Bruggen naar werk

39
BRUGGEN NAAR WERK Hoe kunnen bouwbedrijven samen met de overheid de instroom van kansengroepen bij overheidsopdrachten vergroten?

Transcript of Bruggen naar werk

Page 1: Bruggen naar werk

1

BRUGGENNAAR WERK

Hoe kunnen bouwbedrijven samen met de overheid de instroom van kansengroepen bij overheidsopdrachten vergroten?

Page 2: Bruggen naar werk

5.2.5 Budgettaire aanrekening en raming van de waarde van de opdracht ��5.3 Bestekscomponenten ��5.3.1 Het voorwerp van de opdracht ��5.3.2 De wijze waarop de prijzen voor werfplekleren worden bepaald ��5.3.3 Technische specificaties en uitvoeringsvoorwaarden ��5.3.4 De leidende ambtenaar ��5.3.5 Keuze van de procedure en het gunningsmechanisme ��5.3.6 Keuze van de selectiecriteria ��5.3.7 Andere besteksbepalingen ��5.4 Nadegunningvandeopdracht ��5.4.1 Het tot stand komen van de verbintenis ��5.4.2 Dienstbevel en termijnen ��

6. ALGEMENECONCLUSIESENAANBEVELINGEN ��6.1 Conclusies ��6.2 Aanbevelingen ��6.2.1 Operationele randvoorwaarden voor werkplekleren ��6.2.2 Organisatorische randvoorwaarden voor werfplekleren ��6.2.3 Pistes voor breder MVO in de bouwsector ��

DANKWOORD ��

BIJLAGENEnkelonlinebeschikbaar.Surfnaarwww.antwerpen.beenklikdoornaarWelkom>Algemenesite>Werken>Regelgevingenbeleid>EuropeseprojectenESFvoordevolgendebijlagenbijdezepublicatie:

Bijlage�—CijfersBouwsectorBelgiëTabellen � en � — evoluties aantal loontrekkenden en werkgevers Tabel � — aantal werkgevers per bedrijfsgrootte Tabel � — aantal arbeiders naar bedrijfsgrootte per Gewest Bijlage�—ManagementinstrumentenBijlage�—AanvraagdossierMVOPBijlage�—HandleidingbijaanvraagdossierMVOPBijlage�—Toelichtingbijdematrix‘bouwwerkzaamhedengekoppeldaanbouwberoepen’Bijlage�—Matrixbouwwerkzaamhedengekoppeldaanbouwberoepen

INHOUDSTAFEL

INLEIDING �

� KADERVANHETBPA-WPROJECT ��.� AchtergrondvanBPA-Wproject ��.�.� BPA-W projectdoelstelling ��.� Profielschetsvandebouwsector ��.�.� Veel tewerkstelling in kleine bedrijven ��.�.� Groot personeelsverloop ���.�.� Profielen werkzoekenden: jong en kortgeschoold ���.�.� Conclusies ��

2 UITDAGINGENVOORSECTORENSOCIALEPARTNERS ��2.1 MaatschappelijkVerantwoordOndernemen ��2.1.1 MVO uitdagingen in de bouwsector ��2.1.2 MVO bij de overheid ��2.2 Vervangingvanarbeidskrachten-vergrijzingenontgroening ��2.3 Continuevormingenopleiding ��2.4 Kwaliteitsvolwerk ��2.5 Kansengroepen ��2.6 TrainingenopleidingindeVlaamsebouw ��2.6.1 Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid ��2.6.2 FVB Antwerpen en Bouwpool ��2.7 Conclusies ��

3 WERKPLEKLERENOPDEWERF ��3.1 Conceptwerfplekleren ��3.2 Werfpleklerentoegepastinpilootprojecten ��3.2.1 De Methodiek ��3.2.2 Bevindingen uit de pilootprojecten ��

4. OPLEIDINGSCENTRUMMASTERPLANMOBILITEITANTWERPEN ��4.1 Tewerkstellingsprognosesenverfijningvandevraag-analyse ��4.2 ConceptTijdelijkJobcenter-OpleidingcentrumMasterplan ��4.3 WerfpleklereninhetTijdelijkOpleidingscentrumMasterplan ��4.4. OperationaliseringvanTOMenJobcenter ��

5. WERFPLEKLERENINOVERHEIDSOPDRACHTEN ��5.1 Hetjuridischekader ��5.2 Basisprincipesenuitgangspuntenbijoverheidsopdrachten ��5.2.1 Gelijkheidsbeginsel en non-discriminatie ��5.2.2 Overeenkomsten onder bezwarende titel ��5.2.3 Administratieve mededingingsvoorwaarden en uitvoeringsvoorwaarden ��5.2.4 Resultaatsverbintenis versus middelen verbintenis ��

Page 3: Bruggen naar werk

5

INLEIDING

Dezepublicatieisheteindresultaatvaneenruimanderhalfjaardurendonderzoeks-project“BPA-W.EenBijzonderPlanvanAanlegnaarWerk”overdemaatschappelijkemeerwaardediebijoverheidsopdrachtenvanwerkenkanwordengerealiseerd.Zeishetproductvaneensamenwerkingwaarbijdeperspectievenvandebouwsectorendeoverheidbijelkaarzijngebracht.

SamenmetvertegenwoordigersvandesocialepartnersvandeAntwerpsebouwsectormetnameAlgemeneCentraleABVV,ACLVB,ACVBouw&Industrie,BouwunieenCon-federatieBouwenmetpartnersvanhetFondsvoorVakopleidingBouw,deVlaamseoverheidendeVDAB,heeftdestadAntwerpengezochtnaarvernieuwendemetho-diekenenconceptenwaarbijiederzijnmaatschappelijkeverantwoordelijkheidkanop-nemenvoordeinstroomvankansengroepen.VoordebegeleidingvanhetprojectheeftdestadAntwerpeneenberoepgedaanopSustenuto,eenonafhankelijkstrate-gischadvies-enstudiebureauvoorduurzameontwikkeling(DO),MaatschappelijkVer-antwoordOndernemen(MVO)enmultipartijsamenwerking.

Hetiseengroteverdienstevandeverschillendepartnersdatwesamentotgedragenstandpuntenentotnieuweconceptenzijngekomen.Watweindezetekstnaarvoorschuiven,isgebaseerdopeendegelijkeanalyseenopderealiteitvandebouwsector.Dankzijdeactieveinbrengvanindividuelebedrijvenkondendevoorgesteldemetho-diekenwordenuitgetestindepraktijk.Diebedrijvenzijndanookdepioniersvanmaatschappelijkverantwoordondernemen(MVO)indebouwsector.

DeuitdagingenvanMVOendesnelveranderendearbeidsmarktvragendergelijkeinnovatieveconcepteneneenmultistakeholdersamenwerking.Bedrijvenenorganisa-tiesdieoplossingenzoekenvoordemaatschappelijkeuitdagingenzijndebruggenbou-werswaarnaardetitelvandezepublicatieverwijst.DetitelverwijstooknaarhetMasterplanMobiliteitAntwerpenendebrug‘LangeWapper’diehetsymboolisgewordenvandezebelangrijkeinfrastructuurwerken.HetMasterplanvormtontegensprekelijkeenbijzondereuitdagingvoordetewerkstellingindebouwsectordekomendejaren.

IndeeerstetweehoofdstukkenschetsenwehetruimerekadervanhetBPA-Wproject.Nietalleendedoelstellingeneneenschetsvandebouwsector,maarookhetruimerekadervanMVObijdebouwsectorendeoverheidkomenaanbod.

Inhoofdstukken3en4wordendeinhetprojectontwikkeldemethodiekenenconcep-tenvoorgesteld,zowelalgemeenalsspecifiek.DoorhunschaalgroottevereisendewerkenvanhetMasterplanimmerseenspecifiekeaanpak.Inhoofdstuk5stellenwedandemogelijkhedenvoordieaanbestedendeoverhedenhebbenbinnendewetgevingopdeoverheidsopdrachtenomditindetoekomstmeevormtegevenbijanderegroteinfrastructuur-enbouwprojecten.DenotasluitafmetconclusiesenaanbevelingenvoorallebetrokkenpartnersbijditBPA-Wproject–zoweldebouwbedrijvenenderuimeresectoralsdeoverheid–omverderwerktemakenvandeinstroomvankansengroepenbijoverheidsopdrachtenenhetopnemenvandemaatschappelijkeverantwoordelijkheid.

Bruggenbouwen,doejeimmersvanbeidekantentegelijkertijd.

Colofon

©stadAntwerpen,2008WettelijkdepotD/2008/0306/75

Verantwoordelijke uitgeverDirkDiels,Meir21,2000Antwerpen

ContactpersoonBrechtLootens,WerkenEconomie,Meir21,2000Antwerpen,tel.032056123,[email protected]

RealisatieRedactie:Sustenutobvba,Brussel.Hoofdstuk5:BertBaeyens,PublicProcurementManagementGrafischevormgeving:Catapult,Antwerpen

BeeldmateriaalAllefoto’s©stadAntwerpen,behalvedefoto’sinhoofdstuk4:©BAMnv

Deredactievandezepublicatiewerdafgeslotenop27maart2008.

DezepublicatiekwamtotstandmetdesteunvanhetEuropeesSociaalFondsendeVlaamseministervanSocialeEconomie.

Page 4: Bruggen naar werk

7

�.KADER VAN HET BPA-W PROJECT

�.�ACHTErGrOND vAN HET BPA-W PrOjECT

De stad Antwerpen kamptmet eenwerkloosheidsgraad van ongeveer 12,1%. Dat isongeveerdubbelzohoogalshetVlaamsegemiddeldevan6,1%,wateenspecifiekste-delijk arbeidsmarktbeleid vereist. Eengezamenlijkeaanpakmetbijzondereaandachteninspanningenvoorgroependieeengroteafstandtotdearbeidsmarktvertonen,zo-alsjongeren,allochtonenenkortgeschoolden,iseenabsolutenoodzaakomvoordezegroepennieuweenbeterekansenopdearbeidsmarkttecreëren.Destadwildaarbijnagaanhoehet inhaareigenwerkingen insamenwerkingmethetbedrijfslevenenandereactoren,stimulansenvoortewerkstelling,opleiding,werkervaringenbegelei-dingvandezedoelgroepenkanuitwerken.Metanderewoorden,hoekunnendediverseactorenhierinhunmaatschappelijkeverantwoordelijkheidopnemen?Destadwenstditondermeertedoendoorhaarleveranciersvandienstenenwerkenofuitvoerdersvangrootschaligeinfrastructuurwerkenenstedelijkebouwprojectenhierineenactieveroltelatenopnemen.

DestadAntwerpenenhaardistrictenzijndevoorbijejarenéénvandeeerstengeweestin Vlaanderen om zogenaamde sociale doelstellingen te koppelen aan overheidsop-drachten.Datwerdondermeergedaandoordeuitbouwvaneensamenwerkingsverband(opcon-venantbasis)metdebouwsectoromoptimaledoorstromingsmogelijkhedenvoorkan-sengroepenindebouwtebieden.Ditsamenwerkingsverband,Bouwpool Antwerpen,werdopgestart in2001en is een initiatief vande stadAntwerpenendeAntwerpse

Page 5: Bruggen naar werk

8 9

Hetprojectomvattezowelstrategischealsoperationeledoelstellingen.Destrategischedoelstellingwasnategaanhoedeinstroomenbegeleidingvan(Antwerpse)kansen-groepenenvooralvanjongerenbijgroteinfrastructuurwerkenkonwordenbevorderd.Hierbijwerdookgekekennaardemogelijkhedenbijdekomendegroteinfrastructuur-werkenvanhetMasterplanMobiliteitAntwerpen,metalsmeestinhetoogspringendeprojectdezogenaamdeOosterweelverbinding.HetMasterplanomvateengeheelvanwerkenvooreengeschattotaalbedragvan3,5miljardeurometeenlooptijdtot2016,aanbesteed door de Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel (BAM) NV van publiekrechtenmetinvesteringenvanhetVlaamsGewest.

Dedaaruitvoortvloeiendeoperationeledoelstellingenwerdenalsvolgtbeschreven:— hetkoppelenvansocialedoelstellingenencriteriaaanoverheidsopdrachtenendanspe-

cifiekvoorwerkenennagaanwatditbetekentvoordeverschillendebetrokkenactoren;— hettoepassenentoetsenvandeontwikkeldeinzichtenenmethodesinconcretepiloot-

projecten;— demaatschappelijkemeerwaardeof‘socialreturn’vandeinvesteringenzichtbaarmaken;— hetopstellenvaneennotavoorhettoepassenvandeontwikkeldeinzichtenmethoden

bijtoekomstigeoverheidsopdrachten.

�.�PrOFIELSCHETS vAN DE BOUWSECTOr

Debouwsectoriseengrotewerkgever.InEuropavertegenwoordigtdie10,4%vanhetBBP vande EU.De sector bestaat uit ongeveer 2,7miljoenbedrijven,waarvan95%KMO’smetminderdantwintigwerknemers�.DaarmeeisdebouwsectorindeEUgoedvoor7,2%vandetotaletewerkstellingenmeteendegrootsteindustriëlewerkgever.Indevijftienoudelidstatenisalleendesectorvangebouwenin2004algoedvooreenomzetvan910miljardeuromet11,7miljoenwerknemers(VTE).In2005warendetientoetredendelandennogeensgoedvooreenomzetvan45miljardeuroeneentewerk-stellingvan1,5miljoen(VTE).InBelgiëvertegenwoordigtdebouwsectorbijna5%vanhetBNPenzorgtrechtstreeksvoormeerdan7%vandewerkgelegenheid indeprivé-sector.Deomzet in2006be-draagtongeveer40miljardeuro�,meteenonderverdeling van38%particulierewo-ningbouw, 6% socialewoningbouw, 13% openbare niet-residentiële gebouwen, 25%niet-residentiëlegebouwenen18%burgerlijkebouwkunde.InBelgiëzijnhetvooraldegewestenenlokaleoverhedendiedeinvesteringendoen.Onderstaandnemenweeenaantalkerncijfersen-aspectenvandebouwsectornaderonderdeloep.

�.�.�veel tewerkstelling in kleine bedrijven

Detewerkstellingindebouwfluctueert,netalsinanderesectoren.Hettotaleaantalloontrekkendenligtin2006op202.340enhetaantalwerkgeversop25.930.Indecem-ber2007bedroeghetaantalarbeiders163.511enhetaantalwerkgevers31.788.Daarnaast teltde sectornogeengrootaantal zelfstandigen (inhoofd-enbijberoep,zelfstandigenenhelpers).In2005bedroeghunaantal50.000�.

Volgensdebedrijfsgroottezijnkleineondernemingenveruitdegrootstewerkgevers.Voor2006werdinBelgiëmaarliefst84%vandetotaletewerkstellinggecreëerddoor

socialepartnersbouwvertegenwoordigdinhetFondsvoorVakopleidingindeBouw-nijverheid(FVB)Antwerpen.InBouwpoolstemtdestadhaararbeidsmarktmiddelenafopdeopleidingsmogelijkhedenvanhetFVBendebundelingvandepubliekeenprivatemiddelenzorgtvoorextraslagkrachtomkortgeschooldewerkzoekendentoeteleidennaareenfunctieindebouwsector.Bouwpool Antwerpen is een voorloper en een sterk voorbeeld van de promotie vanmaatschappelijkverantwoordondernemen(MVO).Het isnietalleeneen instrumentvoor screening, opleiding, toeleiding, bemiddeling en jobcoaching, maar ook eennieuw dienstverleningsconcept, zowel naar werkzoekenden als werkgevers, waarbijeenoptimaleafstemmingvankansengroepenenknelpuntberoepenindebouwsectorgerealiseerdwordt.Bouwpoolishetresultaatvandewilvandesocialepartnersindebouwsectorendelokalearbeidsmarktactorenomkansentegevenaanwerkzoekendenmeteengroteaf-standtotdearbeidsmarktenwerkgeverstesensibiliserentotaanwervingervan.BouwpoolAntwerpen iserdoorhaarunieke samenwerkingsverband ingeslaagdomdiversekansengroepenoverteschakelennaareenbaanindebouwsector(899tewerk-stellingenoverzesjaar,indeperiodevan2001tot2007).

In een aantal overheidsopdrachten voor renovatie van woningen doet de stedelijkewoondienstookaleenaantaljarenberoepopsocialeopleidings-entewerkstellingsini-tiatieven.Inenkelemarktniches,waarvoorderegulieremarktopditmomentminderinteressetoontenbijwerkenwaardesnelheidvanuitvoeringietslagermagliggenendieietsgoedkoperbegrootworden,kanzoookeensocialemeerwaardewordengerea-liseerdbijstedelijkeoverheidsopdrachten.

Het Bijzonder Plan van Aanleg naar Werk projectkadertinhetEuropeesSociaalFonds(ESF), zwaartepunt6.Datondersteunt innovatieveexperimentenenpilootprojectenbinnen de domeinen werkgelegenheid en arbeidsmarkt. Onder impuls van VlaamsministerVanBremptwordendecentrumsteden,betrokkenindejeugdwerkloosheids-plannen,opgeroepenextra intezettenopMVO.Doelwasopzoektegaannaarma-nierenombijgrote investeringswerkendeinstroomvankansengroepenpro-actieftefaciliteren.DestadAntwerpenkoosvooreenmogelijketoepassingbijdewerkenvandeOosterweel,metspecifiekeaandachtvoorjongeren.Alduskonhet‘Antwerk!’-planversterktwordenmethet‘BPA-W’-projectenkonhetmaatschappelijkverantwoordon-dernemenstimulerendoorhet introducerenvan socialedoelstellingen inhetbeleidvooroverheidsopdrachtenvoorwerken.InhetkadervanhetAntwerpsstedelijkactie-planjeugdwerkloosheid‘¡Antwerk!’heeftdestadAntwerpen,ditESF-projectopgestartsamenmet de volgende partners: Confederatie Bouw Antwerpen, Bouwunie, FondsvoorVakopleidingBouw,BouwpoolAntwerpen,AlgemeneCentraleABVV,ACVBouwenIndustrieenACLVB.TijdenshetprojectisookdeVDABerbijgekomen.Hetprojectliepvan1september2006tot30april2008.

�.�.� BPA-W projectdoelstelling

Decentralevraagvoorditprojectwas:Hoe kunnen bouwbedrijven en overheden samen bij overheidsopdrachten voor bouw- of infrastructuurwerken hun maatschappelijke verantwoordelijkheid opnemen om de instroom van kansengroepen naar de arbeidsmarkt te vergroten?

Page 6: Bruggen naar werk

10 11

DezeHermesstudie�naarhetpersoneelsverloop indebouwsector inVlaanderenver-schafteveneenseenaantalinteressanteinzichten.Uitdestudieblijktondermeerdatdeoverstapnaareenanderbedrijfbinnendebouw-sector,hetgrootstisinderuwbouwenruwbouwafwerkingenhetlaagstindebagger(erzijninBelgiëslechtstweebaggerbedrijvenendekennisiszeersectorspecifiek).Alsmenditkoppeltaanleeftijdblijktdatdeoverstaphetvaakstbijjongeenouderewerk-nemersgebeurt.

DeHermesstudieconstateertdatdeuitstroom(naareenanderewerkgeverbuitendesector,pensioen,overlijden,werkloosheid,veranderdstatuut,…)gemiddeldrondde10% ligt. De uitstroom is het grootst bij bedrijvenmetminder dan zeswerknemers(16,4%),gevolgddoorbedrijvenmetmeerdanvijfhonderdwerknemers(12,6%).Ookbijdesectorverlatersisdeuitstroomhetgrootstbijbedrijvenmetminderdan6werk-nemers.Bijgrotebedrijven(meerdan500werknemers) ishetaantalsectorverlaterszeerlaag.

Deinstroomisredelijkstabieloverdesubsectorenheen.Volgensleeftijdzijnjongerenduidelijkoververtegenwoordigd.Naarbedrijfsgroottezijnhetprocentueeldebedrijvenmetmeerdanvijfhonderdwerknemersdiedegrootsteinstroomkennen(40%),gevolgddoordekleinebedrijvenmetminderdanzeswerknemers(14%).Inaantallenisdegrootsteinstroomechtertezienbijkleinebedrijven.

�.�.�Profielen werkzoekenden: jong en kortgeschoold

Uit een analyse van vraag en aanbod binnen de Vlaamse bouwsector (2007)� geba-seerdopVDAB-gegevensovervacaturesenprofielenvanniet-werkendewerkzoekenden(nwwz)in22bouw-enaanverwanteberoepsgroepen,blijktdatdebouwsectoreengro-ter aandeel jongere werkzoekendendananderesectorenaantrekt.Vandienwwzis:

— 31,5%jongerdan25jaar,tegen19,5%vanhettotaalinVlaanderen;— 33,8%ouderdan40jaar,tegen46,9%vanhettotaalinVlaanderen.

Naarberoepsgroepenkiezenjongerenvooraleenjobalsmetselaar,loodgieter,schilderendakdekker.Hetomgekeerdegeldtvoorkraanbestuurders,bouwmachinisten,wegen-werkers,bouwmachinisten,ijzervlechtersenbekisters.Daarisgemiddelddehelftou-derdan40jaar. Volgensetnischeafkomstisvoordezegroepwerkzoekenden:

— 78,3%vanEuropeseafkomst(vijftienoudelidstaten);— 0,5%vandenieuweEU-lidstaten;— 14,6%vanMaghrebijnseofTurkseafkomst;— 6,6%andereetniciteit.

Intermenvangeschooldheidblijktuitdezegegevensdat66,5%vanallewerkzoeken-denindebouwlaaggeschoold�is.VooralleanderesectoreninVlaanderenisdat52,1%.Voorde22beroepsgroepenzijnde‘nwwz’meteendiplomalageronderwijseneerstegraadsecundaironderwijshetsterkstvertegenwoordigdmet28,9%.De ‘nwwz’mettweedegraadsecundairberoepsonderwijsis21,9%enmetderdeenvierdegraadsecun-dairberoepsonderwijsisdat22,5%.Vanalle‘nwwz’indebouwinVlaanderenblijktslechts8,9%eenberoepsopleidingtehebbengevolgd.

bedrijvenmetminderdantienwerknemers.Zieookbijlage1(tabel1t/m4)�voordecijfersoverbedrijfsgrootteentewerkstelling.

�.�.�Groot personeelsverloop

Debouwsectorkentalveeljareneengrootverloopvanpersoneel.OnderzoekvanMaes&Sels(2002)�,inopdrachtvanhetFondsvoorVakopleidingindeBouwnijverheid(FVB),toontaandatnaéénjaarnog75%vandebouwarbeidersbijdezelfdewerkgeverwerkt.Natweejaarisditpercentagealteruggelopentot60%,navijfjaarzelfstotnetgeen40%.Ditbetekentdateengemiddeldebouwondernemingovereenperiodevanvijfjaarzeker60%vanhaararbeidersmoetvervangen,metallegevolgenvandien,zoalskostenvanwervingen selectie, opleiding enproductiviteitsverlies.Het is opmerkelijk dat in debouwsector65%vanalleuitstroombewegingentoeteschrijvenisaanvrijwilligverloop.Figuur1geefteenoverzichtvoor2005(uitdeHermesstudievanFVB).

Figuur 1 - Overzicht arbeidersverloop in de bouwsector in Vlaanderen:

Bron: FVB ‘Onderzoek naar het personeelsverloop in de bouwsector: Vlaanderen, gegevens 2006’

overige jonger hoger

gekwalificeerde

overige jonger hoger

gekwalificeerde

probleem: tekort aan geschoolde bouwvakarbeiders

tewerkstelling

93.632

instroom

93.632

totale verloop

18.540

uitstroom

9.429

natuurlijk verloop

1.124

intern verloop

9.111

sectorverlaters

8.287

verloop20%

13% 8% 1%

10% 10%

Page 7: Bruggen naar werk

12 13

Watbetreftdewerkervaringvande‘nwwz’indebouwinVlaanderenheeft:— 37,1%geenwerkervaring— 23,5%eentottweejaarervaring— 12,7%tweetotvierjaarervaring— 26,7%meerdanvijfjaarervaring

�.�.�Conclusies

Debelangrijkstekenmerkenvandebouwsector:— DesectoriseenbelangrijkewerkgeverenisinBelgiëgoedvoor7%vandewerkgelegen-

heidindeprivé-sector.— Zo’n84%vandetewerkstellingkomtvankleinebedrijvenmetminderdantienwerkne-

mers.— Debouwsectorkamptmeteenaanzienlijkverloop,vooralbijkleinebedrijven,meteen

groteuitstroomvanjongerenenouderen.— Eriseenrelatiefgrotegroepwerkzoekendenmetlageopleidingenweinigofgeenwerk-

ervaring.— Deinstroomvangekwalificeerdejongerenindesectorisontoereikend,aangezienhun

aantalzelfsnietvolstaatomdeervarenvertrekkerstevervangen.Dekrapteopdear-beidsmarktlaatzichindebouwsterkvoelen.

� FIEC, www.fiec.eu � FOD Economie, afdeling statistiek� RSVZ� De bijlagen zijn beschikbaar op www.antwerpen.be ; doorklikken naar Welkom > Algemene site > Werken > Regelgeving en

beleid > Europese projecten ESF� Maes, J. & Sels, L. (2002). Onderzoek naar de omvang en de determinanten van personeelsverloop in de bouwsector. Depar-

tement TEW – CTEO: Leuven.� FVB/FFC: Hermes – ‘Onderzoek naar het personeelsverloop in de bouwsector: Vlaanderen’ (gegevens 2006).� FVB: ‘Arbeidsmarktanalyse van de Vlaamse bouwsector’, deel 2 analysenota, maart 2007� Idem

Page 8: Bruggen naar werk

14 15

�.UITDAGINGEN VOOR SECTOR EN SOCIALE PARTNERS

Zoalsdekerncijfersvandebouwsectorlatenzien,kentdesectorspecifiekenoden.Erisnoodaangoedgeschooldpersoneel,maarookaanhetvermogenvandesectoromdatpersoneelbeteraanzichtebinden.Toenemendevergrijzingmaaktdenoodzaaktothetwerven,ontwikkelenenbehoudenvanpersoneelsteedsbelangrijker.

