftevanGod:Ikzalubewarenvoordeurederverzoeking,dieoverdegehelewereldkomenzal.(Openbaring3:10).Alszezekerwistendatalhunzondenwarenvergeven,zoudenzenietterugschrikkenvoormartelingenofvoordedood,maaralszeonwaardigblekentezijnenhunlevendooreigenkarakterfoutenverloren,zouGodsheiligenaamwordenbesmeurd.

Overalhorenzegeruchtenvansamenzweringenverraadenzezienhoederebellieomzichheengrijpt.Zegaandaardoorvurigverlangennaarheteindevandegroteafvalendeboosheidvandegoddelozen.ZesmekenGodomderebellieinbedwangtehouden,maarkomenmeteenschrijnendgevoelvanzelfverwijttotdeconclusiedatzezelfgeenkrachtmeerhebbenomdemachtigevloedgolfvanhetkwaadintedammenenterugtedringen.ZebeseffendatalszehuntalentenaltijdindienstvanChristushaddengesteldenervoorhaddengezorgddatzevandagtotdagbetergewapendwarenvoordestrijd,Satanminderhardhandigtegenoverhenzoukunnenoptreden.

ZijverootmoedigenhunzielvoorGod,wijzenophunberouwoverhunvelezondeninhetverledenendoeneenberoepopdebeloftevandeHeiland:Laathemmijnsterkteaangrijpen,opdathijvredemetMijmake;enhijzalvredemetMijmaken(Jesaja27:5,NederlandsvertalingvandeEngelsetekstindeAuthorizedVersion).

Zegevenhungeloofnietopwanneerhungebedennietonmiddellijkwordenverhoord.Ondankshungroteangst,ondanksdeverschrikkingenendewanhoopblijvenzetochbidden.ZeklampenzichvastaanGodskrachtzoalsJakobzichhadvastgeklamptaandeEngelenzezeggennetzoalshij:Iklaatunietgaan,tenzijgijmijzegent.

AlsJakobnietvantevorenaanGodhadgezegddathijberouwhadoverzijnonrechtmatigedaadbijhetverkrijgenvanheteerstgeboorterecht,zouGodzijngebedniethebbenverhoordenzijnlevennietgenadighebbengespaard.AlsGodskinderenindetijdderbenauwdheid,wanneerzealdoorvreesenangstwordengekweld,nogonbeledenzondenzoudenhebben,zoudenzebezwijken.

DewanhoopzouhungeloofondermijnenenzezoudennietinvertrouwentotGodkunnengaanomHemtesmekenofHijhenzouwillenverlossen.Maarhoewelzezichtenvollebewustzijnvanhunonwaardigheidhebbenzegeenverborgenzondentebelijden.Hunzondenzijnvantevoreninhetoordeelgegaanenzijnuitgedelgdenzijkunnendiezichnietmeerherinneren.DoorSatansmisleidingengelovenvelendatGodhunontrouwinkleinedingennietergvindt,maarinzijnhandelenmetJakoblaatdeHereziendatHijhetkwaadopgeenenkelevoorwaardegoedkeurtofduldt.Allendiehuneigenzondenwillengoedpratenofverbergenenzeindeboekendeshemelslatenstaanzonderzetebelijdenenergeenvergiffenisvoorvragen,zullendoorSatanwordenoverwonnen.

Hoevromerzezichvoordoenenhoehogerdepositieisdiezebekleden,desteverwerpelijkerishunhandelwijzeinGodsoogendestezekerderisdeoverwinningvandegrotetegenstander.WiezichnunietvoorbereidtopdedagdesHeren,zaldatindetijdderbenauwdheidofdaarnaooknietkunnendoen.Zulkemensenzijnreddeloosverloren.

Zulkemensen,diezichwelchristenennoemen,maarzichnietwillenvoorbereidenopdelaatsteverschrikkelijkestrijd,zulleninhunwanhoophunzondenbelijdenmetwoordendiegetuigenvaneenvreselijkeangst.Degoddelozenzullenzichdanverheugenoverhunnood.DezeschuldbelijdenissenzijnzoalsdievanEsauofJudas:zejammerenweloverhetgevolgvandeovertreding,maarnietoverdeschuldzelf.Zehebbennietechtspijtvanhundadenenverafschuwenhetkwaadniet.Zeerkennenhunzondeuitvreesvoordestraf,maarzezoudenzoalsFaraoinhetverledeneenevenuitdagendehoudingtegenoverGodaannemenalshetvonniswerdvernietigd.

DegeschiedenisvanJakobgeeftonsookdeverzekeringdatGoddegenendiedoorbedrog,verzoekingenverleidinghebbengezondigd,maardaarnatotinkeerkomenenweertotGodgaan,nietzalafwijzen.Satanwilhenvernietigen,maarGodzalzijnengelenuitzendenomhenopdekritiekeogenblikkentetroostenentebeschermen.DeaanvallenvanSatanzijnfelenzwaar,zijnmisleidingenzijnverschrikkelijk,maarhetoogvandeHererustopzijnvolkenzijnoorluistertnaarhungeroep.Zeverkereningrotenood.Devlammenvandevurigeovenschijnenhenopelkogenbliktezullenverteren,maarGodzalhenuitdezestrijdlatenkomenalsgouddatdoorhetvuurisgelouterd.Godsliefdevoorzijnkinderenindetijdvanhunzwaarstebeproevingisevengrootalsindetijdvanhungrootstevoorspoed.Tochmoetenzeindevurigeovenwordengeplaatst:al

hetaardsedathennogaankleeft,moetwordenverteerdomhetbeeldvanChristusvolmaaktteweerkaatsen.

Indetijdvanbenauwdheidenangstdievóóronsligt,moetenweeengeloofhebbendatbestandistegenvermoeidheid,uitstelenhonger-eengeloofdatnietzalbezwijken,ookalwordthetnogzozwaaropdeproefgesteld.IndegenadetijddieGodonsschenkt,moetenwijonsopdietijdvoorbereiden.Jakobheeftoverwonnenomdathijovertuigdwasenvolhardde.Zijnoverwinningbewijstwelkekrachteruitgaatvaneenvolhardendgebed.Iedereendie-zoalsJakob-Godsbeloftenernstigneemtenevenoprechtenvastberadenisalshij,zaloverwinnenzoalshijoverwonnenheeft.Wienietbereidiszijneigenpersoonwegtecijferen,wienietmetGodwilworstelenennietlangenvurigwilbiddenomzijnzegen,zalooknietgezegendworden.MetGodworstelen...zeerweinigmensenwetenwatdateigenlijkbetekent.ZeerweinigenverlangenvurigenmetdeinzetvanalhunkrachtennaarGod.ZeerweinigmensenklampenzichmetonwankelbaarvertrouwenvastaanGodsbeloftenwanneerzebijhetbiddendoordewanhoopwordenoverweldigd.

Wienumaarzwakstaatinzijngeloof,loopthetzeergroterisicodathijgeenweerstandzalkunnenbiedenaandemisleidingvanSatanenaanhetbeveldathetgewetenaanbandenwilleggen.Zelfsalszedeproefdoorstaan,zullenzeindetijdderbenauwdheidingroterewanhoopenangstverkerenomdatzenietgewoonwarenvertrouweninGodtestellen.Zehebbenhungeloofnietversterkttoendetijddaargunstigvoorwasenzullendatdanmoetendoenonderdeverschrikkelijkedrukvandeontmoediging.

WezoudenGodnúmoetenlerenkennendoorzijnbeloftenernstigtenemen.Engelentekenenelkvurigenoprechtgebedop.WemoetenonzezelfzuchtigegenoegensopgevenalswedaardoorinverbindingmetGodkunnenblijven.DeergstearmoedeendegrootstezelfverloocheningmétGodszegenzijnteverkiezenbovenrijkdom,eer,eenaangenaamlevenenvriendschapzónderzijnzegen.

Wijmoetentijdvrijmakenomtebidden.AlsweonzegeestvolproppenmetwereldsegedachtenzouhetweleenskunnengebeurendatGodervoorzorgtdatwijtijdmoetenvrijmaken:dooronsvanonzeafgoden-geld,huizen,land-teverlossen.

Dejeugdzouniettotzondewordenverleidalszealleendingendeedwaarvoor

zeGodomzijnzegenkanvragen.AlsdeboodschappersdiedelaatsteplechtigewaarschuwingaandewereldbrengenGodomzijnzegenzoudensmeken,endatnietopeenonverschilligeenlustelozemanierdeden,maarmetevenveelvuurengeloofalsJakob,zoudenzeopveelplaatsenkunnenzeggen:IkhebGodgezienvanaangezichttotaangezichtenmijnlevenisbehoudengebleven(Genesis32:30).ZezoudendoordehemelwordenbeschouwdalsvorstendieGodendemensenkunnenoverwinnen.

Detijdvanbenauwdheid,zoalsernietgeweestiszalbinnenkortaanbreken.Danzalonsgeestelijkleveneenpeilmoetenhebbenbereiktdatwenunogniethebben.Velenzijntrouwensteonverschilligomzoietsmeetemaken.Vaakschijntdebenauwdheidgroterdanzeachterafblijkttezijn.Dezeregelgaatechternietopvoordecrisisdievoordedeurstaat.Zelfsdebestebeschrijvingkangeenvolledigbeeldgevenvandeernstvandebeproeving.IndiecrisismoetiedereenvoorzichzelfvoorGodstaan.(Alwaren)Noach,DaniëlenJobdaar-zowaarIkleef,luidthetwoordvandeHereHERE,zijzoudenzoonnochdochterredden.Zijzoudendoorhungerechtigheidalleenzichzelfredden(Ezechiël14:20).Wemoetennú,terwijlonzeHogepriesternogverzoeningvooronsdoet,ernaarstrevenvolmaakttewordeninChristus.DeHeilandheeftzelfsnietdooreengedachtetoegegevenaandekrachtvandeverleiding.Satanvindtinhethartvandemensaltijdwelietswaarhijvatopheeftofeenzondigverlangendatgekoesterdwordtwaardoorhijkanverleiden.MaarChristuskonvanZichzelfzeggen:DeoverstedezerwereldkomtenheeftaanMijniets(Johannes14:30).

SatankonindeZoonvanGodnietsvindendathemookmaareenkansgafopdeoverwinning.ChristushaddegebodenvanzijnVaderbewaardenerwasinHemgeenenkelezondewaarvanSatanzoukunnenprofiteren.Indezetoestandzullenookdegenendieindetijdderbenauwdheidstandwillenhouden,moetenverkeren.

InditlevenmoetenwijonsvandezondebevrijdendoorhetgeloofinhetverzoenendbloedvanChristus.ChristusnodigtonsuitomtotHemtekomen,onzezwakheidmetzijnsterkte,onzeonwetendheidmetzijnwijsheidenonzeonwaardigheidmetzijnverdienstenaantevullen.GodsvoorzienigheidisdeschoolwaarinwijdezachtmoedigheidennederigheidvanJezusleren.Hijwijstonsnietdewegdiewijuiteigenkeuzezoudeninslaanofdewegdieonsmakkelijkerenaangenamerschijnt,maarHijwilonsaltijddewarezinvanhetlevenleren.WijmoetenmetGodsamenwerkenomonskaraktertevormennaar

hetgoddelijkvoorbeeld.Wieditverwaarloostofuitstelt,brengtzijngeestelijklevenernstigingevaar.

DeapostelJohanneshoordetijdenseenvisioeneenluidestemindehemel:Weedeaardeendezee,wantdeduivelistotunedergedaaldingrotegrimmigheid,wetende,dathijweinigtijdheeft(Openbaring12:12).Destemindehemelheeftdezewoordenuitgesprokennaaraanleidingvanvreselijkegebeurtenissen.Satansgrimmigheidwordtgroternaarmatedetijdkorterwordtenzijnbedrogenvernietigingzullenhunhoogtepuntbereikenindetijdderbenauwdheid.

Dedemonenzullenerbinnenkortvoorzorgendaterspectaculaireverschijnselenvanbovennatuurlijkeaardaandehemeltezienzullenzijn.DegeestenvanduivelenzullenuitgaannaardekoningenderaardeennaardegehelewereldomhentemisleidenenhenovertehalenzichachterSatanteschareninzijnlaatstestrijdtegenGodsheerschappij.Satansmedewerkerszullenzoweldemachthebbersalshunonderdanenmisleiden.SommigemensenzullenzichvoorChristusuitgeven,endetitelenaanbiddingdiealleendeVerlosserderwereldtoekomenvoorzichopeisen.ZezullenwonderbaarlijkegenezingenverrichtenenzullenbewerendatzeopenbaringenuitdehemelhebbenontvangendieindruisentegendeleervandeBijbel.

DitgrotedramavanbedrogzalzijnhoogtepuntbereikenwanneerSatanzelfzichvoorChristusuitgeeft.DegemeentekijktalheellanguitnaardewederkomstvanChristusalsdevervullingvanhaarzaligehoop.DegrotebedriegerzalhetdoenvoorkomenalsofChristusinderdaadisteruggekomen.InverschillendedelenvandewereldzalSatanzichaandemensentonenalseenbetoverendwezenmeteenverblindendeglans,eenwezendatminofmeerbeantwoordtaandebeschrijvingvandeZoonvanGod,doorJohannesindeOpenbaringgegeven.(Openbaring1:13-15).Zijnheerlijkheidovertreftalleswatstervelingenooithebbengezien.OveralweerklinktdetriomfkreetChristusisgekomen!Christusisgekomen!Demensenwerpenzichinaanbiddingvoorhemneer,terwijlhijzijnhandenopheftenhenzegentzoalsChristuszijndiscipelenzegendetoenHijopaardewas.Zijnstemiszachtenbeheerst.HijisvriendelijkensympathiekenverkondigtenkelevandeverhevenwaarhedendieChristusookverkondigde.Hijgeneestdezieken.MaardanzaldezevalseChristusbewerendathijdesabbatheeftvervangendoordezondag.Hijgeeftaaniedereenhetbeveldatzededagmoetenheiligendiehijgezegendheeft.Hijzegtdatzijdievolhardeninhetvierenvandezevendedaghemverwerpenomdatzenietwillenluisterennaarzijnengelendiehijmetlichtenwaarheidnaarhengezondenheeft.Ditishet

grootste,allesovertreffendebedrog.ZoalsdeSamaritanendiedoorSimondetovenaarwerdenbedrogen,wordtdemassa,vankleintotgroot,ookdoordezetoverkrachtmisleidenzegt:DezeiswatgenoemdwordtdegrotekrachtGods(Handelingen8:10).

MaarGodsvolkzalhetbedroginzien.DeleervandezevalseChristusisinstrijdmetdeBijbel.Hijspreektzijnzegenuitoverdeaanbiddersvanhetbeestenzijnbeeld.DatzijnnupreciesdiemensenoverwieGodsgramschapongemengdzalwordenuitgestortvolgensdeBijbel.

BovendienkanSatandemanierwaaropChristuszalterugkomennietnabootsen.DeHeilandheeftzijnvolktegendezemisleidinggewaarschuwd.HijheeftduidelijkvoorzegdhoeHijzalwederkomen.

Erzullenvalsechristussenenvalseprofetenopstaanenzijzullengrotetekenenenwonderendoen,zodatzij,warehetmogelijk,ookdeuitverkorenenzoudenverleiden...

Indienmendantotuzegt:Zie,Hijisindewoestijn,gaaternietheen;zie,Hijisindebinnenkamer,geloofthetniet.Wantgelijkdebliksemkomtvanhetoostenenlichttothetwesten,zozaldekomstvandeZoondesmensenzijn(Mattheüs24:24-27,31;25:31;Openbaring1:7;1Tessalonicenzen4:16,17).Dezewederkomstkanonmogelijkwordennagebootst.Overalzalmenwetenwanneerditgebeurt.Dehelewereldzalhetzien.

AlleenzijdiedeBijbelgrondighebbenbestudeerdendewaarheidliefhebbenzullenontkomenaandezemachtigeverleiding,diedewereldbetovert.AandehandvandeuitsprakenvandeBijbelzullenzijdebedriegerontmaskeren.Zezullenzwarebeproevingenmoetendoorstaan.

Debeproevingzalaantonenwiedewarechristenenzijn.IsonsgeloofinGodsWoordalzoonwankelbaardatwenietzullentoegevenaanhetgeenwemetonzezintuigenwaarnemen?ZullenweonsindezecrisishoudenaandeBijbelendeBijbelalléén?

Satanzal,alshijdatenigszinskan,ervoorzorgendatweonsnietvoorbereidenomindietijdstandtehouden.Hijzalalleszoleidendatweoveraloponzeweghindernissentegenkomen.Hijzalonsvastketenenaanonzeaardsebezittingen.Hijzalonszwarelastenopleggen,zodatwevollediginbeslagwordengenomen

doordezorgenvanditlevenwaardoordedagderbeproevingonsalseendiefovervalt.Wanneerdeverschillenderegeringenindechristelijkelandenhetbevelhebbenuitgevaardigdtegenhendiedegebodenbewaren,endeoverheidhaarbeschermingheeftingetrokken,zodatzewordenovergeleverdaandemensendiehenwillendoden,zullenGodskinderenuitdestedenendorpenvluchteneningroepengaansamenwonenindemeestafgelegenenverlatenplaatsen.Debergenzullenvoorveleneentoevluchtsoordzijn.Zezullen,zoalsdechristenenindedalenvanPiémont,vandebergenhunheiligdommakenenGoddankenvoorderotsvestingen(Jesaja33:16).

Maarvelenuitallevolkenenklassen,hoogenlaag,rijkenarm,zwartenblank,zullenwordenovergeleverdaandeonrechtvaardigsteenwreedsteslavernij.Godskinderenzullenzwaretijdenbeleven.Zezulleninboeienwordengeslagen,wordenopgesloteningevangenissen,terdoodwordenveroordeeld.Sommigenschijnenovergeleverdtezijnomvanhongertestervenindonkere,smerigecellen.Niemandzalaandachtschenkenaanhungeroep.Niemandzalhenhelpen.

ZalGodzijnkinderenindiebeproevingenvergeten?VergatHijdetrouweNoachtoenHijdewereldvanvóórdezondvloedverwoestte?VergatHijLottoenhetvuuruitdehemelneerdaaldeomdestedenvandevlaktetevernietigen?

VergatHijJozeftoenhijwoondetemiddenvandeafgodendienaarsvanEgypte?VergatHijEliatoendeeedvanIzebelhembedreigdemethetlotvandeBaälpriesters?VergatHijJeremiainzijndonkereput?VergatHijdedriejongelingenindevurigeoven?OfDaniëlindeleeuwenkuil?

MaarSionzegt:DeHereheeftmijverlatenendeHereheeftmijvergeten.Kanookeenvrouwhaarzuigelingvergeten,datzijzichnietontfermenzouoverhetkindvanhaarschoot?Alzoudenzijdievergeten,tochvergeetIkuniet.Zie,Ikhebuinmijnhandpalmengegrift(Jesaja49:14-16).DeHerederheerscharenheeftgezegd:Wieuaanraakt,raaktmijnoogappelaan(Zacharia2:8).

Ookalwerpenhunvijandenhenindegevangenis,degevangenismurenzijnnietdikgenoegomhetcontacttussenhenenChristusteverbreken.Hijdiealhunzwakhedenkent,diealhunbeproevingenkent,staatbovenalleaardsemachten.Zezullendoorengelenwordenbezochtinhuneenzamecellenenzijzullenhenlichtenvredeuitdehemelbrengen.Degevangeniszalalseenpaleiszijn,wanthetisdeverblijfplaatsvanhendierijkzijninhetgeloof.

DesomberemurenzullenmeteenhemelslichtwordenbeschenenzoalstoenPaulusenSilasindenachtgebedentotGodrichttenenlofliederenzongenindegevangenisteFilippi.

Godsoordelenzullenkomenoverhendiezijnvolkwillenverdrukkenendoden.DegoddelozenvolhardeninhunovertredingomdatGodgeduldigis,maarzezullenzwaargestraftwordenomdatdestrafzólangisuitgesteld.

WantdeHEREzalopstaan,zoalsopdebergPerasim;Hijzalinbewegingkomen,zoalsinhetdalbijGibeon,omzijnwerktedoen-vreemdzalzijnwerkzijn;enomzijndaadteverrichten-ongewoonzalzijndaadzijn(Jesaja28:21).HetvoltrekkenvandiestrafisvooronzebarmhartigeGodeenvreemdedaad.ZowaarIkleef,luidthetwoordvandeHereHERE,Ikhebgeenbehagenindedoodvandegoddeloze(Ezechiël33:11).DeHereisbarmhartigengenadig,lankmoedig,grootvangoedertierenheidentrouw...Hijvergeeftovertreding,ongerechtigheidenzonde.MaardeschuldigehoudtHijzekernietonschuldig.DeHEREislankmoedig,dochgrootvankracht,endeHERElaatgeenszinsongestraft(Exodus34:6,7;Nahum1:3).

Doorzware,maarrechtvaardigestraffenzalGodhetgezagvanzijnovertredenwetherstellen.Datdestrafdiedeovertrederstewachtenstaatzwaarzalzijn,blijktuithetfeitdatGodhetvonnismettegenzinzalvoltrekken.DemensendieHijzólangheeftgeduldendieHijpaszalstraffenwanneerzedemaatvanhunongerechtigheidvolhebbengemaakt,zullentenslottedebekervandegramschapGodsongemengdmoetendrinken.

WanneerhetmiddelaarschapvanChristusinhethemelseheiligdomteneindeis,zaldeongemengdegramschapvanGodoverallendiehetbeestenzijnbeeldaanbiddenenzijnmerktekenontvangen(Openbaring14:9,10),wordenuitgestort.DeplagendieoverEgyptekwamentoenGodIsraëlzouverlossen,warenvandezelfdeaardalsdenogverschrikkelijkereenalgemenereoordelendiedewereldkortvóórdeuiteindelijkeverlossingvanGodsvolkzullentreffen.

DezienervanPatmoszegtinzijnbeschrijvingvandezevreselijkeplagen:Erkwameenboosenkwaadaardiggezwelaandemensen,diehetmerktekenvanhetbeesthaddenendiezijnbeeldaanbaden.Endezee,werdalsbloedvaneendode,enallelevendewezens,dieindezeewaren,stierven.Enderivierenenwaterbronnen...werdenbloed.

Hoeverschrikkelijkdezeplagenookzijn,Godsvonnisisrechtvaardig.DeengelGodsroeptuit:RechtvaardigzijtGij...datGijditoordeelhebtgeveld.Omdatzijhetbloedderheiligenenderprofetenvergotenhebben,hebtGijhunookbloedtedrinkengegeven;zijhebbenhetverdiend!(Openbaring16:2-6).ZehebbenGodsvolkterdoodveroordeeldenhebbendoorhunvonnisevenzeerdeschuldvanhunbloedopzichgeladenalswanneerzehetmeteigenhandenhaddenvergoten.JezusverklaardedeJodenvanzijntijdookschuldigaanalhetbloedvandeheiligendatvergotenwassindsdedagenvanAbel,wantdeJodenwarenmetdezelfdegeestbezieldenwildendezelfdemisdadenplegenalsdemoordenaarsvandeprofeten.

Bijdevolgendeplaagwordendemensendoordezonverschroeid.Endemensenwerdenverzengddoordegrotehitte(vers8,9).Deprofetenbeschrijvendetoestandvandeaardeindieverschrikkelijketijdmetdevolgendewoorden:Verwoestishetveld;deaardbodemtreurt...wantdeoogstvanhetveldisverlorengegaan...allebomendesveldszijnverdord.Voorwaar,deblijdschapisbeschaamdvandemensenkinderenweggevlucht.

Verschrompeldzijndezaadkorrelsonderhaaraardkluiten;verwoestzijndevoorraadschuren...Hoekreunthetvee!Derunderkuddendolenrond,wanterisvoorhengeenweide...dewaterbekenzijnuitgedroogdeneenvuurheeftdeweidenderwoestijnverteerd.Detempelzangenwordentotweeklachtopdiedag,luidthetwoordvandeHereHERE.Talrijkzijndelijken!AllerwegenwerptHijzeneder!Stil!(Joël1:10-12,17-20;Amos8:3).Dezeplagenzijnnietalgemeen,wantanderszoudenallebewonersvandeaardevolledigwordenuitgeroeid.Tochzijnhetdevreselijksteplagendiedemensenooithebbenmeegemaakt.AlleoordelendiedemensheidhebbengetroffenvóórhetafsluitenvandegenadetijdwarengemengdmetGodsgenade.HetverzoenendbloedvanChristusbeschermdedezondaartegendevollemaatvanzijnstraf,maarbijheteindoordeelwordtdegramschapongemengduitgestort.

OpdiedagzullentallozemensenverlangenduitziennaarGodsgenade,diezezolanghebbenveracht.Zie,dedagenkomen,luidthetwoordvandeHereHERE,datIkeenhongerinhetlandzalzenden-geenhongernaarbrood,engeendorstnaarwater,maaromdewoordendesHERENtehoren.Danzullenzijzwervenvanzeetotzee,envanhetnoordennaarhetoostenzullenzijdolen,omtezoekennaarhetwoorddesHEREN;maarvindenzullenzijhetniet(Amos8:11,12).

Godsvolkzalookmoetenlijden,maarhoewelzewordenvervolgdenverdrukt,ontberingenhongerlijden,zalGodhennietlatenomkomen.DeGoddievoorEliazorgde,zalgeenvanzijnoffervaardigekinderenindesteeklaten.Hijdiedeharenophunhoofdtelt,zalvoorhenzorgenenzezullenondanksdehongersnoodgenoegteetenhebben.Terwijldeongelovigenvanhongeromkomenendoorepidemieënsterven,zullenengelenderechtvaardigenbeschermenenookinhunbehoeftenvoorzien.Debelofteaandegenendieingerechtigheidwandelenluidt:Zijnbroodisgewis,zijnwaterverzekerd.

Deellendigenendearmenzoekennaarwater,maarhetiserniet,huntongverdroogtvandorst;Ik,deHERE,zalhenverhoren;Ik,deGodvanIsraël,zalhennietverlaten(Jesaja33:15,16;41:17).

Alzoudevijgenboomnietbloeien,energeenopbrengstaandewijnstokkenzijn,devruchtvandeolijfboomteleurstellen;alzoudendeakkersgeenspijsopleveren,deschapenuitdekooiverdrevenzijnenergeenrunderenindestallingenzijn,nochtanszalikjuichenindeHERE,jubelenindeGodvanmijnheil(Habakuk3:17,18).

DeHEREisuwBewaarder,deHEREisuwschaduwaanuwrechterhand.Dezonzaludesdaagsnietsteken,nochdemaandesnachts.DeHEREzalubewarenvoorallekwaad,Hijzaluwzielbewaren.WantHijishet,dieuredtvandestrikdesvogelvangers,vandeverderfelijkepest.MetzijnvlerkenbeschermtHiju,enonderzijnvleugelenvindtgijeentoevlucht;zijntrouwisschildenpantser.Gijhebtniettevrezenvoordeverschrikkingvandenacht,voordepijl,diedesdaagsvliegt;voordepest,dieinhetduisterrondwaart,voorhetverderf,datopdemiddagvernielt.

Alvallenerduizendaanuwzijde,entienduizendaanuwrechterhand,totuzalhetnietgenaken;slechtszultgijhetmetuwogenaanschouwen,endevergeldingaandegoddelozenzien.WantGij,oHERE,zijtmijntoevlucht.Deallerhoogstehebtgijtotuwschutsegesteld;geenonheilzalutreffen,engeenplaagzaluwtentnaderen(Psalm121:5-7;91:3-10).TochzullendemensendenkendatGodskinderen,zoalsdemartelarenvóórhen,spoedighungetuigenismethunbloedzullenmoetenbezegelen.ZijzelfzullenvrezendatdeHerehenindesteekheeftgelatenenhenheeftovergeleverdaanhunvijanden.Hetiseentijdvanvreselijkeangst.DagennachtsmekenzijGodomhenteverlossen.

