De bruggen van Zaltbommel
16
de bruggen van Zaltbommel een speciale uitgave van www.bommelerwaardgids.nl
-
Upload
bommelerwaardgids -
Category
Documents
-
view
228 -
download
1
description
Beschrijving van de Oude Waalbrug, de Martinus Nijhoffbrug en de spoorbrug over de Waal bij Zaltbommel
Transcript of De bruggen van Zaltbommel
de bruggen van
Zaltbommeleen speciale uitgave van
www.bommelerwaardgids.nl
Verbindingenvan vroeger,, monumentenvan nu
De bruggen over de Waal, vlnr de nieuwe Martinus Nijhoffbrug, de oude Waalbrug en d
Wat ooit begon als een veerpont, groeide uit tot een
oeververbinding van formaat, overleefde stormen en oorlog,
en eindigde als een klein stil monument. De oude Waalbrug
van Zaltbommel. Met haar betoverende uitzicht op de Waal en
op de karakteristieke toren van Zaltbommel
De robuuste stalen constructie uit 1933, door de jaren heen
bejubeld en gehaat, heeft in 2007 uiteindelijk het loodje
gelegd door de stille slopershanden. Wat ons rest zijn enkele
stalen overblijfselen.
Rust nu in vrede, als een klein monument.
de spoorbrug.
Overstekende voetgangers en fietsers op de veerpont Waardenburg - Zaltbommel (arch
De Waalbrug in de jaren dertig (archieffoto)
De oude Waalbrug
De 'oude' Waalbrug bij Zaltbommel, ooit door Martinus
Nijhoff in een sonnet bezongen, is één van de vele bruggen die
in de crisisjaren over de grote rivieren van Nederland zijn
aangelegd. De bouw gaf een impuls aan de economie en
leverde werk aan staalfabrieken en arbeiders. De stalen
vakwerkbrug was uniek met haar ranke stalen kooi en haar
vele klinknagels. De Waalbrug kwam naast twee
spoorbruggen te liggen. Een daarvan was toen al antiek
(1869). De ander dateert uit 1932.
Op 18 november 1933 opende koningin Wilhelmina onder
grote belangstelling de eerste verkeersbrug. Vanaf toen
verloor de veerpont over de Waal haar functie. Dagelijks reden
219 auto’s over de brug. Na ruim 60 jaar zouden 80.000 auto’s
per dag de brug passeren. De vooruitgang was
onontkoombaar. De enorme hoeveelheid auto’s paste niet op
de vier smalle rijbanen in de stalen kooiconstructie.
Ongelukken en files leidden dan ook tot het besluit om een
nieuwe, vervangende brug te bouwen. De huidige ‘Martinus
Nijhoffbrug’.
hieffoto)
Ik ging naar Bommelom de brug te zien.Ik zag de nieuwe brug.Twee overzijdendie elkaar vroegerschenen te vermijden,worden weer buren.Een minuut of tien.
fragment gedichtMartinus Nijhoff, 1934
Het zou nog tot 2007 duren voordat de in onbruik geraakte
brug werd gesloopt. Eerst stond de brug 10 jaar te koop.
Toen was er een serieus plan om de brug voor één gulden aan
Suriname te verkopen. Weer wat later wilde een bouwbedrijf
de brug verslepen naar Nijmegen, om te dienen als tweede
stadsbrug.
Al deze plannen bleken slechts luchtkastelen. Vele jaren
roesten en kostbare gerechtelijke procedures later, hakte de
Raad van State definitief de knoop door: de brug moet
gesloopt! Het oude ijzer zou nog wat geld opbrengen, maar
dat woog niet op tegen de sloopkosten van ruim vijf miljoen
euro… Op 23 november 2009 is een monumentaal
kunstwerk voor de Waalbrug onthuld aan de Stadsdijk in
Zaltbommel. Een laatste aandenken aan de eerste vaste
oeververbinding van Zaltbommel.
