De gedragscode en het opruimen van het probleem van

belangenverstrengeling

Frank Bijen en Mare Faber (G&I)

VNG Jaarcongres - 17 juni 2014

Stelling 1

Stel, u bent raadslid en autobezitter.

Stemt u mee over veranderingen in het parkeerbeleid in uw gemeente?

JA / NEE

Stelling 2

U bent raadslid en boer. Uw veeteeltbedrijf valt onder het bestemmingsplan buitengebied van uw gemeente.

Stemt u mee over wijzigingen in dat bestemmingsplan?

JA / NEE

Stelling 3

U bent raadslid en eigenaar van een kampeerboerderij met dagopvang voor mensen met een beperking.

Stemt u mee over aanpassing van de regels voor kampeerboerderijen?

JA / NEE

Stelling 4

U bent raadslid en eigenaar van een dierenspeciaalzaak in uw woonplaats.

Stemt u mee over aanpassing van de winkelsluitingstijden?

JA / NEE

Politieke integriteit (1)

• ‘Roermond’, ‘Noord-Holland’. Incidenten? Of topje van een ijsberg?

• Voorspelling: belangenverstrengeling speerpunt

• Momentum gebruiken: rustig en systematisch

aan het werk – samen besluiten, samen doen

Politieke integriteit (2)

Aanpak langs drie sporen:1. Preventie, focus op top-3 (gedragscode)2. Zorgvuldige handhavingspraktijk (tijdig afspraken

maken)3. Kwaliteit van de besluitvorming (moreel beraad)

Alternatief: Struikelend van schandaaltje naar schandaaltje…?

(Schijn van) belangenverstrengeling (1)

Als politicus stem je op basis van:o Partijbeginseleno Verkiezingsprogrammao Indien van toepassing: coalitieprogrammao En: een zorgvuldige weging van alle relevante

argumenten, d.w.z. van de rechten en belangen van alle betrokkenen

En dus niet op basis van:o Belangen van jezelf of van mensen/organisaties met

wie jij verbonden bent

(Schijn van) belangenverstrengeling (2)

• Maatschappelijk geworteld zijn? Ja. Persoonlijk belang je weging laten beïnvloeden? Nee.

• Persoonlijk belang: eigen gewin of financieel voordeel, maar ook familierelaties, bestuurslidmaatschap gesubsidieerde instelling etc. Taak vervullen ‘zonder vooringenomenheid’

• Bovendien: je moet actief de schijn vermijden• En in het héle proces van besluitvorming, niet

alleen bij de stemming

Ambitie: Nederlandse politiek van corruptievrij naar belangenverstrengelingsvrij

Belangenverstrengeling tast de zuiverheid van besluitvorming aan

(Schijn van) belangenverstrengeling tast de geloofwaardigheid van een raad of college aan

Werken in spoor 1: preventie

• Wat hebben we al?o Wetten (Awb, GW)o In elke gemeente: gedragscodeo Jurisprudentie (ABRvS)

• Wat hebben we nog nodig?o Betere gedragscodes: compleet en gebruiksvriendelijko Themabijeenkomsten raad en college (kennisoverdracht,

oefenen met casussen)o Persoonlijke risicoprofieleno Op de agenda bij fracties, presidium, college

Hoe de wet beschermt tegende verleiding van BV en tegen de schijn:

1. Het bestuursorgaan waakt ervoor dat persoonlijke belangen van zijn leden de besluitvorming beïnvloeden (art 2:4 Awb)

2. Persoonlijk belang? Niet meestemmen (voor raadsleden: verbod in art 28 GW)Belanghebbend zijn ≠ een persoonlijk belang hebben

3. Overzicht onverenigbare functies en verboden handelingen

4. Openbaar maken nevenfuncties (en financiële belangen)

Werken in spoor 2: zorgvuldige handhaving

• Wat hebben we al?o Praktijkvoorbeelden (vooral van hoe het niet moet)…

• Wat hebben we nodig?o Gedachtewisseling in raad en collegeo Afspraken (op vrijwillige basis) tussen raad en burgemeester: wie doet

wat wanneer?o Rollen en procedures: fractievoorzitter, griffier, burgemeester,

fractievoorzittersoverleg, raado Drie uitgangspunten:

onpartijdige handhavingterughoudendheid met publiciteitzorgvuldigheid t.o.v. vermeende schender

Acties in uw gemeente: Check de gedragscode voor raad, wethouders en burgemeester.

Update? Themabijeenkomsten voor raad en college Preventiegesprekken met bestuurders en raadsleden Vergeet de commissieleden/burgerraadsleden niet! Maak (schijn van) BV een vast aandachtspunt voor het presidium bij

doorspreken van de raadsagenda Loop ook de college-agenda er geregeld op na Maak afspraken met elkaar over zorgvuldige handhaving (gentle

agreement) Breng de griffier in positie: vraagbaak En de burgemeester…

f.bijen@gi-nederland.comm.faber@gi-nederland.com

Graag uw visitekaartje! Dan wij sturen wij u de presentatie van vandaag, een exemplarische gedragscode en het gentle agreement van G&I