24 25

K Interview� Door�Francis�Tilborghs

Patrick Verbessem gooide rond zijn vijftigste het roer omVan zakenman tot QEP-fotograaf

Patrick,�fotografie�is�een�late�roeping�van�je.�Waarmee�was�je�beroepshalve�bezig�in�je�eerste�leven?“Ik heb 25 jaar in het bedrijfsleven gestaan als verkoopdirecteur. Ik werkte voor internationale firma’s waarbij ik ongeveer 100 dagen per jaar op reis was. Vliegtuig in, vliegtuig uit. Zoiets vreet aan

een mens zijn gestel. Ik speelde toen al met het idee om op zelfstandige basis te gaan werken. Anderzijds was de profes-sionele uitdaging voor mij grotendeels verdwenen in de loop der jaren. Ik had het allemaal al wel gezien. Dus dacht ik: als ik dan toch voor mezelf wil beginnen, dan liever iets totaal anders. En dus is het

fotografie geworden. Ik heb altijd al wel gefotografeerd, maar het is niet zo dat ik van mijn hobby een beroep heb gemaakt. Oorspronkelijk koos ik voor productfoto-grafie omdat ik wist hoe het bedrijfsleven in elkaar stak en omdat dat als het ware mijn biotoop was. Een andere reden was dat ik geen portfolio had. Een portfolio met productfoto’s kan je op je eentje opbouwen zonder dat je daarbij model-len nodig hebt. Ik noemde mijn bedrijf Product Visualisation en achteraf gezien is de start tamelijk vlot verlopen. Omdat mijn opdrachtgevers vroegen of ik ook portret-ten van werknemers kon maken, ben ik me ook daar in gaan verdiepen. Ik heb alles op autodidactische wijze geleerd. Na een aantal jaren heb ik de naam van mijn bedrijf dan veranderd in Business Visualisation, omdat deze de ondertussen uitgebreide lading beter dekte.”

PeterschapsprojectHoe�zou�je�zelf�je�technische�bagage�of�achtergrond�omschrijven?“Ik heb geen formele opleiding fotografie gevolgd. Bij de aanvang van mijn tweede carrière heb ik het even overwogen, maar omdat mijn leeftijd toen de 50 naderde, had ik niet veel zin om terug in de school-banken te gaan zitten. Wel heb ik me onmiddellijk aangesloten bij de Nationale Vereniging van Beroepsfotografen en volg ik zoveel mogelijk opleidingen en workshops. Ik heb me ook aangesloten bij een peterschapsproject waarbij je onder leiding van een ‘peter’ in groep gecoacht wordt over tal van aspecten, zowel fotografisch als bedrijfsmatig. Het is dankzij deze beroepsvereniging mogelijk geweest om contacten met collega’s leg-gen, met hen ideeën uit te wisselen en zelfs samen te werken. Een gezonde dosis nieuwsgierigheid en openheid is natuurlijk

belangrijk daarbij. En daarnaast is het ook veel zelfstudie en dingen met vallen en opstaan uitproberen. Vier jaar geleden had ik beelden in mijn hoofd, waarvan ik niet altijd wist hoe ik ze in realiteit moest uitwerken. Daarin slaag ik ondertussen systematisch beter.In die vier jaar tijd heb ik eerst het Euro-pean Photographer-label behaald en daarna het Qualified European Photo-grapher-diploma (QEP). Dan heb ik toch een steile en succesvolle leercurve achter de rug mag ik zeggen. Een ongelooflijk boeiende ervaring was het in ieder geval.”

Je�hebt�je�QEP-diploma�behaald�met�je�reeks�Painovoima.�Vertel�daar�eens�iets�meer�over.“Painovoima is het Finse woord voor ‘ernst’. De beelden doen terugdenken aan de statige, serieuze portretten zoals ik ze ken van m’n grootouders en overgrootou-ders, de donkere maar serene sfeer die er vanuit straalt is schatplichtig aan m’n liefde voor het Scandinavische noorden. Daarom koos ik ook voor een Fins woord. Engelse namen zijn dikwijls te evident. De modellen die ik gefotografeerd heb, zijn weinig of niet geregisseerd. M’n erva-ring leert me dat teveel aanwijzingen de spontaniteit niet altijd ten goede komen. Ongetrainde modellen verkrampen dan gemakkelijker en het ongedwongene van de sfeer gaat verloren. Omdat het in de geest van de reeks thuis hoorde, instru-eerde ik de modellen wel om ernstig te kijken en niet te lachen, ook niet met hun ogen. Eigenlijk ben ik bij deze reeks als fotograaf niet ‘aanwezig’: de persoon op de foto is alleen in de kamer en kijkt door de camera heen. Mensen die alleen zijn, lachen niet, zo simpel is het toch ? Lachen is namelijk een sociale activiteit.”

