De gevolgen van COVID-19 voor Gelderland

Gelderse impactmonitor

10 juli 2020Editie 9

2/52 COVID-19 monitor Gelderland

InleidingCOVID-19 (het coronavirus) zet onze samenleving onder grote druk. Ook in Gelderland. In de eerste fase na de uitbraak van COVID-19 hebben we ons ingezet om onze partners zo goed mogelijk bij te staan. Hiervoor is onder andere een noodfonds van € 10 miljoen voor in het leven geroepen.

Als provincie zijn we nadrukkelijker aan zet in de fases die nu komen. Allereerst de fase van overbrugging: wat willen we overeind houden voor de toekomst en waarom? Hiervoor heeft provincie Gelderland € 50 miljoen vrijgemaakt. In hoofdstuk 6.2 leest u welke overbruggings-maatregelen provincie Gelderland tot nu toe heeft getroffen.

Tot slot komt de fase van herstel. Dat is een fase van investeren en versterken. Dan richten we

ons op economisch en maatschappelijk herstel om uit de recessie te komen die door de COVID-19-crisis is veroorzaakt. Daarvoor is het nodig om goed inzicht te krijgen in de gevolgen, ook op langere termijn, van de huidige crisis. Op sociaal, economisch en cultureel terrein. In de Gelderse impactmonitor houdt de provincie de meest actuele ontwikkelingen op verschillende terreinen bij. Deze monitor vormt, samen met gesprekken met de belangrijkste partners (gemeenten en diverse organisaties en instellingen), belangrijke input voor een pakket aan maatregelen om Gelderland zo goed mogelijk door en uit de crisis te helpen.

Voor u ziet u de 9e editie van de Gelderse impactmonitor.

3/52 COVID-19 monitor Gelderland

Inhoud1. Samen voor Gelderland 4 1.1 Impact van het COVID-19-virus op het sociale welzijn van Gelderlanders: 4e peiling 5 1.2 Maatschappelijke impact 8 1.3 Financiële impact gemeenten 10

2. Gelderland wordt duurzaam 11

3. Gelderland blijft rijk aan natuur, landschap en cultuurhistorie 13 3.1 Cultuur en erfgoed 14 3.2 Recreatie en toerisme 18 3.3 Agrarische sector 21

4. Gelderland werkt aan een gezonde, veilige, schone en welvarende samenleving 22 4.1 Retail, binnensteden en dorpskernen 23 4.2 Bouw en wonen 24

5. De Gelderse economie is robuust, toekomstbestendig en verbonden 25 5.1 Economische impact 26 5.2 Arbeidsmarkt en werkgelegenheid 34 5.3 Mobiliteit 40 5.4 Openbaar vervoer 44

6. Maatregelen 45 6.1 Rijksoverheid: noodpakket banen en economie 2.0 46 6.2 Provincie Gelderland 46 6.3 Cultuurfondsen 49 6.4 Andere provincies 50 6.5 Gelderse gemeenten 51

Over de monitor 52

Dit document volgt dezelfde 5-deling als in het coalitieakkoord “Samen voor Gelderland 2019-2023”. Dit zijn namelijk de ambities waar we in Gelderland aan werken.

4/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

1. Samen voor Gelderland

Gelderland is de mooiste provincie van Nederland! Samen met inwoners, gemeenten, waterschappen en maatschappelijke organisaties kunnen we Gelderland nog mooier, veiliger en beter bereikbaar maken. In dit hoofdstuk schetsen we de impact van de COVID-19-crisis op het welbevinden van de Gelderse inwoners. Ook beschrijven we enkele ontwikkelingen die impact hebben op ons sterk bestuur in Gelderland.

5/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

1.1 Impact van het COVID-19-virus op het sociale welzijn van Gelderlanders: 4e peiling

Provincie Gelderland onderzoekt periodiek de gevolgen van de crisis en de maatregelen van de landelijke overheid op het welbevinden van de Gelderse bevolking. De uitkomsten helpen ons mee te denken over de impact van deze crisis op het persoonlijke leven van de Gelderlanders en worden gebruikt om Gelderland zo goed mogelijk door deze periode te helpen. De onderzoeksresultaten van het eerste onderzoek verschenen op 17 april 2020 online. In deze monitor vindt u de onderzoeksresultaten van het 4e onderzoek dat is gehouden van 19 – 25 juni 2020.

Invloed virusIn dit onderzoek zaten ook vragen over uitgaan, de verwachte risico’s daarbij en hoe men daarmee omgaat. Het overgrote deel van de Gelderlanders is nog steeds bezorgd over het coronavirus. Hoewel die zorg afneemt, zegt een grote groep nog altijd meer stress te ervaren en sneller geïrriteerd te zijn dan voor de uitbraak. Net zoals bij vorige onderzoeken geldt dit vooral voor jongeren, vrouwen en mensen met een praktische opleiding. Daar staat tegenover dat een meerderheid van de mensen ook nog steeds de positieve gevolgen ziet, vooral op het gebied van saamhorigheid en nieuwe initiatieven.

Deelname of bezoek aan cultuur-, sport-, of recreatiemogelijkheden We vroegen de Gelderlanders ook in hoeverre zij het bezoek of deelname aan cultuur-, sport-, of recreatiemogelijkheden tijdens de corona-uitbraak gemist hadden. We zien dat deelname of bezoek aan een restaurant, concert, sportvereniging, een cultureel evenement en café of sportkantine door de meeste Gelderlanders gemist zijn. Het minst vaak gemist zijn een bezoek of deelname aan een religieuze of spirituele bijeenkomst, een attractiepark, dierentuin, bibliotheek. Daarbij valt het wel op dat Gelderlanders die religieuze of spirituele activiteiten in bepaalde mate gemist hebben, dit relatief vaak ‘heel erg gemist’ hebben. Daarnaast werden sommige activiteiten - al voor de corona-uitbraak - door minder Gelderlanders bezocht, waardoor deze logischerwijs ook minder vaak gemist zullen worden.

6/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

In hoeverre mistte u tijdens de corona-uitbraak deelname of een bezoek aan...

... een restaurant?... een concert?

... een sportvereniging?... een cultureel evenement?

... een café of sportkantine?

... een sportevenement?... een cultureel vereniging (muziek, dans, etc.)?

... een museum?... een bioscoop?

... een theater?

... een festival?... een zwembad?

... een dierentuin?... een religieuze of spirituele bijeenkomst?

... een attractiepark?

... een bibliotheek?

GemistHeel erg gemist Enigszins gemist Niet gemist Helemal niet gemist

Bron: Onderzoek Kieskompas in Gelderland (29 april - 4 mei 2020)

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Bron: Onderzoek Kieskompas in Gelderland (19 - 25 juni 2020)

Tot slot hebben we Gelderlanders gevraagd of ze deze zomer verwachten vaker, even vaak, minder vaak of helemaal niet naar de verschillende cultuur-, sport- of recreatieplekken te gaan. Gelderlanders die aangaven ‘al nooit te gaan’ zijn uit de analyse gehaald. Gelderlanders verwachten bij alle genoemde activiteiten ‘helemaal niet’ of minder vaak te gaan dan vorige zomer, met uitzondering van een bezoek aan een natuurgebied. Als de ervaarde dreiging afneemt, zouden mensen (die deze zomer thuisblijven) natuurlijk alsnog meer van deze voorzieningen gebruik kunnen gaan maken.

7/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

In vergelijking met vorige zomer. Denkt u deze zomer meer of minder vaak te gaan naar...

Bron: Onderzoek Kieskompas in Gelderland (29 april - 4 mei 2020)

Ik ga deze zomer niet Minder vaak dan vorige zomer Even vaker als vorige zomer Vaker dan vorige zomer

... een natuurgebied?

... Vrijwilligerswerk (% van de vrijwilligers)?... een bibliotheek?

... een sportvereniging?... een restaurant?

... een museum?... een dierentuin?

... een zwembad?... een religieuze of spirituele bijeenkomst?

... café of sportkantine?... de bioscoop?

... een attractiepark?

... een cultureel evenement?... een cultureel vereniging (muziek, dans, etc)?

... een concert?

... het theater?

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Bron: Onderzoek Kieskompas in Gelderland (19 - 25 juni 2020)

Gelderlanders blijven grote groepen vermijdenIn het algemeen zeggen Gelderlanders deze zomer grote groepen mensen te blijven vermijden en bijna 7 op de 10 Gelderlanders zegt maar met een beperkt aantal mensen af te spreken. Iets minder dan de helft zegt markten en winkels zoveel mogelijk te blijven vermijden. Veel minder Gelderlanders zeggen deze zomer zoveel mogelijk thuis te blijven (ongeveer 3 op de 10) of zoveel mogelijk digitaal met mensen af te spreken (iets meer dan 2 op de 10).

TaalgebruikDe vraag wat de overheid kan of moet doen om zorgen minder te maken, leverde een waaier aan mogelijkheden op. Sowieso de 1,5 meter mét veel strengere handhaving, maar ook de oproep om juist in de buitenlucht deze regel los te laten. Er is ook behoefte geuit aan meer openlucht-activiteiten. Te denken valt aan filmvertoningen en concerten buiten. Mensen verwijzen naar het gezonde verstand en vragen om duidelijk taalgebruik.

8/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

1.2 Maatschappelijke impact

Wanneer gaan we weer terug naar normaal?Data van meer dan 500 epidemiologen en infectieziektespecialisten in de VS en Canada laten zien wanneer we mogelijk weer ‘ terug gaan naar normaal’. Deze visualisatie laat zien wat er mogelijk is op korte en lange termijn.

SCP: Corona zet psychische gezondheid onder drukDe coronapandemie heeft niet alleen gevolgen voor de fysieke gezondheid en de economie, maar waarschijnlijk ook een grote impact op de psychische gezondheid. Om de gevolgen hiervan te beperken, adviseert het SCP risicogroepen te monitoren en te zorgen voor voldoende capaciteit en passende laagdrempelige hulp in de geestelijke gezondheidszorg. Het SCP staat stil bij 3 factoren die bij een crisis van invloed zijn op de psychische gezondheid: eenzaamheid, werkverlies/baanonzekerheid en leefstijl. Er zijn signalen dat gevoelens van eenzaamheid bij jongeren en ouderen zijn toegenomen tijdens de lockdown. Langdurige en ernstige eenzaamheidsgevoelens hangen sterk samen met psychische problematiek. Ook werkverlies en baanonzekerheid hebben vaak een grote impact op de psychische gezondheid. Laagopgeleiden, jongeren, migranten, mensen met een arbeidsbeperking en werknemers

(inclusief zzp’ers) uit krimpsectoren hebben hier vooral mee te maken en zijn sinds de coronacrisis (extra) kwetsbaar.

