Lesmateriaal bij de VR-ervaringen “ terugkijken op de les ... · De doelen van het eindassessment...

!!Samen!zie!je!meer!!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !

Lesmateriaal bij de VR-ervaringen “ terugkijken op de les”

t.b.v. lerarenopleidingen

Hogeschool van Amsterdam

!Eigen foto: evaluatie lesmateriaal, 21 juni 2018

!

!

! !!!!!!!!!!!Voorwoord!! !! !

2!!Samen!zie!je!meer!!

! !

Voorwoord!

!Voorliggend onderwijsmateriaal is ontwikkeld bij de 3 virtual reality video’s (VR-video’s) “terugkijken op de les” ter ondersteuning van Beroepsopdracht 3 van de tweedegraads lerarenopleidingen van de Hogeschool van Amsterdam. Het materiaal is een opbrengst van een binnen de lerarenopleidingen uitgevoerd ontwerponderzoek in het kader van een Masterthesis. Uiteraard kunnen de video’s naar keuze ook op andere plekken in het curriculum van lerarenopleidingen worden ingezet. In de VR-video’s staan de didactische en pedagogische concepten ‘vragen stellen’, ‘samenwerkend leren’, ‘klassenmanagement’ en ‘leerklimaat’ centraal.

Ik hoop van harte dat de materialen met plezier en effect zullen worden ingezet binnen lerarenopleidingen,

Charlotte Cannegieter,

Amsterdam, juni 2019

!!Samen!zie!je!meer!!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !

Inhoudsopgave!ontwikkelde!materialen!

Voorwoord! _____________________________________________________________________!2!

Inleiding!________________________________________________________________________!4!

1.! Handreiking!opleider!bij!VR>video’s!Beroepsopdracht!3! ________________________________!7!

2.! Lesplanformulier!college!versie!A!_________________________________________________!26!

3.! Opdrachten!bij!college!versie!A!___________________________________________________!32!

4.! Lesplanformulier!college!versie!B!_________________________________________________!39!

5.! Opdrachten!bij!college!versie!B!___________________________________________________!44!

6.! Cognitieve!vormgevers! _________________________________________________________!51!

7.! Contextinformatie!bij!de!3!VR>video's!terugkijken!op!de!les!____________________________!55!

8.! Letterlijke!transcripties!van!de!3!VR>video's!terugkijken!op!de!les! _______________________!57!

!

!

!

!

! !!!!!!Inleiding!!!!!!!! !! !


! !

Inleiding Binnen het onderzoek is de aansluiting gezocht met een lopende samenwerking tussen de Hogeschool van Amsterdam (HvA) en het Mediacollege Amsterdam. Deze samenwerking bestaat uit een gezamenlijk VR-project tussen de afdeling ICTO van FOO en het Mediacollege Amsterdam. De HvA kan door samenwerking beschikken over acteurs voor onderwijskundige scripts, terwijl de eerstejaars studenten van de opleiding ‘Filmacteur’ ervaring kunnen opdoen in het acteren in VR-producties. Het ligt tijdens dit schrijven in de bedoeling om het aantal producties ten behoeve van FOO uit te breiden, zodat een database ontstaat van VR-ervaringen om onze studenten nog beter voor te bereiden op de beroepspraktijk. In het ontwerpproces is gekozen om VR-video’s te ontwerpen die ingezet kunnen worden binnen Beroepsopdracht 3 (BO3). Allereerst zijn scripts geschreven, waarbij is gekozen voor een casus waarbij de didactische en pedagogische concepten ‘vragen stellen’, ‘samenwerkend leren’, ‘klassenmanagement’ en ‘leerklimaat’ centraal staan. Dit heeft geresulteerd in drie VR-producties: (1) een klassensituatie waarbij een leraar terugkijkt op een groepsopdracht waarbij posters van het spijsverteringskanaal zijn gemaakt, (2) de terugblik van de leraar op deze les en (3) de terugblik van een aantal leerlingen. Ten slotte zijn de VR-video’s in samenhang met een deel van het ontwikkelde lesmateriaal in drie evaluaties met opleiders (n=3) en studenten (respectievelijk n=9; n=5 en n=3) getest op consistentie, relevantie, verwachte bruikbaarheid en verwachte effectiviteit. Bij het ontwerpen van de opdrachten is steeds afstemming gezocht met de doelen uit de Generieke Kennisbasis 2.0 voor de lerarenopleidingen, de doelen voor het eindassessment persoonlijke professionele ontwikkeling (PPO) van de lerarenopleiding en de doelen uit de modulehandleiding van BO3. De doelen van het eindassessment PPO zijn afgestemd op de Herijking bekwaamheidseisen (met ingangsdatum augustus 2017). De beoordelingsformulieren bij werkplekleren werden ten tijde van het ontwerpen van deze materialen herzien, zodat deze eisen niet zichtbaar gekoppeld zijn aan de nu voorliggende materialen. Doelen Het inzetten van de casus “de spijsverteringsorganen: een klassensituatie” met behulp van VR heeft een aantal hoofddoelen. Er wordt beoogd om de studenten hiermee kennis en vaardigheden te laten ontwikkelen. Het stelt de studenten in staat om:

• een gevoel van nabijheid te ervaren met de leraar en de leerlingen in de VR en met de visuele impact hiervan leerstof beter te onthouden, begrijpen en toe te passen

• met hulp van en in interactie met anderen impliciete aannames te expliciteren, gedachtenschema’s te reframen en de afstand tussen aannames en de werkelijkheid te verkleinen

• reflectieve vaardigheden, analytisch vermogen en praktische wijsheid te ontwikkelen • handelingsverlegenheid (sterkte-zwakte analyse) te benoemen en onderzoekende vragen te

stellen over de onderwijspraktijk • observatievaardigheden te ontwikkelen • vaardigheden te ontwikkelen waarmee zij de complexiteit van een lessituatie en mogelijke

dilemma’s kunnen duiden • handelingsalternatieven te benoemen zoals die passen bij de student • persoonlijke leerdoelen voor de onderwijspraktijk te benoemen • een beter begrip van de beroepsstandaard te ontwikkelen en zicht te krijgen op vaardigheden

voor ‘goed onderwijs’ • vragen als ‘wie ben ik als leraar?’ ‘wie wil ik zijn als leraar?’ ‘wat vind ik goed onderwijs?’ en

‘waarom doe ik de dingen zoals ik ze doe?’ te onderzoeken en te beantwoorden

De opleiders zijn hiermee in staat om: • de praktijk in de klas te halen en tegelijkertijd discussie, dialoog en andere activiteiten van

tevoren gericht voor te bereiden

!

!

! !!!!!!Inleiding!!!!!!!! !! !


! !

Van deze doelen kunnen onderstaande, meer praktische doelen voor studenten worden afgeleid: Je kunt door jouw ervaringen of die van de leraar op de VR-video met andere studenten te bespreken en vergelijken:!

• verklaren hoe (jouw) beelden en veronderstellingen over leerlingen of over wat werkt in een bepaalde les van invloed zijn op de keuzes die (een/jij als) leraar maakt

• de keuzes die jij of de leraar in de VR-video maakt herkennen én het effect van die keuzes beargumenteren en koppelen aan (delen van) passende theorie

• beschrijven welke van jouw beelden en veronderstellingen t.a.v. [keuze didactisch/pedagogisch concept] stand houden en welke zijn veranderd.

• voorbeelden noemen van elementen van [keuze didactisch/pedagogisch concept] die jij of de leraar in de VR-video al toepast en deze koppelen aan (delen van) passende theorie

• uitleggen en onderbouwen welke elementen je in je lessen wil uitproberen en hoe je dat gaat aanpakken

• (delen van) passende theorie benoemen die deze voornemens kan ondersteunen Toelichting bij de concepten klassenmanagement en leerklimaat De in de lerarenopleidingen veel gebruikte literatuur is niet eenduidig over de term klassenmanagement. In Effectief Leren komt deze term in het geheel niet voor. In Handboek voor Leraren wordt in paragraaf 4.2 opgemerkt dat klassenmanagement meer is dan duidelijk zijn, consequent zijn en evenwichtig reageren. Hier wordt gesteld dat klassenmanagement als doel heeft voorwaarden voor succesvol leren te scheppen en een instrument is om orde te scheppen in de klas. De volgende vijf vaardigheden worden genoemd voor gedegen klassenmanagement: continu signaal; alertheid; overlappen; de klas erbij houden; leerlingverantwoordelijkheid. In Lessen in Orde ten slotte wordt klassenmanagement gedefinieerd als het geheel van gedrag van een leraar in vier verschillende domeinen:

1. Opstellen en toezien op de naleving van regels en procedures 2. Uitvoeren van maatregelen bij ordeverstorend gedrag 3. Zorgen voor een effectieve relatie tussen leraar en leerling 4. Zorgen voor een juiste mentale houding voor klassenmanagement.

In Lessen in Orde wordt gesteld dat het creëren van een positief leer- en leefklimaat een fundament voor goed klassenmanagement is. Tevens wordt hier verondersteld dat klassenmanagement drie elementen bevat, te weten: voorspelbaarheid in aandacht geven; uitgestelde aandacht; systematische aandachtsverdeling.

De Generieke Kennisbasis 2.0 voor de tweedegraads lerarenopleidingen zegt over klassenmanagement het volgende:

Bij het begeleiden van leerprocessen speelt klassenmanagement een belangrijke rol. Het omvat alle maatregelen die een leraar neemt om een goed leer- en werkklimaat te creëren. Het gaat hierbij niet alleen om regels, maar om veel meer aspecten: de lesinhoud, de methoden, de manier van werken, de instructie en de relatie tussen leraar en leerlingen. Bij goed klassenmanagement zijn docentvaardigheden belangrijk zoals duidelijk en consequent zijn, zorgen dat de lestijd effectief wordt gebruikt. Bij goed klassenmanagement gaat het niet alleen om het goed oplossen van problemen, maar vooral om het voorkomen van problemen. Ook het planmatig tegemoet komen aan de verschillende onderwijsbehoeften van de leerlingen is onderdeel van adequaat klassenmanagement. In de Generieke Kennisbasis is verder te lezen dat klassenmanagement een aspect is van een veilig en ordelijk leerklimaat, net als:

!

!

! !!!!!!Inleiding!!!!!!!! !! !


! !

• Orde en sociale relaties in de klas • Basisbehoeften (relatie, competentie, autonomie) • Pesten in school • Sociale veiligheid

Deze begrippen worden in de Generieke Kennisbasis niet verder toegelicht. Concluderend draagt goed klassenmanagement bijdraagt aan een veilig en ordelijk leerklimaat en andersom.

!

!

! !!!!!!Handreiking!opleider!!!!!!!!!! !


! !

1.! Handreiking!opleider!bij!ontwikkelde!VR:video’s!en!materialen!! Beroepsopdracht!3!

Deze handreiking is onderdeel van ontwikkeld materiaal bij drie VR-video’s als onderdeel van Beroepsopdracht 3 van de tweedegraads lerarenopleidingen van het Cluster Exact en Beroepsonderwijs van de Hogeschool van Amsterdam.

Materialen!!

De VR-video’s zijn ontwikkeld om in te zetten binnen colleges Beroepsopdracht 3 van de lerarenopleidingen. Het bijbehorende ontwikkelde materiaal bestaat uit:

• Een lesplanformulier voor een college versie A • Een lesplanformulier voor een college versie B • Opdrachtenbladen behorend bij college versie A • Opdrachtenbladen behorend bij college versie B • Cognitieve vormgevers bij de concepten vragen stellen, samenwerkend leren,

klassenmanagement en leerklimaat

Bij het ontwerpen van de scripts is gebruik gemaakt van een gefingeerde contextbeschrijving van de les, waarbij zoveel mogelijk experts zijn geraadpleegd. Deze contextbeschrijving maakt onderdeel uit van het materiaal dat kan worden uitgedeeld aan de studenten. Opmerkingen!en!ervaringen!bij!het!materiaal!

1. De lesplanformulieren en opdrachtenbladen zijn als voorbeeld bedoeld en niet als keurslijf voor de opleider.

2. De lesplanformulieren en opdrachtenbladen bevatten een aantal hoofdprincipes die in het onderzoek van belang worden geacht voor het bevorderen van de transfer van de theorie naar de praktijk door studenten. Bij elk hoofdprincipe staan hieronder kort de bevindingen uit de evaluaties, alsook aanbevelingen voor de uitvoering. Als je een college bij de ontworpen VR-video’s ontwikkelt waarbij je transfer van het geleerde in de praktijk door studenten nastreeft, lijkt het raadzaam om de volgende criteria te hanteren: 1. Je ontwerpt het college zodanig dat de ervaringen van de studenten of de

ervaringen van de leraar en de leerlingen in de VR-video’s als startpunt van het leren door studenten worden genomen, waarbij je de opleidingsdidactiek ervaringsgericht opleiden toepast. Op www.korthagen.nl vind je een achtergrondartikel: “De didactiek van praktijkrelevant opleiden” (Korthagen, Melief & Tigchelaar, 2002).

Bevindingen en aanbevelingen De voorbeeldcolleges en bijbehorende opdrachten hebben dit hoofdprincipe al in zich. Het is in de evaluaties lastig gebleken voor opleiders om alle fasen van het VESIt-model, als model van ervaringsgericht opleiden, even sterk neer te zetten. Ook is het verbinden van de eigen ervaringen van studenten aan de ervaringen van de leraar en leerlingen op de VR-video niet altijd zichtbaar geworden. Als je als opleider het potentieel van deze didactiek ten volle wil benutten, is het wenselijk om als opleiding gezamenlijk eerst stil te staan bij een gedeelde en verankerde opleidingsdidactiek en om, als dat nodig en wenselijk blijkt, je als opleider (evt. in teamverband) meer te verdiepen in deze didactiek. Verder lijkt het raadzaam om de stappen in het VESIt-model niet allemaal in één college te willen doorlopen.

!

!



! !

2. Je neemt je eigen gedrag als opleider als voorbeeld voor de studenten (vooral waar het gaat om de didactische/pedagogische concepten die in het college centraal staan), legt dit gedrag uit en onderbouwt het met theorie.

Bevindingen en aanbevelingen Het is in de evaluaties gebleken dat vooral het expliciteren (expliciet benoemen van aan studenten) en legitimeren (het gedrag koppelen aan bestaande theorieën) van voorbeeldgedrag door opleiders ontbreekt. Het lijkt wel van belang om het modellen als opleider goed in de vingers te krijgen: deze didactiek is onderdeel van de kennisbasis van lerarenopleiders. 3. Je verbindt in het college opgedane of geobserveerde ervaringen aan de theorie

(je decontextualiseert) en je biedt theorie aan die je vervolgens verbindt aan de praktijk/de VR-video’s (je contextualiseert), waarbij beide principes elkaar afwisselen.

