Hoofdstuk 6. Politiek van de grote mogendheden

Het einde van het Europese statenbestel

Is de wereld een global village? Nee, misschien op grensoverschijdende functiegebieden als economie, wetenschap, media, kunst of sport wel, maar de politiek is nog steeds aan territoriale grenzen gebonden. Van politieke eenwording is geen sprake, de verdeeldheid is eerder toegenomen, door de verviervoudiging van het aantal staten na 1945.

Vrede van Westfalen: vrede maakte in 1648 een einde aan de Tachtigjarige en Dertigjarige Oorlog en leidde tot erkenning van de Nederlandse Republiek als onafhankelijke staat. Wordt wel gezien als het begin van de principiële erkenning van de moderne soevereiniteitsgedachte.

Europese statenstelsel is sinds de WOI denigrerend aangeduid als ‘statenanarchie’ of ‘biljarballenmodel’ ook wel conflictmodel. Volgens Amerika moest Europa daar vanaf stappen en overgaan op een harmoniemodel. In Europese ogen was het statenstelsel ook een harmoniemodel, harmonie veronderstelde in Europese ogen juist wedijver en conflict. Dit is een verschil van inzicht tussen Europa en de VS.

‘Concert van Europa’: term bedacht naar aanleiding van het invoeren van het Congressysteem in UK, FR, RUS, OOS en Pruisen. Betekent ook wel zoiets als ‘gezamenlijke aanpak’. Na het Congres van Wenen (1814-1815) heeft dit systeem een tijd redelijk gewerkt, maar aan het einde van de 19de eeuw ontaarde het in een kakafonie door drie factoren:

- Duitse eenwording: Duitsland als één grote staat bleek te groot voor Europa -> 3 oorlogen- Imperialistische wedijver: koloniale uitbreidingen, droeg bij aan spanningen die ontaarden in de WOI- Invoering van het algemeen kiesrecht en de opkomst van de moderne democratie. Westfaalse orde

was in principe aristocratisch systeem, niet democratisch. Volksbelangen ondergeschikt aan belangen van de staat.

Rusland en Amerika leken in eerste instantie redelijk met elkaar te kunnen opschieten, maar Jodenpogroms en Russische expansie in China riep veel kritiek op.

1917 belangrijk jaar in de geschiedenis! -> uitbraak Russische Revolutie en Amerika neemt deel aan de WOI, onder het motto: ‘to make the world safe for democracy’.

Nieuwe wereldorde na WOI:

- Rusland: komintern- Amerika: Volkenbond

VS en SU hadden een universalistische veiligheidsopvatting: beide landen voelden zich pas veilig, wanneer de hele wereld zich aan hún maatschappijvorm zou hebben aangepast, gechargeerd gezegd. Niet aanpassing aan de wereld, maar van de wereld. Europese praktijk veronderstelde dat staten rekening hielden met elkaar en beried waren zich aan een pluriforme omgeving aan te passen -> EU leus: In varieta concordia

- Rusland: landmacht -> territoriale maatregelen -> uitbreiding grondgebied, vorming bufferzones.- Amerika: maritieme handelsmacht -> institutionele maatregelen -> bevordering democratie en vrije

markt overal ter wereld.

Vanuit Westfaalse systeem twee manieren om naar de wereld na WOII te kijken:

- Westfaalse systeem groeide uit tot een mondiaal statenstelsel, dekolonisatie belangrijk gegeven -> neorealistische zienswijze: huidige wereldpolitiek een vergroot Westfaals systeem

Van beide organisaties kwam weinig terecht -> VS en SU nog teveel met zichzelf bezig, niet met de internationale verhoudingen

- Begin van een nieuwe, post-Westfaalse orde -> EU belangrijke aanzet tot die orde -> uitgaande van vrijwillige beperking van soevereiniteit door aangesloten landen -> constructivistische zienswijze

Rode draad in hoofdstuk 6: de beeldspraak van de machtspolariteit, ontleend aan de traditionele leer van de internationale betrekkingen.

