Leonie van Drunen

1VTA Fontys - ABV

Docent Beeldende Kunst

De bronnenbank

1. Tussen Kunst en kids lessen (PPO):

Bron: 21-10-2014

http://www.cultuurplein.nl/primair-onderwijs/lesidee%C3%ABn/beeldend/werken-met-beeldend

Auteur: LKCA 2014

http://tussenkunstenkidslessen.wordpress.com/

Auteur: Femke Goedhart

Over de blog: Originele beeldende opdrachten en tips voor docenten in het basisonderwijs. Op dit blog bied ik aansprekende en uitdagende lessen aan, met een link naar (hedendaagse) kunst en de wereld om de kinderen heen. Elke twee weken een nieuwe, originele, goedkope en gemakkelijk voor te bereiden les! Niet knutselen, maar met kunst bezig zijn! Over de auteur: Ik ben Femke Goedhart. In 2012 ben ik afgestudeerd aan de Masterstudie Kunsteducatie aan de Willem de Kooning Academie te Rotterdam, waarvoor ik ook dit blog maakte. Een aantal jaar geleden heb ik de bacheloropleiding leraar beeldende vakken afgerond. Op het moment ben ik werkzaam als freelance kunsteducator, mijn bedrijf heet ‘Tussen kunst en kids’. Mijn werkgevers zijn onder andere Museum Boijmans van Beuningen, Stedelijk Museum Amsterdam, Zeeuw Museum en Rasto Media.

De blog is ingedeeld op niveau’s:

o Bovenbouw o Middenbouw groep 3-4 o Middenbouw groep 5-6 o Onderbouw o Uncategorized

Voorbeeld van een les:

Alberto Giacometti was een Zwitsers schilder en beeldhouwer, vooral bekend geworden met zijn

beeldhouwwerk van de dunne, lopende man (L’Homme qui marche uit 1961). Deze dunne,

langgerekte lopende figuur nemen we als basis voor de opdracht. We maken zelf een draadfiguur,

omhuld met was. (Dit is een surrealistische opdracht voor Middenbouw groep 5-6).

Opdracht omschrijving:

- Wat gebeurt er met een figuur als je het heel erg uitrekt? - Kun je een aantal kenmerken noemen van zo’n gestalte? (is het een stevige figuur, lijkt hij sterk, slap, beweeglijk, stijf) - probeer zelf twee figuren te maken met hele verschillende kenmerken. Let op de houding, het postuur, de beweging.

(Deze heb ik gezien in het Kruller Muller museum). Benodigdheden:

-buigbaar ijzerdraad -tang -donkere was -voorbeelden van houdingen (deze kunnen ook worden geoefend in de klas) -evt houten plankjes

Opdracht:

Gebruik bij voorkeur iets zachtere was.

Die is makkelijker te verwerken. Bedenk eerst

welke eigenschappen je twee figuren moeten

hebben. Zijn ze boos en bang? Blij en verliefd?

Groot en klein? Moe en opgewekt?De figuur is opgebouwd uit buigbaar

ijzerdraad van ca. 2,5 mm². om te buigen kun je een tangetje gebruiken.

De figuur kan worden vastgezet op een plankje, maar kan ook een sokkeltje

van was krijgen. Nadat de figuurtjes zijn gemaakt, wordt er een laagje was

aangebracht. De was kan tussen de vingers warm en soepel worden gekneed

en dan goed worden aangebracht om de draadfiguur.

Korte uitleg/mening/wat kan ik zelf met deze (inspiratie)bron:

Deze bron kan gebruikt worden bij het voorbereiden van een les beeldende vorming op de

basisschool, er staan allerlei leuke en leerzame andere lesjes op. Het leert de kinderen om beeldend

te denken, ze experimenteren met nieuwe vormen/gaan verder dan wat ze al kennen of weten en

het creatief denkvermogen groeit. Dit komt door zelf relevante opdrachtjes uit te voeren

geïnspireerd op kunst en werk van kunstenaars. De essentie van de lessen en het voorbeeld van een

les in dit geval: Houdingen/lichaamstaal weergeven (van) de emotie. hoe verbeeld je dit?