Bevindingen De ontwikkelde VR-video’s en onderwijsondersteunende materialen bieden voldoende mogelijkheden om de principes van decontextualiseren en contextualiseren af te wisselen.

3. De lesplanformulieren en opdrachtenbladen bevatten een ook een aantal hoofdprincipes die het onderzoek van belang worden geacht voor het bevorderen van de effectiviteit van het leren van studenten. Bij elk hoofdprincipe staan hieronder kort de bevindingen uit de evaluaties, alsook aanbevelingen voor de uitvoering. Als je een college bij de ontworpen VR-video’s ontwikkelt waarbij je effectief leren van je studenten nastreeft, lijkt het raadzaam om de volgende criteria te hanteren: 1. Je draagt als opleider zorg voor een veilige leeromgeving waarin er oog is

voor belemmerende (persoonlijke) factoren bij studenten om kennis en vaardigheden in de praktijk in te zetten.

Bevindingen Tijdens de geëvalueerde colleges was er volgens de studenten sprake van een veilig leerklimaat. 2. Je creëert in het college en in de opdrachten mogelijkheden tot individuele en

gezamenlijke reflectie. Bevindingen en aanbevelingen De studenten hebben tijdens de geëvalueerde colleges in hoge mate ervaren dat het college aanzette tot reflectie, waarbij reflectie als volgt is toegelicht (ik keek terug op ervaringen van mezelf of de leraar op de video; ik besprak of overdacht wat ik daarbij wilde, deed, dacht en voelde; ik overdacht of besprak wat dat nu voor mijn lesgeven betekende en ik overdracht of besprak alternatieven en voor- en nadelen). Bovendien is het aspect reflectie door studenten als meest genoemd als van belang voor de transfer voor het geleerde op de opleiding naar de praktijk. 3. Je creëert in het college mogelijkheden voor samenwerking. Bevindingen en aanbevelingen De ontwikkelde opdrachten bevatten vooral in het nabespreken van opdrachten een samenwerkingscomponent. De studenten hebben in hoge mate samenwerking ervaren in de geëvalueerde colleges. Je kunt als opleider andere samenwerkingsopdrachten toevoegen zoals het samen ophalen van voorkennis, het delen van ervaringen, het oefenen van vaardigheden of het ontwerpen van lessen op basis van een college met de VR-video’s. Uiteraard kunnen ook complexere samenwerkingsvormen worden ingezet vanuit het concept samenwerkend leren. 4. Je geeft effectieve feedback aan studenten en moedigt feedback tussen

studenten aan. Bevindingen en aanbevelingen De studenten hebben in de geëvalueerde colleges relatief weinig feedback van hun opleider of medestudenten ervaren. De feedback die opleiders gaven was vaak kort

!

!



! !

en verwoord in de vorm van een compliment. Feedback op de taak, het leerproces of de zelfregulatie kwam in zeer geringe mate voor. Het geven van effectieve feedback kan dus extra aandacht gebruiken, waarbij je als opleider de studenten ook aanzet tot onderlinge feedback. 5. Je biedt materiaal zodanig aan dat een student de regie kan nemen in zijn

eigen leerproces. Bevindingen en aanbevelingen De studenten hebben weinig regie op het eigen leerproces ervaren. Het ontwikkelde lesmateriaal bevat geen uitgewerkte opdrachten waarin de studenten bepaalde keuzen hebben. De vragen bij de video’s kunnen ook in een andere volgorde gesteld worden, ze “lopen nu mee” met de video. Afhankelijk van de leerbehoeften van studenten of de variant van de opleiding kan de opleider bijvoorbeeld samen met de student een keuze maken uit te maken opdrachten, opdrachten aanpassen of de tijd die ervoor staat aanpassen. 6. Je bekijkt samen met de student of de persoonlijke leerdoelen die de student

op basis van het college formuleert realistisch en haalbaar zijn. Bevindingen en aanbevelingen De studenten hebben naar eigen zeggen in de geëvalueerde colleges realistische en haalbare doelen geformuleerd. In de uitwerking van de opdrachten is rekening gehouden met zowel de lagere als hogere niveaus van een taxonomie van Bloom of De Block. De leeractiviteiten op de niveaus toepassen en integreren komen minder voor. Dit is ingegeven door het concept ervaringsgericht opleiden, waarbij leerdoelen en bijbehorende integratie- of toepassingsopdrachten pas tijdens een college duidelijk worden. Je zult hier als opleider dus flexibel mee moeten omgaan. 7. Je beslist op basis van het college of tijdens het college welke vaardigheden

studenten nog verder zouden moeten oefenen en hoe ze dat zouden kunnen doen (in de praktijk, in het college, met een observant, etc.).

Bevindingen en aanbevelingen. Daar waar studenten hebben ervaren te hebben geoefend met de leerstof, is deze activiteit niet waargenomen of gepland door opleiders. Voor aanbevelingen zie onder principe 6: bepaal samen met de student welke vaardigheden de student zou moeten oefenen om er competenter in te worden. Het kan hier zowel gaan om vaardigheden die behoren bij de concepten ‘vragen stellen’, ‘samenwerkend leren’, ‘klassenmanagement’ en ‘leerklimaat’ als om de vaardigheden die in de lesdoelen bij de voorbeeldcolleges centraal staan.

Aanwijzingen!bij!het!materiaal!!

Gezien de beoogde omvang van het onderzoek en de behoeften van opleiders zijn de voorbeeldcolleges ontworpen voor een college van 150 minuten, d.i. drie college-uren. Het is niet mogelijk gebleken om zowel de drie VR-video’s, als de vier onderwijskundige concepten, als de gewenste ontwerpprincipes geïntegreerd op te nemen in een ontwerp voor 150 minuten college. Binnen het ontwerp is daarom de keuze gemaakt voor: 1. college versie A:

• dat 150 minuten beslaat • waarbij video 1, de spijsverteringsorganen: klassensituatie tijdens het college wordt

bekeken en waarbij de opleider de keuze heeft de andere video’s op een ander moment (of op een andere plek) te bekijken

• waarbij de opleidingsdidactiek ervaringsgericht opleiden vorm krijgt door de ervaringen van de leraar en de leerlingen op de VR-video’s het startpunt vormen van het leren van de studenten op de tweedegraads lerarenopleiding

!

!



! !

• waarbij je als opleider voorstructureert en de instructiestrategieën ‘vragen stellen’ en ‘samenwerkend leren’ als voorbeelden neemt voor activerend leren!en waarbij benadrukt wordt dat binnen dat college wordt ingezoomd op ‘vragen stellen’

• waarbij in het college bij het formuleren van theoretische noties ook naar eigen ervaringen van studenten wordt gevraagd.

De materialen bij dit college zijn:

• Een lesplanformulier voor een college versie A • Opdrachtenbladen behorend bij college versie A • Cognitieve vormgevers bij de concepten vragen stellen, samenwerkend leren,

klassenmanagement en leerklimaat • Contextinformatie • Letterlijk transcript video 1

1. college versie B:

• dat 150 minuten beslaat • waarbij video 1, de spijsverteringsorganen: klassensituatie; video 2 de lerarenkamer:

terugblik leraar en video 3 de kantine: terugblik leerlingen tijdens het college wordt bekeken

• waarbij de opleidingsdidactiek ervaringsgericht opleiden vorm krijgt door de ervaringen van de studenten met activerend leren als startpunt voor het leren van de student te nemen, waarbij activerend leren als kapstok dient om de instructiestrategieën ‘vragen stellen’ en ‘samenwerkend leren’ te introduceren

• waarbij je als opleider op basis van de ervaren concerns en behoeften van de studenten vervolgens inzoomt op één van de twee instructiestrategieën

• Waarbij het voorbeeldcollege inzoomt op ‘vragen stellen’ en de andere twee video’s als huiswerk kunnen worden opgegeven of in een ander college aan de orde kunnen komen

De materialen bij dit college zijn:

• Een lesplanformulier voor een college versie B • Opdrachtenbladen behorend bij college versie B • Cognitieve vormgevers bij de concepten vragen stellen, samenwerkend leren,

klassenmanagement en leerklimaat • Contextinformatie • Letterlijke transcripten video 1, 2 en 3

Zowel in college A als in college B zijn de concepten ‘klassenmanagement’ en ‘leerklimaat’ niet uitgewerkt. Voor te stellen vragen bij de video 1 bij deze concepten worden in deze handreiking suggesties gedaan. De vragen zijn voornamelijk geformuleerd op het niveau van onthouden, begrijpen en integreren. De toepassingsopdrachten die je als opleider desgewenst in je colleges inbrengt, zijn afhankelijk van de daadwerkelijke leerbehoeften van je studenten. Bij het uitwerken van de suggesties voor opleiders is uitgegaan van een pragmatische verdeling (zie volgende pag.) die is gebaseerd op de taxonomie uit de Generieke Kennisbasis 2.0. Deze verdeling wordt niet beschouwd als een blauwdruk. Immers worden de begrippen die onder de concepten klassenmanagement en leerklimaat vallen hier niet verder gedefinieerd en worden onderlinge relaties niet in detail weergegeven. Hoe je als opleider beide begrippen aan elkaar relateert en welke vragen je stelt / opdrachten je geeft aan de studenten zal dus ook een persoonlijke keuze inhouden. Het aspect relatie tussen leraar en leerlingen is uit het rijtje voorbeelden bij klassenmanagement gehaald, omdat het

!

!



! !

al bij veilig en ordelijk leerklimaat staat. Zoals gezegd is dit dus een pragmatische beslissing bij de uitwerking van de thema’s.

Veilig en ordelijk leerklimaat • Orde en sociale relaties in de klas • Uitvoeren van maatregelen bij ordeverstorend gedrag • Basisbehoeften (relatie, competentie, autonomie) • Pesten in school • Sociale veiligheid • Klassenmanagement :! > Opstellen en toezien op de naleving van regels en procedures > Lesinhoud > Instructie > Duidelijk en consequent zijn > Effectief gebruik van de lestijd > Tegemoet komen aan verschillende leerbehoeften van leerlingen

Korte!uitleg!VR>video!en!360>graden!video!

VR-video en 360-graden video zijn ontworpen zodat de gebruiker de interactie kan aangaan met de content en deze echt kan ervaren, in plaats van er alleen naar “zitten kijken”. Je hebt geen headset nodig om een 360-graden video te bekijken. Een mobiel apparaat of computer is voldoende. Je kunt de video in alle richtingen verkennen: op een computer kun je met je muis klikken en slepen of de pijltjes linksboven in het scherm gebruiken. Op een mobiel apparaat kun je met je vingers over het scherm slepen om het beeld in verschillende richtingen te verplaatsen. Het scherm is monoscopisch omdat er maar één set beelden wordt weergegeven. Als je virtual reality (VR) bekijkt, lijkt het alsof je midden in de actie zit omdat je je hele gezichtsveld bedekt met een weergaveapparaat als een head-mounted display (HMD). Je hebt een HMD nodig om deze ervaring op te doen. Er zitten grote kwaliteitsverschillen in deze HMD’s. De studenten van FOO hebben op dit moment de beschikking over 16 kwalitatief hoogwaardige VR-brillen (de Oculus Go). Deze zijn beschikbaar via de afdeling ICTO van FOO. Als je in een head-mounted display kijkt, is het scherm opgedeeld. Hierdoor is het beeld dat elk oog ziet net iets anders, net zoals in het echt het geval is. Hierdoor ontstaat een stereoscopische diepte die je niet ziet in een 360-graden video. VR-video’s kunnen wel zonder HMD worden bekeken, maar leveren dan dezelfde ervaring op als het bekijken van 360-graden video’s. Deze weergave-vorm is ook meegenomen in de uitwerking van de kijk-opdrachten van studenten en dus in de uitwerking van de colleges.

Instructies!VR!voor!studenten!

Om de bij de VR-video’s ontworpen colleges te kunnen uitvoeren, hebben je studenten het volgende nodig:

• Een Oculus Go (VR-bril). Deze is te reserveren bij de afdeling ICTO van FOO. • Een laptop voor in het geval je ook in de 360-graden modus wil kijken met de

studenten.

In de lesplanformulieren en de opdrachtenbladen is steeds duidelijk aangegeven hoe de student de video moet bekijken.

!

!



! !

1. In VR-weergave: met de Oculus Go. 2. In 360-graden weergave: op de laptop via het YouTube-kanaal van de HvA:

https://icto.foo.hva.nl/document/afronden-van-de-les/

In dit geval bekijkt de student de video wel met een koptelefoon of oortjes, maar zonder VR-bril. De kwaliteit van de weergave kan in dit geval handmatig ingesteld worden. Dit kan door te kiezen voor het menu ‘instellingen’ (zie onderstaande afbeelding). Wil je de VR-video’s in de hoogste kwaliteit op je telefoon (bijvoorbeeld omdat je zelf beschikt over een Samsung Gear) of laptop (bijvoorbeeld omdat je de beelden wil laten zien op het Smart Board)? Neem dan even contact op met team ICTO van de HvA.

!

!

!

Het kost tijd om met de VR-video’s aan te slag te kunnen. Zeker in het begin is het even wennen om met de oculus go te werken. Op de site van ICTO vind je meer informatie en kun je lezen hoe je je als opleider voorbereidt op een college met VR: https://icto.foo.hva.nl/document/vr-lesmateriaal-bekijken-met-oculus-go/.

Uit de literatuur blijkt dat mensen die voor het eerst VR-video bekijken, gevoelens van misselijkheid, draaierigheid of duizeligheid kunnen ervaren. Dit was ook het geval toen we het materiaal hebben getest bij opleiders en studenten. De ogen hebben even nodig om te wennen. De beelden worden niet door iedereen als even scherp ervaren. Voor brildragers zijn er speciale inzetstukken beschikbaar bij de Oculus Go.

Het is niet aan te bevelen om voor langere tijd VR-beelden te bekijken. Video 1 duurt 3.49 minuten, video 2 duurt 2.48 minuten en video 3 duurt 2.04 minuten.

Op de volgende pagina’s tref je per VR-video suggesties aan voor vragen en opdrachten bij de vier concepten. De vragen zijn genummerd om ze te scheiden. De nummers houden geen gedwongen of logische volgordelijkheid in.

!

!

! Handreiking!opleider! !! !

!Samen!zie!je!meer!!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !

Video!1!de!spijsverteringsorganen:!klassensituatie!!

!

Bij!het!concept!‘vragen!stellen’!

