De cliënt en zijn omgeving. Op zoek naar ... - GGZ...

De cliënt en zijn omgeving. Op zoek naar kracht en inspiratie.

Mieke Faes Interactie-Academie (2012)


Oefening. Zit samen per twee. Vertel mekaar over wat je als kind of jongere‘wilde worden’. Wat was je droomberoep of droomleven als kind of jongere ? Maak na het vertellen en mekaar bevragen van de droom een kleine ‘tekening’ in mekaars handpalm die de droom weergeeft (symbool, afbeelding, letter …). (alternatief… als je dat niet ziet zitten…. post-it)


Inspiratie bij het bevragen…… •Hoe kwam je hier op ? •Wie wist toen dat je hier van droomde ? •Met wie sprak je erover ? •Wie zou dit nog herinneren ? •Wordt er nu nog over gesproken ? •Welke dingen zijn er veranderd ? •Waar heeft dat mee te maken ? •Welke waarden uit deze droom zijn nu nog belangrijk voor jou ? •Waar vind je die terug in je leven nu ? In wat je nu doet ? •Spreek je hier nog over ? Met wie ?


Bespreken….

•Op je hand ? •Aan wie toon je ? •Wil je er nog over spreken met mensen ? •Wat doe je ermee ? •Wat de rest van de dag ? •Kan en wil je nog delen ? Wat houdt je tegen ? •En straks thuis ? Met wie ga je er nog over spreken ?


Verhalen… over wie je bent, wat belangrijk is in je leven, hoe dit verbonden is met mensen, met gebeurtenissen, met wie je was en bent.


Waarom deze oefening?

Cliënten hebben verhalen, hadden en hebben dromen, zijn een complex samenspel van verschillende identiteitsaspecten, waren een kind, zijn een zoon, dochter, moeder, broer, oom, vader, buurman, vriend, vriendin, geliefde,…… Hoe kunnen we al deze aspecten en verbondenheden in therapie ook meer op de voorgrond brengen ?


Cliënten komen meestal individueel in therapie en op gesprek …… •We staan stil bij hun zorgen, noden, lasten. •We zoeken uitwegen. •We proberen te verbreden en te differentiëren. •We gaan op zoek naar handelingsalternatieven en andere manieren van in het leven staan.


We zijn intensief met hun zorgen, hun psychische problemen en hun overleven bezig, maar misschien minder met wie ze verder nog zijn en willen zijn.


We betrekken soms de omgeving. Voor ondersteuning, psycho-educatie, en zorg voor de patiënt.


Tegelijk zien we bij de cliënt en zijn of haar omgeving ook een groot onvermogen om te spreken. Psychische problemen en zorg staan op de voorgrond. Kwetsuren, conflicten en schrijnende verschillen in ervaring botsen hier op het verlangen naar meer onderlinge betrokkenheid en voor elkaar betekenisvol zijn .


Hoe kan het ervaren van verbondenheid met belangrijke anderen veerkracht en handelingmogelijkheden vergroten ?


Kunnen we ook af en toe anders met de cliënt en zijn of haar omgeving aan de slag gaan ?

•Samen zitten om dialoog te bevorderen. •Op zoek naar een leefbaar en coherent verhaal. •Plaats geven aan verbondenheid. •Samen zitten om de cliënt ook in andere verschijningsvormen aanwezig te maken.


Kan soms het ‘onverwachte’ of iets helemaal anders doen hierbij helpen ? Onderzoeken of gebruik van creatieve methodieken ruimte kan creëren ?


Hoe kan machteloosheid kleiner worden en de sfeer van de gesprekken wijzigen ? Hoe kunnen ondergesneeuwde waarden, overtuigingen, gevoelens, dromen en verwachtingen terug zichtbaar worden voor de cliënt en voor de omgeving van de cliënt ?


Hoe kan ruimte ontstaan om naar mekaar te luisteren? Hoe kunnen we als therapeut een ‘vrije ruimte’ creëren waarin alle betrokkenen zich veilig en gehoord voelen en waarin de therapeut opnieuw geïnspireerd geraakt?


Creatieve werkvormen als ‘andere talen’.

Samen met de cliënt en zijn of haar naasten zoeken naar en experimenteren met andere taalvormen om gedachten, gevoelens en gebeurtenissen uit te drukken, te benoemen en te verkennen en nieuwe mogelijkheden en betekenissen te ontdekken en uit te proberen. Creatieve werkvormen als een taal naast woordtaal.


Belang van verbeeldingskracht en speelsheid.

•Verbeelding maakt spelen met realiteiten mogelijk. Door speelsheid en gebruik van onze verbeeldingskracht wisselen perspectieven en verschuiven en verspringen onze constructies en kaders .(Bateson) •In verbeelding exploreren we de horizonten van het mogelijke . •Realiteit wordt hiermee niet ontkend. Integendeel, werkelijkheid wordt door verbeelding mee gevormd. (Pakman)


Gevolg: het creëren van een experimenteerruimte in therapie. De geijkte, vanzelfsprekende wegen verlaten en zoeken in de hoeken waar men het meestal niet zoekt en dit op een weloverwogen wijze, zodat we: •Nieuwe en andere mogelijkheden openen •Nieuwe en andere perspectieven mogelijk maken •Nieuwe en andere samenhangen en betekenissen creëren.


Waarom creatieve methodieken ?