De auteur van deze blog, beschikt over een goede voorgrond in kunsteducatie en stelt deze ideeën

en lesstof ter beschikking voor anderen. Deze blog is echt handig voor het voorbereiden en in elkaar

zetten van een lesje voor op de basisschool; hoe verbeeld je iets, wat ga je verbeelden, waarom

verbeeld je het en op welke manier/met welk materiaal ga je het verbeelden.

(de site van het cultuurplein is een goede ondersteuning in de toekomst voor het vinden van

bruikbare bronnen die te maken hebben met kunsteducatie).

2. WHAT THE ART?

Bron: 28-10-2014

http://www.cultuurplein.nl/voortgezet-onderwijs/lesidee%C3%ABn/beeldend/gratis-lesmateriaal-

bij-kunstprogramma-avro

Auteur: LKCA 2014

http://www.stedelijk.nl/educatie/videos-voor-onderwijs/what-the-art

Auteur: Stedelijk Museum Amsterdam en AVRO (kunstuur)

Over WHAT THE ART?

Onder professionele begeleiding van de AVRO maken Blikopeners de

televisieserie What The Art?! Elke aflevering bezoeken Blikopeners een

toonaangevende kunstenaar of vormgever in zijn of haar atelier.

Blikopeners doen zelf redactie, regie en presentatie. Per keer is passend lesmateriaal ontwikkeld

voor de beeldende vakken, waarin de kunstenaar de leerlingen zelf een opdracht geeft. What The

Art?! was van 24 augustus t/m 14 september 2013 te zien in Avro’s Kunstuur. Direct na uitzending

zijn de afleveringen en het lesmateriaal, gratis online beschikbaar.

Aflevering 1. Marlene Dumas

Nadat de blikopeners (jongeren van 15 t/m 19jaar) die tevens een bijbaan hebben in het Stedelijk

Museum te Amsterdam, de expositie van Marlene Dumas hebben bezocht bezoeken zij de

kunstenares persoonlijk. Zij geeft een korte uitleg, hoe zij aan haar inspiratie komt. Dit doet zij

doormiddel van foto’s van personen (portretten) uit onder anderen tijdschriften en kranten

bijvoorbeeld. Deze ‘’verwoord’’ zij vervolgens in beeld op haar eigen creatieve manier. Zij schildert

deze portretten, met een emotie die zij ervaart door ernaar te kijken en verbeeld deze emotie.

Voorbeeld van de beeldende les en opdrachtomschrijving:

Kies een afbeelding uit, die je mooi vindt/aanspreekt of misschien juist helemaal niet. Houdt het dan

bij een simpel portret, dit kan ook een portret van een dier of iets dergelijks zijn. Probeer om hier 6

verschillende verbeeldingen van te maken, ook door gebruik te maken van verschillende technieken

en materialen. Ook fysiek; leg het op de vloer en maak een begin op een vel papier(een andere

houding, ander resultaat). Je krijgt uiteindelijk 6 variaties/versies van een en dezelfde afbeelding.

Korte mening en uitleg over deze bron:

Deze bron kan gebruikt worden op het Voortgezet onderwijs en zelfs het Middelbaar onderwijs, bij

beeldende vorming/teken en schildervakken. Je leert hierdoor, door de ogen te kijken (de visie als

het ware) van de kunstenares. Leerlingen ontdekken, dat er steeds een ander beeld kan ontstaan ook

als je gebruik maakt van hetzelfde inspiratiebeeld. De emotie tijdens het verwerken van deze

beelden bij de leerling zelf is ook steeds anders, ook je houding en positie naar je papier toe

verandert waardoor het geproduceerde beeld verandert. Uiteindelijk geeft dit hele proces een leuke

collage als resultaat, die je steeds weer herinnert aan het feit dat je verbeelding keer op keer anders

tot uiting komt. Hoe meer je dit doet, hoe interessanter het beeld kan worden maar misschien gaat

de voorkeur alsnog uit naar de eerste versie...

Dit helpt ook bij beeldende onderzoeken: Het onderzoeken van technieken, materialen, teken en

schilder inzicht. What the Art!? Spreekt tevens de jongeren aan, het is door jongeren en voor

jongeren gemaakt. Het zijn korte filmpjes met korte en duidelijke beeldende lesopdrachten.