!

tijdsaanduiding fragment 00.15 Ehm…goed. Wie kan mij nu vertellen hoe het

spijsverteringsstelsel werkt?

1. Op welk van de vier leerniveaus stelt de leraar de vraag? 2. Hoe sluit de vraag aan bij de opdracht die de leraar heeft gegeven? (vraag eventueel

om contextinformatie aan je opleider) 3. Welke vraag zou jij gesteld hebben? 4. Op welke manier zou jij de vraag gesteld hebben? 5. Welk effect heeft de vraag op de leerlingen? Schrijf eventueel namen van leerlingen

of nummers van groepjes op. 6. Geeft de leraar wachttijd voordat hij de beurt aan Azra geeft?

tijdsaanduiding fragment 00.22 Eh, ehm, oké, Azra, zou jij het misschien kunnen

uitleggen?

7. Hoe ga jij om met leerlingen die geen antwoord geven op vragen die je stelt in de les?

8. Wat had de leraar ook kunnen doen i.p.v. de beurt aan Azra geven?

tijdsaanduiding fragment 00.25 Hoe het werkt, ja, ehm, dat is wel een beetje lastig maar..ehm…we hebben

allerlei dingen opgeschreven zoals de organen en de hulporganen. En de Latijnse woorden en stoffen. En dan hebben we hier allemaal pijltjes getekend en dat is dan de weg die ehm wordt afgelegd…eh…

9. Hoe actief en betrokken zijn de andere leerlingen tijdens de uitleg van Azra? 10. Hoe zou je de leerlingen actiever kunnen betrekken?

Beschouw het hele fragment vanaf het moment dat de leraar de vraag stelt (00.15) t/m het moment dat hij Azra onderbreekt en een nieuwe vraag stelt (00.46).

11. Wat denk je dat de leraar met deze vraag wilde bereiken? 12. Welk effect heeft de vraag op Azra? 13. Welk effect heeft het afbreken van de vraag op Azra? 14. Waarom geeft de leraar Azra de beurt? 15. Welk beeld krijg je van Azra? 16. Wat doen, voelen, denken of willen de andere leerlingen denk jij?

!

!



! !

17. Bekijk onderstaand schema en probeer de situatie vanuit het perspectief van de leraar en vanuit het perspectief van de leerlingen in te vullen.

De leraar Azra de andere leerling(en) Deed/deden ! ! !Wilde(n) ! ! !Dacht(en) ! ! !Voelde(n) ! ! !

De leraar onderbreekt het antwoord van Azra en stelt een nieuwe vraag (00.46).

tijdsaanduiding fragment 00.46 Ja eh…eh…dankjewel Azra. Ehm.. jongens…ehm…we gaan het even wat

anders doen, ik zie dat sommige mensen afhaken. Iedereen, bedenk even voor jezelf: door welke organen gaat het voedsel bij de spijsvertering?

18. Wat had de leraar ook kunnen doen i.p.v. het antwoord van Azra onderbreken en welk effect zou dit gehad kunnen hebben?

19. Vergelijk de nieuwe vraag “Iedereen, bedenk even voor jezelf: door welke organen gaat het voedsel bij de spijsvertering?” met de eerste vraag “Wie kan mij nu vertellen hoe het spijsverteringsstelsel werkt?” Welke vraag vind je beter en waarom?

20. Waarom is bij de vraag: “Wie kan mij nu vertellen hoe het spijsverteringsstelsel werkt?” niet iedereen betrokken?

21. Herformuleer de vraag zodanig dat alle leerlingen betrokken zijn.

tijdsaanduiding fragment 00.59 S...serieus, maar die kan ik toch niet onthouden?

!

22. Wat vind je van de opmerking van Laurens? 23. Wat vind je van de reactie van de leraar? 24. Welk effect heeft de reactie van de leraar? 25. Onderbouw het waargenomen gedrag vanuit het model de Roos van Leary.

tijdsaanduiding fragment 01.07 Welke, eh...welke was het?

26. Hoe weet jij als leraar of leerlingen de vraag helder hebben?

tijdsaanduiding fragment 01.27 Ik noem willekeurig een naam… zometeen en dan noem je één orgaan, ja? En

dan noem ik een andere naam en dan noemt die ook weer een orgaan. Ja? Is het duidelijk zo?

27. Wat vind jij van deze instructie? 28. Wat zou jij gevraagd hebben en op welke manier? 29. En, is het duidelijk? Zo ja/nee, waaruit blijkt dat?

!

!



! !

Sommige leerlingen steken hun vinger op. Andere leerlingen roepen hun antwoord door de klas (Evelien, Laurens en Mieke).

30. Wat denken de leerlingen die hun vinger opsteken? 31. Wat denken Evelien, Laurens en Mieke?

Tijdsaanduiding Fragment 01.39 Ja eh, eh…anus is inderdaad goed Evelien, dankjewel.!

32. Hoe zou jij op het antwoord van Evelien hebben gereageerd en waarom?

33. Hoe verklaar je de reactie van de leraar?

34. Hoe reageer je zelf op goede antwoorden van leerlingen en waarom zo?

Tijdsaanduiding Fragment 01.48 Mia, zou jij een orgaan kunnen noemen?

Longen.

Eh Elif, zou jij kunnen..eh..heb jij er nog één?

Ja eh..het is Elif. De maag.

Dat is inderdaad een spijsverteringsorgaan, maar wat vind je van het antwoord van Mia?

35. Wat vind je van de manier waarop de leraar hier omgaat met het antwoord van Mia? 36. Wat vind je van de manier waarop de leraar hier omgaat met het antwoord van Elif?

De leraar geef achtereenvolgens de beurt aan 1 Mia, 2 Elif, 3 Anna, 4 Roos, 5 Nina. Zie de afbeelding hieronder.

37. Wat valt op bij deze beurtverdeling?

!

!

!



! !

Tijdsaanduiding Fragment 02.47 Nou eh..Nina helemaal goed. Eh..en Laurens inderdaad de mond is er

ook eentje. Eh..alright. Nu een iets moeilijkere Vraag. !

!

38. Kunnen de leerlingen nu alle spijsverteringsorganen opnoemen in de volgorde waarin het voedsel zich door die spijsverteringsorganen beweegt?

De leraar zegt: “Nu een iets moeilijkere vraag”. 39. Wat doet dit met de leerlingen denk jij?

Tijdsaanduiding Fragment 02.47 Stel je komt straks op stage en je komt in aanraking met een zorgvrager en die

heeft problemen met zijn dikke darm. Ja? Wat voor klachten kun je dan verwachten bij zo’n zorgvrager?

40. Wat vind je van deze vraag en waarom? 41. Wie activeert de leraar met de manier waarop hij de vraag stelt? 42. Hoe zou hij alle leerlingen kunnen betrekken in het leerproces? 43. Herformuleer de vraag.

!

Bij!het!concept!‘samenwerkend!leren’!

!



De leraar sluit de posteropdracht af en gaat door met een volgend onderdeel van de les. Kijk naar groepje 1 en 2.

1. Wat zou jij veranderen in de tafelopstelling op dit wisselmoment? 2. Wat vind je van de tafelopstelling zoals die is gebruikt voor de opdracht met de

poster? 3. Herformuleer de vraag zodanig dat het sleutelbegrippen individuele

aanspreekbaarheid zichtbaar wordt. !

tijdsaanduiding fragment 00.46 Ehm.. jongens…ehm…we gaan het even wat anders doen, ik zie dat sommige

mensen afhaken. Iedereen, bedenk even voor jezelf: door welke organen gaat het voedsel bij de spijsvertering?

4. Als je bovenstaande Vraag zou moeten vervangen door de samenwerkingsvorm

‘check in duo’s’ of ‘denken-delen-uitwisselen’ welke zou je dan kiezen en waarom? 5. Werk de Vraag om naar de samenwerkingsvorm die je bij vraag 4 hebt gekozen.

!

!



! !

tijdsaanduiding fragment 03.31 Vonden jullie het leuk om zo te doen met die organen..met de posters?

Laat de posters maar liggen, laat de posters maar liggen.

!

6. Met welk van de vijf sleutelbegrippen van samenwerkend leren heeft deze Vraag een relatie?

7. Wat kun je concluderen uit het feit dat de leraar zegt: “laat de posters maar liggen”?

Lees het document Contextinformatie bij de VR-video’s “de spijsverteringsorganen”.

8. Herschrijf de opdracht zodanig dat alle sleutelbegrippen van samenwerkend leren aan de orde komen.

Bij!het!concept!‘klassenmanagement’!

tijdsaanduiding fragment 00.07 Oké jongens, mag ik even jullie aandacht alsjeblieft? Evelien, doe jij je telefoon

weg? Ehm…goed. Wie kan mij nu vertellen hoe het spijsverteringsstelsel werkt?

1. Wat valt je op als je kijkt naar groepje 3 en 4 en hoe verhoudt dat zich tot de waarschuwing aan Evelien? (zie onderstaande afbeelding)

2. Wat doet deze waarschuwing met de rest van de leerlingen? 3. Is het duidelijk welke regels en sancties over het gebruik van mobiele telefoons deze

leraar hanteert? 4. Welke regels hanteer jij in de klas als het gaat over het gebruik van de mobiele

telefoon in de klas? 5. Hoe staan jouw leerlingen tegenover deze regels? 6. Welke regels hanteren je collega’s op jouw school?

!

!



! !

7. Leg in eigen woorden uit wat regels te maken hebben met de (werk)relatie tussen de leraar en de leerlingen.

8. Kijk naar groep 1 en groep 2. Wat vind je van de tafelopstelling bij de nabespreking van deze les?

9. Hoe zou jij de tafelopstelling maken bij de nabespreking?



10. Welke leerlingen doen mee met de les en welke niet? 11. Hoe zou de leraar ervoor kunnen zorgen dat de leraar de aandacht heeft van alle

leerlingen? 12. Beschrijf welk effect het “vangen” van de aandacht bij het begin van een instructie of

een vraag heeft op het leren van leerlingen.

tijdsaanduiding fragment 00.22 00.46

Hoe het werkt, ja, ehm, dat is wel een beetje lastig maar..ehm…we hebben allerlei dingen opgeschreven zoals de organen en de hulporganen. En de Latijnse woorden en stoffen. En dan hebben we hier allemaal pijltjes getekend en dat is dan de weg die ehm wordt afgelegd…eh… Ja eh…eh…dankjewel Azra. Ehm.. jongens…ehm…we gaan het even wat anders doen, ik zie dat sommige mensen afhaken. Iedereen, bedenk even voor jezelf: door welke organen gaat het voedsel bij de spijsvertering?

13. De leraar “kapt” Azra af en stelt een nieuwe vraag. Welke voor- of nadelen heeft deze keuze denk je?

14. Wat zou jij op dit moment gedaan hebben en waarom? 15. Wat denkt Azra? 16. Wat denken de andere leerlingen?

tijdsaanduiding fragment 00.54

Evelien komt steeds omhoog uit haar stoel.

17. Wat is het effect van het negeren van de leraar van dit gedrag op Evelien en op de andere leerlingen?

18. Wat zou jij doen bij dit gedrag?


Nina gaat zich opmaken.

19. Wat is het effect van het negeren van de leraar van dit gedrag op Nina en op de andere leerlingen?

!

!



! !

20. Wat zou jij op dit moment gedaan hebben en waarom? 21. Op welke manier zou de leraar de hele groep kunnen monitoren, in de gaten kunnen

houden?


EVELIEN Welke, eh...welke was het? MIA Organen… NINA Ja gewoon organen…

22. Evelien heeft de vraag niet helder. Hoe weet je als leraar dat leerlingen aan de slag

kunnen na een vraag of instructie?


Er wordt een propje overgegooid tussen leerlingen.

23. De leraar negeert het overgooien. Als jij hier zou moeten kiezen voor er wel wat over zeggen of het negeren, welke keuze zou je dan maken en waarom?

24. Als je hier als leraar zou ingrijpen met behulp van non-verbaal gedrag, hoe zou dat er dan uitzien?


Oké, goed jongens, ehm, wat ik zometeen…eh…Laurens, wil jij even dat propje… nou ja...we ruimen dat later wel op.

25. De leraar spreekt Laurens aan op het propje. Vind jij dit terecht? 26. Welk effect heeft het aanspreken van Laurens op Laurens zelf en op de overgooiers?

tijdsaanduiding fragment 01.27 Ik noem willekeurig een naam… zometeen en dan noem je één orgaan, ja?

En dan noem ik een andere naam en dan noemt die ook weer een orgaan. Ja? Is het duidelijk zo?

27. En, is het duidelijk? Zo ja/nee waaruit blijkt dat? 28. Hoe duidelijk en consequent is de leraar hier?

Bij!het!concept!‘leerklimaat’!

!

1. Bekijk de hele video. Zou jij je welkom voelen in deze les? Waarom wel/niet? 2. Wat vind je van de sfeer tussen de leerlingen onderling? 3. Welk gedrag uit video 1 van de leraar beïnvloedt deze sfeer volgens jou het meeste?

!

!



! !

4. Heb jij een beeld van het leerklimaat van jouw klas? Zo ja? Hoe weet je dat? 5. Zo nee, hoe zou je dat kunnen onderzoeken? 6. Bekijk de hele video. Wie is hier aan het werk: de leraar of de leerlingen? 7. Licht je antwoord bij vraag 6 toe. 8. Bekijk de hele video en kijk naar Nadeem. Wat vertelt zijn gedrag over zijn relatie

met de andere leerlingen? 9. Wat vertelt het gedrag van Nadeem over zijn relatie met de leraar? 10. Welke tips zou jij deze leraar meegeven als het gaat over Nadeem?

Bekijk onderstaand klassenoverzicht. Kies 3 leerlingen uit en:

11. Geef een typering van deze leerlingen. 12. Geef tips hoe een leraar om kan geen me dit “type” leerlingen. !

!

!

Tijdsaanduiding Fragment 02.47 Stel je komt straks op stage en je komt in aanraking met een zorgvrager en die

heeft problemen met zijn dikke darm. Ja? Wat voor klachten kun je dan verwachten bij zo’n zorgvrager?

!

13. Hoe zou je de vraag of opdracht zo kunnen formuleren dat de leerlingen meer betrokken worden in het leggen van een verband tussen de lesdoelen en hun toekomstig beroep? Formuleer deze vraag hieronder.

14. Bekijk je bij vraag 13 geformuleerde vraag. Wat is het effect van deze vraag mogelijk op de door de leerlingen ervaren autonomie en competentie?

tijdsaanduiding fragment 00.59 S...serieus, maar die kan ik toch niet onthouden?

!