Daarnaastzijnermaatschappelijkeuitdagingendieopdesocialepartnersafkomen.Erbestaatimmerseengroepwerkzoekendendiemetdehuidigeinstrumentennietaandebakkomt.Datisnietalleeneenmaatschappelijkekost(uitkeringen,socialeexclusie)maarookeenverspillingvaneigentalent.Hierziteenpotentieelvoordebouwsector.Zekerookinhetlichtvananderemaatschappelijkeuitdagingenzoalsterugdringingvanbroeikasgassen,verminderingvanenergieverbruikenduurzaamruimtegebruik,dieooknieuwekansenopwerkgelegenheidbieden.

Deuitdagingencentrerenzichrond:— hetopnemenvandebrederemaatschappelijkeverantwoordelijkheid;— urgenties inzakeklimaatenenergiehelpen innovatieenbiedennieuwekansenvoor

werkgelegenheidenopleiding,ookvoorkansengroepen;— vergrijzingenontgroening;— continuevormingenontwikkeling,kwaliteitsvolwerkenbehoudvanpersoneel;— kansengroepeneenbeterekansenvoorbereidingopeenbaangeven.

Page 9: Bruggen naar werk

16 17

�.�.� MvO-uitdagingen in de bouwsector

Alsweoverhetopnemenvandemaatschappelijkeverantwoordelijkheidindebouwsec-torendeduurzaamheidvan alle elementen diebijbouweneenrolspelenspreken,danhebbendezeuiteraardbetrekkingopeenveelvoudvanactoren,zoalsopdrachtgevers(privaatofpubliek),bouwheren,architecten, investeerders,overheid,bouwbedrijvenensectoralestructuren(sociaaloverleg).Zijzijnbijhetopzettenvanomhetevenwelkbouwprojectmetelkaarverbondenendebouwactiviteitenhebbeneffectenoplangeretermijnenverderopindeketen.Alsontwerpers,projectontwikkelaars, investeerdersenopdrachtgeversvanbouwpro-jectennietmetMVObezig zijnengeen rekeninghoudenmetdegevolgenvan (on-duurzame)bouwenruimtegebruikkomenderisico’s,lastenenkostenonherroepelijkop de gebruikers en/of de samenleving (en de bouwbedrijven) terecht. Vandaar datmenbijgrotebouwprojectennusteedsmeerhetsysteemvan‘design,build,financeandmaintenance’toepast,waarbijdeverantwoordelijkheidvoordelatereeffectenalinhetbeginkanwordenopgenomen.Wat betekenen de maatschappelijke urgenties voor de bouwsector?

Debouwsectorlevertbelangrijkebijdragenaanhetinrichtenvanonzegemeenschap-pelijkeleefruimtedoorinfrastructurenenbouwwerkenenheeftdaarmeeeengroteim-pactopdeomgeving.Desectoriséénvandegrootstegrondstofgebruikers.GebouwenenhunuitrustingzijninBelgiëdetweedegrootstebronvanuitstootvanbroeikasgas-sen(23%vandetotaleuitstoot).Daarnaastzijnereffectenophetvlakvan:

— gezondheid(bijvoorbeeldluchtkwaliteitenbinnenklimaat);— water-enenergieverbruik(46%vandetotaleenergieconsumptie);— belastingophetgebruikvanderuimtet.o.v.andereruimtefunctiesvoornatuur,groen-

voorziening,landbouwofrecreatie;— hetverbeterenvandegemiddeldebouwkwaliteit.

Debouw is eenessentiëlepartner inde strijd tegen klimaatverandering.Onderzoekheeftruimschootsbewezendathetenergie-enwaterverbruik inonzegebouwen,deuitstoot van broeikasgassen en de niet-duurzame inrichting en gebruik van de onsbeschikbare ruimteomdringende ingrepenvragen.Daarnaast stellenconsumenten,opdrachtgeversenookdewetgeversteedsmeereisenaanenergiezuinigegebouwenenhetgebruikvanbouwmaterialendiegeenschadetoebrengenaanmensenmilieu.Nieuweregelgeving,zoalsdeEuropeserichtlijnvan2002voordeenergieprestatievangebouwen(EPBinBelgiëvanaf1januari2006vankracht),biedtdebouw-enaanver-wantesectorennieuwemogelijkhedenomproducten,processenentechnologieënteontwikkelendiehet rendementverhogen,dedrukophetmilieuverlagenenbeant-woordenaandesteedshogereeisenvancomfort,veiligheidenonderhoud.Ditvraagtom innovatieve designconcepten enengagementen vandesocialepartners.Nietalleenhetconstantverbeterenvanproducten,processenenprestatiesisnoodza-kelijk,maarookhetcontinubijlerenvanwerknemersomdenieuwetoepassingentekennen.

�.� MAATSCHAPPELIjk vErANTWOOrD ONDErNEMEN

Decentralevraagishoedeverschillendeactorenhunmaatschappelijkeverantwoorde-lijkheidkunnenopnemenomdeinstroomvankansengroepennaardearbeidsmarkttevergroten.Ditpastbijdeveranderdeverwachtingenvandesamenlevingendediversenieuweuitdagingenwaarwevoorstaan.

De economische, sociale, culturele en ecologische complexiteit vandeglobaliseringplaatstallen indesamenlevingvoornieuweuitdagingen.Bekendzijndeklimaatver-andering, versnelde afname van de biodiversiteit, groeiende sociale ongelijkheid enuitsluitingenbeperktebeschikbaarheidvannatuurlijkegrondstoffen,energieenwater.Deplaneettoontonsdegrenzenvanhaardraagkrachtenveerkracht.Ineenprocesvanenkeledecennia,metalsbelangrijkemijlpaaldeVNtopvanRioin1992overDuurzameOntwikkeling(DO),iseengroeiendbewustzijnontstaandathetterugdringenvandenegatieveeffectenvanonshandelen,inspanningenenverande-ringenvragen.MaatschappelijkVerantwoordOndernemen (MVO) isdebijdragedieondernemingenkunnenleverenaanDOwaarbijdedriedimensies,ofookweldedriepijlerseconomie,milieuensociaal,inrekeningwordengenomenbijdebedrijfsvoering.Deurgentieneemttoe,zowelvoorhetindividuelebedrijf,debedrijfssectoren,alsdemaatschappijalsgeheel.Eenenormebevolkingsgroei(nu6miljard,tegen2050ruim9miljardmensen)metalsgevolgmigratiestromen,zorgomvoedselkwaliteitenveilig-heid,armoedeensocialedesintegratie,uitputtingvannatuurlijkehulpbronnen,groteenergiebehoeftes en achteruitgang van ecosystemen, vragen dringend om oplossin-gen.Webevindenonsineenveranderingsprocesnaareensamenlevingdieduurzameoplossingenschept.HetbegrippenkaderrondMVOisindeinternationalecontextontstaanensluitaanbijdecentralevraagoverderolvanhetbedrijfindesamenleving,‘Business&Society’.DetermMVOispassinds2000echtinopmarsinVlaanderen.Voordienwerdvakerdetermduurzaamondernemengehanteerd.De kern van MVO is hetmaatschappelijke gedrag vanorganisaties. Centraal daarbijstaandeverantwoordelijkheiddiezijopnemenvoorhunomgeving,voordeimpactvanhunbedrijfsactiviteitenenderelatiesdiezijaangaanmetdiversebelanghebbenden.Het BelgischMVO Referentiekader van 2006� definieertMVO als volgt: “Een proceswaarbijondernemingenvrijwilligstrevennaarverbeteringopbedrijfs-enmaatschap-pelijkvlakdooropsystematischewijzeeconomische,milieu-ensocialeoverwegingenopeengeïntegreerdeencoherentemanierindegehelebedrijfsvoeringoptenemen,waarbijoverlegmetstakeholdersofbelanghebbendenvandeondernemingdeeluit-maaktvanditproces”.

MVOvervangtgeenwetgevingennormering. MVO iseenprocesengeen toestand.Eenonderneming integreertMVOinde helebedrijfsvoering,meteensystematische en samenhangendetoepassingvaneconomische,socialeenmilieuoverwegingen.MVOisgeentoevoegingvanhierendaarwatelementenvandiedimensies,maarhetconsequenttoepassenervaninallefacettenvandebedrijfsvoeringendekernactivitei-tenvandeonderneming.Datbetekenteenwaardecreatie in de drie dimensies (econo-mie, milieu en sociaal),dienietlosvanelkaarstaan,elkaaraanvullenenbeïnvloedenensomsmetelkaarinconflictkunnenkomen.SteedsmeerwordthetMVOconceptookgebruiktdooranderetypesorganisaties,zoalsoverheden.

Page 10: Bruggen naar werk

18 19

— ‘designforall’,toegankelijkheidvooralleningebouwen;— gezondeluchtkwaliteitingebouwen.

InFrankrijk wordenduurzaamheidseisenaanontwerpenbouwvangebouwengesteld,viahetHaute Qualité Environnementale (HQE)��.Dezemethodewordtal sinds1994toegepastingebouwenenopallefasenvanhetbouwen:vanplanningenontwerptotbeheerengebruik.Aanheteindvanelkefasewordteenauditverricht.DeHQEAssoci-atiewilbovendienhetecologischdenkenbijbouwheren,bouwbedrijvenengebruikersverderstimuleren.

InDuitsland hebbeninjuni2007,voortkomenduitde‘RondeTafelvoorDuurzameCon-structie’vandeFederaleregering(2001),debouwindustrie,architecten, ingenieurs,makelaars,wetenschapperséninvesteerdersdeDuitse Associatie voor Duurzaam Bou-wenopgericht��.Doelisdeveleinitiatieven,ervaringenenkennisbetertestroomlijnenentebenutten,waarbijmenvertrektvanduurzaamheid(alledriepijlers) indeheleketen,vanontwerpenplanningtotenmetgebruik,zowelbijgebouwen,alsbijruimte-lijkeordening.VerderwildeAssociatie:

— wetenschappelijkeinzichtenbetervertalennaarconcreteinstrumentenenplannings-praktijken;

— certificeringsystemenopzetten,waarindebeschermingvannatuurlijkegrondstoffen,hetbehoudvandenatuurlijkeomgevingengezondheidingebouwencentraalstaan;

— verantwoordelijkheidopnemenenwaardenrespecteren;— duidelijkebasisindicatorenvoorduurzamematerialenformuleren;— communicatieoverduurzamematerialenindebouwbevorderen. Duitslandisalenkelejarenactiefomdeinnovatienaarduurzametechnologieëntekop-

pelenaannieuwewerkgelegenheid,onderandereindebouw.

InNederlandheeftdebouwsector,naeencrisisvanbouwfraudesbegin2000endekri-tiekdiedesectordaarmeetendeelviel,MVOactiefopgepakt.Bouwend Nederland ��,degrootsteverenigingvanbouw-eninfrabedrijven,helpthaarledenmethetopzettenenintegrerenvanMVOindebedrijvendoorvoorlichting,uitwisselingentraining.Behalvetrainingenopleidingvan(nieuwe)vakmensen,ondersteuntdevereniginghaarledenbijhettrainenenbehoudenvanpersoneel.Verdertreedtzeactiefnaarbuiten,onder-meernaardeoverheid,ommeetedenkenmetenwerktemakenvanduurzaamheidbijbouw-eninfrastructuurwerken.DitsluitaanbijdedoelstellingvandeNederlandseRijksoverheidomvanaf 2010100%duurzaamaan te kopen. In januari 2008hebbendezevengrootstebouwbedrijven,goedvoorbijnadehelftvandeomzetindesector,gedragsregels opgesteldombeter intespelenopdevraagnaarmeermaatschappe-lijkverantwoordebedrijfsvoeringindebouwenwillendaarmeeeenimpulsgevenaanduurzamesamenwerkingindesector.

vlaanderenDeMVO-activiteitenvandebouwsectorinVlaanderenzijneerdernogopafzonderlijkeaspectengericht.NaastdesocialedialoogbinnendeSERVHout&Bouw,isdesectorbetrokkenbijinitiatievenronddiversiteit(bijvoorbeeldhetVlaamssectorconvenant)enbezigmetinitiatievenalsbouwpools,invoegbedrijvenenditBPA-Wproject.Watbetreftmilieugaatdeaandachtvooralnaarenergiezuinigbouwen(relatiemetdenieuwere-gelgeving),hetgebruikvanFSC-gelabeldhout,mobiliteit,zoalsgroepsvervoernaardewerfenmeergebruikvanwaterwegenbijleveringenafvoervanbouwmaterialen.

Enkele belangrijke initiatieven inzake MvO

EuropaOpEuropeesniveaubestaandiverseengagementenwaardebouwsectoraanmeewerkt.ZoheeftdeFIEC,deFederatievandeEuropeseConstructie-industrie,injuni2007het‘Leipzig Charter voor Duurzame Europese Steden’, opgesteld door de EU-lidstaten��,onderschreven.Ditcharter,ondersteunddoorEuropesebeleidsmakers,architectenenmaatschappelijkmiddenveld,isdeuitkomstvaneenprocesvaninitiatievenenresolu-tiesvoormeerduurzamearchitectuur,ruimtelijkeordeningenregionaalcohesiebeleid.Het Charter streeft ondermeer naar hoogwaardig en geïntegreerd ruimtegebruik enbeleid,kwaliteitsvolleenenergiezuinigegebouwen,innovatie,duurzaamtransport,lo-kalewerkgelegenheidencohesie.Hetgaathieromeencombinatievandedriepijlers.

DeuitdagingenkrijgeneenextrastimulansmethetnieuweEuropese Klimaatplanvanjanuari2008endedaaraangekoppeldedoelstellingenvanhernieuwbareenergieenCO2-reductie.DebouwsectorinBelgiëisvragendepartijvoormeermaatregelenomdeBelgischedoelstellingvoorCO2-uitstootreductievan15%tegen2020tekunnenhalen.Ditbetekentdater jaarlijksongeveer90.000 (bestaande)woningenmoetenwordengeïsoleerd.Vandaagwordthiervannauwelijkseenvijfdegerealiseerd.Denadrukishiersterkecologischeneconomisch.

EenuitgebreideEU-studievandeETUC(European Trade Union Confederation)��toontdat er voor de bouwsector in de komende decennia,met de eisen die aan energie-efficiëntbouwenenCO2-reductiewordengesteld,zeergoedeperspectievenzijnvoortewerkstelling.Voorwaardeisvolgensdestudiewel,datmendevereisteopleidingeninnovatiesophetgebiedvanduurzaambouwengoedoppakt.Overigensgeeftdestudieookaandatdeinvesteringenvoordezenoodzakelijkewerkzaamheden(omgewenstedoelstellingvan50KWh/m²tebereiken)inBelgië,naFinland,hethoogstezullenzijn(berekendvoorzestienlidstaten).Hierwordtecologiegekoppeldaankansenvoorwerk-gelegenheideninnovatie.

InhetkadervandetoenemendeinitiatievenvoorduurzameoverheidsopdrachtenvanoverhedeninEuropa,heeftdeEuropeseCommissiein2007hetRESPIRO-project ‘Res-ponsibility in Procurement’ (verantwoordelijkheidbijaankopen),viamultipartijsamen-werkingvoortweeproductgroepenof-sectoren,debouwendetextiel,uitgevoerd.Intweemultistakeholderwerkgroepen,metvertegenwoordigersvandebouw-entextiel-sector, lokaleoverheden,werknemers,middenveldenexpertsuitdiverseEU-landen,zijntweepraktischegidsenopgesteld.Hierinstaathoepubliekeautoriteitenkunnenomgaanmethettoepassenvansocialecriteriabijbouwopdrachtenenaankopenvantextielenbedrijfskleding��.Bijdebouwwerkgroepwarenondermeerbetrokken:deconstructiesector(FIEC),archi-tecten(ACEen‘BuildforAll’),werknemersvertegenwoordigers(EFBWWenILO),diversepubliekeautoriteiten,ngo’senexperts.Desocialecriteriaindebouwgidshebbenondermeerbetrekkingop:

— hetbevorderenvangelijke kansenvoor kansengroepenenhenmeer inschakelenbijbouwwerkenenopleidingnaardearbeidsmarkt;

— hetrespecterenvaninternationalearbeidsnormenindeketen;onderanderedewijzewaaropbouwmaterialenzijngemaakt(bijvoorbeeldbakstenenzonderkinderarbeid);

— hetgebruikvangezondeenmilieuvriendelijkebouwmaterialen;— gezondheidenveiligheidvandewerknemers;

Page 11: Bruggen naar werk

20 21

EuropaDit laatstepast indesterkestimulansvanuitdeEUomheteigenhandelenvanpu-bliekeautoriteitenopalleniveausduurzamertemaken.DenieuweEU-richtlijnenopdeoverheidsopdrachten��biedenhier juistkansen.Overhedenkunneneenopdracht,behalveophetcriteriumvan‘delaagsteprijs’,ookopbasisvan‘deeconomischmeestvoordeligeregelmatigeofferte’gunnen.Hetstaatoverhedentoesociale,ethischeenecologischeoverwegingenmeetebetrekken.ErisinEuropaeenheledynamiekopganggekomenrondduurzameoverheidsopdrach-tenenditbiedtmogelijkhedenvoorzoweldepubliekealsdeprivatesectoromsamentewerkenaanduurzameproducten,processenendiensten.

ViahetGeïntegreerd Productbeleid(IPP2003)werktdeEuropeseCommissieeenstrate-gieuitomgroeneproductentestimuleren.Eénvandeactiesishetopstellendoorallelidstatentegeneind2006vaneennationaal actieplan duurzame overheidsopdrachten.Ditplandientzoweleenevaluatievandehuidigesituatietebevatten,alseenambitieusactieplanmetdoelstellingen,inclusieftenemenmaatregelenentegebruikeninstru-menten.VoorBelgiësteltde federalewerkgroepvande InterdepartementaleCommissievoorDuurzameOntwikkeling (ICDO) samenmethetCoördinatiecomité InternationaalMi-lieubeleid(CCIM)endegewestenditNationaalActieplanop��.Nederlandheeftinhaaractieplandedoelstellingvastgelegd,omvanaf2010alleover-heidsopdrachtenvandeRijksoverheid100%duurzaamtemaken(voorlagereoverhe-den50%).IneenvierjarigvoorbereidingstrajectinvesteertdeRijksoverheidtussende11en12miljoeneuro.Ditgaatondermeernaarhetontwikkelenvan(minimale)duur-zaamheidscriteriavooralleproductgroepen insamenspraakmet industrieenanderestakeholders,trainingvanenkennisopbouwbijhetoverheidspersoneelensensibilise-ringvanverschillendestakeholders.

De herziene EU-strategie voor DO (26juni2006)wil tegen 2010 een gemiddeld niveau van duurzame overheidsopdrachten hebben dat gelijk is aan dat van de huidige best presterende lidstaten.TevenszaldeECmetde lidstateneenprocesontwikkelenombestepraktijkenenervaringenuittewisselen.Verderzalheteenbenchmarkingvandeprestatiesopzettenenonderzoekenhoemenduurzameaankopenvanproductgroepenkanpromoten.

OokhetEuropeseParlementvraagt in de MVO-resolutie van 13 maart 2007aandeCom-missie énalleEU-regeringenopnationaleenlokaleniveausomserieuzeinspanningentedoenendemogelijkheden,diedeEU-richtlijnenvooroverheidsopdrachtenbiedenomMVOtestimulerendoorsocialeenmilieucriteria,tebenuttenen,indiennoodzake-lijk,bedrijvendiedaarnietaanvoldoen,uittesluiten.Dezeinspanningenwordenookgevraagdophetniveauvanallebilaterale,regionaleofmultilateralehandelsovereen-komstenvandeECenbijinvesteringenenhetverstrekkenvanleningenaandeprivatesector.

België BehalvehetBelgischeactieplanduurzameoverheidsopdrachtenheeftdefederaleover-heidinhet Federaal Actieplan MVO��,datdeuitwerkingisophetBelgischReferentieka-derMVO,bijActie1-‘Verduurzamingvandeoverheidsaankopen’,o.a.geformuleerd:

— hetinitiatieftothetoprichtenvaneensteunpuntvoorduurzameoverheidsopdrachten,hetaanpassenvandegidsvoorduurzameaankopen��;

Eind2007is,inopdrachtvandestadAntwerpeneninsamenwerkingmetUnizo,VKWendelokaleKamervanKoophandel,eenMVO-scan bijondernemingeninhetarrondis-sementAntwerpen��uitgevoerd.DoelwasnategaanhoeAntwerpseondernemersnualMVOinhunbedrijfsvoeringintegrerenenwelkevragenennodenzijopditvlakheb-ben.Debevraagdesectorenwarendezakelijkedienstverlening,groot-enkleinhandel,bouwnijverheidenindustrie.Desteekproefbevattevooralbedrijvenmetminderdanvijftigwerknemers,waarvaneengrootdeelmetminderdantienwerknemers.Hoeweldesteekproefrelatiefbeperktwas,sluitendebevindingenaanbijandereonderzoekenengeefthetinzichtinhoebedrijvenditzelfzien.Enkeleconclusies:

�. vanallesectorenheeftdebouwnijverheidhet laagstepercentagebedrijvenmeteenuitgeschrevenMVO-beleidenditgeldtookvoorhetverstrekkenvancontinuevormingenopleiding;

�. deimpactvanklanten,consumenten,werkgeversorganisaties,…eneigenwerknemersopdebesluitvormingrondMVOishetlaagstindebouwsector;

�. kleinebedrijven(0-10werknemers)staanminderverdangroterealshetgaatomMVO-beleiden-actiesenvoorgenomenprestatieverbeteringen;

�. bedrijvenuitdebouwsector scorenmindergoeddanandere sectoren.Dit vooralopcompetentieontwikkeling, loopbaankansen voor mensen uit kansengroepen, grond-stofefficiëntie,innovatieenontwikkelingenuitvoeringvanMVO-beleidin de breedte;

�. ongeveer zevenopde tienondernemingenwensen rondminstenséénMVO-kwestieondersteuningtekrijgen;

�. aspectenwaarveelbedrijvenzichopwillenverbeterenzijnde loopbaankansenvoorkansengroepenenontwikkelingenuitvoeringvanMVObeleidindebreedte.

EenbelangrijkMVOinitiatiefisdit BPA-W project.Hetisuniek,omdathierallesocialepartnersuitdebouwsamenmogelijkhedenhebbenuitgewerktomdiemaatschappe-lijkeverantwoordelijkheidconcreetvormtegeven.

�.�.�MvO bij de overheid

Eenoverheidkandezeverantwoordelijkheidvanuithaarverschillenderollenopnemen.Namelijkalsbeleidsmaker,wetgeverencontroleorgaan,werkgever,investeerder,partner,enalsklantenconsument.Alsbeleidsmakerkanzij,insamenspraakmetanderen,bij-voorbeeldduurzaambeleidvoorruimtelijkordening,mobiliteitentransportformuleren.Indeeigenwerkingenbedrijfsvoeringkandeoverheideenvoorbeeldfunctievervullennaaranderenendatvooralviahaaraankopen;dezogenaamdeoverheidsopdrachten.

Bijduurzame overheidsopdrachten betrektdeopdrachtgeverooksociale,ethischeenecologischewensenenoverwegingen.Ditwerktoptweemanieren.AandeenekantisditonderdeelvaneenbrederbeleidvoorDOvandeoverheid.Overhedenzijnbijaankoopinomvanggroteklanten(gemiddeldrondde16%vanhetBNP)endeeffectenopomge-ving,mensenmilieukunnenaanzienlijkzijn.Aandeanderekantkandeoverheiddoormiddelvanduurzameoverheidsopdrachtenhaareigenmaatschappelijkeverantwoorde-lijkheidopnemen.Hetwordtdaneenbelangrijkehefboomvoorzowelhetverderprofes-sionaliserenenverduurzamenvandeeigeninternebedrijfsvoeringenhetverminderenvandenegatieveimpact,alshetstimulerenvanmaatschappelijkverantwoordonderne-menbijdeleveranciers(bedrijven)vanallerhandeproducten,dienstenenwerken.

Page 12: Bruggen naar werk

22 23

hiervanopdegemiddeldeleeftijdvandebouwvakker.Dieisvan35jaaren7maandenin1996opgeschovennaar38jaaren1maandin2005.Tegen2011zaldatop39jaaren6maandenliggen.Bijzondere aandacht vraagt de vervanging van arbeidskrachten. Gaandeweg wordtdegroep jongerendiezichaandientopdearbeidsmarktkleinerdandegroepdiedepensioenleeftijdbereikt.WaarWalloniëenBrusselindenabijetoekomstnogkunnenrekenenopeengroeiendeinstroom,isditvoorVlaanderennietlangerhetgeval.Inte-gendeel,vanaf2010zaktdepotentiëleinstroomverder,terwijldepotentiëleuitstroomthansaltoeneemt.

�.� CONTINUE vOrMING EN OPLEIDING

EenbelangrijkepijlervoorEuropa,inhetkadervandeLissabonstrategie,isdeperma-nente inspanningvooropleidingencompetentieontwikkelingvande(werkzame)be-volking.HetBelgischeGeneratiepact(2005)formuleertalsgekwalificeerdeopleidings-doelstellingdat tegen2010éénopde tweewerknemerseenopleidingstrajectmoetvolgen,metbijzonderenadrukophetscholenvanjongerenenhetopleidenvanouderewerknemers.In2002bedroegditnog35%,nogeenheeleindonderdedoelstelling.InditGeneratiepactwordttevensalsgekwantificeerdedoelstellinggeformuleerd,datwerkgeversuitdeprivé-sector1,9%vandeloonsominformeleopleidingvanwerkne-mersmoeteninvesteren.

DevijfjaarlijkseEuropese enquête naarvoortgezette beroepsleidingen (CVTS)��,die inalle EU-lidstatenwordt uitgevoerd, brengt de inspanningen van bedrijven (vanaf 10werknemers)uitdiversesectorenophetvlakvanvoortgezetteeninitiëleberoepsoplei-dingeninbeeldenmaakthetmogelijkdevoortgangtussensectorentevergelijken.Debelangrijksteuitkomstenvandezeenquêteover2005voorBelgiëzijn:

— 62,5%vandeBelgischeondernemingenorganiseertéénofanderevorm(formeelenmeerinformeel)vanopleidingvoorhaarwerknemers.Hoegroterdeonderneming,hoegroterdekansdatzijopleidingorganiseert.Overigenslagditin1999nogop70%.DedalingmanifesteertzichuitsluitendbijKMO’s(tussen10en249werknemers);

— vieroptienwerknemersnemendeelaaneenopleiding.Daarvoorinvesterenonderne-mingengemiddeld1,6%vandesalarismassa.Ookhierstijgthetpercentagebijtoene-mendegroottevandeonderneming;

— desectorenwaarhetmeestinopleidinggeïnvesteerdwordtenwerknemersdemeestekansmakenopdeelnameaanopleidingzijndefinanciëlesector,post-entelecommu-nicatie en chemie.Dehoutindustrie, bouwnijverheid, textiel, horeca en kleinhandelscorenhetlaagst;

— jongerenen55-plussersmakenminderkansopbijkomendeopleiding;— bedrijvenkiezennumeerdanin1999voorinternedanexterneopleidingen.