Oost-West: eerste bedrijf Koude Oorlog, 1946-1962

Na 1945: komst van een bipolaire machtsverhouding waarin de SU en de VS al nucleaire supermachten en ideologische rivalen de toonaangaven.

De term ‘Koude Oorlog’ werd in 1947 bedacht door de Amerikaanse presidentiële adviseur Bernard Baruch.

Machtsstrijd

Belangen beide grootmachten:

- SU -> traditioneel landmacht -> uitbreiding territoriale invloed door annexaties en instelling van ‘vriendschappelijke regimes in buurlanden -> strategie verouderd -> nieuwe realiteit van luchtoorlog.

- VS – commerciële zeemacht -> uitbreiding van vrije markt en liberale democratie -> veilig stellen van afzetmarkten -> nodig na verdubbeling van productie door oorlog -> geen communisme daar dus

1949

- 2 Duitslanden: DDR (oost) en BRD (west)- 2 China’s: Volksrepubliek China (VRC) platteland en Republiek China (RC) Taiwan- 2 korea’s en 2 vietnams: communistisch noorden en kapitalistisch zuiden -> Korea-oorlog (1950-1953)

en Vietnam-oorlog (1957-1975)

Conferentie van Badung (1955): conferentie waarbij Afro-Aziatische landen die grotendeels gedekoloniseerd zijn, dit plechtig beklinken -> oproep aan kolonies in Afrika om Aziatisch voorbeeld te volgen.

Suez-conflict: Egyptische leider wil geld van Amerika voor bouw Asswandam -> krijgt hij niet -> nationalisering van de exploitatiemaatschappij van het Suezkanaal (1956) -> zat veel Frans en Engels kapitaal in, deze landen vallen met Israël een militaire aanval uit -> teruggefloten door de VS en SU.

Patrice Lumumba: eerste premier van onafhankelijk Congo -> oprichting universiteit met zijn naam in Moskou -> doel: binden toekomstige elites in nieuwe staten in Afrika en Azië aan SU.

Ideologie

Koude Oorlog ook ideologisch conflict:

- Communistische gelijkheidsprincipe vs. Liberale vrijheidsprincipe- SU en VS voelden zich eigenlijk alleen veilig in een wereld die op de hunne leek -> opdragen van eigen

maatschappijprincipes als universele waarden aan anderen

Essentieel onderdeel Koude Oorlog: wederzijds wantrouwen -> dictatoriale systeem van Stalin gebaseerd op wantrouwen: erg geleden in de oorlog, bang voor Duits revanchisme.

VS vond standpunt Stalin eerst nog begrijpelijk en houden vast aan oorlogsalliantie -> keerpunt 1946:

- Kwestie Iran: Britten en SU zouden troepen demobiliseren -> SU houdt zich niet aan de afspraak- Binnenkomst alarmerende adviezen van gerespecteerde politieke waarnemers, waaronder Churchill

Kennan: Amerikaanse zaakgelastigde in Moskou. Schrijft telegram met een historisch doorwrocht beeld van de Sovjetpolitiek en geeft daarbij enkele beleidsadviezen.

- Expansiedrang SU komt voort uit: instinctive Russian sense of insecurity.- Riep op tot defensieve tacktiek -> indammen communistische expansie, geen ideologische strijd

aangaan.- Illustratief voor zijn aanpak is het Marshallplan (1947), onder verantwoordelijkheid van Minister van

BZ Marshall, vandaar de naam. o geweigerd door SU en Oost-Europa -> niet afhankelijk van Westers geld worden. o Geaccepteerd door West-Europa -> financieel sterker en welvarender -> beter afzetmarkt ->

minder vatbaar voor communisme

1948: communistische staatsgreep Praag -> Europa geschokt, Praag maakte deel uit van Westerse cultuurgebied -> gevoel van onveiligheid in Europa groeit -> reactie: oprichting Pact van Brussel, door Engeland, Frankrijk en de Benelux -> 50-jarig samenwerking op militair gebied.