15. De leraar gaat hier niet in op het antwoord van Laurens, waarom is dat denk je? 16. Welke kans laat hij hier liggen als het gaat om ervaren autonomie van Laurens? 17. Welke van de onderstaande uitspraken zijn waarschijnlijk volgens jou:

!

!



! !

a. Laurens denkt: “de volgende keer dat ik een antwoord niet weet, houd ik maar mijn mond”

b. Laurens denkt: “de volgende keer dat ik een antwoord niet weet, ga ik het toch weer zeggen”

c. Laurens denkt: “je mag hier dus blijkbaar niet zeggen wat je vindt als leerling”.

tijdsaanduiding fragment 01.35 Elif steekt haar vinger op.

18. Wat zegt dit mogelijk over haar positie in de klas? Kijk naar groepje 1 en 2.

19. Welke regel hanteert de leraar voor het verdelen van de beurt? 20. Is hij consequent in het naleven van die regel als die overschreden wordt? 21. Welk effect heeft dat op het leerklimaat?

tijdsaanduiding fragment 02.04 Elif

Eh...ja Miek, die is natuurlijk fout. !

22. Wat zegt deze reactie over de relatie tussen de leerlingen? !

!

!



! !

Video!2!de!lerarenkamer:!terugblik!leraar!!

Sommige vragen komen (deels) overeen met de vragen die als suggestie bij de vier concepten ‘vragen stellen’, ‘samenwerkend leren’, ‘klassenmanagement’ en ‘leerklimaat’ bij video 1 zijn beschreven.

Tijdsaanduiding Fragment 00.23 Ik had een hele duidelijke instructie gegeven, dus ze moesten allemaal

in groepjes samenwerken..ehm…hè… iedereen had zijn eigen rol, dus daarvoor ook iedereen verantwoordelijk. Geen kans op meelifters: ook belangrijk natuurlijk. En ze waren echt heel actief bezig. Met elkaar praten en overleggen. Ja, dat beklijft ook echt heel goed.

1. Welke overwegingen en keuzes in het samenwerkend leren vind je goed gekozen en waarom?

2. Welke sleutelbegrippen van samenwerkend leren worden hier zichtbaar? 3. Aan welk sleutelbegrip zou jij meer aandacht willen besteden in jouw lessen en hoe

ga je dat aanpakken? De opdracht van de leraar bij aanvang van de opdracht was: maak met behulp van A3-papier en stiften met de leerlingen in jouw groepje één poster waarop zichtbaar wordt welke weg het voedsel bij de spijsvertering aflegt. Teken het menselijk lichaam op de poster en teken de spijsverteringsorganen hierin. Schrijf bij elk orgaan de juiste naam. Maak visueel zichtbaar door welke spijsverteringsorganen het voedsel zich in welke volgorde beweegt.

Je hebt gezien dat de leraar bij de instructie ook zelf groepjes heeft samengesteld.

4. Herschrijf de instructie zodanig dat de instructie voldoet aan alle sleutelbegrippen van samenwerkend leren.

Tijdsaanduiding Fragment 00.52 Ja, en wat ik ook zo mooi vind is dat zo’n visuele

opdracht dat werkt voor sommigen werkt dat gewoon heel erg goed. Mieke bijvoorbeeld. Ja, die geniet daarvan. En daar geniet ik dan weer van. Ja.

5. De leraar zegt: “voor sommigen werkt dat gewoon heel erg goed”. Voor andere leerlingen dus blijkbaar niet. Hoe had de leraar ervoor kunnen zorgen dat hij met de posteropdracht tegemoet was gekomen aan alle leerlingen?

6. De leraar zegt: “Mieke bijvoorbeeld. Ja, die geniet daarvan. En daar geniet ik dan weer van.” Wanneer geniet jij van het lesgeven? Vul aan:

Ik geniet van het lesgeven als ik…

Ik geniet van het lesgeven omdat ik…

Ik geniet van het lesgeven als mijn leerlingen…

7. Welk persoonlijk dilemma van de leraar wordt zichtbaar bij deze terugblik? 8. Welke tip zou jij deze leraar willen geven om dit dilemma verder te onderzoeken?

!

!

!



! !

tijdsaanduiding fragment 01.27 Oh, en ik maakte me toch een blunder op het eind.

Ik...ik...Vraag…hè…kunnen jullie mij vertellen hoe het spijsverteringsstelsel werkt? Nou, geen reacties. Dus ik kijk om me heen en ik zie Azra voor me zitten. Dus ik denk: nou, die weet het wel. Dus ik: Azra kun jij het vertellen? Die begint me toch een verhaal af te steken joh daar kwam geen eínde aan! Nou en ik wil haar niet onderbreken want ik zie aan haar dat ze zenuwachtig is. Ja, ze wil het natuurlijk ook goed doen.

!

Uit bovenstaand fragment wordt duidelijk waarom de leraar Azra de beurt geeft.

1. Wat vind jij van deze keuze? 2. Hoe zorg jij er zelf voor dat je de beurten verspreid in de klas? 3. Welke aanname zit hieronder? Dus: wat hoop je hiermee te bereiken?

Bekijk de reflectiecirkel van Korthagen hieronder.

!

!

Bron:!leraar24.nl!

4. Welke stappen neemt de leraar in onderstaand fragment?

!02.02 Ja, en toen dacht ik: nou, ik stel nog een hogere orde

Vraag…hè…zodat ze ook een beetje weten waar…waar… waar ze het voor doen. Ja, dat was achteraf misschien…eh…toch een stap teveel.

!

5. Welke vragen had je aan de leraar willen stellen als jullie nog tijd hadden gehad en zijn volgende les niet was begonnen?

6. Waarvoor zou je deze leraar een compliment willen geven? 7. Waarom juist daarvoor? 8. In hoeverre heeft de leraar een realistisch beeld van de les?

!

!

!

!

!

!

!

!



! !

Video!3!de!kantine:!terugblik!leerlingen!

!

1. Met welke leerling uit de video zou jij als jij de leraar was en dit fragment bekeken zou hebben graag eens een individueel gesprek hebben?

2. Waarover zou je het dan willen hebben en waarom? 3. Wat zegt dat over jou als persoon? 4. Wat zegt dat over jou als leraar?

02.02 Ja, en toen dacht ik: nou, ik stel nog een hogere orde Vraag…hè…zodat ze ook een beetje weten waar…waar… waar ze het voor doen. Ja, dat was achteraf misschien…eh…toch een stap teveel.

Stel je voor dat jij de leraar bent die net de les over de spijsverteringsorganen hebt gegeven.

5. Welke nieuwe inzichten krijg je dan door de terugblik op de les door deze leerlingen? 6. Welke aannames zou je verwerpen door de terugblik op de les door deze leerlingen

als jij deze leraar was? 7. Waar zou je trots op zijn door de terugblik op de les door deze leerlingen?

Wat zouden de voornemens van deze leraar kunnen zijn voor de volgende les? En hoe zouden hiermee de persoonlijke leerdoelen van deze leraar eruit kunnen zien?

8. Schrijf de voornemens uit en betrek in deze voornemens in elk geval Laurens, Azra en Elif.

9. Schrijf de persoonlijke leerdoelen van de leraar uit en zorg dat ze specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden zijn.

! !

!

!



! !

Bronnen!

!

Hogeschool van Amsterdam. (2012). 2e graads generiek curriculum. Opgevraagd op 30 januari 2018 via https://samenwerken.mijnhva.nl/foo/tweedegraads/generiek/Paginas/Aanleiding.aspx

Korthagen, F., Melief, K., & Tigchelaar, A. (2002). De didactiek van praktijkrelevant opleiden (EPS-reeks, nr. 12), Utrecht: EPS. Opgevraagd van https://korthagen.nl/wp-content/uploads/2018/08/De-didactiek-van-praktijkrelevant-opleiden.pdf

Wilschut, A., van Veldhuizen, B., Amagir, A., & van den Berg, G. (2015). Vlieguren maken: transfer tussen opleiding en stagepraktijk in de tweedegraads lerarenopleidingen. Tijdschrift voor Lerarenopleiders, 36(2), 75- 88.

!

!

! !!!!!!!Lesplanformulier!college!versie!A! !! !


! !

2.! Lesplanformulier!college!versie!A!!!Lesplanformulier!activerend!leren!bij!VR>video’s!bij!Beroepsopdracht!3!

1. de!spijsverteringsorganen:!klassensituatie!2. de!lerarenkamer:!terugblik!leraar!3. de!kantine:!terugblik!leerlingen!!

!!

!!Tijd!totaal:!150!minuten!!!Materiaal/hulpmiddelen!

• Handreiking voor de opleider • (technische) aanwijzingen bij de VR-

video’s • achtergrondartikel bij de

opleidingsdidactiek met VESIt-model • Voor elke student een VR-bril, een

mobiele telefoon, oortjes/headset en een laptop

• beamer • Cognitieve vormgever bij de concepten

vragen stellen, samenwerkend leren, klassenmanagement en leerklimaat

!Doelen!Je kunt door jouw ervaringen of die van de leraar op de VR-video met andere studenten te bespreken en vergelijken:!

• verklaren hoe (jouw) beelden en

Om!te!delen!op!mijnhva.nl!of!om!uit!te!delen!• Opdrachten activerend leren bij VR-video’s bij

BO3 • Letterlijke transcripten VR-video’s • Contextinformatie bij VR-video

!! (video 1 de spijsverteringsorganen: klassensituatie)! (video 2 de lerarenkamer: terugblik leraar)! (video 3 de kantine: terugblik leerlingen)!!!!

!

!



! !

veronderstellingen over leerlingen of over wat werkt in een bepaalde les van invloed zijn op de keuzes die (een/jij als) leraar maakt


• beschrijven welke van jouw beelden en veronderstellingen t.a.v. activerend leren stand houden en welke zijn veranderd.

• voorbeelden noemen van elementen van activerend leren die jij of de leraar in de VR-video al toepast en deze koppelen aan (delen van) passende theorie


• (delen van) passende theorie benoemen die deze voornemens kan ondersteunen

!Beginsituatie!studenten!De voltijd- of deeltijdstudenten hebben BO1 en BO2 afgerond of hiervoor een vrijstelling behaald. Hiermee hebben ze kennis over het onderwijsveld, kenmerken van een vakles, leraren en leerlingen. Ook weten ze hoe ze een les vorm moeten geven en hebben ze zich verdiept in de basis van het pedagogisch handelen, zoals groepsdynamica en basisbehoeften van leerlingen. De studenten hebben, afhankelijk van de opleidingsvariant, in verschillende mate ervaring in de beroepspraktijk. !5!min! Welkom,!opnemen!presentie!

!!

10!min! Landingsoefening!!Bedoeld om de studenten “te laten landen” in de les. Kies je eigen landingsoefening, afhankelijk van de doelgroep of je eigen voorkeuren. Kijk voor inspiratie bijvoorbeeld op www.werkvormen.info !!Je kunt er ook voor kiezen om de studenten op een moment in het college 10 minuten pauze te geven en dit onderdeel over te slaan. !

5!min!! Programma!en!lesdoelen!Laat het programma op hoofdlijnen zien en toon de lesdoelen voor dit college. !

5!min!!!!!!!!!

Introductie!op!het!thema!activerend!leren!!Introduceer het thema “activerend leren”. Kies een manier die aansluit bij de voorkennis van de studenten. Gebruik bij voorkeur een advance organizer (tekst, figuur of combinatie), waarbij duidelijk wordt hoe het thema zich verhoudt tot eerder behandelde leerstof en nog te behandelen leerstof en toetsing binnen BO3. Geef aan dat jullie vandaag met elkaar bekijken hoe de leraar kan bijdragen aan het activerend leren van leerlingen. Geef aan dat jullie dat vandaag gaan doen met

!

!



! !

!!!!!!!!!!

behulp van 3 korte VR-video’s. Hoe zet de leraar op de video zijn leerlingen aan tot activerend leren? Hoe zorgt hij ervoor dat leerlingen actief zijn? Hoe actief zijn de leerlingen in zijn les? Hoe zorgt hij ervoor dat alle leerlingen betrokken zijn en hoe is dat te zien? Hoe vaak, op welke momenten en op welke manier stelt de leraar vragen aan de leerlingen? Laten hij de leerlingen samenwerken en hoe? Geef aan dat jullie in dit college aan de hand van het bekijken en analyseren van de video’s én aan de hand van eigen ervaringen van de studenten gaan onderzoeken hoe je als leraar je leerlingen kunt activeren. En dat de studenten aan het eind van de les concrete ideeën hebben hoe zij op basis van theoretische inzichten op korte termijn hiermee in de klas aan de slag kunnen gaan. Geef aan dat de opdrachten in de opdrachtbladen in deze les niet summatief beoordeeld worden, maar dat er een formatieve feedback wordt gegeven door mede-studenten en door de opleider in de klassikale nabesprekingen. Maak duidelijk dat het onderdeel vragen stellen onderdeel is van de summatieve beoordeling binnen BO3. !

(totaal!75!min)!!!!!!!!!!10!min!!!!!!!10!min!!!!!!10!min!!!!!!30!min!!15!min!!!!!!!!!

Ervaringen!bekijken:!VRJvideo!1!Geef aan dat jullie op basis van het bekijken van 3 korte VR-video’s het stellen van vragen verder gaan onderzoeken. Dat de studenten op basis van de video’s gaan onderzoeken wat het effect is van het stellen van vragen op het activerend leren van leerlingen. En dat ze gaan onderzoeken wanneer het stellen van vragen effectief is. Vraag naar ervaringen met het bekijken van VR-video en geef instructie op het klaarzetten van de materialen (zie hiervoor ook het document Handreiking voor de opleider bij dit college). !Geef contextinformatie bij de VR-video’s en/of deel het document Contextinformatie bij VR-video’s bij “les over de spijsverteringsorganen” uit. Deel het document opdrachten activerend leren bij VR-video’s bij BO3” uit. Geef aan dat video 1 start tijdens de terugkijkfase van de les. Benadruk dat de student als kijker een neutrale positie inneemt aan de zijkant van de klas. Benadruk dat je kunt rondkijken in de klas. De studenten maken opdracht 1 en 2. Ondersteun waar nodig in de techniek. Zorg dat de studenten de juiste weergavemodus (met VR-symbool) selecteren in You Tube. Bespreek opdracht 1 en 2 klassikaal na. Streef ernaar om voorbeeldmatig te zijn als het gaat om het stellen van vragen en in basisstructuren van samenwerkend leren. Expliciteer en legitimeer dat gedrag (kijken vragen maken, bespreken in tweetallen en daarna klassikaal bespreken is bijvoorbeeld een vorm van denken-delen-uitwisselen). De studenten maken opdracht 3 en 4. Ondersteun waar nodig in de techniek. Bespreek opdracht 3 en 4 klassikaal na. Probeer samen te vatten door noties over activerend leren (effectiviteit van het stellen van vragen en samenwerkend leren) die uit het bespreken van de opdrachten zijn ontstaan, klassikaal te noteren (op flap/bord/online tool). Betrek zoveel mogelijk de studenten in het formuleren van die noties. Onderzoek aannames die onder de keuzes van keuzen van studenten liggen en die zichtbaar worden in de antwoorden op de vragen. Vraag ook naar eigen ervaringen van studenten in hun stagepraktijk en verbind die aan de bevindingen na het kijken van de video. Je werkt hier dus vanuit de ervaring (de video) naar de theorie -> decontextualiseren. Orden deze theoretische noties bijv. als volgt. Geef eventueel ook aan wanneer vragen stellen of samenwerkend leren niet effectief is en noteer voorbeelden uit de video. Vraag studenten of ze deze principes al toepassen in de praktijk. Vragen stellen Samenwerkend leren

!