Degoddelozenverheugenzichenvragenspottend:Hoestaathetnumetjulliegeloof?WaaromverlostGodjullienietuitonzehanden;julliezijntochzijnkinderen?Maarzijdieophunverlossingwachten,zullenzichJezuskruisigingopGolgothaherinneren,toendeoverpriestersenoudstenookspottendopmerkten:AnderenheeftHijgered,ZichzelfkanHijnietredden.HijisIsraëlsKoning;laatHijnuvanhetkruisafkomenenwijzullenaanhemgeloven(Matteüs27:42).AllenzullenzoalsJakobmetGodworstelen.Hungezichtisbleekenhetdrukthuninnerlijkestrijduit.Entochblijvenzevurigbidden.

Alsdemensenalleskondenzien,zoudenzegroepenmachtigeengelenwaarnemendiealswachterszijnopgesteldrondomhendiehetwoordvanChristuslijdzaamheidhebbenbewaard.Deengelenhebbenvolmedelijdenhunwanhoopgezienenhungebedengehoord.ZewachtenophetbevelvanhunLeideromhenuithungevaarlijkepositietebevrijden.Zemoetenechternogevengeduldhebben.GodskinderenmoetendebekervanChristusdrinkenenmetzijndoopgedooptworden.Dezevertraging,diehunzozwaarvalt,ishetbesteantwoordophungebeden.

WanneerzevolvertrouwenwachtenopGodstussenkomstmoetenzegeloof,hoopengeduldhebben.Ditisjuisteenvandeernstigegebrekeninhungeestelijklevengeweest.Terwillevandeuitverkorenenzaldetijdderbenauwdheidwordeningekort.ZalGoddanzijnuitverkorenengeenrechtverschaffen,diedagennachttotHemroepen...Ikzegu,datHijhunspoedigrechtzalverschaffen(Lucas18:7,8).Heteindezalervluggerzijndanmenweldenkt.HetkorenzalinGodsschuurbijeengebrachtwordenenhetonkruidzalinbossengebondenenverbrandworden.

Dehemelsewachtersvolgenhunbevelstiptopenblijvenwaakzaam.Eenalgemeendecreetzalhettijdstipbepalenwanneerzijdiedegebodenbewarenterdoodmogenwordengebracht,maarhunvijandenzulleninenkelegevallenhuntijdgewoonnietkunnenafwachtenenzullenproberenhennogvóórdevastgesteldetijdvanhetleventeberoven.Maarniemandzaldemachtigewachters,dierondomelketrouwevolgelingvanChristuszijnopgesteld,kunnenpasseren.Sommigenwordenaangevallenwanneerzeuitdestedenendorpenvluchten,maardezwaardendietegenhenwordenopgeheven,zullenbrekenenalsstroopdegrondvallen.Anderenzullenwordenbeschermddoorengelendiedegedaantevansoldatenhebbenaangenomen.Godheeftdoordeeeuwenheenheiligeengelenuitgezondenomzijnvolktehelpenentebevrijden.Hemelsewezenshebbeneenactieverolgespeeldinhetlevenvandemensen.Zezijn

verscheneningewadendieschitterdenalsdebliksem.Zezijnalsreizigersverkleedtotdemensengekomen.Engelenzijninmenselijkegedaanteaangodsmannenverschenen.Zehebbenopdemiddagondereikenbomengerust.Zehebbenbijmensengelogeerd.Zehebbenreizigerssnachtsdeweggewezen.Zehebbenmeteigenhandenhetvuurophetaltaarontstoken.ZehebbendedeurenvangevangenissengeopendenGodsboodschappersinvrijheidgesteld.ZezijninvolledigehemelsewapenrustingdesteenvanChristusgrafkomenwegrollen.

Engelenzijnvaakindegedaantevanmensenopvergaderingenaandegelovigenverschenenenzebezoekendebijeenkomstenvandeongelovigen-zoalstoenzenaarSodomgingen-omhundadenoptetekenenenomvasttestellenofzedegrenzenvanGodsgeduldhebbenoverschreden.DeHereisbarmhartig;terwillevanenkelendieHemoprechtdienen,houdtHijderampentegenenlaatHijdegrotemassanogwatmetrust.Dezondarenbeseffennietdatzehunleventedankenhebbenaandiepaargelovigendiezezograagbespottenenverdrukken.

Hoeweldeleidersvandezewerelderzichnietvanbewustwaren,hebbenengelenvaakophunvergaderingengesproken.Demensenhebbennaarhengekeken,hebbennaarhunwaarschuwingengeluisterd,hebbenzichtegenhunvoorstellenverzet,hebbendespotgedrevenmethunadviezenenhebbenhenmishandeld.Inraadzalenenrechtbankenhebbendezehemelseboodschappersblijkgegevenvaneengrondigehistorischekennis.Zehebbenlatenziendatzedezaakvandeverdruktenbeterkondenverdedigendandeknapsteenwelsprekendsteadvocaten.ZehebbenplannenenkomplottenverijdelddieGodswerkernstigzoudenvertragenenveelleedoverGodsvolkzoudenhebbengebracht.IntijdenvangevaarennoodlegertdeEngeldesHERENZichrondomwieHemvrezen,enredthen(Psalm34:8).

GodskinderenzienverlangenduitnaardekomstvanhunKoning.Wanneermendewachtersvraagt:Watiservandenacht?,antwoordenzezonderenigeaarzeling:Morgenkomt,maarooknacht(Jesaja21:11,12).Demorgengloortbovendebergtoppen.Binnenkortwordtzijnheerlijkheidgeopenbaardenweldragaatdezondergerechtigheidop.Zoweldemorgenalsdenachtzullenspoedigaanbreken:voordeverlosten,hetbeginvandeeeuwigheid;voordeongelovigen,hetbeginvandeeeuwigenacht.

WanneerGodsstrijderstothunhemelseVaderbidden,zalhetzijnalsofdesluierdiehenvanhetonzichtbarescheidtbijnahelemaalisweggeschoven.Dehemelzalstralendoorhetmorgenroodvandeeeuwigedagendewoorden:Blijf

getrouw.Uwverlossingisnabijklinkenalshetliedvandeengelen.Christus,dealmachtigeOverwinnaar,reiktzijnvermoeidestrijderseenkroonvanonsterfelijkeheerlijkheid.Uitdeopenpoortenklinktzijnstem:Zie,Ikbenmetu.Weesnietbevreesd.Ikkenuwzorgen.Ikhebuwlijdengedragen.Gijstrijdttegengeduchtetegenstanders.Ikhebdestrijdvoorugestredeneninmijnnaamzijtgijmeerdanoverwinnaars.OnzeliefdevolleVerlosserzalonshelpenwanneerwijzijnhulphardnodighebben.Hijisonsvoorgegaanopdewegnaardehemel.Elkedoorndieonzevoetenpijnheeftgedaan,heeftookHemverwond,elkkruisdatwijhebbenmoetendragen,heeftHijvooronsgedragen.Godlaatdestrijdtoeomonsvoortebereidenopdevrede.DetijdderbenauwdheidzaleenvreselijkebeproevingzijnvoorGodsvolk,maarvoorallegelovigenzaldanookdetijdzijnaangebrokenomvolvertrouwenuittekijkennaardevervullingvanGodsbeloften.

DevrijgekochtendesHERENzullenwederkerenenmetgejubelinSionkomen;eeuwigevreugdezalophunhoofdwezen,blijdschapenvreugdezullenzijverwerven,kommerengezuchtzullenwegvluchten.Ik,Ikbenhet,dieutroost.Wiezijtgij,datgijbevreesdzijtvooreensterfelijkmens,vooreenmensenkind,datalsgraswordtweggeworpen;datgijvergeetdeHERE,uwMaker...datgijbestendig,degeheledag,verschriktzijtvanwegedegrimmigheidvandeverdrukker,wanneerhijuitisopverderven?Waarisnudegrimmigheidvandeverdrukker?IJlingswordtdekromgesloteneontboeid,hijzalnietsterven,nietindegroevedalenenhemzalgeenbroodontbreken.WantIkbendeHERE,uwGod,diedezeeopzweep,zodathaargolvenbruisen,wiensnaamisHEREderheerscharen.IkhebmijnwoordeninuwmondgelegdenmetdeschaduwmijnerhandhebIkubedekt(Jesaja51:11-16).

Daarom,hoortochdit,ellendige,enbeschonkene,maarnietvanwijn.ZozegtuwHere,deHEREenuwGod,diederechtszaakvanzijnvolkverdedigt:Zie,Ikneemuituwhanddebekerderbedwelming;dekelkmijnergrimmigheidzultgijnietlangerdrinken.EnIkgeefdieindehandvanhendieuverdrukken,dietotuzeiden:Werpuneer,opdatwijoveruheengaan;engijmaaktetuwrugalsdeaardeenalseenstraatvoorwiedaarovergingen(vers21-23).

Godheeftbijhetoverzienvandeeeuwenzijnaandachtbepaaldbijdecrisisdiezijnvolkzalmeemakenwanneerdemachtenvandezeaardezichinslagordetegenhenzullenopstellen.Zoalsdekromgeslotenenzullenzededooddoorhongerofgeweldvrezen.MaardeHeilige,diedeRodeZeekliefdezodatIsraëlkondoortrekken,zalzijngrotekrachttonenenervoorzorgendatzeinvrijheid

gesteldworden.ZijzullenMijteneigendomzijn,zegtdeHEREderheerscharen,opdedagdieIkbereidenzal.EnIkzalhensparen,zoalsiemandzijnzoonspaart,diehemdient(Maleachi3:17).

AlshetbloedvanChristusgetrouwegetuigenopdatogenblikwerdvergoten,zouhetgeenzaadzijndatwordtuitgestrooidomeenoogstvoorGodvoortebereidenzoalsdatwelhetgevalwasmethetbloedvandemartelaren.Huntrouwzougeengetuigeniszijndatanderenvandewaarheidkanovertuigen.HetverhardehartheeftGodsbarmhartigheidimmerszóvaakverworpendathetnuechttelaatis.Alsderechtvaardigennuaanhunvijandenwerdenovergeleverd,zoudevorstvandeduisternisweereenoverwinningbehalen.DedichtervandePsalmenheeftgezegd:WantHijbergtmijinzijnhuttendagedeskwaads,Hijverbergtmijinhetverborgenevanzijntent(Psalm27:5).

Christusadviesluidde:Kom,mijnvolk,gainuwbinnenkamers,ensluituwdeurenachteru;verbergueenkortetijd,totdegramschapoveris.Wantzie,deHEREverlaatzijnplaatsomdeongerechtigheidderbewonersvandeaardeaanhentebezoeken(Jesaja26:20,21).DeverlossingvanhendiegeduldigopChristuskomsthebbengewachtendiezijnopgeschreveninhetboekdeslevenszaleenbuitengewonegebeurteniszijn.

40-Godsvolkverlost

WanneerzijdieGodswetonderhoudennietmeerdoormenselijkewettenwordenbeschermd,zullenerinverschillendelandentegelijkertijdactiesoptouwwordengezetomhentedoden.Wanneerdeinhetdecreetbepaaldetijdbeginttenaderen,zullendemensenallerleiplannenmakenomdegehatesekteuitteroeien.Zezullenbesluitenomheninéénnachtdegenadeslagtoetebrengen,omvooraltijdhunvermanendestemtotzwijgentebrengen.

Godsvolgelingenzittenindegevangenisofhoudenzichschuilopverlatenplaatseninbossenenbergen.ZebiddenGodnogaltijdomhentebeschermen.Intussenzijneroveralgewapendebendendiewordenopgehitstdoorgroepenbozeengelendiezichvoorbereidenomhunmoordplannenuittevoeren.

MaarjuistindezekritiekeogenblikkenzaldeGodvanIsraëlingrijpenomzijnuitverkorenenteverlossen.Godzegtinditverband:Bijuzullenliederenklinkenalsindenacht,waarinmenzichwijdtvooreenfeest,enzalervreugdedeshartenzijnalsvaniemanddievoortschrijdt...omtekomenopdebergdesHEREN,totdeRotsvanIsraël.DanzaldeHEREzijnmachtigestemdoenhorenenzalHijdoenzienhetneerkomenvanzijnarmingrimmigetoorn:eenverterendevuurvlam,overstroming,stortbuienhagelstenen(Jesaja30:29,30).

Grotegroepenmensenmetduistereplannenstaanklaaromzichophunprooitewerpen.Zejuichen,spottenenvloeken.Danzaleendichteduisternis,nogzwarterdandenacht,deaardebedekken.EenregenboogdiedeheerlijkheidvanGodstroonweerspiegelt,zaldandehemelomspannen.Hetisalsofelkegroepbiddendegelovigenookdoordezeregenboogwordtomringd.Dewoedendehordenkunnenplotsnietverder.Zespottennietmeer.Zedenkennietmeeraandemensendiezewildenvermoorden.MetangstigevoorgevoelenskijkenzenaarhettekenvanGodsverbond.Zezoudenzichwelwillenverbergenvoorzijnverblindendehelderheid.

Godsvolkhoortdaneenheldere,welluidendestem,diezegt:Kijknaaromhoog!Wanneerzehunogenopslaan,zienzedeboogderbelofte.Dezwarte,dreigendewolkendiedehemelbedekten,zijnintussenweggedreven.ZoalsStefanusslaanzedeogentenhemelenziendeheerlijkheidGods,enJezuszittendeopzijntroon.Opzijngoddelijklichaamzienzedetekenenvanzijnvernederingenuit

zijnmondhorenzehetverzoekdattotzijnVaderendeheiligeengelenwordtgericht:Ikwil,dat,waarIkben,ookzijbijMijzijn(Johannes17:24).

Weerzegteenwelluidendestemtriomfantelijk:Zijkomen!Zijkomen!Heilig,onschuldigenonbevlekt.Zijhebbenhetwoordvanmijnlijdzaamheidbewaard.Zijzullenonderdeengelenleven.Endebleke,bevendelippenvanhendiehetgeloofhebbenbehouden,uiteneenoverwinningskreet.TemiddernachttoontGodzijnsterkteomzijnvolkteverlossen.Dezonkomtopenschijntmetalhaarkracht.Tekenenenwonderenvolgenelkaarsnelop.Deongelovigenvolgendegebeurtenissenmetverbazingenontzetting,terwijlderechtvaardigenmetplechtigeblijdschapkijkennaardetekenenvanhunverlossing.Hetisalsofheeldenatuuruithaarevenwichtisgeslagen.Hetwaterstroomtnietmeer.Zware,donkerewolkenverschijnenaandehemelenbotsentegenelkaar.Inhetmiddenvandedreigendehemeliseenlichtendeplekvanonbeschrijfelijkeschoonheid.VandaarweerklinktdestemvanGodalshetgeluidvanvelewateren.Hijzegt:Hetisgeschied(Openbaring16:17).

Diestemdoetdehemelendeaardebeven.Energeschieddeeengroteaardbeving,zogrootalsergeengeweestis,sederteenmensopdeaardewas:zóhevigwasdezeaardbeving,zógroot(vers17,18).Dehemelschijntzichteopenenenweertesluiten.HetisalsofdeheerlijkheidvanGodstroonerdoorheenschittert.Debergenbewegenalsstrohalmenindewindengroterotsblokkenwordennaarallekantengeslingerd.Menhoorteengeloeialsvaneenopkomendestormenhetgeraasvaneenorkaanalsdestemmenvandemonendiezijnuitgegaanomtevernietigen.Dezeewordtopgezweept.Degeheleaardegaatopenneeralsdegolvenvandezee.Deaardkorstscheurtopen.Hetisalsofdeaardeopinstortenstaat.Bergketenszinkenweg.Bewoondeeilandenverdwijnenindediepte.DezeehavensdieevengoddelooszijnalsSodom,wordendoordewoestewaterenverzwolgen.HetgroteBabylonwordtvoorGodingedachtenisgebracht,omdaaraandebekermetdewijnvandegramschapzijnstoornstegeven.Grotehagelstenen,eentalentzwaar,richtengroteverwoestingenaan.(vers19,21).

Dehoogmoedigstestedenvandeaardewordenmetdegrondgelijkgemaakt.Deprachtigepaleizenwaaraandegrotenderaardehunrijkdomhebbenverspildomzichzelfteverheerlijken,stortenvoorhunogenineen.GevangenismurenscheurenenGodskinderendieomhungeloofinboeienwarengeslagen,wordeninvrijheidgesteld.

Degravenwordengeopendenvelenvanhendieslapeninhetstofderaarde,zullenontwaken,dezentoteeuwiglevenengenentotversmading,toteeuwigafgrijzen(Daniël12:2).AlledodendietijdenshunlevengeloofdenindeboodschapvandederdeengelverrijzenmeteenverheerlijktlichaamuithetgrafomGodsvredesverbondmethendiezijnwethebbenonderhoudentehorenafkondigen.Ookzij,dieHemhebbendoorstoken(Openbaring1:7),zijdieChristusinzijndoodsstrijdhebbenbespotenzijdiedefelstetegenstanderswarenvanzijnwaarheidenzijnvolk,wordenopgewektomHeminzijnheerlijkheidtezien.Zeziendanookwelkeeerdegetrouwenengehoorzamentebeurtvalt.

Erzijnnogsteedszwarewolkenaandehemel,maartochbreektdezonafentoedoor;hetisalsofmenhetwrekendeoogvanGodkanzien.Fellebliksemschichtentekenenzichgrilligaftegendehemel.Deaardeschijntbedekttezijndooreenvuurgloed.

Bovenhetverschrikkelijkegebuldervandedonderverkondigengeheimzinnigeenangstaanjagendestemmendeondergangvandeongelovigen.Nietiedereenbegrijptdewoorden,maardedwaallerarenwetenwelwaarhetomgaat.Zijdieevenvoordiennogzóonbezorgd,trotsenuitdagendwarenenzichzoverheugdenoverdewreedheidtegenoverdemensendieGodsgebodenbewaren,zijnnutenprooiaanangstenontzetting.Hungeroepstijgtbovenhetwoedenderelementenuit.DezedemonenerkennendegodheidvanChristusenbevenvoorzijnmacht,terwijldemensenomgenadesmekenenzichvanverschrikkinginhetstofwerpen.DeprofetenvanhetOudeTestamenthaddendedagdesHereninheiligevisioenenaanschouwd:Jammert,wantdedagdesHERENisnabij;hijkomtalseenverwoestingvandeAlmachtige(Jesaja13:6).GainderotsklovenenverberguindegrondvoordeverschrikkingdesHERENenvoordeluisterzijnermajesteit.DeverwatenogendermensenwordenvernederdendetrotsdermannenwordtneergebogenendeHEREalleenistediendageverheven.WanteriseendagvandeHEREderheerscharentegenalwathoogmoedigisentrotsentegenalwatzichverheft,opdathetvernederdworde.

Tediendagezaldemenszijnzilverenengoudenafgoden,diehijzichgemaakthadomzichdaarvoorneertebuigen,voorderattenendevleermuizenwerpen,bijzijnvluchtinderotsholtenenindebergspletenvanwegedeverschrikkingdesHERENendeluisterzijnermajesteit,wanneerHijopstaatomdeaardeteverschrikken(Jesaja2:10-12,20,21).

Dooreenspleetindewolkenschitterteenster,diedoorhetcontrastmetdeduisterniswelvierkeerhelderderschijnt.Zeishettekenvanhoopenvreugdevoordegelovigen,maartegelijkertijdhettekenvanverschrikkingengramschapvoordeovertredersvanGodswet.ZijdieallesvoorChristushebbenopgeofferd,voelenzichnuveiligengeborgeninhetbinnenstevandetentdesHEREN.ZezijnopdeproefgesteldenhebbentenaanschouwenvandewereldenvandemensendiedewaarheidverachttenhuntrouwbewezenaanHemdievoorhengestorvenis.Zijdiezelfsinhetaanschijnvandedoodzuiverzijngebleven,hebbeneeningrijpendeveranderingondergaan.Zezijnplotselingverlostvandewrede,verschrikkelijketirannievanmensendiedesduivelswarengeworden.Hungezichtenwaaroptotvoorkortnogdeangsttelezenstond,stralennuvanverwondering,geloofenliefde.Zeverheffenhunstemineenoverwinningslied:Godisonseentoevluchtensterkte,tenzeerstebevondeneenhulpinbenauwdheden.Daaromzullenwijnietvrezen,alverplaatstezichdeaarde,alwankeldendebergeninhethartvandezee.Laatbruisen,laatschuimenhaarwateren,laatdebergenbevendoorhaaronstuimigheid(Psalm46:2-4).

Terwijldezewoorden,diehunonwankelbaarvertrouwenuitdrukken,totGodopstijgen,gaandewolkenuitelkaarenwordendesterrenaandehemelzichtbaar.Zezijnonbeschrijfelijkmooiinvergelijkingmetdezwarte,dreigendewolkenaanweerskanten.Deluistervandehemelsestadstraaltuitdegeopendepoorten.Danverschijnteraandehemeleenhanddietweetoegevouwenstenentafelenvasthoudt.Hieroverzegtdeprofeet:Daarverkondigtdehemelzijngerechtigheid,wantGodisrechter(Psalm50:6).

Dezeheiligewet,deuitdrukkingvanGodsrechtvaardigheiddietemiddenvandonderenbliksemopdebergSinaïwerdafgekondigdalsdeenigelevensgids,wordtnuaandemensenvoorgehoudenalsdeenigerechtsnorminhetoordeel.Dehandslaatdetafelenopen.DanzietmendegebodenvandeDecaloog,meteenvurigepengeschreven.Dewoordenzijnzóduidelijkdatiedereenzekanlezen.Hetgeheugenvaniedereenisalert,deduisternisvanbijgeloofenketterijwordtuitelkegeestgebannenenGodsTienWoorden-beknopt,allesomvattendengezaghebbend-wordenaanallemensenvoorgehouden.DeontzettingenwanhoopvanhendieGodsheiligegebodenhebbenovertredenisonbeschrijfelijk.Godheefthunzijnwetgegeven,zijhebbendekansgehadhunkarakterdaaraantetoetsenenhungebrekenteontdekken,toenzenogtotinkeerkondenkomen.Maarzehebbendegebodenverworpenomopgoedevoetmetdewereldtekunnenlevenenhebbenanderendieooklatenovertreden.ZewildenGodsvolkdwingenzijnsabbatteontheiligen.Nuwordenzeveroordeelddoor

dewetdiezehebbenveracht.Zezienmetverbijsteringindatzegeenenkeleverontschuldigingkunnenaanvoeren.Zehebbenzelfgekozenwiezewildendienenenaanbidden:Danzultgijtotinkeerkomenenwederomhetonderscheidzientussenderechtvaardigeendegoddeloze;tussenwieGoddient,enwieHemnietdient(Maleachi3:18).

DevijandenvanGodswet-vanhoogtotlaag-hebbeneenandereopvattingoverdewaarheidenoververplichtingen.Wanneerhettelaatis,zullenzeinziendatdesabbatvanhetvierdegebodhetzegelvandelevendeGodis.Wanneerhettelaatis,zullenzedewareaardvanhunvalsesabbatontdekkenenzullenzetotdevaststellingkomendatzeopzandhebbengebouwd.HetzaldantothendoordringendatzealdietijdtegenGodhebbengestreden.Kerkelijkeleidershebbendemenseninhetverderfgestort,terwijlzebeweerdendatzehennaardepoortenvanhetparadijsbrachten.PasopdedagvandeafrekeningzullenzemerkenwelkezwareverantwoordelijkheiddeverkondigersvanGodsWoorddragenenwelkeverschrikkelijkegevolgenhunontrouwheeftgehad.Pasindeeeuwigheidzullenweonseenjuistoordeelkunnenvormenoverhetverliesvanéénenkeleziel.VreselijkzalhetlotzijnvanhentotwieGodzalzeggen:GawegvanMij,gijslechtedienstknecht!

UitdehemelklinktdestemvanGod,diededagenhetuurvanJezuskomstaankondigtenheteeuwigeverbondaanzijnvolkbevestigt.Zijnwoordenrollenalszwaredonderslagenoverdeaarde.Godsvolkluistert,metdebliknaardehemelgericht.HungelaatwordtverlichtdoorzijnheerlijkheidenstraaltalshetgezichtvanMozestoenhijdebergSinaïafdaalde.Deongelovigenkunnennietnaarhenkijken.EnwanneerdezegenwordtuitgesprokenoverhendieGodhebbengeëerddoorzijnsabbatteheiligen,klinkteenluideoverwinningskreet.

Kortdaarnaverschijnteenkleinezwartewolkinhetoosten,ongeveerhalfzogrootalseenmensenhand.HetisdewolkdieChristusomringt.Vanverreishetalsofhijinduisternisisgehuld.GodsvolkweetdatdithettekenisvandeZoondesmensen.Inplechtigestiltekijkenzehoediewolkdichterbijkomtensteedslichterenmooierwordttotheteengrotewittewolkis.Aandeonderkantisereenfelleverterendegloedenbovendewolkzienzederegenboogvanhetverbond.Jezuskomtopdewolknaardeaardealseenmachtigoverwinnaar.HijkomtnunietalseenManvansmartenomvernederdtewordenentelijden,maaralsdeOverwinnaarinhemelenopaardeomdelevendenendedodenteoordelen.HijwordtgenoemdGetrouwenWaarachtig,enHijveltvonnisenvoertoorlogingerechtigheid.Endeheerscharen,dieindehemelzijn,volgden

Hem(Openbaring19:11,14).MethemelselofzangenvolgtdeontelbareschareheiligeengelenHemopzijnweg.Hetisalsofdehemelbedektwordtdoorduizendmaalduizendenentienduizendmaaltienduizendenschitterendewezens.Geenmenselijkepenkandittafereelbeschrijven.Geensterfelijkegeestkanzichdeluisterdaarvanvoorstellen.Zijnmajesteitbedektdehemelen,endeaardeisvolvanzijnlof.Eriseenglansalsvanzonlicht(Habakuk3:3,4).Wanneerdezelevendewolknogdichterbijkomt,zietelkoogdeLevensvorst.Zijnheiliggezichtisnunietdoorboorddoordedoornenkroon,maareendiadeemvanheerlijkheidrustopzijnheiligvoorhoofd.Deglansvanzijngezichtisfellerdandezonophetmiddaguur.EnHijheeftopzijnkleedenopzijndijgeschrevendenaam:KoningderkoningenenHerederheren(Openbaring19:16).

Doorzijnverschijningkrijgtelkgelaateenlijkkleur.ZijdieGodsgenadehebbenverworpen,wordenoverweldigddoorontzettingenwanhoop.Verslagenhartenenknikkendeknieën...enhunalleraangezichtvankleurberoofd(Jeremia30:6;Nahum2:10).Deverlostenroepenbevenduit:Wiekanbestaan?Hetgezangvandeengelenhoudtop.Ervolgteenangstaanjagendestilte.DanzegtJezus:Mijngenadeisugenoeg.Hetgezichtvandeverlostenklaartopenhunhartwordtmetblijdschapvervuld.Deengelenbeginnenweertezingen,terwijlzesteedsdichterbijkomen.

InvlammendvuurgehulddaaltdeKoningderkoningenneeropdewolk.Dehemelwijktterugalseenboekroldiewordtopgerold.DeaardebeeftvoorHem,elkebergenelkeilandwordtvanzijnplaatsgerukt.OnzeGodkomtenzalnietzwijgen,vuurverteertvóórzijnaangezicht,rondomHemstormthetgeweldig.Hijroepttotdehemeldaarboven,entotdeaardeomzijnvolkterichten(Psalm50:3,4).

Endekoningenderaardeendegrotenendeoverstenoverduizendenderijkenendemachtigeneniedereslaafenvrijeverborgenzichindeholenenderotsenderbergen;enzijzeidentotdebergenentotderotsen:ValtoponsenverbergtonsvoorhetaangezichtvanHem,diegezetenisopdetroon,envoordetoornvanhetLam;wantdegrotedagvanhuntoornisgekomenenwiekanbestaan?(Openbaring6:15-17).