Hoef�je�veel�over�de�persoon�voor�de�camera�te�weten�om�een�goed�portret�te�kunnen�maken?“In het geval van deze reeks niet, de modellen zijn in gedachten verzonken. Een reeks onbekende passanten als het ware. Hoe minder ik van hen afwist, hoe beter eigenlijk. Van elke persoon heb ik ongeveer een zestigtal beelden gemaakt. Reeds tijdens de opname selecteerde ik duchtig. Bij het einde van de fotoshoot bleven er doorgaans drie tot vijf beelden over die ik nadien, reflectiever en in alle rust, analyseerde om uiteindelijk ‘dat ene beeld’ eruit te halen. Op wat ik precies

selecteer, is moeilijk te zeggen. Om één of andere reden is er altijd een foto bij waarbij de blik net iets indringender is dan bij de andere. Het ligt helemaal anders wanneer je aan beelden voor personal branding werkt; zeg maar profielfotogra-fie. Bij dergelijke foto’s gaat het, voor mij althans, niet om een ‘veredelde pasfoto’. Een profielfoto is, in deze dagen van social media, dikwijls het eerste wat potentiële klanten, werkgevers, zakenpartners van iemand te zien krijgen. Zo’n beeld moet een verhaal vertellen en dat verhaal moet consistent zijn met je bedrijfsverhaal. Dan is het wel nodig dat je iets afweet van het bedrijf en de persoon voor de camera.”

WaarderingHoe�belangrijk�is�QEP�voor�jou?“M’n professionele fotografiecarrière is niet ouder dan vier jaar. In die tijd heb ik een behoorlijk, voor een belangrijk gedeelte recurrent klantenbestand opgebouwd en

zij bepalen uiteindelijk of m’n diensten de moeite waard zijn om er hun budget aan te spenderen. De getuigenissen op mijn website spreken wellicht voldoende voor zich. Anderzijds is de appreciatie van door-winterde collega’s van een gans andere orde. Voor mij is QEP een bevestiging dat ik toch op relatief korte tijd een bepaald kwaliteitsniveau heb kunnen behalen.Naast de waardering van collega’s is het ook vanuit marketingstandpunt belangrijk.Iedereen die dat wil mag fotografische diensten aanbieden, zodat er veel kaf tussen het koren zit. Klanten kunnen in dit overaanbod soms moeilijk het onder-scheid maken tussen goede en slechte fotografen. Zo’n QEP is een kwaliteitslabel dat de klant vertrouwen moet schenken en dat is een belangrijke criterium bij de uiteindelijke toewijzing van een opdracht. Naar mijn gevoel is de beslissing om het beroep van fotograaf niet langer te beschermen geen goede zaak geweest.

Vier jaar geleden was Patrick Verbessem nog actief in de internationale bedrijfswereld.

Vijftig procent van zijn tijd was hij op zakenreis, tot in Zuid-Afrika toe. Maar langzaam aan

groeide het besef dat de tijd gekomen was voor een nieuwe uitdaging. En dan liefst

nog één met een creatieve invulling. Vandaag de dag runt hij als fotograaf zijn eigen

bedrijf Business Visualisation en heeft hij, samen met een collega, het f-8 fotografisch

kunstcoöperatief uit de grond gestampt. En ondertussen vond deze bezige bij ook nog de

tijd en inspiratie om het felbegeerde Qualified European Photographer label te behalen.

Productfotografie.

Interieurfotografie.

Profielfotografie.

Zelfportret Patrick Verbessem.

26 27

Weliswaar zijn de prijsniveaus van fotogra-fische diensten sindsdien naar beneden bijgesteld of althans niet meegegroeid met de levensduurte, maar tegelijkertijd verloor de klant ook het overzicht op het kwalitatieve aanbod. In die context zie ik persoonlijk interessante opportuniteiten voor het EP (European Photographer)-label: bereikbaarder voor een grotere groep collega’s, maar juist daardoor maakt het kans om algemene zichtbaarheid te verwerven.”