- Amerika steunt samenwerking niet -> UK (Bevin) dringt aan op steun VS -> samenwerking wordt door ontwikkeld tot de NAVO -> eerste formele bondgenootschap in de geschiedenis waaraan de VS deelnemen.

Koreaanse oorlog (1950-1953)

- Kim-il-Sung vergewist zich van steun Stalin en Mao en steekt naoorlogse bestandslijn naar het Zuiden over -> men dacht dat Amerika zich er niet mee zou benoemen -> Korea viel niet binnen Amerikaanse ‘defense perimeter’.

o Amerika grijpt wel in -> VN operatie steunt Zuid-Korea, echter de VS leveren meeste troepen.o VN operatie van start zonder veto Stalin -> voerde lege-stoel-politiek -> nam geen zitting

omdat Taiwan China vertegenwoordigde in de VN, en niet de Communistische VRC.

D.D. Eisenhower, Amerikaans president van 1953-1961

- Defensiekosten op peil houden -> new look: inzetten op nucleaire wapens voor Europa en bijdrage aan de conventionele bewapening reduceren.

- ‘massive retaliation -> wanneer een van de NAVO-bondgenoten aangevallen zou worden, zou Amerika met een nucleaire tegenaanval reageren.

1955: West-Duitsland treedt toe tot de NAVO -> binnen 10 dagen sluiten de SU onder Chroesjtsjov met Albanië, Bulgarije, Roemenië, de DDR, Hongarije, Polen en Tsjechoslowakije het Warschaupact.

XXste Partijcongres van de communistische partij van de SU: Chroesjtsjov kondigt aan te breken met Stalinistisch verleden -> ipv tweekampentheorie van partijideoloog Zjdanov nu ‘Lenins principe van een vreedzame co-existentie tussen staten met een verschillende sociale structuur’.

1960: staaltje blufpolitiek van Chroesjtsjov: eist op hoge toon vertrek van geallieerden uit Berlijn -> Chroesjtsjov bezorgt om intentie van Atomminister F.J. Strauss van de BRD om van de BRD een nucleaire mogendheid te maken -> geallieerden weigeren te vertrekken -> zeer gespannen situatie ontstaat -> J.F. Kennedy lukt het om Chroesjtsjov te overtuigen dat de VS de status quo zouden blijven eerbiedigen -> Chroesjtsjov bouwt de Berlijnse Muur om crisis zeker weten te bezweren.

Kernwapens

Door kernwapen van VS en later SU: ‘peace that is no peace’ (Orwell) Atoombom zou einde maken aan grote oorlogen, maar prijs hiervoor was ‘a permanent state of ‘cold war’’ (Orwell)

Nitze, opvolger Kennan: SU wél ideologisch gedreven expansiepolitiek -> defensie-uitgaven VS omhoog.

Cubacrisis: Amerika had kernraketten geplaatst in Italië en Turkije -> SU antwoordt door raketten te plaatsen op Cuba -> Amerika accepteert dit totaal niet, verdediging VS gericht op rechtstreekse aanval van SU -> VS leggen ‘naval blockade’ aan rond Cuba -> Chroesjtsjov laat weten geen Amerikaanse invasie van Cuba te zullen dulden -> gespannen situatie, kans op gebruik kernwapens reëel -> Amerika capituleert en laat mondeling weten de raketten uit Turkije terug te halen -> 29 oktober 1962: Chroesjtsjov kondigt de verwijdering van de raketten uit Cuba aan.

Oost-West: tweede bedrijf Koude Oorlog, 1962-1989

1964: machtswisseling in de SU: Chroesjtsjov maakt plaats voor nieuwe partijleider Leonid Brezjnev -> conservatieve bureaucraat (apparatsjik) -> aan de macht tot 1982. Brezjnev breidt kernwapenarsenaal en vloot enorm uit -> achterstand op VS inlopen -> 1970; pariteit in bewapening bereikt. Machtswisseling in de VS: na moord op Kennedy, 22 november 1963, komt vicepresident Lyndon Johnson aan de macht, tot 1969 -> ambitie Johnson lag in de binnenlandse politiek -> progressief hervormingsprogramma 'the Great Society' -> beoogde verbeteringen op gebied van burgerrechten, onderwijs, gezondheidszorg en armoedebestrijding -> tragiek van Johnson; wordt meegesleurd door de oorlog in Vietnam, kost veel inzet en middelen waardoor zijn hervormingsprogramma in het gedrang komt.