Erwordtnietmeergespot.Erwordengeenleugensmeerverspreid.Eriseeneindgekomenaanhetwapengekletter,hetkrijgsgewoelmetschoenendiedreunendstampenenmantelsinbloedgewenteld(Jesaja9:4).Menhoortalleengebeden,geweenengeklaag.Delippendiezoëvennogspottenroepenuit:De

grotedagvanhuntoornisgekomenenwiekanbestaan?DegoddelozensmekenomtewordenbedolvenonderderotsblokkenvandebergenopdatzedeblikvanHemdiezehebbenverachtenverworpennietzoudenzien.Zekennendezestemdiedoordringttothetoorvandedoden.Hoevaakheeftdezestemhennietvriendelijkopgeroepenomtotinkeertekomen?Hoevaakhebbenzehaarnietgehoordindeliefdevolleoproepvaneenvriend,eenbroederofvandeVerlosserzelf.ZeveroordeeltdemensendieGodsgenadehebbenverworpen.Dezestemheeftzólangherhaaldelijkaangedrongen:Bekeertu,bekeertuvanuwbozewegen.Wantwaaromzoudtgijsterven(Ezechiël33:11).

Washetmaardestemvaneenvreemde!Jezuszegt:Omdatgijweigerdet,toenIkriep,niemandachtgaf,toenIkmijnhanduitstrekte,gijalmijnraadgevingenindewindsloegt,enmijnvermaningnietwildet(Spreuken1:24,25).Dezestemroeptherinneringenopdiezijhaddenwillenverdringen:waarschuwingendiezeverachthebben,uitnodigingendiezehebbenafgeslagenenvoorrechtendiezehebbengeweigerd.

SommigenhebbenChristusbespottoenHijvernederdwerd.DeernstigewoordendiedeManvansmartenuitspraktoendehogepriesterHembijdelevendeGodbezwoor,flitsendoorhungeest:DochIkzegu,vannuaanzultgijdeZoondesmensenzien,gezetenaanderechterhandderMachtenkomendeopdewolkendeshemels(Matteüs26:64).NuzienzeHeminzijnheerlijkheidenzezullenHemooknogzienzittenaanderechterhandderMacht.

DemensendiemetChristusspottentoenHijzeidatHijGodsZoonwas,staannusprakeloos:dehoogmoedigeHerodes,diezijnkoningschapnieternstignamenzijnsoldatenopdrachtgafHemtotkoningtekronen;demannendieHemmethunonheiligehandendescharlakenmantelomdeden,dedoornenkroonopzijnhoofdzetten,Hemhetrietgaven,HemlasterdenenbespottenenvoorHemopdeknieënvielen.DemannendiedeLevensvorsthebbengeslagenennaarHemhebbengespuwd,willenzijnindringendebliknunietzienenwillenopdevluchtslaanvoordeoverweldigendeheerlijkheidvanzijnverschijning.Zijdiezijnhandenenvoetenhebbendoorboord,endesoldaatdiezijnzijheeftdoorstoken,kijkenmetontzettingengewetenswroegingnaardezetekenen.

DegebeurtenissenopGolgothakomendepriestersenleidersweervlijmscherpvoordegeest.Bevendvanangstherinnerenzezichhoezehunhoofdmetsatanischevreugdeschuddenenriepen:AnderenheeftHijgered,ZichzelfkanHijnietredden.HijisIsraëlsKoning;laatHijnuvanhetkruisafkomenenwij

zullenaanHemgeloven.HijheeftzijnvertrouwenopGodgesteld;laatdieHemnuverlossen,indienHijeenwelgevalleninHemheeft(Mattheüs27:42,43).

DuidelijkherinnerenzezichdegelijkenisvanChristusoverdeonrechtvaardigepachtersdiedevruchtenvandewijngaardnietaandeheerwildengevenenzowelzijnslavenalszijnzoondoodden.Zeherinnerenzichookhetvonnisdatzijzelfhebbenuitgesproken:Eenkwadedoodzalhij(deheervandewijngaard)diekwadendoensterven.Hetdringtnutotdepriestersentotdeoudstendoordatdezondeenstrafvandieonrechtvaardigepachtershuneigenhoudingenhuneigenrechtvaardigeveroordelingvoorstellen.Zeslakeneenangstkreet.NogluiderdanhetKruisigHem!KruisigHem!,datweergalmdedoordestratenvanJeruzalem,klinktnuhunwanhoopskreet:HijisdeZoneGods,dewareMessias!ZijwillenvluchtenvoordeKoningderkoningen.Zeproberentevergeefseenschuilplaatstevindenindediepeholenvandeaarde,diezijnontstaandoorhetontbrandenvandeelementen.Inhetlevenvanallemensendiedewaarheidverwerpen,zijnersomshelderemomenten.Zedenkenmetspijtaanhunschijnheiligleven.Hungewetenswroegingisechtervolkomennutteloos.Maarditisnietsvergelekenmetdewroegingopdedagwanneerhunverschrikkingzalkomenalseenstormenhunverderfzalaansnellenalseenwervelwind.(Spreuken1:27).ZijdieChristusenzijngetrouwevolgelingenwildendoden,zienhennuinhunheerlijkheid.Inhunangstenverschrikkinghorenzedeheiligenvolblijdschapuitroepen:Zie,dezeisonzeGod,vanwiewijhoopten,datHijonszouverlossen(Jesaja25:9).

Terwijldeaardeophaarfundamentenbeeft,terwijlhetbliksemtendondert,roeptdestemvanGodsZoondeslapendeheiligenuithungraf.HijkijktnaarhungravenenroeptterwijlHijzijnhandentenhemelheft:Ontwaakt,ontwaakt,gijdieslaaptinhetstofenstaatop!OverdehelelengteenbreedtevandeaardezullendedodenzijnstemhorenenzijdieinChristusgestorvenzijn,zullenopstaan.Deaardezaldreunendoordevoetstappenvandatzeergrotelegeruitallevolkenstamentaalennatie.Zekomenuitdegevangenisvandedood;zezijnbekleedmetonsterfelijkeheerlijkheidenroepen:Dood,waarisuwoverwinning?Dood,waarisuwprikkel?(1Korintiërs15:55).Deverlostendienoginlevenwarenendeverrezenheiligenlateneenlange,blijdetriomfkreethoren.

Allenverrijzenuithungrafmetdegestaltediezehaddentoenzeinhetgrafwerdengelegd.Adamisgrootenindrukwekkend;hijisietskleinerdandeZoonvanGod.Erzijnaanzienlijkeverschillentussenhemendemensenvanlatere

generaties.Daaruitblijktduidelijkdatdemensheidisgedegenereerd.Maarallenverrijzenmetdefrisheidenkrachtvandeeeuwigejeugd.DemenswerdindenbeginnenaarGodsbeeldgeschapen.Dithadzowelbetrekkingopzijnkarakteralsopzijnverschijningsvorm.Doordezondeishetgoddelijkeindemensontaardenbijnageheelverdwenen.

Christusisechtergekomenomteherstellenwatverlorenging.Hijzalonzevernederdelichamenveranderenenzegelijkvormigmakenaanzijnverheerlijktlichaam.Hetsterfelijke,vergankelijkelichaam,ontdaanvanzijnheerlijkheideneensbezoedelddoordezonde,wordtvolmaakt,schoonenonsterfelijk.Allegebrekenenmisvormingenblijveninhetgrafachter.Deverlostenkrijgenweertoegangtotdeboomdeslevensinhetlanggeledenverlorenparadijsenzullenopgroeientotdevollegestaltevandemensheidinhaaroorspronkelijkeluister.(Maleachi4:2).DelaatstesporenvandevloekzullenwordenverwijderdenChristustrouwevolgelingenzullenverschijnenindeschoonheidvandeHereonzeGodomingeestenlichaamhetvolmaaktebeeldvanhunHereteweerkaatsen.Wateenwonderbaarlijkeverlossing!-Zolangbesprokenenverwacht,maarnooittenvollebegrepen.

Delevendeverlostenzullenineenondeelbaarogenblik,ineenoogwenkwordenveranderd.BijhethorenvanGodsstemwordenzeverheerlijkt.Zewordendanonsterfelijkenmetdeverrezenheiligenwordenzeopdewolkenweggevoerd,deHeretegemoetindelucht.Engelenzullenzijnuitverkorenenverzamelenuitdevierwindstreken,vanheteneuiterstederhemelentothetandere.Heiligeengelenbrengenkleinekinderennaarhunmoederterug.Vriendendielangetijddoordedoodwarengescheiden,wordenherenigdomnooitmeeruitelkaartegaanenvarenonderhetzingenvanvreugdeliederenoptenhemelnaardeStadGods.Dewolkheeftaanallekantenvleugelsenonderaanzijnerlevendewielen.Terwijldewagenopstijgt,roependewielenheiligendevleugelsroepenterwijlzebewegenHeilig!endeengelenscharenroepen:Heilig,heilig,heilig,HereGodalmachtig.Endeverlostenroepen:Halleluja!WanneerdewagenomhooggaatnaarhetnieuweJeruzalem.

VoordatdeverlostendeStadGodsbinnengaan,geeftChristuszijnvolgelingenhetoverwinningstekenenhetembleemvanhunkoninklijkewaardigheid.DeschitterendegelederenstaanineenopenvierkantopgesteldrondomhunKoning.Zijngestaltesteektmajestueusuitbovendeheiligenendeengelen.Hijkijktliefdevolophenneer.IedereenindeontelbarescharevanverlostenkijktnaarHem,iederoogzietdeheerlijkheidvanHemwiensgelaateenszozeermisvormd

was;nietmeermenselijkwaszijnverschijning,ennietmeeralsdiedermensenkinderenzijngestalte.Jezusplaatstdeoverwinningskroonmetzijnrechterhandophethoofdvandeoverwinnaars.Iedereenkrijgteenkroonmetzijneigennieuwenaam(Openbaring2:17)enmethetopschriftHeiligisdeHere.

Iedereenontvangteenoverwinningspalmeneenblinkendeciter.Wanneerdeleidinggevendeengelendetoonaangeven,glijdendevingersoverdesnarenenbrengenmooiemuziekmetrijke,volleakkoordentengehore.Elkhartwordtvervuldmeteenonuitsprekelijkeverrukkingenelkestemverheftzichineenliedvandankbaarheid:(Aan)Hem,dieonsliefheeftenonsuitonzezondenverlostheeftdoorzijnbloed-enHijheeftonstoteenkoninkrijk,totpriestersvoorzijnGodenVadergemaakt-Hemzijdeheerlijkheidendekrachttotinalleeeuwigheid!Amen(Openbaring1:5,6).

VóórdeverlosteschareligtdeHeiligeStad.Jezusmaaktdepaarlenpoortenwijdopenenzijdiedewaarheidhebbenbewaardgaandoordepoort.DaarzienzehetparadijsvanGod,waarAdamwoondetoenhijnogniethadgezondigd.Zehoreneenstem,welluidenderdanelkemuziekdiedemensooitheeftgehoord:Uwstrijdisteneinde.Komt,gijgezegendenmijnsVaders,beërfthetKoninkrijk,datubereidisvandegrondleggingderwereldaf.

NuwordthetgebedvanChristusvoorzijndiscipelen,Ikwil,datwaarIkben,ookzijbijMijzijn,verhoord.Onberispelijkvoorzijnheerlijkheidingrotevreugde(Judas24)steltJezusdegenendiedoorzijnbloedzijnvrijgekochtvoordeVaderenzegt:ZiehierIkendekinderen,dieGijmijgegevenhebt.DieGijMijgegevenhebt,hebIkbewaard.Wateenwondervangenadeenliefde!WateenvreugdezalhetzijnwanneerdeoneindigeVaderzijneigenbeeldindeverlostenzalzien,wanneerdeverstoringendevloekvandezondeernietmeerzijnendemensweerinharmoniemetGodzalleven!

MetonuitsprekelijkeliefdenodigtJezuszijngetrouwenuitomtedeleninzijnvreugde.HijisblijomdatHijdezielendiedoorzijndoodsstrijdenvernederingzijnverlostinhetKoninkrijkderheerlijkheidkanzien.Deverlostenzulleninzijnvreugdedelenwanneerzedegelovigenziendiedoorhungebeden,hunarbeidenhunliefdevolleoffersvoorChristuszijngewonnen.WanneerzevergaderenrondomdegrotewittetroonzaleengroteblijdschaphunhartvervullenalszedeverlostenziendiezijtotChristushebbengebrachtenmerkendatookzijanderentotChristushebbengebrachtendieophunbeurtookweer

anderendienuallenzijnaangekomenopdezeplaatsvanrust,waarzehunkroonaandevoetenvanJezusleggenenHemeeuwigloven.WanneerdeverlostenindeStadGodswordenverwelkomd,gaatereengeestdriftiggejuichop.DetweeAdamsstaanophetpuntelkaarteontmoeten.GodsZoonzalonzestamvadermetopenarmenontvangen.AdamisimmershetwezendatHijschiep,hetschepseldattegenzijnSchepperzondigdeendoorwienszondedeVerlosserdelittekensvandekruisigingdraagt.WanneerAdamdezelittekensziet,werpthijzichnietindearmenvanChristus,maarvaltinalleootmoedvoorzijnvoetenneerenzegt:Waardig,waardigishetLam,datgeslachtis!VoltederheidhelptdeHeilandhembijhetopstaanennodigthemuitweertekijkennaarhetparadijswaarhijzolanggeledenuitverdrevenwerd.

NazijnverbanninguitEdenwasAdamslevenopaardegetekenddoorellendeenverdriet.Elkverwelktblad,elkofferdatgebrachtwerd,elkedegeneratieindenatuur,elkeontaardingvandemensherinnerdehemtelkensweeraanzijnzonde.Zijngewetenknaagdeverschrikkelijktoenhijhetkwaadzagtoenemen.Wanneerhijdemensenwaarschuwde,verwetenzehemdathijdeoorzaakvandezondewas.Geduldigennederigdroeghijbijnaduizendjaarlangdestrafvandeovertreding.Hijbeleedoprechtzijnzonde.HijsteldezijnvertrouwenindeverdienstenvandebeloofdeZaligmakerenstierfindehoopdathijeensuitdedodenzouopstaan.Jezusheeftdefoutvandemenshersteldeneeneindgemaaktaandegevolgenvandezondeval.DankzijChristusverzoeningkanAdamnuweerinzijnoorspronkelijkepositiewordenhersteld.

Metgrotevreugdeziethijdebomenwaarhijvroegerzoveelgenoegenaanbeleefde.Hetzijndezelfdebomenwaarvanhijdevruchtenplukteindetijdtoenhijnognietgezondigdhadengelukkigwas.Hijzietdewijnstokkendiehijmeteigenhandhadgeleid,debloemenwaarhijvroegermetzoveelpleziervoorzorgde.Hetdringttothemdoordatditalleswerkelijkbestaat.Hijbeseftdathetparadijsinderdaadishersteldennunogmooierisdantoenhijeruitwerdverbannen.

DeHeilandbrengthemnaardeboomdeslevens,pluktdemooievruchtenennodigtAdamuitomerookvanteeten.HijkijktomzichheenenzietvelevanzijnfamilieledenonderdeverlosteninGodsparadijs.DanlegthijzijnschitterendekroonaandevoetenvanJezus,werptzichindearmenvanChristusenvaltHemomdehals.Hijlaatzijnvingersglijdenoverdeciterenhethemelgewelfweergalmthetoverwinningslied:Waardig,waardigishetLam,datgeslachtisenweerleeft!Adamsafstammelingenzingenmethemmee.Ze

leggenhunkronenookaandevoetenvanChristusenbuigeninaanbiddingvoorHemneer.Deengelen,diehebbengeweendtoenAdamzondigdeenblijwarentoenJezusnazijnopstandingtenhemelvoerendaardoorhetgrafontslootvoorallendieinzijnnaamzoudengeloven,zijnaanwezigbijdezehereniging.Nuzienzedevoltooiingvanhetverlossingswerkenzingeneenloflied.Aandekristallenzeevóórdetroon,diedoordeheerlijkheidGodsschittertalsglasmetvuurvermengd,staandeoverwinnaarsvanhetbeestenvanzijnbeeldenvanhetgetalvanzijnnaam.HetLamstaatmetdehonderdvierenveertigduizend,diegekochtzijnuitdemensenopdebergSion.ZehebbendecitersGods.Erwordteenstemgehoordalsdestemvanvelewaterenenalsdestemvanzwaredonder,destemvanciterspelers,spelendeophunciters.Zezingeneennieuwgezangvóórdetroon,eengezangdatniemandanderskanlerendandehonderdvierenveertigduizend.

HetishetliedvanMozesenhetliedvanhetLam-eenoverwinningslied.Alleendehonderdvierenveertigduizendkunnenditliedaanleren,wanthetiseenliedoverhunervaringen.Geenenkeleanderegroepheeftdezeervaringenooitmeegemaakt.Dezenzijnhet,diehetLamvolgen,waarHijookheengaat.Zekomenvandeaarde,uitdelevenden,enwordenbeschouwdalseerstelingenvoorGodenhetLam(Openbaring15:2,3;14:1-5).

Dezenzijnhet,diekomenuitdegroteverdrukking;zehebbendetijdvangrotebenauwdheidzoalsernietisgeweestsindservolkenbestaan,meegemaakt.ZehebbendeangstvandetijdvanJakobsbenauwdheiddoorstaan.ZezijnzonderMiddelaargeweesttijdensdelaatsteuitstortingvanGodsoordelen.Maarzezijnverlost,wantzijhebbenhungewadengewassenenwitgemaaktinhetbloeddesLams.Eninhunmondisgeenleugengevonden;zijzijnonberispelijkvoorGod.DaaromzijnzijvoordetroonvanGodenzijvererenHemdagennachtinzijntempel;enHij,dieopdetroongezetenis,zalzijntentoverhenuitspreiden.Zehebbengezienhoedeaardewerdgetroffendoorhongersnodenenepidemieënenhoedezondemensenmetgrotehitteverschroeide.Zehebbenzelfookellendegekendenhongerendorstgehad.Maarzijzullennietmeerhongerenennietmeerdorsten,ookzaldezonnietophenvallen,nochenigehitte,wanthetLam,datinhetmiddenvandetroonis,zalhenweidenenhenvoerennaarwaterbronnendeslevens;enGodzalalletranenvanhunogenafwissen(Openbaring7:14-17).

DoordeeeuwenheenzijnChristusuitverkorenengevormdengedisciplineerdindeschoolderbeproeving.Opaardehebbenzehetsmallepadbewandeld.Zezijn

gereinigdinhetvuurvandebeproeving.ZehebbenomJezuswiltegenstand,haatenlasterverdragen.ZehebbenHemondanksdezwarestrijdgevolgd.Zehebbenzichzelfverloochendenhebbenbittereteleurstellingengehad.Zehebbendezonde,haarkracht,ongerechtigheidenellendeaandenlijveondervondenenkijkenervolafschuwopneer.Wanneerzebeseffendatereenoneindigoffergebrachtmoestwordenomdezondeuitteroeien,wordenzenederigendankbaar,enlovenGod.Ditkunnendeengelen,dienooitgevallenzijnnietbegrijpen.Zijhebbenveelliefomdathunveelvergevenis.DaarzedeelhebbengehadaanChristuslijden,mogenzenudeleninzijnheerlijkheid.Godserfgenamenkomenuitzolderkamertjes,uitkrotten,uitgevangenissen,vanschavotten,uitbergenenwoestijnen,uitdeholenvandeaardeenuitdedieptenvandezee.Opaardehaddenzegeleefdonderontbering,verdrukkingenmishandeling.MiljoenenzijnmetschandebeladeninhetgrafgedaaldomdatzevastberadenweigerdenintegaanopdebedrieglijkeeisenvanSatan.Zezijndoormenselijkerechtbankenveroordeeldalsdeergstemisdadigers.MaarnuGodrechteris(Psalm50:6)wordendebeslissingenvandemensenongedaangemaakt.DesmaadvanzijnvolkzalHijvandegeheleaardeverwijderen(Jesaja25:8).

Enmenzalhennoemen:HetheiligeVolk,deVerlostendesHEREN.GodheeftbeslistomoverdetreurendenvanSiontebeschikken,datmenhungevehoofdsieraadinplaatsvanas,vreugdeolieinplaatsvanrouw,eenlofgewaadinplaatsvaneenkwijnendegeest(Jesaja62:12;61:3).Zezijnnietmeerzwak,ellendig,verspreidenverdrukt.VoortaanzullenzealtijdbijdeHerezijn.Zijstaanvóórdetroonendragenklerendieduurderzijndandievandehoogstgeplaatstenopaarde.Zezijngekroondmetdiademendiemooierzijndandiewelkeooitophethoofdvanhunvorstenopaardezijngeplaatst.

DeKoningderheerlijkheidheeftdetranenvanallegezichtengewist.Erisnietsmeerdatverdrietbrengt.Onderhetwuivenvanpalmtakkenzingenzeeenlofzang-heldervantoon,zachtenwelluidend.Iedereenzingtmeetothetlieddoorhethemelgewelfweergalmt:DezaligheidisvanonzeGod,dieopdetroongezetenis,envanhetLam!EnallehemelbewonerszingentererevanGod:Amen,delofendeheerlijkheid,endewijsheid,endedankzegging,endeeerendemachtendesterktezijonzeGodtotinalleeeuwigheden!Amen(Openbaring7:10,12).

Inditlevenkunnenwehetprachtigeonderwerpvandeverlossingmaargedeeltelijkbegrijpen.Wekunnenmetonseindigverstandheeldiepnadenken

overdeschandeendeheerlijkheid,hetlevenendedood,derechtvaardigheidendebarmhartigheid,dieinhetkruissamenkomen,maarzelfsmetdegrootstegeestelijkeinspanningkunnenwedevollebetekenisnietvatten.

Wijhebbenmaareenvaagideevandelengteenbreedte,dediepteenhoogtevandeverlossendeliefde.Zelfswanneerdeverlostenzienzoalszegezienwordenenkennenzoalszegekendzijn,zullenzehetverlossingsplantochnietvolledigbegrijpen,wantdeheleeeuwigheiddoorzullenersteedsnieuwewaarhedenwordengeopenbaardaandeonderzoekendegeest.Hoewelergeenverdriet,leedenverleidingenmeerzijnendeoorzaakdaarvanisuitgeschakeld,zalGodsvolktochaltijdbeseffenwelkeprijsbetaaldisvoorhunverlossing.HetkruisvanChristuszalvoordeverlosteninalleeeuwigheideenonderwerpvanstudieenlofzijn.ZezullendegekruisigdeChristusindeverheerlijkteChristusterugvinden.ZezullennooitvergetendatHijwiensmachtdeontelbarewereldenvanhetheelalheeftgeschapeneninstandhoudt-degeliefdeZoonvanGod,deMajesteitdeshemels,Hijdiemetvreugdewerdaanbedendoorcherubsenserafs-Zichvernederdheeftomdegevallenmensteverheffen.ZezullennooitvergetendatHijdeschuldendeschandevandezondeheeftgedragen,dathetaangezichtvanzijnVadervoorHemverborgenbleeftotdatdeellendevaneenverlorenwereldzijnhartbrakenzijnlevenverbrijzeldeophetkruisvanGolgotha.

HetfeitdatdeScheppervanallewerelden,deRechtervanallelevens,zijnheerlijkheidheeftafgelegdenZichuitliefdevoordemensheeftvernederd,zalaltijdhetheelalmetverwonderingvervullenentotaanbiddingaanzetten.WanneerdescharenvanverlostenhunVerlosserzien,metdeeeuwigeheerlijkheidvandeVaderopzijngezicht,wanneerzezijntroon,dievaneeuwigheidtoteeuwigheidzalbestaan,zienenbeseffendatergeeneindzalkomenaanzijnKoninkrijk,heffenzevolgeestdrifteenliedaan:Waardig,waardigishetLam,datgeslachtisenonsmetzijneigendierbaarbloedheeftvrijgekochtvoorGod!!

Hetgeheimenisvanhetkruisverklaartalleanderegeheimenissen.HetlichtdatstraaltvanGolgothatoontonsdeschoonheidenaantrekkelijkheidvandeeigenschappenvanGoddieonsmetvreesenangsthaddenvervuld.Barmhartigheid,tederheidenvaderliefdegaansamenmetheiligheid,rechtvaardigheidenmacht.Wanneerwenaarzijnhoge,verheventroonopkijken,zienwedeschoonheidvanzijnkarakterenbegrijpenwijbeterdanooitdebetekenisvandielieflijkenaam:OnzeVader.

WezullenbegrijpendatHijdiedeWijsheidis,geenbeterplanvooronzeverlossinghadkunnenuitwerkendanjuisthetoffervanzijnZoon.Ditofferwordtgecompenseerddoordevreugdedatervoortaanvrijgekochte,heilige,gelukkige,enonsterfelijkewezensopdezeaardezullenwonen.DeafloopvandestrijdtussendeVerlosserendemachtenvandeduisternismaaktdeverlostenblijenzaltotinalleeeuwigheidbijdragentotGodsheerlijkheid.DewaardevanéénzieliszógrootdatdeVaderakkoordgaatmetdeprijsenChristuszelfisooktevredenwanneerHijderesultatenvanzijngroteofferziet.

41-Deaardeverwoest

WanthaarzondenhebbenzichopgehoopttotaandehemelenGodheeftaanhaarongerechtigheidgedacht...Mengthaarhetdubbeleindebeker,diezijgemengdheeft;geefthaarzoveelpijnigingenrouw,alszijheerlijkheidenweeldegenotenheeft.Wantzijzegtinhaarhart:Iktroonalskoningin,ikbengeenweduweengeenrouwzalikzien.Daaromzullenhaarplagenopééndagkomen:doodenrouwenhongersnood,enzijzalmetvuurverbrandworden;wantsterkisdeHereGod,diehaargeoordeeldheeft.Endekoningenderaarde,diemethaargehoereerdhebbenenweelderiggeweestzijn,zullenoverhaarwenenenweeklagen...zeggende:Wee,wee,gijgrotestad,Babylon,gijsterkestad,wantinéénuurisuwoordeelgekomen!(Openbaring18:5-10).

Dekoopliedenderaarde,dierijkgewordenzijnuitdemachtharerweelderigheid,zullenvanverrestaanuitvreesvoorhaarpijniging,wenendenrouwbedrijvend,enzeggende:Wee,weediegrotestad,diegehuldwasinfijnlinnen,purperenscharlaken,enrijkversierdwasmetgoudenedelgesteenteenpaarlen,wantinéénuurisaldiezogroterijkdomverwoest!(Openbaring18:11,3,15-17).

DezeoordelenkomenoverBabylonopdedagvanGodsgramschap.Zeheeftdemaatvanhaarongerechtigheidvolgemaakt.Haartijdisgekomen.Zeisrijpomaandeverwoestingtewordenprijsgegeven.

WanneerGoddebevrijdingvanzijnvolkaankondigt,wordenzijdieallesindegrotestrijdhebbenverlorenzichpijnlijkbewustvandeernstvandetoestand.IndegenadetijdhebbenzezichlatenverblindendoordedrogredenenvanSatanenwildenhunzondiglevengoedpraten.Derijkenberoemdenzichophunsuperioriteit.ZehebbenhunrijkdomechterverworvendoordeovertredingvanGodswet.

Zehebbendehongerigennietgevoed,denaaktennietgekleed;zezijnnietrechtvaardigenbarmhartiggeweest.Zewildenzichzelfverheerlijkenendoorhunmedemensengeëerdworden.Nuhebbenzenietsmeer.Zezijnarmenmachteloos.MetontzettingkijkenzenaardevernietigingvandeafgodendiezeindeplaatsvandeSchepperhebbengesteld.ZehebbenhunzielverkochtvooraardsegoederenenplezierenhebbenGodsrijkdomvandehandgewezen.

Daardoorishunlevenmislukt,hunpleziervergaldenhunrijkdomverrot.Dewinstvaneenheellevengaatineenoogwenkinrookop.Derijkenjammerenoverdevernietigingvanhunprachtigehuizenenoverhetverliesvanhungoudenhunzilver.Zehoudendaarechtermeeopwanneerzetothunschrikbeseffendatzesamenmethunafgodenzullenwordenvernietigd.

DeongelovigenhebbengeenspijtomdatzehunverplichtingentegenoverGodenhunmedemensennietzijnnagekomen,maarvindenhetweljammerdatGoddeoverwinnaaris.Zehebbengeenspijtoverhunzonden,maarbetreurendeafloopvandestrijd.Alszedekanskregen,zoudenzegeenmiddelonbeproefdlatenomalsnogteoverwinnen.

