De gouden eeuw van China

De Gouden Eeuw van China Tang-dynastie (618-907 na Chr.)

110392_p001_048_Waanders 19-10-11 14:15 Pagina 1

Benoît Materr edac ti e

Tang-dynastie(618-907 na Chr.)

de

gouden

eeuw

van

china


De Gouden Eeuw van ChinaBenoît Mater

9d e tan g - dy na s ti e

Alexander Koch13

Chang’an, keizerlijke metropoolBarend ter Haar

21da m i n g g o n g . pal ei s van d e k eizer , proj ec t van d e s ta at

Benoît Mater30

Levendig Chang’anAnnika Pissin

37d e vel e g e zi chten van d e tan g - vro uw

Barend ter Haar51

Toen zijde goud wasTineke d’Haeseleer

75

Van Boeddha tot vooroudersAlexander Koch

95d e schat van d e fa m en te m pel

Alexander Koch121

Het Wen-ideaal in literatuur en kunstOliver Moore

137d e g e sch i ed en i s van l i wa

Oliver Moore150

Vertier en plezierOliver Moore

163

Epiloog. Koning Aap en de Grote Wilde Gans PagodeBenoît Mater

184

Literatuur en fotoverantwoording191


o chten d g edachten

Een lage ochtendzon schijnt op de balken in mijn kamer,

De stadspoort wordt geopend! luidt de roffel op de trom.

De hond maft boven op de stoep: de aarde is dus vochtig,

De lucht is opgeklaard want vogels kwetteren voor mijn venster.

Maar half bekomen van de wijn weegt mij het hoofd zo zwaar,

Sinds kort verlost van winterkleding voelt het lijf zich licht.

Uit slaap ontwaakt is ’t hart geleegd, verlangens zijn verdwenen

En heimweedromen heb ik in de laatste tijd slechts zelden.

Bai Juyi (772-846), Hangzhou, 824


De Lage Landen maakten tijdens de Gouden Eeuw een cul-turele ontwikkeling door die zich onderscheidde van deomringende landen. De 17de eeuw was een periode vanwelvaart en ongekende activiteit op het gebied van bouw-kunst, beeldende kunst, letterkunde en wetenschap. InAzië kende China haar eigen Gouden Eeuw. Dé bloeitijdvan Chinese cultuur vond plaats onder de heerschappij vande keizers van de Tang-dynastie in de periode van 618 tot907. Het begrip ‘Gouden Eeuw’ is een metafoor voor deTang-dynastie omdat dankzij de handel via de Zijderouteeen open samenleving ontstond die grote rijkdom, buiten-gewone tolerantie en een groot zelfbewustzijn kende. Chi-nezen hebben een sterk bewustzijn van hun eigen identi-teit en zijn trots op hun oude cultuur. De periode van deTang-dynastie is voor hen de glorieuze dynastie met degrootste open uitstraling uit de hele Chinese keizerlijke ge-schiedenis. De hoofdstad van de Tang-dynastie was Chang’an, dat‘Hemelse Vrede’ betekent. De stad lag centraal in het Rijkvan het Midden, zoals China ook wel genoemd werd.Chang’an was niet alleen het hart van het keizerrijk, maarook het begin van de Zijderoute. Het was de eerste stad inhet oosten van waaruit deze levensader met cultuur, religieen handelswaar door het land westwaarts liep. In Chang’ankwam alles samen. Perzische kooplieden mengden zichmet de Turks-Chinese bevolking en vormden op zeker moment een metropool van een miljoen inwoners. Goe-deren uit het westen kwamen binnen, handelswaar uitChina verliet via de Jade Poort het land. Luxe artikelen alsglas- of zilverwerk werden geruild tegen zijde en zout. Kle-ding en sieraden, etherische oliën, voedingsmiddelen enwijn uit het buitenland waren zowel in de keizerlijke palei-zen als ook bij een groot deel van de bevolking populair.