Structurele ontwikkeling die spanning Koude oorlog doen afnemen:

- nucleaire dreiging: gevaar van totale vernietiging van de wereld zo groot, dat de drempel om daadwerkelijk kernwapens te gebruiken hoog is. -> nieuwe afschrikkingsstrategie: MAD (Mutually Assured Destruction) -> land moest na een kernaanval in staat zijn een tegenaanval uit te voeren -> ontmoedigen van het als eerste inzetten van kernwapens. Ander voorbeeld: ABM-verdrag 1972: verbood ontwikkeling van antiraketraketten -> antiraketraketten in strijd met MAD-verdrag.

- toenemende diversiteit Oost- en Westblok -> speelruimte groter om problemen te bespreken en op te lossen -> Duitse deling 'oplossing': toenadering van BRD tot DDR, Ostpolitiek Kanselier Brandt -> Chinese deling: Sino-Sovjetbreuk.

Sino-Sovjetbreuk

China was Russisch imperialisme uit Tsarentijd nog niet vergeten -> versterkt doordat Stalin alle Japanse industrie als oorlogsbuit uit Mantsjoerije haalde en invloed opeiste in Mongolie. Daarnaast had Mao geen enkel respect voor Chroesjtsjov -> ontvangst Chroesjtsjov in zwembroek.

Mao stond zeer kritisch tegenover de destalinisatie van Chroesjtsjov -> indirect bedreiging voor zijn eigen positie, daarnaast wilde Mao zelf de leidersrol in het wereldcommunisme.

In eerste vijfjarenplan volgt China voorbeeld van SU nog, door landbouw te collectiviseren en de opbrengsten daaruit in een centraal geleide zware industrie te investeren -> tweede vijfjarenplan gaat Mao zijn eigen weg -> vorming communes die verantwoordelijk zijn voor hun eigen agrarische en industriële productie -> gevolg: goedkoop staal en ijzer van slechte kwaliteit doordat overal kleine hoogoventjes ontstonden, productie gedecentraliseerd.

'Grote Sprong Voorwaarts (1958) -> massacampagne die het revolutionaire enthousiasme van de bevolking moest aanwakkeren -> uitkomst: door slechte oogsten ontstond een hongersnood -> ten minste 45 miljoen mensen lieten het leven -> SU trekt steun aan China terug -> 1960: openlijke breuk tussen SU en China

Binnen de Chinese communistische partij komt positie van Mao ter discussie te staan -> Mao probeert zijn positie te herstellen met behulp van Volksbevrijdingsleger en de jonge generatie van scholieren en studenten -> lancering Grote Proletarische Culturele revolutie: herstellen revolutionaire elan (rode boekje)-> revolutie

vooral gericht tegen partijbureaucratie -> president Liu komt om na mishandelingen, Deng, de tweede man, wordt zwaar vernederd maar blijft leven.

1970: spanningen tussen China en SU zo dreigend, troepenconcentraties bij Xinjiang en grensconflicten in Mantsjoerije > Mao zoekt toenadering tot staatsvijand nr. 1 de VS -> pingpongdiplomatie: uitnodiging van Mao voor Amerikaans pingpongteam baant de weg voor geheim bezoek van minister van BZ Henry Kissinger -> 1972: staatsbezoek Nixon aan China, inleiding Nixon-Mao detente.

De oorlog in Vietnam

Dekolonisatie zorgt voor verdeling in communistisch Noorden en een kapitalistisch en door Amerika gesteund Zuiden.