3.TULE KERNDOEL 54, Leerlingen leren beelden

Bron: 02-11-2014 http://tule.slo.nl/KunstzinnigeOrientatie/F-L54a.html’

Auteur: SLO, nationaal expertisecentrum leerling ontwikkeling

Over SLO

SLO heeft als nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling een publieke taakstelling in de

driehoek beleid, praktijk en wetenschap. SLO heeft een onafhankelijke, niet-commerciële positie als

landelijke kennisinstelling en is dienstbaar aan vele partijen in beleid en praktijk.

Het werk van SLO kenmerkt zich door een wisselwerking tussen diverse niveaus van leerplanontwikkeling (stelsel, school, klas, leerling). SLO streeft naar inhoudelijke samenhang in het onderwijs en richt zich daarbij op de sectoren primair onderwijs, speciaal onderwijs en voortgezet onderwijs. De activiteiten van SLO bestrijken in principe alle vakgebieden. Voorbeeld van een beeldende les: Een familieportret, de kinderen hebben familieportretten gemaakt. Op een speelse manier hebben ze de beeldaspecten vorm, ruimte en compositie verkend. Voor ze beginnen met tekenen bespreken ze eerst waaraan ze hun verschillende familieleden kunnen herkennen. Een bril, een snor, blond haar, krullen? En wie er groter, kleiner, langer, korter, dikker, of dunner is (vorm). In de volgende les verkleden een paar kinderen zich als vader, moeder, baby, oma of opa. Samen gaan ze op de foto. Hoe gaan ze staan? Naast elkaar op een rij? Voor en achter elkaar? (ruimtelijke begrippen). Ze proberen verschillende groepsopstellingen uit. Juf Sonja speelt voor fotograaf. Ze bekijken de afbeeldingen van familieportretten geschilderd door kunstenaars. Hoe staan de mensen op het schilderij? Dan knippen ze hun getekende figuren uit en maken daarmee hun eigen familieportret. Ze schuiven met hun uitgeknipte figuren over het papier. Net zolang tot ze tevreden zijn over de opstelling. Selma zet haar familie naast elkaar op een rijtje van groot naar klein. Joshua maakt een hechte familiegroep dicht bij elkaar. Peter is zich nog niet zo bewust van een grondlijn. Toch laat hij zien dat vader de grootste is en dat je hem kan herkennen aan zijn grote zonnebril. Tot slot stempelen ze een versierende lijst om hun portret (compositie). Korte mening en uitleg over deze bron: Bij het onderdeel beeldende vorming van dit kerndoel gaat het erom dat kinderen leren dat ze hun gevoelens en ervaringen kunnen uitdrukken in beeldend werk, maar ook dat ze met beelden kunnen communiceren. Beeldende werkstukken ontstaan wanneer betekenis, beeldaspecten en materiaal op elkaar worden afgestemd. Dat betekent dat kinderen aan de slag gaan met onderwerpen en thema's in een betekenisvolle context. Ze worden geïnspireerd in een situatie die hen aanzet tot creatief (oorspronkelijk) vormgeven. Om hun ideeën vorm te geven leren ze de beeldende mogelijkheden van diverse materialen / technieken (bijvoorbeeld tekenen, ruimtelijk construeren, werken met textiel) te onderzoeken aan de hand van de beeldaspecten ruimte, kleur, vorm, textuur en compositie. Dit voorbeeld bevat de richtlijnen die je moet toepassen bij elke beeldende les, het bovenste voorbeeld is al een leuke en leerzame opdracht. Maar als je altijd rekening houdt met deze regels tijdens het voorbereiden en maken van een eigen les, weet je zeker dat basisschool leerlingen iets leren en bewust als dan niet onbewust de beelden meer betekenis geven.