!



! !

Ga eventueel verder met structureren door nog een onderverdeling aan te brengen, waarbij de in groen geschreven tekst mogelijke noties zijn. Het is hier ook mogelijk om te kiezen voor een vorm waarbij je deze noties al op voorhand geeft (op bord/online tool/anders) waarbij je de studenten laat benoemen welk gedrag / welk fragment uit de video hiermee overeenkomt. Je werkt dan dus vanuit de theorie naar de ervaring (de video) -> contextualiseren. Bij samenwerkend leren kan dat zijn (p. 94 Effectief Leren), waarbij de rood gemarkeerde tekst niet is te herleiden uit video 1. Bij elkaar zitten

Samenwerkend leren

• Leerlingen hebben elkaar nodig; positieve wederzijdse afhankelijkheid

• Iedereen is medeverantwoordelijk • Groepjes samengesteld door leraar • Gedeeld leiderschap • Instructie op taak, werkwijze, samenwerking en individuele

bijdrage • Sociale vaardigheden worden onderwezen • Leraar observeert en intervenieert • Groepsprocessen krijgen regelmatig en systematisch

aandacht Of als volgt (Effectief Leren H4; Handboek voor Leraren H3, paragraaf 6), waarbij de sleutelbegrippen die rood gemarkeerd zijn niet zijn te herleiden uit video 1. Structureren is ten slotte ook mogelijk door samenwerkingsstructuren te herleiden uit de video en de opdrachten hierbij (decontextualiseren) of te bekijken welke structuren op welke momenten zichtbaar zijn of ingezet zouden kunnen worden (contextualiseren). Sleutelbegrip Uitleg Positieve wederzijdse afhankelijkheid Individuele aanspreekbaarheid (toeval deels wel, iedereen kan de beurt krijgen bij de vraag “wie van jullie…spijsverteringsstelsel werkt?”/kan een orgaan opnoemen? )

Directe interactie Evaluatie en bijstelling van groepsprocessen

Bij vragen stellen kan dat zijn:

Wat vraag ik? • Er zijn verschillende leerniveaus van vragen stellen (onthouden, begrijpen, integreren, toepassen)

• Het niveau van de vraag hangt samen met de lesdoelen

Hoe vraag ik het? • beurten geven voorkomt dat vingeropstekers antwoord geven

• zorg voor individuele aanspreekbaarheid • zorg voor veiligheid • zorg voor wachttijd

Hoe verdeel ik de beurten?

• verspreid beurten als dobbelsteenprincipe • lopen door het lokaal van vanuit verschillende

!

!



! !

plekken vragen stellen helpt Hoe reageer ik op antwoorden?

• Geef leerlingen wachttijd • Speel antwoorden door: “goed” of “fout” stopt het

leren • Waardeer antwoorden maar wees specifiek • Denk hardop mee als leraar • Loop door het lokaal

!

! !(totaal!20!min)!!!!!!!10!!10!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Ervaringen!bekijken:!video!2!Geef aan dat de studenten nu video 2 gaan bekijken (de lerarenkamer: terugblik leraar). Geef aan dat video 2 zich afspeelt in de lerarenkamer, na de les. Benadruk dat de student als kijker aan dezelfde tafel als de leraar zit. De leraar praat dus tegen de kijker, in dit geval tegen de student. De student is bij het bekijken van deze video een collega van de leraar die ook pauze heeft. Benadruk dat je kunt rondkijken in de lerarenkamer. De studenten maken opdracht 5 en 6. Ondersteun waar nodig in de techniek. !Bespreek opdracht 5 en 6 klassikaal na. Probeer samen te vatten door aanvullende noties over activerend leren (effectiviteit van het stellen van vragen en samenwerkend leren) die uit het bespreken van de opdrachten zijn ontstaan, klassikaal te noteren op het overzicht dat al is ontstaan bij de bespreking van opdrachten 1 t/m 4. Betrek zoveel mogelijk de studenten in het formuleren van die noties. Onderzoek onderliggende aannames die onder de keuzes van studenten liggen en die zichtbaar worden in de antwoorden op de vragen. Vraag ook naar eigen ervaringen van studenten in hun stagepraktijk en verbind die aan de bevindingen na het kijken van de video. Mogelijke aanvullingen bij de reeds opgeschreven noties of mogelijke versterkingen het overzicht van samenwerkend leren: Sleutelbegrip wederzijdse positieve afhankelijkheid wordt zichtbaar: iedere leerling had een rol bij het maken van de poster. Sleutelbegrip directe interactie wordt ook zichtbaar. De groepjes zijn samengesteld door de leraar. De kijker weet alleen niet in welke mate dit homogene of heterogene groepjes zijn en op basis van welke criteria. In het overzicht van vragen stellen Aan wie geef ik de beurt? Liefst niet (steeds) aan de leerling waarvan ik denk dat hij of zij het wel weet/die vlakbij me zitten. Het beantwoorden van vragen kan emotionele spanningen bij leerlingen oproepen, zeker als er geen wachttijd wordt gegeven. !

!!!!!!!10!!!10!

Ervaringen!bekijken:!video!3!Geef aan dat de studenten nu video 3 gaan bekijken (de kantine: terugblik leerlingen). Geef aan dat video 3 zich afspeelt in de lerarenkamer, na de les. Benadruk dat de student als kijker aan dezelfde tafel zit als de leerlingen. De kijker is zelf een leerling die zojuist de les over de spijsverteringsorganen heeft gevolgd. Benadruk dat je kunt rondkijken in de kantine. De studenten maken opdracht 7 en 8 . Ondersteun waar nodig in de techniek. ! Bespreek opdracht 7 en 8 klassikaal na. Probeer samen te vatten door aanvullende noties over activerend leren (effectiviteit van het stellen van vragen en samenwerkend leren) die uit het bespreken van de opdrachten zijn ontstaan, klassikaal te noteren op het overzicht dat al is ontstaan bij de bespreking van opdrachten 1 t/m 4. Betrek zoveel mogelijk de studenten in het formuleren van die noties. Onderzoek onderliggende aannames die onder de keuzes van studenten liggen

!

!



! !

en die zichtbaar worden in de antwoorden op de vragen. Vraag ook naar eigen ervaringen van studenten in hun stagepraktijk en verbind die aan de bevindingen na het kijken van de video. In het overzicht van vragen stellen Het beantwoorden van vragen kan emotionele spanningen bij leerlingen oproepen, zeker als er geen wachttijd wordt gegeven. Algemeen Wees je ervan bewust dat je als leraar bepaalde aannames doet over je leerlingen, over wat werkt in de klas en wat niet, etc. Probeer deze aannames zo nu en dan eens te bevestigen of ontkrachten door met een leerling of collega in gesprek te gaan. (Azra is zenuwachtig versus Azra ervaart een hoge druk vanuit thuis om hard te studeren / Azra zit vooraan omdat ze graag wil leren (en daardoor vaak het juiste antwoord geeft, waardoor ik haar de beurt gaf) versus Azra zit vooraan omdat ze aan één oor slecht hoort). Noem hier ook een aanname van een student die je hebt onthouden. Loop die aanname klassikaal eens door als voorbeeld. !

10!min! Terugkijken,!vooruitkijken!en!huiswerk!!Kijk terug op de les op product en/of op proces. In welke mate zijn de lesdoelen behaald? In welke mate hebben bepaalde beelden of veronderstellingen van studenten over activerend leren standgehouden? Bespreek de persoonlijke leerdoelen van de studenten door één of twee voorbeelden klassikaal te bespreken. Bespreek als opleider welke oefenmogelijkheden voor welke deelvaardigheden er in de komende colleges gewenst en mogelijk zijn. Is het duidelijk hoe de student aan de slag wil en wat hij daarvoor nog nodig heeft of hem tegenhoudt? Draag hier als opleider zorg voor een veilige leeromgeving waarin er oog is voor belemmerende (persoonlijke) factoren bij studenten om kennis en vaardigheden in de praktijk in te zetten. Geef eventueel als huiswerk op om de leerdoelen verder uit te werken / een reflectie te schrijven van hoe de voornemens in de praktijk hebben uitgewerkt / betreffende hoofdstukken uit Effectief Leren (hoofdstuk 3 en 4) of Handboek voor Leraren (hoofdstuk 3, paragraaf 3.5 en 3.6) te bestuderen. Hoe was het om samen naar de VR-video’s te kijken en deze te analyseren? In welke mate ervoeren de studenten de opdrachten als motiverend? Wat werkte goed voor de studenten en wat niet? Geef aan hoe de andere leervragen van studenten een plek krijgen in je onderwijs binnen BO3. !!

!

!

!

!

! !!!!!!!Opdrachten!bij!college!versie!A! !! !


! !

3.! Opdrachten!bij!college!versie!A!!!Opdrachten-activerend-leren-bij-VR3video’s-bij-BO3--

Voordat je de VR-video’s gaat bekijken heb je contextinformatie nodig over de klassensituatie. Video 1 ‘de spijsverteringsorganen: klassensituatie’ bevat slechts een deel van de les en start bij de terugkijkfase. Je neemt als kijker een neutrale positie in aan de zijkant van het klaslokaal. Je kunt rondkijken met je Oculus Go.

Bij elke opdracht staat vermeld of je zelfstandig of met anderen werkt. Ook staat de tijd per opdracht weergegeven. Je bewaakt zelf of samen de tijd. De opleider is beschikbaar voor technische vragen of als je inhoudelijk vast loopt. De opdrachten worden klassikaal nabesproken, waarbij het mogelijk is dat niet alle vragen worden behandeld. Markeer dus de vragen die je (ook na de nabespreking met anderen) lastig vond en waar je nog vragen over hebt. Bij de vragen staan vaak tijdsaanduidingen: hiermee weet je naar welk fragment je moet kijken.

Hieronder zie je een overzicht van de klas met de namen van de leerlingen. De groepjes zijn genummerd van 1 t/m 4 om het bespreken van de video makkelijker te maken.

!

!

!

Opdracht 1 (individueel, 5 min)

Bekijk video 1 “de spijsverteringsorganen: klassensituatie” met je Oculus Go.

1. Wat valt je in het algemeen op?

2. Welk gedrag van de leraar vind je goed en waarom?

3. Welk gedrag van de leraar vind je minder goed en waarom?

!

!



! !

Opdracht 2 (in tweetallen, 5 min)

Bespreek je bevindingen met een andere student. Noteer vragen die hierbij ontstaan.


Bekijk video 1 nog een keer zonder VR-bril. Dat kan op je telefoon of op je laptop. Gebruik in beide gevallen je oortjes/headset. Beantwoord onderstaande vragen bij de fragmenten. Je kunt de video op pauze zetten of terugspoelen. Noteer je antwoorden.



Zet de video op pauze.

De leraar sluit de posteropdracht af en gaat door met een volgend onderdeel van de les. Kijk naar groepje 1 en 2.

4. Wat zou jij veranderen in de tafelopstelling op dit wisselmoment?

5. Wat vind je van de tafelopstelling zoals die is gebruikt voor de opdracht met de poster?

De leraar vraagt “Wie kan mij nu vertellen hoe het spijsverteringsstelsel werkt?”

6. Welke vraag zou jij gesteld hebben?

7. Op welke manier zou jij de vraag gesteld hebben?

Kijk weer verder.

tijdsaanduiding fragment 00.35 Hoe het werkt, ja, ehm, dat is wel een beetje lastig maar..ehm…we hebben

allerlei dingen opgeschreven zoals de organen en de hulporganen. En de Latijnse woorden en stoffen. En dan hebben we hier allemaal pijltjes getekend en dat is dan de weg die ehm wordt afgelegd…eh…

8. Hoe actief en betrokken zijn de andere leerlingen tijdens de uitleg van Azra? Hoe zou je de leerlingen actiever kunnen betrekken?

!

!



! !

Beschouw het hele fragment vanaf het moment dat de leraar de vraag stelt (00.25) t/m het moment dat hij Azra onderbreekt en een nieuwe vraag stelt (00.56). Zet de video op pauze.

9. Wat denk je dat de leraar met deze vraag wilde bereiken?

10. Welk effect heeft de vraag op Azra?


11. Wat had de leraar ook kunnen doen i.p.v. antwoord van Azra onderbreken en welk effect zou dit gehad kunnen hebben?

Vergelijk de nieuwe vraag: “Iedereen, bedenk even voor jezelf: door welke organen gaat het voedsel bij de spijsvertering?” met de eerste vraag “Wie kan mij nu vertellen hoe het spijsverteringsstelsel werkt?”

12. Welke vraag vind je beter en waarom?

Kijk weer verder.

tijdsaanduiding fragment 01.37 Ik noem willekeurig een naam… zometeen en dan noem je één orgaan, ja? En

dan noem ik een andere naam en dan noemt die ook weer een orgaan. Ja? Is het duidelijk zo?

Sommige leerlingen steken hun vinger op. Andere leerlingen roepen hun antwoord door de klas (Evelien, Laurens en Mieke). Zet de video op pauze.

13. Wat denken de leerlingen die hun vinger opsteken? Wat denken Evelien, Laurens en Mieke?

Kijk weer verder.



!

!



! !

14. Hoe zou jij op het antwoord van Evelien hebben gereageerd en waarom? 15. Hoe verklaar je de reactie van de leraar?

! Kijk weer verder. De leraar geef achtereenvolgens de beurt aan 1 Mia, 2 Elif, 3 Anna, 4 Roos, 5 Nina. Zet de video op pauze.


Kijk weer verder.

!