Regering Eisenhower vreesde dat de val van Zuid-Vietnam, vrije verkiezingen zoals Akkoorden van Geneve (1954) verordonneerden, zouden communistische regering opleveren, een domino-effect teweeg zou brengen in Zuidoost-Azië -> VS steunen regime van Ngo Dinh Diem in het Zuiden tegen de Vietcong, communistische guerrillastrijders in Zuid-Vietnam.

1964: na Tonkin-incident (mogelijk plaatsgevonden aanval van Noord-Vietnamezen op Amerikaanse schepen in de Golf van Tonkin) begint de openlijke oorlogsvoering onder Johnson -> Congres keurt Tonkinbaai-resolutie goed: Johnson mag oorlog voeren, zonder dat Congres officieel oorlogsverklaring uitsprak -> in 1969 55.000 Amerikaanse soldaten in Vietnam, maakten op grote schaal gebruik van bombardementen, napalm en ontbladeringsmiddel Agent Orange.

1968: januari, Tet-offensief van Vietcong -> VS zien in dat ze de guerrillastrijd nooit zullen winnen -> vietnamisering van de oorlog door Nixon: Amerikaanse troepen terugtrekken en oorlog overlaten aan Zuid-Vietnam en haar troepen -> VS bleef bombarderen, ook Laos en Cambodja waar aanvoerroutes van Vietcong doorheen liepen -> idee: 'naar de onderhandelingstafel bombarderen'

27 januari 1973: Parijse Akkoorden -> Amerikaanse troepen binnen 60 dagen het land uit en Noord- en Zuid-Vietnam herenigd door te houden vrije verkiezingen.

1975: officieel einde Vietnamoorlog -> 1976: uitroeping Socialistische Republiek Vietnam met hoofdstad Hanoi

Detente

politiek van detente (ontspanning) gevoerd door Nixon (1969-1974) en zijn minister van BZ, Henry Kissinger -> paste in traditie van Realpolitiek.

Idee Kissinger: niet bemoeien met binnenlandse omstandigheden SU, Russische beer meegaander maken in internationale arena door lok- en dreigmiddelen -> lok: erkenning status quo in Europa, mede door Ostpolitiek van BRD - Dreig: Nixon-Mao detente in rug van SU

Kissinger hoopte dat VS, SU, EU, CH en JAP in een sfeer van detente een pentarchie zouden kunnen vormen

Ostpolitiek, toenadering tot Oosten, maakte einde aan Halsteindoctrine: BRD nog een van haar internationale partners mochten diplomatieke betrekkingen onderhouden met landen die de DDR erkenden -> Kanselier Brandt van BRD opent echter gesprekken met DDR en andere communistische landen over praktische zaken

Resultaat Ostpolitiek: BRD en DDR in 1973 lid van VN

Conferentie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (CVSE) (Helsinki, 1972-1975) -> bestaande grenzen mochten niet door geweld worden veranderd -> SU blij, en beloofd mensenrechten na te zullen leven -> bloei mensenrechtencomités in Oost- en Midden-Europa.

Soort Halsteindoctrine (uitsluitingspolitiek) ook in Azië: Taiwan, Nationalistische Republiek China, vertegenwoordigt China in de VN -> na bezoek Kissinger aan Peking: Algemene Vergadering van de VN accepteert communistische Volksrepubliek China als enige en ware representant van China.

Sovjetleiding woedend over Nixon-Mao detente -> rugdekking in Azië kwijt -> Nixon bezoekt na Peking ook Moskou en schept driehoeksverhouding om gemoederen te bedaren: VS-SU, VS-China en uitspelen SU tegen China.

Herleving Koude Oorlog

Nixon, gesteund door silent majority die wrok koestert tegen counter culture van 1960 en Nixon ziet als verdediger van traditionele waarden. Verfoeid door progressieve liberals, die juichen als Nixon door het 'Watergateschandaal' (inbraak in hoofdkwartier van Democratische Partij) in 1974 moet aftreden.