•Therapie is vaak heel ‘talig’… plaats geven aan andere talen. •Sommige cliënten hebben minder woorden. Andere talen kunnen belangrijk zijn. Ook voor cliënten die ‘wegpraten’ of te veel woorden hebben. •Zijn vaak heel sterke talen (beelden, symbolen, metaforen..)


Voorbeeld: werken met foto’s, voorwerpen, poëzie, collage,…

•Bestaand materiaal inbrengen als taal •Inspiratie voor wat dingen kunnen betekenen, hoe men zich erbij voelt, wat allemaal speelt, hoe je kan bekijken, wat aspecten zijn,….


•Iets anders doen is vaak een herkenningspunt of een ankerpunt in therapie.


•Beelden geven soms de mogelijkheid om uit vaste patronen te stappen, om ruimte te geven voor nieuwe invalshoeken en om het ongewone meer kansen te geven. •Mogelijkheid om meervoudige verklaringen en complexiteit binnen te brengen. •Beelden creëren woorden, die opnieuw beelden creëren, die opnieuw woorden creëren……….


•Adviezen, pedagogische raad en…. de enige juiste verklaring of oplossing kunnen op afstand worden gehouden.


•Werken met beelden schept afstand. Mensen kijken naar de situatie, komen in een ‘observatorperspectief’ wat reflectiemogelijkheden vergroot.


•De sfeer wijzigt. Samen bezig zijn, iets doen. Sfeer wordt meer ongedwongen en nodigt uit tot zoeken en experimenteren.


Valkuilen en drempels…..


Zijn we nog wel serieus bezig ? •Onverenigbaarheid van creatieve, speelse attitude met professioneel werken. Serieus werken en ernstige therapie ? Je doet zo maar wat ? Voor kinderen en psychiatrie ? •Nog meer ‘drempel’ met volwassen cliënten ? Kan speelsheid, humor, tekenen,met klei werken ? •Op perspectievenvlak: hoe zien we mekaar, hoe ziet cliënt zichzelf, hoe wordt hij in de eigen omgeving gezien, wat kan je thuis en in je omgeving vertellen ?


Gaan we ernstige problemen niet minimaliseren ? •Onverenigbaarheid van speelse en van verbeeldingskracht met ernstige problemen ? Moeten ernstige problemen niet met ernst en doelgericht aangepakt worden ? Kan enkel probleemfocus soms ook zorgen voor toename van machteloosheid, ongrijpbaarheid ? Kan speels effect en humor soms ook zorgen voor ‘een beetje lucht ‘ en nieuwe hoop ?


Belang van introduceren en onderhandelen

•Vanaf begin belang en vanzelfsprekendheid introduceren •Aangeven dat je samen traditionele wegen wil verlaten •Als een manier van werken, een andere ‘therapeutische taal’ •Mensen uitnodigen om er in mee te gaan •Toelating vragen •Samenwerking honoreren •Verkennen wat dit betekent voor cliënt en voor de ideeën die er waren en zijn over therapie •Verkennen hoe dit gaat werken voor de omgeving of ‘buitenwereld’


De kracht van beelden •Het indringende van beelden is tegelijk een kracht en een valkuil. Beelden blijven lang hangen, hebben breed en diepgaand effect. Tegelijk maken ze soms dingen pijnlijk duidelijk. Waken over de veiligheid van de cliënt. Geen beelden voor de beelden en goed inpassen in therapeutisch proces. •Gebruikte beelden en materiaal hebben waarde in verhaal van cliënt. Omzichtig mee omgaan op einde van gesprekken en in de loop van therapieproces.


Niet ‘verliefd worden’ op onze eigen hypothesen (Cecchin) •Beelden zijn meerduidig. Ze verleiden ons tot interpreteren, tot eigen ideeën . •Belangrijk steeds te blijven aansluiten bij de betekenissen van de cliënt en zijn of haar naasten.


Niet alleen de cliënt moet over een drempel… ook de hulpverlener.

• We betreden een zone van ‘discomfort’, van wat we niet gewend zijn, van wat niet gangbaar is. •Vele excuses, uitstel…. praktische drempels die ons tegenhouden en maken dat we doen wat we altijd deden •Onderhandelen met collega’s en directies…. Wie zijn we als hulpverlener, hoe wordt er naar gekeken.


Belang van doen en uitproberen. •Lukt niet van horen zeggen, demonstratie en een keer zien gebeuren. •Zelf mee aan de slag gaan. •Zelf uitproberen. •Samen met cliënten, collega’s. •Belang van opleiding als experimenteerruimte.


Een relatie vorm geven in klei.


Oefening : klei

•Neem een relatie in gedachten met iemand die voor jou belangrijk is (kan partner, kind, ouder, vriend, collega). •Denk aan veiligheid…. Dit is een oefening, om te leren. •Niet té moeilijk maken voor jezelf. •Maak de relatie zoals jij die nu ervaart in klei.


Per twee: Beeld verkennen.

Blijf dicht bij de betekenissen van de maker. •Uitrafelen wat de geïnterviewde gemaakt heeft, wat hij/zij dacht, voelde, wat zijn of haar afwegingen waren. •Verhelderingvragen, concretiseringsvragen. •Blijf ook bij de woorden van de geïnterviewde. •Let op eigen interpretaties en ideeën die het beeld oproepen.


Bespreking.


Contact: [email protected]

De cliënt en zijn omgeving. Op zoek naar ... - GGZ...

Documents

Transcript of De cliënt en zijn omgeving. Op zoek naar ... - GGZ...