Tijdsaanduiding Fragment 02.57 Nu een iets moeilijkere vraag. Stel je komt straks op stage en je komt in

aanraking met een zorgvrager en die heeft problemen met zijn dikke darm. Ja? Wat voor klachten kun je dan verwachten bij zo’n zorgvrager?

!

!


17. Wie activeert de leraar met de manier waarop hij de vraag stelt? Hoe zou hij alle leerlingen kunnen betrekken in het leerproces? Herformuleer de vraag.

!


Bespreek je bevindingen met een andere student. Maak keuzes in wat je wilt nabespreken. Kies iemand anders dan de persoon met wie je opdracht 1 hebt besproken. Noteer vragen die bij de nabespreking ontstaan.

!

!



! !

Kijk nu naar je eigen (stage) praktijk.

18. Herken je bepaalde keuzes of dilemma’s uit de video die je zelf ook ervaart in het activerend leren? Welke? Wat houdt je op dit moment het meeste bezig hierin en waarom? Waar ben je nu nieuwsgierig naar geworden en wat zijn eventuele leervragen?

Wat me bezig houdt als het gaat om activerend leren in mijn klas is:

!

!


Bekijk video 2 “de lerarenkamer: terugblik leraar” met de Oculus Go. Je zit als kijker aan dezelfde tafel als de leraar en bent een collega die ook pauze heeft. De leraar praat tegen jou. Je kunt rondkijken met je VR-bril.


20. Welke vragen had je aan de leraar willen stellen als jullie nog tijd hadden gehad en zijn volgende les niet was begonnen?

Tijdsaanduiding Fragment 00.30 Nou het was wel een hele leuke les.

21. Welke elementen maken de les ‘leuk’ volgens de leraar? En wat zegt dat over zijn beroepsmotivatie?

22. Welke van deze elementen zijn voor jou als leraar op dit moment van belang? Waarom?

23. Welke andere criteria kun je bedenken op basis waarvan je een mening zou kunnen geven over de les/de les zou kunnen evalueren?

Tijdsaanduiding Fragment 00.43 Ik had een hele duidelijke instructie gegeven, dus ze moesten allemaal

!

!



! !

in groepjes samenwerken..ehm…hè… iedereen had zijn eigen rol, dus daarvoor ook iedereen verantwoordelijk. Geen kans op meelifters: ook belangrijk natuurlijk. En ze waren echt heel actief bezig. Met elkaar praten en overleggen. Ja, dat beklijft ook echt heel goed.

24. Welke overwegingen en keuzes in het samenwerkend leren vind je goed gekozen en waarom?

25. Welke sleutelbegrippen van samenwerkend leren worden hier zichtbaar?

!

!


26. Bespreek je bevindingen met een andere student. Noteer vragen die hierbij ontstaan. Noteer eventuele aanvullende leervragen.

Wat me bezig houdt als het gaat om activerend leren in mijn klas is:

!

!


Bekijk video 3 “de kantine: terugblik leerlingen” met de Oculus Go. Je zit als kijker aan dezelfde tafel als de leerlingen en je bent zelf ook een leerling die net in de les over de spijsverteringsorganen aanwezig was. Je kunt rondkijken met je VR-bril.

Stel je voor dat jij de leraar bent die net de les over de spijsverteringsorganen hebt gegeven.

27. Welke nieuwe inzichten krijg je dan door de terugblik op de les door deze leerlingen?

28. Welke aannames zou je verwerpen door de terugblik op de les door deze leerlingen als jij deze leraar was?

29. Waar zou je trots op zijn door de terugblik op de les door deze leerlingen?

Wat zouden de voornemens van deze leraar kunnen zijn voor de volgende les? En hoe zouden hiermee de persoonlijke leerdoelen van deze leraar eruit kunnen zien?

30. Schrijf de voornemens uit en betrek in deze voornemens in elk geval Laurens, Azra en Elif.

31. Schrijf de persoonlijke leerdoelen van de leraar uit en zorg dat ze specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden zijn.

!

!



! !


32. Bespreek je bevindingen met een andere student. Noteer vragen die hierbij ontstaan. Noteer eventuele aanvullende leervragen.

Wat me bezig houdt als het gaat om activerend leren in mijn klas is: !

!

33. Welke van jouw beelden en veronderstellingen t.a.v. activerend leren hebben stand gehouden en welke zijn veranderd?

!

!

! !!!!!!!Lesplanformulier!college!versie!B! !! !


! !

4.! Lesplanformulier!college!versie!B!!!Lesplanformulier!activerend!leren!bij!VR>video!1!‘de!spijsverteringsorganen:!klassensituatie’!bij!!Beroepsopdracht!3!

!!

!!!Tijd!totaal:!150!minuten!!!Materiaal/hulpmiddelen!

• Handreiking voor de opleider • (technische) aanwijzingen bij de VR-video’s • achtergrondartikel bij de opleidingsdidactiek

met VESIt-model • Voor elke student een VR-bril, een mobiele

telefoon, oortjes/headset en een laptop • beamer !• Cognitieve vormgevers bij de concepten

vragen stellen, samenwerkend leren, klassenmanagement en leerklimaat

!Doelen!Je kunt door jouw ervaringen of die van de leraar op de VR-video met andere studenten te bespreken en vergelijken:!

• verklaren hoe (jouw) beelden en veronderstellingen over leerlingen of over wat werkt in een bepaalde les van invloed zijn op de keuzes die (een/jij als) leraar maakt

Om!te!delen!op!mijnhva.nl!of!om!uit!te!delen!• Opdrachten activerend leren • Letterlijke transcripten VR-video • Contextinformatie bij VR-video

!!! (video 1 de spijsverteringsorganen: klassensituatie)! (video 2 de lerarenkamer: terugblik leraar)!(video 3 de kantine: terugblik leerlingen)!!!!

!

!



! !


• beschrijven welke van jouw beelden en veronderstellingen t.a.v. activerend leren stand houden en welke zijn veranderd.

• voorbeelden noemen van elementen van activerend leren die jij of de leraar in de VR-video al toepast en deze koppelen aan (delen van) passende theorie


• (delen van) passende theorie benoemen die deze voornemens kan ondersteunen

!Beginsituatie!studenten!De voltijd- of deeltijdstudenten hebben BO1 en BO2 afgerond of hiervoor een vrijstelling behaald. Hiermee hebben ze kennis over het onderwijsveld, kenmerken van een vakles, leraren en leerlingen. Ook weten ze hoe ze een les vorm moeten geven en hebben ze zich verdiept in de basis van het pedagogisch handelen, zoals groepsdynamica en basisbehoeften van leerlingen. De studenten hebben, afhankelijk van de opleidingsvariant, in verschillende mate ervaring in de beroepspraktijk. !5!min! Welkom,!opnemen!presentie!

!!

10!min! Landingsoefening!!Bedoeld om de studenten “te laten landen” in de les. Kies je eigen landingsoefening, afhankelijk van de doelgroep of je eigen voorkeuren. Kijk voor inspiratie bijvoorbeeld op www.werkvormen.info !!Je kunt er ook voor kiezen om de studenten op een moment in het college 10 minuten pauze te geven en dit onderdeel over te slaan. !

5!min!! Programma!en!lesdoelen!Laat het programma op hoofdlijnen zien en toon de lesdoelen voor dit college. !

5!min!!!!!!!!!!!!

Introductie!op!het!thema!activerend!leren!!Introduceer het thema “activerend leren”. Kies een manier die aansluit bij de voorkennis van de studenten. Gebruik bij voorkeur een advance organizer (tekst, figuur of combinatie), waarbij duidelijk wordt hoe het thema zich verhoudt tot eerder behandelde leerstof en nog te behandelen leerstof en toetsing binnen BO3. Geef aan dat jullie vandaag met elkaar bekijken hoe de kan bijdragen aan het activerend leren van leerlingen. Geef aan dat je benieuwd bent naar hoe de studenten hun leerlingen aanzetten tot activerend leren. Hoe zorgen zij ervoor dat leerlingen actief zijn? Hoe actief zijn de leerlingen in hun les? Hoe zorgen ze ervoor dat alle leerlingen betrokken zijn en hoe zien ze dat? Hoe vaak, op welke momenten en op welke manier stellen de studenten vragen aan de leerlingen? Laten de studenten leerlingen

!

!



! !

!!!!!!!

samenwerken en hoe? Geef aan dat jullie in dit college aan de hand van ervaringen van studenten én aan de hand van ervaringen van anderen gaan onderzoeken hoe je als je leerlingen kunt activeren. En dat de studenten aan het eind van de les concrete ideeën hebben hoe zij op basis van theoretische inzichten op korte termijn hiermee in de klas aan de slag kunnen gaan. Geef aan dat er voor het bespreken van de ervaring van anderen gebruik zal worden gemaakt van een korte VR-video. Geef aan dat de opdrachten in de opdrachtbladen in deze les niet summatief beoordeeld worden, maar dat er een formatieve feedback wordt gegeven door mede-studenten en door de opleider in de klassikale nabesprekingen. Maak duidelijk dat het onderdeel vragen stellen onderdeel is van de summatieve beoordeling binnen BO3. !

20!min!!

Ophalen!van!ervaringen!Vertel de studenten dat je graag wil weten wat hun recente ervaringen zijn met het activerend leren van leerlingen, zodat jullie daar samen structuur in kunnen aanbrengen en kunnen bepalen wat de student nodig heeft om zich verder te bekwamen in het activerend leren. Deel bijv. de opdracht opdrachten activerend leren uit en laat ze opdracht 1, 2 en 3 maken. !

10!min! Structureren!Laat de hele klas delen in elkaars ervaringen en concerns en zorg dat je deze ervaringen zodanig structureert, dat je er focus in kan aanbrengen. Je kunt ervoor kiezen om samen met de studenten te structureren. Ook kun je (op voorhand, of als je merkt dat je met de studenten niet tot een goede structuur komt) gebruik maken van de indeling:

Ik wil graag meer leren over/ ik ben benieuwd naar:

Naam student

Hoe ik leerlingen kan activeren door het stellen van vragen

Hoe ik leerlingen kan activeren door de manier waarop ik ze laat samenwerken

Anders: Anders:

Dat kan op het bord, waarbij je de namen van studenten achter de categorieën noteert. Je kunt ook gebruik maken van een online tool als padlet.com, waarbij de studenten direct hun naam en leervraag online kunnen zetten. Je kunt de leervragen altijd weer terug halen, aanvullen of bijstellen. De tool heeft de mogelijkheid tot het maken van een QR-code. !

!

!



! !

!!

5!min!!!!!!

Inzoomen!Bepaal als opleider welke concerns / leerbehoeften verdere aandacht krijgen in dit college. Geef de andere leervragen ook aandacht door te benoemen dat je er in een volgend college op terug komt bijvoorbeeld. !

Kiezen!!Op dit punt aangekomen maak je als opleider op basis van het vorige onderdeel een keuze. Heb je gekozen om verder in te zoomen op de Instructiestrategie van het vragen stellen, ga dan verder bij I. Heb je gekozen voor de Instructiestrategie van samenwerkend leren, ga dan verder bij II. De uitwerking bij I dient als voorbeeld. Belangrijk is dat je de ervaringen van studenten leidend laat zijn voor de theoretische noties die je aan het eind toevoegt. Onderdeel II is niet uitgewerkt, maar kan dezelfde indeling volgen als bij onderdeel I. De opdrachtenbladen dien je dan nog zelf te maken. Ook hier kun je de opdrachten bij I als voorbeeld nemen. Inspiratie voor te stellen vragen vind je in het document Handreiking voor de opleider.!!(totaal!80!min)!!!!!!!!!!!!!!!!15!min!!!!

I!Toevoegen!ervaring!van!anderen!met!vragen!stellen:!bekijken!VRJvideo!1!Geef aan dat jullie op basis van het bekijken van 3 korte VR-video’s het stellen van vragen verder gaan onderzoeken. En dat jullie vandaag starten met het bekijken van video 1. Dat de studenten op basis van de video gaan onderzoeken wat het effect is van het stellen van vragen op het activerend leren van leerlingen. En dat ze gaan onderzoeken wanneer het stellen van vragen effectief is. Vraag naar ervaringen met het bekijken van VR-video en geef instructie op het klaarzetten van de materialen (zie hiervoor ook het document Handreiking voor de opleider bij dit college). !Geef contextinformatie bij de VR-video’s en/of deel het document Contextinformatie bij VR-video’s bij “les over de spijsverteringsorganen” uit. Geef aan dat video 1 start tijdens de terugkijkfase van de les. Benadruk dat de student als kijker een neutrale positie inneemt aan de zijkant van de klas. Benadruk dat je kunt rondkijken in de klas. De studenten maken opdracht 4 en 5. Ondersteun waar nodig in de techniek. Zorg dat de studenten de juiste weergavemodus (met VR-symbool) selecteren in You Tube bij opdracht 5.

!

!



! !

10!min!!!!35!min!!20!min!!!!!!!!!

Bespreek opdracht 4 en 5 klassikaal na. Streef ernaar om voorbeeldmatig te zijn als het gaat om het stellen van vragen. Expliciteer en legitimeer dat gedrag. De studenten maken opdracht 6, 7 en 8. Ondersteun waar nodig in de techniek. Bespreek opdracht 6, 7 en 8 klassikaal na. Probeer samen te vatten door noties over effectief/ niet effectief zijn in het stellen van vragen klassikaal te noteren (op flap/bord/online tool). Betrek zoveel mogelijk de studenten in het formuleren van die noties. Onderzoek aannames die onder de van keuzes van studenten liggen en die zichtbaar worden in de antwoorden. Orden deze theoretische noties bijv. als volgt, waarbij de in groen geschreven tekst mogelijke noties zijn. Vraag studenten of ze deze principes al toepassen in de praktijk.

Wat vraag ik? • Er zijn verschillende leerniveaus van vragen stellen (onthouden, begrijpen, integreren, toepassen)

• Het niveau van de vraag hangt samen met de lesdoelen

Hoe vraag ik het? • beurten geven voorkomt dat vingeropstekers antwoord geven

• zorg voor individuele aanspreekbaarheid • zorg voor veiligheid • zorg voor wachttijd

Hoe verdeel ik de beurten?

• verspreid beurten als dobbelsteenprincipe • lopen door het lokaal van vanuit verschillende

plekken vragen stellen helpt Hoe reageer ik op antwoorden?

• Geef leerlingen wachttijd • Speel antwoorden door: “goed” of “fout” stopt het

leren • Waardeer antwoorden maar wees specifiek • Denk hardop mee als leraar • Loop door het lokaal

!

(totaal!80!!min)!