Dewereldzietdatzijdiezeheeftbespotenheeftwillenuitroeien,deepidemieën,stormenenaardbevingenongedeerdoverleven.Godisvoordeovertredersvanzijnweteenverterendvuur,maarvoorzijnvolkisHijeenveiligeschuilplaats.Predikantendiedewaarheidgeweldhebbenaangedaanomdemensengunstigtestemmen,ziennudewareaardeninvloedvanhunleer.NublijktdatGodheninhetooghieldwanneerzijpreekten,opstraatliepenenmetdemensenomgingen.Bijelkegevoelsuiting,elkeregeldiezijschreven,elkwoorddatzijgebruikten,elkedaaddieeenbedrieglijkezekerheidaandemensengaf,strooidenzijzaad.Nuzienzijdeoogst:degrotegroepellendige,verlorenzielenrondomhen.

Godzegt:Zijtrachtendebreukvandedochtermijnsvolksophetlichtsttegenezendoortezeggen:Vrede,vrede,terwijlergeenvredeis.Gij(hebt)hethartvanderechtvaardigebedroefd(...)metleugen,terwijlIkhemgeensmartaandeed,endehandenvandegoddelozegesterkt(...),opdathijzichnietvanzijnbozewegzoubekerenenleven(Jeremia8:11;Ezechiël13:22).

Weedeherders,diedeschapenwelkeIkweid,verdervenenverstrooien...Ikbezoekaanudeboosheiduwerhandelingen.Jammert,oherders,schreeuwthetuit!Wenteltuinhetstof,ogebiedersderkudde;wantvoleindigdzijnuwdagen,datgijgeslachtwordt...Danontvaltdeherderstoevluchtendegebiedersderkuddeontkoming(Jeremia23:1,2;25:34,35).

HetdringttotdepredikantenenhunaanhangersdoordaterietsmiswasmethunrelatietotGod.ZebeseffendatzeinopstandzijngekomentegendeOntwerpervanallegoedeenrechtvaardigewetten.DeverwerpingvanGodsgebodenheeftgeleidtotzeerveelkwaad,tweedracht,haat,ongerechtigheid,zodatdeaardeéén

grootslagveldenééngrotepoelvanverderfisgeworden.Zijdiedewaarheidhebbenverworpenendedwalinghebbenliefgehadziendatnuin.Erschietenwoordentekortomtebeschrijvenhoeintensdeongehoorzamenenontrouwennuverlangennaarheteeuwigeleven,datzevooraltijdhebbenverloren.Demensendiedoordewereldzijnbewonderdomhuntalentenenhunwelsprekendheidschattendezedingennuophunjuistewaarde.ZebeseffenwatzedoorhunovertredingenhebbenverlorenenvallenaandevoetenvanhendiezevroegerhebbenbespotenverachtomdatzeGodtrouwzijngeblevenengeventoedatGodhenheeftliefgehad.

Demensengevenzichrekenschapvanhetfeitdatzebedrogenzijn.Deéénbeschuldigtdeanderervandathijheminhetverderfheeftgestort,maarallenzijnheterovereensdatdepredikantendegrootsteschuldigenzijn.Ontrouwepredikantenhebbendemensenzoetgehoudenmethunvoorzeggingen.ZehebbenhunaanhangersGodswetmetvoetenlatentredenenhebbenzeopgehitstomdeanderendiedewetwelgehoorzaamdentevervolgen.Inhunwanhoopgevendezeleidersopenlijkhunbedrogtoe.Dewoedendemassaroept:Doorjullieschuldzijnwijverloren.Zewerpenzichopdevalseherders.Juistdemensendievroegeréénenalbewonderingwaren,zullendevreselijkstevloekenoverhenuitspreken.Dezelfdehandendieheneensmetlauwerenhebbengekroond,zullenhenwillendoden.DezwaardendievoorGodsvolkwarenbestemd,wordennugebruiktomhunvijandentevermoorden.Overalwordtergevochtenenbloedvergoten.Krijgsrumoerverbreidtzichtotaanheteindederaarde,wantdeHEREheefteenrechtsgedingmetdevolken.Hijhoudtgerichtoveralwatleeft;degoddelozengeeftHijoveraanhetzwaard(Jeremia25:31).Degrotestrijdheeftzesduizendjaargeduurd.ChristusenzijnhemelseboodschappershebbentegendemachtvandeBozegestredenomdemensentewaarschuwen,teinformerenenteredden.Iedereenheeftnugekozen.DeongelovigenstaanhelemaalaandezijdevanSataninzijnstrijdtegenGod.DetijdisnuaangebrokendatGodhetgezagvanzijnovertredenwetherstelt.DestrijdwordtnunietalleentegenSatan,maarooktegendemensengevoerd.DeHEREheefteenrechtsgedingmetdevolken.DegoddelozengeeftHijoveraanhetzwaard.

Hetverlossingstekenisaangebrachtopdevoorhoofdenvanhendiezuchtenenkermenoveraldegruwelendiedaarbedrevenworden.Nukomtdeverderfengelinactie.HijwordtinhetvisioenvanEzechiëlvoorgestelddoordemannenmethunvernietigingswapenindehand,aanwiehetbevelwordtgegeven:Grijsaards,jongelingenenjongemeisjes,kleinekinderenenvrouwen,moetgij

dodenenverdelgen;maarniemanddiehettekendraagt,moogtgijaanraken;bijmijnheiligdommoetgijbeginnen.Toenbegonnenzijbijdemannen,deoudsten,diezichvóórdetempelbevonden(Ezechiël9:1-6).

Deverdelgingbegintbijhendiezichdegeestelijkeleidersvanhetvolknoemen.Devalsewachtersvallenheteerst.Deverderfengelismeedogenloos.Niemandwordtgespaard.Mannen,vrouwen,jongens,meisjesenkinderenkomenallenom.

Wantzie,deHEREverlaatzijnplaatsomdeongerechtigheidderbewonersvandeaardeaanhentebezoeken;danzaldeaardehetophaarvergotenbloedaanhetlichtbrengenenhaarverslagenennietlangerbedekken(Jesaja26:21).

Danzalditdeplaagzijn,waarmeedeHEREallevolkenzaltreffen,dietegenJeruzalemzijnuitgerukt:Hijzaliedersvlees,terwijlhijnogopzijnvoetenstaat,doenwegteren,eniedersogenzullenwegtereninhunkassen,eniederstongzalwegtereninzijnmond.Ja,tediendagezaleronderheneengrote,doordeHEREbewerkte,ontstelteniswezen,eniederzaldehandvaneenandergrijpen,eniedershandzalzichtegendievaneenanderverheffen(Zacharia14:12,13).

Indewaanzinnigestrijd,ontketenddoorhuneigenwildehartstochtenendoordevreselijkeuitstortingvanGodsongemengdegramschap,zullendegoddelozebewonersvandeaarde-priesters,machthebbers,enhetvolk,rijkenarm,hoog-enlaagvallen.EnzijdiedoordeHEREgeveldzijn,zullentediendageliggenvanheteneeindederaardetothetandere,zijzullennietbeklaagd,nochbijeengezameld,nochbegravenworden(Jeremia25:33).BijdewederkomstvanChristuszullenalleongelovigenvolledigwordenuitgeroeid:zewordenverteerddoordeademvanzijnmondenwordenvernietigddoorzijnheerlijkheid.ChristusbrengtzijnvolgelingennaardestadGods.Deaardeisdanonbewoond.Zie,deHEREontledigtenverwoestdeaarde,keerthaaronderstebovenenverstrooithaarinwoners.

Deaardewordtvolkomenontledigdengeheelleeggeroofd,wantdeHEREheeftditwoordgesproken.Wantdeaardeisontwijddoorhaarbewoners,omdatzijdewettenhebbenovertreden,deinzettingontdoken,heteeuwigverbondverbroken.Daaromverslindteenvloekdeaardedooreengloedverteerdenblijvenerweinigstervelingenover(Jesaja24:1,3,5,6).

Deheleaardeisverwoest.Depuinhopenvandestedenendorpendiedoorde

aardbevingzijngetroffen,ontworteldebomenendegroterotsblokkendiedoordezeezijnuitgespuwdofuitdeaardezijnlosgescheurd,liggenoverdeoppervlaktevandeaardeverspreid,terwijlgrotekratersdeplaatsaanduidenwaardebergenvanhungrondvestenzijnlosgerukt.

NukomtdegebeurtenisdiewerdvoorafgeschaduwddoordelaatsteplechtigedienstopdeGroteVerzoendag.WanneerdedienstinhetheiligederheiligenwasafgelopenendezondenvanIsraëluithetheiligdomwarenverwijderddoorhetbloedvanhetzondoffer,werddezondeboklevendvoordeHeregesteld.DehogepriesterlegdedaninaanwezigheidvandevergaderingaldeongerechtighedenderIsraëlietenenalhunovertredingeninalhunzondenopdekopvandebok.(Leviticus16:21).

Wanneerhetwerkinhethemelseheiligdomvoltooidis,zullendezondenvanGodsvolkopSatanwordengelegdinaanwezigheidvanGod,dehemelseengelenendescharevandeverlosten.HijzalverantwoordelijkwordengesteldvooralhetkwaadwaartoeHijhenheeftaangezet.Zoalsdezondebokwerdweggebrachtnaareenonvruchtbaarland,zalSatanwordenverbannennaardeverwoesteaarde,diedaneentroosteloze,onbewoondewoestenijzalzijn.

DezienervanPatmosheeftdeverbanningvanSatanendechaosenontredderingvandeaardevoorzegd.Hijzegtookdatdezetoestandduizendjaarzalduren.NadebeschrijvingvandegebeurtenissenronddewederkomstvanChristusendevernietigingvandeongelovigenzegtdeprofeet:Enikzageenengelnederdalenuitdehemelmetdesleuteldesafgrondseneengroteketeninzijnhand;enhijgreepdedraak,deoudeslang,datisdeduivelendesatan,enhijbondhemduizendjaren,enhijwierphemindeafgrondenslootenverzegeldediebovenhem,opdathijdevolkerennietmeerzouverleiden,voordatdeduizendjarenvoleindigdwaren;daarnamoethijvooreenkortetijdwordenlosgelaten(Openbaring20:1-3).

Deuitdrukkingdeafgrondsteltdechaosenduisternisopaardevoor.Ditblijktduidelijkuitanderebijbelteksten.DeBijbelzegtdatdeaardeindenbeginnewoestenledigwas,enduisternislagopdevloed(Genesis1:2).Volgensdeprofetiezaldeaarde-alleszinsgedeeltelijk-weerindezetoestandverkeren.JeremiaheeftdegrotedagdesHerenvanverregezienenbeschreven:Ikzagdeaarde,enzie,zijwaswoestenledig;ikzagnaardehemel,enzijnlichtwaserniet.Ikzagdebergen,enzie,zijbeefden,enalleheuvelenschudden.Ikzag,enzie,erwasgeenmens,enalhetgevogeltedeshemelswasweggevlogen.Ikzag,

enzie,degaardewaswoestijn,enalzijnstedenwareninpuingestort(Jeremia4:23-26).DeaardezalduizendjaarlangdewoonplaatsvanSatanenzijnengelenzijn.Hijzalopaardemoetenblijvenenzalgeentoeganghebbentotdeanderewereldenomdegenendienooitzijngevallenteverleidenentekwellen.Indiebetekenisishijgebonden:erisniemandmeeroverwiehijkanheersen.Hijkanhetbedrogendevernietigingwaaraanhijeeuwenlangzoveelplezierheeftbeleefdnietmeervoortzetten.

DeprofeetJesajaheeftdeondergangvanSatanineenvisioengezien:Hoezijtgijuitdehemelgevallen,gijmorgenster,zoondesdageraads;hoezijtgijteraardegeveld,overweldigerdervolken!Engijoverlegdetnogwel:Ikzaltenhemelopstijgen,bovendesterrenGodsmijntroonoprichten...IkwilmijaandeAllerhoogstegelijkstellen.Integendeel,inhetdodenrijkwordtgijneergeworpen,inhetdiepstedergroeve.Wieuzien,beschouwenu,lettenopu:Isditdeman,diedeaardedeedsidderen,diekoninkrijkendeedbeven;diedewereldtoteenwoestijnmaakteenhaarstedenafbrak;diezijngevangenennietnaarhuislietkeren(Jesaja14:12-17).

Satanheeftdoorzijnopstanddeaardezesduizendjaarlangdoensidderen.Hijheeftdewereldtoteenwoestijngemaaktenhaarstedenverwoest.Hijheeftzijngevangenennietnaarhuislatenkeren.ZesduizendjaarlanghebbenGodskindereninzijngevangenisgezetenenhijzouhenvooreeuwiggevangenhebbengehoudenalsChristushunketenenniethadverbrokenomheninvrijheidtestellen.

ZelfsdeongelovigenzijnnubuitenhetbereikvanSatan.Hijblijftalleenachtermetzijnengelenomderampzaligegevolgenvandezondetezien.Dekoningendervolkenliggenallenmetere,iederinzijnwoning(hetgraf),maargijzijtweggeworpen,vervanuwgraf,alseenverafschuwdescheut...Gijwordtmethennietineengrafverenigd,omdatgijuwlandtegrondehebtgericht,uwvolkgedood(Jesaja14:18-20).

SatanzalduizendjaarlangopdeverwoesteaarderondzwervenomdegevolgenvanzijnopstandtegenGodswetteoverzien.Indezeduizendjaarlijdthijvreselijk.Hijheeftsindszijnvaldoorzijnonafgebrokenactiviteitgeenogenblikkunnennadenken,maarnuishijmachteloosenkanhijzichwelverdiepeninderoldiehijheeftgespeeldsindshetbeginvanzijnopstandtegenGodsheerschappij.Hijwachtangstigdevreselijkedagafwanneerhijzalmoetenboetenvooralhetkwaaddathijheeftgedaanengestraftzalwordenvoorde

zondenwaartoehijdemensenheeftverleid.

GodsvolkzalblijzijnwanneerSatangebondenis.Deprofeetzegt:Enhetzalgeschiedentendage,wanneerdeHEREurustgeeftvanuwsmartenvanuwonrustenvandehardedienstdiemenuheeftlatenverrichten,datgijditspotliedopdekoningvanBabel(Satan)zultaanheffen:Hoeheeftdedrijveropgehouden..DeHEREheeftdestokdergoddelozenverbroken,descepterderheersers,dieinverbolgenheidzonderophoudennatiënsloeg,dieintoornvolkenvertradinmeedogenlozevervolging(vers3-6).Tijdensdeduizendjarentussendeeersteendetweedeopstandingvindthetoordeeloverdeongelovigenplaats.VolgensdeapostelPauluszalditoordeelnadewederkomstvanChristusplaatshebben.Daarom,veltgeenoordeelvóórdetijd,datdeHerekomt,dieookhetgeenindeduisternisverborgenis,aanhetlichtzalbrengenenderaadslagenderhartenopenbaarmaken(1Korintiërs4:5).DaniëlzegtdattoendeOudevandagenkwamrechtverschaftwerdaandeheiligendesAllerhoogsten(Daniël7:22).

IndietijdheersendeverlostenalskoningenenpriestersvanGod.IndeOpenbaringzegtJohannes:Enikzagtronen,enzijzettenzichdaarop,enhetoordeelwerdhungegeven.ZijzullenpriestersvanGodenvanChristuszijnenzijzullenmetHemalskoningenheersen,(die)duizendjaren(Openbaring20:4,6).Tijdensdeduizendjarenzullendeheiligendewereldoordelen,zoalsPaulusvoorzegde.(1Korintiërs6:2).

SamenmetChristuszullenzeoverdeongelovigenoordelendoorhundadenmethetWetboek,deBijbel,tevergelijken.Zezullenoverelkgevalafzonderlijkrechtsprekenopgrondvandedadenvandebetrokkenen.Danwordtdestrafdiedeongelovigenmoetenkrijgenvastgesteldnaardathunwerkenzijnennaasthunnaaminhetboekdesdoodsopgetekend.

ChristusenzijnvolgelingenoordelenoverSatanenzijnbozeengelen.Pauluszegtinditverband:Weetgijniet,datwijoverengelenoordelenzullen?(vers3).EnvolgensJudasheeftHijdeengelen,dieaanhunoorsprongontrouwwerdenenhuneigenwoningverlieten,voorhetoordeelvandegrotedagmeteeuwigebandenonderdonkerheidbewaardgehouden(Judas6).

Aanheteindevandeduizendjarenvindtdetweedeopstandingplaats.DegoddelozenzullendanuitdedodenopstaanenvoorGodverschijnenvoordevoltrekkingvanhetvonnisdatindeboekenstaatopgetekend.NazijnbeschrijvingvandeopstandingvanderechtvaardigenzegtJohannes:Deoverige

dodenwerdennietwederlevend,voordatdeduizendjarenvoleindigdwaren(Openbaring20:5).EnJesajazegtoverdegoddelozen:Enzijzullenbijeengebrachtworden,zoalsmengevangenenbijeenbrengtineenkuil,enzijzullenopgeslotenwordenineenkerker,ennaveledagenzullenzijbezochtworden(Jesaja24:22).

42-Heteindevandestrijd

AanheteindevandeduizendjarenkomtChristusnogeensnaardeaardemetdegrotemenigteverlosteneneengevolgvanengelen.WanneerHijinzijnontzagwekkendemajesteitneerdaalt,roeptHijdedodendieHemnietalshunVerlosserhebbenaangenomenuithetgrafomhunstrafteondergaan.Eengrotegroep,talloosalshetzandderzee,verrijstuithetgraf.Maareriseenenormverschiltussenhenendeverlosten,diezijnopgestaanbijdeeersteopstanding!Deverlostenkregendeonsterfelijkheidendeeeuwigeschoonheid.Zijdievooreeuwigverlorengaan,dragendesporenvanziekteendood.

AlleogenvandiegrotemenigtezijngerichtopdeheerlijkheidvanGodsZoon.Deongelovigenzeggeninkoor:GezegendisHij,diekomtindenaamdesHeren!ZedoenditnietuitliefdevoorJezus.Zewordendoordekrachtvandewaarheidgedwongendezewoordenuittespreken.Deongelovigenverrijzenuithetgrafzoalszeeringelegdzijn:zestaannogevenvijandigtegenoverChristusenzijnnogevenopstandig.Zekrijgengeentweedekansomdefoutenuithunvorigleventeherstellen.Hetzoutochnietsbaten.Zezijntijdenshunzondiglevengeenbeteremensengeworden.Zezoudenhuntweedekansdanookopdezelfdemaniergebruikenalsdeeerste:zezoudenGodsgebodenwéérovertredenenwéértegenHeminopstandkomen.

ChristusdaaltneeropdeOlijfberg,vanwaarHijnazijnopstandingtenhemelwasgevarenenwaarengelendebeloftedatHijzouterugkomenhebbenherhaald.Deprofeetzegt:EndeHERE,mijnGod,zalkomen,alleheiligenmetHem.ZijnvoetenzullentediendagestaanopdeOlijfberg,dievóórJeruzalemligtaandeoostzijde;danzaldeOlijfbergmiddendoorsplijten...toteenzeergrootdal.EndeHEREzalkoningwordenoverdegeheleaarde;tediendagezaldeHEREdeenigezijn,enzijnnaamdeenige(Zacharia14:5,4,9).WanneerhetNieuweJeruzaleminzijnverblindendeprachtneerdaaltuitdehemel,zalhetrustenopdeplaatsdieisgereinigdengereedisgemaaktomhetteontvangen,enChristuszalmetzijnverlostenenmetdeengelenzijnintochtmakenindeHeiligeStad.

OpdatogenblikzalSatanzichklaarmakenvoordelaatstemachtsgreep.Toendevorstvanhetkwaadgebondenwasenniemandkonmisleiden,voeldehijzichellendigenterneergeslagen.Maarwanneerdeongelovigenopstaanenhijde

grotemenigtezietdieaanzijnkantstaat,vathijweermoed.Hijisvastbeslotendegrotestrijdnietoptegeven.Hijwildegrotegroepterdoodveroordeeldenonderzijnbanierscharenenzegebruikenomzijnplanteverwezenlijken.

DeongelovigenzijndegevangenenvanSatan.DoorhunverwerpingvanChristushebbenzijhetbewindvandeaartsrebelaanvaard.Zijzijnbereidopzijnvoorstellenintegaanenzijnbevelenoptevolgen.Maarhijisnogaltijdevensluwenzegtnietwiehijis.Hijbeweertdevorstenrechtmatigeeigenaarvandewereldtezijn,wiensbezithemopeenonwettigemanierisontnomen.Hijzegtaanzijnmisleideonderdanendathijhunbevrijderisengeefthundeverzekeringdathijzeuithetgrafheeftopgewektendathijophetpuntstaatzevaneenwredetirannietebevrijden.Christusheeftzichteruggetrokken,enSatanverrichtwonderenomzijnbeweringentebewijzen.Hijgeeftdezwakkenkrachtenbezieltiedereenmetzijnsatanischegeest.HijstelthunvooromonderzijnleidingnaarhetkampvandeheiligenoptetrekkenomdeStadGodsteveroveren.Metduivelsevreugdewijsthijopdeontelbaremiljoenendieuithetgrafzijnverrezenenhijbeweertdathijalshunleiderdestadwelzalkunneninnemenomzijntroonenheerschappijteheroveren.Indiegrotemenigtezijnertallozemensendieleefdenvóórdezondvloedeneenhogeouderdomhebbenbereikt.Hetzijnforsgebouwdeenbuitengewoonintelligentemensen,diezichaandegevallenengelenhebbenonderworpenenalhuntalentenenkennishebbengebruiktomzichzelfteverheerlijken.Hetzijnmannendievanwegehunartistiekegavenalsafgodenzijnbehandeld.HunwreedheidenhunboosaardigeuitvindingenhebbendeaardeverpestenhetbeeldvanGodontluisterd.

DaaromheeftGodhenmoetenverdelgen.Erzijnkoningenengeneraalsdiedevolkenhebbenoverwonnen,dapperemannendienooiteenveldslaghebbenverloren,trotseeneerzuchtigestrijdersdiedoorhunopmarskoninkrijkendedenbeven.Inhetgrafzijnzenietveranderd.Wanneerzeverrijzen,hebbenzenogsteedsdezelfdeideeën.Zezijnnogaltijdevenoorlogszuchtigalstoenzesneuvelden.

Satanpleegteerstoverlegmetzijnengelenendaarnametdezekoningen,veroveraarsenmachthebbers.Zezienhoetalrijkensterkzijzijnenzeggendathetlegerindeheiligestadkleinisinvergelijkingmethethunne.Zedenkendanookdatzezullenwinnen.ZeberameneenkrijgsplanomzichmeestertemakenvanderijkdomenheerlijkheidvanhetNieuweJeruzalem.Iedereenmaaktzichonmiddellijkklaarvoordestrijd.Bekwamevakmensenmakenhetoorlogstuig.Militaireleidersdieberoemdzijngewordendoorhunoverwinningenophet

slagveldverdelendestrijdbaremannenincompagnieënendivisies.

Danwordthetaanvalsseingegeven.Ontelbaremensenkomeninbeweging.Vroegerewereldveroveraarshebbennooitzongrootlegeropdebeengebracht.Ditlegerovertreftdetotalegevechtskrachtvanallelegersuitdehelekrijgsgeschiedenisvanonzeaarde.Satan,demachtigstestrijder,leidtdevoorhoede.Zijnengelenbundelenalhunkrachtenvoordezeeindstrijd.Koningenenkrijgersvolgenhemopdevoetendaarachterkomtdegrotemenigteindichtedrommen,elkonderzijneigenaanvoerder.MetmilitaireprecisierukkendegeslotengelederenopnaardeStadGodsoverhetopengeretenenruweaardoppervlak.ChristusgeefthetbeveldepoortenvanhetNieuweJeruzalemtesluiten.Satanslegerbendeomsingeltdestadenmaaktzichgereedvoordeaanval.

DanverschijntChristusopnieuwvoorzijnvijanden.Verbovendestadverrijsteenhogetroonopeenvoetstukvanschitterendgoud.OpdezetroonzitdeZoonvanGodenrondomHemstaandeonderdanenvanzijnKoninkrijk.DemachtenluistervanChristuszijningeentaalweertegevenenmetgeenpentebeschrijven.DeheerlijkheidvandeEeuwigeVaderomstraaltdeZoon.DeschitterendeglansvanzijntegenwoordigheidvervultdeStadGods,straalttotbuitendepoortenenoverspoeltdeheleaardemetzijngloed.HetdichtstbijdetroonstaanzijdieeenstrouweslavenvanSatanwaren.ZezijnechteralsbrandhoutuithetvuurgeruktenhebbenhunVerlosseroprechtentoegewijdgevolgd.DankomenzijdieondankshetbedrogenhetongeloofvandewereldeenvolmaaktchristelijkkarakterhebbenontwikkeldenzijdieGodswethebbenonderhoudentoendechristelijkewerelddachtdatzewasafgeschaft,entenslottedemiljoenenvanalleeeuwendieomhungeloofalsmartelarenzijngestorven.Nogverderstaateengroteschare,dieniemandtellenkon,uitallevolkenstammenennatiënentalen...voordetroonenvoorhetLam,bekleedmetwittegewadenenmetpalmtakkeninhunhanden.(Openbaring7:9).

Hunstrijdisteneinde,zehebbendeoverwinningbehaald.Zehebbeninderenbaangelopenenhebbendeprijsontvangen.Depalmtakkeninhunhandenzijnhetsymboolvanhunoverwinning;dewittegewadenzijnhetzinnebeeldvandevolmaaktegerechtigheidvanChristuswaarzenuindelen.

Deverlostenzingeneenlieddatweergalmtdoorhethemelgewelf:DezaligheidisvanonzeGod,dieopdetroongezetenis,envanhetLam!(vers10).Deengelenenserafszingenookditlied.Wanneerdeverlostenzienhoemachtigen

slechtSatanis,beseffenzemeerdanooitdatzealleendankzijdekrachtvanChristuskondenwinnen.Onderdeverlosteniserniemanddiedenktdathijzichzelfheeftgeredofdathijdooreigenkrachtengoedheidheeftoverwonnen.Niemandzegtietsoverzijnwerkenenlijden,maardeinhoudvanelkliedis:DezaligheidisvanonzeGodenvanhetLam!

InaanwezigheidvanallebewonersvandeaardeenvandehemelvindtdekroningsplechtigheidvandeZoonvanGodplaats.DeKoningderkoningenisnubekleedmetdehoogstemajesteitenmacht.Hijspreekthetoordeeluitoverallendietegenzijnheerschappijinopstandzijngekomenenvoltrekthetvonnisaandeovertredersvanzijnwetendeonderdrukkersvanzijnvolk.DeprofeetGodsbeschrijftdezegebeurtenis:EnikzageengrotewittetroonenHem,diedaaropgezetenwas,voorwiensaangezichtdeaardeendehemelvluchtten,engeenplaatswerdvoorhengevonden.Enikzagdedoden,degrotenendekleinen,staandevoordetroon,enerwerdenboekengeopend.Ennogeenanderboekwerdgeopend,het(boek)deslevens;endedodenwerdengeoordeeldopgrondvanhetgeenindeboekengeschrevenstond,naarhunwerken(Openbaring20:11,12).