WRR-notitie Kwetsbaarheid en VeerkrachtDe coronacrisis zet alle onderdelen van de samenleving sterk onder druk. De overheid heeft de cruciale opdracht om de veerkracht van de samenleving te versterken, zodat het land kan herstellen en voorbereid is op toekomstige veranderingen. Hoewel er veel is goed gegaan in de crisis, heeft de pandemie een aantal kwetsbaarheden blootgelegd. De WRR benoemt 8 kwesties als grote beleidsuitdagingen. Waaronder de regierol voor de overheid, veerkracht en incasseringsvermogen van mensen, de rol van het bedrijfsleven en de toekomst van globalisering. Herstel van de crisis vergt samenwerking en collectieve verantwoordelijkheid op verschillende niveaus. Inwoners voelen en nemen verantwoordelijkheid voor elkaar. Ook is samenwerking tussen de overheid, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven en samenwerking op internationaal niveau essentieel. Samenwerking en collectieve verantwoordelijkheid is verre van vanzelfsprekend. Het vergt de bereidheid van mensen, organisaties en landen om op hun eigen belangen in te leveren met het oog op het collectieve belang.

9/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

€ €

Reflecties op delangetermijngevolgen

van de coronacrisis

De kosten van de crisisDe crisis leidt tot enorme kosten.Een rechtvaardige verdeling enevenwichtige omgang met dezekosten is essentieel voor hetdraagvlak voor ons economischesysteem en de sociale cohesie.

De toekomst van globaliseringVergaande interna-tionale verwevenheid is een risico gebleken tijdens de crisis.Nederland heeft baat bij globalisering, maar moet ook de negatieve bijeffecten onder-kennen.

De toekomst van Europese samen-werkingDe crisis toont de Nederlandseafhankelijkheid van Europa.Herstel van Nederland vereistherstel van andere EU-lidstaten.

Bron: WRR

Digitale kansen en risico’sDe crisis laat zien dat er quadigitalisering meer mogelijk is daneerder gedacht. Dit vereist wel beterzicht op digitale afhankelijkhedenen waakzaamheid voor technooptimisme.

De regierol voor de overheidDe crisis toont de beperkingen vaneen perspectief op de overheid als‘scheidsrechter’ die slechts kadersstelt. Het toont juist het belangvan een capabele overheid dieinhoudelijk (bij)stuurt.

De positie vanflexibele arbeidDe crisis heeft vooral flexibel werkenden hard geraakt.Het legt de noodzaak bloot van een beter evenwicht op de flexibele arbeidsmarkt en herziening van het socialezekerheids-stelsel.

Verschillen in veer-kracht en incasse-ringsvermogenvan mensenDe crisis laat zich extra voelen bij mensen die al in een lastige maatschap-pelijke positie verkeerden. Wees extra alert voor een lange nasleep van de crisis bij deze kwetsbare groepen.

De veerkracht en maatschappelijke rol van het bedrijfslevenDe scheidslijn tussen ‘publiek’ en ‘privaat’ blijkt poreuzer dan we voor de crisis aannamen. Een kritische blik is nodig op de maatschappelijke inbedding van het bedrijfsleven.

10/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

1.3 Financiële impact gemeenten

Het Rijk heeft 550 miljoen euro beschikbaar gesteld aan gemeenten ter compensatie van de COVID-19 maatregelen. Door het Rijk is een eerste bevoorschotting beschikbaar gesteld voor de periode tot 1 juni, dit is te lezen in de bijlage van de kamerbrief Compensatiepakket coronacrisis medeoverheden: verdeling over gemeenten.

Dit overzicht laat de verdeling van bedragen vanuit het Rijk aan Gelderse gemeenten zien, zoals genoemd in de bovenstaande kamerbrief. Deze bijdragen zeggen niet alles over de gemaakte kosten door de gemeenten. De bijdrage voor toeristenbelasting en parkeerbelasting is bijvoorbeeld een percentage van de inkomsten die gemeenten in hun begroting 2020 hiervoor hebben geraamd. Voor toeristenbelasting is dit (bijna) een kwart, voor parkeerbelasting ruim 13%. De andere bedragen worden via het gemeentefonds verdeeld. Waar het gaat om een verdeling via de maatstaven is het objectieve verdeelmodel, dat ook geldt voor het hele gemeentefonds gebruikt wordt, gehanteerd.

Corona kost gemeenten tientallen miljoenenOmroep Gelderland heeft Gelderse gemeenten gevraagd of zij een inschatting kunnen maken van wat ze kwijt zijn vanwege kosten en misgelopen inkomsten. 24 gemeenten hebben daarvan een inschatting gegeven en het cijfer loopt als snel op tot boven de 75 miljoen. Er zit veel verschil in de antwoorden die gemeenten geven. Sommige gemeenten rekenen bijvoorbeeld de steunmaatregelen mee waar zelfstandigen gebruik van kunnen maken. Dat zijn uitkeringen die volledig door het Rijk vergoed worden. Anderen geven bedragen door van misgelopen inkomsten en kosten die de gemeente zelf maakt voor bijvoorbeeld handhaving en communicatie richting hun inwoners.

11/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

2. Gelderland wordt duurzaam

Gelderland staat voor een CO2-reductie van 55% in 2030. Daarvoor zijn innovatie, energiebesparing, hernieuwbare energie en energie-infrastructuur nodig. In dit hoofdstuk schetsen we enkele effecten van de COVID-19-crisis op onze duurzaamheidsambities.

12/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

PBL beleidsbrief Van coronacrisis naar duurzaam herstelHet PBL adviseert aandacht voor duurzaamheid bij het herstelbeleid uit de coronacrisis, in navolging van de EU en andere Europese landen. Met het versnellen van de verandering richting duurzaamheid kan de overheid tegelijkertijd hardnekkige leefomgevingsproblemen aanpakken en financiële risico’s reduceren. Het PBL constateert dat de aandacht in Nederland nog voornamelijk is gericht op crisisbeleid op korte termijn en niet of nauwelijks op herstelbeleid op de middellange termijn. Daarnaast constateert het dat het nog niet vanzelfsprekend is om ook kansen en risico’s voor de leefomgeving mee te nemen

bij het voorbereiden van het herstelbeleid. Dit terwijl nationale en internationale gremia oproepen tot een duurzaam herstelbeleid en landen als Duitsland en Frankrijk al concrete stappen in deze richting hebben gezet. Het PBL ziet 3 aandachtspunten voor een duurzaam herstelbeleid. 1) Benut synergiekansen en verbind korte en

lange termijn met elkaar. 2) Werk Europees samen en leer van de aanpak van

‘groen herstelbeleid’ uit het buitenland. 3) Versterk de condities voor investeringen die

bijdragen aan duurzaam herstel.

Bron: provincie Gelderland

Mogelijkheden voor duurzaam herstel

Ruimte voor meewegen leefomgevingsopgaven

Crisisbeleid Herstelbeleid

Crisisbeleid opkorte termijn in reactie op nood

Herstelbeleidop middenlangetermijn

Structuurbeleidop lange termijn

13/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

3. Gelderland blijft rijk aan natuur, landschap en cultuurhistorie

Onze natuur en cultuurhistorie trekken erg veel toeristen. Dit is belangrijk voor de Gelderse economie en onze mooie streken. Ook boeren en tuinders zijn een onmisbare economische pijler in ons land. In dit hoofdstuk komen onder andere de onderwerpen recreatie, toerisme, cultuur, erfgoed, natuur, landschap en landbouw aan de orde.

14/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

3.1 Cultuur en erfgoed

AlgemeenGoed nieuws voor culturele instellingen. Nadat ze op 1 juni 2020 geleidelijk hun deuren mochten openen, worden de maatregelen vanaf 1 juli verder verruimd. Daarbij wordt het maximaal aantal bezoekers losgelaten. Dit betekent dat culturele instellingen meer bezoekers kunnen ontvangen, zolang de 1,5 meter maar wordt geborgd. Ondanks deze versoepeling zitten veel instellingen nog in financieel zwaar weer.

Het regende dan ook brandbrieven vanuit de culturele hoek in aanloop naar het Tweede Kamerdebat van 29 juni over de eerder gegeven noodsteun van € 300 miljoen. Volgens de cultuursector is dit veel te weinig en vallen belangrijke partijen buiten de boot. Zo vraagt de Creatieve Coalitie aandacht voor de makers en zzp’ers in de culturele en creatieve sector. De Taskforce Culturele en Creatieve sector heeft in de aanloop naar het debat gepleit voor een herstelplan met 5 punten: 1. Zorg voor extra, sectorspecifieke steun. 2. Help gemeenten en provincies de fijnmazige culturele

infrastructuur in stand te houden. 3. Creëer een Nationaal Herstelfonds. 4. Zet in op ruimhartig fiscaal beleid voor donaties,

crowdfunding en legaten. 5. Bied een reëel perspectief op verdere heropening door

experimenten.PvdA, GroenLinks, SP en D66 dienden samen een motie in die oproept om een herstelpakket te ontwikkelen voor de kunst- en cultuursector. Dit sluit aan bij het pleidooi van de Taskforce. De minister gaf aan samen met de Raad voor Cultuur in zogeheten ‘field labs’ levensvatbare werkvormen voor

de culturele sector te verkennen waarin met beperkt bezoek zoveel mogelijk omzet wordt behaald. Op vragen hoe de minister geefgedrag ten bate van culturele instellingen wil bevorderen, gaf zij aan het gesprek aan te gaan met staatssecretaris Vijlbrief van Financiën over een verruiming van de Geefwet en dat ze hierop terugkomt voor het belastingplan na Prinsesjesdag. Ook wil ze mogelijk maken dat culturele instellingen in aanmerking komen voor bancaire kredieten en andere leenfaciliteiten. VVD drong daarop aan om de sector meer lucht te geven en kondigde aan (als de minister dit niet voor elkaar krijgt) om schouder-aan-schouder met PvdA te staan voor een herstelpakket.

Digitaal programmeren en de impact van dataproductieIn de eerste maanden van de coronacrisis hebben culturele instellingen en musea hun bezoekerservaring noodgedwongen naar online omgevingen verplaatst: van virtuele rondleidingen, podcasts en videoformats, tot Zoom-workshops en participatieve projecten via sociale media. Wat begon als een ‘tijdelijke oplossing’ voor het compenseren van de ontbrekende fysieke ervaring, ontwikkelde zich over de maanden tot het testen en bestendigen van werkelijk ‘nieuwe’ formats. Het is van belang te noemen dat lang niet alle instellingen over de middelen beschikten om online programma’s te ontwikkelen. Daarnaast werd er iets interessants zichtbaar, namelijk dat cultuur-producerende netwerken die op informele wijze georganiseerd zijn, zónder de ‘last’ van een fysiek gebouw en met vergevorderde skills in het bespelen van het digitale domein, ineens een streepje voor hadden. Hoe dan ook biedt online programmeren een kans om nieuwe en zelfs onvoorziene publieken aan te spreken.