Hoe doet de bouwnijverheid het hier ten opzichte van andere sectoren?

Uitdeenquêteblijktdat,vandeonderzochtesectoren,debouwsectorvoorexterne opleidingsurenhetmeestberoepdoetophetpubliekeopleidingsaanbodenhetminstopprivateopleidingsverstrekkers.Naarsectorzijnergroteverschilleninhetaandeel ondernemingen dat vorming orga-niseert.Dehoogstepercentagestreftmenbijdefinanciële(bijna100%)endeenergie-

— eneenonderzoekopwelkemaniereninnovatiefaanbestedenbinnendehuidigewetge-vingkangebeuren.

vlaanderenBinnenhetbeleidsdomeinLeefmilieu, Natuur en Energie (LNE) van de vlaamse admi-nistratiewerdin2007eenstudieuitgevoerdnaarduurzaamheidscriteriabijeenaantalproductgroepen: kantoormaterialen, dienstvoertuigen en werk- en bedrijfskledij. Te-venszijnerinitiatievenomgroeneaankopentestimuleren,zoalsdemilieukoopwijzerendeactieGroenBestek.

NaastditBPA-Wproject,een Bijzonder Plan van Aanleg naar Werk,heeftMinistervanBremptinhetkadervanMVOdiverseESF-projecten in vlaanderen (2006-2008)onder-steund,waarderelatietussenhetopnemenvandemaatschappelijkeverantwoordelijk-heidenhettoepassenvansocialecriteriabijoverheidsopdrachtenwordenuitgewerkt.Zoalshetproject ‘LokalebesturenverankerenMVO’vandeVlaamseVerenigingvoorStedenenGemeenten(VVSG),waarsamenmetaankopersenbeleidsmedewerkersvandiverse Vlaamse steden, gemeenten en OCMW’s een leidraad is ontwikkeld (maart2008)��,overhoedezesocialeoverwegingenkunnenopnemeninoverheidsopdrachten.DeVlaamseregeringzalin2008eenactieplanDuurzameOverheidsopdrachtenopstel-len.

Daarnaast bestaan nog andere initiatieven waarin de Vlaamse overheid haar maat-schappelijkeverantwoordelijkheidopneemt.Zoalsdeoprichting(najaar2006)vandeCompetentiepool Productontwikkeling& IndustrieelDesign, Flanders InShape. Dit iseen samenwerking tussen Industrie Vlaanderen, dienstverlenende bedrijven, hoge-scholenengespecialiseerdekenniscentra.DecompetentiepoolzalhetintegraleprocesvanproductontwikkelingbestrijkenEnhetinitiatiefvande Energiesnoeiers (november2006).Desocialeeconomievervulteenrolbijwerkzaamhedenrondrationeelenergiegebruikenenergiebesparendemaat-regelen. Zulkebedrijven kunnennietontstaan zondernauwe samenwerkingmetdeopleidings-enbouwsector.DestadAntwerpenheeftalsuitwerkingvanhaarbestuurs-akkoord2007-2012eenbeleidvoor‘EnergiebesparingindeBreedte’uitgewerkt.

�.� vErvANGING vAN ArBEIDSkrACHTEN— vErGrIjzING EN ONTGrOENING

IneenverkenningvandeVlaamseadministratievoorPlanningenStatistieknaardedemografischeontwikkelingentot2050��gevenprojectiesvoor2020aandatdever-ouderingvandebevolkinginelkvandegewestenvoortschrijdt.Eriszowelvergrijzingals ontgroening. InhetVlaamseGewest is de volkrijkste leeftijdsgroep in2020naarverwachtingdegroepvan55-59jaar,eind2003wasditnogdegroepvan40-44jaar.VandedriegewestenbehoudthetVlaamsGewestdemeestverouderdeleeftijdsopbouw.Mededoordefysiekebelastingvanhetwerkendedaaraangekoppeldemogelijkhedenomvervroegduittetreden(op56jaar),heeftdebouwsectortemakenmeteengrootpersoneelsverloop.Debouwsectorervaartmeerproblemenmeteenonvoldoendein-stroomeneengrotereuitstroomdananderebedrijfssectoren.

Devergrijzingzetdoor.In1990waséénBelgopvijfzestigjaarofouder,in2010isdatéénopvierenvoor2030zaldatéénopdriezijn.StudiesvandeFVBtonenheteffect

Page 13: Bruggen naar werk

24 25

�.� kWALITEITSvOL WErk

Eenanderebelangrijkeuitdagingindebouwsectorisdekwaliteitvanhetwerk.InhetPactvanVilvoorde(november2001)hebbendeVlaamseregeringendesocialepartners, innavolgingvandeEuropeseLissabonstrategie,afgesprokenernietalleennaar te strevendatmeermensenop actieve leeftijd een volwaardigebaanhebben,maardatookdekwaliteitvandejobsverbetert.

EenstudievandeSociaalEconomischeRaadVlaanderen(SERV)��naardewerkdrukindebouwsectort.o.v.veertienanderesectoreninVlaanderen(uitdeindustrie,voeding,textiel,confectie,chemieenmetaal)geeftgoedinzichtindefactorendiehiereenrolspelen.Indebouwsectorzijnvooralwerkstressengebrek aan leermogelijkhedenbe-langrijkeknelpunten,daarnavolgenmotivatieenwerk-privébalans.Invergelijkingmetanderesectorenzijnindebouwsectordehogewerkdruk(34,6%),belastendewerkomstandigheden(33%)enonvoldoendeautonomie (27,2%)duidelijkhoger.Eénopdedriewerknemersindebouwwerktonderhogedrukenéénopdevijfervaartproblemenmetmotivatieen/ofleermogelijkheden.Watbetrefdeemotionelebelasting,routinematigwerkenonvoldoendesteunvanleidingscoortdebouwsectorbeterdanhetVlaamsegemiddelde.

�.� kANSENGrOEPEN

In dit BPA-W project zijn de sociale partners nagegaan hoe bij bouwwerkenmensenmeteen‘grotereafstandtotdearbeidsmarkt’betergeïntegreerdkunnenworden.Menspreektinditverbandvankansengroepen.Ditbetreftcategorieënvanmensenwaarbijdewerkzaamheidgraad,zijndehetprocentueleaandeelvandepersonenuitdebetrok-kencategorieopberoepsactieveleeftijd(15-64jaar)dieeffectiefwerken,lagerligtdanhetgemiddeldebijdetotaleVlaamseberoepsbevolking.Hiertoewordengerekend:al-lochtonen,langdurigenlaaggeschooldewerklozen,ouderenenarbeidsgehandicapten.DeVlaamseregeringensocialepartnershebbenbijhetpactvanVilvoordeeenduidelijkengagementopgenomenvooreenmeerevenredigearbeidsdeelname:“In2010isdeachterstandvanvrouwenenerzijdsenvankansengroepen (ondermeerallochtonen,arbeidsgehandicapten,laaggeschoolden)anderzijdsinzakedeelnameaanhetarbeids-proces inbelangrijkemateweggewerkt.Ditblijktondermeeruithetfeitdatzijnietlangeroververtegenwoordigdzijnindewerkloosheid”.Hetpact vanVilvoorde formuleertookdevolgendedoelstelling: “InhetVlaanderenvan2010heeftelkepersoonopactieveleeftijddegelegenheidomeenvolwaardigejobuitteoefenen.Dewerkzaamheidsgraadligttegen2010zodichtmogelijkbijde70%.(doelstelling3)”.Omdezenormvan70%tehalenzoudenerinVlaanderenjaarlijks32.300werkenden moetenbijkomen.Dezeverderetoenamevandewerkzaamheidsgraadheeft kansopslagenindienervooralgefocustwordtopdekansengroepen.UitcijfersvandeVDAB(januari2008)blijktdat74,4%vanalleVlaamsewerkzoeken-dentotminstenséénvandekansengroepenbehoorde,duslaaggeschoold,allochtoon,50-plusseren/ofarbeidsgehandicapt.Hunwerkloosheiddaaltmindersneldanvanan-deregroepenopdearbeidsmarkt.Nietminderdaneenderdevanalleniet-EuropesewerkzoekendeninhetVlaamsGewestwoontindestadAntwerpen.

sector(85%)aan.Debouwnijverheidzitop46,3%endehorecaishetlaagstmet43%.Eengedeeltevanhetverschil is,volgensdeenquête,mogelijkteverklarendoordatindezesectorenveelkleinereondernemingenactiefzijn,maarooknacontrolevanondernemingsgroottescorendezesectorenhetlaagst.

Watbetreftdeopleidingsparticipatiegraad(hetaantaldeelnemersaanopleidingtenopzichtevantotaalaantalwerknemers)éndevormingsinvestering (percentagevandetotalesalarismassavaneenonderneming)behoortdebouwnijverheid,samenmethoutindustrie,kleinhandel,horecaentextielsector,totdesectorendiehetlaagstsco-ren.Elkvandezesectoreninvesteertminderdan1,2%vandesalarismassainvormingenminderdanéénopdriewerknemersneemtdeelaanvorming.Gemiddeld(zowelin1999als2005)voorallesectoren,nemenvier op de tien werkne-mersdeelaanéénofanderevormvanopleidingenisdeinvesteringinopleidingsta-bielgebleven,namelijk1,6%vandetotalesalarismassa.Voordebouwsectorbedraagtdeopleidingsinvestering0,6%vandesalarismassa.

BerekeningenvandestudiedienstvanhetFVB(2005-2006)wijzenvoordevormingsin-vesteringopeenhogerpercentage,vooralomdatdesectorveelinformelevormings-momentenorganiseert(bv.toolboxmeetings),menopleidingbijdeleveranciersvanproductenvolgtenereenlangetraditievanopleidingvanleerlingenennieuwkomersbestaat.Eenvoorzichtigeschattinggaatinderichtingvaneenopleidingsinvesteringvan2,63%opdeloonmassaenditvoorarbeiders(bediendennietmeegerekend).Naarleeftijdscategorievalt,volgensdeenquête,opdatgroepen,waarvanverwachtwordtdatdiedemeestebehoeftehebbenaanbijkomendevormingomhuninzetbaar-heidenaanpassingsvermogenteverhogen,erjuisthetminstetoegangtoehebben.Departicipatiegraadbijouderewerknemersligtmaarliefst12%lagerdanhetglobalegemiddeldevan39,9%.Ookjongerenblijkenmaarliefst6%minderkanstemakeneenopleidingtevolgendanhun25-54jarigecollega’s.

OokcijfersvanhetFVB(2005)bevestigendelagedeelnamegraadaanopleidingvan45-plusserstenopzichtevanmin45-jarigen.Overigenszijnerverschillenpersubsec-tor.Insommige‘risicovolle’subsectoren,bijvoorbeeldstellingbouwendakdekken,zijnrelatiefminderouderewerknemersactief.Bij beroepenalsbouwplaatsmachinistofmetselaar,meentmendestielreedsterdegeonderdeknietehebbenenervaartmengeennoodzaakomnieuwetechniekenaanteleren.Bijknelpuntberoepen,zoalsmet-selaars,isdeideedatmenweinigbaatheeftbijextraopleiding,omdatmentochwelaanwerkgeraakt.DeHogeRaadvoordeWerkgelegenheid (HRW)��wijstnogophet feitdat inBelgiëlaag-engemiddeldgeschooldennietalleenminderdanhoogopgeleidenprofiterenvanopleidingbij dewerkgever,maardatookdeprocentuele toename inopleidingvandezegroepensterkachteropblijft tegenoverdetoename inopleidingvanhoog-geschoolden.DeHRWconstateertverderdatdedoelstellinginzakedefinanciëleopleidingsinspan-ning,zoalsdeBelgischesocialepartnersin1998op1,9%vastlegden,nietwordtge-haald.Diebedroegin2004slechts1,14%enissinds2000zelfsononderbrokengedaald.Eenfactordiehiermeespeelt is,aldusdeHRW,datdeoverheidhaaruitgavenvooropleidingopdewerkvloerbijbedrijvenheeftverhoogd (viasubsidiesenopleidings-cheques).

Page 14: Bruggen naar werk

26 27

voorderealisatievandedoelstellingenvandeschool.Viadezeconvenantenbiedtdebouwsectoraanhetonderwijsondermeer:

— gratisopleidingenvoorleerkrachtenenleerlingenvoorspecifiekeen/ofduretechnie-kenvooreenbetereaansluitingonderwijs-arbeidsmarkt;

— metingvandedoorstromingnaardebouwsector;— middelenomextrainitiatieventeondernemenviadedoorstromingspremies;— premiesaanleerlingeninalternerendeleercontractenenaanafgestudeerdendieinde

bouwwerken;— handboeken,organisatieVCA-examens(veiligheidengezondheid)enadviesoverleer-

plannen.

Desamenwerkingmethetdeeltijdsonderwijsspitstzichtoeopdeondersteuningvanhetstelselvanalternerendlerenvoorjongerentussen16-24jaarmetbehulpvanJLW-enABO-contracten.Ditzijncontractenvandebouwsectorwaarinstaatwatdeschooléndewerkgeveropvlakvanopleidingaanbieden,opdatdejongeredenodigecompe-tentieskanverwerveneneendoordesectorerkendberoepsattestkrijgt.JLWisvoorjongeren jonger dan 18 jaar, ABO voor jongeren tussen de 18 en 24 jaar. 60 tot 80procentvandeopleidingvindtplaatsopdewerf,derestinhetopleidingscentrum.HetFVBbiedtfinanciering,zowelvoordeschool(doorstromingspremie)alsvoordeleerling(jaarlijksepremie).Dewerkgeverbetaaltdejongereeenleervergoeding.OpbasisvanhetconvenanterkenthetParitairLeercomitédebouwschoolvoordeuit-voeringvanalternerendeopleidingen.Zoheeftdebouwsectorimpactopdekwaliteitvanhetopleidingsgedeelteindeschool.VoordeABO-contractenisookdeVDABerkendomhetopleidingsgedeelteinhetcentrumteverzorgen.

Omscholing werkzoekenden

Depremiebasisopleidingvoorwerkzoekendenwordtuitgekeerdaanbouwvakarbeidersdie,nahetvolgenvaneenbasisopleidingbouw,werkenindebouwsector.Basisoplei-dingbouwwilzeggeneenpraktischeopleidingbouwvanminimaal344urendiedoordeVDAB,FOREM,Bruxelles-FormationofhetArbeitsamtaanwerkzoekendenwordtver-strektinhuneigencentra,ofineendoorhenzelfendoorhetFVBerkendopleidings-centrum.Depremiebasisopleidingwordttoegekendaanbouwvakarbeidersdievoldoenaaneenaantalvoorwaarden.Erbestaatookeenpremievoordezeerkendeopleidingscentra.Hetbedragwaarophetopleidingscentrumrechtheeft,bedraagt250europertewerkgesteldeafgestudeerde.Hetopleidingscentrumbesteedthetberekendebedragaandeverbeteringvanzijnin-frastructuurenzijnuitrusting.

�.�.� FvB Antwerpen en Bouwpool

HetFVBAntwerpenheefteenactiefklantenbestandvan1.340bedrijvenvoorwerkne-mersopleidingenenalternerende leercontractensamen. Jaarlijksvolgen3.900arbei-ders126.000opleidingsuren. In2007hadden63Antwerpsescholenmetintotaal1.660leerlingeninbouwafdelingeneenconvenantmetdebouwsector.IndeschootvanhetFVBsitueertzichsinds2000hetprojectBouwpoolAntwerpendatzich richt opwerkzoekenden voor de bouwsector. Dit project kent sindsdienuitbrei-dingnaarmeerdereplaatseninVlaanderen.DeBouwpoolsfunctionerendankzijlokale

�.�TrAINING EN OPLEIDING IN DE vLAAMSE BOUW

Personeelenvormingzijnderodedraadinditverhaal.Voordesectorisheteenbelang-rijkeuitdagingomgoedopgeleidpersoneeltekrijgenéntehouden.Alvorensintegaanopwathierinkangebeuren,gevenweeenoverzichtvandebelangrijkstebestaandeinitiatievenomgerichteopleidingdicht(er)bijdevraag,hetbouwbedrijf,tebrengen.

�.�.� Fonds voor vakopleiding in de Bouwnijverheid

HetFVBisin1965doordesocialepartnersopgerichtalsFondsvoorBestaanszekerheid(FBZ)met als opdracht de opleiding van de huidige en toekomstige arbeiders in debouwtebevorderenenteondersteunenendekwaliteitenhetresultaatvanhunoplei-dingtewaarborgen.Allesbijelkaargaathetommeerdandertigberoepen,wantnaastwoningbouw(ruwbouwenvoltooiing)omvatdesectorookindustriebouw,burgerlijkebouwkundeenwegenwerken.

DeopdrachtvanhetFVBwordtvastgelegdineenCAO.HetFVBisaanspreekpunt,scha-kelenadviesverlenervoordeopleidingsmarktindebouwsector.Hetzorgtvoordeoplei-dingvandetoekomstigeenhuidigebouwvakarbeiders.HetParitairComitéindeBouwisdeuiteindelijkeopdrachtgevervanhetFVB.HetbenoemtdeledenvandeRaadvanBeheervanhetFVB,waarinwerkgevers-enwerknemersorganisatiesvertegenwoordigdzijn.HetFVBwerktsamenmetopleidingspartnerszoalshetbouwonderwijs,deVDAB,Edutecenandere.NaasteencentraledienstinBrusselishetFVBookaanwezigheidophetterreinindegewesten.Eenteamvanopleidingsmedewerkerszorgtvoornauwcontactmetscholenenopleidingscentra,aannemers,werkzoekendenenjongeren.Debasisfinancieringvanhet FVBgeschiedtdooreenbijdrageopde lonen;ongeveer0,6%opde totale loon-massavanarbeidersinbouwbedrijven.DezesomwordtaangevuldmetextramiddelenviaonderanderehetESFenbetaaldeducatiefverlof.Ditisdecollectievebijdragevandesectorvoorarbeiders.DaarnaastinvesteertdesectorinveiligheidsopleidingenviahetNationaalActiecomitévoorVeiligheidindeBouw(NAVB).

Bijscholing van arbeiders

Hetdoel isbouwondernemingendemogelijkheidtebiedenhunarbeiders,tijdensofbuitendewerkuren,bijscholingtelatenvolgen.ZobetaalthetFVBonderanderege-deeltelijkdeopleidingskostvoorbouwvakarbeiders.HetFVBdoetookeengedeeltelijketerugbetalingvandeloonkostindiendeopleidingwordtgevolgdtijdensdearbeidstijdenhetbetaalteenpremieaanarbeidersdieopleidingvolgenbuitendewerkuren.Ditgebeurtalseenaantalvoorwaardenvervuldis.Opjaarbasisverwachtdesectorin2009672.000cursisturenterealiseren.

Samenwerking met het onderwijs

Oplokaalniveauzijnconvenantenafgesloten,zowelmetscholenuithetdeeltijdson-derwijsalsmethetvoltijdstechnisch,beroeps-enbuitengewoononderwijs.Hetdoeliseenstructurelesamenwerkingterealiserenmetbouwscholendiedeeltijdseopleidin-genendagonderwijsorganiserenendiedezesamenwerkingalseenmeerwaardezien

Page 15: Bruggen naar werk

28 29

Metgezamenlijkeinspanningenvandesocialepartnersvoorgerichtetrainingenomka-deringinhetbedrijfkunnenookkansengroepenbeternaarwerkwordengeleid.Boven-dienbiedtditmogelijkhedenomouderewerknemersenhunkennisbetertebehoudenvoordesector.

Kortom,debouwsectorkaneenactievebijdrageleveren.Dezeduurzameuitdagingenvragendanwelvande socialepartners, zoalsookdeETUCstudienaar toekomstigewerkgelegenheidskansenbijduurzaambouwenbenadrukt,datzijzichhieropvoorbe-reidendoorteinnoverenenvooralookteinvesterenincontinuevormingen(opmaatgesneden)opleidingvanhuidigeentoekomstigewerknemers.DitBPA-Wprojectheefthiervoordepistevanhetwerkplekleren op de werf ontwikkeld.

� www.poddo.be/uploads/documentenbank/23cb4d0dab11dd7333db285c885b94c1.pdf �� www.eu2007.de/en/News/download_docs/Mai/0524-AN/075DokumentLeipzigCharta.pdf en de ‘FIEC Declaration in sup-

port of the Leipzig Charter’: www.fiec.org/Content/Default.asp?PageID=31�� Changement Climatique et emploi – Impact sur l’emploi du changement climatique et des mesures de réduction des émis-

sions de CO2 dans l’Union européenne à 25 à l’horizon 2030” ETUC, février 2007�� Zie voor RESPIRO project en het downloaden van de beide gidsen: www.respiro-project.eu.�� Zie www.assohqe.org �� Deutsche Gesellschaft für nachhaltiges Bauen, www.dgnb.de�� Zie www.bouwendnederland.nl �� MVO-scan Antwerpen, december 2007, op initiatief van het MVO platform Antwerpen en met steun van de Vlaams minister

voor Sociale Economie.�� 2004/17 EG voor de nutssectoren en 2004/18 EG voor de klassieke sector.�� Op moment van publicatie van deze nota bestaat er een ‘ontwerp’ Actieplan.�� “Federaal Actieplan MVO”, ICDO, 25 oktober 2006. Zie: www.icdo.be/NL/publicaties/specifieke_actieplannen, goedgekeurd

op 21 december 2006 door federale regering.�� www.gidsvoorduurzameaankopen.be�� Leidraadpublicatie verkrijgbaar via de VVSG�� “Ontgroening en vergrijzing in Vlaanderen 1990-2050, verkenningen op basis van de NIS bevolkingsvooruitzichten”, Ministe-

rie van de Vlaamse Gemeenschap Administratie Planning en Statistiek, Edwin Pelfrene, Oktober 2005�� Zie http://statbel.fgov.be/cvts (enquête uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de FOD Economie, KMO, middenstand en

energie)�� HRW verslag 2006; http://www.statbel.fgov.be/studies/ac649_nl.pdf�� Informatiedossier SERV- STV-Innovatie & Arbeid: ‘Werkdruk in de bouw’, Patrick Roelandt, Brussel, juni 2006

(stedelijke)en/ofVDAB-middelenen/ofESF-middelen.BouwpoolwerktaanvullendaanVDAB-derdenorganisatiesenneemthierbijderolvandispatcherop.Bouwpoolisactiefop:

— oriëntering, selectie en toeleiding van werkzoekenden naar arbeidsmarktgerichtebouwopleidingen;

— bemiddeling vanwerkzoekenden na een bouwopleiding, of met voldoende ervaringnaarbedrijven;

— hetaanbiedenvanjobcoachingvannieuwkomersinbedrijven.

�.�CONCLUSIES

Hetisduidelijkdatdebouwsectorspecifiekenodenkent.Erisnoodaaneenjongege-kwalificeerdeinstroom,eenretentiebeleidenintensieverbeleidvooropleidingencom-petentieontwikkelingvanarbeiders.VooralKMO’s,degrotemeerderheidindebouw,blijkengroteremoeitetehebbenmethetvormgevenvancompetentieontwikkelingenloopbaankansen voor mensen uit kansengroepen, grondstofefficiëntie, innovatie enontwikkelingenuitvoeringvanMVO-beleidindebreedte.

Daarnaastzijnerdeduurzameuitdagingenenverwachtingenvanuitdesamenleving,vanverschillendestakeholders.Dezezijnmeervoudig,waarbijmilieu,gezondheid,soci-aleeneconomischeaspectenhandinhandgaan.Dezeduurzameuitdagingenbiedentegelijkookkansenvoordesectorenmogelijkhe-denomjuistdespecifiekenodenaantepakken:

— innovatievannieuweduurzametechnieken,productenenprocessendiedenegatievemilieueffectenenCO2-uitstootterugdringen;

— eenbeleidvoorhoogwaardigengeïntegreerdruimtegebruikontwikkelen,— kwaliteitsvolleenenergiezuinigegebouwenmakendiehetcomfortenveiligheidverho-

genendegezondheidbevorderen;— opdrachtgeversenoverhedenomsamenmetdebouwsectorenanderebetrokkenenbij

bouwopdrachtendeduurzamewensenviaoverheidsopdrachten;— meerennieuwebanenindelokaleenregionalecontextendatookvoormensenmet

eengrotereafstandtotdearbeidsmarkt;— verder investeren in opleiding en competentieontwikkeling van huidig personeel en

nieuwkomersentezorgendatzemeezijnmetdenieuweduurzametoepassingenenmethetopnemenvanmaatschappelijkeverantwoordelijkheid.

Hierliggenuitdagingenvoordebouwsectorominnieuweinnovatievepartnerschap-penenmetnieuwepartners(ziehetvoorbeeldvanDuitsland),duurzamebouwprak-tijkenteontwikkelen.Ditvraagtookeen(meer)leeftijds-enlevensfasebewustperso-neelsmanagementindebedrijven,dateropgerichtisgoedeentevredenwerknemersaantewervenentebehouden.VolgensdeConfederatieBouwbetekentditondermeerookhetorganiserenvandeberoepsloopbaan,hetafstemmenvanwerkaanbiedingindeondernemingopdewensenvandewerkzoekenden,hetintegrerenvanjongerenenberoepsopleidingenenregelsvoorwerkplanningindeondernemingen.Bovendienisbijscholing vanwerknemers van groot belang voor bouwondernemingen om snellermeetezijnmetnieuweduurzametechniekenenproductenendezeooktoetepassenbijbouwwerken.