WanneerdeboekendeshemelswordengeopendenChristusdeongelovigenaankijkt,wordenzezichbewustvanelkezondediezehebbengedaan.Zewetenprecieswaarzevanhetpadderreinheidenheiligheidzijnafgeweken.ZebeseffenheelduidelijkdatzeGodswetdoorhunhoogmoedenrebelliehebbenovertreden.Deverleidingendiezedoorhunovergaveaandezondehebbenuitgelokt,dezegeningendiezevoorzichzelftoteenvloekhebbengemaakt,deboodschappersvanGoddiezehebbenveracht,dewaarschuwingendiezehebbenverworpen,destromenvangenadediezedoorhunkoppigheidenonboetvaardigheidhebbenafgewezen-ditallesverschijntinvurigelettersvoorhungeest.Bovendetroonverschijnthetkruis,gevolgddooreenreeksbeeldendiedeverleidingenzondevalvanAdamendeverschillendestadiavanhetverlossingsplanvoorstellen:degeboortevanChristusinarmoedigeomstandigheden;zijnjeugddoorgebrachtineenvoudengehoorzaamheid;zijndoopindeJordaan;hetvastenendeverzoekingindewoestijn;zijnopenbaaroptredenomderijkstezegeningenvandehemelaandemensenbekendtemaken;zijndagenvolliefdeenbarmhartigheid;zijnnachtenbiddendenwakenddoorgebrachtindeeenzaamheidvandebergen;desamenzweringen,geïnspireerddoorafgunst,haatenboosheid,waarmeezijngoedheidwerdbeloond;devreselijke,geheimzinnigeangstinGethsémaneonderhetverpletterendegewichtvandezondenvandehelewereld;hetverraad,waardoor

Hijaaneenmoordlustigebendewerdovergeleverd;devreselijkegebeurtenissentijdensdieverschrikkelijkenachttoenHijzichalsgevangenenietverzette,toenHijdoorzijnmeestgeliefdediscipelenindesteekwerdgelatenenwerdvoortgesleeptdoordestratenvanJeruzalem;toenHij,deZoonvanGod,moestverschijnenvoorAnnas,inhetpaleisvandehogepriester,inderechtszaalvanPilatus,voordelaffeenwredeHerodes,toenHijbespot,gelasterd,gefolterdenterdoodveroordeeldwerd.Aldezegebeurtenissenwordenopeenaangrijpendemanierafgebeeld.

Daarnaverschijnendelaatstebeelden.DedeinendemenigtezietdeManvansmartenopwegnaarGolgotha;deHemelkoninghangendaanhetkruis;dehoogmoedigepriestersenhetspottendegepeupeldatlachtomzijndoodsstrijd.Zezienookdebovennatuurlijkeduisternis,deaardbeving,degespletenrotsenendegeopendegravenophetogenblikdatdeVerlosserdegeestgaf.

Dezevreselijkegebeurtenissenwordengetrouwweergegeven.Satan,zijnengelenenzijnonderdanenmoetennaardezebeelden,diehuneigenwerkaanhetlichtbrengen,kijken.Iedereendieeenrolheeftgespeeldinditdrama,herinnertzichwathijgedaanheeft:Herodes,diedeonschuldigekinderenvanBethlehemvermoorddeindehoopdathijookdeKoningvanIsraëlzoudoden;degemeneHerodias,diehetbloedvanJohannesdeDoperheeftlatenvergieten;deslappelingPilatus,diezijnhuiknaardewindhing;despottendesoldaten;depriesters,deoverstenendewaanzinnigemenigtedieriep:

Zijnbloedkomeoveronsenoveronzekinderen!Allenzienzehoegroothunschuldis.ZeproberenzichtevergeefsteverbergenvoordegoddelijkelichtglansvanChristusgezicht,diedeschitteringvandezonverreovertreft.DeverlostenleggenhunkroonvoordevoetenvanChristusenroepen:Hijisvoormijgestorven!

OnderdeverlostenzijnookdeapostelenvanChristus:demoedigePaulus,devurigePetrus,degeliefdeenliefhebbendeJohannesenhunoprechtevolgelingen,enbijhenstaatdegrotegroepmartelaren.Buitenstaanallendiehenvervolgd,gevangengenomenenvermoordhebben.Ingezelschapvanalhetverfoeilijke,gemenegespuis.DaarstaatNero,datwrede,gemenemonster.Hijzietdevreugdeenblijdschapvanallendiehijeensgemarteldheeft.Hundoodsangstverschaftehemzonsatanischgenoegen.Zijnmoederiserook.Zeziethoedeslechtekaraktertrekkendiezeaanhaarzoonheeftdoorgegevenendehartstochtendiezijdoorhaarvoorbeeldheeftaangemoedigdenontwikkeld,

hebbengeleidtotdemisdadendiedewereldmetafgrijzenvervulden.DaarstaanookdepriestersenprelatenvanRome,diezichuitgavenvoorChristusgezanten,maarintussendepijnbank,dekerkerendebrandstapelgebruiktenomhetgewetenvandemensentebeheersen.Daarstaandetrotsepausen,diezichzelfbovenGodhebbenverhevenenzichhetrechthebbentoegeëigenddewetvandeAllerhoogsteteveranderen.

DezogenaamdekerkvaderszullenrekenschapaanGodmoetenafleggenenzoudenzichheelgraagaandezeplichtwillenonttrekken.NuhettelaatisbeseffenzedatdeAlwetendewaaktoverzijnwetendatHijdeschuldigegeenszinsonschuldigzalhouden.NubeseffenzedatChristussolidairismetzijnvolgelingendiemoestenlijden.NudringtdevollebetekenisvanChristuswoordentothendoor:Voorwaar,Ikzegu,inzoverregijditaanéénvandezemijnminstebroedershebtgedaan,hebtgijhetMijgedaan(Mattheüs25:40).

AlleongelovigenstaannuvoorGodsrechterstoelopbeschuldigingvanhoogverraadtegenGodsheerschappij.Zehebbenniemanddiehenzalverdedigen.Zekunnengeenenkeleverontschuldigingaanvoerenenwordentotdeeeuwigedoodveroordeeld.

Hetisnuvooriedereenduidelijkdathetloondatdezondegeeftnietvrijheid,onafhankelijkheidenheteeuwigelevenis,maarslavernij,ondergangendood.

Deongelovigenrealiserenzichwatzedoorhunopstandiglevenhebbenverspeeld.Zehebbenhetallesverretebovengaandeeuwiggewichtderheerlijkheiddathunwerdaangebodenverworpen.Nuzienzewatzezullenmissen.Zijdieverlorengaanzeggen:Ikhadditookkunnenhebben,maarikhebhetgewoongenegeerd.Ergonverstandigvanmij!Ikhebellende,schandeenwanhoopgekozeninplaatsvanvrede,gelukeneer.Iedereenerkentdathijterechtuitgeslotenis.Tijdenshunlevenhaddenzegezegd:Wijwillenniet,datdeze(Jezus)koningoveronswordt.

DeterdoodveroordeeldenhebbendekroningvanGodsZooninextasegevolgd.ZeziendetafelenvanGodswet-dewettendiezijhebbenverachtenovertreden-inzijnhand.Zeziendeverwondering,blijdschapenaanbiddingvandeverlosten.Wanneerdemenigtebuitendestaddemelodievanhetliedhoort,roeptzeinkooruit:Grootenwonderbaarzijnuwwerken,HereGod,Almachtige;rechtvaardigenwaarachtigzijnuwwegen,Gij,Koningdervolkeren!(Openbaring15:3).ZebuigeninhetstofenaanbiddendeLevensvorst.

SatanschijntverlamdwanneerhijdeheerlijkheidenmajesteitvanChristusziet.Hijwaseenseenbeschuttendecherubenherinnertzichnuvanwelkehoogtehijisgevallen.Hijwaseenmorgenster,eenzoondesdageraads!Hijisergveranderdenzeerdiepgezonken!Hijheeftnooitmeerzittinginderaadwaarinhijeenseenhogefunctiebekleedde.HijzietnueenanderenaastdeVaderstaandieGodsheerlijkheidomsluiert.HijheefteenengelmeteenverhevengestalteeneenluisterrijkeverschijningdekroonophethoofdvanChristuszienplaatsenenweetdathijdiehogepositiehadkunneninnemen.HijdenktaandetijdtoenhijnogonschuldigenreinwasenaandevredeenhetgelukdiehijkendevoordathijGodvanallesennogwatbegontebeschuldigenenjaloerswerdopJezus.Zijnbeschuldigingen,zijnopstand,zijnbedrogomindegunstbijdeengelentekomen,zijnkoppigeweigeringomtotinkeertekomentoenGodhemwildevergeven,komenhemnuduidelijkvoordegeest.Hijdenktnaoverzijnactiviteitenonderdemensenenaandegevolgen-devijandschaponderdemensen,devreselijkeverwoestingvanmensenlevens,deopkomstenondergangvankoninkrijken,deomverwerpingvantronen,delangeopeenvolgingvanoproer,strijdenrevolutie.

HijdenktaanzijnonafgebrokeninspanningenomhetwerkvanChristustegentewerkenendemenssteedsdiepertelatenzinken.HijzietdatzijnduivelseintrigesnietshebbenkunnenuitrichtentegendegelovigendiehunvertrouweninJezushaddengesteld.WanneerSatannadenktoverhetrijkdathijheeftopgericht,ziethijalleenmislukkingenenpuinhopen.HijheeftdemassaingefluisterddatzedeStadGodsmakkelijkzoudenkunneninnemen,maarhijweetdatheteenleugenis.Indegrotestrijdheefthijsteedsweerdenederlaaggeledenenheefthijaltijddeaftochtmoetenblazen.HijkentdekrachtenmajesteitvandeEeuwigeuiteigenervaring.

DeaartsrebelheefteraltijdnaargestreefdzichzelfwittewassenenhetbewijswillenleverendatGodsheerschappijdeoorzaakisvandeopstand.Hijheefteralzijnkrachtenvooringezet.Hijheeftdezaaksystematischenmetoverlegaangepakt.Hijheeftmetbuitengewoonsuccestallozemensenkunnenovertuigenvanzijnversievandegrotestrijd,dienualzólangduurt.Duizendenjarenlangheeftdezeopstandelingenleiderwaarheidvoorleugenlatendoorgaan.Maardetijdisaangebrokendatzijnopstandvoorgoedzalwordenneergeslagen.

NuzaldelevensloopenhetkaraktervanSatanaanhetlichtwordengebracht.Deaartsbedriegerwordtvolledigontmaskerddoorzijnlaatstegroteinspanning,

dieeropgerichtisChristusvandetroontestoten,zijnvolktevernietigenendeStadGodsintenemen.Zijdiezichbijhemhebbenaangesloten,ziendatzijnzaakhopeloosis.ChristusvolgelingenendegetrouweengelendoorziennuzijncomplottegenGodsheerschappijtenvolle.Hijwordtdooriedereenverafschuwd.

Satanweetdaterdoorzijnmoedwilligeopstandgeenplaatsvoorhemisindehemel.HijheeftzijnkrachteningespannenomtegenGodtestrijden.Dereinheid,vredeenharmonieindehemelzoudenvoorhemdeergstekwellingzijn.ZijnbeschuldigingentegendebarmhartigheidenrechtvaardigheidvanGodblijkenzinloostezijn.HijdraagtdevolleschulddiehijopGodwildeschuiven.OokSatanmoetbuigen.HijerkentdatGodrechtvaardigwasinzijnoordeel.

Wiezounietvrezen,Here,enuwnaamnietverheerlijken?Immers,Gijalleenzijtheilig.WantallevolkenzullenkomenenzullenvoorUnedervalleninaanbidding,omdatuwgerichtenopenbaarzijngeworden.(vers4).Alleproblemeninverbandmetwaarheidendwalingdieindeeeuwenlangestrijdzijngerezen,zijnnuopgelost.DegevolgenvandeopstandenvandeovertredingvanGodsgebodenzijnaanhetlichtgebrachtvoorallemetredebegaafdeschepselen.HetganseheelalheeftdetegenstellingtussendeheerschappijvanSatanendievanGodkunnenzien.Satanwordtdoorzijneigenwerkenveroordeeld.Godswijsheid,rechtvaardigheidengoedheidzijnoverduidelijkbewezen.IedereenkanvaststellendatGodshandelenindegrotestrijdaltijdbepaaldisgeweestdoorheteeuwigegelukvanzijnkinderenenhetwelzijnvanallewereldendieHijheeftgeschapen.AluwwerkenzullenUloven,HERE,uwgunstgenotenzullenUprijzen(Psalm145:10).DegeschiedenisvandezondezalinalleeeuwigheidbewijzendathetgelukvanalGodsschepselenonlosmakelijkverbondenismethetbestaanvanzijnwet.Nuiedereenallefeitenvandegrotestrijdkent,zalhetganseheelal,zowelGodsgetrouwenalsdeopstandelingeninkooruitroepen:Rechtvaardigenwaarachtigzijnuwwegen,Gij,Koningdervolkeren!

HetheelalweetnuwelkgrootofferdoordeVaderendeZoonvoordeverlossingvandemensisgebracht.HetogenblikdatChristuszijnrechtmatigeplaatsgaatinnemenenverheerlijktwordtbovenelkeoverheidenmachtenelkenaamdiegenoemdwordt,isaangebroken.

JezusheeftomdevreugdevandeverlossingdievoorHemlag,hetkruisgedragenennietopdeschandegelet.Hoewelzijnverdrietendeschande

onvoorstelbaargrootwaren,zijndevreugdeendeheerlijkheidveelgroter.Hijkijktnaardeverlosten.Zezijnvernieuwdnaarzijnbeeld.HijherkenthetgoddelijkeinelkhartendekenmerkenvanhunKoningopelkgezicht.Hijvindderesultatenvanzijnzielestrijdinhenterugenistevreden.DanzegtHijmetluiderstem,zodatdeverlostenendeverlorenenhetkunnenhoren:DezehebIkmetmijnbloedgekocht.VoorhenhebIkgeleden,voorhenbenIkgestorven,opdatzeinalleeeuwigheidbijMijzoudenkunnenzijn.Endeverlostendieinwittegewadenrondomdetroonstaan,zingeneenlied:HetLam,datgeslachtis,iswaardigteontvangendemachtenderijkdom,endewijsheidendesterkte,endeeerendeheerlijkheidendelof(Openbaring5:12).

OndankshetfeitdatSatanGodsrechtvaardigheidmoesterkennenenvoordeheerschappijvanChristusmoestbuigen,iszijnkarakternietveranderd.Degeestvanopstandigheidbreektweerlosalseenwoestevloedgolf.Hijwordtwaanzinnigenbesluitdegrotestrijdnietoptegeven.Hijwileenlaatste,wanhopigeslagleverentegendeKoningdeshemels.Hijgaatalseenrazendetekeeronderzijnaanhangersenprobeerthenmetzijneigenrazernijtebezielen.Hijwilhentotdestrijdaanzetten.Maargeenvandieontelbaremiljoenendiehijtotopstandheeftverleid,erkenthemnogalshunleider.Hetisafgelopenmetzijnheerschappij.DeongelovigenhatenGodevenergalshij,maarzebeseffendatzereddeloosverlorenzijnendatzeniettegenGodzijnopgewassen.ZewordenwoedendopSatanenmeteendemonischewaanzinstortenzijneigenhandlangerszichophem.

Godheeftgezegd:Omdatgijinuwhartuzelfgelijkgesteldhebtmeteengod,daarom,zieIkbrengvreemdelingenoveru,degewelddadigstedervolken;diezullenhunzwaardentrekkentegendeluistervanuwwijsheidenuwglansontwijden.Indegroevezullenzijudoenneerdalen.Ikdeeduweg,gijbeschuttendecherub,vantussendevlammendestenen....TeraardewierpIkuneer,enmaakteutoteenschouwspelvoorkoningen...Ikmaakteutotasopdegrondvoordeogenvanallendieuzagen....Eenverschrikkingzijtgijgeworden,verdwenenzijtgij-vooraltijd!(Ezechiël28:6-8,16-19).Wantelkeschoendiedreunendstampt,enelkemantel,inbloedgewenteld,zalverbrandworden,eenprooivanhetvuur.WantdeHEREkoesterttoorntegenallevolkenengrimmigheidtegenalhunheer;Hijheefthenmetdebangeslagen,henterslachtingovergegeven.Hijregentopdegoddelozenvurigekolenenzwavel,schroeiendewindishetdeelvanhunbeker(Jesaja9:4;34:2;Psalm11:6).

Godlaatvuuruitdehemelneerdalen.Deaardewordtopengereten.Dewapens

dieinhaarschootverborgenlagen,komennaarboven:uitelkegapendeafgrondschietenvlammenomhoog.Zelfsderotsenstaaninbrand.Dedagdiezoubrandenalseenovenisaangebroken.Deelementensmeltenweg.Deaardeendewerkendiedaaropzijnverbranden.(Maleachi4:1;2Petrus3:10).Hetaardoppervlakschijntééngesmoltenmassa-eenuitgestrekte,kokendevuurzee.Hetisdetijdvanhetoordeelenvandedefinitievevernietigingvandeongelovigen-eendagvanwraak,eenjaarvanvergeldinginSionsrechtsgeding(Jesaja34:8).

Degoddelozenontvangenhunstrafopaarde.Zij(zullen)zijnalsstoppels,endedagdiekomt,zalheninbrandsteken-zegtdeHEREderheerscharen(Maleachi4:1).Sommigenwordenineenoogwenkvernietigd,terwijlanderenveledagenlijden.Iedereenwordtgestraftnaarzijnwerken.DezondenvandeverlostenzijnopSatanovergedragenenhijmoetnietalleenvoorzijneigenopstandboeten,maarvoorallezondenwaartoehijGodsvolkheeftverleid.Zijnstrafzalveelgroterzijndandievanhendiehijheeftmisleid.Wanneerallendiehetslachtofferzijngewordenvanzijnbedrogdoodzijn,zalhijverderlevenennogmoetenlijden.Degoddelozenwordenmetwortelentakdefinitiefuitgeroeid.Satanisdewortelenzijzijndetakken.Destrafisvoltrokken.Hetrechtheeftzijnloopgehad.DehemelendeaardezijndaargetuigevangeweestenverkondigenGodsrechtvaardigheid.

ErisvoorgoedeeneindegekomenaanSatansvernietigendwerk.Zesduizendjaarlangheefthijnaareigengoeddunkengehandeld.Hijheeftdeaardeinellendegedompeldenverdrietgebrachtinhetheelal.Degansescheppingheeftinalhaardelengezuchtenisinbarensnoodgeweest.NuzijnGodsschepselenvoorgoedvanhemenzijnverleidingenverlost.Degeheleaardeheeftrust,isstil;men(deverlosten)breektuitingejubel(Jesaja14:7).

HettrouweuniversumbrengtGodlofenjuichtomdeoverwinning.Johanneshoordealseenstemvaneengroteschareenalseenstemvanvelewaterenenalseenstemvanzwaredonderslagen,zeggende:Halleluja!WantdeHere,onzeGod,deAlmachtige,heefthetkoningschapaanvaard(Openbaring19:6).Terwijldeaardeineenvuurzeeis,zijndeverlostenveiligindeHeiligeStad.Detweededoodheeftgeenmachtoverhendiedeelhaddenaandeeersteopstanding.Godiseenverterendvuurvoordeongelovigen,maarvoorzijnkinderenisHijeenzoneneenschild.(Openbaring20:6;Psalm84:12).

Enikzageennieuwehemeleneennieuweaarde,wantdeeerstehemelende

eersteaardewarenvoorbijgegaan(Openbaring21:1).Hetvuurdatdeongelovigenverteert,reinigttegelijkertijddeaarde.Elkspoorvandevloekisuitgewist.Erisgeeneeuwigbrandendeheldiedeverlostenvoortdurendherinnertaandevreselijkegevolgenvandezonde.

Erblijftmaaréénherinneringaanhetverleden:delittekensvandekruisigingblijvenaltijdzichtbaar.OpChristushoofd,inzijnzijdeenopzijnhandenenvoetenzijndeenigesporenvandewreedheidvandezonde.DeprofeetHabakuk,dieChristusinzijnheerlijkheidzag,zei:Eriseenglansalsvanzonlicht,lichtstralenheeftHijaanzijnzijdeendaarishetomhulselzijnerkracht(Habakuk3:4).

IndiedoorboordezijdewaaruithetbloedstroomdedatdemensheidmetGodverzoende,ligtdeheerlijkheidvanChristus.Daarishetomhulselzijnerkracht.DoorhetoffervandeverlossingisHijinstaatomtebevrijdenenkanHijdushetvonnisvoltrekkenaanhendieGodsgenadehebbenverworpen.DetekenenvanzijnvernederingzijnvoorHemdehoogsteeer.Dewondenvanhetkruiszulleninalleeeuwigheidzijnlofenzijnmachtverkondigen.

Engij,Migdal-Eder,OfelderdochterSions,totuzalgenakenenkomendeheerschappijvanvoorheen,hetkoningschapderdochtervanJeruzalem.(Micha4:8).Ditishetogenblikwaarheiligemannenvolverlangennaarhebbenuitgeziensindsdedagdathetflikkerendzwaardheteerstemensenpaaruithetparadijsverdreef.Hetisdetijdvooronzeerfenis,totverlossingvanhetvolk.(Efeziërs1:14).

Deaardewasoorspronkelijkhetkoninkrijkvandemens,maarhijheeftzijnheerschappijaanSatanovergedragen.Dezemachtigevijandheefteeuwenlangoverdeaardegeheerst.Dankzijhetverlossingsplankrijgtdemenszijnkoninkrijkterug.Hijheeftalleswathijdoordezondehadverlorenweerinzijnbezit.WantzozegtdeHERE...diedeaardegeformeerdenhaargemaaktheeft,Hijheefthaargegrondvest;niettoteenbaaierdheeftHijhaargeschapen,maarterbewoningheeftHijhaargeformeerd(Jesaja45:18).DebedoelingdieGodoorspronkelijkhadtoenHijdeaardeschiep,iswerkelijkheidgeworden:deaardeisvoortaandeeeuwigewoonplaatsvandeverlosten.Derechtvaardigenbeërvenhetlandenwonendaarinvoorimmer(Psalm37:29).Uitvreesvooreentematerialistischevoorstellingvandetoekomstigeerfenishebbenvelendewaarheidinverbandmetonseeuwigtehuisvergeestelijkt.ChristusgafzijndiscipelendeverzekeringdatHijheengingomhunplaatstebereideninhethuis

vandeVader.ZijdieGodsWoordaannemen,kunnenalheteenenandertewetenkomenoverhunhemelstehuis.TochheeftdeHerevoordegenendieHemliefhebbenietsweggelegdwatgeenoogheeftgezienengeenoorheeftgehoorden(...)ingeenmensenhartisopgekomen(1Korintiërs2:9).

Wijkunnenmetonzetaaldebeloningvandeverlostennooitvolledigweergeven.Alleenzijdiehetinwerkelijkheidzien,zullenerzichtenvollerekenschapvankunnengeven.OnsbegrensdverstandkanzichonmogelijkeenbeeldvandeheerlijkheidvanGodsparadijsvormen.

IndeBijbelwordtdeerfenisvandeverlosteneenvaderlandgenoemd.(Hebreeën11:14-16).DaarleidtdehemelseHerderzijnkuddenaarderiviermethetwaterdeslevens.Deboomdeslevensgeeftelkemaandzijnvruchtendebladerenvandeboomzijntotgenezingdervolkeren.Derivierenstromenaltijdenhunwaterishelderalskristal.Ophunoeversstaanbomendiezorgenvoorschaduwophetpadvandeverlosten.

DeuitgestrektevlaktengaanoverinprachtigeheuvelsendebergenvanGodverheffenhunhogetoppen.OpdezeweidsevlaktenenopdeoeversvandezestromenvanlevendwaterzullenGodskinderen,diezolangalspelgrimshebbenrondgezworven,eeuwigwonen.Enmijnvolkzalineenverblijfdesvredeswonen,inveiligewoningen,inoordenvanongestoorderust.Vangeengeweldzalinuwlandmeergehoordworden,vanverwoestingnochverderfinuwgebied;engijzultuwmurenHeilnoemenenuwpoortenLof.Zijzullenhuizenbouwenendiebewonen,wijngaardenplantenendevruchtdaarvaneten;zijzullennietbouwen,opdateenandererwone;zijzullennietplanten,opdateenanderhetete...envanhetwerkhunnerhandenzullenmijnuitverkorenengenieten(Jesaja32:18;60:18;65:21,22).

Dewoestijnenhetdorrelandzullenzichverblijden,desteppezaljuichenenbloeienalseennarcis.Vooreendoornstruikzaleencypresopschieten,vooreendistelzaleenmirtopschieten.Danzaldewolfbijhetschaapverkerenendepanterzichnederleggenbijhetbokje...eneenkleinejongenzalzehoeden.Menzalgeenkwaaddoennochverderfstichtenopgansmijnheiligeberg,zegtdeHere(Jesaja35:1;55:13;11:6-9).

Indehemelkanergeenlijdenzijn.Erzullengeentranen,geenbegrafenissenengeentekenenvanrouwmeerzijn.Endedoodzalnietmeerzijn,nochrouw,nochgeklaag,nochmoeitezalermeerzijn,wantdeeerstedingenzijn

voorbijgegaan.Engeeninwonerzalzeggen:Ikbenziek;hetvolkdatdaarwoont,zalvergevingvanongerechtigheidhebben(Openbaring21:4;Jesaja33:24).DaarishetNieuweJeruzalem,dehoofdstadvandeverheerlijktenieuweaarde,eensierlijkekroonindehanddesHEREN,eenkoninklijketulbandindehandvanuwGod.Haarglansgeleekopeenzeerkostbaargesteente,alsdekristalhelderediamant.Endevolkenzullenbijhaarlichtwandelenendekoningenderaardebrengenhunheerlijkheidinhaar.DeHerezegt:EnIkzaljuichenoverJeruzalemenMijverblijdenovermijnvolk.Zie,detentvanGodisbijdemensenenHijzalbijhenwonen,enzijzullenzijnvolkenzijnenGodzelfzalbijhenzijn(Jesaja62:3;Openbaring21:11,24;Jesaja65:19;Openbaring21:3).

IndeStadGodszalergeennachtzijn.Niemandzalrustnodighebbenofernaarverlangen.MenzalnooitgenoegkrijgenvanhetdoenvanGodswilenhetlovenvanzijnnaam.Wezullenaltijddekoeltevandeeeuwigemorgenvoelen.Enzijhebbengeenlichtvaneenlampoflichtderzonvannode(Openbaring22:5).

Hetlichtvandezonzalwordenvervangendooreenlichtglansdienietverblindt,maartochoneindighelderderisdandezonophaarhoogtepunt.DeheerlijkheidvanGodenhetLamoverspoelendeHeiligeStadmeteeneeuwigschijnendlicht.Deverlostenwandelenindeheerlijkheidvandeeeuwigedag.

Eneentempelzagikinhaarniet,wantdeHereGod,deAlmachtige,ishaartempel,enhetLam(Openbaring21:22).GodsvolkzalhetvoorrechtgenietendeVaderendeZoonvanaangezichttotaangezichttezien.Nuzienwijnogdooreenspiegel,inraadselen(1Korintiërs13:12).WijzienhetbeeldvanGod,weerkaatstalsineenspiegel,indenatuureninzijnhandelenmetdemens,maardanzullenweHemvanaangezichttotaangezichtzien,zonderdesluierdieHemaanonsgezichtonttrekt.Wezulleninzijntegenwoordigheidstaanenzijnheerlijkheidzien.

Daarzullendeverlostenkennenzoalszijgekendzijn.DeliefdeendegenegenheiddieGodzelfinonsheeftgelegd,zulleneropdeheerlijksteenfijnstemanierwordenuitgedrukt.Dezuiveregemeenschapmetheiligewezens,hetharmonieuzecontactmetdeengelenenmetdegelovigenvanalleeeuwendiehungewadenhebbengewasseninhetbloedvanhetLamendeheiligebandenvanallegeslachtindehemelenenopdeaarde(Efeziërs3:15),dragenbijtothetgelukvandeverlosten.

Daarzullenonsterfelijkewezenszichineeuwigeverrukkingverdiepenindewonderenvandescheppingskrachtenindeverborgenhedenvandeverlossendeliefde.Erzalgeenwrede,misleidendevijandzijnomdemensenvanGodafteleiden.Elktalentzalwordenontwikkeldenverbeterd.Hetverwervenvankenniszaldegeestnietvermoeien,nochhetverstanduitputten.Daarzullendegrootsteondernemingentoteengoedeindwordengebrachtendehoogsteambitieswerkelijkheidworden.