4. RECENSIE MOTI MUSEUM BREDA Bron: Tijdschrift Kunstzone nr05 september 2014, verwerkt in september/oktober 2014

Auteur: Artikel door Henny Luiten

Over de recensie: Deze recensie bevat de hoofdelementen en redenen voor het bezoeken van het MOTI museum Breda. Er wordt omschreven dat je beelden ‘leest’ en dat het des te meer een belangrijk onderwerp is in onze cultuur. Jongeren/kinderen worden ‘mediawijzer’ ook door de speelse en interactieve tentoonstelling WAANZIEN. Er wordt in het kort uitgelegd wat het museum te bieden heeft; de geschiedenis en ontwikkeling van beeldcultuur, hoe vaak we het dagelijks tegen komen en waarom het zo belangrijk is om hier meer over te leren/te weten te komen. Dit is tevens weer een argument om het museum te komen bezoeken. Wat is de achtergrond van beelden nu eigenlijk? Over de Autheur: Het hoofd publiekszaken, MOTI museum Breda. Korte mening en uitleg over deze bron: Het is natuurlijk handig om te weten, wat dit museum te bieden heeft voor excursies met leerlingen. Door zelf een bezoek te hebben gebracht aan het museum en deze recensie te hebben gelezen weet ik inmiddels waarom het museum in Nederland belangrijk is. Het bezoeken of een excursie met leerlingen naar dit museum, is erg leerzaam maar gelukkig ook leuk. Ze hebben een gevarieerd aanbod, per doelgroep ingerichte rondleidingen/opdrachten die je door het museum heen lopend uit mag voeren. Het interactieve aanbod enthousiasmeert de bezoeker, maar vooral de jongeren en kinderen. Ze leren het echt, spelenderwijs. Dit speelse leren kun je ook toeppassen tijdens lessen.

5. PORTET: MONSTERLIJKE SCHOONHEID

Bron: Kunstbeeld nr 9 - 2014, verwerkt op 18-11-2014

Auteur: Artikel door Judith Spijksma

Over het artikel/portret:

Het kunstenaars duo Heringa en van Kalsbeek worden uitgelicht. Er wordt beschreven hoe zij aan

inspiratie komen, om een kunstwerk te produceren. Het zijn veelal kleuren explosies die op het

eerste oog mooi overkomen maar bij nader inzien een ‘rauw’ verhaal bevatten. En als je beter kijkt,

zie je ook dat veel werk bestaat uit karkassen van dieren, die hebben geleeft maar zullen vergaan.

Ook de bloemen-praalwagen van het naakte koppel/romantische paar die gestraald heeft tijdens de

bloemenparade/wagenwedstrijd in het dorpje Zundert (geboorteplaats van Vincent van Gogh)

vergaat en verliest zijn praal. De wagen hebben zij overgenomen na de optocht, om het vergaan van

de wagen te benadrukken. Dit ‘ontbindings proces’, hoord erbij en is een onderdeel van de

geexposeerde kunstwerken. Naar mate van tijd, blijft alleen het geraamte over van de objecten. De

corsobouwers en het kunstenaars duo werken samen in wat ooit de achtertuin van Vincent van Gogh

was aan het kunstwerk/de installatie. Het kunstwerk zal in het Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch

worden tentoongesteld.

De kunstenaars hebben iets gezien of meegemaakt en halen hieruit de inspiratie, voor het

vormgeven van kunstwerken.

De kunstenaars komen op een titel voor het kunstwerk doormiddel van woordspelletjes, waarbij

iedere deelnemer een woord of een zin op een papiertje schrijft, en dit dichtgevouwen doorgeeft

aan de volgende. Die voegt wat toe, en geeft het verder, enzovoort. Alles ontstaat uit ‘toeval’ of

toevalligheden. Toen een groep surrealisten dit spelletje voor het eerst speelden ontstond de naam:

Le Cadavre Exuis boira le vin nouveau (het voortreffelijke lijk zal de jonge wijn drinken), vandaar de

naam van het genre.

Korte mening en uitleg over deze bron:

Omdat ik de televisieuitzending van de bloemenoptocht op Omroep Brabant aan het bekijken was en

hoorde dat de praalwagen die ik het mooist vond aan een kunstenaarsduo werd doorgegeven,

besloot ik dit onderwerp bij te houden. Er werd namelijk ook vermeld dat het werk uiteindelijk in het

stedelijk Museum in ’s-Hertogenbosch geplaatst worden. Tot mijn verbazing kwam ik dit portret, van

het duo tegen in Kunstzone. Ineerstinstantie wist ik door de beelden niet, dat het over het duo van

de praalwagen ging maar de vormen en kleurentaal spraken me (meteen) aan. Eigenlijk schrok het

me af, bij het lezen van de koptekst. Toch ben ik verder gaan lezen om het verhaal erachter te

begrijpen. Wat mij uiteindelijk weer positief beviel (omdat dit het leven is, alles vergaat, wij worden

een karkas en uiteindelijk blijven wij mensen ook over als een geraamte). Maar wij mensen

gebruiken ook (levende) bloemen, plukken ze en laten ze verwelken (doodgaan). Waarom zouden wij

weglopen bij een proces van de harde waarheid/realiteit?