Niet alleen materiële zaken werden uitgewisseld. Kennis,religie en verhalen waren net zo goed onderdeel van decontacten. De cultuur van de Tang-dynastie is overgele-verd in literatuur, schilderingen en voorwerpen. Spectacu-laire archeologische vondsten zijn tastbare herinneringenaan de Gouden Eeuw. De voorwerpen tonen de wereld vande elite in het middeleeuwse China. Terracotta beel-den, geglazuurd in bonte kleuren, verbeelden mens endier. Elegante vrouwen, mannen op paarden, kinderen inbad: ieder beeld toont op bijna intieme wijze een blik op

het China van weleer. Unieke wandschilderingen brengenhet hof tot leven. Prachtige kamelen met hun bagage voe-ren ons naar de Zijderoute. De bijzondere voorwerpen zijnniet alleen prachtig om te zien, ze brengen de stad Chang’anook weer tot leven. Deze archeologische schatten wordenbewaard in musea in en rond de stad Xi’an. Xi’an is demeest historische stad van China, gelegen op de funda-menten van de oude Tang-hoofdstad Chang’an en wordt inChina vergeleken met de oude steden Rome en Athene.Menigeen die de stad bezoekt, zal erkennen dat de histori-sche sfeer ver te zoeken is. De stad beleeft echter een we-dergeboorte als toeristisch centrum; het is de poort naarhet begin van de Chinese beschaving. Xi’an is vooral be-kend om het beroemde Terracotta Leger van de eerste Kei-zer die China ooit verenigde. Prachtige grafmonumentenuit de Han- en Tang-dynastie tonen de keizerlijke pracht enpraal. De gerestaureerde stadsmuur van veertien kilome-ter lengte ligt op de funderingen uit de Tang-dynastie. DeGrote Wilde Gans pagode en de Kleine Wilde Gans pagodestammen uit de 7de eeuw, de Grote Moskee is in 742 ge-bouwd. Buiten de stad liggen de warmwaterbronnen vanHuaqing Chi, een favoriet ontspanningsoord voor de Tang-keizers. Tenslotte trekt de boeddhistische Famen tempelmet zijn grote schat uit de Tang-dynastie nu nog altijd dui-zenden gelovigen. Hoewel deze tempel 120 kilometer vanXi’an vandaan ligt,, werden in de Tang-periode de reliekenin processies naar Chang’an gebracht. Tijd en afstand zijnrelatief in een groot land met zo’n lange geschiedenis.

De Chinese geschiedenis verwijst tot de 10de eeuw naar degeschiedenis van het stroomgebied van de Gele Rivier,waar de keizerlijke hoofdsteden lagen en waar het sociaal-economisch kerngebied van het oude China lag. De geschie-denis focust echter niet op het land, maar op de heersersen de naam van hun dynastie. Het beschrijft de gebeurte-nissen vanuit het perspectief van een kleine, voornamelijkmannelijke elite in het centrum van de macht. De keizersregeerden in de naam van de Hemel die hun tot taak gafhet hele ‘Al-onder-de-Hemel’ te ordenen. De eenwordingvan China werd een feit toen een centrale macht ontstonddie belasting inde en met geweld orde en recht afdwong.Een Chinees keizerrijk was een politieke eenheid die iederekeer een andere betekenis droeg. De keizers van de Tang-dynastie wisten met verve verschillende gebieden en

¯

Detail van een gordel van een ambtenaar. De rang van de ambtenaar bepaalt het materiaal van zijn gordel. Verguld brons, Nanliwang, SPAI

9

De Gouden Eeuw van Chinab e n o î t m ate r


culturen te verenigen tot de grote opstand in 755. Daarnaverzwakten de macht en invloed van het keizerhuis, metalle economische en culturele gevolgen van dien. Het is de vraag of China tijdens deze Tang-dynastiemeer openstond voor culturele invloeden van buitenaf dantijdens andere dynastieën. China is van oudsher een multi-etnisch en multireligieus land en het cultuurgebied China

heeft altijd – bewust of onbewust – allerlei culturele in-vloeden van buiten ondergaan. Maar de glorietijd van deTang-dynastie mag de Gouden Eeuw van China worden ge-noemd door de reusachtige stappen voorwaarts die gezetwerden op het gebied van literatuur, kunst en wetenschap.De Tang-dynastie wordt beschouwd als één van China'sklassieke dynastieën.