Tochzalmensteedshogeretoppenbereiken,enzichverbazenovernieuwewonderen.Menzalnieuwewaarhedendoorgrondenennieuweonderwerpenontdekkendiedevolledigeinzetvangeest,zielenlichaamzullenvergen.Deverlostenzullenalleschattenvanhetheelalkunnenbestuderen.Zezijnonsterfelijkgewordenenzweveninonvermoeibarevluchtnaarverafgelegenwerelden-naarwereldendiebedroefdwarentoenzedeellendevandemensheidzagenenvanblijdschapjuichtenwanneereenzieluitdehandenvanSatanwerdverlost.Metonuitsprekelijkevreugdedelendemensennuindeblijdschapenwijsheidvanwezensdienooithebbengezondigd.ZehebbenooktoegangtotdeschattenvankenniseninzichtdieindeloopdereeuwenzijnverworvendoordebestuderingvanGodswerken.

Meteenonsterfelijkeblikzullenzekunnenkijkennaardeprachtvandeschepping-naarzonnen,sterrenenmelkwegstelsels,dienauwkeurighunbaanronddetroonvanGodbeschrijven.Opalles,vanhetkleinstetothetgrootste,staatdenaamvandeScheppergeschreveneninalledingenkomtderijkdomvanzijnkrachttotuiting.

IndeloopvandeeeuwigheidzullenzeGodenChristussteedsbeterlerenkennen.Liefde,eerbiedengelukzullennetzoalsdekennissteedsgroterworden.HoebeterdemensenGodlerenkennen,destemeerzullenzezijnkarakterbewonderen.NaarmateJezusdeverborgenhedenvandeverlossingendehoogtepuntenindegrotestrijdtegenSatanvoorhenontsluiert,zullendehartenvandeverlostenmetnogmeertoewijdingwordenvervuld;zezullendegoudencitersmetintenserevreugdebespelen.DuizendmaalduizendenentienduizendmaaltienduizendenzullenGodslofzingen.

Enalleschepselindehemelenopdeaardeenonderdeaardeenopdezeeenalleswatdaarinis,hoordeikzeggen:Hem,dieopdetroongezetenis,enhetLamzijdelofendeeerendeheerlijkheidendekrachttotinalleeeuwigheden(Openbaring5:13).

Degrotestrijdisdanteneinde.Dezondeendezondarenzijnernietmeer.Hetganseheelalisgereinigd.Overalindescheppingisereendrachtenblijdschap.VanHemdieallesgeschapenheeft,komenstromenvanleven,lichtenvreugde,diealledelenvandeoneindigeruimtebereiken.Dekleinsteatomenendegrootstewerelden,allelevendewezensenallelevenlozevoorwerpenverkondigeninhunoneindigeschoonheidenvolmaaktevreugde:Godisliefde.

99-Aanhangsel

HOOFDSTUK3

TITELSVANDEPAUS.Depauswordtmeteenbetrekkelijkgrootaantaltitelsaangeduid.Vroegerwarenzijnaanspreektitels:BeatitudoVestra,MagnitudoVestra,ExcellentiaVestra,MajestasVestra.DemeestgebruiktetitelszijnPontifexMaximus,SumusPontifex,dieeertijdsaandebisschoppenenaartsbisschoppenwerdengegeven,SanctitasetSanctissimePater(ZijneHeiligheid,ZeerHeiligeVader).DetitelPlaatsbekledervanChristuswerdaandebisschopvanRomegegevenenlaterookaanbisschoppenenkoningen,maarwordtpassindsdedertiendeeeuwuitsluitendvoordepausgebruikt.DebekendetitelDienaarderDienarenGods(ServusservorumDei)komtvoorheteerstvoorineenbriefvanAugustinus.DezetitelwaséénvandeveledieGregoriusIvoorzichzelfgebruikte.PasonderInnocentiusIIIwordthijalgemeengebruiktentegenhetmiddenvande15deeeuwkomthijuitsluitendvoorinpauselijkebullen(ontleendaanP.Larousse,DictionnaireUniversel,art.Papauté,vol.XII,p.137).

SindsInnocentiusIIIhebbendepausen,diegeengenoegenmeernamenmetdebenamingopvolgerofplaatsbekledervanPetrusofnietmeertevredenwarenoverhetfeitdatzemetdezeapostelwerdenvereenzelvigd(GregoriusVII!),detitelplaatsbekledervanChristusofplaatsbekledervanGodaangenomen.Innocentiusverklaardeinditverband:WatdepausindeKerkdoet,isnietdooreenmensgedaan,maardoorGodzelf,doorbemiddelingvanzijnplaatsbekleder.Innocentiusuitleggersbewerendatditgebeurtkrachtenseencoelestearbitrium,waardoorhijdeaardderdingenkanwijzigen,alsookhetrechtkanombuigenendathijdaargeenanderargumentvoorhoeftaantevoerendandathetzijnwilis.DemonnikAugustinusTriumphuszei:NiemandkantegeneenoordeelvandepausbijGodinberoepgaan,aangezienhetvonnisvandepausdanvanGodzelfis(unumconsistoriumetipsiuspapaeetipsiusDei).HijiszoalsChristusdeBruidegomvandeKerk;hijoordeeltdehelewereldenkandoorniemandgeoordeeldworden.TenslottedeinsdeZizelinus,specialistinhetcanoniekrecht,ernietvoorterughemDominumDeumnostrumpapamtenoemenendeNormandischedichterGeoffoydeVisinautverklaardedatGodbijhetscheppenvandewereldtweebestuursgebiedenhadingesteld:dehemelvoorHemendeaardevoorInnocentiusIII(EtienneChastel,HistoireduChristianismedepuis

sonoriginejusquànosjours,volIII,pp.188,189Parijs,Fischbacher,1885).

Ineenpassagevanhetrooms-katholiekekanoniekrechtofCorpusJurisCanoniciverklaartInnocentiusIIIdatdepausstedehouderopaardeis-nietvaneengewoonmens,maarvanGodzelf.IneenaantekeningbijdezetekstwordtgezegddatditzoisomdathijdestedehouderisvanChristus,diewerkelijkGodenwerkelijkmensis.ZieDecretalesDominiGregoriiPapaeIX(DecretalenvandeHeerPausGregoriusIX),liber1,detranslationeEpiscoporum,titel7,hoofdst.3;CorpusJurisCanonici(2dedrukLeipzig,1881),kol.99;(Parijs,1612).deel2,Decretales,kol.205).DedocumentenvandeDecretalenwerdenverzamelddoorGratianus,dieomstreeks1140aandeuniversiteitvanBolognadoceerde.ZijnwerkwerduitgebreidenopnieuwuitgegevendoorpausGregoriusIXineenuitgavevan1234.Vantijdtottijdverschenennogmeerdocumenten,metinbegripvandeExtravagantes,dietegenheteindevandevijftiendeeeuwwerdentoegevoegd.AldezedocumentenwerdensamenmethetDecretumvanGratianusin1582uitgegevenonderdetitelCorpusJurisCanonici.In1904gafpausPiusXtoestemmingomhettotkanoniekrechttecodificeren.Hetwetboekdatdaaruitvoortkwam,werdin1918vankracht.WatdetitelHereGoddePausbetreft,zieaantekeningbijdeExtravagantesvanPausJoannesXXII,titel14,hoofdst.4,Declaramus.IneenAntwerpseuitgavevandeExtravangantesuithetjaar1584komendewoordenDominumDeumnostrumPapamvoorinkolom153.IneenParijseeditievan1612komenzevoorinkolom140.Inverscheideneeditiesna1612ishetwoordDeum(God)weggelaten.

Ookdelijstvanpauselijkefunctiesenwereldlijke,kerkelijke,lokale,regionaleenuniverselebevoegdhedenisbepaaldindrukwekkendtenoemen.Depausis:·plaatsbekledervanJezusChristus·opvolgervanPetrus·opperherdervandeuniverselekerk·patriarchvanhetWesten·primaatvanItalië·aartsbisschopenmetropolietvandeRomeinsekerkprovincie·bisschopvanRome·soevereinvandestaatVaticaanstad

Prof.Dr.J.C.Grootmaaktoverdezebontemengelingvanfunctiesdevolgendeopmerkingen:

Dezeverstrengelingvanheterogenegroothedenheeftreedseenlangegeschiedenis.DeVaticaansestaatheeftviadeschenkingvanPippijndeKortein754zijnwortelstotinde4deeeuw;demetropolitanerechtenvanRomeinItaliëdaterenuitdetijdvóórAmbrosius;depatriarchalerechtentenaanzienvangeheelhetWestenenvanAfrikakregenhuneersteuitdrukkinginde6deeeuw,tentijdevankeizerJustinianusI.Daaromishetnietverwonderlijkdatindeuitoefeningvanhetpausschapeenverwarringvanfunctiesisbinnengeslopen,waardoormennietgoedmeerweetwaarmeemennueigenlijktemakenheeft.NietalleendreigenbisschoppelijkebeleidslijnenvoorhetbisdomRome(bijv.deRomeinsesynodeonderpausJohannesXXIII)omhangentewordenmetdeglansvanhetopperherderlijkgezagoverdeuniverselekerk,maaromgekeerdkonookhetopperherderlijkbeleiddegestaltegaanaannemenvanhetpatriarchaalofmetropolitaanfunctionerenbijv.doorbenoemingofeventueleafzettingvanbisschoppen).Ditkondantotgevolghebbendatanderepatriarchenofmetropolietenzichinhunrechtenbedreigdgingenvoelen,nietalleeninhetOosten,maarookinhetWesten.Zokwaminde9deeeuwHincmarvanReimsherhaaldelijkinverzettegendetoenmaligepausenwegensvermeendeaantastingvanzijnmetropolitanebevoegdheden.Eenduidelijkonderscheidindeveelheidvantitelsenvanfunctiesdieindeloopdereeuwendepauszijntoebedacht,isdaaromnietzonderbelangvoordefeitelijkeuitoefeningvanhetpausschap.OverigensberustdeexclusievetoekenningvandenaampausenvandievanplaatsbekledervanChristusophetdiepgewortelderooms-katholiekebesefdatindebisschoppenvanRomedefunctievanPetrusalsrotsvandekerkvoortleeft.Het,GijzijtPetrus(Matt.16:18)wordtdanookonomwondenmetdepauseninverbandgebracht.GroteWinklerPrins,deel15(Elsevier,Amsterdam-Brussel,MCMLXXII).

ONFEILBAARHEID.ZievoordeleervandeonfeilbaarheidzoalsdieopVaticanumI(1870-1871)isuiteengezet,PhilipSchaff,TheCreedsofChristendom,vol.2,DogmaticDecreesoftheVaticanCouncil,pp.234-271,waarinzoweldeLatijnsealsdeEngelsetekstwordengegeven.Voorcommentaarzie,voorderooms-katholiekevisie,TheCatholicEncyclopedia,vol7,art.InfallibilitydoorPatrickJ.Toner,p.790e.v.;JameskardinaalGibbons,TheFaithofOurFathers(Baltimore:JohnMurphyCompany,110dedruk,1917),inhetNederlandsvertaalddoorE.H.BlaisseenuitgegevendoorJ.R.vanRossum,Utrecht(1920,4dedruk),hoofdst.7,11.Voorverzetvanrooms-katholiekezijdetegendeleervandepauselijkeonfeilbaarheid,zieJohannJosephIgnazvonDöllinger(pseudoniemJanus)The

PopeandtheCouncil(NewYork:CharlesScribnersSons,1869)enW.J.SparrowSimpson,RomanCatholicOppositiontoPapalInfallibility(London;JohnMurray,1909).Vooreenniet-katholiekstandpunt,zieGeorgeSalmon,InfallibilityoftheChurch(London:JohnMurray,herzieneuitgave1914),enV.NorskovOlsen,Pausdomengodsdienstvrijheid(TekenendesTijds,Brussel,uitg.1974).

Eenrecente,geruchtmakendepublikatieishetboekvanderooms-katholiekehoogleraarHansKüng,metdeveelzeggendetitelUnfehlbar?(BenzigerVerlag,1970),inhetNederlandsvertaaldonderdetitelOnfeilbaar?(1970).

VerschuerensModernWoordenboek(1961)zegtinditverband:AlswettigopvolgervandeH.Petrus,heeftdepaus,krachtensgoddelijkeinstelling,hethoogste,onvergankelijkkerkelijkoppergezagofprimaatschap.Ditomvatdemachtomtebesturen,teoordelenentestraffen.Alshijexcathedraspreektishijonfeilbaar.

BEELDENDIENST.Deeerstechristenenhaddendevormenvanhuneredienstrechtstreeksontleendaandedienstenindesynagogeenhaddenuiteraardgeenbeelden.Zevondendebijgelovigevereringvandeheidenenvoordezichtbarevoorstellingvanhungodengewoonbespottelijk.Ditistrouwenséénvandethemasdiedeapologetenbijvoorkeurbehandelen.Deverdedigersvandeoudegodsdienstmaaktenprecieshetzelfdeonderscheidalsderooms-katholiekenvanvandaagtussenhetbeeldopzichzelfendegenediehetvoorstelt,maarzeslaagdenerevenminalszijinhetbezwaardatuitdepraktijkvoortvloeideuitteschakelen(Lactantius,DivinaeInstitutiones,II,2)...

Bijdemassaletoetredingvandeheidenentotdekerkindevijfdeeeuwmaaktedezeoorspronkelijkstrengheidevenwelgeleidelijkplaatsvoormeersoepelheid.Hetduurdenietlangofdeheiligeafbeeldingenwerdenvereerdendezevereringontaarddespoediginafgoderij.Enkelebisschoppenprobeerdenditmisbruiktebestrijden...

MaarRomewasaltijdgeneigddezedevotieeerderaantemoedigendantebeperken,hoewelGregoriusdeGrotestrengdehandhieldaanhetverbodvanelkevormvanaanbiddingvanbeeldendiedoordemenswarengemaakt.Ditnamnietwegdatdemassaverdergingopdezegevaarlijkeweg...InByzantium

werddeeerstepoginggedaanomhettijtekeren.Zijdiedezehervormingwildeninvoeren,wenstendechristelijkekerktezuiverenvandeblaamdatzeafgodendienaarswaren.Dezebeschuldigingkwamvandemoslimsenwaswellichtéénvanhunopvallendsteverwijten...

In754riepConstantijnCopronymus(keizervanByzantium)eenoecumenischconciliebijeenteConstantinopel.Geenvandepatriarchenwasaanwezig,maarde338bisschoppendieindezestadvergaderden,verklaardendatalleenSatandeaanbiddingvan(beeldenen)schepselenhadkunneninvoeren...ZebetoogdenookdatdebeeldendienstinstrijdwasmetdeHeiligeSchrift(Johannes4:24;1:18;20:29;Deuteronomium5:8,9;Romeinen1:23;2Korintiërs5:7;Romeinen10:17)endoordekerkvaderswasveroordeeld.Zijdieeentegengesteldemeningverdedigden,werdenvervloekt,enallegeestelijkenmoestenhetdecreetonderschrijven....PAUSSTEPHANUSIIIVERWIERPHETDECREETVAN754,enin769lietzijnopvolger,STEPHANUSIV,DETEGENSTANDERSVANDEBEELDENDIENSTVEROORDELENDOOREENLATERAANSCONCILIE....In787(TWEEDECONCILIEVANNICEA)WERDHETDECREETVAN754VEROORDEELD,enwerdbepaalddatmendebeeldenhuldeenvereringverschuldigdwas,waarbijeenonderscheidwerdgemaaktmetdeeigenlijkeaanbidding,diealleenGodtoekwam.

DebeeldenstrijdindeByzantijnsekerkhadzijnweerslaginhetWesten....HetconcilievanFrankfort(794),verwierpondanksdeaanwezigheidvandelegaatdeinNiceaopgesteldedecretenmeteenparigheidvanstemmenensprakeenvloekuitoveriedereendiedebeeldenservitiumautadorationem(huldeofverering)bewees.ZolangKareldeGroteleefde,bleefhetverzettegendebeeldendienstinhetFrankischerijkeninBretagnebestaan.Hetpauselijkhofdurfdealleenmaarenkelegedempteprotestentelatenhoren....

Maardezeindividueleofplaatselijkeinspanningenkondendegeleidelijkeinvasievandebeeldendienst,diesteedsdoorRomewasaangemoedigd,niettegenhouden.Langzamerhandvondhetgrofstebijgeloof,waarvanRomedebronwas,ingang(F.Lichtenberger,EncyclopédiedesSciencesreligieuses,Parijs,Fischbacher,1879,vol.VI,pp.486-490,art.Images(Querelledes),doorARéville).

IndedoorE.G.WhiteTrusteesgoedgekeurdeaantekeningenbijTheGreatControversywordtoverditonderwerphetvolgendegezegd:

Debeeldendienst...iséénvandemisbruikenvanhetchristendomdieheimelijkenbijnaongemerktdekerkzijnbinnengeslopen.Ditmisbruikisnietzoalsandereketterijenineensontstaan,wantdanzouhetonherroepelijkzijnafgewezenenveroordeeld.Hetdeedzijnintredeineenfraaievermommingendeinvoeringvanallerleipraktijkendieerverbandmeehieldenwaszógeleidelijkdatdekerkopdenduurdoordrongenwasvanafgoderij,waarniemandzichwerkelijktegenverzetteofernstigtegenprotesteerde.Toenerlaterpogingenwerdengedaanomhetuitteroeien,washetkwaadaltediepgeworteldomhetnogtevernietigen....HetmoetwordentoegeschrevenaandeafgodischeneigingvanhetmenselijkhartenaandezuchtvandemenshetschepselmeerteerendandeSchepper....

Beeldenenschilderijenwerdenaanvankelijknietinkerkenaangebrachtomtewordenaanbeden,maarzewerdengebruiktinplaatsvanboekenomdegelovigendienietkondenlezenaanschouwelijkonderwijstegevenendeanderendiedatwelkondentotvroomheidaantesporen.Hetisdevraagofzeooitaanditdoelhebbenbeantwoord.Zelfsalsweaannemendatditenigetijdwelhetgevalwas,heefthetzekernietlanggeduurdenkanmenvaststellendatdeschilderijenenbeeldendiemenindekerkenhadgeplaatstdegeestenvandeanalfabeteneerderverduisterdendanverlichttenendevroomheidvandekerkgangerseerderdeedafnemendantoenemen.OokalwarenzebedoeldomdegeestennaarGodterichten,opdenduurkeerdendemensenzichtochvanGodafenbegonnenzedevoorwerpenteaanbidden-J.Mendham,TheSeventhGeneralCouncil,theSecondofNicaea,Introduction,pp.III-VI.

VoorhetverslagvanhandelingenenbesluitenvanhettweedeconcilievanNicea(787naChr.),datbijeengeroepenwasomdebeeldendienstofficieelintestellen,zieBaronius,EcclesiasticalAnnals,vol.9,pp.391-407(Antwerpen,1612);J.Mendham,TheSeventhGeneralCouncil,theSecondofNicaea;Ed.Stillingfleet,DefenseoftheDiscourseConcerningtheIdolatryPracticedintheChurchofRome(London,1686);ASelectLibraryofNiceneandPost-NiceneFathers,tweedeserie,vol.14,pp.521-587(NewYork,1900);CharlesJ.Hefele,AHistoryoftheCouncilsoftheChurch,FromtheOriginalDocuments,b.18,ch.1,sec.332,333;ch.2,sec.345-352(T.enT.Clark,ed.,1896),vol.5,pp.260-304,342-372.Zieook:abbéFleury,HistoireEcclésiastique,vol.IX,Brussel,1721;C.J.Hefele,HistoiredesConciles,7vol.1855-1874,2dedruk,1873).

DEZONDAGSWETTENVANCONSTANTIJN

Dewetdieop7maart321doorkeizerConstantijnwerduitgevaardigdmethetoogophetofficieelinstellenvaneenrustdagluidtalsvolgt:Allerechters,allestedelingenenalleambachtsliedenmoetenopdegedenkwaardigeDagvandeZonrusten.Debewonersvanhetplattelandmogenechtervrijophetlandwerkenomdathetvaakvoorkomtdatgeenenkeleanderedagzógeschiktisomhetgraantezaaienofomwijnstokkenteplanten.Daarommogenzijdezegeningenvandehemelnietdoorhunrustverlorenlatengaan-JosephCullenAyer,ASourceBookforAncientChurchHistory(NewYork:CharlesScibnersSons,1913),div.2,per.1,ch.1,sec.59,g.pp.284,285.

DeoorspronkelijkeLatijnsetekstkanmenvindeninCodexJustiniani(CodexvanJustinianus),lib.3,titel12,lex.3.PhilipSchaffgeeftinzijnHistoryoftheChristianChurchzoweldeLatijnsetekstalsdeEngelsevertaling(vol.3,3rdperiod,ch.7,sec.75,p.380,voetnoot1);ookinJamesA,Hessey,BamptonLectures,Sunday,lecture3,par.1,3ded.(Murray,1866,p.58).ZiebesprekinginSchaff(supra)eninAlbertHenryNewman,AManualofChurchHistory(Philadelphia:TheAmericanBaptistPublicationSociety,ed.1933),herz.uitg.,vol.1,pp.305-307;eninLeRoyE.Froom,ThePropheticFaithofOurFathers(Washington,D.C.:ReviewandHeraldPublishingAssociation,1950),vol.1,pp.378-381.

PROFETISCHETIJDPERKENEenbelangrijkbeginselbijhetverklarenvanprofetieënmeteentijdsaanduidingis,hetjaar-dagprincipe:ééndagindeprofetiebetekentéénjaarindegeschiedenis.VoordatdeIsraëlietenhetlandKanaänbinnengingen,zondenzetwaalfverspiedersuitomhetlandteverkennen.Deverspiedersblevenveertigdagenweg.ToendeHebreeënnahunterugkeerhetverslaghoordenwildenzehetBeloofdeLandnietinbezitnemen.ToensprakdeHereeenoordeeloverhenuit:Overeenkomstighetaantaldagen,gedurendewelkegijhetlandverspiedhebt,veertigdagen,zultgijuwongerechtighedenveertigjaarlangboeten,voorelkedagéénjaar(Numeri14:34).OokdeprofeetEzechiëlgebruiktedezemethodeomdeprofetischetijdteberekenen.HetkoninkrijkJudazouveertigjaarmoetenboetenvoorzijnongerechtigheden.DeHerezei:Alsgijdithebtvolbracht,zultgijopnieuwgaanliggen,opuwrechterzijde;danzultgijdeongerechtigheiddragenvanhethuisvanJuda:veertigdagen;voorelkjaarlegIkueendagop(Ezechiël4:6).Dit,jaar-dagprincipewordtookgebruiktbijdeberekeningvandetweeduizenddriehonderdavondenenmorgens(Daniël8:14)endeperiodevan1260dagen,dieookwordtaangeduidalseentijdentijdenen

eenhalvetijd(Daniël7:25),de,,tweeenveertigmaanden(Openbaring11:2;13:5),de,,twaalfhonderdzestigdagen(Openbaring11:3;12:6)ende,,drieeneenhalvedag(Openbaring11:9).

ZieverderookdeaantekeningonderPROFETISCHETIJDPERKENENTIJDREKENING.

VERVALSINGENOnderdedocumentendietegenwoordigdooriedereenalsvervalsingenwordenbeschouwd,nemende,,DonatioConstatiniendePseudo-IsidorischeDecretaleneenzeerbelangrijkeplaatsin.,,DonatioConstantiniisdenaamdiemenalsindsheteindevandeMiddeleeuwengebruiktvooreendocumentdatdoorConstantijndeGrotezouzijngeschrevenaanpausSylvesterIenwaarvandeoudstbekendeversievoorkomtineenParijshandschrift(Codexlat.2777),waarschijnlijkuithetbeginvandenegendeeeuw.Hetissindsdeelfdeeeuwgebruiktalseensterkargumentvoordeaansprakenvandepausenheeftdanooksindsdetwaalfdeeeuwgeleidtoteenhevigestrijd.DitdocumentheeftookeengroteinvloedgehadopdegeschiedenisvanEuropaomdathetdemogelijkheidschepthetpausdomtebeschouwenalsdeschakeltussenhetRomeinserijkenhetmiddeleeuwseRoomseRijk,waardoorhetdetheoretischebasislegtvoordeaanvaardingvanhetRomeinserechtindeMiddeleeuwen-TheNewSchaff-HerzogEncyclopediaofReligiousKnowledge,vol.3,art,,DonationofConstantine,pp.484-485.

DebelangrijkstebepalingenvandeDonatioConstantiniluiden:,,Aandeallerheiligsteengezegendevaderdervaderen,Sylvester,bisschopvandestadRomeenpaus,enaanalleopvolgers,dekerkvorsten,dieopdestoelvandeHeiligePetruszullenzitten,totaandetijdvanheteinde...makenwijbekend,datdezeHeiligeRoomseKerkmeteerbekroondzalworden;endat,meernogdanonzekeizerlijkemachtenonzeaardsetroon,deallerheiligstestoelvanSt.PetrusglorierijkverhoogdmoetwordendoordatwijConstantijnhaardekeizerlijkemacht,waardigheid,aanzieneneerverlenen...datzijdientengevolgedeoppermachtzalbezittenoverdevieranderebelangrijkezetels...alsookoverdekerkenvanGodindegehelewereld...datzijvereerdzalwordenmetmachtenglorieindegehelewereld,metmeernogdandewaardigheidvaneenaardseheerser.

Zie,wijgevenaandereedsdikwijlsgenoemdemeestgezegendeopperpriester,

onzevaderSylvester,depausoverdegehelewereld,nietslechtsonspaleis,zoalsreedsvermeldis,maarookdestadRomeenaldeprovincies,plaatsenenstedenvanItaliëenvandewestelijkegebiedsdelen;diewijgevenbijdezeonherroepelijkegiftoverindemachtendeheerschappijvanSylvesterenvanzijnopvolgersinhetpausdom.(geciteerdinV.NorskovOlsen,PausdomenGodsdienstvrijheid,TekenendesTijds,Brussel1974,pp.44,45).

Dehistorischetheoriedieinde,,Donatiowordtuiteengezet,isgrondigbesprokeninHenryE.kardinaalManning,TheTemporalPoweroftheVicarofJesusChrist,Londen,1862.DeargumentenvandeDonatiowarenscholastischvaninslagenpasbijhetontstaanvandemodernehistorischekritiekindevijftiendeeeuwisdemogelijkheidgeopperddatheteenvervalstdocumentzoukunnenzijn.NicolausCusanuswaséénvandeeerstendietotdeconclusiekwamdatConstantijnnooitzonschenkinghadgedaan.DeItaliaanLorenzaVallaheeftin1450opeenschitterendemanierbewezendatheteenvervalstdocumentis(zieChristopherB.Coleman,TreatiseofLorenzoVallaontheDonationofConstantine(NewYork,1927).TochgeloofdensommigeneeneeuwlaternogaltijdindeauthenticiteitvandeDonatioendeDecretalen.Luthergeloofdeaanvankelijkookdatdedecretalenechtwaren,maarnaenigetijdzeihijaanEck:,,Ikaanvaarddezedecretalenniet;enaanSpalatinus(Burckhardt)zeihij:,,Hij(depaus)ontluistertenkruisigtChristus,datwilzeggendewaarheid,inzijndecretalen.

HetisbewezendatdeDonatio1)eenvervalstdocumentis,2)hetwerkisvanéénmanofvanéénperiode,3)devervalsergebruikgemaaktheeftvanouderedocumenten,4)devervalsinggebeurdistussen752en778.SindsBaronius,EcclesiasticalAnnals,1592,verdedigenderooms-katholiekedeauthenticiteitvanditdocumentnietmeer.VoordebestetekstverwijzenwijnaarK.Zeumer,indeFestgabefürRudolfvanGneist(Berlin,1888).HetisvertaaldinColeman,Treatise,cfrsupra,eninErnestF.Henderson,SelectHistoricalDocumentsoftheMiddleAges(NewYork,1892)p.319;Briefwechsel(Wiemare.d.),pp.141,161.ZieookTheNewSchaff-HerzogEncyclopediaofReligiousKnowledge(1950),vol.3,p.484;F.Gregorovius,RomeintheMiddleAges,vol.2,p.329;enJohannJosephIgnazvonDöllinger,FablesRespectingthePopesoftheMiddleAges(Londen,1871).