15/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Kickstart CultuurfondsDe BankGiro Loterij en een groot aantal private fondsen gaan samen de culturele sector ondersteuning geven voor theaterproducties, tentoonstellingen en concerten in de 1,5-metersamenleving. Hiervoor is ruim € 16 miljoen bijeengebracht in het nieuw opgerichte - en tijdelijke - Kickstart Cultuurfonds. De bijdrage van Kickstart Cultuurfonds is bestemd voor organisaties die geen gebruik kunnen maken van het extra overheidspakket van € 300 miljoen voor de cultuursector. Kickstart Cultuurfonds gaat de culturele sector helpen zich aan te passen aan de nieuwe omstandigheden én vooral creatief en productief te blijven voor een zo groot mogelijk publiek. Met de extra steun kunnen theaters en musea hun gebouwen coronaproof maken en voorstellingen en tentoonstellingen programmeren die in het ‘nieuwe normaal’ niet rendabel genoeg zouden zijn.

Pictoright SteunfondsOm de creatieve sector tijdens de coronacrisis direct te kunnen ondersteunen, keert Pictoright een eenmalige bescheiden bijdrage voor productiekosten uit aan haar individueel aangeslotenen en is er eenmalig € 350.000 beschikbaar gesteld door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Het bedrag van OCW wordt ingezet voor diverse projecten binnen het beroepsveld van de door Pictoright vertegenwoordigde disciplines, te weten ontwerp & illustratie, fotografie en beeldende kunst. Het Steunfonds is vooral gericht op het (extra) ondersteunen van activiteiten, initiatieven en projecten die de productie binnen het beroepsveld van visuele makers in Nederland (illustratoren, beeldend kunstenaars, grafisch ontwerpers, fotografen, architecten en andere beeldmakers) en de infrastructuur van de disciplines versterken en stimuleren. Ook projecten met de focus op verdienpotentieel en verdienmodellen kunnen voor ondersteuning

in aanmerking komen. Projecten dienen (indirect) van belang te zijn voor een brede en/of grote groep visuele makers.

FieldlabsDe Nederlandse evenementensector is gestart met het opzetten van een ‘fieldlab-programma’ om bij te dragen aan een eventuele versoepeling van de maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus. Het programma is een initiatief van de gehele sector, van zakelijke tot publieksevenementen en van cultuur tot sport. Zij zijn verenigd in het EventPlatform en de Alliantie van Evenementenbouwers. Het betreft diverse onderwerpen zoals luchtkwaliteit, consumentengedrag, vervoer, bezoekersaantallen per m2, enzovoort.De onderzoeken zijn bedoeld om mogelijkheden te vinden om op een rendabele manier, binnen de beperkingen door het coronavirus, evenementen te kunnen organiseren. Binnen de sector dreigen namelijk veel organisaties om te vallen en banen verloren te gaan.

Gevolgen coronavirus voor kunsteducatie en actieve cultuurparticipatieDe gevolgen van het coronavirus voor de culturele sector zijn enorm. Zeker ook voor kunstdocenten, artistiek begeleiders, ondernemingen, verenigingen en andere organisaties en instellingen die actief zijn in het veld van cultuureducatie en cultuurparticipatie. Dat blijkt uit onderzoek van LKCA, Huis voor de Kunsten Limburg, Koornetwerk Nederland en KNMO. Hieronder grafisch de financiële schade die door deze sector is geleden volgens het onderzoek van LKCA. Tevens is aangegeven in hoeverre deze sector steun heeft ontvangen vanuit de landelijke regelingen. Overigens geeft het onderzoek ook aan welke andere niet-financiële schade is geleden.

16/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Kunsteducatie-instellingen

Kunstdocenten/artistiek begeleiders

Verenigingen

30%

10%

20%

40%

50%

60%

%

Schade Geen schade Onbekend

NOW TOGS TOZO 1 TOZO 2

Financiële schade kunstprofessionals Ontvangen landelijke steunFinanciële schade kunstprofessionalsFinanciële schade verenigingen

32%42%Gem.

€ 3.576,-Gem.

€ 4.793,-Gem.

€ 29.904,-

69% 76%19% 21%3%

12%

26%

Kunsteducatie-instellingen

Kunstdocenten/artistiek begeleiders

Verenigingen

30%

10%

20%

40%

50%

60%

%

Schade Geen schade Onbekend

NOW TOGS TOZO 1 TOZO 2

Financiële schade kunstprofessionals Ontvangen landelijke steunFinanciële schade kunstprofessionalsFinanciële schade verenigingen

32%42%Gem.

€ 3.576,-Gem.

€ 4.793,-Gem.

€ 29.904,-

69% 76%19% 21%3%

12%

26%

Kunsteducatie-instellingen

Kunstdocenten/artistiek begeleiders

Verenigingen

30%

10%

20%

40%

50%

60%

%

Schade Geen schade Onbekend

NOW TOGS TOZO 1 TOZO 2

Financiële schade kunstprofessionals Ontvangen landelijke steunFinanciële schade kunstprofessionalsFinanciële schade verenigingen

32%42%Gem.

€ 3.576,-Gem.

€ 4.793,-Gem.

€ 29.904,-

69% 76%19% 21%3%

12%

26%

Bron: LKCA

17/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Monitor Bezoekersdrukte onlineSinds 29 juni 2020 staat de ‘Monitor Bezoekersdrukte’ online, ontwikkeld door Toerisme Veluwe Arnhem Nijmegen (TVAN) in opdracht van provincie Gelderland. Verschillende leden van de coöperatie hebben zich al aangemeld als ‘expertmeter’. Lokale experts (culturele instellingen, attracties, horeca en dergelijke) geven 3 keer per dag in een app aan of het druk, matig druk of rustig is. Deze gegevens worden zichtbaar gemaakt op een inzichtelijk kaartje voor Gelderland. In één oogopslag wordt daarmee voor bewoners en bezoekers helder waar het druk en waar het rustig is. Daarnaast biedt de monitor ook alternatieven voor de drukke plekken: waar je beter wél heen kunt gaan. Dat biedt mooie kansen voor musea en opengestelde erfgoedorganisaties.

Succesvolle wervingsactie ErfgoedvrijwilligersMidden mei deed de website Erfgoedvrijwilliger.nl een oproep aan het brede publiek om zich te melden als vrijwilliger voor musea in Gelderland. Met de actie wilde Erfgoedvrijwilliger.nl een steentje bijdragen aan het heropenen van Gelderse musea. Dankzij de vele reacties zijn onder andere het Jan van Riebeeckhuis, Nederlands Openluchtmuseum,

Museumboerderij Den Tip, de Gebroeders van Lymborch, Musea Zutphen, Museum Veluwezoom, Kasteel Middachten en het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis de afgelopen 2 maanden aan nieuwe vrijwilligers geholpen.

Vervolgonderzoek: gevolgen coronamaatregelenEind maart 2020 inventariseerde Erfgoed Gelderland de gevolgen van de coronamaatregelen middels een enquête onder de leden van de coöperatie. Met name instellingen die van publieksinkomsten afhankelijk zijn, bleken zwaar getroffen. Nu de eerste golf voorbij lijkt en publieks-instellingen langzaam weer opengaan, heeft Erfgoed Gelderland een vervolg gegeven aan de eerdere enquête. Samen met de provincie willen ze de gevolgen van de maatregelen periodiek in kaart brengen, met als doel adequaat te kunnen inspelen op landelijke ontwikkelingen. In de 2e enquête werden musea en opengestelde erfgoedinstellingen gevraagd naar de situatie op dit moment. Na de zomer volgt opnieuw een vragenlijst, zodat de veranderingen over een langere periode inzichtelijk worden.

18/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

3.2 Recreatie en toerisme

Gelderland vakantieprovincie• Gelderland: binnenlandse vakantieprovincie nummer 1 in

Nederland;• De Gelderse toeristische sector, goed voor 67.900 banen,

wordt hard geraakt en staat door het virus zo goed als stil;• De sector is voor een fors deel afhankelijk van de periode

april tot en met oktober;• Voor het Gelders verblijfstoerisme geldt: - 74% van de internationale gasten en 78% van de

internationale overnachtingen vallen in de periode april t/m oktober (2019);

- 70% van de binnenlandse gasten en 79% van de binnenlandse overnachtingen vallen in de periode april t/m oktober (2019);

- Dat is meer dan het landelijke gemiddelde; - Binnen deze periode zijn april en mei belangrijke maanden.

NBTC-monitor impact COVID-19 NBTC monitort relevante indicatoren die ons inzicht kunnen geven in het effect van de coronacrisis op het gedrag van bezoekers. Denk daarbij aan het zoek- en boekgedrag, maar ook het sentiment onder potentiële reizigers.

Situatie andere landenIn hoeverre heeft de coronacrisis invloed op het reisgedrag? Willen mensen nog wel reizen en zo ja, hoe en waar wil men dan naartoe? Op 2 juli 2020 presenteerden NBTC en Royal Schiphol Group de resultaten van de 2e meting van de Vakantiemonitor: een serie metingen naar het reisgedrag van toeristen uit Nederland en kernmarkten België, Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en China. De eerste resultaten uit de Vakantiemonitor van eind mei lieten zien dat 60% van

de inwoners vakantieplannen heeft dit jaar. In hoeverre zijn de vakantieplannen veranderd sinds het openstellen van veel grenzen? Bekijk het persbericht wat begin juli met de media is gedeeld. Uitvoeringsagenda Toerisme & Recreatie overbrugging Provincie Gelderland heeft een uitvoeringsagenda opgesteld en beschrijft de bijdrage van de provincie aan een bloeiend en verantwoord toerisme in Gelderland. In deze uitvoerings-agenda is ook aandacht voor de extra acties in het kader van COVID-19. Samen met de partners wordt de komende periode gewerkt aan de uitwerking van de punten uit de vastgestelde uitvoeringsagenda.

Lancering Druktemeter / heatmap Provincie Gelderland gaf Bureau Toerisme Veluwe Arnhem Nijmegen de opdracht een proef digitale druktemeter te realiseren. Van 29 juni tot 15 september 2020 geeft de druktemeter aan hoe druk het ongeveer is op Gelderse toeristische locaties. Op 29 juni is het digitale hulpmiddel door Gelders gedeputeerde van Toerisme, Peter van ’t Hoog, en in het bijzijn van onder andere de burgemeester van Arnhem, Ahmed Marcouch, gelanceerd.