˚

Het Tang-rijk met belangrijke handelsroutes rond het jaar 741.

˘

Ambtenaar met de ‘hoge bergenhoed’. Beschilderd aardewerk, Xi’an, SPAI

10

Gele rivier

Taklamakanwoestijn

Himalaya


Geen ander keizerrijk in de Chinese geschiedenis is achter-af meer geprezen dan de Tang-dynastie: de Gouden Eeuwvan China, een periode van nooit geëvenaarde bloei. My-then van geografische en culturele grootsheid, politieksucces, militaire macht en kracht, economische voorspoed,een zeer hoog ontwikkelingsniveau en religieuze toleran-tie omgeven deze circa driehonderdjarige periode tot opde dag van vandaag. De vrede in het binnenland van dit uit-gestrekte, op zeker moment tot ver in Centraal-Azië rei-kende rijk, ging gepaard met aan de ene kant een maat-schappelijke en politieke openheid naar buiten en aan deandere kant een algemene ontvankelijkheid en tolerantietegenover vreemdelingen. Veel Chinezen zijn kijkend naarhun geschiedenis trots op de idealen van de Tang-dynastie.Velen beschouwen deze tijd als een periode met een onge-kende voorbeeldfunctie, waarmee ze zich uitstekend kun-nen identificeren. De Tang-dynastie speelde ongetwijfeld een rol diehaar gelijke niet kende. Het keizerrijk kon onder andereprofiteren van de in 589 met militaire middelen hersteldeeenheid van China onder de keizers van de voorafgaandekortstondige Sui-dynastie. Met name in de eerste helftvan de heerschappij, vanaf de stichting tot rond het middenvan de 8ste eeuw, was de Tang-dynastie het toonbeeld vaneen succesvolle, geordende en rechtvaardige mogendheid.Dit Chinese keizerrijk gold als het grootste en tegelijker-tijd meest bevolkte land, en de hoofdstad Chang’an – metde letterlijk vertaalde naam ‘eeuwigdurende vrede’ – alseen reusachtige internationale, kosmopolitische metro-pool. Deze stad was een smeltkroes aan het oostelijkeeinde – of begin – van de legendarische Zijderoute die cul-turen, mensen, goederen, stromingen en ideeën uit het gehele Euraziatische continent in zich verenigde. De politieke en economische openstelling van Chinaging gepaard met een openstelling van de samenleving.Kooplieden, handelaren en gezanten, maar ook missiona-rissen, religieuze leiders en politieke vluchtelingen kwa-men naar het Rijk van het Midden en droegen in hogemate bij aan het internationale, multiculturele en multire-ligieuze karakter van het Tang-rijk. Chang’an gold destijdsals de grootste stad ter wereld en als bruisend centrum vaneen kosmopolitische beschaving. De stad werd bevolktdoor een groot aantal buitenlanders: mensen van de meestuiteenlopende herkomst, etnische achtergrond en religi-