NaastdeDonatiozijnernoganderevervalsingen.DeberuchtstedaarvanzijnweldePseudo-IsidorischeDecretalen.Dezedecretalenzijngefingeerdebrievendieaande,,vroegepausen-vanClemens(100naChr.)totGregoriusdeGrote

(600)-wordentoegeschreven.Zekomenvoorineenverzamelingvandenegendeeeuwdieafkomstigzouzijnvan,,IsidorusMercator.Denaam,,Pseudo-IsidorischeDecretalenwordtgebruiktsindsdeopkomstvandehistorischekritiekindevijftiendeeeuw.

Pseudo-Isidorusheeftvoorzijnvervalsingeneenverzamelingauthentiekecanons,deHispanaGallicaAugustodunensis,gebruiktommindermakkelijkbetraptteworden,wantzulkeverzamelingenwordengewoonlijkgemaaktdoortoevoegingvannieuwecanonsaanreedsbestaande.Devervalsingenzoudendusminderopvallenalszewerdenopgenomentussenauthentiekmateriaal.DevervalsingvandePseudo-IsidorischeDecretalenisnuonbetwistbaarbewezendoorinternbewijsmateriaal,bronnenonderzoek,degebruiktemethodesendoorhetfeitdatditmateriaalvóór852onbekendwas.Dehistoricizijnheterovereensdatdeverzamelinghoogstwaarschijnlijkomstreeks850of851voltooidis,daarditdocumentvoorheteerstvermeldwordtindeAdmonitiovandecapitulariavanQuiercy,857naChr.

Devervalserisnietbekend.WaarschijnlijkzijndezevervalsingenontstaanindeagressievenieuwerichtingindekerkdiebegonnenisteReims(Frankrijk)indenegendeeeuw.MenisheterovereensdatbisschopHincmarvanReimsdezeDecretalenheeftgebruiktbijdeafzettingvanRothadvanSoissons,diedeDecretalenin864naarRomebrachtenzeaanpausNicolaasIvoorlegde.

NicolausCusanus(1401-1464),CharlesDumoulin(1500-1566)enGeorgeCassender(1513-1564)hebbendeauthenticiteitvandeDecretalenintwijfelgetrokken.HetonweerlegbarebewijsvandevervalsingwerddoorDavidBlondelin1628geleverd.

EenvroegereeditievandedecretalenkanmenvindeninMignePatrologiaLatina,CXXX.Voorhetoudsteenbestemanuscript,zieP.Hinschius,DecretalesPseudo-IsidorianiaeatcapitulaAngilramni(Leipzig,1863).ZieookTheNewSchaff-HerzogEncyclopediaofReligiousKnowledge(1950),vol.9,pp.343-345;enH.H.Milman,LatinChristianity(9vols.);vol.3;JohannJosephIgnazvonDöllinger,ThePopeandtheCouncil(1869);enKennethScottLatourette,AHistoryoftheExpansionofChristianity(1939),vol.3;TheCatholicEncyclopedia,vol.5,art.,,FalseDecretalsenFournier,,,EtudessurlesFaussesDécrétalesinRevuedHistoireEcclésiastique(Leuven),vol.7(1906)envol.8(1907).

Hetisinditverbandinteressanttewijzenopenkelerooms-katholiekecommentarenopdezevervalsingen:

InzijnwerkLePouvoirdupapesurlessouverainsduMoyenAge(Parijn,1839)schrijftM.(Gosselin),directeurvanhetSeminarievanSt.Sulpice,overdeConstantijnseSchenkinghetvolgende:,,...MenmeendedathetwereldlijkgezagvandepausoververschillendeEuropesestatenberustteopdeConstantijnseSchenking,datwilzeggenopeenplechtigbesluitwaardoordezevorstdestadRome,ItaliëenallewestelijkeprovinciesvanhetRomeinserijkvooraltijdaandeHeiligeStoelhadgeschonken.Wijgelovendathetoverbodigisomdezezogenaamdeschenkingaaneenonderzoekteonderwerpen.DitdocumentwordtsedertdeRenaissancedoordemodernecriticialgemeenalsenapocriefstukbeschouwd.

OverdeDecretalenschrijftabbéFleuryinzijnHistoireecclésiastique(vol.IX,b.45,par.22,pp.445,446,Brussel,1721):

,,Deverzamelingwaarinzevoorkomen,draagtdenaamvanIsidorusMercator,dieeenSpanjaardschijnttezijngeweest....Hijzegthelemaalnietwaarhijdezedocumentenheeftgevonden.Denys-le-Petit,dietweehonderdjaardaarvoordedecretalenvandepausenhadverzameld,kendezeniet....Zehebbentrouwensdeduidelijkzichtbarekenmerkenvaneenvervalsing.Zezijnallemaalindezelfdestijlopgesteld,diemeerbijdeachtstedanbijdeeerstedrieeeuwenpast:zezijnlangdradigendoorspektmetgemeenplaatsen:bijnaderonderzoekisookgeblekendatzeveelpassagesvandeheiligeLeo,enheiligeGregoriusenvanandereschrijversdieleefdennádepausennaarwiezezijngenoemd.Bijnaalletijdsaanduidingenzijnvervalst....DeDecretalenzijngrofvanopzet,maarhebbentochdeLatijnsekerkbeïnvloedengeoriënteerd.DezevalseDecretalenzijnruimachteeuwenalsauthentiekbeschouwd.Menheefthetgeloofinhunechtheidpasindevorigeeeuwschoorvoetendopgegeven.Vandaagiserwelniemanddienoginhunechtheidgelooft,ookalismenmaaroppervlakkigbekendmetdezematerie.

Dr.DuPin,dieaandeSorbonnepromoveerde,verklaardeinNouvelleBibliographiedesauteursecclésiastiques,p.215,Utrecht,1731:,,HetfeitdatdeDecretalendieaandepausenwordentoegeschrevenvalszijn,isnuzóalgemeenbekenddatweernietsmeeroverhoeventezeggen(geciteerdinGaussen,LeCanondesEcritures,vol.II,p.169).

Naaraanleidingvan,,develeapocriefeofvervalstedocumenten"zegthetDictionnairedeThéologiecatholique:,,IndenegentiendeeeuwwerddevervalsernogverdedigddoorDumontenabbéDarras,maartegenwoordigprotesterenallegeleerden,zonderonderscheidvanlandofgodsdienst,unaniemtegenhetbetreurenswaardigesuccesvandezeergerlijkeschurkenstreek(art.,,LesfaussesDécrétales),kol.214en221.LetouzeyetAné,ed.,Parijs).

DICTATUSPAPAE."OpdiemanierwashetgeestelijkoppergezagvanderoomseopperpriestersinhetWestenvolledig.Mengafhununiverseleadministratievebevoegdheiddoormiddelvanlegaten,alsookdehoogstegrondwettelijke,gerechtelijkeenwetgevendebevoegdheden.DezebevoegdhedenwerdenreedsexprofessoverkondigdinhetzogenaamdeDictatusGregoriiVII,waarvandeechtheidwordtbetwist,enzewerdeninelkgevalafentoeopgeëistindebrievenvanGregoriusVIIenindeverschillendebesluitenvanzijnpontificaat(EtienneChastel,HistoireduChristianisme,vol.III,p.188).

VoordeoorspronkelijkeLatijnsetekst,zieBaronius,AnnalesEcclesiastici,ann.1076,vol.17,pp.405,406vandeeditievanParijs,1869;endeMonumentaCermaniaeHistoricaSelecta,vol.3,p.17.Voordeengelsevertaling,zieFredericA.Ogg,SourceBookofMedievalHistory(NewYork:AmericanBookCo.,1907),ch.16,sec.45,pp.262-264;enOliverJ.ThatcherenEdgarH.McNeal,SourceBookforMedievalHistory(NewYork:CharlesScrbnersSons,1905),sec.3,item65,pp.136-139.VooreenbesprekingvandeachtergrondenvanhetDictatusPapae,zieJamesBryce,TheHolyRomanEmpire,rev.ed.,ch.10;enJamesw.ThompsonenEdgarN.Johnson,AnIntroductiontoMedievalEurope,300-1500,pp.377-380.

HETVAGEVUUR.Dr.J.Verschueren,S.J.,omschrijft,,hetvagevuurals,,eenreinigingdoorlijdendiedeinGodsliefdegestorvenzielenvoordenoguitteboetendagelijksezondenenstraffenondergaan,op.cit.Dr.JosephFaaDiBrunodefinieerthetalsvolgt:,,Hetvagevuuriseenlijdenstoestandnaditleven,diedezielenenigetijdmoetenondergaan.Debezoedeling,deschuldendeeeuwigepijnvanhundoodzondenzijnwelvergeven,maarzemoetenvanwegehunzondentochnogenigetijdboeten.Indietoestandverkerenookdezielendiedezewereldverlatenenalleenschuldigzijnaandagelijksezonden-CatholicBelief(ed.1884),

imprimaturaartsbisschopvanNewYork,p.196.

ZieookK.R.Hagenbach,CompendiumoftheHistoryofDoctrines(T.enT.Clark,ed.)vol.1,pp.234-237,405,408;vol.2,pp.135-150,308,309;CharlesElliot,DelineationofRomanCatholicism,b.2,ch.12;TheCatholicEncyclopedia,vol.12,art.,,Purgatory,JameskardinaalGibbons,TheFaithofOurFathers,inhetNederlandsvertaald:"HetGeloofonzervaderen(J.R.vanRossum,Utrecht1920),pp.248-264.

AFLATENVooreengrondigebehandelingvandegeschiedenisvandeleervandeaflaten,zieMandellCreigton,AHistoryofthePapacyFromtheGreatSchismtotheSackofRome(London;Longmans,GreenandCo.,1911),vol.5,pp.56-64;71;W.H.Kent,,,Indulgences,TheCatholicEncyclopedia,vol.7,pp.783-789;H.C.Lea,AHistoryofAuricularConfessionandIndulgencesintheLatinChurch(Philadelphia:LeaBrothersandCo.,1896);ThomasM.Lindsay,AHistoryoftheReformation(NewYork:CharlesScribnersSons,1917),vol.1,pp.216-227;AlbertHenryNewman,AManualofChurchHistory(Philadelphia:TheAmericanBaptistPublicationSociety,1953),vol.2,pp.53,54,62;LeopoldRanke,HistoryoftheReformationinGermany(2deLondoned.,1845,vertaalddoorSarahAustin,vol.1,pp.331,335-337,343-346;PreservedSmith,TheAgeoftheReformation(NewYork:HenryHoltandCompany,1920),pp.23-25,66.

VoordepraktischeaspectenvandeaflatenleerindetijdvandeHervorming,zieo.a.dr.Berkhof,GeschiedenisderKerk,pp.144-146en149-160(Callenbach,Nijkerk,1950);dr.W.J.Kooiman,Luther,zijnwegenwerk(tenHave,Amsterdam,1959);eenartikelvandr.H.C.Lea,,,IndulgencesinSpain,inPapersoftheAmericanSocietyofChurchHistory,vol.1,pp.129-171.OverdewaardevanSpanjesbijdragezegtdr.Leainzijninleiding:,,SpanjetrokzichhelemaalnietsaanvandestrijddiewoeddetussenLuther,EckenSylvesterPrierias,maarbleefdeoudeplatgetredenpadenbewandelenenverschaftonsonbetwistbareofficiëledocumenten,waardoorwijditonderwerpinhetzuiverelichtvandegeschiedeniskunnenonderzoeken.

DEMISVoordeopvattingenvanhetconcilievanTrenteoverdemis,zieCatechismusvanhetConcilievanTrente,pp.259-316(Dessain,Mechelen,1935);The

CanonsandDecreesoftheCouncilofTrentinPhilipSchaff,CreedsofChristendom,vol.2,pp.126-139,waarinzoweldeLatijnsealsdeEngelsetekstenzijnopgenomen.ZieookH.G.Schroeder,CanonsandDecreesoftheCouncilofTrent(St.Louis,Missouri:B.Herder,1941).

Voordebehandelingvandemis,ziebrochures12en13,Rondgangdoorderooms-katholiekekerk,UnaSanctaCursus,DenHaag;TheCatholicEncyclopedia,vol.5,art.,,EucharistdoorJosephPohle,p.572e.v.;NikolausGihr,HolySacrificeoftheMass,Dogmatically,Liturgically,AsceticallyExplained,12dedr.(St.Louis,Missouri:B.Herder,1937);JosephAndreasJungmann,TheMassoftheRomanRite,ItsOriginsandDevelopment,uithetDuitsvertaalddoorFrancisA.Brunner(NewYork:BenzigerBros.,1951).Vooreenniet-katholiekstandpunt,zieJohannesCalvijn,InstitutieenEdwardBouveriePusey,TheDoctrineoftheRealPresence(Oxford,England:JohnH.Parker,1855).

IndetijdvandeHervormingverklaardedr.GuyFurbityvandeSorbonne,opwiemenin1533eenberoephadgedaanomhetevangelieinGenèvetebestrijden:

",Eenpriesterdiedehostieendewijnconsacreert,staathogerdandeheiligeMaagd,wantzijheeftChristusslechtséénmaalhetlevengeschonken,terwijldepriesterHemiederedagschept,zodikwijlsalshijdatwil....O!depriester!...Menzouhemnietalleenmoetenbegroeten,maarookvoorhemneerknieleneninaanbiddingvoorhemneervallen.

Dergelijkebeweringenkanmengeregeldvindeninrooms-katholiekekrantenofinwerkendiederooms-katholiekedevotiewillenbevorderen.Indecember1912stondbijvoorbeeldindeMessagerduTrès-SaintSacrament(Montreal,Canada)onderdetitel,,LePrêtre(dePriester)eenartikelwaarwijtweeregelsontlenen:

Deshommesrevêtusdegrâcesurhumaine

Parlent,etDieusoudainsefaitobéissant.

(Mannenbegiftigdmetbovennatuurlijkegenadespreken,enGodgehoorzaamtonmiddellijk).HOOFDSTUK4

DEWALDENZENENDESABBATSommigeschrijversbewerendatalleWaldenzendesabbatvierden.ZezijntotdezeopvattinggekomendoordeLatijnsebronnenwaarinstaatdatdeWaldenzendediesdominicalisvierden.Dezeuitdrukkingbetekent,dagdesHerenof,zondag.Indevertalingenvandezebronnenwerdechterhetwoordsabbatgebruikt.Devertaling,sabbatvoor,diesdominicaliskomtvoorvanafdezestiendeeeuw.

Tochzijnerhistorischebewijzendaterweldegelijkgevallenvansabbatvieringwaren.IneenverslagvaneenkerkelijkerechtbankwaarvoorenkeleWaldenzenuitMoraviëinhetmiddenvandevijftiendeeeuwmoestenverschijnenkomtdezinvoor:Velenvierensabbat,zoalsdeJoden-JohanJosephIgnazvonDöllinger,BeitragezurSekten-geschichtedesMittelalters(BijdragetotdegeschiedenisvandesektenindeMiddeleeuwen),München,1890,2dedeel,p.661.Hetlijdtnietdeminstetwijfeldathetindezebrongaatomdevieringvandesabbatopdezevendedagvandeweek.

DEWALDENZENENDEBIJBELVoorrecenteontdekkingenvanWaldenzischehandschriften,zieM.Esposito,SurquelquesmanuscritsdelanciennelittératuredesVaudoisduPiémontinRevuedHistoireecclésiastique(Leuven,1951)p.130e.v.;F.Jostes,DieWaldenzerbibelninHistorischesJahrbuch,1894;D.Lortsch,HistoiredelaBibleenFrance(Paris,1910),ch.10.

EenklassiekgewordenwerkvanéénvandeWaldenzischebarbesisJeanLeger,HistoiregénéraledesEglisesévangéliquesdesValléesdePiémont(Leiden,1669),datgeschrevenwerdineentijdvanzwarevervolgingen.Hetversterktinformatieuitdeeerstehandenisgeïllustreerdmettekeningen.

VoordeletterkundevandeWaldenzen,zieA.deStefano,CiviltàMedioevale(1944);enRiformatoriederèticinelmedioèvo(Palermo,1938);J.D.Bounous,TheWaldensianPatoisofPramol(Nashville,1936);enA.Dondaine,ArchivumFratrumPraedicatorum(1946).

Enkelerecentere,betrouwbarewerkenoverdegeschiedenisvandeWaldenzenzijn:E.Comba,HistoryoftheWaldensesinItaly(zielatereItaliaanseuitgave,TorrePellice,1934);E.Gebhardt,MysticsandHeretics(Boston,1927);G.Gonnet,IIValdismoMedioevale,Prolegomeni(TorrePellice,1935);enJalla,

HistoiredesVaudoisetleurscolonies(TorrePellice,1935).

EDICTTEGENDEWALDENZEN.Eengrootgedeeltevandepauselijkebuldiein1487doorInnocentiusVIIItegendeWaldenzenwerduitgevaardigd(deoorspronkelijketekstberustindeuniversiteitsbibliotheekteCambridge)isinhetEngelsvertaaldinJohnDowling,HistoryofRomanism(ed.1871),b.6,ch.5,sec.62.ZieookJeanLéger,HistoiregénéraledesEglisesvaudoises,enEtienneChastel,HistoireduChristianisme,vol.III,pp.476-479.HOOFDSTUK5

Voor,Aflaten,zieaantekeningenvanhoofdstuk3.

WYCLIF.Dezenaamwordtopverschillendemanierengespeld.Vooreenuitgebreidebehandeling,zieJ.Dahmus,TheProsecutionofJohnWyclyf(NewHaven;YaleUniversityPress,1952,p.7.

ONFEILBAARHEIDZieaantekeningvanhoofdstuk3.VoordeoorspronkelijketekstvandepauselijkebullendiezijnuitgevaardigdtegenWyclifmethunvertalinginhetEngels,zieJ.Dahmus,TheProsecutionofJohnWyclyf(NewHaven):YaleUniversityPress,1952),pp.35-49;enJohnFoxe,ActsandMonumentsoftheChurch(London:PrattTownsend,1870),vol.3,pp.4-13.

Vooreensamenvattingvandezebullen,diewerdengezondennaardeaartsbisschopvanCanterbury,koningEdwardenderectormagnificusvandeuniversiteitvanOxford,zieMerledAubigné,TheHistoryoftheReformationintheSixteenthCentury(London:BlackieandSon,1885),vol.4,div.7,p.93;AugustNeander,GeneralHistoryoftheChristianChurch(Boston:CrockerandBrester,1862),vol.5,pp.146,147;GeorgeSargeant,HistoryoftheChristianChurch(Dallas:FrederickPublishingHouse,1948),p.323;GotthardV.Lechler,JohnWycliffeandHisEnglishPrecursors(London:TheReligiousTractSociety,1878),pp.162-164;PhilipsSchaff,HistoryoftheChristianChurch(NewYork:CharlesScribnersSons,1915,vol.5,deel2,p.317)HOOFDSTUK6

Voor,Aflaten,zieaantekeningvanhoofdstuk3.

HETCONCILIEVANKONSTANZEenprimairebronvoorhetconcilievanKonstanzisRichendalUlrich,DasConciliumsozuConstanzgehaltenistworden(Augsburg,1483,incun.).Eeninteressanterecenterestudievandezetekst,gebaseerdopdeAulendorfCodex,isopgenomeninde,SpencerCollectionvandeNewYorkPublicLibraryenisuitgegevendoorKarlKüp,UlrichvonRichentalsChronicleoftheCouncilofConstance(NewYork,1936).ZieookH.Finke(ed.),ActaConciliiConstanciensis(1896),vol.1;Hefele,Konziliengeschichte(9vol.),vol.6,7;L.Mirbt,QuellenzurGeschichtedesPapsttums(1934);Milman,LatinChristianity,vol.7,pp.426-524;Pastor,TheHistoryofthePopes(34vols.),vol.1,p.194e.v.;abbéFleury,Histoireecclésiastique,Brussel1726,vol.21;Lenfant,HistoireduConciledeConstance,1714-1727.

Recenterepublikatiesoverhetconciliezijn:K.Zähringer,DasKardinalKollegiumaufdemKonstanzerKonzil(Münster;1935);Th.F.Grogau,TheConciliarTheoryasItManifestedItselfattheCouncilofConstance(Washington,1949);Fred.A.Kremple,CulturalAspectsoftheCouncilofConstanceandBasel(AnnArbor,1955);JohnPatrickMcGrowan,dAillyandtheCouncilofConstance(Washington:CatholicUniversity,1936).

VoorJohannesHus,zieJohnHus,Letters,1904;E.J.Kitts,PopeJohnXXIIIandMasterJohnHus(London,1910);D.S.Schaff,JohnHus(1915);Schwarze,JohnHus(1915);enMatthewSpinka,JohnHusantheCzechReform(1941).HOOFDSTUK7Voor,DeMis,zieaantekeningvanhoofdstuk3.HOOFDSTUK8VoorhetprocesdattegenLutherisgevoerd,ziehetrecentewerkvandebekendeFransehistoricus,tevensrooms-katholiekpriester,verbondenaanhetHogerInstituutvoorOecumenischeStudiesteParijs,LeprocèsLuther(Fayard,Parijs,1971);Nederlandsevertaling,ingeleiddoorprof.dr.H.A.M.Fiolet,HetProcesLuther(Ambo,Bilthoven,1973).

Indezepublikatiebeschrijftdeauteurdeopzienbarendeontwikkelinginhetdenkenvandebeklaagdeindeloopvandevierjarendiehetprocesheeftgeduurd:·in1518wasMaartenLuthernogroomserdandepaus;·in1519geloofdehijnietmeerdatdepausnogrooms-katholiekgenoemdkonworden;

·in1520washijdeverdedigervaneenchristendomzonderpaus.

Ookmaaktdeschrijverenkeleuiterstinteressanteopmerkingenoverdeonverzoenlijketegenstellingtussendepontifex-debehoedervandegevestigdeorde,hetkerkelijkestablishment,deverdedigervanhetapparaat,hetinstituut,dekerkadministratie,deechteapparatsjik,dieeenheiligevreesheeftvoorwanorde,datwilzeggen:vernieuwingen,spontaneïteit,bezieling-endeprofeet,diedeplatgetredenpadenverlaat,een(nieuwe)boodschapheeft,hetnognietgezieneofgehoordemoetopenbaren.HOOFDSTUK12

JEZUÏETENIneenartikelinhetDictionnairedHistoireecclésiastiquevanJ.A.Bost(Fischbacher,Parijs,enBeroud,Genève,1884)wordtoverditonderwerpondermeerhetvolgendegezegd:

Deordewerdin1534doorIgnatiusvanLoyolagestichtenin1540doorpausPaulusIIIgoedgekeurd.ZewordtookdeSociëteitvanJezus(SocietasJesu)genoemd.Inhetbeginhadzeverschillendedoelstellingen,maarheelkortnahaarstichtingmoestzedooromstandighedendestrijdaanbindentegendeHervorming.Zedeeddatmeteennietsenniemandontziendehardvochtigheidenbehaaldedaarbijsuccessendiehaarstoutsteverwachtingenovertroffen....Doorhaarregelswildeordevanelkordelideenabsoluutwilloosinstrumentvanzijnsuperieurenmaken....Detheorievandepassievegehoorzaamheid,waardoorhetindividuelegeweteninzijnontwikkelingwordtgefnuikt,issamenmethetpelagianisme,dattengrondslagligtaanhethelestelsel,deinspirerendekrachtvandejezuïetenmoraal...waarvansommigevoorschriftenstrengzijn,enbedoeldzijnvoormensendiedegodsdiensternstignemen,terwijlandereschrikwekkendtoegeeflijkzijnvooralleverdorvenheden,voorallegepleegdeofnogteplegenmisdaden....

Dejezuïetenmoraalwordtookgekenmerktdoor,deoriëntatievandebedoeling;menmagstelen,lasterenendodenopvoorwaardedatmenzichverrehoudtvan,deschuldigebedoelingenzichhoudtaan,detoegelatenbedoeling,bijvoorbeeld:hetverlangenomrijktezijnomgoedtedoen,hetverlangenomzijneerenmisschienzijnleventeredden....

Datdespreekwoordelijkekadavergehoorzaamheidvandejezuïetengeenfabeltjeis,blijktookuitdevolgendecitaten.Niemandminderdandestichtervande

ordeovertuigtonsdaarvandoorzijnvoorschrift:zijbehorenzichtegedragenalseenlijk,metanderewoorden,alseenkadaver.

Enkeleledenvandezeordehebbendeoorsprong,debeginselenendedoelstellingenvandeSocietasJesuuiteengezetinConcerningJesuits,ed.Rev.JohnGerard,S.J.,uitgegeveninLonden(1902)doordeCatholicTruthSociety.Inditwerklezenwij:Hetleidmotiefvandeheleorganisatievandejezuïetenordeisabsolutegehoorzaamheid.StIgnatiusschrijftinditverband:,LaatiedereenzichzelfervanovertuigendatzijdieingehoorzaamheidlevenzichmoetenlatenleidendoordegoddelijkeVoorzienigheiddiedoorhunsuperieurenwerkt.Zijbehorenzichtegedragenalseenlijk,datzichookoverallaatdragenenzichelkebehandelinglaatwelgevallen,ofalsdestokvaneenoudeman,diemetzijnstokkandoenwathijwil.

Dezeabsoluteonderwerpingwordtveredelddoordebeweegredenenenzouvolgensdestichter,stipt,blijmoedigenvolhardendmoetenzijn;...hetgehoorzamelidvandeordedoetmetblijdschapwatzijnsuperieurenhemvoorhetalgemeenwelzijnhebbenopgelegdeniservanovertuigddathijdaardoorvollediginovereenstemmingmetGodswilhandelt-ComtesseR.deCourson,inConcerningJesuits,p.6.

Zieook:dr.H.Berkhof,DeGeschiedenisderkerk,pp.200-203,Callenbach,Nijkerk1950),L.E.Dupin,ACompendiousHistoryoftheChurch,16deeeuw(cent.16),ch.33(London,1713,vol.4,pp.132-135);Mosheim,EcclesiasticalHistory,cent.16,sec.3,pt.1,ch.1par.10(metinbegripvandevoetnoten);TheEncyclopediaBritannica,art.Jesuits;C.Paroissen,ThePrinciplesoftheJesuits,DevelopedinaCollectionofExtractsFromTheirOwnAuthors(London,1860-erisookeenvroegereeditieuit1839);W.C.Cartwright,TheJesuits,TheirConstitutionandTeaching(London,1876);E.L.Taunton,TheHistoryoftheJesuitsinEngland,1580-1773(London,1901).

Zieook:H.Boehmer,TheJesuits(vertalinguithetDuits,Philadelphia,CastlePress,1928);E.Goethein,IgnatiusLoyolaandtheGegenreformation(Halle,1895);T.Campbell,TheJesuits,1534-1921(NewYork,1922);E.L.Taunton,TheHistoryoftheJesuitsinEngland,1580-1773(London,1901).

DEINQUISITIEVoorhetrooms-katholiekestandpunt,zieTheCatholicEncyclopedia,vol.8,art.

InquisitiondoorJosephBlötzer,p.26e.v.;enE,Vacandard,TheInquisition;ACriticalandHistoricalStudyoftheCoercivePoweroftheChurch(NewYork:Longmans,GreenandCompany,1908).

Mgr.Baudrillard,rectorvanhetInstitutCatholiqueteParijs,schrijft:Derooms-katholiekekerkeerbiedigtgewetenenvrijheid....Voorkettersbeperktzijzichechterniettothetovertuigen.Verstandelijkeenmoreleargumentenachtzijnietvoldoende.Zijgebruiktgeweld,legtstraffenopenpastfolteringentoe.Zesteltrechtbankenin,bijvoorbeelddeInquisitie.ZedoeteenberoepopdewettenvandeStaat.Zijorganiseertdesnoodseenkruistocht,voerteenheiligeoorlogofeengodsdienstoorlog....InItalië,indeNederlandenenvooralinSpanjeheeftzedebrandstapelsvandeInquisitieaangestoken.InFrankrijkheeftzedekettersgefolterdtentijdevanFransIenHendrikII.InEngelandheeftzedatgedaanonderMaryTudor.InFrankrijkeninDuitslandheeftzeindetweedehelftvande16deeeuwenindeeerstehelftvande17deeeuwgodsdienstoorlogenuitgelokt,ofinelkgevalaangemoedigdenopdoeltreffendemaniergesteund(LEglisecatholique,laRenaissance,leProtestantisme,lezingengehoudenin1904,3dedruk,pp.221-223,Parijs,LibraireBloud&Cie).ZieookOosthoeksEncyclopedie,art.Albigenzen.