Page 16: Bruggen naar werk

31

�.WERKPLEK- LEREN OP DE WERF

WatkaneenbedrijfdoenomdezeuitdagingenaantepakkenendesocialeaspectenvanMVOenpermanentecompetentieontwikkelingvanpersoneelverderteverankereninhetbedrijfendaarmeehetbedrijfteversterken?DesocialepartnershebbeninditBPA-Wprojecthetconceptvanwerkpleklerenverderontwikkeld.Ditheeftzoweleenmeerwaardevoorhet integrerenvankansengroepenalsvoorhetverderversterkenvanhetpersoneelsbeleidendecompetentieontwikkelinginhetbedrijf.

Personeelsbeleid en permanente competentieontwikkeling

PersoneelsbeleidofHumanResourceManagement(HRM)kentveelfacetten:selectie,opleiding,beoordeling,beloningenjobdesign,competenties,motivatieenhetverster-kenvanbetrokkenheid,bevoegdhedenenzeggenschapvanwerknemers.Deintegratievanaldezeelementenbepaaltinsterkemateheteffectopdecompetentieontwikkelingvandewerknemers.EenSERV-studienaardewerkdrukindebouw(2006)��benadruktnaastdespecifiekeaspectenvanhogewerkdrukvanhetbouwproductieproceszelfendewijzewaaropdezekunnenwordenverbeterd,ookhetbelangvaneengoeduitgebouwdHRM-beleid,waar-bijde kwaliteitvanarbeiddesleutelis.Competentiemanagement ishetgeheelvanactiviteitenmetalsdoeldeaanwezigeennoodzakelijkecompetentiesbijwerknemersinkaarttebrengen,teontwikkelenenaftestemmenopinterneenexterneontwikkelingenindeorganisatiesomzohaarmissieendoelstellingentehelpenverwezenlijken.Integenstellingtothet(klassieke)opleidingsbe-leidgaathethierompermanente ontwikkeling van kennis, vaardigheden en attitudes.

Page 17: Bruggen naar werk

32 33

Eenbouwbedrijfwordtaantrekkelijkervoornieuwkomersalshetmogelijkhedenvoorvorming,competentievergrotingengroeibiedt.Hetvindenvangekwalificeerdperso-neeliseenknelpuntvoordesector.Eenmanieromdaarbeteropintespelenenvoordetoekomstgoedewerknemerstebehoudenishetbedrijfzelfactiefbetrekkenbijdescholingvandezenieuwewerknemersopdewerf.Dezezelfmeeopleidentotvolwaar-digeencompetentearbeiders,diebinnenhetbedrijfpassen.

Ditkanmetlerenopdewerf.InditBPA-Wprojectishetconceptvanwerkpleklerenzoontwikkeld,datindividuelebouwbedrijvenzelfwerkzoekendenverderkunnenopleidenenbegeleidenop de werf,metalsdoeldeinstroomnaardearbeidsmarkttevergroten.Hiermeemaakteenbedrijfhaarmaatschappelijkengagementconcreet.Werfpleklereniseenvormvanwerkplekleren.

Algemene kenmerken van werkplekleren

Werkpleklerenbetreftformeellerendoordoelgerichteengestructureerdeleertrajectenmetdidactischeondersteuningvia coaching,peterschap,mentorschapof instructie.Hetgaatomtaak- en probleemgericht lerenindedagelijksecontextvandearbeidenhetbedrijf enwordtgedragendoordeberoepsgroepofdeorganisatie. Er zijn reedspraktijkervaringen,projecteneninstrumentenindiversesectorenontwikkeld��.Werkpleklerenisopzichnietnieuw.Zobestaatookheteerdergenoemdesysteemvanalternerendlereninhetdeeltijdsonderwijs.Erzijnverschillenderedenenwaaromeenverfijningvanhetwerkpleklerenvoordebouwsectorgewenstis:

— deervaringleertdatdeafstandvoordeleerlingtothetechtewerkinhetbedrijfvaaknogtegrootis;

— denoodaan(enhetbehoudvan)gekwalificeerdpersoneelvraagtomeensterkerein-brengvanhetbouwbedrijfzelf;

— tevensbestaatnietvoorallefuncties(asfalteerders,…)directeenspecifiekereguliereopleidingofzijntakenzospecifiekdaton-the-job-trainingdeenigeplekiswaardenood-zakelijkecompetentieskunnenwordenaangeleerdengeoefend;

— dedidactischevormvan‘lerendoordoen’blijktveeleffectiever(betereomzettingvankennisnaartoepassing)enschoolsekennis issnelverouderdbijdetoenemendeom-vangvan informatiedie verwerktmoetwordenende toepassingvannieuwe (duur-zame)producten;

— debestaandeinstrumentenzijnofwelbeperktnaardoelgroep,leeftijd,duureninhoudvanhettraject,ofwelisdeinbrengbijhetleer-enselectieprocesvanuithetbedrijfbe-perkt.Daardoorisechtmaatwerkeneengoedeafstemmingtussenvraagenaanbod,zekerindebouwsector,veellastiger;

— debestaande instrumentensprekenteweinigdemaatschappelijkeverantwoordelijk-heiden inbrengvanhetbedrijf aanenbiedenonvoldoendemogelijkhedenom juistkansengroepenopteleidennaarwerk.

Werfplekleren bij bouwprojecten

Hetwerfpleklerengaatdanookverderenkenmerktzichalsvolgt:�. Deverantwoordelijkheid van het opleidingsproces wordtinhandenvaneenbouwbedrijf

gelegd.Metanderewoorden:debouwfirmastelteenopleideraan,bepaalt ingrotematewatermoetaangeleerdwordenensteltdaarvoorookruimteenmiddelenterbeschikking.Debouwfirmadraagtdeeindverantwoordelijkheidvooreenkwalitatieveopleidingvandewerkzoekenden.

VooreengoedHRM-beleidzijnondermeervanbelang:�. Hettoepassenvanparticipatief leiderschap.Deleidingondersteuntmedewerkersdoor

henzoveelmogelijkinformatieenverantwoordelijkheidtegeven,tebetrekkenbijdeplanningenhetvindenvanoplossingenenproblemeninoverlegoptelossen.Tevredenenbetrokkenmedewerkersverbeterenbovendiendebedrijfsresultaten.

�. Denoodzaak aan opleiding en ontwikkeling.Debehoeftehieraankanduidelijkwordenviafunctioneringsgesprekken.Deopzetvaneeninternopleidingsbeleidisgewenstenvooralookhetscheppenvaneenleerklimaatommedewerkerstesensibiliserenrondvormingenhendenodigekansentegeven.

�. Hetopstellenvaneen loopbaanbeleid en loopbaanmogelijkheden.Ditomvatdiverseelementen.Zokanbeloningopbasisvanberoepsbekwaamheid(ennietenkelopba-sisvanprestaties)werknemersstimulerentothetbehalenvankwalificaties.Menkanouderewerknemersopeenanderewijzeinhetbedrijfinzetten.Bijvoorbeelddoorheninteschakelen(metaanvullendevorming)alsbegeleiderenopleidervanjongeofon-ervarennieuwkomersinhetbedrijf.Zoblijftookhunkennisbeterbehoudenvoorhetbedrijf.Ookkaneensysteemvanpeterschapwordentoegepastomjongeofonervarenwerknemerstebegeleiden.

�. Goede communicatie doorheen alle aspecten van het bedrijf. Dit kan door regelma-tigoverleg,waarinmensengeïnformeerdworden,hunzegkunnendoenenkunnenmeedenken.Medewerkers dienengeïnformeerdtezijnoverdedoelstellingenoplangetermijnvanhetbedrijfenbijtijdsopdehoogtetezijnvannieuweopdrachten.

Instrumenten en managementsystemen

AlstoepassingvanMVOenhetverderprofessionaliserenvanhetsocialebeleidencom-petentieontwikkelingindeorganisatiekanmenookmanagementinstrumentengebrui-ken.Erbestaateenbredewaaieraan(internationale)normen,kwaliteitszorg-enma-nagementsystemenvoormilieu,veiligheidengezondheid,zoals ISO-normen,EFQM,EMAS,OHSASenSA8000.Erzijnooksystemenwaardesociaal-maatschappelijkever-antwoordelijkheidcentraalstaat.Indejarenzeventigvandevorigeeeuwontstondhetconcept‘social audit’datnauwverbondenismetdeontwikkelingvanMVO.Eensocialauditiseenproceswaarbij:

— eenorganisatiereflecteertoverhaarsocialeénmaatschappelijkeimpactenhaarethi-schegedrag;

—ditgaatmeten,evaluerenenbijstureninfunctievandeeigendoelstellingenenwaar-denéndievanhaarstakeholders(belanghebbenden);

—menstakeholdersbetrekt;—menrapporteertencommuniceert.

Datwilduszeggendathetnietalleenoverdesociale,maarookoverdemilieu-eneconomischedimensiegaat,zoalsbijMVO.Voorbeeldenvandezeinstrumentenstaaninbijlage2��.

�.�CONCEPT WErFPLEkLErEN

Competentieontwikkelingisonmisbaar,nietalleenombijtijdstekunneninspelenopnieuweverwachtingenenontwikkelingenvanuitdemarktendesamenleving,maarookomtevredenenbetrokkenwerknemerstehebben.

Page 18: Bruggen naar werk

34 35

Bouwpooldeedeeneersteselectievanzesmogelijkekandidaten.Dekandidatenwarenbijvoorkeur jongerdan26enhaddengeenervaringalsmetserenbehoordentotdezogenaamdekansengroepen.

voortraject en planning vervolgtrajectHetvoortrajectbesloegvierweken.DekandidatenkregeneenvooropleidingvantweewekeninhetVDAB-competentiecentruminSchoten.DeinhoudvandevooropleidingwerdopgestelddoorBouwpool ende lesgever vanhetbedrijf Building.Nade voor-opleidingliependezescursistentweewekenstageopdewerf.Zijkregentheorieenoefeningenopeenafgescheidenopleidingsplek.NadezetweewekenbeslisteBuildingwelkevierkandidatenhetverderwensteopteleiden.De voortgang van elke cursistwerd tijdens dit voortraject goed bijgehouden en ge-communiceerdnaardekandidaten,zodatmenduidelijkkonbeargumenterenwaaromiemandaldannietwerdweerhoudenvoorhetvervolgtraject.DeviergeselecteerdenkregeneenIBO-contract,waarinzeverderwerdenopgeleidentegelijkmeeproductiekondenleveren.Hetopleidingsplanvanhetopleidingsgedeel-te inhetbedrijfwerdsamengestelddoorBouwpool insamenspraakmetdelesgevervanhetbedrijf.Detwee‘afvallers’zijndirectgestartmetdeopleidingmetseleninhetVDAB-competentiecentrumvanSchoten.

Pilootproject De Medts

DefirmaDeMedts isgespecialiseerd infijn- en industrieel schilderwerk.Voordeaf-deling industriëleschilderwerkenbeschikthetovereenatelierwaarstukkenwordenbehandeldvooraleerzenaardewervengaanvoormontage.Driefactorengavenaanlei-dingtothetprojectwerkplekleren:

�. hetatelierbestaatuiteenvastekernvanvierpersonen,aangevuldmetextraarbeidersindrukkeperiodes.Opdatmomentwarenerenkelevandezemenseninlangdurigziek-teverlofmetbeperktekanstotterugkeer.

�. erwasneteengrootcontractafgeslotenwaarbijeengrootvolumevanpipe-spoolsinhetateliermoestwordenvoorbehandeld.

�. deploegbaasopdezelocatienaderthetbrugpensioenenzijnkennismoetwordenover-gedragennaarvolgendegeneraties.

Diténhetfeitdathetateliereenperfecteleeromgevingbiedtmetallerleifaciliteitentotlesgevenvormdeneenzeergeschiktebasisvooreeninteressantopleidingsproject.

Selectie en voortrajectVijfcursisten,voorafgeselecteerddoorBouwpool,zonderofmeteenbeperktevoorken-nis,maaktenbeginoktoberkennismethetbedrijfenhaarwerkzaamheden.Indefirmakregenzijuitlegoverhetberoep,deomstandighedenenhetprojectwerkplekleren.De vijfwerkzoekenden startten eindoktobermet een vooropleiding van acht dagenbijdeVDABSchoten.Dezevooropleidingwasmaatwerk.NadienliependezecursistentweewekenstageindewerkplaatsvanDeMedts.AandehandvanhetverloopvandezestagenamDeMedtsdedefinitievebeslissingenviercursistenmochtendeelnemenaanhetleertrajectenkregeneenIBO-contract.Deduurervanwerdbepaaldinfunctievaneeninschattingvandeaantelerencompetenties.Infebruariwerdbeslotenmetééncursistnietverdertegaan.Debegeleidervanhetbedrijfwerddeeltijdsingezet.

�. Dedoelgroephieriswerkzoekenden en specifiek kansengroepen. Hetgaathiervooralomlaaggeschooldewerklozejongerenzonderberoepservaringdiemetextraopleidingenconcreteon-the-jobbegeleidingklaargemaaktkunnenwordenvooreen job indebouw,zogenaamdeinstappers.

�. Hetgaathieromformeel leren,vergelijkbaarmetwaterineenberoepsopleidingvaneenopleidingscentrumgebeurt.Dit impliceertdatereencombinatievantheorieenoefeningenopeengestructureerde wijze(opbasisvaneenopleidingsplan)wordtover-gebracht.

�. Hetleeuwendeelvandeopleidingvindtplaatsop de werf.Voorbepaaldeonderdelenvanhetopleidingsprogramma ishetaangewezenomdezeelders te trainen,bijvoor-beelddeVCA-opleiding,maarhetgrosvandeopleidingwordtgegevenopdewerf.

�. Hetgaatomeenopleidingvoormeerdere werkzoekenden in een groep.Werkpleklerenzoalshierbeschrevenisookmogelijkvoorindividueleopleidingen,maarquakostprijs,‘returnoninvestment’endemogelijkheidvanhetbedrijfombegeleidingintezettenisditeenweinigwenselijkscenario.

�. Hetbedrijfkrijgtexterne ondersteuningbijdewervingenselectievandewerkzoeken-denenbijdeopzetenopvolgingvanhetleertrajectinhetbedrijf.

�. Hetwordtconcreettoegepastbijbouwwerkenviaoverheidsopdrachteneneenbedrijfkanhiervrijwilligaanmeedoen.

Voordezevormvanwerkpleklereniseenmethodiekmeteenopleidingsplan,hetMaat-schappelijk Verantwoord Opleidingsplan - MVOP,ontwikkeldentevensgetoetstintweepilootprojectenindeAntwerpseregio.Hetdoelisviaopleidingopdewerfwerkzoeken-den,specifiekkansengroepen,klaartemakenvoordearbeidsmarkt.

�.�WErFPLEkLErEN TOEGEPAST IN PILOOTPrOjECTEN

Hetconceptwerfpleklerenmetdeopzetvaneenopleidingsplan(MVOP)isuitgetestintweepilootprojectenbijbouwbedrijvenmetondersteuningvanBouwpoolAntwerpen.Devoorbereidingenmetdebeidebedrijvenzijn inseptember2007gestart.Bijbeidepilootprojecten isdezelfdeprocedurevoorselectieenvoorbereidinggevolgd.Aandehandvaneeninditprojectontwikkeldematrixmethode(ziehoofdstuk4enbijlage5��)werdgekekennaardenoodzakelijkecompetentiesbijdebetreffendeberoepsprofielen.Ditiseenbelangrijkevoorwaardevoorhetopstellenvanhetopleidingsplan.

Pilootproject Building

DefirmaBuildingdoetalgemeneaannemingenheefteenwerfinAntwerpenvoordever-bouwingvanHotelMin,eenOpenbaarPsychiatrischVerzorgingstehuis.HetpilootprojectontstonddooreenconcretevraagvanhetbedrijfaanBouwpoolAntwerpennaarmetsers.ZokwamhetwerkpleklereninhetkadervanhetBPA-Wprojecttersprake.InplaatsvantotmetsersopgeleidewerkzoekendenaantewervenwasBuildingbereidommeetewer-kenomvierwerkzoekenden,zonderenigemetselervaring,zelfopteleidenopdewerf.Hetbedrijfsteldehiervooreenploegbaashalftijdsvrij,diehetopleidingsgedeeltevoorzijnrekeningnam.Deploegbaashadeengetuigschriftpedagogischebekwaamheid(ag-gregaatsdiploma)waarmeehijinstaatwasdeleerstofopeengestructureerdemaniertebrengenenoefeningenintebouwen.

Page 19: Bruggen naar werk

36 37

— vrijmakenvanvakmannenenoefeningeninlassen;— eenopleidervrijstellenvoordelessen(inclusiefvoorbereiding),ondersteuningvande

cursisten,verzorgenvandeopvolging,verslagleggingenfinanciëleafhandelingvandedossiers;

— eventueelcoachenvandeopleider,zodathij/zijhetwerkgoedkandoen;— informerenvanheteigenpersoneeloverhethoeenwaaromendeaanpak.

DeskundigheidEenbedrijfoftenminsteenkelepersonenineenbedrijfdienenopeenaantalvlakkenovereenspecifiekedeskundigheidbeschikken,eendeskundigheiddienietnoodzakelijktotdecore-businessbehoortvaneenbedrijf,zoals:

— kennisvanopleidenenhetkunnenopstellenvaneenlesinhoud;— omgaanmetcursisten(dievaaknoggeenvoorkennishebben);— feedbackgevenopeengestructureerdeenbegrijpelijkemanier;— hetopleidenzelfencoachenvandecursisten;— coachenvandeopleider;— bekendzijnmetdediversestage-entewerkstellingmogelijkhedendiehetkaderensta-

tuutkunnenvormenvoordecursisten.

Daarwaareenfirmanietzelfoverdezespecificatiesbeschikt,ishetraadzaamdatzijwetenwaarmendezedeskundigheideventueelkaninhuren(Bouwpool,VDAB,…)

Goodwill en geduldZelfhetheftinhandennemenommensenopteleidenvraagtvaneenfirmadatzerekeninghoudtmeteenleerproceseneenleertijd,zowelvandecursisten,deoplei-der,alsvanhetpersoneel.Eenleerprocesimpliceertfoutenmakenendaarvanleren.Ditvraagtdenodigegoodwillenflexibiliteit.

�.�.�Bevindingen uit de pilootprojecten

Samenmetdebeidebedrijvenwaardepilootprojectenzijnuitgevoerd,isgekekenwatdeervaringenwarenenwelkeaandachtspuntenerzijnomditconceptendemethodiekverderteverankeren.Zonderenigetwijfelisdevoornaamstemeerwaardevanhetwerfpleklerendathetbe-drijfzelfdeverantwoordelijkheidvoorhetopleidenopneemt.Deopleidingisvolledigopmaatvanhetbedrijféndecursisten.Cursistenwordenvanmeetafaanonderge-dompeldindebouwrealiteit.Debeidebedrijvengavenaandatzedezevormvanleren(cursusmateriaal,opleidingmentoren,takenpakketlesgever,…)willeninbouweninhetbedrijfenereenblijvendinstroomkanaalvanmakenvoorhunbedrijf.

DeSWOT-analyse(sterktes,zwaktes,opportuniteitenenbedreigingen)vandeproefpro-jectenleverdevolgendebevindingenop:

STErkTES�. Betereensnellereintegratievannieuwkomersindegroep.�. Beterevoorkennisvandekandidateneneenvoorafopgesteldopleidingsplanzorgen

vooreengoedonthaalinhetbedrijf.�. Specifiekewerkzaamheden,eigenaanhetbedrijf,kunnenvluggerwordenaangeleerd.�. Doorzelfdekandidatenopteleideniserbeterzichtophuncompetentiesnogvóórde

�.�.�De Methodiek

Opbasisvandeervaringenvandedirectebetrokkenen,vandesocialepartnersinhetBPA-W project en de inzichten uit deze pilootprojecten heeft demethodiek voor ditwerfpleklerenduidelijkecontourengekregen.Deprojectstuurgroepontwikkeldeeenmatrixvoorhetinkaartbrengenvanpersoneels-inzetbij(grote)werken.Dematrixiseenkruisingvandefasesineenbouwprojectenhetsoortbedrijvendatdewerkenuitvoert(obvNace-code).Dekoppelingvanbeidele-vertalsresultaatdeinzetvanwelksoortberoepennodigzijnomhetwerkuittevoeren(meeruitleginbijlage5)��.Alsmenweetwelkevakmensen(beroepscategorie)zullenworden ingezetomeenbepaaldwerkuit tevoerenenmenhetvolumekent (endeduurtijdvandewerfvoldoendeis)kanditperspectievenbiedenophetorganiserenvanwerfpleklerenzoalshierbovenbeschreven.Idealiterwordtsamenmethetbouwbedrijfgekekenwatdemogelijkhedenzijnomzelfmensenopteleiden.

Nadatbekekenisbijwelkeberoepsprofieleneropleidingsmogelijkhedenzijnvoordezeinstapperswordteenopleidingsplanopgesteld.Ditgebeurtaandehandvaneenaan-vraagdossier voor dit zogenaamde Maatschappelijk Verantwoorde Opleidingsplan,MVOP(ziebijlagen3en4)��.Diverseaspecten,zowelaangaandedeinhoudvandebegeleidingendeopzetvanhetopleidingsplan,alsdeorganisatorischeenfinanciëlekantenvandezaakwordendoor-genomen.Watbetekentditvoordebegeleidingendelocatie,welkeafsprakenwordengemaakt,hoegebeurtdeopvolging,wieisaanspreekpersoon,enzovoort?

Wat is er nodig voor een succesvol opleidingstraject?

Strategisch denken op lange termijnBijeenopenbareaanbestedingiseenfirmagewendomtedenkenintermenvanbe-staandpersoneel,extraaanwervingvanvakmannenoftewerkenmetonderaannemers.Demogelijkheidommensenzelfopteleidenentebehoudenismindervoordehand-liggend.Het incorporeren vanmaatschappelijk verantwoord ondernemen bij aanbe-stedingenenmeerbepaaldwerfplekleren,vereiststrategischdenkenoplangetermijnmetbetrekkingtotpersoneelsbehoeftenen–planning.Welkemensenwordenopwelkmomentingezet,waarzijnmogelijkhedenomtakenaftesplitsen,omnieuwkomersopteleiden,omongeschooldenieuwkomersintezetten,vanafwanneerverwachtikwelkrendementvannieuwkomers,enzovoort?

Hetwerfpleklerengeeftdefirmadekansvanuitdepraktijkeenvisieteontwikkelenopeeninternloopbaanbeleidendeplaatsvantrainingenopleidingdaarin.Eenbedrijfdathiernognietovernagedachtheeftofhiermeenietvertrouwdis,zalnietzomakkelijk(realistische)leerdoelstellingenvoornieuwkomerskunnenformuleren,ofeenleerpro-grammauitwerken,eenevaluatiedoenensuccessenboekenmetdebetrokkenheidvanallewerknemers.

TijdsinvesteringOpleidinggevenaannieuwkomersvraagtnatuurlijkooktijdenmenmoetzichandersorganiserenbinnenhetbedrijf.Denkaanhet:

— opmakenvaneenopleidingsplan,inclusiefeenbegroting;— organiserenvandewerf;

Page 20: Bruggen naar werk

38 39

AANDACHTSPUNTEN

Statuut deelnemerMetdehuidigebeschikbareinstrumenteniserbijdezepilootprojectenvoorgekozendekandidatenindeopleidingteplaatsenviaeenIBO-contract.Enkelemogelijkenadelenhiervanzijn:

�. HetIBO-statuutkenteenaanwervingsplichtvoorhetbedrijf.Echterhetuitgangspuntvanwerfpleklerenisjuistopleiding.Bovendienheefthetbedrijfgeengarantiedatzedeopleidingzullenafmaken,danwelbijhetbedrijfzullenblijven.Dusdekandidaatzoueerdereenstatuutvanstagiairofleerlingmoetenhebben.

�. Ditprojectsteltextraeisenaandeopleidingdatvoorhetbedrijfeenmeerkostbetekentt.o.v.eenklassiekIBO-contract.Demeerkostenwerdenindezepilootprojectengefinan-cierd.Zonderdezemiddelenzouditprojectnietmogelijkzijngeweest.

Afstemming en randvoorwaarden�. Eerstenvooralmoetdeopdrachtvoldoendelangintijdzijnomwerfpleklerentekunnen

organiseren.Ongeveerdehelftvandetotaleduurkan,volgensonzeinschattingen,maxi-mumwordenbesteedaanopleiding,omhetproductieprocesniettezeerteverstoren.

�. Voordathetwerfpleklerenvanstartgaatmoethetmanagementvolledig instemmenmethetprojectendearbeidsorganisatieaanpassennaardeconcretenodenvanhetwerfplekleren(vrijstellenlesgever,productieenpersoneelandersplannen,enzovoort).

�. Opdewerfmoeteendraagvlakgecreëerdworden.Hetisbelangrijkdatdeeigenarbei-dersdoordewerfleidingopdehoogtegebrachtwordenvanwaterstaattegebeuren.Debegeleiderkanhieropeeninformelemanierveelaanbijdragen.

�. Eengoedeafstemming rondomdevoorbereidingsfase (stage),opvolgingenopmaakvande(IBO-)contractenvanallebetrokkenpartijenmoetvanafdestartwordengere-geld.Deactorendienenvandichtbijbetrokkentewordenbijhetvastleggenvanhettrajectenhetinkaartbrengenvandeformaliteitendievervuldmoetenworden.Zokanvermedenwordendatophetmomentdatdecontractenafgeslotenwordenpartijenniet voorbereid of afwezig zijn, of de nodige formaliteitennogniet vervuld zijn. Deovergangvanvooropleidingenkortestage,naarhetvervolgtrajectmoetzonderonder-brekingverlopen.

�. Werfplekleren legt een grote verantwoordelijkheid bij de opleider en het bedrijf, ef-fectievecontrolemechanismenzijngewenstomeventueelmisbruik(leerlingvollediginzettenopproductie,verdringingvanarbeidskrachten)tevoorkomen.

�. Ermoetvoldoendeoogzijnvoorheteconomischeprocesvandefirma,datwilzeggendeadministratieveaspectenentijdsinvesteringen(bijvoorbeeldvergaderingen)toteenminimumbeperken.

�. Deopleideruithetbedrijfmoetzijneigentaken(bijvoorbeeldalsploegbaas)kunnencombinerenmethetopleidenvannieuwkomers.