ZwolleZwolle

DeventerDeventer

ZutphenZutphen

DoetinchemDoetinchem

ApeldoornApeldoorn

ArnhemArnhem

NijmegenNijmegen

Bron: Toerismevan.nl

19/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Impact van het COVID-19-virus op het sociale welzijn van Gelderlanders: 4e peilingIn de 4e peiling van het Gelderse onderzoek (zie hoofdstuk 1) zijn Gelderlanders ook bevraagd op hun vakantieplannen. Gelderlanders zullen deze zomer een stuk dichterbij huis blijven. Een groot deel van de Gelderlanders (44%) is deze zomer niet van plan om op vakantie te gaan, terwijl 3 op de 10 Gelderlanders in Nederland op vakantie gaat. Op dit moment heeft slechts iets minder dan een kwart het plan om naar het buitenland te trekken deze zomer. Meer dan de helft (57%) van de Gelderlanders zegt dat zijn/haar vakantieplannen voor deze zomer door de corona-uitbraak gewijzigd zijn. Van diegenen die door de corona-uitbraak hun plannen gewijzigd hebben, zou een klein deel (13%) – als er geen sprake van corona was - in Nederland op vakantie gegaan zijn, 1 op de 10 zou naar Duitsland gegaan zijn, maar veruit de grootste groep (67%) zou naar een land elders in Europa gegaan zijn. Daarnaast zegt iets minder dan 2 op de 10 naar een land buiten Europa gegaan te zijn als er geen corona was uitgebroken. Gelderlanders die deze zomer niet op vakantie gaan geven als belangrijkste redenen op ‘Liever buiten het hoogseizoen’ te gaan of hebben ‘zorgen om met het coronavirus besmet te worden’. De angst voor besmetting werkt dus ook flink door in de vakantieplannen van Gelderlanders.

Bent u van plan om deze zomer op vakantie te gaan? (Meerdere antwoorden mogelijk)

Nee, ik ga deze zomer niet op vakantie

Ik ga naar een land elders binnen Europa

0,8%

Ik ga op vakantie in Duitsland 5,2%

Ik ga naar een land buiten Europa

16,9%

Ik weet het (nog) niet 16,5%

Ik ga op vakantie in Gelderland 3,7%

Ik ga elders in Nederland op vakantie 25,1%

44,4%

Bron: onderzoek Kieskompas in Gelderland (19 - 25 juni 2020)

20/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Toerismetop 2020 De 3e Toerismetop stond dit jaar gepland op 28 september 2020 in Winterswijk. Gezien de huidige situatie is besloten de live-variant te verplaatsen naar 2021. Wel zal er 28 september een digitale Toerisme Top worden gehouden.

Update uit de sector: horeca en attractiesNa de versoepeling van 1 juli 2020 blijkt het draagvlak voor alle RIVM-maatregelen kleiner te worden onder de bezoekers en is er in de praktijk veel onduidelijkheid over de verscheidenheid aan protocollen en handhaving hierop. Aangezien de 1,5-metermaatregel onverminderd van kracht blijft, is er van een rendabele exploitatie van bedrijven geen sprake. Ondernemers geven aan ook de zomer maar op gemiddeld 30-40% van capaciteit te kunnen ondernemen. Een attractie kan veelal kleinere bezoekersaantallen accepteren.Een en ander hangt natuurlijk af van het bedrijfstype, bedrijfsomgeving, oppervlakte, terrasmogelijkheden enzovoort. De weersomstandigheden en de beperkende maatregelen op het terras (zijschotten moeten verwijderd worden bijvoorbeeld) bieden ook niet veelextra mogelijkheden.

Steunmaatregelen getroffen sectoren:Seizoenbedrijven, starters, attracties en evenementenbedrijven hebben het extra zwaar. Zij zijn veelal een kortere periode geopend en/of komen niet voor bepaalde

Rijksmaatregelen in aanmerking. De uitwerking van NOW 2 is nog steeds niet volledig bekend. De TVL kan vanaf 1 juli 2020 worden aangevraagd. Via de site van de RVO is meer informatie te vinden over de Rijksmaatregelen.

Verwachting verblijfstoerisme in Nederland in 2020• Vakanties binnen Europa zijn vanaf 15 juni weer

toegestaan.• Door de coronacrisis verwacht het NBTC dit jaar bijna

12 miljoen minder buitenlandse toeristen te ontvangen in Nederland.

• Een daling van circa 60% ten opzichte van 2019.• Naar verwachting gaan dit jaar ook 50% minder

Nederlanders op vakantie in eigen land, dat zijn er 12,5 miljoen.

• In totaal komen naar verwachting dus 24,5 miljoen minder toeristen uit binnen- en buitenland als gevolg van de coronacrisis.

Een groot deel (bijna de helft) van de Gelderlanders geeft aan deze zomer niet op vakantie te gaan. Een belangrijke reden om niet op vakantie te gaan is omdat men liever buiten het hoogseizoen op vakantie gaat. Maar ook de angst voor besmetting met het coronavirus is een hele belangrijke reden waarom Gelderlanders niet op vakantie gaan deze zomer. +- 50% van de Gelderlanders geeft aan in Gelderland, Nederland, Duitsland of Europa op vakantie te gaan. Er gaat slechts een heel klein deel op vakantie buiten Europa.

21/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

3.3 Agrarische sector

Het Gleders Kennisnetwerk Voedsel is druk bezig met de gevolgen van de COVID-19-crisis. We zijn aangesloten bij de landelijke campagne Support Your Locals. Want we vinden dat we juist in deze tijd lokale voedselproducenten moeten (onder)steunen. Dit doen wij samen met onze netwerkpartners. Een mooi voorbeeld is de kersen drive-in van kersenteler Rob Janssen uit Deest.

Tijdens de coronacrisis zijn er veel nieuwe korteketeninitiatieven ontstaan en zijn bestaande korteketeninitiatieven vaak hard gegroeid. De Taskforce Korte Keten wil er voor deze initiatieven en ondernemers zijn door hen te verbinden en te ondersteunen bij hun vragen en kennisbehoefte. Ze willen ervoor zorgen dat de huidige ontwikkelingen niet slechts een hype zijn, maar bestendigd worden. Op de website van de Taskforce Korte Keten is een Ondernemersdesk ingericht, welke stap voor stap verder wordt uitgebreid.

Op meerdere nertsenhouderijen (voornamelijk in Noord-Brabant) is het coronavirus aangetroffen. De nertsenhouderij staat de laatste jaren onder grote druk. Uiterlijk 1 januari 2024 moeten alle nertsenhouderijen gesloten zijn. Ter aanvulling van een bestaande regeling werkt het Rijk aan een extra regeling voor nertsenhouders die eerder hun bedrijf willen beëindigen.

22/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

4. Gelderland werkt aan een gezonde, veilige, schone en welvarende samenleving

We werken mee aan een samenleving waarin we ‘omzien naar elkaar’; Nieuw Noaberschap. Juist in deze tijd is dat ontzettend belangrijk. In dit hoofdstuk komen onderwerpen als leefbaarheid, sociale cohesie, sport en wonen aan de orde.

23/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

4.1 Retail, binnensteden en dorpskernen

ING: Pin-omzet laat plussen en minnen zien Het totaal aantal transacties lag in de week tot en met dinsdag 30 juni 2020 vanwege corona 12% lager dan in dezelfde periode een jaar eerder. De totale waarde van de pinbetalingen (pinomzet) was bijna gelijk (-2%) aan een jaar eerder. Inmiddels is er sprake van herstel. Op het dieptepunt lag de pinomzet ruim 30% lager dan een jaar eerder. De pinomzet in de categorieën vrijetijdsbesteding buitenshuis en vervoer ligt vanwege corona nog lager dan een jaar eerder. In de rest van de categorieën zien we steeds meer plussen.

Waar vinden meer of minder pinbetalingen plaats?Pinbetalingen in de week t/m/ dinsdag 30 juni, verandering t.o.v. jaar eerder, gecorrigeerd voor trend.

Bron: ING

Soort pinlocatie Aantal Omzet

Totaal alle locaties -12% -2%

Levensbehoeften -3% +12%Supermarkten -5% +13%Overige voedingswinkels (incl. tabakswinkels) +5% +22%Welzijn (drogisterijen, apotheken, etc.) -14% -8%Uiterlijk -11% -12%Kleding, schoenen, accessoires, sieraden -9% -12%Persoonlijke verzorging -17% -10%Vrijetijd (spullen) -10% +6%Speelgoedwinkels +44% +57%Boeken & muziek -19% -4%Sport- en fietsenwinkels -7% +1%Elektronicawinkels -3% +11%Wonen +19% +23%Bouwmarkten en tuincentra +26% +27%Woon- en interieurwinkels +1% +18%Overige non-food winkels (o.a. warenhuizen) -12% -3%Vrijetijdsbesteding buitenshuis -33% -23%Cafés & restaurants -28% -14%Recreatie & cultuur -57% -51%Vervoer -16% -14%Tankstations & parking -9% -11%Openbaar vervoer -50% -45%

24/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

4.2 Bouw en wonen

Ontwikkeling woningprijzen Nederland en Gelderland

100

70

130

Woningprijzen*

20102009 20122011 2013 2014 2015 20162008 2017 2018 2019 2020

GelderlandNederland

Bron: Kadaster

Ontwikkeling aantal verkochte woningen Nederland en Gelderland

100

70

130

40

160

Woningverkoop*

20102009 20122011 2013 2014 2015 20162008 2017 2018 2019 2020

GelderlandNederland

Bron: Kadaster

25/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

5. De Gelderse economie is robuust, toekomstbestendig en verbonden

Een sterke Gelderse economie is cruciaal voor de werkgelegenheid en leefbaarheid van nu en voor de toekomst in Gelderland. Het COVID-19-virus heeft een grote impact op

de Gelderse economie. In dit hoofdstuk brengen we de economische impact van de crisis op Gelderland op verschillende onderdelen in kaart, waarbij ook aandacht is voor mobiliteit.

26/52 COVID-19 monitor GelderlandInhoud

5.1 Economische impact

Bron: Lisa

Ontwikkeling nieuwe bedrijven Gelderland

Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec

Ves

tigi

nge

n

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2200

2000

2400

2600

2019

2019

2019

2019

2019

2019

2019

2019

2019

2019

2019

2019

Januari Februari

Ves

tigi

nge

n

Maart April

500

2020 2020 2020 2020

1000

1500

2000

2500

3000

2019 2020

27/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Ontwikkeling gestopte bedrijven Gelderland

Bron: Lisa

Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec

Ves

tigi

nge

n

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

16001800

2200

2000

24002600

2800

2019

2019

2019

2019

2019

2019

2019

2019

2019

2019

2019

2019 2020

0200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000

2200

2400

2600

2800

3000

2020 2020 2020V

esti

gin

gen

2019 2020Januari Februari Maart April

28/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Ontwikkeling bedrijven (saldo) Gelderland

Januari Februari Maart April

2020 2020 2020 2020-200

0

150

200

250

300

350

400

450

500

550

Ves

tigi

nge

n

• Aantal nieuwe bedrijven neemt af• Aantal gestopte bedrijven neemt ook nog af• Per saldo lagere groei van aantal bedrijven• Aantal faillissementen is nog laag (maandelijks ca. 250 in Nederland)

Bron: Lisa

29/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Ontwikkeling aantal faillissementen Nederland en Gelderland

Faillissementen

0

100

200

300

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

Gelderland NederlandBron: CBS

30/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Ontwikkeling producentenvertrouwen Nederland en Gelderland

Economisch klimaat bedrijvenSaldo van positieve en negatieve antwoorden (uitgedrukt in %) kwartaalcijfers

-60

-40

-20

20

40

60

0

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

Gelderland Nederland

Bron: CBS

31/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Ontwikkeling consumentenvertrouwen Nederland en Gelderland

ConsumentenvertrouwenSaldo van positieve en negatieve antwoorden (uitgedrukt in %) kwartaalcijfers

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

Gelderland Nederland

Bron: CBS

32/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Corona in cijfers CBSCBS heeft een overzicht gepubliceerd met de landelijke gevolgen voor verschillende domeinen (onder andere mobiliteit, medisch, sociaal en economisch). Opvallende zaken op economisch gebied:• vooral jongeren verliezen betaald werk• afzetprijzen in de industrie flink gedaald• grootste groei van de omzet in 14 jaar tijd voor de detailhandel in mei• ontwikkelingen voor vele sectoren in beeld gebracht• producentenvertrouwen vanaf mei weer aan het stijgen en minder negatief• ook de consumenten zijn wat minder somber gesteld

Verwachtingen ondernemers tijdens de coronacrisis (CBS)• Percentage ondernemers dat verwacht dat hun bedrijf nog minimaal een

jaar bestaat is toegenomen in juni.• In bijna alle sectoren verwacht meer dan de helft van de bedrijven nog

minimaal een jaar te bestaan.• Meeste vertrouwen in onroerend goed en detailhandel.• Hoogste groei binnen de zakelijke dienstverlening in de reisbranche.• Bedrijven in de horeca, cultuur, sport en recreatie zijn het meest

pessimistisch, maar ook daar groeit het vertrouwen.