Naast�je�bedrijfsopdrachten�is�er�ook�nog�jouw�persoonlijke�website�tochka�Z�met�je�kunstfoto’s.�Wat�betekent�tochka�Z?“Tochka Z is de verkorte vorm van ‘точка зрения’, tochka zreniya, het Russisch voor point of view of gezichtspunt. Bij een beeld gaat het er niet om wat er is vastge-legd, maar hoe je het interpreteert, er naar kijkt, hoe je vanuit een zeer persoonlijke

forceren. Het mooie aan deze beelden is dat het eenmalige gebeurtenissen zijn. De zon zal nooit meer op die plek onder die hoek en met de zelfde intensiteit schijnen. Wat de foto voorstelt, heeft geen belang. Dat mag ieder voor zich uitmaken.”

KaleidoscoopWord�je�bij�het�maken�van�die�foto’s�geïnspireerd�door�wat�je�moderne�kunst�kan�noemen?�“Ik denk het wel, alhoewel ik daar geen specifieke naam of stroming op wil plak-ken. Algemeen gesproken heb ik een grote bewondering voor kunstenaars van wie de stijl ingrijpend veranderde tijdens hun creatieve periode, doorgaans van eerder figuratieve kunstuitingen naar het meer abstracte. Mondriaan is daar een goed voorbeeld van. Die schilderde oorspronke-lijk landschappen met bomen en molens en is nadien steeds meer naar de essentie van de dingen gegaan. Zijn bomen zijn steeds abstracter geworden. Dat wil ik ook bereiken met mijn beelden. Op mijn reeks Coastal Views staan geen mensen, dieren, boten, of wat dan ook. Ik maak graag twee-dimensionele beelden, frontaal, zonder diepte of symmetrie. Dit geeft rust in het beeld. Zee en wolken zonder enige turbu-lentie of onrust. Maar ook fotografie zelf, zowel de historische als hedendaagse, mag je als inspiratiebron absoluut niet onder-schatten: fotoboeken inkijken, tentoonstel-lingen bezoeken, internet afstruinen: het zijn allemaal kleine stukjes van een puzzel, maar dan één die je flink door elkaar moe-ten schudden om er iets nieuws, onver-wachts of moois uit te boetseren. Als een kaleidoscoop als het ware.”

In�het�kader�van�je�kunstfotografie�heb�je�ook�het�f-8�fotografisch�kunst-coöperatief�opgericht.�Wat�is�de�missie�van�dit�coöperatief?“Ik heb dit initiatief genomen samen met mijn collega-fotograaf Steven Colin. Als je alleen wil exposeren, krijg je weinig aandacht. Mensen hebben dan al gauw het idee van ‘weer een fotograaf die wil exposeren’. Er is een groot verschil wanneer je praat uit eigen naam en voor eigen werk of wanneer je, als afgevaar-digde van een groep, verschillende stijlen vertegenwoordigt. Maandenlang hebben we zitten brainstormen over hoe we dit project konden realiseren. F-8 bestaat uit een groep fotografen, verenigd in een fotografisch kunstcoöperatief, dat via

visie het getoonde in jezelf opneemt, een plaats geeft en kadert: er een verhaal rond bouwt.Als gevolg daarvan vorm je voor jezelf een geïndividualiseerd verhaal, een intieme wereld van enkele vierkante decimeters in een ruimte. Zoals Ansel Adams al zei: ‘There are always two people in every photograph: the photographer and the viewer.’”