Ford volgt Nixon op, Kissinger blijft aan als minister van BZ -> Kissinger niet geliefd: vanaf links niet door steun die Kissinger gaf aan rechtse regimes, en door rechts door houding t.o.v. communisten: te toegeeflijk -> onvrede escaleert rond Joodse emigratie uit SU: ter voorkoming van brain drain, stopt Brezjnev in begin jaren '70 emigratie van Russische Joden naar Israël -> Kissinger wordt de voet dwars gezet: Jackson-Vanik amendement op de handelswet met SU van Kissinger wordt aangenomen: mag niet meer gehandeld worden met landen die beperkingen aan emigratie opleggen

Onder president Carter (1977-1981) periode van verharding:- VS zwak door dollar- en oliecrisis, aangeslagen door Vietnamoorlog en Watergateschandaal en kampt

met grote tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen op thuisfront.- SU staat er redelijk goed voor -> betrekkelijk geïsoleerde economie, dus gevolgen oliecrisis niet zo snel

zichtbaar als elders (VS) + SU had bewapeningsachterstand ingelopen (onder Brezjnev) + SU actief in Afrika, vooral op strategisch belangrijke plaatsen die de olievaart naar het Westen bedreigden (rondvaart Kaap de Goede Hoop beheersen)

1979: VS leiden ernstig gezichtsverlies in Iran, belangrijkste steunpunt in Midden-Oosten -> door VS gesteunde sjah wekt veel onvrede op door zijn moderniseringspolitiek en schending van mensenrechten -> bom barst in 1978: revolutie breekt uit, sjah vlucht en geestelijk sjiitische leider ayatollah Ruhollah Khomeini keert terug -> 1979: uitroeping van de Islamitische Republiek Iran -> Amerikaanse ambassade gegijzeld door islamitische demonstranten, bevrijdingspoging mislukt, pas op 21 januari 1981 vrij.

R. Reagan (1980-1989) -> SU: ‘evil empire'

- Populairste naoorlogse president, gaf de Amerikanen hun zelfvertrouwen van de jaren ’50 terug;- Politiek: ruk naar rechts à in de VS à opkomst neoconservatieve beweging;- Internationaal à samen met Thatcher à ‘vrije teugels aan de neoliberale vrije markt ideologie’;- Bijdrage aan de ‘roll-back’ van het communisme en de val van de SU -> ‘Strategic Defense Initiative

(SDI) -> futuristisch defensieprogramma -> SU onder de indruk van het technische vernuft.

M. Gorbatsjov (1985-1991) -> ‘Nieuwe Denken’ (perestrojka en glasnost)

- Drastische bezuinigingen leger;- Ondertekende diverse verdragen -> reductie aantal kernwapens: INF-verdrag (1987) -> middellange

afstandswapens. START-verdrag (1991) -> lange afstandswapens;- 1988 -> terugtrekken half miljoen soldaten uit Oost-Europa. - 1989 -> leger trekt zich terug uit Afghanistan;- 1989 -> Gorbatsjov en G. Bush sr. verkondigen op Malta samen aan dat Koude Oorlog is afgelopen ->

SU eigenlijk door politiek van Gorbatsjov, glasnost en perestrojka, zonder noemenswaardig geweld geïmplodeerd.

Noord-Zuid: dekolonisatie en staatsvorming

Het dekolonisatieproces

Europese mogendheden na 1945 wilden af van hun kolonies kosten te hoog.Afspraken over blijvende economische samenwerking soevereiniteitsoverdracht geen probleem soms wel complicaties in de driehoeksrelatie moederland-kolonie-internationale omgeving die de dekolonisatie bemoeilijkten:

- Moederland hoe was een land uit WOII gekomen? UK goed eruit gekomen, waren helden, verlies imperium woog minder zwaar FRA en NL minder goed eruit gekomen, statusverlies imperium woog zwaarder;

- Kolonie veel of weinig blanke kolonisten? Afrika relatief veel dekolonisatie moeizaam En wilde het moederland de soevereiniteit overdragen aan de bestaande inheemse elite?