33/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Bron: CBS

CBS: ondernemers in consumentgerichte branches positieverIn juni 2020 waren er voor de 2e maand op rij minder ondernemers in de op consumenten gerichte branches pessimistisch over de verwachte omzet, personeelssterkte en het economisch klimaat dan een maand eerder. Ten opzichte van april en mei zijn de omzetverwachtingen van ondernemers in de op consumenten gerichte branches verbeterd. In de detailhandel en de overige persoonlijke dienstverlening is in juni het aantal positief gestemde ondernemers zelfs weer groter dan het aantal negatief gestemde ondernemers. Toch waren er in de meeste consumentgerichte branches nog altijd meer ondernemers die in de komende 3 maanden minder omzet verwachten dan ondernemers die meer omzet verwachten.

Verwachting omzet in de komende drie maanden

-100 -75 -50 -25 0 25 50

Logiesverstrekking

Overige persoonlijkedienstverlening

Detailhandel

Cultuur, sport en recreatie

Restaurants en cafés

saldo % positieve en % negatieve antwoorden

Reisbureaus,reisorganisatie en -info

Autohandel en -reparatie

Juni 2020 Mei 2020 April 2020

34/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

ABN: de Nederlandse economie na de lockdown Tijdens de lockdown kwam zo’n 20% van de Nederlandse economie tot stilstand. Na heropening in juni 2020 veert de economische activiteit op, maar de economische activiteit wordt beperkt door maatregelen en negatief sentiment. In juni lagen de totale consumentenbestedingen nog steeds 10% lager dan vorig jaar. Van ‘inhaalgroei’ is geen sprake en daarmee lijkt het V-vormige herstel, met een snelle terugkeer van de economische groei van voor de coronacrisis, van tafel. Pas eind 2022 zal de Nederlandse economie herstellen naar het niveau van eind 2019.

Bbp pas eind 2022 terug op pre-corona-niveua

07

150

155160

165

170

175

180185

190195

08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

Mij

lard

Bbp-niveau, miljarden EUR, constante prijzen 2010; gecorrigeerd voor seizoen en kalenderdagen

Bron: ABN

5.2 Arbeidsmarkt en werkgelegenheid

UWV verwacht ruim 100.000 extra WW-uitkeringen en hogere WW-lasten

Het aantal WW-uitkeringen zal de komende 18 maanden met 106.000 toenemen ten opzichte van eind 2019, zo laat het UWV weten. Dit zorgt samen met de introductie van nieuwe regelingen voor hogere kosten bij het UWV.

In de gepubliceerde Juninota meldt het UWV dat het aantal WW-uitkeringen met 84.000 zal stijgen dit jaar. Daarmee komt het verwachte totaal voor eind 2020 uit op 306.500. Hiermee stijgen de WW-lasten tot € 4,8 miljard, een toename van € 1,2 miljard vergeleken met eind 2019.

In 2021 komen daar naar verwachting nog eens 22.000 nieuwe uitkeringen bovenop, wat vooralsnog zal resulteren in WW-lasten van € 5,4 miljard. Het UWV baseert zich hierbij op de berekeningen van het Centraal Planbureau voor de werkgelegenheid. Vanwege de huidige onzekerheid op de arbeidsmarkt waarschuwt het UWV dat de WW-lasten in 2021 mogelijk € 2,2 miljard hoger uit zullen vallen.

Vanwege de invoering van regelingen als de tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW) en de Compensatie transitievergoeding zijn de lasten van het UWV verdubbeld, aldus Nathalie van Berkel, lid van de raad van bestuur.

“Aan uitkeringen verwachten we dit jaar € 21,8 miljard uit te geven. Dit is € 1,9 miljard meer dan vorig jaar. Daarnaast keren we meer uit vanwege nieuwe regelingen. De compensatieregeling transitievergoeding, maar vooral de NOW komt hier dit jaar met circa € 20 miljard aan lasten nog bovenop”, aldus Van Berkel.

35/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Ontwikkeling producentenvertrouwen Nederland en Gelderland

Bron: CBS

Werkloosheidspercentage

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 20200

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Gelderland Nederland

36/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Aantal nieuwe WW aanvragen per maand en arbeidsmarktregio• Sinds maart neemt het aantal nieuwe WW aanvragen sterker

toe in Gelderland en Nederland• UWV registreerde in mei bijna 3.900 nieuwe aanvragen voor

WW in Gelderland; dat zijn er duidelijk minder dan de maand ervoor.

• Na de sterke piek in april neemt de instroom af.• De relatieve ontwikkeling t.o.v. voorgaande maand komt in

Gelderland en Nederland vrijwel overeen in mei.

RegioAantal nieuwe WW aanvragen,

februari t/m mei 2020

februari maart april mei

Stedendriehoek en Noordwest Veluwe 941 1.305 2.320 1.206

FoodValley 350 438 895 471

Middel-Gelderland 617 773 1.464 925

Rijk van Nijmegen 456 579 1.193 697

Achterhoek 359 480 905 476

Rivierenland 295 318 698 448

Gelderland 2.735 3.477 6.769 3.879

Nederland 26.561 37.799 73.666 42.007

Ontwikkeling aantal nieuwe WW aanvragen cumulatief per arbeidsmarktregio• De relatieve toename van het aantal nieuwe aanvragen voor

WW in Gelderland is cumulatief in de periode maart t/m mei het hoogst in de Stedendriehoek en Noordwest Veluwe en in de Achterhoek; deze toename bevindt zich rondom het gemiddelde van Nederland.

• In de regio FoodValley en het Rivierenland is de toename relatief het laagst t.o.v. de identieke periode vorige jaar.

Procentuele ontwikkeling nieuwe WW aanvragen per arbeidsmarktregio van Gelderland, Gelderland en Nederland, cumulatief maart t/m mei 2020 t.o.v. maart t/m mei 2019

Bronnen: UWV

Sted

endr

. en

NW

. Vel

uwe

Food

Val

ley

Mid

den

-Gel

derl

and

Rij

k va

n N

ijm

egen

Ach

terh

oek

Riv

iere

nla

nd

Gel

derl

and

Ned

erla

nd

proc

entu

ele

mut

atie

0,0

20,0

40,0

100,0

80,0

60,0

120,0

100,0

69,9

82,588,2

98,8

70,0

87,5

101,4

37/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Het UWV brengt met hun inventarisatie van acute personeelstekorten en overschotten in beeld wat de COVID-19-maatregelen betekenen voor de arbeidsmarkt. In welke sectoren is sprake van grote drukte, extra vacatures of personeelstekorten? In welke sectoren kunnen mensen vanwege de maatregelen nog steeds minder werken?

Meeste sectoren weer opgestart, maar problemen nog niet verdwenenMet de versoepelingen van de maatregelen sinds mei 2020 konden verschillende sectoren die stillagen weer (deels) opstarten,vaak met de nodige aanpassingen. Zo is de horeca voor een groot deel weer open, gaan kinderen naar school, worden vakanties voor deze zomer geboekt en hebben winkels hun deuren weer geopend. Dit levert indirect ook wat meer werk op voor bijvoorbeeld leveranciers, groothandelaren,

beveiligers en schoonmakers. Ondanks de versoepelingen die tot nu toe zijn doorgevoerd, ondervinden veel bedrijven nog steeds omzetverlies en is de personeelsbehoefte nog niet op het oude niveau. Veel bedrijven hebben gebruik gemaakt van de NOW-regeling, waardoor personeel behouden kon blijven. Desondanks zag UWV het aantal WW-uitkeringen in april en mei oplopen, met name vanuit de uitzendbranche, horeca, (nonfood)-detailhandel, schoonmaak en cultuursector. Dat zijn ook de sectoren waar het werkgelegenheidsverlies volgens een impactanalyse van UWV groot zal zijn. De op 24 juni aangekondigde versoepelingen bieden voor een deel van de bedrijven verlichting. Sectoren als de bouw en industrie verwachten dat de problemen na de zomer nog kunnen toenemen vanwege de verwachte economische recessie.

Personeelstekort/(extra) drukte

In de open teelt is het nu oogstseizoen van onder andere groente en fruit. Ook de glastuinbouw(zowel groente, fruit als sierteelt) kent piekperiodes, maar hier is de oogsttijd over een langere periode uitgesmeerd.

Nu de coronamaatregelen versoepeld worden, kunnen arbeidsmigranten uit Oost Europa weer makkelijker in Nederland aan het werk. Hierdoor worden in zowel de open teelt als in de glastuinbouw geen grote personeelstekorten meer verwacht.

Inde hoveniers-en groensector gaat het werk onverminderd door. Er zijn nog steeds tekorten aan hoveniers.

Land- en tuinbouw

Overschot/minder werk

De sierteelt werd aanvankelijk hard getroffen door vraaguitval, met name vanuit het buitenland. In Nederland bleven de tuincentra echter open. Zij trekken veel klanten. Op dit moment komen zowel de sierteelt als de bloemen-en plantenhandel weer wat op gang.

In sommige delen van de voedingstuinbouwen dierhouderij is de omzet weggevallen, doordat afnemers in zwaar weer zitten (o.a. de horeca) of de export stilvalt. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om de aspergeteelt, frietaardappelteelt en de vleeskalverhouderij. Nu de coronamaatregelen in Nederland en in grote delen van Europa versoepeld worden trekt de vraag weer aan, al is dit nog lang niet op het niveau van voor de crisis.