Inhoud en opvolging van het opleidingsplan�. Deopzet vaneenopleidingsplan vraagt eennauwkeurigeanalyse vandegevraagde

noodzakelijkecompetenties.�. Alnaargelangdeaantelerenvaardighedeniseenkortevooropleidingineenopleiding-

centrumgewenst,metinbegripvaneenrealistischepresentatievanhetberoependewerkomgevingaandecursisten.

�. Hetinvullenvandeteverwervenvaardighedendientvoldoendegedetailleerdtezijn.�. Hetopstellenvandeopleidingsinhouden–planningvraagtexterneondersteuning,zo-

alsvanhetFVB,entijdvandebegeleidervanhetbedrijf.

eigenlijkeaanwerving.Datvergrootdekansopeensuccesvolleaanwerving.�. Aanpakopmaatvandecursisteneensnellebijsturingalserietsmisloopt.�. Decursistwordtmeteengeconfronteerdmetdeechtewerkrealiteit.�. Doordatiedereenbijhetopleidingsprocesisbetrokken,ookdeanderearbeiders,begint

hetintegratieprocesalbijdestartvandeopleiding.�. Cursistenwerkenaanietsdatovereindblijft.Zemoetennietallesnadienterugafbre-

ken,watextramotivatievoordeopleidinggeeft.�. Wekelijksezelfevaluatievandecursisteninafstemmingmetdelesgeverzorgtvoorrea-

listischekijkopeigenkunnen.��. Cursistenkunnenviaditwerfpleklerenuniekeleerervaringenopdoenendelangerein-

looptijdopdewerfzorgtindepraktijkvoorextrakansenopbijsturingenmogelijkhedenzichtebewijzen.

��. Dezedirecteinvesteringinmensenlevertgoedewerkkrachtenopvoordebouw.

krITISCHE SUCCESFACTOrEN

Het bouwbedrijf�. Hetvrijwilligeengagementvanhetbedrijfhieraanmeetewerkenenondersteuning

vanhetmanagement.�. Goedeinterneopleiderdiebeschiktoverdenodigecompetenties(ofdiedezeopkorte

termijnkanenmagverwerven).�. Eeninterndraagvlakopalleniveaus:dedoelstellingvanhetprojectwerdgoedgecom-

municeerdnaardegroepopdewerf.�. Grotebetrokkenheidvandeopleidervoordecursisten.Bijvoorbeelddebegeleiderver-

kendevoorafdetoekomstigewervenvandecursisten.�. Eengoedewerforganisatie(projectleider).�. GoedeopvolgingdoorenrapporteringaanhetmanagementendeHR-dienst.�. Dekostenvoorhetbedrijfwarentoteenminimumbeperkt.

De opleiding en de externe begeleiding�. Begeleiding vaneenexternepartner, indeze FVB-Bouwpool, is onontbeerlijkbij het

heleproces.Ditgaatvandepreselectievandekandidaten,hetopstellenvanhetoplei-dingsplan,debewakingvanhetproces,decoachingenopvolgingvandekandidatenendepraktijkbegeleiderinhetbedrijftijdensdeopleidingopdewerkvloer.Deexternepartnerfungeertalseen‘neutralederde’enbrengtervaringenkennisindienietaan-wezigisindefirma.

�. Eenopleidingsorganisatie,indezeVDAB,isnodigvoorhetverstrekkenvaneenvoorop-leidingmethetoogophetbehalenvaneenminimaalinstapniveau.

�. Goedevoorbereidingeneenuitgeschrevenopleidingsplan.�. Specifiekewerkzaamheden,eigenaanhetbedrijf,kunnenvluggerwordenaangeleerd.�. Werfpleklerenvoorzieteenlangereinlooptijdvannieuwkomersinhetbedrijf.Datisin

hetvoordeelvoormindersterkekandidaten.Viahetopleidingstrajectopdewerfkrijgenzeeenlangereperiodeomzichdevaardighedeneigentemakenenzichintewerkeninhetproductieproces.

�. Opleidingopdewerfgeeftdecursistengoed(echt)werkmateriaal,zevormenzicheenrealistischbeeldvandewerkvloerenwordenmeteengeconfronteerdmethetproduc-tieproces.

Page 21: Bruggen naar werk

40 41

vooropleidingnaarbehoeftevanhetbedrijf,opmaatvandecursistenvergemakkelijkteensnelleintegratieindefirma.

�� SERV Informatiedossier: “Werkdruk in de bouw”, Patrick Roelandt, Brussels, juni 2006�� De bijlagen zijn beschikbaar op www.antwerpen.be ; doorklikken naar Welkom > Algemene site > Werken > Regelgeving en

beleid > Europese projecten ESF�� Zie algemene handleiding over werkplekleren bij VDAB: www.vdab.be/werkplekleren. Voorbeeld uit de technologische indus-

trie, zie www.agoria.be/werkplekleren. Of: SERV Informatiedossier: “Leren op de werkplek – Goede praktijkvoorbeelden uit de textielsector”, Gert Verdonck. Brussel, November 2006

�� De bijlagen zijn beschikbaar op www.antwerpen.be ; doorklikken naar Welkom > Algemene site > Werken > Regelgeving en beleid > Europese projecten ESF

�� De bijlagen zijn beschikbaar op www.antwerpen.be ; doorklikken naar Welkom > Algemene site > Werken > Regelgeving en beleid > Europese projecten ESF

�� De bijlagen zijn beschikbaar op www.antwerpen.be ; doorklikken naar Welkom > Algemene site > Werken > Regelgeving en beleid > Europese projecten ESF

�. Externeopvolgingvanhetopleidingstrajectisgewenst.Ookomtezienofhetaantalurendatvooropleidingstaatgeplandookinderdaadwordtgegeven.Deinschattingisdatdeduurvandeopleidingdehelftvandetotaletijdinbeslagkannemen.Deoplei-dingdientplaatstevindenopeenafgescheidenplek(inverbandmetdeveiligheid).

�. Bijwerfpleklerenisderolvande(deeltijds)vrijgesteldeinstructeurcruciaal.Hijofzijmoet voldoende tijd krijgenomvoorbereidingen te treffen.Door regelmatigoverlegmeteenexterneraadgeverkanersnelingespeeldwordenopontluikendeproblemen.Deexterneraadgeverheefteenrelatiefneutralepositietussendeinstructeurenzijnwerkgever.

�. Hetopleidingsplanvraagtmaatwerk,vooralalshetgaatomberoepen,zoalsindustri-eelschilder,ofasfalteerder,waarvoor(nog)geenspecifiekeopleidingbestaat,ofdezeonvoldoendeopdepraktijkaansluit.Indieneronvoldoendeinformatieisomeenoplei-dingsplanuittewerken,moetveelvandeinputvanhetbedrijfzelfkomen.

�. Degroepvanopteleidenpersonenmagniettegrootzijn,zodathetniethetverdereproductieprocesverstoort.

kostenstructuur �. Indezebeidepilootprojecten isvanuithetBPA-WprojectdoordestadAntwerpenfi-

nanciëletussenkomstgeleverd.Allekostensamen,lesgever,grondstoffen,cursisten,externebegeleidingvanFVB,VDAB,voorzienvaninfrastructuur,vormeneenaanzien-lijkesom.Indienmenvoordetoekomstditwerfpleklereneenmeerstructureleinvullingwensttegevenzalereenverdeelsleutelvoordekostentussenbetrokkenenpartnerswenselijkzijn.

�. BijdeopvolgingvanhetMVO-opleidingstrajectmoetwordentoegezienopeengezondevenwichttussenopleidingenproductie.BijhetindienenvaneenMVOPwordterim-mersuitgegaanvaneenmodelmeteencalculatievantepresterenopleidingsuren.Inre-aliteitlopenopleidingenproductieweleensdoorelkaarenmoeterbijgevolgkortopdebalgeëvalueerdwordendooreenderde(hierwasdatBouwpool)ofhetopleidingsplanwordtgevolgd.Bijeentoekomstigprojectdooreenaanbestedendeoverheidmoetreke-ninggehoudenwordenmetopvolgingvandeopleidingendeinzetvandemiddelen.

InformatieverstrekkingVoor de opvolging vanhet hele opleidingstraject in het kader van een overheidsop-dracht(endedaarmeegepaardgaandebindendeafsprakentussenuitvoerderenop-drachtgever)ishetwenselijkdatéénactordecoördinatieheeftvoordeheleorganisatieendeinzetvandemiddelenenzorgtdatdeinformatiestromentussendeverschillendebetrokkenengoedverlopen.

CONCLUSIES

Depilootprojectenblekeneensucces.Opvallendwasdatdeaanvankelijkescepsiste-genoverhetconceptendehaalbaarheidommensenzonderervaringzelfinzetbaartemakenalheelsnelplaatsmaaktvoorenthousiasmeopalleniveaus.Zowelmanage-ment,projectleider,lesgever,collega-arbeiders,alscursistenziendemeerwaardevanditproject.Ingrediëntenvoor succes zijn: eengoede screeningvankandidaten,eengoedoplei-dingsplan(methulpvanexternepartner),draagvlakbinnenhetbedrijf,eengeschiktewerf,voldoendemiddelen,eengeknipteinterneopleider,begeleidingvanhetbedrijf,eengoedesamenwerkingtussenverschillendepartnerseneencorrecteopvolgingzo-welinternalsexternvanhetheleproject.Ditopleidingstrajectopdewerkvloerzorgt

Page 22: Bruggen naar werk

42 43

�. OPLEIDINGS-CENTRUM MASTERPLAN MOBILITEIT ANTWERPENHetMasterplanMobiliteitAntwerpeniseenbelangrijkemotorvoordewerkgelegen-heidindebouwvoordekomendejaren.Naaromvangverreweghetgrootsteinfrastruc-tuurprojectinVlaanderenvoordekomendejaren,wordendewerkenvanditMaster-planaanbesteeddoordeBeheersmaatschappijAntwerpenMobiel,BAM,nvvanpubliekrecht,metmiddelenvanhetVlaamsGewest.

Dewerken,dieuitverschillendefasenendeelprojectenbestaan,gaanin2008vanstart.Dezewerkenbiedeneenuniekekansomhetconceptvanwerkpleklerenopdewerftoetepassen.GeziendeomvangenduurvandewerkenvanhetMasterplanMobiliteitAntwerpenzijnergroteopportuniteitennaarbijkomendetewerkstelling.Deinstroomvanuit de huidige beschikbare opleidingscapaciteit (VDAB, opleidingscentra, derden-partnersviaVDAB-uitbesteding,onderwijs)zalnietvolstaanomhieropoptimaalintespelen.Doordekrapteopdearbeidsmarktendegrotenoodaannieuwewerknemerszijnerinnovatieveenefficiënteinstroomtrajectennodigvoordiedoelgroependiemo-menteelteweinigbereiktwordenviadeklassiekeinstroomkanalen.Antwerpenbezitnogeenbelangrijkearbeidsmarktreservewaarbijnaasthetreguliereaanbod,ookeenmeerinnovatieveaanpakaangewezenkanzijn.

Page 23: Bruggen naar werk

44 45

totalenoodaanarbeidskrachtenbijderealisatievanelkonderscheidenprojectinhetMasterplan.BijdeOosterweelverbindingbijvoorbeeldwerdzogeschatdat65%vanhettotaalbedragmateriaalkostenbetreft,deoverige35% loonkosten.Ditzoubetekenendatgemiddeldzo’n2.500personenfulltimetewerkgesteldkunnenwordengedurendeeenperiodevanvierjaartijdensdebouwvandeOosterweelverbinding.MetdeDesign,Build,FinanceandMaintain’-contractvormdiemenvoorditprojecthanteert,dientdeaannemernoggedurendeeenperiodevan35jaarintestaanvoorhetonderhoud,watookweertewerkstellinginhetonderhoudvandeinfrastructuurgenereert.De projectpartners hebben daarop de matrixmethode uitgewerkt die het mogelijkmaaktomhetpotentieelaantewerkstellingvanlaaggeschooldenindediversesoortenvaninfrastructuur-enbouwwerkenteidentificeren.Denadrukligtspecifiekoptewerk-stellingsmogelijkhedenvoorlaaggeschooldejongeren.Hiervoor zijn bestaande bestekken en lastenboeken voor verschillende vergelijkbaretypenvaninfrastructuurwerkenonderzochtenisdeexpertisevandeprojectpartnersruimschootsbenut.

De inditprojectontwikkeldematrixmethode,diehetmogelijkmaaktbijwerkenhetpotentieelvantewerkstellingensoortenberoepsprofieleninbeeldtebrengen,verdientnogverdereverfijningenafstemming,maarbiedtduidelijkeenvernieuwendekijkoptewerkstellingskansenbijinfrastructuur-enbouwprojectenvandegrootte-ordevanhetMasterplan(ziebijlage5)��.Dematrixblijktimmersbijbouw-eninfrastructuurwerkenvanenigeomvangeennuttig instrumentomeenverderekwantificeringmogelijk temaken.Zokunnendeactorenenregisseursophetvlakvanarbeidsmarktenopleidingtijdigaandeslagopbasisvaneenmeergedetailleerdeinschattingvanhettewerkstel-

�.�TEWErkSTELLINGSPrOGNOSES EN vErFIjNING vAN DE vrAAG-ANALySE

Omzicht tekrijgenophetpotentieelaanwerkgelegenheidbijdekomendewerken,vooral voor die van deOosterweelverbinding, hebben de projectpartners van bij destartvanhetBPA-WprojectsamengewerktmetdeBAM.ViahaarstudiebureauTVSAM(StudiegroepAntwerpenMobiel)beschiktedeBAMovereenglobaletewerkstellings-prognosevoordeverschillendeprojectenvanhetMasterplan(inclusiefdeOosterweel-verbinding)��. Deze prognose, in feite een raming van het aantal installatie-uren opbasisvandeervaringbijvroegereprojecten,geefteeneerstebeeldvandemogelijke

Dit is een schematische voorstelling van de situatie, geen exacte weergave.

SCHELDE

E 313

E 19

E 19 A 12

E 17

E 34

EKEREN

MERKSEMSCHOTEN

BORSBEEK

DEURNE

BORGERHOUTANTWERPEN

BERCHEM

HOBOKEN

WILRIJK

HEMIKSEM

EDEGEM

MORTSEL

BOECHOUT

HOVE

LINKEROEVER

ZWIJNDRECHT

WIJNEGEM

ALBERTKANAAL

BURCHT WOMMELGEM

KONTICH

Wegen

Natuur en recreatie

Openbaar

ver

voer

Sluizen en

Alber

tkanaal

Sluizen en bruggen over het AlbertkAnAAl

kattendijksluisvan Cauwelaertsluisroyerssluis

noorderlaanbrugSpoorwegbrug luchtbalijzerlaanbruggabriël thuinisbrugbrug Deurne-bAlnieuwe fiets- en voetgangersbrug kruiningenstraathoogmolenbrug

openbAAr vervoer

tramlijn Deurne-Wijnegemtramlijn Mortsel-boechouttramlijn noorderleien-ekerentramlijn St-bernardsesteenwegfase 2 en 3 naar hemiksemtramlijn Mortse-kontichtramlijn linkeroever noordtramlijn borsbeek-Wommelgemtramlijn nieuw-zuid

nAtuurprojeCten

MiddenvijverburchtseweelSint-Annabos

WegenWerken

oosterweelverbindingStedelijke ringweggroene Singel

Dit i

s ee

n sc

hem

atis

che

voor

stel

ling

van

de s

ituat

ie, g

een

exac

te w

eerg

ave.

Page 24: Bruggen naar werk

46 47

�.�WErFPLEkLErEN IN HET TIjDELIjk OPLEIDINGSCENTrUM MASTErPLAN

AlgemenedoelstellingiswerkzoekendenineenTOMdenodigebouwopleidingtegevenomzeopkortetermijninzetbaartemakenopwervenvanhetMasterplanproject.HetTOMrichtzichnaarwerkzoekendenuitkansengroepenenjongewerkzoekenden.HetaanbodvanhetTOMspeeltinopdebehoeftenopgenomenindevraag-enaan-bodanalyse(medeopbasisvandematrixmethode)vandeOosterweelwerkenviaeenanticiperendemonitoringenisafgestemdmetdebetrokkenregisseurs.

HetTOMisdeuitwerkingvandenieuweinvalshoekvanhetwerkpleklerendichtbijdewerf.Hetvernieuwendezouzichdansituerenopvijfvlakken:

�. Dedirectelinkmetdebedrijven.Integenstellingtoteenklassiekopleidingcentrumzijnhethierdebedrijvenzelfdiewerkzoekendengaanopleideninfunctievanhunvacatu-res.Zewordendaarbijgecoachtdoordeopleidingspartners.

�. Alsdirectbetrokkenpartijnemenbouwbedrijveneenstukvandeverantwoordelijkheidopzich,zekrijgendaardooreenbeterzichtopdearbeidsmarktenkunnenhunperso-neelsbeleidaanpassen.

�. Dekennisvanverschillendeopleidingspartners,VDAB,CDO’s,derden,…enFVBwordenonderééndakondergebracht.DeVDABispartnernummeréénvoorwatbetreftderegievoorhetopleidenvanwerkzoekenden.DeCentravoorDeeltijdsOnderwijs (CDO)zijnspecialistinhetbegeleidenvanenomgaanmetjongereninhetkadervan‘afwisselendwerkenenleren’.HetFVBisdeorganisatorenfinanciervanwerknemersopleidingen.Doordezepartnersaanelkaartekoppeleneninsynergietebrengen,krijgenjongereneenkwalitatievetechnischeopleidingenwordenzeopeenophenafgestemdemanier

algemene cordinatie & logistiek beheer

competentie-versterking

arbeidsmarktbegeleiding

tewerkstellings-bevordering

logistiek beheer en cordinatieinfopunt – beeldvorming beroepen

—screening en oriëntering—trajectbegeleiding—matching—inzet tewerkstellingsbevorderende maatregelen—jobcoaching

—opleiding: op de werkplek of op aparte opleidingsvloer’—coaching—peterschap—‘coach the coach’

—werkervaringsplaatsen—stageplaatsen—sociale economie in de bouw & afgeleide diensten (opruiming, veiligheid, onderhoud, bewaking, …)

– via ppS– taaksplitsing– invoeg– diversiteitsplannen’

lingspotentieelonderverdeeldnaardeverschillendejob-encompetentieprofielen.Deomvangvandezewerkenisimmersvandieaarddateentijdigeplanningnoodzake-lijkis.Teneersteomtegaranderendatderandvoorwaardenkunnenwordenverduide-lijktmetdeuitvoerdereensdeopdrachtenzijngegund,tentweedeomtebepalenwathetrealiserenvandeopleidingopdewerfbetekentintermenvankostenenpartner-schapstructuren.

�.� CONCEPT TIjDELIjk jOBCENTEr - OPLEIDINGCENTrUM MASTErPLAN

Metdebouwpartnersenindividuelebedrijvenwerdgezochtnaareengezamenlijkant-woordopde vraaghoede instroomverbeterd kanwordenop een ‘maatschappelijkverantwoorde’manierenhoedeinhetBPA-Wprojectontwikkeldemethodiekendaarineenplaatskunnenvinden.Uithetonderzoekgroeidehetconceptvoordeinstallatievaneentijdelijkopleidingcentrum(TOM)opéénvandewervenvanhetMasterplanMobili-teitAntwerpengekoppeldaaneentijdelijkteinstalleren‘Jobcenter’.Daarmeekunnentechnischekennisenhetkunnenomgaanmetspecifiekedoelgroepen(o.a.jongeren,…)onderééndakenzodichtmogelijkbijdereëlewerkvloerwordensamengebracht.

DekoppelingvaneentijdelijkJobcenteraaneentijdelijkopleidingscentrumopdewerfzoudemogelijkheidscheppenomopeenefficiëntemaniervraagenaanbodtemat-chen.Dewerkingzoudangerichtwordenop:

�. detoeleiding,screeningenbemiddelingvangeschiktekandidaatwerknemers, job-matching;

�. deorganisatievanwerkervarings-,opleidings-envormingstrajecten;�. debegeleidingencoachingvankandidaatwerknemers(opdewerf)viao.a.demetho-

diekvanwerfplekleren;�. deinzetvantewerkstellingsbevorderendemaatregelen(individueleberoeps-opleiding,

IBO,Activa,Startbanen,invoegbanen,e.a.);�. de ontwikkeling van sociale economieprojecten gerelateerd aan eventuele taakaf-

splitsingen.

Dergelijk initiatiefcreëertvoorspecifiekedoelgroepen,waarondernogvelewerkzoe-kende jongeren, meerdere ‘sporen’ naar werk. Sporen naar andere bouwberoepen,maarbijvoorbeeldooktijdelijke‘timeouts’,waarbijjongerenvandewerf(tijdelijk)wor-denteruggetrokkennaarhetopleidingscentrumofnaareensociaaleconomieproject.

DepilootprojecteninhetkadervanBPA-Wprojecttonenondermeeraandatopgeleidwordenopdewerfnietalleenkortgeschooldewerkzoekendenofjongerenaanspreekt,maardatookdebouwbedrijvenhiervooropenstaan.BouwbedrijvenwillenenkunnenhunverantwoordelijkheidrondMVOopnemenalshenhiervoordenodigeondersteu-ningenomkaderinggebodenwordt.Deservicevaneenjobcenterzoudanzijndebe-trokkenbouwbedrijvendenodigehulptebiedenbijdevoorbereidingenuitvoeringvanhunopleidingsproject.MVOwordtdaneengedeeldeverantwoordelijkheid.

HetMasterplanAntwerpeniseenuniekegelegenheidombouwbedrijvenhun(maat-schappelijke)verantwoordelijkheidtotopleidenvanwerkzoekendentelatenopnemenenhenviaeentijdelijkjobcenterenmobielopleidingcentrumteondersteunenmetdeknowhowvanpartnerorganisaties.

Page 25: Bruggen naar werk

48 49

Werking, activiteiten en taakverdeling

Voordeuitvoeringvandeverschillendeactiviteitendienenverschillendeaspecteninrekeninggenomentewordeninfunctievanderolentakenvanelkeactor.Zozullendeaantallenendeminimaleprofielenwaaraankandidatenmoetenvoldoenvooraleerzedewerfopkunnen,inkaartwordengebracht.

Totdemogelijkedoelgroepenbehorenondermeer:— jongereninhetkadervan‘afwisselendwerkenenleren’;—werkzoekenden,metnadrukopkansengroepen;— beperktinzetbarepersonenviaeensocialeeconomieproject;— nieuwewerknemers.

Dehoofdactiviteitenhebbenbetrekkingopzowelhetopleidingsprogramma,allecoördi-nerendetakenopdatgebiedenverderetoeleiding.Ditbetreftondermeer:

— descreening,oriëntering,competentiemeeting,selectieencoachingvandekandi- datenenaanbiedenvandienstenaanbedrijvenviasocialeeconomie;— ondersteuningvandebedrijveninhetopleidingsproces;— deactiviteitenopdewerfopvolgen;— opleidenvanwerkzoekendennaarverschillendeberoependiegevraagdwordeninhet

kadervandeuitvoeringvanhetMasterplan.

Daarnaastzijnerookanderefuncties,dievooralmetdezichtbaarheidnaarbuitentemakenhebbenenmethetvervolgtrajectvandekandidaten.Zoals:

— bemiddelingnaarwerk;— opleidenvandelesgeversvanbedrijven;— coachenvandelesgeversuitdebedrijven;— informatiepuntwerkenopdewerf,waardecommunicatienaarbuitenwordtverricht

enbouwberoepenwordengepromoot,metonderandere:— informatievebezoekenvoorwerkzoekendenenleerlingen;— specifiekeactiesnaarhetonderwijs;— eenwerkwinkelBouw;

— vergadergelegenheid.

Deverdereuitwerking,implementatie,begrotingenfinancieringhiervanwordtineenvervolgonderzoekopditBPA-Wprojectvormgegeven.Dezeprojectvoornemensendevereisteengagementenmoeten inoverlegmetallebetrokkenpartijengenegocieerdwordeninfunctievandetimingvandewerkenvandeOosterweelverbinding.

�� Tewerkstellingsprognose Masterplan. Tijdelijke vereniging STUDIEGROEP ANTWERPEN MOBIEL, november 2006.�� De bijlagen zijn beschikbaar op www.antwerpen.be ; doorklikken naar Welkom > Algemene site > Werken > Regelgeving en

beleid > Europese projecten ESF

begeleidenbijgestuurd.Hunverankeringinhetbedrijfwordtverzekerddoorhetaan-biedenvanvervolmakingsopleidingen.

�. Hetiseentijdelijkopleidingcentrum,verbondenaandewerkeninhetkadervanhetMasterplanAntwerpen.Nieuwisdeideeomineentijdelijkeendeelsmobieleoplei-dingsinfrastructuurte investerenopdeplaatswaardetewerkstellingsmogelijkhedenzichvoordoen.Deopleidingsplaatsvolgtdevacatures.

�. Dezeonderwijsvormverkleintdeklooftussenopleidingentewerkstellingvoordeafge-studeerdeleerlingen.

Doorbepaaldetakenofjobsaftesplitsenentehergroeperen(bijvoorbeeldopruimenvanwerven,beveiligingvanwervenenanderedeeltaken…)wordtertevensdeopen-inggecreëerdomsocialeeconomieprojectenop te zetten in samenwerkingmetdebouwbedrijven.Zokanookeenbepaaldegroepmensen,dieviaopleidingnietalleopdearbeidsmarktnoodzakelijkecompetentieskunnenverwerven,opeenkansenverho-gendemanieringeschakeldwordenbijdezewerken.

Zoals inhoofdstuk3besprokenzijnerdiversevoordelen aanhetopleidenvanwerk-zoekendenindedirectenabijheidvandewerfenmetditTOMzijndat:

— de cursisten zittendichteropdewerkrealiteit en vraagenaanbodwordenbeter af-de cursisten zittendichteropdewerkrealiteit en vraagenaanbodwordenbeter af-gestemddoordatookhetbedrijfmeewerktaandeopleiding;

— verderontstaatviawerfpleklereneenbetereensnellereintegratievannieuwkomersindegroepenverhoogtdeopleidingscapaciteiteninstructiepersoneel;

— doordeuitstralingvanditbouwprojectenhetTOMzullenwerkzoekendengemakkeli-doordeuitstralingvanditbouwprojectenhetTOMzullenwerkzoekendengemakkeli-jkeraangetrokkenwordenomineenbouwopleidingintestappen;

— doordekorteafstandtussenopleidingcentrumenwerfenhetopstellenvaneenmo-doordekorteafstandtussenopleidingcentrumenwerfenhetopstellenvaneenmo-biliteitssysteemvoorallecursistenwordthetverplaatsingsprobleemopgelost;

— geconcentreerdterbeschikkingstellenvaneenbreedaanbodvanarbeidsmarktinstru-geconcentreerdterbeschikkingstellenvaneenbreedaanbodvanarbeidsmarktinstru-menteninfunctievanmatchingvraagenaanbod;

— kennisdeling en competentieversterking tussen de verschillende betrokken partners(Onderwijs–VDAB–bouwsector–bedrijven–promotoren).