II!Toevoegen!van!ervaring!van!anderen!met!samenwerkend!leren:!bekijken!VRJvideo!1!!Zie!de!handreiking!voor!de!opleider!voor!suggesties.!!!!

10!min! Terugkijken,!vooruitkijken!en!huiswerk!!Kijk terug op de les op product en/of op proces. In welke mate zijn de lesdoelen behaald? Bespreek de persoonlijke leerdoelen van de studenten door één of twee voorbeelden klassikaal te bespreken. Bespreek als opleider welke oefenmogelijkheden voor welke deelvaardigheden er in de komende colleges gewenst en mogelijk zijn. Is het duidelijk hoe de student aan de slag wil en wat hij daarvoor nog nodig heeft of hem tegenhoudt? In welke mate hebben bepaalde beelden of veronderstellingen van studenten over vragen stellen standgehouden? Draag hier als opleider zorg voor een veilige leeromgeving waarin er oog is voor belemmerende (persoonlijke) factoren bij studenten om kennis en vaardigheden in de praktijk in te zetten. Geef eventueel als huiswerk op om de leerdoelen verder uit te werken / een reflectie te schrijven van hoe de voornemens in de praktijk hebben uitgewerkt / het betreffende hoofdstuk uit Effectief Leren (hoofdstuk 2) of Handboek voor Leraren (hoofdstuk 3, paragraaf 3.5) te bestuderen / video 2 en 3 te laten bekijken thuis en bijbehorende opdrachten te laten maken. Hoe was het om samen naar de VR-video te kijken en deze te analyseren? Wat werkte goed voor de studenten en wat niet? Geef aan hoe de andere leervragen van studenten een plek krijgen in je onderwijs binnen BO3. !!

!

!

! !!!!!!!Opdrachten!bij!college!versie!B! !! !


! !

5.! Opdrachten!bij!college!versie!B!!!

Opdrachten!‘vragen!stellen’!bij!VR>video!1!!‘de!spijsverteringsorganen:!klassensituatie’!

Bij elke opdracht staat vermeld of je zelfstandig of met anderen werkt. Ook staat de tijd per opdracht weergegeven. Je bewaakt zelf of samen de tijd. De opleider is beschikbaar voor technische vragen of als je inhoudelijk vast loopt. De opdrachten worden klassikaal nabesproken, waarbij het mogelijk is dat niet alle vragen worden behandeld. Markeer dus de vragen die je (ook na de nabespreking met anderen) lastig vond en waar je nog vragen over hebt. Bij de vragen staan vaak tijdsaanduidingen: hiermee weet je naar welk fragment je moet kijken.

Opdracht 1 Ik en activerend leren (in stilte, 2 minuten)

1. Vul de volgende zinnen aan:

Ik betrek leerlingen actief bij het leren omdat ik…

Ik zie dat leerlingen actief meedenken en meedoen als zij…

Ik laat leerlingen actief meedenken en meedoen doordat ik…

2. In hoeverre hebben de antwoorden die je hebt opgeschreven te maken de persoon die jij bent en de waarden en normen die je nastreeft?

3. In hoeverre met de klassen waarin je momenteel stage loopt?

4. In hoeverre met de school waarop je stage loopt?

Opdracht 2 Ervaring (individueel, 5 minuten)

Haal een recente les terug in gedachten. In welke mate waren de leeractiviteiten docentgestuurd of leerlinggestuurd? Welke leeractiviteiten en werkvormen heb je ingezet en met welk doel? Hoe actief waren de leerlingen? Waren alle leerlingen betrokken? Stelde je vragen aan de leerlingen? Welke en op welke manier? Hebben de leerlingen samengewerkt?

!

!



! !

5. Schrijf in korte zinnen of steekwoorden op welke les het was en wat je ervaringen waren met het activerend leren van leerlingen.

!

!

!

!

Bekijk onderstaand schema. Denk weer terug aan de situatie en probeer de situatie allereerst door jouw ogen als volgt te bekijken. Wat deed je? Wat wilde je? Waarom wilde je dat? Wat dacht je? Wat voelde je? Probeer deze vragen vervolgens te beantwoorden vanuit het perspectief van de leerling(en).

6. Schrijf je antwoorden hieronder op.

! Jij! De!leerling(en)!Doen! ! !Willen!! ! !Denken! ! !Voelen!! ! !!

7. Wat me persoonlijk bezig houdt in het activerend leren is:

!

!

!

!

Opdracht 3 Delen ervaring (in drietallen, 15 min)

Wissel de ervaringen uit die je hierboven hebt beschreven. Iedere student vertel in maximaal 2 minuten zijn ervaring. Vervolgens stellen de andere 2 studenten in 3 minuten verhelderende vragen en geven hun reactie.

Voorkom dat je elkaar allerlei goedbedoelde adviezen geeft. Eventuele tips kun je bijvoorbeeld zo formuleren: “wat zou er gebeuren als je…?”of “ik doe altijd…en dat werkt voor mij /mijn leerlingen goed.

Bij de bespreking kan het schema “doen, willen, denken, voelen” als basis dienen. Wissel van beurt en zorg dat iedereen zijn ervaring kan delen. Bewaak zelf de tijd.

8. Schrijf op basis van de vorige stappen op wat je graag wil leren als het gaat over het activerend leren van jouw leerlingen en/of waar je nieuwsgierig naar bent geworden:

Ik wil graag het volgende leren over activerend leren:

!

!

!

!



! !

Bekijken!video!1!de!spijsverteringsorganen:!klassensituatie!!!

!Voordat je video 1 ‘de spijsverteringsorganen: klassensituatie’ gaat bekijken heb je van je opleider de contextinformatie bij de les op de VR-video’s gekregen. De video bevat slechts een deel van de les en start bij de terugkijkfase. Je neemt als kijker een neutrale positie in aan de zijkant van het klaslokaal. Je kunt rondkijken met je Oculus Go.

Hieronder zie je een overzicht van de klas met de namen van de leerlingen. De groepjes zijn genummerd van 1 t/m 4 om het bespreken van de video makkelijker te maken.

!

!

!


Bekijk video 1 “de spijsverteringsorganen: klassensituatie” op de Oculus Go.


10. Welk gedrag van de leraar vind je goed en waarom?

11. Welk gedrag van de leraar vind je minder goed en waarom?

!

!

!


12. Bespreek je bevindingen met een andere student. Noteer vragen die hierbij ontstaan.

!

!



! !


Bekijk video 1 nog een keer zonder de Oculus Go. Dat kan op je telefoon of op je laptop. Gebruik in beide gevallen je oortjes/headset. Beantwoord onderstaande vragen bij de fragmenten. Je kunt de video op pauze zetten of terugspoelen. Noteer je antwoorden.




13. welke vraag zou jij gesteld hebben?

14. Op welke manier zou jij de vraag gesteld hebben?

Kijk weer verder.! Zet de video op pauze.

15. Welk effect heeft de vraag op de leerlingen? Schrijf eventueel namen van leerlingen of nummers van groepjes op.

Kijk weer verder!

tijdsaanduiding fragment 00.32 00.56

Eh, ehm, oké, Azra, zou jij het misschien kunnen uitleggen? Hoe het werkt, ja, ehm, dat is wel een beetje lastig maar..ehm…we hebben allerlei dingen opgeschreven zoals de organen en de hulporganen. En de Latijnse woorden en stoffen. En dan hebben we hier allemaal pijltjes getekend en dat is dan de weg die ehm wordt afgelegd…eh… Ja eh…eh…dankjewel Azra. Ehm.. jongens…ehm…we gaan het even wat anders doen, ik zie dat sommige mensen afhaken. Iedereen, bedenk even voor jezelf: door welke organen gaat het voedsel bij de spijsvertering?

!

Zet de video op pauze.!

16. Hoe betrokken zijn de andere leerlingen tijdens de uitleg van Azra?

17. Welk beeld krijg je van Azra?

!

!



! !

Kijk weer verder en Zet de video op pauze (00.56).!


18. Wat had de leraar ook kunnen doen i.p.v. het onderbreken van het antwoord van Azra en welk effect zou dit gehad kunnen hebben?

19. Vergelijk de nieuwe vraag “Iedereen, bedenk even voor jezelf: door welke organen gaat het voedsel bij de spijsvertering?” met de eerste vraag “Wie kan mij nu vertellen hoe het spijsverteringsstelsel werkt?” Welke vraag vind je beter en waarom?

Kijk weer verder.

tijdsaanduiding fragment 01.37 Ik noem willekeurig een naam… zometeen en dan noem je één orgaan, ja?

En dan noem ik een andere naam en dan noemt die ook weer een orgaan. Ja? Is het duidelijk zo?


20. Wat zou jij gevraagd hebben en op welke manier?

Kijk weer verder Sommige leerlingen steken hun vinger op. Andere leerlingen roepen hun antwoord door de klas (Evelien, Laurens en Mieke).


21. Wat denken de leerlingen die hun vinger opsteken?

22. Wat denken Evelien, Laurens en Mieke?

Kijk weer verder.


Zet de video op pauze. 23. Hoe zou jij op het antwoord van Evelien hebben gereageerd en waarom?

24. Hoe verklaar je de reactie van de leraar?

!

!



! !

Kijk weer verder.

Tijdsaanduiding Fragment 01.58 Mia, zou jij een orgaan kunnen noemen?

Longen.

Eh Elif, zou jij kunnen..eh..heb jij er nog één?

Ja eh..het is Elif. De maag.

Dat is inderdaad een spijsverteringsorgaan, maar wat vind je van het antwoord van Mia?

Zet de video op pauze. 25. Wat vind je van de manier waarop de leraar hier omgaat met het antwoord van Mia

en dat van Elif?

Kijk weer verder.

De leraar geef achtereenvolgens de beurt aan 1 Mia, 2 Elif, 3 Anna, 4 Roos, 5 Nina.



!

Kijk weer verder.

Tijdsaanduiding Fragment 02.57 Nu een iets moeilijkere vraag. Stel je komt straks op stage en je komt in

aanraking met een zorgvrager en die heeft problemen met zijn dikke darm. Ja? Wat voor klachten kun je dan verwachten bij zo’n zorgvrager?

!

!



! !

!

Zet de video op pauze. 27. Wat vind je van deze vraag en waarom?

28. Wie activeert de leraar met deze vraag? Hoe zou hij alle leerlingen actiever kunnen

betrekken. Herformuleer de vraag.

!!


Bespreek je bevindingen met een andere student. Kies iemand anders dan de persoon met wie je opdracht 5 hebt gedaan.

29. Noteer vragen die bij de nabespreking ontstaan.


Je hebt video 1 bekeken en besproken met medestudenten.

30. Zijn er op basis van deze video-analyse persoonlijke leervragen bijgekomen? Noteer ze dan hieronder.

Ik wil graag het volgende leren over vragen stellen:

31. Welke van jouw beelden en veronderstellingen t.a.v. activerend leren hebben stand gehouden en welke zijn veranderd? !!!!!!!!!!!

!

!

! !!!!!!!Cognitieve!vormgevers!! !! !


! !

6.! Cognitieve!vormgevers!

!

!

Vragen'stellen'

Leerdoelen'BO3$$

GKB$2.0$A5'Begeleiden'van'leerprocessen'/'

kernconcept'Instruc9e:'strategieën/'aspect'vragen'

stellen'

Wp,leren$

Bekwaamheidseisen$Vakdidac9sch'bekwaam'

Pedagogisch'bekwaam''

Samenwerkend*leren*

Leerdoelen*BO3$$

GKB$2.0$A1*Opva3ngen*over*leren*/*kernconcept*Leertheorieën*en*

implica;es*voor*het*onderwijs/*aspect*

samenwerkend*leren*

Wp,leren$

Bekwaamheidseisen$

Vakdidac;sch*bekwaam*

Pedagogisch*bekwaam**

!

!



! !

!

!

!

!

Inhoud'en'doelen'college''

Leerdoelen'BO3$$ GKB$2.0$

A5'Begeleiden'van'leerprocessen'/'

kernconcept'Instruc9e:'strategieën'

A1'Opva>ngen'over'leren'/'kernconcept'Leertheorieën'en'

implica9es'voor'het'onderwijs/'aspect'

samenwerkend'leren''

C3'PPO/kernconcept'Reflec9e'

C5'Professionele'Iden9teit''

Wp,leren$

Leerdoelen''Lio,Startgesprek$en$eindassessment$PPO$

''

Bekwaamheidseisen$Vakdidac9sch'bekwaam'

Pedagogisch'bekwaam''

Ac#verend)leren

Instruc(estrategieën.

1.#Dire

cte#Instruc.e#

• Basiskennis#• Basisvaardigheden#• Basishouding#

• Oefenen##• Individueel#• Beheersing#• Docent#stuurt#leren##

2.#Vragen#stellen#

• Kennis#• Vaardigheden#• Houding##

• Samen#• Interac.e#• Beheersing,#beklijving,#wendbaar#gebruik#

• Ac.ef##• Leerling#stuurt#(ook)#leren##

3.#Sam

enwerkend

#leren# • Kennis#

• Vaardigheden##• Houding##

• Samen#• Interac.e#• Beheersing,#beklijving,#wendbaar#gebruik#

• Ac.ef#• Leerling#stuurt#(ook)#leren#

Basis,#uit#te#breiden#met…#

A#C#T#I#V#E#R#E#N#D##L#E#R#E#N##E#F#F#E#C#T#I#E#F###L#E#R#E#N##

!

!



! !

!

!

!

!

!

!

!

Klassenmanagement**

Leerdoelen*BO3$$

GKB$2.0$A5*Begeleiden*van*leerprocessen*/*kernconcept*

klassenmanagement*B3*Pedagogisch*klimaat*in*school*en*klas/kernconcept*

veilig*en*ordelijk*leerklimaat/aspect*klassenmanagement*

Wp,leren$

Bekwaamheidseisen$Vakdidac=sch*bekwaam*


Leerklimaat***

Leerdoelen*BO3$$

GKB$2.0$B3*Pedagogisch*klimaat*in*school*en*klas/kernconcept*veilig*en*ordelijk*leerklimaat**************************

A5*Begeleiden*van*leerprocessen*/*kernconcept*klassenmanagement/aspect*

posi;ef*leerklimaat*

Wp,leren$

Bekwaamheidseisen$Vakdidac;sch*bekwaam*


!

!



! !

!

!

!

!

!