Voorhetanglo-katholiekestandpunt,zieHoffmanNickerson,TheInquisition;APoliticalandMilitaryStudyofItsEstablishment.Voorhetniet-katholiekestandpunt,ziePhilipVanLimborch,HistoryoftheInquisition;HenryCharlesLea,AHistoryoftheInquisitionoftheMiddleAges,3vol.;AHistoryoftheInquisitionofSpain,4vol.,enTheInquisitionintheSpanishDependencies;H.S.Turberville,MedievalHeresyandtheInquisition(London:C.LockwoodandSon,1920-eentussenpositie).HOOFDSTUK15

OORZAKENVANDEFRANSEREVOLUTIEVoordevérstrekkendegevolgenvandeverwerpingvandeBijbelendegodsdienstvandeBijbeldoordeFransen,zieH.vonSybel,HistoryoftheFrenchRevolution,b.5,ch.1,par.3-7;HenryThomasBuckle,HistoryofCivilizationinEngland,ch.8,12,14(NewYork,1895,vol.1,pp.364-366,369-371,437,540,541,550,);BlackwoodsMagazine,vol.34,no.215(november1833),p.739;J.G.Lorimer,AnHistoricalSketchoftheProtestantChurchinFrance,ch.8,par.6,7.

VooreenbehandelingvandezeproblematiekdoorFransespecialisten,zieEdgar

Quinet,DesDragonnadesàlaTerreur,LeChristianismeetlaRévolutionFrançaise,1845,enPhilosophiedelHistoiredeFrance,1854(LaRévolution,vol.2);CharlesBost,HistoiredesProtestantsdeFrance,éd.Cause,Neuilly-sur-Seine,1925,pp.79-126;EtienneChastel,HistoireduChristianisme,vol.4,p.203.

POGINGENOMDEBIJBELTEVERBIEDENENTEVERNIETIGENHetconcilievanToulouse,datomstreeksdetijdvandekruistochttegendeAlbigenzenbijeenkwam,bepaalde:LekenmogengeenexemplarenvanhetOudeenNieuweTestamentinhunbezithebben....Hetishuntenstrengsteverbodendehierbovenaangeduideboekenindevolkstaaltehebben.Dedistrictsbestuurdersmoetendekettersopsporeninhunhuizenenindebossen.Zelfshunondergrondseschuilplaatsenmoetmenvolledigvernietigen.-Concil.Tolosanum,pausGregoriusIX,Annochr.1229.Canons14en2.DitconciliewerdgehoudentijdensdekruistochttegendeAlbigenzen.

Dezeplaag(deBijbel)hadzichzóverspreiddatsommigenhuneigenpriestershaddenaangesteldenzelfsenkeleevangelistenhaddenbenoemddiedewaarheidvanhetevangelieverdraaidenenhaargeweldaandeden.Zehaddenhuneigennieuweevangeliënverzonnen...hoewelzewetendathetlekenabsoluutverbodenisdeBijbelteverkondigenenuitteleggen-ActsoftheInquisition,PhilipvanLimborch,HistoryoftheInquisition,ch.8.

HetconcilievanTarragona(1234)bepaalde:NiemandmagdeboekenvanhetOudeenNieuweTestamentindevolkstaalinzijnbezithebben.Indienditwelhetgevalis,moetendeboekenbinnendeachtdagennadeafkondigingvanditdecreetbijdeplaatselijkebisschopwordeningeleverdomtewordenverbrand,anderszalmen-ofmennugeestelijkeofleekis-alsverdachtwordenbeschouwdtothettegendeelisbewezen-D.Lortsch,HistoiredelaBibleenFrance,1910,p.14.

OphetconcilievanKonstanz(1414-1418)werdWyclifpostuumveroordeelddoorArundel,aartsbisschopvanCanterbury,diezie:DievervloekteketterheefteennieuwevertalingvandeSchriftinzijnmoedertaalverzonnen.

Derooms-katholiekekerkiszichindeloopdereeuwenblijvenverzettentegendeBijbelenheeftzichvooralgekanttegendeverspreidingtoendebijbelgenootschappenwerdenopgericht.PausPiusIXheeftop8december1866

inzijnencycliekQuantacuraeenlijstvanachtdwalingenondertienverschillendetitelsopgesomd.OndertitelIVlezenwe:Socialisme,communismegeheimegenootschappen,bijbelgenootschappen....Dezepestilentiënmoetenmetallemogelijkemiddelenwordenbestreden.

Derooms-katholiekekerkschijntthansweleenanderehoudingaantenemen,maarzeblijftzichtochhetrechtvoorbehoudentebepalenwatdebijbeltekstenaldannietbetekenen.

HETSCHRIKBEWINDVooreenbetrouwbare,korteinleidingtotdegeschiedenisvandeFranseRevolutie,zieL.Greshoy,TheFrenchRevolution(1932);G.Lefebvre,TheComingoftheFrenchRevolution(Princeton,1947);enH.vonSybel,HistoryoftheFrenchRevolution(1869),4vol.

DeMoniteurOfficielwashetFransestaatsbladtijdensdeFranseRevolutie.HetiseenprimairebronmetgegevensoverdebeslissingenvandeNationeleVergadering,volledigetekstenvandedocumenten,enz.Hetislateropnieuwuitgegeven.ZieookA.Aulard,ChristianityandtheFrenchRevolution(London,1927),waarindeschrijverdelijndoortrektot1802:eenuitstekendestudie;W.H.Jervis,TheGallicanChurchandtheRevolution(London,1882);eennauwkeurigestudiedooreenanglicaan,diehetvaakopneemtvoorhetrooms-katholicisme.

VoordebetrekkingentussenKerkenStaatinFrankrijktijdensdeFranseRevolutie,zieHenryH.Walsh,TheConcordateof1801;AStudyofNationalisminRelationtoChurchandState(NewYork,1933);CharlesLedre,LEglisedeFrancesouslaRévolution(Paris,1949).

EnkelewerkenoverdegodsdienstigebetekenisvandeFranseRevolutiedieindetijdvandeRevolutiezelfgeschrevenzijn:G.ChaisdeSourcesol,LeLivredesManifestes(Avignon,1800),waarindeschrijverdeoorzakenvandeomwenteling,degodsdienstigebetekenis,enz.behandelt;JamesBicheno,TheSignsoftheTimes(London,1794);JamesWinthrop,ASystematicArrangementofSeveralScripturePropheciesRelatingtoAntichrist;WithTheirApplicationtotheCourseofHistory(Boston,1795);enLathrop,TheProphecyofDaniëlRelatingtotheTimeoftheEnd(Springfield,Massachusetts,1811).

VoordetoestandvandekerktijdensdeRevolutie,zieW.M.Sloan,TheFrenchRevolutionandReligiousReform(1901);P.F.laGorce,HistoirereligieusedelaRévolution(Paris,1909).

Voordebetrekkingenmethetpausdom,zieG.Bourgin,LaFranceetRomede1788-1797(Paris,1808),gebaseerdopgeheimedossiersinhetVaticaan;A.Latreille,LEglisecatholiqueetlaRévolution(Paris,1950),vooralinteressantvoorPiusVIendegodsdienstigecrisis,1775-1799.

VoordetoestandvandeprotestantentijdensdeRevolutie,ziePressensé(red.),TheReignofTerror(Cincinnati,1869).

DEVOLKSMASSAENDEBEVOORRECHTESTANDENVoordebehandelingvandemaatschappelijketoestandinFrankrijkvóórdeFranseRevolutie,zieH.vonHolst,LowellLecturesontheFrenchRevolution,lecture1;ookTaine,AncienRégimeenA.Young,TravelsinFrance.

VERGELDINGVoornaderebijzonderhedenoverhetvergeldendkaraktervandeFranseRevolutie,zieThos.H.Gill,ThePapalDrama,b.10;EdmonddePressensé,TheChurchandtheFrenchRevolution,b.3,ch.1.ZieookopmerkingenonderOORZAKENVANDEFRANSEREVOLUTIE.

DEGRUWELENTIJDENSHETSCHRIKBEWIND.ZieM.A.Thiers,HistoryoftheFrenchRevolution,vol.3,pp.42-44,62-74,106(NewYork,1890,vertaalddoorF.Shoberl);F.A.Mignet,HistoryoftheFrenchRevolution,ch9,par.1(Bohn,1894);A.Alison,HistoryofEuropa,1789-1815,vol.1,ch.14(NewYork,1872,vol.1,pp.293-312).

DEVERSPREIDINGVANDEBIJBELVolgensWilliamCantonvanhetBritsenBuitenlandsBijbelgenootschapwarenerin1804overdehelewereldnietveelmeerdanviermiljoenbijbelsinhandschriftofindruk....Dezeviermiljoenexemplarenwarengeschrevenineenvijftigtaltalen,metinbegripvandodetalenzoalshetGotischvanWulfilaenhetOudengelsvanBeda-WhatistheBibleSociety?,herzieneuitgave,1904,p.23.

VolgenshetAmerikaanseBijbelgenootschapzijnertussen1816en1955481.149.365bijbels,testamentenofbijbelgedeeltenverspreid.DaarnaastheefthetBritsenBuitenlandsBijbelgenootschap600.000.000bijbelsofbijbelgedeeltenverspreid.In1955alleenheefthetAmerikaanseBijbelgenootschapintotaal23.819.733bijbels,testamentenofbijbelgedeeltenoverdehelewereldverspreid.

In1973werdenindewereld249.152.091bijbelsofbijbelgedeeltenverspreiddatis14,1%meerdanin1972.

In1973wasdeBijbelvolledigofgedeeltelijkvertaaldin1.526talenenelkjaarwordtdeBijbelinnogmeertalenvertaald.In1972washetlaatstgenoemdecijferbijvoorbeeld1500.

BUITENLANDSEZENDINGDezendingsactiviteitvandeeerstechristengemeenteispasinonzetijdgeëvenaard.Tegenhetjaar1000waservanzendingbijnageensprakemeer.OmstreeksdietijdbegonnendemilitaireveldtochtendiebekendstaanalsdeKruistochten.TijdensdeHervormingheeftmenheelweinigaanbuitenlandsezendinggedaan.Alleenjezuïetenvormdeneenuitzonderingopdezeregel.Doorhetpiëtistischreveilwerdenerenkelezendelingenuitgezonden.HetwerkvandeMoravischeBroedersindeachttiendeeeuwwasmerkwaardigenerwerdenenkelezendingsgenootschappendoordeBrittengestichtomhetevangelieteverkondigenindetoenmaligekolonieNoord-Amerika.Degroteherlevingvandebuitenlandsezendingbegintechteromstreeks1800,indeeindtijd(Daniël12:4).In1792werdhetBaptistischZendingsgenootschap(BaptistMissionarySociety)gestichtenwerdCareynaarIndiauitgezonden.In1795werddeLondonMissionarySocietygeorganiseerd.Erwerdookeenandergenootschapgestichtin1799,datin1812deChurchMissionarySocietywerd.KortdaarnawerddeWesleyanMissionarySocietyopgericht.InAmerikawerddeRaadvoordeBuitenlandseZending(BoardofCommissionersforForeignMissions)in1812geïnstalleerdeninhetzelfdejaargingAdoniramJudsonnaarCalcutta.HetjaardaaropvestigdehijzichinBirma.In1814werddeAmericanBaptistMissionaryUniongevormd.DePresbyteriaanseRaadvoordeBuitenlandseZending(PresbyterianBoardofForeignMissions)werdin1837ingesteld.

In1800...warendemeestechristenenafstammelingenvanmensendiealvóór

1500voorhetevangeliewarengewonnen....Indenegentiendeeeuw,werdhetchristendomweeropgroteschaalverspreid.Hetisnietzodathetevangelietoenvoorheteerstinevenwelnieuwewerelddelenofbelangrijkenieuwelandenwerdverkondigd,zoalsdatindedriehonderdjaardaarvoorwelhetgevalwas.Datwasgewoononmogelijk,wanthetchristendomwerdalvóór1800inallewerelddelenbehalveAustraliëverkondigdenhadalinganggevondenonderallegrotevolkeneninallegebiedenmeteenhogebeschaving.Indenegentiendeeeuwkreegmenvastevoetingebiedenenondervolkendievroegerhetevangeliealhaddengehoordenkonhetevangeliezowelvanuitdenieuwecentraopeennooitgekendeschaalwordenverspreid.Hetchristendomwerdtoeningevoerdindemeestelanden,eilanden,volkenenstammendiehetevangelienognooithaddengehoord....

Deverspreidingvanhetchristendomindenegentiendeeeuwwasindeeersteplaatstedankenaaneennieuweopbloeivanhetgeestelijklevendoordeimpulsvanhetchristendom....Destuwkrachtdievanhetchristendomuitging,hadnognooittevorenindezelfdetijdspannezoveelnieuwebewegingendoenontstaan.HethadnognooitzongroteinvloedopdeWest-Europesevolkengehad.Dezendingsbewegingdieindenegentiendeeeuwdegetalsterkteendeinvloedvanhetchristendomzoverbeterde,waseenuitvloeiselvandezegrotestuwkracht-KennethScottLatourette,AHistoryoftheExpansionofChristianity,vol.IV,TheGreatCenturyA.D.1800-A.D.1914(NewYork:HarperandBrothers,1941)pp.2-4.HOOFDSTUK18

PROFETISCHEDATAVolgensdeJoodsekalenderduurdedevijfdemaand(Ab)vanhetzevendejaarvanArtaxerxes(Artachsasta)regeringsperiodevan23julitot21augustus457v.Chr.HetdecreetvandekoningwerdvankrachtnaEzrasaankomstinJeruzalemindeherfstvandatjaar.WijzijnerabsoluutzekervandathetzevendejaarvanArtaxerxesin457v.Chr.viel;zieS.H.HornenL.H.Wood,TheChronologyofEzra7(Washington,D.C.:ReviewandHeraldPublishingAssociation,1953);E.G.Kraeling,TheBrooklynMuseumAramaicPapyri(NewHaven-Londen,1953)pp.191-193;TheSeventh-dayAdventistBibleCommentary(Washington,D.C.:ReviewandHeraldPublishingAssociation,1954),vol.3,pp.97-110.Zieookhetwerkvanderooms-katholieketheoloogMémain,Les70semainesdelaProphétiedeDaniel,pp.31-48,éd.Haton-Parijs,1904,envandeprotestantsetheoloogJ.A.Bost,HistoiredesMacchabées,p.7,17.

VALVANHETOTTOMAANSERIJKDeinvloedvanhetmohammedaanseTurkijeopEuropanadevalvanConstantinopelin1453wasevenergalsderampzaligeveroveringenvandemohammedaanseSaracenenophetOostromeinserijktijdensde150jaarnadedoodvanMohammed.IndetijdvandeHervormingwasTurkijeeenpermanentebedreigingaandeoostgrensvanhetEuropesechristendom.DehervormershebbendeOttomaansemachttallozekereninhunpublikatiesveroordeeld.ChristelijkeschrijvershebbenzichvantoenafzorgengemaaktoverderolvanTurkijeintoekomstigewereldgebeurtenissen.DeonderzoekersvandeprofetiemeendendatdeopkomstendevalvandeTurksemachtindeBijbelwasvoorzegd.

VolgensJosiahLitchzouereeneindkomenaandeonafhankelijkheidvanTurkijeinaugustus1840.HetstandpuntvanLitchisvollediguitgewerktinzijnpublikatie.TheProbabilityoftheSecondComingofChristAboutA.D.1843(juni1838);AnAddresstotheClergy(lente1840);eentweededrukverscheenin1841enverschafthistorischegegevensomdenauwkeurigheidvanvroegereberekeningenvandeprofetischeperiode,diereiktetotaandevalvanhetOttomaanserijk,tebewijzen;enineenartikelinSignsoftheTimesandExpositorofProphecy,1augustus1840.ZieookeenartikelinSignsoftheTimesandExpositorofProphecy,1februari1841;enJ.N.Loughborough,TheGreatAdventMovement(ed.1905),pp.129-132.UriahSmithbehandeltdeprofetischetijdrekeningvandezeprofetieoppp.506-517vanzijnboekThoughtsonDanielandtheRevelation(herz.druk,1944).

ZievoordebegingeschiedenisvanhetOttomaanserijkendevalvanhetTurkserijk,WilliamMiller,TheOttomanEmpireandItsSuccessors,1801-1927(CambridgeUniversityPress,1936);GeorgeG.S.L.Eversly,TheTurkishEmpireFrom1288to1914(London;T.FisherUnwin,Ltd.,2dedruk,1923).JosephvonHammer-Purgstall,GeschichtedesOsmannischenReiches(Pesth:C.A.Hartleben,2dedruk,1934-36),4vol.;HerbertA.Gibbons,FoundationoftheOttomanEmpire,1300-1403(OxfordUniversityPress,1916);ArnoldJ.ToynbeeenKennethB.Kirkwood,Turkey(London,1926).

DEKATHOLIEKEKERKENDEBIJBELVoorheteeuwenlanggevoerdebeleidvanderooms-katholiekekerkmetbetrekkingtotdeverspreidingvandeHeiligeSchriftindevolkstaalonderde

leken,zieTheCatholicEncyclopedia,art.BibleookG.P.Fisher,TheReformation,ch.15,par16(ed.1873,pp.530-532);J.kardinaalGibbons,TheFaithofOurFathers,ch.8(49stedruk,1897),pp.98-117;JohnDowling,HistoryofRomanism,b.7,ch.2,sec.14;enb.9,ch.3,sec.24-27(ed.1871,pp.491-496,621-625);L.F.Bungener,HistoryoftheCouncilofTrent,pp.101-110(2dedr.Edinburgh,1853,vertalingD.D.Scott);G.H.Putman,BooksandTheirMakersDuringtheMiddleAges,vol.1,pt.2,ch.2,par.49,54-56;J.Gibbons,HetGeloofonzerVaderen,hoofdst.8(4deuitg.,Utrecht,1920),pp.91-117.

ZieookWilliamMuir,TheArrestedReformation(MorganandScott,1912),pp.37-43;HaroldGrimm,TheReformationEra(Macmillan,1954),p.285;IndexofProhibitedBooks(VaticanPolyglotPress,1930),pp.ix,x;TimothyHurley,ACommentaryonthePresentIndexLegislation(NewYork:BenzigerBrothers,1908),p.71;TranslationoftheGreatEncyclicalLettersofLeoXIII(NewYork:BenzigerBrothers,1903),p.413.

Hetiswellichtnietoverbodignogmaalstewijzenopdeenigszinsgewijzigdehoudingvanderooms-katholiekekerkvanvandaagtegenoverdeBijbel,alvalthettebetreurendatzijzichnogaltijdbeschouwtalsdeenigediedetekstkanenmaguitleggen.HOOFDSTUK20

HEMELVAARTSKLEDERENHetverhaaldatdeadventistenspecialeklerenhaddengemaaktwaarmeezezoudenopvarenomdeHereindeluchtteontmoeteniseenverzinselvandetegenstandersvandeAdventboodschap.Ditverhaalwerdoveralrondgebazuindwaardoorvelenhetgeloofden,maareennauwkeurigonderzoekheeftuitgewezendatdezepraatjesvanelkegrondzijnontbloot.Menheeftjarenlangeengrotebeloninguitgeloofdalsiemandkonbewijzendaterinderdaadminstensééngevalwasgeweest,maarhetbewijsisnooitgeleverd.NiemanddiedeverschijningvanChristusliefhadwaszóonwetendomteveronderstellendatdeBijbelvoorschreefdaterspecialeklerenvoordiegelegenheidmoestenwordengemaakt.HetenigekleeddatdeheiligenzullennodighebbenomdeHereteontmoetenisdegerechtigheidvanChristus(zieJesaja61:10,Openbaring19:8).

VooreengrondigeweerleggingvandelegendevandehemelvaartsklederenzieFrancisD.Nichol,MidnightCry(Washington,D.C.:ReviewandHeraldPublishingAssociation,1944),ch.25-27enAppendicesH-J;zieookLeRoyEdwinFroom,PropheticFaithofOurFathers(Washington,D.C.:Reviewand

HeraldPublishingAssociation,1954),vol.4,pp.822-826.

PROFETISCHETIJDPERKENENTIJDREKENINGDr.GeorgeBush,hoogleraarindeHebreeuwsetaalenoosterseletterkundeaandeNewYorkCityUniversity,heeftineenbriefaanWilliamMiller(gepubliceerdindeAdventHeraldenSignsoftheTimesReporter,Boston,6en13maart1844)enkeleopmerkingengemaaktoverdiensberekeningvandeprofetischetijdperken.Dr.Bushschreef:Volgensmijkanmenhetuofuwvriendenniettenkwadeduidendatuzoveeltijdenaandachtheeftbesteedaandestudievandeprofetischetijdrekeningendatuzichzoveelmoeiteheeftgetroostomdebegin-eneinddatavandegrotetijdperkenvastteleggen.AlsdeHeiligeGeestinderdaaddezeperiodesindeprofetischeboekenheeftlatenopschrijven,wasdatzonderenigetwijfelmetdebedoelingdatzebestudeerdzoudenworden,zodatmenzeopdenduurwaarschijnlijkhelemaalzoubegrijpen.Niemanddieditinalleeerbiedprobeerttedoen,magvanaanmatigingendwaasheidwordenbeschuldigd....Uwinterpretatiedatééndagindeprofetieéénjaaropdekalenderbetekent,wordtgesteunddoordebesteexegeseendoorbekendefigurenalsMede,SirIsaacNewton,bisschopNewton,Kirby,Scott,Keithenveleanderendielanggeledentothetzelfdeinzichtalsuwarengekomen.ZijzijnheterallenovereensdatdegroteperiodesvanDaniëlendeOpenbaringongeveerindezetijdverstrijkenenmenmoeterweleenheeleigenaardigelogicaopnahouden,alsmenuvanketterijbeschuldigt,terwijluinfeitedezelfdestandpunteninneemtalsdezebekendetheologen.Deresultatenvanuwonderzoekschijnenmijnietzobuitenissigdatzeookmaaréénvandegrotewaarhedenofverplichtingeninhetgedrangzoudenbrengen.Mijnsinziensligtuwvergissingnietinuwtijdberekening.Uheeftzichechterhelemaalvergistindeaardvandegebeurtenissendiezichaanheteindvandezeperiodesmoetenvoordoen.Hierligtdeoorzaakvanuwverkeerdeverklaring.ZieookLeroyEdwinFroom,PropheticFaithofOurFathers(Washington,D.C.:ReviewandHeraldPublishingAssociation,1950),vol.1,ch.1,2.HOOFDSTUK25

EENDRIEVOUDIGEBOODSCHAPInOpenbaring14:6,7wordtdeverkondigingvandeboodschapvandeeersteengelvoorzegd.Danzegtdeprofeet:Eneenandere,eentweedeengel,volgde,zeggende:Gevallen,gevallenishetgroteBabylon...Eneenandereengel,eenderde,volgdehen.Hetwoordvolgdebetekent,meegaan,vergezellen.ZieHenryGeorgeLittleenRobertScott,GreekEnglishLexicon(Oxford,ClarendonPress,

1940),vol.1,p.52;GeorgeAbbott-Smith,AManualGreekLexiconoftheNewTestament(Edinburgh:T.andT.Clark,1950),p.17.HetzelfdeGrieksewoordwordtookgebruikinMarcus5:24:EnHijgingmethemmedeeneengrotescharevolgdeHemenzijdrongentegenHemop.Hetwordtookgebruiktinverbandmetdehonderdvierenveertigduizend,overwieJohannesinOpenbaring14:4schrijft:Dezenzijnhet,diehetLamvolgen,waarHijookheengaat.Inbeidetekstentreedtdebetekenis,samengaan,vergezellenduidelijkopdevoorgrond.In1Korintiërs10:4lezenwijoverdekinderenvanIsraëldatzijdronkenuiteengeestelijkerots,welkemethenmedeging,waarinookhetzelfdewoordindegrondtekstwordtgebruikt.Hieruitblijktdatdetweedeendederdeengelnietopeenlatertijdstipdandeeerstekwamen,maardatzeinfeitetegelijkertijdsamengingen.Dedrieboodschappenwordennaelkaarverkondigd,maargaanonafscheidelijksamen.

SUPREMATIEVANDEBISSCHOPPENVANROMEEnkelevandebelangrijksteomstandighedendiehebbengeleidtotdeopperheerschappijvandebisschoppenvanRomewordenbehandeldinRobertFranciskardinaalBellarminus,PowerofthePopesinTemporalAffairs(EngelsevertalingindeLibraryofCongress,Washington,D.C.);HenryEdwardkardinaalManning,TheTemporalPoweroftheVicarofJesusChrist(London:BurnsandLambert,2dedruk,1862);enJameskardinaalGibbons,FaithofOurFathers(Baltimore:JohnMurphyCo.,110dr.,1917),ch.5,9,10,12.Voorhetprotestantsestandpunt,zieTrevorGervaseJalland,TheChurchandthePapacy(London;SocietyforPromotingChristianKnowledge,1944,eenz.g.BamptonLecture);enRichardFrederickLittledale,PetrineClaims(London:SocietyforPromotingChristianKnowledge,1899).VoorbronnenoverhetontstaanvandetheorieoverhetprimaatschapvanPetrus,zieJamesT.ShotwellenLouiseRopesLoomis,TheSeeofPeter(NewYork:ColumbiaUniversityPress,1927.VoordevervalsteDonatioConstantini,zieChristopherB.Coleman,TheTreatiseofLorenzoVallaontheDonationofConstantine(NewYork,1914),dieeenvolledigeLatijnsetekstmeteenEngelsevertalinggeeft,alsookeengrondigekritiekopdedocumentenendeaanspraken;J.Gibbons,HetGeloofonzerVaderen(vanRossum-Utrecht,1920,4deuit.);Mosheim,Histoireecclésiastique,vol.2,hoofdstuk4,sect.9-11).HOOFDSTUK35

DEETHIOPISCHEKERKENDESABBATDeKoptischeKerkvanEthiopiëheefttotzeeronlangsnogsabbatgevierd.De

Ethiopiërshebbenookdezondag,deeerstedagvandeweek,inhunhelegeschiedenisalschristelijkvolkgevierd.Opdezedagenwarenerspecialedienstenindekerken.TegenwoordigwordtdesabbatinEthiopiëpraktischnietmeergevierd(A.P.Stanley,LecturesontheHistoryoftheEasternChurch,N.Y.,1862,pp.96-97).VoorooggetuigenverslagenvangodsdienstigefeestdageninEthiopië,ziePeroGomesdeTeixeira,TheDiscoveryofAbyssiniabythePortuguesein1520(Engelsevertaling,London,BritishMuseum,1938),p.79;FranciscoAlverez,NarrativeofthePortugueseEmbassytoAbyssiniaDuringtheYears1520-1527,indeRecordsoftheHakluytSociety(London,1881),vol,64,pp.22-49;MichaelRussell,NubiaandAbyssinia(citeertLobo,eenmissionarisinEthiopiëin1622)(NewYork:HarperandBrothers,1837),pp.226-229;S.GiacomoBaratti,LateTravelsIntotheRemoteCountriesofAbyssinia(London:BenjaminBillingsley,1670),pp.134-137;JobLudolphus,ANewHistoryforEthiopia(London:S.Smith,1682),pp.234-357;SamuelGobat,JournalofThreeYearsResidenceinAbyssinia(NewYork:ed.1850),pp.55-58,83-98.VooranderewerkeninverbandmetditprobleemziePeterHeylyn,HistoryoftheSabbath,2dedr.,1636,vol.2,pp.198-200;ArthurP.Stanley,LecturesontheHistoryoftheEasternChurch(NewYork:CharlesScribnersSons,1882),lecture1,par.1;C.F.Rey,RomanceofthePortugueseinAbyssinia(London:F.H.enG.Witherley,1929),pp.59,253-279.