�.�OPErATIONALISErING vAN TOM EN jOBCENTEr

Erkanmeerwaardeensynergiegecreëerdwordendoorsamenwerkingtussendever-schillendedirectbetrokkenactoren.Ditbetekentdatverschillendeinitiatieventoteentotaalpakketvanscreening,toeleiding,opleiding,lessenNederlandsenVCA,arbeids-bemiddelingenjobcoachinginelkaarwordengeschoven.Bedrijvenzijndirectbetrokkenpartijennemeneenstukvandeverantwoordelijkheidopzich.Zevergrotendaardoorhunzichtopdearbeidsmarkt,kunnenhunpersoneels-beleiddaarnaarvormgevenencapaciteitvanpersoneeloptimaalbenutten.Tevensiserdirecteuitwisselingvankennisenprofessionelebouwtechniekeneneengecontro-leerdeintroductievanwerfpleklerenindebedrijven.Ditbetekentdatdemogelijkepartners,zoalsdediverseopleidings-entewerkstellings-actoren, opdrachtgever, sociale partners en de bouwbedrijven diewerken uitvoerenvoorhetMasterplan,wordensamengebracht.

Page 26: Bruggen naar werk

50 51

�.WERFPLEK- LEREN IN OVERHEIDS- OPDRACHTEN

Dithoofdstukreikteenconceptaanvoordeimplementatievanwerfpleklerenbijover-heidsopdrachten.Daartoewordtstilgestaanbijenkelebelangrijkeaandachtspuntenbijhetopnemenvanwerfpleklerenbijoverheidsopdrachtenvoorwerken��.Wat betekentwerfplekleren voor de voorbereiding van de aanbestedende overheid,voordebestekkenendeprocedures,watzijndegevolgenvoordeleidingendecontroleopdeuitvoeringvandeopdracht,voordetermijnen,enzovoort?Hetwasinhetkaderentijdpadvanditprojectnietmogelijkeenconcrete‘socialeclau-sule’uittewerkendiehetwerfpleklerenalgemeentoepasbaarmaakt.Tochgevenwehiereenaantal,naaronzemeningbelangrijke,overwegingenenafwegingenmee.

�.�HET jUrIDISCHE kADEr

Belgiëheeftsindslangetijdeengedetailleerduitgewerkteregelgevingvooroverheids-opdrachten,die zichdient in tepassen inhet Europesewettelijk kader. Zelfs indiengeenspecifiekewettelijkebepalingenbestaanopnationaalvlak,bijvoorbeeld inzakeconcessiesvanopenbarediensten,dannogdienendeverrichtingenverenigbaartezijnmet inhetbijzonderhetVerdragvanRometotoprichtingvandeEuropeseGemeen-schapendedaaruitafgeleidebeginselen.

Bij het plaatsen van opdrachten, zowel overheidsopdrachten als andere opdrachten(bijvoorbeelddeconcessiesvanopenbaredienst)moetendebeginselenvanhetVer-dragvanRomegeëerbiedigdworden,ondermeer:

Page 27: Bruggen naar werk

52 53

Het gunnen van de opdrachten

Voordeopdrachtendievallenonderhettoepassingsgebiedvandewetvan24decem-ber1993wordendegunningsproceduresdiemoetenleidentothetafsluitenvaneencontractvoorhetuitvoerenvanopdrachtenvoorwerkengeregelddoordevolgendeKoninklijkebesluiten:

— hetkoninklijkbesluit(KB)van8januari1996��betreffendedeoverheidsopdrachtenvooraannemingvanwerken,leveringenendienstenendeconcessiesvooropenbarewer-ken,indeklassieke sector.

— hetKBvan10januari1996betreffendedeoverheidsopdrachtenvooraannemingvanwerken,leveringenendienstenindesectorenwater,energie,vervoerenpostdiensten,voorwatbetreftdenutssectoren.

— het KB van 18 juni 1996 betreffende bepaalde opdrachten�� vanwerken, leveringendiensten.

Opdeoverheidsopdrachtenvanwerkenisbovendiennogdeerkenningsreglementeringvantoepassing,bestaandeuitdeWetvan20maart1991(B.S.van6.4.1991)houdenderegelingvandeerkenningvanaannemersvanwerkenendeuitvoeringsbesluitenvandezewet.

De uitvoering van de opdrachten

Deuitvoeringsfasestartbijhettotstandkomenvandeverbintenis.Datisookhetogen-blikwaaropdefinitiefeeneindekomtaandegunningsprocedurevaneenbepaaldeop-dracht.

Deuitvoeringsfasevanoverheidsopdrachtenenconcessieswordtvoordeklassiekesec-torgeregelddoorhetKBvan26 september1996 totbepalingvandealgemeneuit-voeringsregels(AUR)vandeoverheidsopdrachtenenvandeconcessiesvooropenbarewerken (B.S.18oktober1996)met inbijlagedeAlgemeneAannemingsvoorwaarden(AAV).

Voordeuitvoeringvandeoverheidsopdrachten,diegegundwordenonderhetregimevanhetKBvan10januari1996,geldendezelfderegelsalsindeklassiekesector.VoordeuitvoeringvandeopdrachtendiegegundwordenonderhetregimevanhetKBvan18juni1996geldengeenspecifiekeregels.

bevoegdheidsregeling wet van 24 december 1993

KB 08 jan 1996

KB 26 sept 1996 (aur) en bijlage (aav)

KB 18 jan 1996KB 10 jan 1996

wet

erkenning

KB

erkenning

wet

motivering

— hetvrijeverkeervangoederen;— devrijheidvanvestiging;— hetvrijverlenenvandiensten,alsmedededaarvanafgeleidebeginselen,zoalsgelijke

behandeling,hetdiscriminatieverbod,dewederzijdseerkenning,deevenredigheidendetransparantie.

Belgische regelgeving

DebepalingeninzakedegunningvanoverheidsopdrachtenuitdeEuropeserichtlijnenzijningevoerdinhetBelgischrechtmetdewetvan24december1993betreffendedeoverheidsopdrachtenensommigeopdrachtenvooraannemingvanwerken,leveringenendienstenenhaaruitvoeringsbesluiten.DeEuropeseregelszijndaarbijverderaange-vuldmetgedetailleerdenationalebepalingen,zowelwatbetreftdegunningsprocedu-res,alswatbetreftdeuitvoeringvandenadegunningtotstandgekomenverbintenis.

Dezewettelijkeregelingbepaaltdespelregelsvoorhetaanbestedingsproces��datkanonderverdeeldwordenindriefases:

�. hetvoorbereidingstrajectmetalsresultaateengoedgekeurdbestek;�. de gunningsprocedure of het aanbestedingstraject,met als resultaat één ofmeerdere

overeenkomstenonderbezwarendetitelmetaannemersvoorhetuitvoerenvanwerken;�. hetuitvoeringstraject,waarindeovereengekomenprestatieswordenuitgevoerdenhet

werkgerealiseerd.

voorbereiden

aanbesteden

uitvoeren vande opdracht

bepalenbehoefte

openenoffertes

opvolgenborgtocht

startenopdracht

evalueren offertes

gunnen opdrachten

betalen

notificerenopdrachten

teruggevenborgtocht

definitief opleveren

bekend makenopdrachten

informerenleveranciers

wachttijd!

keuren en voorlopigopleveren

“vaststellen voorwaarden”“kiezen gunningswijze”

opstellen bestek (voorwaarden)

Page 28: Bruggen naar werk

54 55

tiëleinschrijversreedsvroeginhetaanbestedingstrajectzichzogoedmogelijkkunnenvoorbereiden.

�.�.�Overeenkomsten onder bezwarende titel

Deoverheidsopdrachtenzijnovereenkomstenonderbezwarendetiteldiewordenge-slotentussenéénofmeeraannemers,leveranciersofdienstverlenersenéénofmeeraanbestedendeoverhedenofoverheidsbedrijvenendiebetrekkinghebbenophetuit-voerenvanwerken,hetleverenvanproductenofhetverlenenvandiensten.Ditbetekent,datvoordezeopdrachteneenwilsovereenstemmingtotstandkomttus-sendepartijen,namelijkdeaanbestedendeoverheidendeaannemer,leverancierofdienstverlener,endatdetotstandgekomenwederzijdserelatiebetrekkingheeftopderealisatievanprestatiesinruilvooreeningelduittedrukkenvormvanvergoeding.Er is dus eenuitwisseling vanprestaties,waarbij rechten en verplichtingen voor decontractpartijeninhetlevenwordengeroepen.Deverplichtingvandeaanbestedendeoverheidbestaaterdaninomdeovereengekomenprestaties,ookdezemetbetrekkingtothetwerfplekleren,tevergoedenovereenkomstigdeovereengekomenvoorwaarden.Deverplichtingvandeaannemerbestaatdanuithetleverenvandeprestatiesinover-eenstemmingmetdeovereengekomenvoorwaarden.

�.�.� Administratieve mededingingsvoorwaarden en uitvoeringsvoorwaarden

Administratieve verplichtingenwaaraande kandidaatof inschrijver dient te voldoentijdensdegunningsprocedurenoemenweindezetekstgemakshalveadministratievemededingingsvoorwaarden.Bijvoorbeeldhettijdigindienenvaneenofferteofhetin-dienenvaneenMVOPtijdensdegunningsprocedure.Betreftheteenverplichtingwaar-aandeaannemer(ofzijnonderaannemers)dienentevoldoentijdenshetuitvoerenvandeopdracht,danwordtdetermuitvoeringsvoorwaardegebruikt.

ZoishetindienenvanhetMVOPeenuitvoeringsvoorwaardeindieninhetbestekwordtbedongendatdeaannemerdezeverplichtingdientnatekomentijdensdeuitvoeringvandeopdracht.

Hetniet voldoendoor de inschrijver aan administratievemededingingsvoorwaardenmaaktdeoffertevandeinschrijvertoteenonregelmatigeofferte.Deaanbestedendeoverheidisindatgevalverplichtdeernstvandeonregelmatigheidtebeoordelenentebeslissentotnietigheidofaanvaardenvandeofferte,ditopbasisvaneendeugdelijkeenafdoendemotivering.

Hetnietvoldoenaaneenuitvoeringsvoorwaardetijdensdeuitvoeringvandeopdrachtwordtgesanctioneerdmetdedaartoe indevoorwaardenvandeopdrachtvoorzienesancties,diewordenopgelegdvolgensdetoepasselijkeprocedure.Ingevaleeninschrij-verzouweigerenomaandecontractueleverplichtingendievoortvloeienuithetwerf-pleklerentevoldoen,zalditeveneenshetvoorwerpuitmakenvaneenonderzoeknaarregelmatigheidvandebetrokkenofferte.Zozalhetweigerendooreeninschrijverommeetewerkenaanhetwerfplekleren,volgensdevoorwaardenvanhetbestek,inderegelleidentotdenietigheidvandeoffertevoordebetrokkenopdracht.

Bevoegdheidsregeling

Hoe de bevoegdheden inzake overheidsopdrachten worden uitgeoefend binnen eenaanbestedendeoverheidwordtgeregeldinspecifiekebepalingen��vantoepassingopofeigenaandeaanbestedendeoverheid.

Nieuwe wetgeving overheidsopdrachten��

Intusseniseenbeperktaantalbepalingenvandenieuwewettenopdeoverheidsop-drachteninwerkinggetreden:

— De wet�� overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten voor werken, leveringen endienstenvan15juni2006.

— Dewet van 16 juni 2006 betreffende de gunning, informatie aan kandidaten en in-schrijversenwachttermijninzakeoverheidsopdrachtenenbepaaldeopdrachtenvoorwerken,leveringenendiensten.

IndezenotawordtuitgegaanvandemogelijkhedenindeEuropeserichtlijnen(2004),debepalingenuitdebestaandewetgevingendeopportuniteitendiedenieuwewetge-vingkanbieden.

�.�BASISPrINCIPES EN UITGANGSPUNTEN BIj OvErHEIDSOPDrACHTEN

�.�.�Gelijkheidsbeginsel en non-discriminatie

Deaanbestedendeoverhedenbehandelendeaannemers,deleveranciersendedienst-verlenersopgelijke,niet-discriminerendeentransparantewijze.Deverplichtingendievoortvloeienuithetwerfplekleren,namelijkopleidingsterreinterbeschikkingstellenopdewerf,begeleidingverzekerenvanhetwerfplekleren,meewer-kenaandeuitvoeringvanditonderdeelvandeopdrachtenindienenvaneenMVOP,lijkengeenverplichtingentezijnwaardoorsommigeaannemersdoorhetfeitdatzeeenanderenationaliteit zoudenhebben,zoudenwordenbenadeeld.Bijhetmededingenineenander land isernogsteedseenconcurrentienadeel,datmoeilijkvolledigkanwordenvermeden,bijvoorbeeldkennisvandetaal,delokalegewoonten,despecifiekerechtspraakenrechtsleer.Debepalingeninzakewerfpleklerenlijkenopditgebiednietvandeanderegewonebesteksbepalingenteverschillen.Weldientrekeninggehoudenmethetfeitdatdebijkomendeaspectenmetbetrekkingtotwerfpleklereniniedergevalvoorelkeinschrijver,enzekerookvoordebuitenlandseinschrijvers,devoorbereidingvandeopdrachtenigszinsverzwaren,endatdeaanbe-stedendeoverheidwordtaanbevolenvoldoendetijdterbeschikkingtestellenvoorhetvoorbereidenvandeofferteendewettelijkbepaaldeminimumtermijnenookdienover-eenkomstigteverlengen.Ook ishetnuttigdatdeaankondigingvandeopdrachtdejuisteadressenvermeldtwaarinlichtingenoverhetwerfpleklerenendeermeesamen-hangendeaspectenenverplichtingenkunnenwordenverkregen.Eensynthesevandeverplichtingeninzakewerfpleklerendient,geletophetbijzonderkarakterervan,tewor-denvermeldindeaankondigingvanopdracht.Ookkaneenvooraankondigingvanopdracht,waarbijdeprincipiëleverplichtingenin-zakewerfpleklerenindezeaankondigingwordenvermeld,ertoebijdragendatdepoten-

Page 29: Bruggen naar werk

56 57

makenvanhetvoorwerpvandeopdracht indienzijdevertolkingzijnvanbehoeftenvandeaanbestedendeoverheid.Ditheeftverregaandegevolgen,aangezienindatge-val ook de mogelijkheidwordt geschapen dat gunningscriteriaworden gedefinieerddieermeeinverbandstaan.Dit laatste isechtergeenverplichtingenvoorlopignietaangeraden(zieverder),maarindiendeomstandighedenzichzoudenwijzigen,indetoekomstooknietuitgesloten.

�.�.� De wijze waarop de prijzen voor werfplekleren worden bepaald

Dewijzewaaropdeprijzenwordenbepaaldiseenverplichtonderdeelvanhetbestek.Hetforfaitairkaraktervandeprijzenisdaarbijeenbasisprincipeindenationalewetge-vingoverheidsopdrachten.Inhetopenbaarbelangwordendoorhettoepassenvanhetmechanismevanforfaitaireprijzenderisico’svandeopdrachtinhoofdzaakgedragendoordeuitvoerders.Dereglementeringonderscheidttweevormenvangunningtegenvasteprijsbepaling:

�. De opdracht voor een globale prijs:ditiseenopdrachtwaarvooreenforfaitaireprijshetgeheelvandeprestatiesdektofdieuitsluitendforfaitairepostenomvat(artikel86vanhetKBvan8januari1996).

�. De opdracht volgens prijslijst:dit iseenopdrachtwaarvanalleendeéénheidsprijzenvoordeprestatiesforfaitairzijn.Doordeéénheidsprijzenopdehoeveelhedenvandeverrichteprestatiestoetepassen,wordthettebetalenbedragvastgesteld(artikel86vanhetKBvan8januari1996).Inditgevalwordthetrisicometbetrekkingtotdetepresterenhoeveelhedengedragendoordeaanbestedendeoverheid.

Dewet(artikel7§2vandewetvan24december1993)voorzietdatenkelinuitzonder-lijkegevalleneenopdrachtmaggegundwordenzonderforfaitaireprijsbepaling:

— voorwerken, leveringenofdienstendie ingewikkeldzijnofdieeennieuwetechniekinluiden,metbelangrijketechnischerisico’sdieertoenopendeuitvoeringvandepres-tatiesaantevatten,terwijlalleuitvoeringsvoorwaardenenverplichtingenervannietvolledigkunnenwordenbepaald;

OF— in buitengewone en onvoorziene omstandigheden wanneer hij betrekking heeft op

spoedeisendewerken,leveringenofdienstenwaarvandeaardendeuitvoeringsmoge-lijkhedenmoeilijkkunnenwordenomschreven.

Indergelijkegevallenwordendeopdrachtengegund(artikel87vandewetvanhetKBvan8januari1996):

— hetzijopgrondvanwerkelijkeuitgaven;— hetzijeersttegenvoorlopigeprijzenenvervolgenstegenforfaitaireprijzen,zodrade

voorwaardenvandeopdrachtgoedgekendzijn;— hetzij deels op grond van werkelijke uitgaven, deels tegen forfaitaire prijzen.

Indezegevallenwordtnietalleenhetrisicometbetrekkingtotdehoeveelheidmaarevenzeerditmetbetrekkingtotdeintensiteitvandeprestatiesgedragendoordeaan-bestedendeoverheid.

Vooreenopdrachtopbasis vandewerkelijkeuitgaven,wordenbij betalingdevooraanrekening toegelatenkostenbestanddelenvandeuitgevoerdeprestaties verhoogdmetdealswinstovereengekomenverhogingen.

�.�.� resultaatsverbintenis versus middelen verbintenis

Eriseenbredeconsensusdatdeverbintenistothetrealiserenvaneenbouwwerkeenresultaatsverbintenisbetreft.

Bijwerfpleklerenheefteenbeperktaantalonderdelenvandeverbintenis��diemoetwordenaangegaan,eenkaraktervan resultaatsverbintenis.Hiertoebehorenbijvoor-beeld:

— hetterbeschikkingstellenvaneenafgescheidenzonevoorwerfpleklerenopdewerf;— hetterbeschikkingstellenvanbekwaamengeschiktpersoneelvoordebegeleiding.

Andereelementenhebbendaarentegenhetkaraktervaneeninspanningsverbintenis.Hetuiteindelijkeresultaatvanhetwerfpleklerenzalimmersnietenkelafhangenvandeaannemer,maarookvanfactorendiebuitendeomgevingliggenwaaropdeaannemereenbeslissendeinvloedkanuitoefenen,bijvoorbeeldhetvolumeendekenmerkenvandeinstroomaankandidaten.Maarhetisduidelijkdatdeparticipatievandeaannemerenzijnonderaannemersaanhetwerfplekleren,hetterbeschikkingstellenvantijdenmiddelenendeverplichtingentoteengedetailleerdekostenopvolgingdeeluitmakenvandecontractueleverplichtin-genendusnietvrijblijvendkunnenzijn.Ditlaatstezoukunnenleidentothetverteke-nenvandemededingingenspeculatie.Deaannemerzalooktijdenshetopstellenvanzijnofferterekeningmoetenhoudenmetdevereistentotwerfpleklerenopbasisvandeopdatogenblikreedsbeschikbareinformatie.

�.�.�Budgettaire aanrekening en raming van de waarde van de opdracht

Devergoedingaandeaannemervoordeprestatiesmetbetrekkingtothetwerfplek-lerenwordtmeeopgenomeninderamingvandewaardevandeopdracht,evenalsdewaardevandemiddelendiehemterbeschikkinggesteldwordenvoorhetwerfplekle-ren.Erdientdaartoedoordeaanbestedendeoverheidvoldoendebudgettaireruimtetewordenvoorzienomtevoorkomendathetzijhetwerfplekleren,hetzijdeuitvoeringvanhetwerkzoudenleidenondereentekrapperaming.Ofdebudgettaireaanrekeningsregelsertoenopendeprestaties‘werfplekleren’opeenafzonderlijkbegrotingsartikelaanterekenenofdaarentegenhetprincipekangehan-teerdworden:‘resaccessoriasequiturremprincipalem’werdinhetkadervanBPA-Wnognietonderzocht.

�.�BESTEkSCOMPONENTEN

Dezeparagraafbevatenkelebelangrijkeaandachtspuntenbijhetvoorbereidenvandeopdrachtvoorhetopnemenvanwerfpleklerenineenbestek.

�.�.� Het voorwerp van de opdracht

Deprestatiesdiegeleverdwordeninhetkadervanhetwerfpleklerenkunnendeeluit-

Page 30: Bruggen naar werk

58 59

— devereistenaandeinrichtingvandeafzonderlijkeopleidingsplek;— hetvoorzienineen,aandevoorwaardenvanhetbestekbeantwoordende,begeleiding;— watisinbegrepenindeactiviteitenbedoelddoorde(stel)postwerfplekleren;— watisinbegrepenindeanderepostenenindealgemenekosten;— timingenaardvanvoorteleggendocumentenofvoortgangsrapportentijdensdeuit-

voeringendeovereenstemmendekeuringen;— detoepasselijkesancties(20§4AAVe.a.);— hetbedingtotverificatievandeboekhoudkundigestukkenterplaatsetijdensdeuitvoe-

ring,omderealiteitenomvangvandeuitgaventekunnencontroleren;— desgevallenddekosteninventarisdievoordestelpostalsbasiszaldienenvoordeop-

maakvandeschuldvorderingen;— desgevallenddelijstmetkostendienietzullenwordenaanvaardvoorbetaling;— demandatenenmeerbepaalddepreciezeverantwoordelijkheden,diedeaanbesteden-

deoverheidtoekentaandepartnerorganisaties(bijvoorbeeldBouwpoolofVDAB)inhetkadervandecontroleopendeleidingvandeuitvoeringvandeopdracht;

— debestemmelingenvandeintedienendocumenten;— dedocumentendiedeschuldvorderingendienentevergezellen;— deterespecterenprocedurebijdeaanvraagtotaankoopvanspecifiekeopleidingsmid-

delen;— desgevallenddevoorwaardenwaartegendeaannemer,detijdensdeopleidingaange-

kochteopleidingsmiddelen,kanverwerven;— devereistenmetbetrekkingtotdebijkomendedekkingeninzakeverzekering.

�.�.� De leidende ambtenaar

Beschrijvingvandebevoegdhedenvandepartnersbijdeuitvoeringvandeopdracht.

Deambtenaarofiederpersoondieleidingheeftoverentoezichtuitoefentopdeuit-voeringvandeopdracht,wordtdoordeaanbestedendeoverheidaangewezen.Indienditgeheelofgedeeltelijkzouwordentoevertrouwdaaneenpersoonbuitendeaanbe-stedendeoverheid,bijvoorbeelddeVDABofBouwpool,wordtdedraagwijdtevanheteventuelemandaatindebetekeningvandeopdrachtbepaaldtenzijditinhetbestekgebeurdis.ZozoudeVDABeventueelmandaatkunnenkrijgentothetuitvoerenvancontroles,ontvangenvanverslagen,hetvaststellenvanfeiten,diededienstmeldtaandeaanbestedendeoverheid.Despecifiekebevoegdheidsregelingen��vantoepassingopdeaanbestedendeoverheidstaannietaltijdtoedatbelangrijkebeslissingsbevoegdheidmetbetrekkingtotdecon-troleenhettoezichtopdeuitvoeringvandeopdrachtwordtovergedragenaanentitei-tendiegeendeeluitmakenvandeaanbestedendeoverheid.

�.�.� keuze van de procedure en het gunningsmechanisme

Deinvoeringvanhetwerfpleklerenheeftgeeninvloedopdemethodewaaropdepro-cedureendegunningswijze�� (zieonderstaande tabelgunningswijzes indeklassiekesector)wordengekozen.Geziendeactuelebeperktemogelijkheden��omvoordeonderhandelingsprocedure met bekendmaking (OMB)tekiezenindeklassiekesector,isdekeuzeindezesectorveelalbeperkttotdeopenofdebeperkteprocedure.Ditheefttotgevolgdatdemededingings-

Ditvergtdushetinhetbestekvoorafbepalenvan:— dekostenbestanddelen diemogenwordenaangerekend;— dewijzewaaropdekostprijzenzullenwordenberekend;— deomvangvande als winsttoegepasteverhogingen.

Dewijzewaaropdeprijzenwordenbepaaldheeftookeengroteinvloedophetniveauvancontroleentoezichttijdensdeuitvoeringvandeopdracht.

Eenstelpostiseenpostdieeenuitzonderingvormtophetbasisprincipevanhetforfai-tairkaraktervandeprijzen.Hijwordtindeopmetingsstaatvanhetbestekvoorzienomdeniettevoorspellenwisselvalligheden,diehorenbijeenopdracht,tijdigoptevan-gen.Bijwerfpleklerenlijktdeformule‘tegenwerkelijkeuitgaven’,geletophetafwezigzijnvanvoorlopigeprijzen,deformulediezichaandient.Vooreenposttegenwerkelijkeuitgaven��,zullenenkeldebewezenkostenvooractivi-teitendiebetrekkinghebbenopdezepost,kunnenwordenvergoed.Aangeziendehuidigestandvanzakenmetbetrekkingtotdekennis,ervaringende,tijdenshetopmakenvandeofferte,beschikbareinformatie,hetnietmogelijkmaaktvooraf deaardvandeprestatiesvanwerfpleklerenvoldoendepreciesteomschrijvenom,hetzijforfaitaireeenheidsprijzen,hetzijforfaitairetotaalprijzentebedingen,magmenervanuitgaandaterweinigbezwaarzalrijzenvandebevoegdecontroleorganis-men(bijvoorbeeldhetRekenhof,deControleurvandevastleggingen,deInspectievanfinanciën),alseenstelpostwerfpleklerenbeperktblijft inomvang.Bijvoorbeeldmeteenordevangroottevan5%vandewaardevandeopdracht.