Verbinding/initiatieven/platforms

Er zijn vele initiatieven. UWV zet de dienstverlening in voor het onafhankelijke platform www.werkenindelandentuinbouw.nl, (ondersteund door LTO Nederland).

Werkgevers-Servicepunten zijn betrokken bij werving van werkzoekenden die willen bijspringen in de huidige situatie.

Er is een extra steunpakket afgesproken om ondernemers in de hiernaast genoemde branches financieel te ondersteunen. De aanvraagperiode liep tot 18 juni 2020.

38/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Detailhandel

Personeelstekort/(extra) drukte

In supermarkten was het aan het begin van coronacrisis extreem druk met bevoorraden. Inmiddels is de situatie weer redelijk terug naar normaal. Er is vooralsnog voldoende personeelsaanbod om het werk gedaan te krijgen. Mogelijk daalt het aanbod van studenten zodra het studiejaar per 1 september weer van start gaat. Boodschappen worden steeds meer online gedaan, er is extra vraag naar bezorgers.

Bouwmarkten blijven nog steeds goed draaien. Personeel heeft het druk, maar van een tekort is geen sprake.

Andere verkopers op het gebied van wonen en interieur zijn wel nog steeds schaars, zoals verkopers van keukens en badkamers, net als verkopers van elektronica. Ook monteurs en bezorgers zijn voor dit soort winkels moeilijk te vinden.

Overschot/minder werk

Vooral de non-food is flink geraakt de afgelopen maanden. Veel fysieke winkels gingen dicht, maar inmiddels zijn de meeste wel weer open met inachtneming van de regels van RIVM. Al met al heeft de non-food nog steeds te maken met flinke omzetverliezen. De grootste pijn zit in de fashion(kleding en schoenen). Ook sommige grotere warenhuizen en winkels voor huishoudelijke artikelen ervaren omzetproblemen. De corona-maatregelen hebben de situatie van veel winkels in het middensegment verder verslechterd, terwijl die al te maken hadden met concurrentie van lowbudgetwinkels en onlineverkopen.

In tankstations was het vóór de coronacrisis nog lastig om personeel te vinden. Dit is in korte tijd omgeslagen omdat het gebruik van de auto flink is gedaald. De verwachting van veel ondernemers is dat het personeelsbestand de komende tijd zal dalen.

Verbinding/initiatieven/platforms

Vanuit supermarkten komt het signaal dat er veel geschoven is met medewerkers van verschillende locaties. Locaties die minder draaiden (gemakswinkels, locaties op stations of luchthavens), ‘verplaatsten’ hun personeel naar reguliere vestigingen.

Horeca en recreatie

Personeelstekort/(extra) drukte Overschot/minder werk

Cafés/restaurants: Sinds 1 juni max. 30 gasten binnen, voor terrassen gelden specifieke regels. Een deel is niet opengegaan (niet rendabel, te beperkte capaciteit). Eerste signalen zijn dat de omzet nog steeds minder is dan voorheen. Veel tijdelijke contracten zijn niet verlengd. Koks worden wel vaker behouden. Na 1 juli versoepeling: geen maximum aantal gasten binnen meer bij reservering en gezondheidscheck. 1,5 meter is leidend. Met name voor grotere zaken biedt dit perspectieven. Hotels en vakantieparken: Trekt weer aan. Hotels in steden draaien minder goed.Cateringbedrijven: Veel minder vraag omdat er veel thuisgewerkt wordt, omzetverlies is groot. Branche verwacht structurele krimp.Reisbranche: Sinds 15 juni is reizen naar veel Europese landen weer mogelijk, maar de branche verwacht krimp. Tijdelijke contracten worden niet verlengd, maar er vallen ook gedwongen ontslagen.gedaald. De verwachting van veel ondernemers is dat het personeelsbestand de komende tijd zal dalen.

Verbinding/initiatieven/platforms

De branche biedt horecamedewerkers die thuiszitten e-learningmodules aan. Tot 1 juni waren die gratis. Sinds 1 juni wordt een (kleine) vergoeding gevraagd.

39/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Industrie

Personeelstekort/(extra) drukte

De industriële productie is gedaald. Tegelijkertijd is het beeld divers. In bepaalde segmenten is er nog steeds voldoende of veel werk (voedingsmiddelen, medische producten, toeleveranciers daarvan).

In de metaal-en technologische industrie heeft het ene bedrijf te maken met vraaguitval; in het andere bedrijf houden personeelstekorten aan. Dan gaat het bijvoorbeeld om direct inzetbare monteurs en verspaners.

Overschot/minder werk

Volgens CBS lag de productie van de industrie in april 11% lager dan een jaar eerder. Dit is de grootste daling sinds 2009. De sterkste afname was in de transport-middelenindustrie. Grote internationaal opererende bedrijven (en hun toeleveranciers) lagen enige tijd stil. Alleen in de machine-en farmaceutische industrie was geen daling.

Brancheverenigingen in de metaal verwachten het dieptepunt van de crisis in het derde kwartaal. Vooral kleine en middelgrote bedrijven worden door de teruglopende vraag getroffen. Er wordt vooral afscheid genomen van flexibel personeel.

Verbinding/initiatieven/platforms

Scholingsadviesbureau OOM biedt e-learnings aan voor medewerkers in mkb-metaal. Daarnaast biedt OOM extra subsidie aan bedrijven met bbl-leerlingen. Ook in de technologische industrie kunnen bedrijven voor het schooljaar 20-21 extra subsidie krijgen voor bbl-leerlingen.

Ook is hete-learningplatform oZone uitgebreid met nieuwe modules en opengesteld voor individuele medewerkers.

Culturele en creatievesector, sport en evenementen

Personeelstekort/(extra) drukte Overschot/minder werk

De maatregelen worden geleidelijk versoepeld, met in achtneming van de 1,5 meter afstand, verplichte reservering en een checkgesprek. Sinds 1 juni mogen bioscopen, theaters en concertzalen maximaal 30 bezoekers ontvangen, vanaf 1 juli wordt dit maximum losgelaten (andere regels niet). Ook musea, bibliotheken en zwembaden mogen (aangepast) open.

Tot 1 juli zijn sportscholen en fitnessclubs gesloten en sport-wedstrijdenverboden. Na 1 juli onder voorwaarden. Enkele betaald voetbalorganisaties hebben ontslagen aangekondigd. Evenementen zijn stilgezet. Na 1 juli kunnen weer vergunningen worden aangevraagd. Gemeenten beoordelen of activiteiten binnen de richtlijnen passen.

Ondanks veel creatieve initiatieven is het (ook na 1 juli) lastig kostendekkend te draaien. In de sector werken veel ZZP’ers en flexwerkers. Naast acteurs, kunstenaars, musici en sporters wordt ook ondersteunend personeel getroffen (technisch, catering, kaartcontrole, beveiligers, podiumbouwers).

Verbinding/initiatieven/platforms

Met een extra steunpakket hoopt het kabinet werkgelegenheid in de cultuursector te behouden. Ook particuliere fondsen hebben regelingen om de sector te ondersteunen. Ook voor amateurclubs en topsporters worden specifieke afspraken gemaakt.

Op wijhelpengraag.nu geven organisatoren en toeleveranciers in de evenementenbranche aan op welke manier ze (vitale) sectoren op ad hoc basis kunnen ondersteunen (bijvoorbeeld bij het plaatsen van scheidingswanden of de inzet van chauffeurs, timmerlieden of schilders).

40/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

5.3 Mobiliteit

Dashboard mobiliteitBekijk hier het dashboard mobiliteit van provincie Gelderland. In dit dashboard is te zien hoeveel motorvoertuigen er over de provinciale wegen rijden.

Verkeer per weekProvinciale wegen Gelderland index verkeer per week, werkdag, zaterdag en zondag (2 - 8 maart = 100)

Bron: provincie Gelderland

werkdag zaterdag zondag

2 - 8maart

9 - 15maart

16 - 22maart

23 - 29maart

30 maart -5 april

28 april -3 mei

6 - 12april

20 - 26april

4 - 10 mei

11 - 17 mei

18 - 24 mei

25 - 31 mei

2 - 7 juni

14 - 19april

120

60

40

0

80

100

20

100 100 10095

7567 66

5648

6155 54

6561

52

6964 64

71 71 6874

68 6977

81 81 80 79 7983 82 78

87 89 88 91 86 85

8 - 14juni

92 92 93

15 - 21 juni

22 - 28 juni

29 juni - 5 juli

93 96104

95 94102 98 98 99

6053

44

Inmiddels zijn we bijna 4 maanden verder na de start van de maatregelen rondom COVID-19. Langzaam neemt het verkeer weer toe naar het oude niveau. Daalde het verkeer de 2e week van COVID-19 naar rond de 60%, inmiddels is dit op werkdagen weer gestegen naar gemiddeld 98%. Het weekend wordt ook steeds drukker en zit inmiddels ook rond de 98-99%.

41/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Ontwikkeling verkeersintensiteit werkdag werkelijk en voorzichtig doorkijkje. Index (2 - 6 maart = 100)

werkelijk voorzichtig doorkijkje

2 - 6

maa

rt

9 - 1

3 m

aart

16 -

20 m

aart

23 -

27 m

aart

30 m

aart

- 3

apri

l

6 - 1

0 ap

ril

14 -

17 a

pril

20 -

24 a

pril

28 a

pril

- 1

mei

4 - 8

mei

11 -

15 m

ei

25 -

29 m

ei

18 -

22 m

ei

1 - 5

jun

i

8 - 1

2 ju

ni

15 -

19 ju

ni

22 -

26 ju

ni

29 ju

ni -

3 ju

li

0

40

60

20

80

100

120

Vanaf begin april is het verkeer ongeveer 2-4% per week gegroeid. Op basis van deze periode van 4 weken was begin mei een voorzichtig doorkijkje voor de komende weken gemaakt. We zouden dan qua verkeersintensiteit rond eind juni/begin juli 2020 weer op hetzelfde niveau zitten als voor COVID-19. De afgelopen maand is de groei echter iets minder geweest: ongeveer 1-2% per week gedurende de eerste 3 weken en 3% in de afgelopen week. Deze laatste week viel deels na 1 juli waarin de maatregelen verder zijn versoepeld.

Bron: provincie Gelderland

42/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Ontwikkeling verkeersintensiteiten provinciale wegen per dag gemiddelde 2019 = 100

20

40

60

120

140

80

100

0

20202019

01 januari 01 maart 01 april 01 mei 01 juni 01 juli01 februari

Bron: provincie Gelderland

Hiervoor worden de verkeersintensiteiten na invoering van de maatregelen rond COVID-19 vergeleken met de verkeerscijfers vlak daarvoor (week van 2-8 maart). Maar normaal gesproken is de verkeersintensiteit in april, mei en juni ook iets hoger dan de eerste maanden van het jaar. Daarom zijn in bovenstaande grafiek de dagcijfers

van 2019 en 2020 met elkaar vergeleken. Begin januari lag het niveau van 2020 op ongeveer hetzelfde niveau als 2019 en februari 2020 was iets drukker dan februari 2019. Duidelijk te zien is de dip halverwege maart 2020 ten opzichte van maart 2019. Maar zo langzamerhand kruipt de lijn van 2020 weer richting die van 2019.