De inspiratie om tot een idee/onderwerp te komen, van het woordspelletje lijkt mij wel leuk om toe

te passen tijdens het opzetten van een les voor kinderen. Het werk zal per doelgroep, wel/niet

kunnen worden getoond. Want nog steeds, spreekt ‘de kleuren explosie’mij aan, ook bij jongeren

leerlingen wekken kleurrijke (vrolijke) kunstwerken sneller interesse. Alleen is het verhaal erachter

voor een hele jonge doelgroep te leguber. Voor jongeren vanaf 18 jaar, is dit wel interessant. Ook

voor het proces van mijn eigen werk is dit een goede inspiratiebron!

6. KUNSTBEELD, POPULAIR: KNIPPEN/SCHEUREN/PLAKKEN FOTOGRAFIE!

Bron: Kunstbeeld nr 9 – 2014, verwerkt op 20-11-2014

Auteur: D. Busch, R.Klanten, H. Heillige

Over het onderwerp uitgelicht collages:

In deze bron staat omschreven dat het hip is en een nieuwe trend, dat kunstenaars (fotografen)

foto’s echt letterlijk knippen of scheuren en verschillende foto’s/delen bijelkaar plakken om tot

collage of beeld uit te werken. Er zijn verschillende onderwerpen en jaartallen die worden uitgelicht.

De trend werd ooit al gezet, in Pop-Art door: Andy Warhol.

Korte mening en uitleg over deze bron:

Omdat ik zelf geïnteresseerd ben in 2D en vooral fotografie, is deze gemixte techniek om tot een

beeld te komen voor mij persoonlijk een goede inspiratiebron. Je kunt er namelijk nieuwe beelden

mee creeëren. Dus meerdere beelden tot een totaal mooi/nieuw geheel ‘plaatje’ brengen. Het is een

interessante techniek, om nieuwe beeldende verhalen te vertellen.

Je zou dit ook kunnen gebruiken voor een beeldende les: composities bepalen en beeldend anders

denken doormiddel van opbouwen of je beste foto’s uitelkaar trekken (‘kill your own darlings’). Dit

kan gebruikt worden voor verschillende doelgroepen, jong en oud.

7. AVRO’s kunstuur, 9 november 2014

Bron: www.uitzendinggemist.nl, uitgewerkt op 20-11-2014

http://www.npo.nl/kunstuur/09-11-2014/AT_2023037

Autheur: NPO

Over de uitzending:

- Een bezoekje aan de sieradenbeurs in Amsterdam, waar sieraden van een aantal kunstenaars

uitgebreid worden besproken.

- Een bezoekje thuis bij een kunstverzamelaar, met een uitgebreide verzameling. Het stel uit deze

aflevering wordt uitgebreid ondervraagd/geïnterviewd.

- Een kijkje bij een zeer oude begraafplaats in Nederland en historische achtergrond. Er wordt

besproken wat er op dit moment nog mee gedaan word om de historie te behouden. Ook het

innovatieve en speciale nieuwe aanbod van uitvaarten maar ook de verschillende nieuwe

kunstzinnige manieren voor berging van stoffelijk overschot.

- Een historische en iconische fotograaf: Elliot Erwitt verteld zijn ‘levensverhaal’ en bespreekt zijn

werk en fotografische visie.

Korte mening en uitleg over deze bron:

Ik was onder de indruk van de sieradenbeurs, de commerciele wereld waarin kunstenaars werkzaam

zijn met sieraden. De materialen die voor sieraden worden gebruikt, zijn een inspiratiebron. De

boodschap van het sieraad van de beer greep mij aan, dit sieraad had echt betekenis (een statement

wordt gezet) door het dragen ervan: Redt de beer.

Het bezoekje aan de kunstverzamelaar sprak mij meer aan, het deed mij beseffen voor welke

doelgroep kunst wordt gemaakt. En toch vroeg ik mij af, waarom deze verzamelaars zo gedreven zijn

om de kunst te verzamelen. Ik kreeg er wel een positivie ‘boost’van (inspiratie) en had zelf weer zin

om echt aan de slag te gaan bij 3D door de verzameling van de getoonde moderne kunstwerken.