Een�voorbeeld�van�je�vrije�werk�met�kunstzinnige�inslag�is�de�Proiezioni-reeks.�Is�er�een�bepaalde�boodschap�die�je�wil�overbrengen�met�deze�beelden?“Proiezioni, Italiaans voor projecties, bestaat uit een reeks beelden die de inter-actie tussen voorwerp en lichtbron weer-geven, waarbij noch het voorwerp, noch de lichtbron in beeld worden gebracht. Louter het resultaat van hun ontmoeting, een samenspel van licht en schaduw,

wordt -letterlijk- geprojecteerd. Het pre-cieze onderwerp van projectie doet niet ter zake, elk beeld verwerft bestaansrecht door onverwachte lijnenspellen, vreemde kleurschakeringen en intrigerende contras-ten. Of daar een boodschap in zit? Ik zou willen verwijzen naar Jeanloup Sieff die ooit gezegd heeft ‘There are no reasons for my photographs, nor any rules. All depends on the mood of the moment, or the mood of the model.’ Ik zou daaraan willen toevoegen: ‘and on the mood of the photographer’. De reeks is bij toeval ontstaan. Een samenloop van soms onver-wachte, meestal eenmalige situaties. Alle beelden zijn bij mij thuis gemaakt. Jaren geleden zag ik een interessant schaduw-spel op de muur en ik nam daar een foto van. Maanden later viel mijn oog op een ander boeiend lijnenspel en dat fotogra-feerde ik ook. De reeks is dus eigenlijk een reeks van toevalligheden. Je kan dat niet

gezamenlijk opgezette tentoonstellingen fotografie als kunstvorm zichtbaarder wil maken, dichter bij het publiek wil brengen. Op deze manier wordt daarenboven een platform aangereikt en een contactpunt gecreëerd langs waar fotografische kunst-werken aangeboden kunnen worden aan potentiële kopers. De gemeenschappelijke basis van de leden ligt in het gebruikte

medium. Samenwerking en uitwisseling van ideeën vormen een kronkelig pad dat, ultiem en onvermijdelijk, tot nieuwe creativiteit leidt. Het coöperatief wil zich blijven ontwikkelen: zowel door uitwisse-ling met andere fotografen en kunstenaars uit verschillende disciplines, alsook door een dynamiek in tentoonstellingslocaties en presentatievormen.

Architectuurfotografie.

QEP in de categorie Portret.

28

Op dit ogenblik bereiden we de eerste f-8 tentoonstellingen voor. Een aantal erg interessante contacten zijn reeds in een ver gevorderd stadium, maar we blijven erover waken dat de partners die we hiervoor aanspreken een representatief kader kunnen aanbieden voor onze kunst. We zoeken win-winrelaties. De fotograaf maakt het creatieve beeld, draagt de financiële kosten van de productie en loopt het risico van beschadiging. Waarom zou de fotograaf dan ook nog moeten betalen om iemand anders zijn ruimte op te vrolijken?”

Zit�er�voor�mij�nu�een�product-,�portret-�of�kunstfotograaf?“Tot een jaar terug zou het antwoord ‘bedrijfsfotograaf’ geweest zijn. En laat er geen twijfel over bestaan: dit is en blijft de voornaamste bron van inkomsten. De uitdaging bij bedrijfsfotografie ligt erin om de visie en verwachtingen van je klant, binnen het gestelde budget, om te zet-ten in bruikbare beelden voor die klant. Kunstfotografie is ondertussen duidelijk een tweede activiteitspijler. Zeker na het opstarten van het f-8 fotografisch kunst-coöperatief, samen met een aantal gedre-ven en geïnspireerde collega’s, staat dit op de agenda. Ik mis de factor zelfontplooiing en creativiteit binnen de bedrijfsfotografie. Bij kunstfotografie ga je er vanuit dat er geen beperkingen zijn. De uitdaging is daar veeleer van creatieve, artistieke aard.Wat ik verder zal doen met portretfoto-grafie is mezelf nog niet zo duidelijk: ze is verwant aan profielfotografie, maar dan wel op een artistieke, creatieve manier uitgewerkt. Ik heb er in ieder geval voor geöpteerd om de reeks onder te brengen op m’n tochka Z-website, en niet op mijn website voor bedrijfsfotografie.”

Om�af�te�ronden,�welke�projecten�zitten�er�nog�in�de�pijplijn?“Ik hoop in 2015 te kunnen consolideren. Het is leuk om nieuwe dingen aan te pak-ken en nieuwe initiatieven te lanceren. En daar heb ik het laatste jaar inderdaad nogal actief aan gesleuteld. Nu is het van belang het vehikel draaiende te houden en snelheid te laten krijgen. Maar onge-twijfeld zullen er onderweg nieuwe ideeën beginnen borrelen.”

www.patrickverbessem.bewww.tochkaz.bewww.f-8.be M

f-8.