euze overtuiging. Chinezen, Tibetanen, Turken, Oeigoe-ren, Koreanen en Japanners gaven de stad een internatio-naal karakter. De uitgebreide diplomatieke betrekkingendie China een tijd lang onderhield met zijn Centraal- enOost-Aziatische buurlanden, voerden talloze gezanten uitaangrenzende landen naar de hoofdstad. De toegenomeninvoer van vreemde, exotisch ogende goederen in Chinaging vergezeld van de overname van tot dan toe niet ofnauwelijks bekende, buitenlandse ideeën en denkbeelden.Monniken brachten boeddhistische teksten uit India naarhet keizerrijk, vertaalden ze in het Chinees en droegen daar-mee in grote mate bij aan de verdere verspreiding van deboeddhistische leer in China. Het internationale karaktervan Chang’an was in overeenstemming met het destijdsheersende uitgangspunt van politieke openheid in China.Hier kruisten culturele en religieuze invloeden uit heel Aziëelkaar en kwamen zeer diverse religieuze overtuigingen,leerstellingen en ideologieën tot bloei. De kosmopolitischeopenheid van het Chinese rijk en zijn tolerantie tegenovervreemde religies en geloofsovertuigingen, exotische cultu-ren, zeden en gewoonten waren van grote invloed op de Chi-nese kunst, cultuur en samenleving van die tijd. De vrucht-bare omgang met alles wat vreemd was, leidde tot een we-derzijdse bloei en leek een voortdurend geven en nemen.Economisch en cultureel floreerde China in deze decenniain een mate die later niet meer zou worden geëvenaard. Vooral tijdens de eerste eeuw van de Tang-dynastieprofiteerde de buitenlandse politiek van de resultaten vaneen succesvol militair beleid en een handige diplomatie. Inde binnenlandse politiek volgde economische en maat-schappelijke stabiliteit uit verregaande hervormingen. Inhet midden en einde van de 7de eeuw bereikte het Chinesekeizerrijk zijn grootste geografische omvang, wat ook grotegevolgen had voor zijn politieke en culturele invloedssfeer.De heerschappij van China reikte destijds in het westen viaCentraal-Azië met het noorden van Afghanistan en het Tar-imbekken tot aan de grenzen van Perzië, in het zuiden totaan Noord-Vietnam, in het oosten en zuidoosten tot ver inMantsjoerije en Noord-Korea en in het noorden enige tijdtot in Mongolië. Het rijk van de Tang-keizers maakte in dezeperiode als grootste en machtigste land van Azië generatieslang deel uit van een uitgebreid netwerk van politieke, eco-nomische en culturele betrekkingen, waarvan het in niette onderschatten mate profiteerde. Alleen al de enorme

¯

Een hemelse koning is in het hindoeïsme de beschermer van de vier windrichtingen en in het boeddhisme de beschermervan de heiligdommen. In de Tang-dynastie beschermde hij ook de graven. Sancai aardewerk, Xi’an, XMM

13

de tang-dynastie

al e x an d e r ko ch


˘

Een spiegel versierd met feniksen en heuvels. De feniks staat symbool voor geluk, de heuvel staat voor de plaats waar de onsterfelijken leven. Brons, XMCM

14


˚

Beelden van vrouwen die eer betuigen zijn zeldzaam.Beschilderd aardewerk, Xi’an, SPAI

16

omvang van het rijk en de multiculturele samenstelling vande bevolking onder aanvoering van de Han-Chinezen leid-den tot goede betrekkingen tussen het Chinese rijk en debuurlanden. De uitwisseling van tribuutgeschenken, waar-mee China de formele erkenning van de Chinese hegemoniedoor satellietstaten en barbaren hoopte te bereiken, heeftin dit verband een niet onbelangrijke rol gespeeld. De uitgebreide diplomatieke betrekkingen die Chinatijdens de vroege Tang-dynastie in sterke mate onderhield,leidden in tot een groei van de handel over de verschillendetrajecten van de Centraal-Aziatische Zijderoute. Chineseproducten, technologische verworvenheden en nog veel

meer zaken gingen in westelijke richting; vreemde produc-ten, ideeën en denkbeelden kwamen uit het westen naarChina toe en verrijkten en beïnvloedden de eigen Chinesecultuur aanzienlijk. De nieuwsgierigheid naar het vreem-de, de zucht naar luxe en het exotische in China leiddenenige tijd tot uiterst vruchtbare contacten. Vele generatieslang vond er een uitwisseling plaats tussen het Chinesekeizerrijk en het westen, waarbij beide partijen namen engaven. Dit heeft ongetwijfeld in belangrijke mate bijgedra-gen aan de bloei van het rijk onder de Tang-keizers, al pro-fiteerde China zelf maar ten dele van de daarmee gepaardgaande economische opleving.


De gouden eeuw van China

Documents

Transcript of De gouden eeuw van China