- Internationale omgeving VS en SU na 1918 antikoloniale en anti-imperialistische politiek Europa moest hier rekening mee houden Koude Oorlog VS steunden bijvoorbeeld de Fransen in Vietnam en zaten NL dwars in Indonesië.

Azië- India:

o Britse kolonie; o Nationalistische strijd van veertig jaar leiders geweldloze M. Ganhdi en J. Nehru;o Belangrijkste vraag: federatie of eenheidsstaat? kwam elders ook voor moederland

koos vaak voor het eerste, de nationalisten voor het tweede Gandhi eenheidsstaat;o 1947 Engelse onderkoning Lord Mountbatten UK verlaat Brits-Indië gevolg: naast

India was er een moslimstaat: Pakistan.

- Nederlands-Indië (Indonesië):o Federatie of eenheidsstaat? o 1946 verdrag van Linggadjati nieuwe staatkundige federatie: de Verenigde Staten van

Indonesië;o Nationalisten niet gelukkig met het verdrag lieten het vallen reactie NL: eerste

politionele actie (koloniale oorlog) militair succesvol, maar onder druk van de VS geen politiek voordeel VS: Soekarno had een communistische staatsgreep verijdeld en was dus geen communist, maar een bondgenoot;

o 27 december 1949 soevereiniteit overgedragen.

- Frans-Indochina:o Viel uiteen in Laos (1949), Cambodja (1953) en Vietnam (1954);o Tijdens het Japanse regime Vichy-regime bleef zitten nationalisten ondergronds

belangrijkste groepering: ‘Vietminh’, geleid door Ho Chi Minh;o Definitieve nederlaag FRA Dien Bien Phoe mei 1954; o Juli 1954 Akkoorden van Geneve onafhankelijkheid van de drie landen Vietnam:

noord en zuid VS namen deel aan de akkoorden, maar tekenden niet zij zagen niets in de vrije verkiezingen in Vietnam VS steunden het zuiden;

o Leider Zuid-Vietnam Ngo Dinh Diem.

Midden-Oosten- Palestina:

o 1947 UK gaf mandaat Palestina terug aan de VN oplossing: verdeling in twee gebieden en internationaal toezicht over Jeruzalem Joden gingen akkoord, de Arabieren niet gewelddadige strijd tussen twee bevolkingsgroepen;

o Mei 1948 Israël roept de onafhankelijkheid uit direct aangevallen door de buurlanden deze landen werden uiteindelijk verslagen;

o 1956 oorlog Israël vs. Egypte ISR nauw overleg met FRA en UK Suezcrisis militaire nederlaag voor Nasser reactie tegen Israël:

1964 Arabische Liga oproep om Palestina van Zionistisch imperialisme te bevrijden oprichting Palestine Liberation Organization (PLO) onder Egyptische patronage plannen voor een nieuwe aanval op Israël.

1967 Nasser eiste het vertrek van USEF (VN veiligheidstroepen op grens ISR – EGT) Israël vatte dit op als een oorlogsverklaring.

Egypte, Jordanië en Syrië zouden Israel aanvallen bij alle grenzen onverwachte gebeurde zij werden zelf aangevallen door Israel en in een ‘zesdaagse oorlog’ uitgeschakeld.

Israël bezette nu Sinaï, Gazastrook, Westelijke Jordaanoever, Golanhoogte, Oost-Jeruzalem kwestie van de bezette gebieden centrale rol in de Arabische-Israëlische conflicten.

o 1987 radicalisering Palestijnen in de bezette gebieden Intifadah geheime gesprekken tussen Israël en PLO Rabin (ISR) en Y. Arafat (PLO) o.l.v. B. Clinton (VS) 1993 ondertekening Oslo-akkoorden ‘land voor vrede’ ISR was bereid de bezette gebieden van 1967 terug te geven in ruil voor een vredesplan + erkenning van Palestijnse zijde enige dat werd bereikt: Israëlische ontruiming van de Gazastrook (2005)