Bij eenopdracht vanwerkenklasse zesbetekentdit een stelpostmetongeveereenwaardetussende90.500en161.250euro.Eencorrectemededingingvereistdathetbestekbepaaltwelkeuitgavenopdebetrok-kenpostkunnenwordenaangerekendenwelkekostendeeluitmakenvandealgemenekosten.Zo lijkthetbijvoorbeeldopheteerstegezichtweinigzinvolenefficiënt,dathetelektriciteits-enwaterverbruikvoordeactiviteitwerfpleklerenafzonderlijkwordengemetenenaangerekendopdepostwerfpleklerenvanhetbestek.

�.�.� Technische specificaties en uitvoeringsvoorwaarden

Elementendiedeeluitmakenvanhetvoorwerpvandeopdrachtkunnenverderwordenuitgewerktintechnischespecificatiesenuitvoeringsvoorwaarden.Indit luikvanhetbestekdienendedwingendeprestatie-offunctioneleeisendiedeopdrachtgeverstelttewordenvermeld.Daarbijwordtgedachtaan:

controle niveau bij uitvoering informatie en onzekerheid

globale prijs kwaliteit van de prestatie risico op hoeveelheid en intensiteit van de prestaties beperkt en voorzienbaar

aard van de prestatie bepaald

prijslijst kwaliteit van de prestaties

tegensprekelijk vaststellen van de voor elke post tegen eenheids-prijzen daadwerkelijk aantal gepresteerde hoeveelheden

risico op intensiteit van de prestaties beperkt en voorzienbaar

aard van de prestatie bepaald

tegen werkelijke uitgaven

kwaliteit van de prestaties

aard en duur van de prestatiesopvolging van de omvang en de aard van de kosten (uitgaven)

risico op intensiteit van de prestaties groot en/of onvoorzienbaar

aard van de prestatie onbepaald of onzeker

Page 31: Bruggen naar werk

60 61

Tenaanzienvandespecificatieslaathetbestekinditgevalruimtevoorinitiatiefaandeinschrijvers,maarbepaaltweldeminimaleeisenwaaraandeoplossingenmoetenvol-doen.Ditomtevoorkomendateeninschrijvereenoplossingvoorstelt,diekwalitatieftezwakisomtegebruikenvoordebedoeldetoepassing.

Indienhet voorwerp vande opdracht hetwerfplekleren omvat,waarbij voor dit on-derdeelminimalespecificatieswerdenuitgewerkt,danisergeenprincipieel wettelijk bezwaardatgunningscriteriagedefinieerdwordendiebetrekkinghebbenopdatwerf-plekleren.

Conclusie

Hetheeftevenwelslechtszinomdeinschrijversinmededingingtestellenophetas-pectwerfplekleren(prijs,kwaliteitvandeprestatiesinzakewerfplekleren),indienzijindeeersteplaatsdeminimaalgewensteprestatiesvoorafvoldoendenauwkeurigkennenendaarenboveninstaatzijndaadwerkelijkeffectiefhunoffertesopdezeaspectentedifferentiërenvandezevandemededingers.Meteffectiefwordtbedoeld,datwat zijaan initiatiefnemenom inhunofferteaanmeerwaarde voor de betrokkenpost aan te bieden, overeenstemtmet een reële enrealiseerbaremeerwaardetenaanzienvandeaanbiedingvandeanderemededingersennietenkelbeperktblijfttotrelatief‘vrijblijvendproza’.Bijdehuidigestandvanzaken,dienenookdeaannemersnogheelwataspectentedoorgrondenvooraleerzijhetwerfpleklerenzullenintegrerenalseenfactorwaarmeezijindeofferteconcurrentieelvoordeelkunnenrealiseren.Erzijnmomenteeldanookweiniggarantiesdataanbeidevoorwaardenopkorteter-mijnzalwordenvoldaan.Alduslijkthetbijdehuidigestandvanzaken,maarditkanindetoekomstwijzigen,nietopportuunominhetbestekeenkwalitatiefoffinancieelgunningscriteriumoptenemendatbetrekkingheeftopwerfplekleren.

�.�.� keuze van de selectiecriteria

Degeschiktheidvandeinschrijverswordtonderzochtaandehandvandeselectiecri-teria. Inzakewerfplekleren ishet criterium ‘technischebekwaamheid’hetmeest re-levant.Indeklassiekesectorbepaaltdewetgeverexhaustiefwelkebewijzendaartoevandeinschrijverkunnenwordengevraagd,bovendienkandeaanbestedendeoverheidterzakeminimaleeisenstellen.

Bewijzendiezoudenkunnenbijdragentothetnagaanvandegeschiktheidinzakewerf-pleklerenbijoverheidsopdrachtenvoorwerken:

�. studie-enberoepskwalificatiesvandeaannemeren/ofvanhetondernemingskadereninhetbijzonder,vandeverantwoordelijke(n)voordeleidingvanhetwerfplekleren;

�. delijstvandewerkenuitgevoerdmetwerfpleklerentijdensdelaatstevijfjaar,enge-staafddoorgetuigschriftenvangoedeuitvoeringvoordebelangrijkstewerken.Dezegetuigschriftenbevattenhetbedrag,het tijdstipendeplaatsvanuitvoeringvandewerkenengevenduidelijkweerofdezeuitgevoerdwerdenvolgensderegelsvandekunstenofzeopregelmatigewijzetoteengoedeindewerdengebracht. Invoorko-mendgevalzullendezegetuigschriftendoordebevoegdeoverheidrechtstreeksaandeaanbestedendeoverheidtoegezondenworden;

�. dooreenverklaringdiedewerktuigen,hetmaterieelendetechnischeuitrustingver-

voorwaardenniet onderhandeld kunnenworden tussen partijen en dat zij bijgevolgvoorafvoldoendepreciesbepaalddienentewordenenaanallemededingersmoetenwordenmeegedeeld.Bijdenieuwewetgevingzalhet(eventueel)mogelijkzijnomvoordeonderhandelings-procedure met bekendmaking tekiezenbijwerken toteenbedragvan300.000euro(excl.BTW).IndenutssectorisdeOMBgeenuitzonderingsprocedureeniszedanookdemeestaantebevelenprocedure.

Overheidsopdrachten, raamovereenkomsten en -contracten worden gegund volgenséénvandevolgendevoorafgekozenmechanismen:

— deopdrachtwordtgegundaandeinschrijverdiedelaagsteregelmatigeofferte(laagste prijs,LP),heeftingediend;

— deopdrachtwordtgegundaandeinschrijver,diede,vanuithetoogpuntvandeaan-bestedendeoverheid,economisch meest voordelige regelmatige offerte(EMVO)heeftingediend.

LAAGSTE PrIjS

IngevalvandeLPmoethetbestekvoldoendenauwkeurigespecificatiesbevattendiehetniveauvandegewensteprestatiesbeschrijven,zodatdeoffertesvangeschiktbe-vonden inschrijversmettoegangtotdemarktenkelnogmetelkaar inmededingingzijnophetaspectprijs.Wilmenbijgevolgeenmededingingtoestaanophetfinancieelvlakvoordepostwerfplekleren(deprijs)endeinschrijversdustoelatenzelfeenforfai-taireprijstebedingenvoordezeprestaties,dandientbijditgunningsmechanismedeprestatievoorafenvoldoendepreciestewordenomschreveneningevalvanforfaitaireeenheidsprijzen,eenrelevantehoeveelheidsmaateenheidtewordenbepaald.Voorals-noglijktditnietmogelijkgezienhetgebrekaaninformatieterzakeophetogenblikvanhetopmakenvanhetbestekendeexperimentelefasewaarinhetwerfpleklerenzichbevindt.Hetisechternietuitgeslotendatnaenigeervaring,ditwelmogelijkwordt.

EMvO

BijgebruikvandeEMVO,zijnermeerderecriteriavoorafbepaaldaandehandwaar-vandeeconomischmeestvoordeligeoffertewordtgekozen.Ditzijndezogenaamdegunningscriteria. Deze criteria dienen verband te houdenmet het voorwerp van deopdracht,inovereenstemmingtezijnmetdebeginselenvanhetVerdragvanRomeengeenonbeperktekeuzevrijheidtoetelaten.Gunningscriteriabiedeninschrijversdemogelijkheidzichteonderscheideninhunaan-bodopdeindecriteriavermeldeaspecten.Zokanelkeinschrijvereenvoorsteldoendatnaarzijnoordeelheteconomischmeestvoordeligtegemoetkomtaandeindespecifi-catiesvandeopdrachtvermeldebehoeftenvandeaanbestedendeoverheid.

gunningswijzes in de klassieke sector

open procedure beperkte procedure omb art. 17,§3 omb art. 17,§3

laagste prijs openbare aanbesteding beperkte aanbesteding x x

emvo algemene (open) offerte-aanvraag beperkte offerte-aanvraag x x

Page 32: Bruggen naar werk

62 63

�.� NA DE GUNNING vAN DE OPDrACHT

�.�.� Het tot stand komen van de verbintenis

Indeopenenbeperkteprocedures(deprocedureswaarinnietkanwordenonderhan-deldoverdevoorwaardenvandeopdracht)komtdeovereenkomsttotstanddoordebetekeningvandegoedkeuringvandeofferte:denotificatievandeopdracht.Voorafgaandaandebetekeningvandegoedkeuringvandeofferteennahetnemenvandegunningsbeslissingdoordebevoegdeoverheidverlooptdikwijlsnogenigetijd,ondermeerdezenodigom:

— denodigekredietenteoormerken(vastteleggen);— deanderedeelnemersaandeprocedureteinformerenoverdebeslissingendieophen

betrekkinghebben;— toetelatendatinschrijversdiemenendatzijdaartoeeenbelanghebben,beroepaan-

tekenenbijdebevoegdeadministratieveofjustitiëlerechter��.

Ofeninwelkematedezeperiodegebruiktkanwordenombijkomendeafsprakentema-kenmetdeaannemeraanwieindegunningsbeslissingdeopdrachtwerdtoegewezenislanghetvoorwerpgeweestvandebat.

Derichtlijn��verwoordtderuimtedaartoenualsvolgt:“Opverzoekvandeaanbestedendedienstkandeinschrijverdieisaangewezenalsdeeconomischvoordeligsteverzochtwordenaspectenvanzijninschrijvingteverduidelij-kenofindeinschrijvingvervatteverbintenissentebevestigen,opvoorwaardedatditdeinhoudelijkeaspectenvandeinschrijvingofvandeoproeptotmededingingongewij-zigdlaatennietdreigtteleidentotconcurrentievervalsingofdiscriminatie”.IngevalgekozenwordtomhetindienenvanhetMVOPalseenadministratievemede-dingingsvoorwaardetestellen,diegeenimpactheeftopdeplaatsinderangschikking,enwaarbijhetenigedoelvandezemededingingsvoorwaardeisomtijdigenzovroegmogelijkdebetrokkenpartijen(bijvoorbeeldVDABofBouwpool)teinformerenoverhetpotentieeldatdeopdrachtaanwerfpleklereninhoudt,ishetdusnietonmogelijkominhetbestektebepalendathetMVOPpasdientingedienddoordeinschrijverdieinhetgunningsverslagwordtaangewezenalsopdrachthouder,nadaartoedoordeaanbeste-dendeoverheidtezijnopgeroepen.Dezewerkwijzelaattoedeadministratievelastvoordeandereinschrijverstebeperkentotwatfunctioneelnoodzakelijkis,bovendienkomtaldustochmeertijdterbeschik-kingvoorhetselecterenenvoorbereidenvandekandidaten.

Erdientopgemerktdatdewetgeving de gunning onder voorbehoud nietuitsluit,maardatdeBelgischewetgevingvoorwatbetreftdeopenofbeperkteprocedures de bete-kening van goedkeuring offerte onder voorbehoud of onder voorwaarden verbiedt.DitzouenerzijdszijntoepassingvindenindieneengekozeninschrijveralsnogzouweigereneenMVOPintedienennahiertoedoordeaanbestedendeoverheidtezijnverzocht.Deweigeringzalerdanimmerstoeleidendatdeinschrijvertekortschietinhetnalevenvaneenessentiëlemededingingsvoorwaarde.HetisevenwelnietmogelijkineenopenofbeperkteprocedureeenopdrachttebetekenenonderdeopschortendevoorwaardedatdeinschrijverofaannemerhetMVOPalsnogzouindienen,waardoorindieomstan-dighedendegunningsbeslissingzaldienentewordenherzien.

meldtwaaroverdeaannemerzalbeschikkenvoordeuitvoeringvanhetwerfplekleren;�. dooreenverklaringwaarindetechniciofdetechnischedienstenvermeldwordendie,

aldannietdeeluitmakendvandeonderneming,terbeschikkingzullenstaanvandeaannemervoordeuitvoeringvanhetwerfplekleren.

Deaanbestedendeoverheiddientwelzorgvuldigdeopportuniteitnategaanvanhetstellenvandergelijkeeisenaandeinschrijvers,vooralgeletophetfeitdathetwerfple-kleren,hoewelnietonbelangrijk,ooknietdehoofdopdrachtisvandeaannemer.Bijdehuidigestandvanzakenzullendergelijkeeisenertoeleidendatdemededinging(te)drastischzalwordenbeperkttoteenkleinegroepaannemersdiealvoldoendeervaringheeftmetdebetrokkenopdrachten.Vermitshetdebedoelingisomeenzoruimmogelijkveldvanaannemerstebetrekkenindeinitiatievenlijkthetopditmomentnietaangewezeninditdomein(testrenge)eisentestellenaandeinschrijvers.Ditdoetevenwelgeenenkeleafbreukaandedraag-wijdte van de verplichtingen inzakewerfplekleren bepaald door het bestek, die eeninschrijveropzichneemtdoorhetindienenvandeofferte.

�.�.� Andere besteksbepalingen

Inhetbestekzullennogeenaantalandereverplichtingenenverduidelijkingenopgeno-menmoetenwordenomhetwerfpleklerenmogelijktemaken.

Zoiserdecontractuele aansprakelijkheid.Ookalberoeptdeaannemerzichopmid-delenvanderdendiehemterbeschikkingwordengesteldofwerkthijsamenmeton-deraannemers,deaannemerblijftaansprakelijk��tenopzichtevandeaanbestedendeoverheidwanneerhijdeuitvoeringvanzijnverbintenissengeheelofgedeeltelijkaanderdentoevertrouwt.Deaanbestedendeoverheidachtzichdoorgeenenkelecontrac-tuelebandmetdiederdenverbonden.Maarvermitshetdeaannemerisdietenaanzienvande aanbestedendeoverheid contractueel aansprakelijk is voor de verplichtingenmetbetrekkingtotwerfplekleren,zalhij indeonderaannemingscontractenafdwing-barebepalingendienenintevoeren,ingevalonderaannemersmeteengeheelofeendeelvandezeverplichtingenwordenbelast.Hetaanwezigzijnopdewerfvanpersonen,ookalisditopeenafgescheidendeelvandewerf,zalongetwijfeldeenbijkomendrisicometzichmeebrengen.

Deaannemermoetinstaanvoordeordeopdebouwplaatstijdensdeduurvandewer-kenenhijisertoegehouden,inhetbelangvandeambtenarenvandeaanbestedendeoverheidenvanderden,zowelalsindatvanzijneigenpersoneel,allenodigemaatre-gelentetreffenomhunveiligheidtewaarborgen.Hetlijktdanookopportuunnategaaninwelkematedeverzekeringscontractenvandeaannemerdienenaangepastteneindedeaansprakelijkhedendievoortvloeienuithetwerfpleklerentedekken.Desge-vallendzaleenpassendebepalingmoetenwordentoegevoegdaanhetbestekendebijkomendekostvoordekkingvanditrisicodienttewordenvergoed.

Deaannemermagophetwerkgeenpersonentoelaten��dieniet totzijnbediendenenarbeidersbehoren,tenzijdedoorhemopgeroependeskundigen,raadsliedenenin-specteursendebehoorlijkgemachtigdeleden-werknemersvanhetbetrokkenparitaircomité.Tenaanzienvanhetwerfpleklerendientbijgevolgdeaanbestedendeoverheiddepassendetoelatingenteverlenen.

Page 33: Bruggen naar werk

64 65

�� De analyse spitst zich toe op overheidsopdrachten voor werken boven de 22.000 € (excl. BTW) die gegund worden onder het regime van het koninklijk besluit van 08 januari 1996 of het koninklijk besluit van 10 januari 1996 en waarop bijgevolg de algemene aannemingsvoorwaarden volledig van toepassing zijn op de opdracht.

�� De figuur schetst ter illustratie het typisch verloop van het aanbestedingsproces bij een open procedure en waarbij het bestek geen betalingen in mindering voorziet.

�� De meeste overheidsopdrachten van lokale overheden vallen onder het strenge regime van de “klassieke sector” (Het eerste Boek, titel II van de wet van 24 december 1993 of de Titel II van de nieuwe wet van 15 juni 2006) . Daarnaast kunnen opdrach-ten van lokale overheden ook onder het ander stelsel van de zgn. nuts-of speciale sectoren vallen (de sectoren water, energie, vervoer of postdiensten), voor opdrachten die aansluiten bij activiteiten die zij uitvoeren in die sectoren (b.v. voor opdrachten betreffende de productie of distributie van drinkwater) (Eerste Boek, titel IV van de wet van 1993 of Titel III van de nieuwe wet van 2006).

�� Met de andere opdrachten dan de overheidsopdrachten bedoelt de wetgever ondermeer de opdrachten voor aanneming van werken, leveringen en diensten zoals sommige opdrachten van privé-ondernemingen, die genieten van speciale of exclusieve rechten, verleend door de overheid.

�� Artikel 6 van de wet van 24 december 1993.�� Deze wetten zullen ten volle in werking treden nadat de uitvoeringsmaatregelen ervan zijn uitgewerkt en goedgekeurd. Het

is te verwachten dat zij ook nog een coördinatie zullen ondergaan door de Koning.�� De Koning stelt voor titels I, II, III en IV en voor iedere bepaling van titel V van de wet van 15 juni 2006 de datum van inwer-

kingtreding vast.�� In tegenstelling met de verplichtingen die voortvloeien uit de klassieke tewerkstellingsclausules overheidsopdrachten, gaat

het werfplekleren niet gepaard met een contractuele verplichting voor de aannemer tot aanwerven van de kandidaten.�� De term “Te besteden som” die soms wordt gebruikt, wekt bij sommigen verkeerdelijk de indruk dat het op de post te voor-

ziene bedrag MOET verbruikt worden.�� Voor wat betreft bijvoorbeeld de steden en gemeenten is de uitoefening van de bevoegdheden inzake overheidsopdrachten

geregeld in het gemeentedecreet en de delegatiebesluiten van de bevoegde organen. Zo bepaalt het gemeentedecreet dat het college van burgemeester en schepenen bevoegd is voor de uitvoering van de opdracht. Dit orgaan kan deze bevoegd-heden overdragen aan de gemeentesecretaris. Het college van burgemeester en schepenen kan bij de delegatie van deze bevoegdheid bepalen dat de gemeentesecretaris de uitoefening van die gedelegeerde bevoegdheid kan toevertrouwen aan andere personeelsleden van de gemeente.

Uit deze delegatieregeling blijkt dat bijgevolg de uiteindelijke beslissingen inzake de uitvoering van de opdracht, bijvoorbeeld de beslissing tot ingebrekestelling bij proces-verbaal, enkel genomen kunnen worden bij steden en gemeenten door het be-voegde orgaan of de krachtens de delegatie bevoegde persoon van de gemeente. Van deze regeling kan een stad dan ook niet afwijken door middel van een besteksbepaling.

�� Sommige combinaties van het gunningsmechanisme met het type procedure hebben in België een specifieke benaming (zie tabel). Zo heet de gunningswijze bestaande uit een combinatie van een open procedure en het gunningsmechanisme de laagste prijs (LP): een openbare aanbesteding (de benaming wijzigt in ‘open aanbesteding’ onder de nieuwe wetgeving).

In de klassieke sector kan vrij gekozen worden uit de vier combinaties tussen enerzijds de open of beperkte procedure en anderzijds de twee gunningsmechanismen.

�� Deze uitzonderlijke gevallen zijn exhaustief bepaald in artikel 17,§3 van de wet van 24 december 1993. De onderhandelings-procedures zonder bekendmaking zijn in het kader van deze tekst buiten beschouwing gelaten gelet op hun beperkte toepas-singsmogelijkheden (zie artikel 17, §2 van de wet van 24 december 1993) bij overheidsopdrachten van werken van enige omvang.

�� Artikel 10, §1 van de algemene aannemingsvoorwaarden.�� Artikel 30, §1 van de algemene aannemingsvoorwaarden.�� Het betreft de zogenaamde “wachttijd” die de aanbestedende overheid hetzij uit eigen initiatief hetzij in naleving van toepas-

selijke wettelijke bepalingen in acht neemt en die minstens tien kalenderdagen bedraagt.�� In de richtlijn wordt deze bepaling vermeld in het kader van de concurrentiegerichte dialoog maar er is geen reden om aan te

nemen dat het principe niet ook bij de andere procedures geldt.�� Het gaat hier om de klassen uit de reglementering houdende regeling van de erkenning van aannemers van werken:

�� Artikel 3, KB van 26 september 1996

maximumbedrag van de opdracht (eur) maximumbedrag van de gelijktijdige werken (eur)

klasse 1 .000 682.000

klasse 2 275.000 2.200.000

klasse 3 500.000 4.000.000

klasse 4 900.000 7.000.000

klasse 5 1.810.000 14.500.000

klasse 6 3.225.000 26.000.000

klasse 7 5.330.000 43.000.000

klasse 8 X 260.000.000

�.�.�Dienstbevel en termijnen

Dealgemeneaannemingsvoorwaardenbevattenstriktebepalingenvoorhetstartenvandeoverheidsopdrachtenvoorwerkenvanafeenwaardevan22.000euro,excl.BTW.

Behoudensvoordegedurendedewinterperiodegegundewerkenenwaarvandeuit-voeringtothetgunstigeseizoenmoetwordenuitgesteld,dientdeaanbestedendeover-heiddeaanvangvandewerkenbinnendevolgendeperkenvasttestellen:

�. voorgewonewerkenwaarvandeaannemingssomovereenstemtmetoflagerligtdanklasse5��:tussendevijftiendeenvijfenveertigstekalenderdagvolgendopdedagvandebetekeningvandegoedkeuringvandeofferte;

�. voordewerkenwaarvandeaannemingssomovereenstemtmetofhogerligtdanklasse6:tussendedertigsteendezestigstekalenderdagvolgendopdedagvandebetekeningvandegoedkeuringvandeofferte;

�. opdewerkenvooreenkleinereaannemingssomdanklasse5dochwaarvoorbijzonderetechniekenofmaterialenmoetenwordenaangewend,zijndemodaliteitenvan2)vantoepassing.Hetbestekvermeldtduidelijkofdatgevalopdeopdrachttoepasselijkis.

Inderegelmoeterbovendieneenminimumvanvijftienkalenderdagenverlopentus-senhetzendenvandebriefwaarbijdeaanvangvandewerkenwordtvastgesteldendedatumbepaaldvoordeaanvangvandewerken.

Wanneerdegesteldetermijnenvan45en60kalenderdagenverstrijkenzonderdatdeaanbestedendeoverheideendatumvoordeaanvangvandewerkenheeftvastgesteld,of indienzijdiedatumbuitendezetermijnenheeftbepaald, isdeaannemergerech-tigddeverbrekingvandeopdrachtteeisenen/ofhetherstelvandehierdoorgeledenschadetevorderen.

Nuishetnietonmogelijkinhetbestekeenuitzonderingopdezebepalingentebedin-gengeletopdespecificiteitvandeopdrachtenmetwerfplekleren��,maarhetverderverlengenvandeindeAAVbepaaldetermijnenvergemakkelijktdeplanningenvandeaannemersnatuurlijkniet.HetisdanooknuttigzovroegmogelijkmetdevoorbereidingenvanhetopstellenenuitwerkenvanhetMVOPtestarten,zodattijdvoordetoeleidingvandekandidatenenhunvoorbereiding,althansvoordeactiviteitendiezich indeeerste fasesvandeuitvoeringsitueren(bijvoorbeeldasbestverwijdering,bekisting,…)zichkaninpassenindenormaletermijnen.

eventueel 10 kd 15 kd

informeren dienstbevelnotificeren opdrachtengunnen starten opdracht

Page 34: Bruggen naar werk

66 67

6. ALGEMENE CONCLUSIES EN AAN- BEVELINGEN

Hetwerfpleklereniseennieuwemethodiek.Hetbiedtdesocialepartnersindebouweenconcretemogelijkheidomhunmaatschappelijkeverantwoordelijkheidoptenemen,vraagenaanbodopelkaaraftestemmenenactiefdeeltenemenaandeopleidingenvormingvan(toekomstige)werknemers.DemethodiekvanhetMVOPiseenheelcon-cretemanierombouwbedrijvendirect teondersteunenbijhetverdervormgevenvaneenopleidings-enpersoneelsbeleidindeonderneming.Hetbiedteenuniekemogelijk-heidomdenodenvandesectortekoppelenaandemaatschappelijkeuitdagingen.Denoodaangoedgekwalificeerdpersoneel,datookbehoudenblijftvoordesectoreneenleeftijdsbewustpersoneelsmanagementzijnonderdeelvanhetopnemenvandebrederemaatschappelijkeverantwoordelijkheid.Daarmeekandesectorbovendienmeergerichtinvesterenincontinuevormingencompetentieontwikkeling.

Werfpleklerenbijoverheidsopdrachteniseenmesdataantweekantensnijdt.Hetinstru-mentkaningezetwordenomkansengroepenendanvooral laaggeschoolde jongeren,beterekansenopwerktegevendooreengerichtopleidingstrajectmetwerkervaringopdewerkvloerenuitstroomnaarwerk.Datpastbijdebrederedoelstellingenvandeover-heidenhetbedrijfsleven(Generatiepact,PactvanVilvoorde)toteengroterearbeidspar-ticipatieenhetgaranderenvanvoldoendeopleidingencompetentieontwikkelingbinnendeonderneming.Daarnaastbiedthetondernemingendemogelijkheidomouderewerk-nemersenhunkennisandersintezettenentebehoudenvoorhetbedrijfenhetbedrijfkrijgtdeeerstekeusvoornieuwewerknemers.Hetmagduidelijkzijndatditconceptal-leenwerktdankzijdemultipartijsamenwerkingvandeverschillendepartners.EeneersteaanzetishiertoealvastgegevenviaditBPA-Wproject.Erzijnechternoguitdagingenomspecifiekeelementenhiervanverderuittebouwenenteverankeren.