43/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Fietsverkeer

Van 74 locaties waar het fietsverkeer permanent geteld wordt, is ook de ontwikkeling per maand in beeld gebracht. Na het ingaan van de maatregelen rond COVID-19 is het fietsverkeer gedaald ten opzichte van voor COVID-19 op werkdagen. Inmiddels wordt er weer meer gefietst op werkdagen in april dan voor COVID-19. In het weekend is de toename fors.

Ontwikkeling fietsintensiteiten (maart 2019 = 100)

Bron: provincie Gelderland

20202019

januari februari maart april mei

50

100

150

90 92

114

79

100

79

135

92

138

115

0

werkdag

januari februari maart april mei

50

100

200

150

5769

90

68

100 101

166

138149

167

0

zaterdag

januari februari maart april mei

50

100

300

200

250

150

6182

140

36

10079

234256

203 195

0

zondag

Het fietsverkeer per maand toont een veel grilliger verloop dan het verloop van de motorvoertuigen per maand. Dit komt natuurlijk omdat het fietsverkeer meer afhankelijk is van het weer (temperatuur, neerslag en wind). Daarom zijn de aantallen fietsers van 2020 voor en na COVID-19 vergeleken met de aantallen van vorig jaar.

Dan blijkt dat het aantal fietsers in 2020 achterblijft op werkdagen ten opzichte van vorig jaar. Dit geldt ook voor

het fietsverkeer op de zaterdag in april en de zondag in mei. Maar op de zondag in april en de zaterdag in mei wordt er meer gefietst dan op dezelfde dagen in 2019.

De effecten op de snelle fietsroutes in Gelderland worden in september 2020 gemeten. In het kader van monitoring van onze snelle fietsroutes wordt ieder jaar tussen de zomer- en de herfstvakantie op 100 locaties op deze routes geteld. De resultaten hiervan zijn dan eind dit jaar beschikbaar.

44/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

5.4 Openbaar vervoer

De vervoerders zijn zich goed aan het voorbereiden om in september weer iedereen te ontvangen, maar ook om een flexibele schil te creëren waarmee ze op veranderingen in de reispatronen kunnen inspelen. Er hebben verkennende gesprekken plaatsgevonden voor het proces om richting 2021 mogelijkheden te onderzoeken om het ov-aanbod zo goed mogelijk op de vraag te laten aansluiten. Lees: de balans tussen kosten en opbrengsten zo goed mogelijk te herstellen zodat het ov gecontinueerd kan worden. Na dit onderzoek dat op landelijk, regionaal en lokaal niveau wordt uitgevoerd, komen in het najaar voorstellen richting de besturen van de provincies (Gedeputeerde Staten).

Nu het openbaar vervoer weer voor 100% gebruikt mag worden, is de provincie druk met de vervoerders om de gebruikelijke dienstregeling inclusief de buurtbussen weer op te starten. Het belangrijkste is dat er in september, als de scholen volledig opstarten, voldoende capaciteit is.

De met het Rijk overeengekomen tegemoetkoming voor de gederfde reizigersinkomsten biedt een grote maar geen volledige compensatie. Over de nadere uitwerking en afhandeling wordt nog overlegd. Afhandeling zal in 2021 plaatsvinden als de effecten over 2020 volledig duidelijk zijn.

Met vervoerders zullen gesprekken gestart worden over de uitvoering en ontwikkeling in 2021, omdat verwacht wordt dat reizigersaantallen op zijn vroegst in 2023 weer op het oude niveau zullen zijn, maar de ontwikkeling van 2020 voor altijd verloren zal zijn.

45/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

6. Maatregelen

46/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

6.1 Rijksoverheid: noodpakket banen en economie 2.0

Kamerbrief over stand van zaken moties en toezeggingen over cultuur (24 juni 2020)In deze kamerbrief gaat minister Van Engelshoven in op de uitvoering van de aangenomen moties ingediend tijdens het wetgevingsoverleg van 28 april 2020. Klik hier voor meer info.

Brief verdeling middelen compensatiepakket coronacrisis (29 juni 2020)Op 28 mei 2020 heeft het kabinet de Tweede Kamer geïnformeerd over een compensatiepakket voor de medeoverheden in verband met de financiële gevolgen van de coronacrisis. Er kon toen nog geen informatie worden gegeven over de verdeelwijze van de middelen over de gemeenten. De meicirculaire gemeentefonds 2020 informeerde gemeenten hierover op hoofdlijnen. Door middel van een aanvullende brief ontvangen gemeenten informatie over het financiële effect van het compensatiepakket per gemeente.Klik hier voor meer info.

Vanaf 30 juni 2020 kunnen ondernemers Tegemoetkoming Vaste Lasten mkb aanvragenBedrijven krijgen afhankelijk van de omvang van het bedrijf, de hoogte van de vaste kosten en de mate van omzetderving een tegemoetkoming voor hun vaste lasten tot een maximum van € 50.000 voor juni tot en met september 2020.Klik hier voor meer info.

6.2 Provincie Gelderland

Onderwerp Bedrag

Subsidieregeling Gemeenten € 5.908.808

Subsidieregeling Sociale initiatieven# € 1.000.000

Subsidieregeling SMART COVID Onderwijs & Arbeidsmarkt ## € 1.500.000

Subsidieregeling Wageningen 4-5 mei digitaal (Gelderland Herdenkt) € 75.000

Subsidie Greenport Gelderland/extra crisis gerelateerde werkzaamheden ## € 131.164

Opdracht Greenport/bloemen voedselbank 1 (Bommelerwaard) € 49.500

Opdracht Greenport/bloemen voedselbank 2 (Huissen-Angeren) € 49.000

Opdracht Tree centre Opheusden/243 laanbomen prov. wegen € 14.691

Opdracht Ambulance NL/Zorgplatform handen voor de zorg € 150.000

Opdracht Stg Stop Kinderarmoede/mondkapjes voor kinderen in OV € 65.000

Opdracht Achterhoek Nieuws/infopagina in huis aan huisbladen Gld € 27.052

Afboeking leges vanwege hardheidsclausule COVID-19 € 5.000

Totaal € 8.975.215

Resterend (van € 10 miljoen totaal) € 1.024.785

# aanvullend is nog € 0,5 miljoen gefinancierd vanuit het programma Leefbaarheid. Hierdoor was het subsidieplafond voor deze regeling totaal € 1,5 miljoen.

## De SMART COVID regeling én de subsidie voor Greenport met betrekking tot crisisgerelateerde werkzaamheden zijn ook te kwalificeren als overbrugging.

47/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

OverbruggingsmaatregelenHieronder vindt u een overzicht van overbruggings-maatregelen die we sinds het begin van de crisis hebben genomen. Dit overzicht verandert wekelijks, omdat er steeds meer maatregelen vorm krijgen in besluitrijpe maatregelen. Hieronder ziet u de stand van medio juni 2020. Meer informatie.

Ruimte in evenementensubsidieAls provincie ondersteunen we jaarlijks veel evenementen, op het gebied van cultuur, sport en juist dit jaar herdenkings-toerisme. Meestal met subsidies, soms met sponsoring. We hebben alle organisaties die een financiële ondersteuning hebben gekregen gesteund door het evenement later te laten plaatsvinden (verlengen subsidietermijn, de meeste met een jaar), een andere invulling aan het evenement te geven (er vinden online evenementen plaats of kleinschalige evenementen passend binnen de geldende COVID-19-maatregelen) of in sommige gevallen de subsidie te behouden ondanks dat het evenement niet meer zal plaatsvinden. Het gaat hierbij om ruim 100 partners.

Ondersteuning economische projecten in verband met COVID-19Gedeputeerde Staten ondersteunen bedrijven om de huidige COVID-19-crisis te overbruggen. Hiervoor worden 2 concrete investeringsplannen naar voren gehaald en van budget voorzien. Het gaat om een bijdrage van € 1,5 miljoen aan de MIT-innovatieregeling. Daarnaast dragen we financieel bij aan 3 concrete uitvoeringsprojecten voor de circulaire economie in de regio Nijmegen.

Boost Vitale Industrie VoucherOm de industrie-bedrijven in deze tijden te ondersteunen, hebben Oost-Nederlandse partners via het Smart Industry Netwerk Boost een actieplan ontwikkeld. Onderdeel van dit plan is om bedrijven die van doorslaggevend belang zijn in de keten, in staat te stellen de juiste kennis in huis te halen. Hiertoe worden speciale ‘industrie-teams’ ingericht, waarin experts samen met een getroffen industriebedrijf aan de slag gaan. Doel is om tot een ommekeer in de bedrijfsvoering te komen en tegelijkertijd kansen te benutten die de energie- en klimaattransitie, circulaire economie en digitalisering bieden. Een deel van de expertise bestaat uit betaalde dienstverlening. We hebben besloten om een éénmalige subsidie van € 1 miljoen aan Regionale Ontwikkeling Maatschappij Oost NL beschikbaar te stellen.

Eénmalige ophoging egalisatiereserve voor structurele subsidierelaties in verband met de COVID-19-pandemieVanwege de huidige COVID-19-periode kunnen door meerdere organisaties die een subsidie van de provincie ontvangen minder activiteiten worden uitgevoerd. Wij hebben daarom besloten om alle structurele subsidierelaties (boekjaarsubsidies en meerjarige projectsubsidies) de mogelijkheid te bieden om maximaal 25% van de subsidie over het jaar 2020 mee te nemen naar 2021. Hiermee kunnen in 2021 extra activiteiten worden uitgevoerd die in 2020 niet mogelijk waren.

Kapitaalmarktonderzoek Oost NLWij hebben samen met provincie Overijssel een onderzoek laten uitvoeren naar vraag en aanbod van kapitaal voor het bedrijfsleven in Oost-Nederland. De gevolgen van de recente COVID-19-crisis zijn in een update/vervolgonderzoek nader bekeken.

48/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Overbruggingsmaatregelen Cultuur en ErfgoedWij beginnen gesprekken in de verschillende regio’s om tot afspraken te komen over een duurzame en houdbare culturele infrastructuur in Gelderland. Gemeenten en instellingen zullen keuzes moeten maken over wat toekomstbestendig is. Tegelijkertijd zijn er overbruggings-maatregelen nodig voor instellingen en mensen die werkzaam zijn in de culturele sector. Deze maatregelen zijn aanvullend op wat het Rijk en de gemeenten al doen. De bedoeling van deze overbruggingsmaatregelen is om de cultuur- en erfgoedsector in de gelegenheid te stellen om zich aan te passen aan de gewijzigde omstandigheden.