Want kunst is nog steeds een vakgebied dat kan worden uitgevoerd!

Ook de fotograaf in deze aflevering die zijn verhaal verteld, heeft iconische beelden gemaakt van

historische popsterren. Zijn favoriete model (die hij nog persoonlijk heeft gekend), was Marilyn

Monroe. Het heeft een nostalgisch tintje, het verwijst naar ‘the American dream’ in mijn opinie. Dit is

nu bijna niet meer te doen, fotografie evolueert zich nu zo snel dat het voor iedereen normaal is en

mogelijk is om goede foto’s te maken. Maar het verleden krijg je niet meer terug, deze beelden

konden alleen toen gemaakt worden. Iets waar ik helaas in deze tijd de kans niet voor krijg, want ook

veel van die iconen zijn van de aardbodem verdwenen. Dit soort onderwerpen hebben altijd mijn

interesse gewekt.

8. Onderwijs is het delen van geluk

Bron: Tijdschrift Kunstzone nr06 november 2014, uitgewerkt op 21-11-2014

Autheur: Henk Langenhuijsen

Over het artikel,

Soheila Najand, de geïnterviewde docente vindt dat onderwijs meer betekend dan voorbereiding op

het arbeidsleven naar de student toe. De essentie was, jongeren voorbereiden op de samenleving!

Voor je dood gaat, moet je gelukkig kunnen zijn en het onderwijs hoord daarbij te helpen. Ze weet

wat er om ons heen gebeurd, heeft een duidelijke visie op de rol van kunst in het onderwijs. Talenten

en passies die niet passen bij de eisen van het bedrijfsleven worden nauwelijks herkend en

gestimuleerd. ‘Kunst en cultuur onderwijs zijn daarom onmisbaar’.

Ze is zelf gevlucht uit Iran en in 1989 in Nederland terecht gekomen, waar ze zichzelf opnieuw moest

bewijzen op school want haar diploma’s waren hier niet waardig. In de hedendaagse tijd is zij

werkzaam als kunstenaar in installaties, video’s, performances, en in publieke ruimtes. Kunst is

volgens haar een bewustwording en openbaring van menselijke verhoudingen, op persoonlijk vlak en

op het maatschappelijk niveau van processen en betekenissen. Ze heeft een stichting opgericht

genaamd InterArt; speciaal voor kunstenaars, om in contact met anderen kunstenaars te komen en

vooral gericht op jongeren om een manier of weg te vinden naar het bedrijfsleven. Projecten met

jongeren: Sensitiviteit hoort centraal te staan, met oren leren kijken en met ogen luisteren, ervaren

van de zachtheid van de gevoelens is zoals de ochtenddauw. Want alleen dan weet je wat liefde is.

Esthetiek komt hierbij om de hoek kijken: Je moet kunnen benoemen wat je mooi vindt!

Korte mening en uitleg over deze bron:

Het greep me wederom aan, zelf kijk ik altijd tegen mensen op die ooit een zwaar bestaan hebben

geleefd of meer hebben meegemaakt en wat ze tevens tot een sterker persoon maken. Deze vrouw

heeft niet alleen passie voor kunst maar ook het doorzettingsvermogen en geeft aandacht aan een

ander. Ook daarom is dit een persoonlijke inspiratiebron. Haar eigen kunst, zoals een foto van de

installatie getoond in het artikel sprak mij onmiddellijk aan. De veelzijdigheid van technieken en

moderne manier van presenteren die in haar kunst de toeschouwer bereikt met een sterke

boodschap. Het roept namelijk gevoelens bij me op; dit is esthethisch. Een boek, met bladzijdes en

een tekst uitvergroot en anders geprenteerd dan je verwacht. Je kunt er doorheen kijken

(doorzichtige pagina’s) zodat de videoboodschap het verhaal verteld, je hoeft het verhaal niet te

lezen… Laat de beelden vertellen!

Ook de boodschap: ‘Spel is een eigenschap van het menselijk wezen en hoort niet alleen bij kinderen’

is iets om te onthouden en toe te passen in de praktijk.