Page 35: Bruggen naar werk

68 69

�. Hetcompetentierapportdatdekandidaat,diehetleertrajectsuccesvolheeftafgelegd,verkrijgt.

�. Debegeleidervanhetbedrijfdienteenaantalminimumcompetentiestebezittenop-datdekwaliteitvandeopleidingenbegeleidingisgewaarborgd.

�. Afstemmingeninhoudelijkeopvolging.Dekwaliteitscontrolevandeinhoudelijkeuit-voering,begeleidingenopvolgingvanhetheleopleidingstrajectisvanbelang,opdatdewerkzoekendeookwerkelijkkansmaaktopdearbeidsmarkt.

�. De kostenstructuur.Hoede kosten vanhethele traject verdeeld kunnenwordenenwelke engagementen de verschillende betrokkenen hierin gaan opnemen dient nogverdertewordenuitgewerkt.

�. Demogelijkepistesvanuitdewettelijkekadersvooroverheidsopdrachten.

�.� AANBEvELINGEN

Hetontwikkeldeconceptvanwerfpleklerenopdewerfbijoverheidsopdrachteniseenconcrete invullingvoorhetopnemenvandemaatschappelijkeverantwoordelijkheid.Omditconceptmeerstructureeltoetepassenzullenverschillenderandvoorwaardenvervuldmoetenworden.Depilootprojectenwarenexperimenten,waarbijdeinzetensteunvandelokaalbetrokkenpartnersuithetBPA-Wprojectverzekerdwaren.Deinves-teringvandedeelnemendebedrijvenendewederzijdsegoodwillvormdeneenbelang-rijkebasisvoordeleerervaringenmetditconcept.

Hetconceptgaatuitvandeelnamevanbouwbedrijvenomwerfpleklerenbijoverheids-opdrachtentoetepassenzonderverplichtingtotaanwerving.Echterditbetekentna-tuurlijknietdathetvrijblijvendis.Zodraeenbedrijfhieraanmeewerkt,vraagtditookengagementenophetvlakvandekwaliteitvanbegeleiding,tijdeninvestering.Hetbedrijfkrijgtdekansomzelfhetmogelijketoekomstigepersoneelteselecteren(eerstekeus)enopteleiden.

OmditwerfpleklereninVlaanderentekunnenverankerenishetwenselijkdaterstruc-tureleafsprakenwordengemaakttussendesocialepartnersvandesectorendeover-heid.Onderstaande aanbevelingenbetreffen zowel hetwerfplekleren als de brederetoepassingvanMVO.

Deafsprakenvoorhetverderverankerenvanwerfpleklerensituerenzichzowelophetoperationeleniveaualsophetorganisatorische,financiëleenjuridischeniveau.

�.�.� Operationele randvoorwaarden voor werfplekleren

Statuut van de deelnemers

Eénvandemogelijkhedenisdatdekandidaatinde eerstemaandvanhettraject(intro-ductieopleidingenstage)zijnuitkeringbehoudt.Aansluitendkrijgtdekandidaateencontractwaarindezeookvergoedwordtvoordeprestatie.DitkaneenvormvanIBOzijn,maardanzonderdeverplichtingtotindienstnemen,ofeenstagecontract.Tevensdienteenoplossinggevondentewordenvoordeadditionelekosten,alsvervoer,werk-kledij,medischonderzoek,gereedschap,…

�.� CONCLUSIES

DeSWOT-analysediegemaaktisvandetoepassingvandehelemethodiekvanwerfplek-leren indebeidepilootprojecten(zieook§3.2.2)toontdatwerfpleklerenvoordelenbiedtvanuiteenmeervoudigperspectiefvanduurzameontwikkelingenMVOendathetbovendienmeerwaardenoplevert(returnoninvestment)voordeelnemers,bouw-ondernemingen,overheidensamenleving.

voordelen

Werfpleklerenbijoverheidsopdrachtenbiedtdiversevoordelenengeeftmedeantwoordopenkelespecifiekenodenvanenuitdagingenvoordesector.

�. Bedrijfenopdrachtgever(overheid)nemenhunmaatschappelijkeverantwoordelijkheidop.Hetbedrijfwerktzelf actiefmeeaandeopleidingvandewerkzoekende(n).

�. Hetiseenantwoordopdespecifiekenodeninzakedoorstroom,opleidingsbehoeften&competentieontwikkelingenpersoneelsbeleid.

�. Doordatdeopleidingsvormmaatwerk levert,brengthetdevraagvandemarktnaargeschooldearbeidskrachtendichterbijhetbedrijfenkanmenflexibeler inspelenopwensenenbehoeftenvanuithetbedrijf.Menkandirectopdebalspelenensnelbijstel-leninhetopleidingstraject.Hetbedrijfkrijgtpotentieelgoedewerknemers,waarbijhetook‘eerste’keusheeft.

�. Hetbedrijfkanstructureelpersoneels-enopleidingsbeleidvormgeven,doordathetmetexterneondersteuningeenopleidingsplan(MVOP)opmaakt.

�. Hetbedrijfkanhiermeeookeenloopbaanbeleidvoorouderewerknemersontwikkelenenhenalsopleiderofbegeleiderinzetten.Daarmeekanhetookdiensopgebouwdeken-nisbetervoorhetbedrijfbehouden.

�. Hetbedrijfkanexterneennieuwekennisoverbouwopleidingenrechtstreeksbenutten.�. Hetbedrijfkrijgtbeterzichtopheteigenarbeidspotentieelenwerfpleklerenstelthet

bedrijf in staat ompersoneelsbeleid beter te gaan vormgeven, zodat het de nodigekennisentevredenwerknemersinhuisheeft.Bovendienwordtvanuitdevraagnaarpersoneelnaarhetopleidingspotentieelgekeken.

�. Dejongewerkzoekende(uitdekansengroepen)leert,viaheeldirecteondersteuning,indeconcretebouwpraktijkenkrijgtzoeenrealistischerbeeldvandejob.Hetverhoogtdekansenvandedeelnemeropeenjobindebouw.

�. Opdrachtgeverenuitvoerendbouwbedrijfhebbenééncontactpuntvoorondersteuningenopvolging vanhetopleidingsplan.Ditmaakthet eenvoudiger voorbedrijf enop-drachtgever.

��. Kansengroepenkrijgenhiermeebeterekansenopdearbeidsmarkt.

Aandachtspunten

Debeidepilootprojectenwaarhet conceptwerfplekleren isuitgetesthebbenenkelebelangrijkeaandachtspuntennaarvorengebracht.Dezezijnvanbelangvoorderand-voorwaardenendeverdereverankeringvanditconceptbijoverheidsopdrachten:

�. Deaardvandewerf.�. Hetstatuut,hetcontract,vandedeelnemerismetdehuidigebeschikbareinstrumen-

ten,zoals IBO,nietafdoendeverzekerd.Eendegelijkstatuut iseenbelangrijkepijlervoorditconcept.

�. Deduureninhoudvanhetleerprogrammaenhetscheidenvanlerenenwerkenopdewerf.

Page 36: Bruggen naar werk

70 71

makendateenverankeringeneenvoldoendeuitgewerktsysteemvanditwerfpleklerengewenstzijn.Indereglementeringopdeoverheidsopdrachtenzijntermijnenbepaaldtussenhetbe-tekenenvandegoedkeuringofferteendeeigenlijkeaanvangsdatumvandewerken.Ditheeftgevolgenvoordetermijnenwaarindevoorbereidingenopleidingvanstartkunnengaan.Bijwerkenvan:

— klasse6bedraagtdezeperiode30totmaximaal60kalenderdagen;— klasse5oflagerbedraagtdezeperiode15totmaximaal45kalenderdagen.

Hetisvanbelangnategaanhoedeverschillendeactorenzichhieropkunnenorgani-seren,zodatnietalleendescreeningvandekandidatenendeopleidingoptijdkunnenbeginnen,maardatmenooktijdigvoldoendezichtheeftopdeberoepsprofielendiebijaanvangvandewerkenvanbelangzijn(bijvoorbeeldvoorgrondwerken,inrichtenwerf,bekisting,enzovoort),omtevoorkomendatdezetermijneninhetbesteknogverderdienentewordenverlengd.Bij‘kleinere’opdrachtenkandanenkelinlatereactiviteitenopdewerfietszinvolge-beuren.Danbetrefthetmeestalweltakenenjobprofielendietechnischerzijnendaar-meewellichtmindergeschiktzijnvoorhetwerfplekleren.

De(geschatte)totaalduurvaneenprojectwordtindatopzichtookbelangrijk.Evalu-atievandepilootprojectengeeftaandatdiedubbelzo langzoumoetenzijnvandeopleidingsduur.

Dematrixdiezichtgeeftophettewerkstellingspotentieelendeberoepsprofielen,kandanalbijhetuitschrijvenenplaatsenvandeaanbestedingaandeinschrijverswordenverstrekt.Diekunnendantijdensdegunningsproceduredegevraagdeinformatiever-strekken,zodatzoweldeaanbestedendeoverheidalsdelatere(mogelijke)uitvoerder(s)vandeopdrachtendeopleidingsactorenzichkunnenvoorbereiden.

�.�.� Organisatorische randvoorwaarden voor werfplekleren

voorbereiding bij opstellen van een overheidsopdracht

Indieneenoverheidbesluiteenoverheidsopdrachtvoorwerkenuitteschrijvenwaarbijhetwerfpleklerenwiloverwegen,ishetwenselijkdatervoorafgaandoverlegplaatsvindtmetdebetrokkenarbeidsmarktregisseur(VDABvoorhetVlaamsGewest)alsaftoetsingvandenoodzaakaandezeopleidingscapaciteitviahetwerfpleklerenenerzijdsenhetaanbodvanwerkzoekendenenspecifiekkansengroepenanderzijds.

Opvolging van en ondersteuning bij het opleidingstraject

Voorhetgoedeverloopvanwerfpleklerenbijaanbestedingendienterliefstéénlokaalaanspreekpunttezijndatdeinhoudelijkeopvolgingvanhetopleidingstrajectcoördi-neertenondersteuninggeeftaanhetbedrijfbijdeopzetenuitvoeringvandeoplei-ding.Hetisbijvoorkeureenpartnerdiegoedvertrouwdismetde(lokale)bouwsectorenvanuitkennisvanzakenkaninspelenopvragenenwensen.IndeconcretetestcasesvanditprojectwasBouwpoolAntwerpendemeestaangewezenpartneromdieroltevervullen.HoewelBouwpool indeverschillendeprovinciesaanwezig is,kanhetmo-menteelnietoveralinVlaanderenditaanbodbieden.

HetcreërenvaneengepaststatuutvoordekandidateniseenmateriewaarvoordeVDABbevoegdis.Watdemodaliteitenvoorjongerenbetreft,kanditwordengekoppeldaanhetoverlegoverdebouwleerplichttussendesocialepartnersvandebouwsectorviadeVlaamseoriëntatiegroepBouwmetdeministervanonderwijsendeonderwijspartners.

Duur en inhoud van de opleiding

Deopleidingbestaatuiteen‘vooropleiding’,langofkort,infunctievandeminimalevereistevaardighedenomviaeen‘rijpheidstage’doortestromennaareenvervolgop-leidingopdewerf,waardezevervolgopleidingzichvooreengedeeltebuitenenvooreenandergedeeltebinnendeproductiezalafspelen.Desamenstellingvanhetopleidingsprogrammaendeduurvandeverschillendefaseswordenbepaald in functievanhet startniveauvandewerkzoekende, zijn/haar leer-vermogenendeeisenvandewerf.DeVDAB-programma’szijnhierbijeenrichtsnoer,waarbijvoldoendeoogvoormaatwerkversterkendkanzijn.Dedeelnemerdiehettrajectsuccesvolafsluit,ontvangteencompetentierapport.

kwaliteit van de begeleiding vanuit het bedrijf

Belangrijkevoorwaardevoorsuccesvanhetwerfpleklerenvoorzoweldedeelnemer,deaanbestedendeoverheid,alsdebouwfirmaisdekwaliteit.Ditbetreftzoweldein-houdvanhetprogramma,alsdebegeleidingdievanuithetbedrijfwordtgeboden.Hetvernieuwendeaanditconceptisdatookhetbouwbedrijfzelfactiefbijdraagtaandeopleidingvandejongere.Erbestaanmomenteel(nog)geengekwalificeerdeopleidersbinnenhetbouwbedrijf.Omdekwaliteitvoldoendetewaarborgen,ishetwenselijkteinvestereninhetcoachenentrainenvandeopleiders.

Omvang werk

Nietelkeoverheidsopdrachtkomtinaanmerkingvoorwerfplekleren.Duurtijdvaneenproject,detechnischecomplexiteit,depersoneelsinzetendewerkdrukzijnelementenwaarmeerekeningmoetwordengehouden.

Eenbouwbedrijfkenteengemiddeldejaarlijksevervangingsbehoeftevanomennabijde10%,wateenindicatiegeeftvoorhetaantewervenpersoneel.Indepraktijklijkteenkritischedrempelteliggenbijdewerkenwaarvooreenaannemerovereenerkenningklasse5(werkenvanaf1.810.000tot3.225.000euro),ofallichtzelfseerderklasse6ofhoger(werkenvanaf3.225.000euro)moetbeschikken.Alswerekeninghoudenmeteenstelpostvanmaximaal5%ophetganseproject,lijkterslechtsbijprojectenvandezeomvangvoldoendenoodaanpersoneelsinzetopdewerftezijnomwerfpleklerentoetelaten.Uiteraardisditookprojectspecifiek.Zoverminderteenhoogprefabricatiepercentage(bijwerkenwaarveelvoorgefabriceerdeelementenwordenverwerkt)hetaantalmontage-urenopdewerfenmaaktdezekritischedrempeldusnoghoger.Ookhettypevandeactiviteiten(enjobprofielen)isrelevant,maardienuanceskunnenjuistmetdeuitgewerktematrixinkaartwordengebracht.

Timing voor de start van de opleiding

Eenandereredenomditconcepttoetepassenbijwerkenvangenoemdeomvangligtbijdevoorbereidingstijddienodigisvoordestartvandeopleiding.Dewettelijkekaders

Page 37: Bruggen naar werk

72 73

geletophetafwezigzijnvanvoorlopigeprijzen,deaangewezenwijzeomdeprijzenvoordezeprestatiestebepalen.Vooreenposttegenwerkelijkeuitgaven,zullenenkeldebewezenkostenvooractiviteitendiebetrekkinghebbenopdezepost,kunnenwor-denvergoed.Hetbestekdientdaartoeondermeerduidelijk tebepalenwelkekostenkunnenwordenaangerekend.Eenposttegenwerkelijkeuitgavenmaaktookeenzorg-vuldigecontrolevandekostendoordeaanbestedendeoverheidonontbeerlijk.Watdeomvangbetreftvandepostwerfpleklerenwordteenordevangroottevan5%vandewaardevandeopdrachtgesuggereerd.Voordezepostdienenbudgettairemid-delen tewordenvoorzienende ramingvandewaardevandeopdrachtomvatdezepost.

Erdientrekeninggehoudentewordenmethetfeitdatdebijkomendeaspectenmetbetrekking totwerfpleklerensowiesovoorelke inschrijver,enzekerookvoordebui-tenlandseinschrijvers,devoorbereidingvandeopdrachtenigszinsverzwaren,endatdeaanbestedendeoverheidwordtaanbevolenvoldoendetijd terbeschikkingtestel-lenvoorhetvoorbereidenvandeofferteendewettelijkbepaaldeminimumtermijnenookdienovereenkomstigteverlengen.Ook ishetnuttigdatdeaankondigingvandeopdrachtdejuisteadressenvermeldtwaarinlichtingenoverhetwerfpleklerenendeermeesamenhangendeaspectenenverplichtingenkunnenwordenverkregen.

HetisnuttigzovroegmogelijkmetdevoorbereidingenvanhetopstellenenuitwerkenvanhetMVOPtestarten,zodatdetijdnodigvoordetoeleidingvandekandidatenenhunvoorbereiding,althansvoordeactiviteitendiezichindeeerstefasesvandeuitvoe-ringsitueren(bijvoorbeeldasbestverwijdering,bekisting,…)kanwordeningepastindenormaletermijnen.

�.�.� Pistes voor breder MvO in de bouwsector

Werfpleklereniseenconcreteinvullingvanmaatschappelijkeverantwoordelijkheid.MVOgaat,zoalswehebbengezien,nietalleenoverwerfplekleren.NaastditsocialeaspectkunnenbouwbedrijvenookeenruimereMVOverantwoordelijkheidopnemen.VooralKMO’shebbenbehoefteaanondersteuningenkennisbijhet invullenvandiebrederemaatschappelijkverantwoordelijkheid,waarbijjuistookdeecologischeuitda-gingenbijdebouwgrootzijn.Omenkelepistestenoemen:

�. ZokandebouwsectorzelfkomentoteenvrijwilligengagementvanMVOgedragsre-gels,waarbijhetdeeigenachterbanondersteuntmet instrumenten,sensibilisering,training, enzovoort. Daarmee kan de sector zelf inspelen op duurzameoverheidsop-drachtenendewensenvandeoverheid.Ditkanhetbesteineenstakeholderoverlegmethogereoverheidsniveauswordenopgenomen(cf.actieplannenopVlaamsenfede-raalniveau).

�. Eenanderemogelijkheid,zoalsinDuitslandisopgezet,isdatalleactorendiebijbouw-werkenenruimtelijkeinrichtingbetrokkenzijnzichverenigenomzoopverschillendeniveauseeninvullingtegevenaanhetconceptduurzaamheidinallefacettenbijbou-wen.Dit vraagteenmultiactorsamenwerking,metaanverwanteberoepssectorenenvooralookfinanciers.

�. Bedrijvenkunnenhuneigenexpertiseversterkenenzichminderafhankelijkmakenvanderdenomopleidingsplannenoptemaken.Ditkandoorbijvoorbeeld‘traindetrainer’-trajectentevoorzienvanuitdesector,bijvoorbeeldinhetkadervandeCAO.Vanuitde

Zoalsinhoofdstuk5beschreven,dientdeuitoefeningvandebevoegdhedeninzakelei-dingvanencontroleopdeuitvoeringvandewerkenendespecifiekeafbakeningvandebevoegdhedenvandepartnersterzakeinhetbestekofindebetekeninggoedkeuringoffertetewordenbepaald,waarbijdezeregelingzichdientintepassenindespecifiekebevoegdheidsregelingtoepasselijkopdeaanbestedendeoverheid.Hetisdanookaan-gewezendatdeaanbestedendeoverheidmetdeVDAB,waarbijdezelaatsteoptreedtbinnenhaarstatutairebevoegdheden,schriftelijkeafsprakenmaaktoverdemodalitei-tenmetbetrekkingtotdesamenwerking,takenenwijzenvanoptreden.Dieafsprakenkunnen bijvoorbeeld in een samenwerkingsovereenkomst worden vastgelegd. Dezesamenwerkingsovereenkomstkandanookdeafsprakenbevattenbetreffendedeeven-tueleanderebijdragenvandeVDABinhetproces,bijvoorbeelddeontvangstendebe-oordelingvanopleidingsplan(MVOP),deinhoudvanhetadviesaandeaanbestedendeoverheidoverhetMVOP,enzovoort.Ookdemogelijkeinzetvaneenderdepartijvoorexternebegeleidingkanhierinwordenvoorzien.

kostenstructuur en verdeelsleutel

Het engagementdatnodig is voorditwerfplekleren is het concreet vormgeven vandemaatschappelijkeverantwoordelijkheidbijdesocialepartners.Diewordtconcreetingevulddoor:

— eenbetereinstroomenhetbehoudvanwerknemersindebouw;— eenbeterekansopintegratievankansengroepenindearbeidsmarkt;— grotereinspanningenomteinvestereninopleidingvanpersoneel(jongenoud);— meermogelijkheden,ookvoorKMO’s,ommetondersteuninghetpersoneels-enoplei-

dingsbeleidindeondernemingteontwikkelen,

Het is duidelijkdat er aande inzet vanallebetrokkenactorenbij hetwerfpleklerenbijoverheidsopdrachtenvoorwerkennatuurlijkookeenkostenplaatjehangt.Behalvehetverduidelijkenvanhetstatuutvandecursisten(endekostendekkingvoorkleding,gereedschap,verzekeringen,enz.)zijnerookkostenvoordeaccommodatieopdewerfbijhetbedrijf,deopleidervanhetbedrijf(enhetpercentagedatdezenietzelfaanpro-ductiedeelneemt),enz.Deaanbestedendeoverheidzalinoverlegmetdeverschillendebetrokkenactoren(ineersteinstantiedesocialepartnersindebouwsectorendeVDAB)verdermoetenuitkla-renwiedaarinwelkengagementkanopnemen.Indienwerfpleklerenalsstelpostzouwordenopgenomenindemeetstaatvaneenover-heidsopdracht,dientinhetbestekooktewordenaangegevenwelkekostendeaanne-mermagaanrekenen.

Praktische implementatie in de overheidsopdrachten

Hetwerfpleklerenkandeeluitmakenvanhetvoorwerpvandeopdracht��enzaleenaantalresultaatsverplichtingenenmiddelenverplichtingenopleggenaandeaannemeraanwiedeoverheidsopdrachtwordttoegewezen.

Hetlijktbijdehuidigestandvanzakenweinigzintehebbenomdeinschrijversinmede-dingingtestellenophetaspectwerfplekleren(prijs,kwaliteitvandeprestatiesinzakewerfplekleren).

Indezelfdelijnlijkt,voordepostwerfplekleren,deformule‘tegenwerkelijkeuitgaven’,

Page 38: Bruggen naar werk

74 75

aangetoondesterktesvanhetsysteemkunnenbedrijvengemotiveerdwordenomookeenfinancieelengagementtenemeninzakedefinancieringvanwerfplekleren.Inhetkadervanhetpersoneelsbeleid indebedrijvenkanhetsysteemvanpeter-ofmeter-schappenwordenversterkt,waarbijouderewerknemersenhunervaringbeterbehou-denwordenvoordesectorentengoedekomenaannieuwegeneratieswerknemers.

�. HetverderexperimenterenmethetMVOPbijconcreteoverheidsopdrachtenvanenigeomvang en dit in eerste instantie op eenwijzewaarbij hetwerfplekleren buiten demededingingwordtgehouden.Ditkanbijdragenaanhetnaderspecificerenvoorwelkeomvangvanopdrachten,rekeninghoudendmetdeklassen,ditvoorgesteldeconceptvanwerfpleklerenhetbestewerkt.

�. Aanbestedendeoverhedenkunnendandematrixalsinstrumentverderuitwerkenentoepassenvoordeidentificatievandetypewerkendieinaanmerkingkomenvoorwerf-plekleren(hangtafvandeprofielen,denoodaandattypearbeidersbijhetbedrijfendetimingvandeopdracht).Ookkanopbasisvandezematrixgekekenwordennaaranderesystemenenmogelijkhedenvoortoeleidingvankansengroepenviabijvoorbeelddesocialeeconomie.OokkunnenVDABendebouwsectordematrixgebruikenomop-leidingsprogramma’stevoorzienvoorberoepenwaarvoordienognietbestaan.

�� Het is niet uitgesloten dat in de toekomst bij overheidsopdrachten het werfplekleren, zoals dit ook geldt voor andere MVO elementen, milieuaspecten, gebruik van duurzame materialen, die bij bouwen van belang zijn, ook het voorwerp kan uitma-ken van mededinging (zie hoofdstuk 5).

Page 39: Bruggen naar werk

76

DANkWOOrD

StadAntwerpendanktvolgendepartnersvoorhunmedewerkingaanhetBPA-Wproject:

Deledenvandeprojectstuurgroep:LucApers(VDABAntwerpen/FVBVlaanderen),AnnArnolds(FVB-Bouwpool),JorisDeFré(ConfederatieBouwAntwerpen),HermanDeGreve(ACLVB),GreetDiericx(ConfederatieBouwAntwerpen),IvanGrootaers(AlgemeneCentraleABVV),JoKusseneers(Bouwunie),EddyHectors(stadAntwerpen),BrechtLootens(stadAntwerpen),KathleenMostien(FVB-Bouwpool),DirkNauwelaerts(FVB-Bouwpool),MarcSmolders(ACVBouwenIndustrie),FrankVandenBogaert(ACLVB),DirkVandePoel(VDABAntwerpen),FrankVanDessel(FVBAntwerpen),TomVandeVel(StadAntwerpen),MiekeVercaeren(kabinetVlaamsministervansocialeeconomieKathleenVanBrempt)voordeboeiendeenintensesamenwerking.

DirkLeRoyenAnsRossy(Sustenutobvba)voordeinhoudelijkeenmethodischeondersteuninginhetprojectenderedactievandezenota.BertBaeyens(PublicProcurementManagement)voorhetjuridischadviesenderedactievanhoofdstuk5.

PatrickDebaere,KatrienGysen,LukPauwelsenLeoVandervliet(BAMnv)voordeaangeleverdeinformatieendeintensesamenwerkingronddeopportuniteitenbinnenhetMasterplanMobiliteitAntwerpen.

Dezaakvoerdersenmedewerkersvandefirma’sBuildingnvenDeMedtsnvvoorhunengagementenactieveparticipatieindepilootprojectenwerfplekleren.

Devertegenwoordigersvandevolgendebouwbedrijven:AlgemeenBouw&BetonbedrijfABEBnv,AntwerpseBouwwerkennv,Baeten-VanEsbvba,CFEnv,Hadibouwbvba,Heijmansinfranv,Hooyberghsnv,MBGnv,SiebensSpoorbouwbvba,TeckCoAlgemeenAannemingsbedrijfbvbavoorhunmedewerkingaanhetonderzoekendefeedbackopdeuitgewerkteinstrumenten.

ElsDeLeeuw(VlaamseOverheid,departementWerkenSocialeEconomie),BartJanssens(stadAntwerpen),NielsVanAmstel(BouwendNederland),CarlVerelst(TVSAM),voorhungewaardeerdeinhoudelijkeinbreng.