“Voor wie herinneren wil: dit was de eerste brug van
Zaltbommel”.
De Waalbrug Zaltbommel
De Waalbrug, een robuuste en smalle stalen
vakwerkligger brug uit 1933. De eerste
verkeersbrug bij Zaltbommel die de veerpont over
de Waal verving. Typisch Nederlands: imposant
door zijn lengte, maar bescheiden in zijn
vormgeving: eenvoudig, functioneel en zakelijk.
De oude spoorbruggen uit 1869 en 1932.
Het kunstwerk van de oude Waalbrug
Delen van de stalen constructie en stenen dekplaten
van de oude Waalbrug zijn verwerkt in een
monumentaal kunstwerk dat ook gebruikt kan
worden als zitbank. Met uitkijk op de nieuwe
Martinus Nijhoffbrug en de twee oude spoorbruggen
over de Waal. De bank is een knipoog naar de
leugenbank die in 1933 bij de opening van de
Waalbrug werd geplaatst op de Waalkade.
Foto: Jan van den Berg
Martinus Nijhoffbrug
Tuibrug, uit 1996. De tweede verkeersbrug bij
Zaltbommel die de Waalbrug verving.
Typisch Nederlands: logische lijnen en zichtbare
krachtoverdrachten. Een ranke gestalte met twee
gezichten, de strakke buitenkant en de zwierige
binnenkant met de steeds verspringende tuien.
Foto: J
Verbindingenvan nu,, monumentenvan later
De Martinus Nijhoffbrug
In januari 1996 werd de nieuwe Martinus Nijhoffbrug
geopend door de Minister van Verkeer en Waterstaat (Mw.
Jorritsma). Naast deze brug zal ooit, dat is de
bedoeling, een identieke tweede brug komen.
De sierlijke en bredere Martinus Nijhoffbrug is een tuibrug.
De vier palen van de 'vierstokkenbrug', iets hoger dan de
kerktoren van Zaltbommel, geven de brug een monumentale
aanblik. De vormgeving is imposant maar ingetogen en past
bij het landelijke karakter van de omgeving. Ontwerper is Cor
Kuilboer, ingenieur bij de Bouwdienst Rijkswaterstaat.
De nieuwe Waalbrug staat in de Nederlandse traditie van
zakelijke bruggen. De brug moet aandacht trekken, maar niet
afleiden. Als je over de brug rijdt heeft de brug een ander,
meer speels karakter. Met haar haast dansende, steeds
verspringende staalkabels, tegen een achtergrond van de
steuntorens en daarachter weer het fraaie decor van de Waal
en het silhouet van het stadje Zaltbommel.
Foto: Jan van den Berg
De keuze om geen pijler in de rivier te bouwen heeft de
vormgeving sterk beïnvloed. De overspanning van 256 meter
kon dan alleen via een boog of tui-constructie worden
opgevangen. De keuze viel op een tuibrug omdat die ter
plaatse kon worden gebouwd. Daarna is gekozen voor een
steunpliaar in plaats van twee, omdat dit technisch en
economisch het aantrekkelijkst was. Zo ontstond de ranke
brug, ontdaan van elke overbodigheid.
De ontwerper (Kuilboer) is dan ook een functionalist.
De beroemde kreet: ‘Less is more', van de Bauhausarchitect
Ludwig Mies van der Rohe is geheel van toepassing.
De constructie bepaalt de vorm, de logische lijnen van de
krachtoverdrachten zijn zichtbaar en er is zoveel mogelijk
gedaan met zo min mogelijk materiaal.
Colofon
Tekst en art-direction:
Simone Thoolen
Bommelerwaardgids
www.bommelerwaardgids.nl
Fotografie:
Clara van Wijnen
Clara van Wijnen Fotografie
www.claravanwijnen.nl
Vormgeving:
Jan van den Berg
Studio Finton
www.finton.nl