Overbrugging Toerisme en RecreatieNa intensief overleg met stakeholders in een tijdelijke Taskforce Recreatie & Toerisme hebben wij de overbrugging van de periode waarin de getroffen COVID-19-maatregelen van kracht zijn, ingevuld. Wij nemen daartoe de volgende maatregelen: • ondersteunen van ondernemers bij het aanpassen aan

de periode met beperkingen• verruimen van een bestaande voucherregeling voor advies• ondersteuning aan regio’s bij het aanpassen van regionale

vrijetijdsagenda’s• steun voor extra marketing van het toeristisch aanbod aan

de Regionale Bureaus voor Toerisme• versnellen van duurzaamheidsmaatregelen • een proef voor het in kaart brengen van bezoekersstromen

Openbaar vervoer – garantstelling concessie ValleilijnIn Gelderland hebben de vervoerders tot 1 juni 2020 minder diensten gereden. Een eerste schatting is dat dit overeenkomt met een bedrag van € 14 - 16 miljoen. Het is nog niet duidelijk tot wanneer de maatregelen van kracht blijven. Ook weten we niet hoe de reisbehoefte zich ontwikkelt of herstelt. Daarom hebben we landelijke afspraken gemaakt met het Rijk hoe we de vervoerders voor de extra kosten en lagere opbrengsten kunnen compenseren. Wij laten de reguliere subsidies in stand, net als alle andere opdrachtgevende overheden in Nederland, ondanks dat er minder bussen en treinen hebben gereden. Voor de aanbesteding van de trein Ede/Wageningen-Amersfoort (Valleilijn) hebben we besloten om een aanvulling tot 80% van de opbrengst te geven.

Openbaar vervoer – opschorting aanbesteding concessie Rijn-WaalVia Europese aanbestedingen wordt het rijden van bus en/of trein gegund aan een vervoerbedrijf. Dit gebeurt 1 keer per 10 of 15 jaar. Momenteel vindt de voorbereiding plaats voor de aanbesteding van de concessie Rijn-Waal. Voor ons is het onzeker of nu een goede aanbesteding kan worden gehouden die langjarig tot een voor de reizigers, provincie, gemeenten en vervoerbedrijf bevredigende situatie leidt. Wij hebben meer inzicht en duidelijkheid nodig over de risico’s en de invloed daarvan op de aanbesteding van Rijn-Waal. Wij hebben daarom besloten om de voorbereiding van de aanbesteding op te schorten en de risico’s eerst goed in kaart te brengen. Voor de huidige dienstregeling heeft dit geen gevolgen.

49/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

6.3 Cultuurfondsen

Opengestelde Monumenten-leningVeel sectoren worden hard getroffen door de uitbraak van COVID-19 en dat geldt ook voor de culturele sector in Nederland. Minister Ingrid van Engelshoven van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft € 300 miljoen extra beschikbaar gesteld voor de creatieve en culturele sector bovenop de generieke steunmaatregelen van de overheid. Onderdeel van deze extra maatregelen is een leenfaciliteit voor opengestelde (publiekstoegankelijke) rijksmonumenten, die via het Restauratiefonds is aan te vragen: de Opengestelde Monumenten-lening. Dit is een leenfaciliteit met een lage rente en een langere aflossingsperiode, zodat de lasten laag blijven. Deze achtergestelde lening is bedoeld voor eigenaren van één of meerdere publiekstoegankelijke rijksmonumenten die als gevolg van de coronamaatregelen inkomstenderving hebben en dit met de generieke COVID-19-steunmaatregelen onvoldoende kunnen dekken. De eigenaren die gebruik kunnen maken van de leenfaciliteit moeten primair of overwegend het behoud van monumenten nastreven.

RijksfondsenTot en met 10 juli 2020 17.00 uur staan bij 3 rijkscultuur-fondsen subsidieregelingen open met coronasteun vanuit het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) voor (pop)podia, musea en filmtheaters van landelijk belang. Het gaat in totaal om € 48,5 miljoen. Voorwaarde is dat de betrokken gemeenten en/of provincies cofinancieren. De bedoeling is dat deze lokale organisaties met dit geld het gehele jaar kunnen blijven functioneren.

Het Fonds Podiumkunsten trekt € 29 miljoen uit voor (pop)podia met een vitale en cruciale functie in

de landelijke culturele infrastructuur. De schouwburgen en concertzalen moeten eerder hebben meegedaan aan een fondsregeling waaruit blijkt dat ze bijzonder programmeren. De beoogde poppodia functioneren door hun grootte in een (inter)nationaal circuit. Andere instellingen die denken aan de criteria te voldoen, kunnen eveneens een aanvraag indienen. Er is rijksgeld voor witte vlekken in Drenthe, Flevoland en Zeeland. De FPK heeft ook andere tegemoetkomingen.

Het Mondriaan Fonds stelt € 16 miljoen beschikbaar voor musea die in 2017 en 2018 gemiddeld ten minste 100.000 betalende bezoekers hadden. Als een museum minder bezoekers heeft, dan kan het toch subsidie aanvragen als deze instelling langdurig een rijkscollectie in bruikleen heeft en toont. Of als het museum in een provincie is gevestigd waar geen instelling aan de criteria voldoet. Tevens kunnen de 12 eerder door de provincies voorgedragen musea met een collectie en publieks -activiteiten van (inter)nationaal belang subsidie aanvragen. Voor instellingen met 40.000 tot 100.000 bezoekers komt er een andere regeling.

Het Nederlands Filmfonds wil € 3,5 miljoen subsidie verlenen aan door gemeenten gesubsidieerde filmtheaters die aangesloten zijn bij het Nederlands Filmtheater Overleg. Het kan tevens gaan om instellingen met een dragende functie in de culturele infrastructuur in de regio en een belangrijke rol in de landelijke keten. Binnen de laatste categorie aanvragers wordt voorrang verleend aan filmtheaters die gevestigd zijn in de 3 provincies met witte vlekken. Het fonds heeft ook regelingen voor producties.

50/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

6.4 Andere provincies

Provincie Flevoland biedt financiële steun voor cultuur: Gedeputeerde Staten stellen een bedrag van € 965.000 uit het Corona Noodfonds beschikbaar voor de culturele infrastructuur in Flevoland.

Provincie Groningen biedt bedrijven subsidie voor coronamaatregelen. De provincie trekt € 1,5 miljoen uit om kleine ondernemers in de zwaarst getroffen sectoren te ondersteunen. Ook maatschappelijke instellingen kunnen een aanvraag indienen.

Provincie Limburg heeft de Brede Economische Sociale Taskforce in het leven geroepen. Deze taskforce gaat Gedeputeerde Staten adviseren over de manieren om na de coronacrisis de Limburgse samenleving nieuw perspectief op de toekomst te geven.

Provincie Overijssel extra maatregelen aanpak coronacrisis. Voor cultuur € 3,4 miljoen beschikbaar aan noodmaatregelen, daarnaast € 3,3 miljoen beschikbaar te stellen vanuit het Stimuleringsfonds voor verschillende overbruggingsmaatregelen.

Provincie Utrecht en toerismesector werken aan online druktemonitor. De provincie, regiomarketingorganisaties en het Routebureau Utrecht werken samen aan een monitor om drukte in steden en toeristische buiten- en recreatiegebieden in kaart te brengen.

Provincie Zeeland neemt extra maatregelen aanpak coronacrisis. De Provincie investeert € 2 miljoen extra in de Zeeuwse economie en arbeidsmarkt. Daarnaast komt er een Zeeuws Stimuleringsfonds cultuur.

Provincie Zuid-Holland wil noodsteun corona naar structurele regeling journalistiek omzetten. Gedeputeerde Staten komen in de tweede helft van 2020 met een voorstel voor een structurele regeling voor Zuid-Hollandse media. Daarvoor kan in 2020 al € 332.000 worden ingezet.

51/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

6.5 Gelderse gemeenten

Gemeente Arnhem investeert miljoenen in lokale economie. Een pakket aan investeringen van ruim € 19 miljoen in sectoren die getroffen zijn en in de bedrijven en mensen die veel geleden hebben onder de crisis. Arnhem trekt ruim € 5 miljoen uit voor ‘anticyclische investeringen’. Ruim € 8 miljoen is bestemd voor een sociaal sterke stad. Ruim € 3 miljoen voor een leefbare en groene stad en € 2,7 miljoen gaat naar innovatie en vernieuwing.

Subsidie naar maatschappelijke doelen gemeente Barneveld. De gemeente wil het geld voor noodhulp vanuit de provincie verdelen over culturele instellingen, dorps- en buurthuizen, sportverenigingen en de coronadesk om de noodhulp aan de Barneveldse samenleving ten goede te laten komen.

Noodfonds voor ondernemers gemeente Harderwijk. Zelfstandige ondernemers kunnen bij het noodfonds een lening aanvragen van ten hoogste € 5.000 voor maximaal 2 jaar. Na 2 jaar moet de lening rentevrij worden terugbetaald.

Anderhalvemeter-steunfonds gemeente Nijmegen. Nijmeegse ondernemers in de binnenstad of in de cultuur-, evenementen- en horecasector kunnen subsidie aanvragen voor plannen die Nijmegenaren verbinden. De gemeente stelt in totaal € 200.000 beschikbaar voor het Anderhalvemeter-steunfonds. Dit geld komt uit het noodhulpbudget van provincie Gelderland.

Gemeente Putten vraagt jongeren mee te denken over coronabestendige samenleving. De gemeente Putten organiseert een Zoom-sessie voor jongeren. Aan de jongeren wordt gevraagd om met suggesties te komen voor het inrichten van de samenleving ten tijde van corona.

Gemeente Oude IJsselstreek helpt organisaties die door corona in problemen komen. Maatschappelijke organisaties in Oude IJsselstreek die worden getroffen door de coronacrisis kunnen rekenen op financiële steun van de gemeente. Voor die hulp ligt € 200.000 klaar.

52/52 COVID-19 monitor Gelderland Inhoud

Over de monitorDe Gelderse impactmonitor is een initiatief van provincie Gelderland. We streven ernaar de Gelderse impactmonitor wekelijks online te plaatsen. Meer informatie en (nood)maatregelen• Kijk voor meer informatie op onze website.• De Rijksoverheid houdt op haar website een overzicht bij

van alle noodmaatregelen en deze wordt met regelmatig bijgewerkt.

• Bekijk de website van The Economic Board voor meer informatie rondom de coronacrisis en de regio Arnhem-Nijmegen-Wageningen.

• De kamer van koophandel heeft het KVK Coronaloket geopend om ondernemers te helpen.

• Oost NL heeft op hun website een Corona-update voor ondernemers in Oost-Nederland.

Opmerkingen en/of suggestiesHeeft u opmerkingen over en/of suggesties voor de Gelderse impactmonitor? Neem dan contact met ons op.

Provincie GelderlandMarkt 116811 CG ArnhemPostbus 90906800 GX Arnhem026 359 99 99provincieloket@gelderland.nlwww.gelderland.nl 20

000

102