Veilig&en&ordelijk&leerklimaat&

Orde%en%sociale%rela-es%in%de%klas%

Uitvoeren%van%maatregelen%bij%ordeverstordend%gedrag%

Basisbehoe8en%(rela-e,%competen-e,%autonomie)%

Pesten%in%school%

Sociale%veiligheid%

Klassenmanagement%&&

Opstellen%en%toezien%op%de%naleving%van%regels%en%procedures%Lesinhoud%Instruc-e%Duidelijk%en%consequent%zijn%Effec-ef%gebruik%van%de%les-jd%%Tegemoet%komen%aan%verschillende%leerbehoe8en%van%leerlingen%&

De&maatregelen&die&een&leraar&hier&neemt,&dragen&bij&aan&&een&veilig&en&ordelijk&leerklimaat.&

De&maatregelen&die&een&leraar&hier&neemt,&dragen&bij&aan&goed&klassenmanagement.&

!

!

! !!!!!!!Contextinformatie!! !! !


! !

7.! Contextinformatie!bij!de!3!VR:video’s!terugkijken!op!de!les!!Contextinformatie!bij!de!VR>video’s!bij!BO3!

1. De spijsverteringsorganen: klassensituatie 2. De lerarenkamer: terugblik leraar 3. De kantine: terugblik leerlingen

-

De school

De les betreft een les biologie binnen de opleiding verzorgende IG op een MBO, jaar 1, niveau 3, vak anatomie. Op basis van het kwalificatieniveau en/of lesmethoden geven opleidingen zelf invulling aan het curriculum en hiermee de lesdoelen. Het verschilt per ROC hoe de vakken anatomie/fysiologie/pathologie worden aangeboden. Vaak worden ze in klassen met dezelfde opleiding en op hetzelfde niveau aangeboden. In het eerste jaar wordt soms aangeboden in gemengde klassen. Dit is vaak het geval op de assistent-opleidingen waarbinnen veel overlap in leerstof is. Sommige opleidingen bieden een combinatie van niveau 3 en 4 aan.

De leerstof en doelen

In het eerste jaar van deze opleiding moeten de leerlingen:

• De spijsverteringsorganen in de juiste volgorde van vertering kunnen benoemen. • De basisfuncties van de spijsverteringsorganen kunnen benoemen.

Ze hoeven alleen de organen waar het voedsel doorheen gaat te benoemen, en niet de hulporganen.

De Latijnse namen bij de organen zijn geen eis voor de toets, maar ze kunnen door een leraar wel genoemd worden omdat het handig is om deze benamingen te kennen. Of leerlingen de onderdelen van de dikke darm moeten kunnen benoemen (nuchtere darm en kronkeldarm) verschilt per toets en per leraar.

Opdracht

Maak met behulp van A3-papier en stiften met de leerlingen in jouw groepje één poster waarop zichtbaar wordt welke weg het voedsel bij de spijsvertering aflegt. Teken het menselijk lichaam op de poster en teken de spijsverteringsorganen hierin. Schrijf bij elk orgaan de juiste naam. Maak visueel zichtbaar door welke spijsverteringsorganen het voedsel zich in welke volgorde beweegt.

Vakinhoudelijke achtergrond

Organen op volgorde van de weg die het voedsel aflegt bij de spijsvertering. De leerlingen moeten de dikgedrukte organen in deze les kunnen benoemen.

1. Mond

2. Slokdarm (oesofagus)

3. Maag (gaster)

4. Twaalfvingerige darm (duodenum)

!

!

! !!!!!!!Contextinformatie!! !! !


! !

5. Dunne darm (intestinum tenue)

- nuchtere darm (jejenum)

- kronkeldarm (ileum)

6. Dikke darm (colon)

7. Endeldarm (rectum)

8. Anus

De organen vormen samen een buis waar het voedsel doorheen wordt geduwd. Het voedsel gaat niet door de hulporganen (speekselklieren, galblaas, alvleesklier). De hulporganen maken stoffen die zij afgeven aan de buis.

Leraar

De Leraar heeft de tweedegraads lerarenopleiding Biologie afgerond en is daarna op dit MBO gaan werken. Hij werkt daar op het moment van de opname één jaar.

!

!

! !!!!!!!Letterlijke!transcripties!! !! !


! !

8.! Letterlijke!transcripties!van!de!3!VR:video’s!terugkijken!op!de!les!

!

VR>video!1!de!spijsverteringsorganen:!klassensituatie!!

(03:49 min)

LERAAR Oké jongens, mag ik even jullie aandacht alsjeblieft? Evelien, doe jij je telefoon weg? Ehm…goed. Wie kan mij nu vertellen hoe het spijsverteringsstelsel werkt?

LERAAR Eh, ehm, oké, Azra, zou jij het misschien kunnen uitleggen?

AZRA Hoe het werkt, ja, ehm, dat is wel een beetje lastig maar..ehm…we hebben allerlei dingen opgeschreven zoals de organen en de hulporganen. En de Latijnse woorden en stoffen. En dan hebben we hier allemaal pijltjes getekend en dat is dan de weg die ehm wordt afgelegd…eh… LERAAR Ja eh…eh…dankjewel Azra. Ehm.. jongens…ehm…we gaan het even wat anders doen, ik zie dat sommige mensen afhaken. Iedereen, bedenk even voor jezelf: door welke organen gaat het voedsel bij de spijsvertering? LAURENS S...serieus, maar die kan ik toch niet onthouden?

LERAAR Ja Laurens …even in stilte voor jezelf bedenken ja? Welke, eh…door welke organen, ja? EVELIEN Welke, eh...welke was het? MIA Organen… NINA Ja gewoon organen… LERAAR Oké, goed jongens, ehm, wat ik zometeen…eh…Laurens, wil jij even dat propje…nou ja...we ruimen dat later wel op. Wat ik wilde doen is als volgt. Ik noem willekeurig een naam… zometeen en dan noem je één orgaan, ja? En dan noem ik een andere naam en dan noemt die ook weer een orgaan. Ja? Is het duidelijk zo? EVELIEN

!

!



! !

Anus! LAURENS Diarree! MIEKE Ja, stront.

LERAAR Ja eh, eh…anus is inderdaad goed Evelien, dankjewel. Eh, Laurens, Mieke, poep, pies en plas. Kunnen we nu weer verder ja? Oké. LERAAR Mia, zou jij een orgaan kunnen noemen?

MIA Longen. EVELIEN. De longen.

LERAAR Eh Elif, zou jij kunnen…eh…heb jij er nog één? ELIF Ja eh...het is Elif. De maag.

LERAAR Dat is inderdaad een spijsverteringsorgaan, maar wat vind je van het antwoord van Mia?

ELIF Eh...ja Miek, die is natuurlijk fout.

MIA Haha, fuck you. LERAAR Eh…oké...Anna?

ANNA Eh..oh..ehm…slokdarm.

LERAAR Ja slokdarm klopt, dus we hebben nu de anus, de maag en de slokdarm gehad, ehm….Roos. ROOS Eh..de endeldarm. EVELIEN Zo! MIA Ze weet het.

!

!



! !

ELIF Helemaal uit haar hoofd, helemaal niet verkeerd!

LERAAR De endeldarm, klopt ook. Yes, weet jij nog wat meer? NINA Ja eh..de dunne darm, de dikke darm en de twaalfvingerige darm.

LAURENS Ja ja hou jij mond maar, het is zo wel voldoende.

LERAAR Nou eh..Nina helemaal goed. Eh…en Laurens inderdaad de mond is er ook eentje. Eh...alright. Nu een iets moeilijkere vraag. Stel je komt straks op stage en je komt in aanraking met een zorgvrager en die heeft problemen met zijn dikke darm. Ja? Wat voor klachten kun je dan verwachten bij zo’n zorgvrager?

MIEKE EN ELIF Aambeien! LERAAR Eh...hé jongens: wat is de functie van de dikke darm ook alweer? Noah Ja! Iets met water! LERAAR Ja?...

SIEBE JA! Water uit je lichaam halen!

ELIF Nee, uit je voedsel, uit je voedsel.

LERAAR Nou eh…ja, precies. Niet uit het lichaam maar uit het voedsel inderdaad, ja? Als je straks die zorgdrager voor je hebt, dan kan één van de klachten zijn diarree… ja? Oké, nou goed…eh…na ja…laten we de volgende les…gaan we het verder hebben over de andere functies van de organen... Nou eh…wat vonden jullie van de les? Vonden jullie het leuk om zo te doen met die organen…met de posters? Laat de posters maar liggen, laat de posters maar liggen jongens. ELIF Hé jongens hé gaan we een Macje zometeen bestellen jongens?

!

!



! !

VR>video!2!de!lerarenkamer:!terugblik!leraar!

!

(02:47 min)

LERAAR Het blijft soms wel lastig dat lesgeven hoor. Nou het was wel een hele leuke les. Ik had ze gevraagd of ze posters wilden maken van het spijsverteringsstelsel…hè, waarbij ze moesten aangeven hoe het spijs.. hè..hoe het eten door de organen loopt bij de vertering. Ik had een hele duidelijke instructie gegeven, dus ze moesten allemaal in groepjes samenwerken..ehm…hè... iedereen had zijn eigen rol, dus daarvoor ook iedereen verantwoordelijk. Geen kans op meelifters: ook belangrijk natuurlijk. En ze waren echt heel actief bezig. Met elkaar praten en overleggen. Ja, dat beklijft ook echt heel goed. Ja, en wat ik ook zo mooi vind is dat zo’n visuele opdracht dat werkt voor sommigen werkt dat gewoon heel erg goed. Mieke bijvoorbeeld. Ja, die geniet daarvan. En daar geniet ik dan weer van. Ja. Ja, en Laurens. Ik krijg soms echt geen vat op die jongen. En maar roepen hoe makkelijk hij het vindt. En die…die opmerkingen van hem die zijn gewoon hartstikke kwetsend soms voor eh…anderen. Ja ik...ik…meestal zeg ik er wel wat van, maar ja...soms klapt hij dan helemaal dicht. Ja, dat lijkt me ook weer niet goed. Oh, en ik maakte me toch een blunder op het eind. Ik...ik...vraag…hè…kunnen jullie mij vertellen hoe het spijsverteringsstelsel werkt? Nou, geen reacties. Dus ik kijk om me heen en ik zie Azra voor me zitten. Dus ik denk: nou, die weet het wel. Dus ik: Azra kun jij het vertellen? Die begint me toch een verhaal af te steken joh daar kwam geen eínde aan! Nou en ik wil haar niet onderbreken want ik zie aan haar dat ze zenuwachtig is. Ja, ze wil het natuurlijk ook goed doen. Ja, dus op een gegeven moment ben ik maar snel wat namen gaan noemen zo kriskras door de klas, ja, nou..dat...en dat werkte dan eigenlijk best wel goed hoor. Ja, en toen dacht ik: nou, ik stel nog een hogere orde vraag…hè…zodat ze ook een beetje weten waar…waar… waar ze het voor doen. Ja, dat was achteraf misschien…eh…toch een stap teveel. Nou ja, volgens mij vonden ze het wel een hele leuke les. Ik heb het ze niet meer kunnen vragen, omdat de les al voorbij was. Eh...ja…ik ben soms zo druk bezig met eh...om te zorgen dat het goed gaat dat ik gewoon de tijd helemaal vergeet. Nou…ja…over tijd gesproken, ik eh…moet naar mijn volgende les. Dankjewel voor het luisterend oor zijn.

!

!



! !

VR>video!3!terugblik!leerlingen!kantine!

!

(02:04 min)

MIEKE

Nou eh…welk merk is dat?

ELIF Hé…

LIZ Hé Elif! !

ELIF Nou, jongens, hij weet gewoon echt nog steeds niet hoe ik heet hè !

LIZ Echt gewoon een sukkel.

MIEKE Nou doe effe normaal, hij is gewoon best aardig. En knap dat ie…

LIZ Oh…

ELIF Oh..?

MIEKE Dat hij telkens wat nieuws weet te verzinnen, jezus Liz, dat jij nou zo denkt. Hij werkt hier pas een jaar. Oké, jullie moeten toegeven, dat idee met die posters was echt wel leuk.

AZRA Ja, jaja, was leuk.

ELIF Oké.

LIZ Kee, hij is misschien best wel oké.

AZRA Ja, maar toch. Ik snap dat toch niet helemaal, want wat moest er nou allemaal op die poster? Ja, het was toch niet voor een punt, maar alsnog.

MIEKE Ja, nou ja, ik vind het wel een beetje jammer dat hij niet heeft gezegd dat onze poster wel heel goed is.

LIZ

!

!



! !

Ja, inderdaad.

AZRA Ja, jammer ja.

MIEKE Hebben we daar nu zo hard voor gewerkt? En, bovendien, ik weet zeker dat wij de beste hadden van de klas, dat mag ook benoemd worden toch?

LIZ Hij was echt vet goed.

AZRA Ik vond ‘m echt mooi ook.

LIZ … vrij lelijk…{onverstaanbaar}….genant…{onverstaanbaar}…

LIZ Maareh….Azra, weet jij zeker dat je niet gewoon al het hele boek uit je hoofd hebt geleerd?

AZRA Hoezo?

LIZ Nou..

AZRA Nou ja, oké, toevallig heb ik wel een beetje in het boek verder gekeken, maar…Weet je ik moet gewoon deze opleiding halen. Mijn ouders zitten ook al in mijn nek te hijgen. LIZ Na ja…

AZRA Weet je, ik snap gewoon niet dat ik altijd de beurt krijg.

MIEKE Ja, eh…wat denk je zelf schat? Omdat je graag het antwoord geeft.

AZRA Helemaal niet.

MIEKE Tuurlijk wel.

AZRA Ik ben gewoon een beetje onzeker en ik baal er gewoon van dat ík altijd de beurt krijg. Ik hoor wat slechter aan mijn rechteroor en vandaar dat ik altijd vooraan ga zitten, snap je?

MIEKE Wil je?

AZRA Nee thanks.

!

!



! !

LIZ Ja…na ja, ik was gewoon blij dat ik niet de beurt kreeg.

MIEKE Roos!

LIZ Maar ik vond het wel vet vervelend dat we niet zelf groepjes mochten maken.

AZRA Ja.

LIZ En wat ik deze les echt vervelend vond was Laurens, echt…oh…hij werkt op mijn zenuwen.

AZRA Ja, wel een beetje.

MIEKE Ja, Liz, ik ken Laurens nog van Mariacollege en toen was hij echt nog wel oké.

LIZ Oh…

MIEKE Nou…is hij wel daar echt heel veel gepest. Dus dat is gewoon zielig. Ik snap ook wel waarom hij gewoon nu zo stoer doet, maar…het is wel vervelend, I get it.

AZRA Ja, wat sneu.

LIZ Nou…dan gaan we dat wel zien hoe hij is hoor.

MIEKE Mmm…we moeten gaan.

AZRA Wiskunde toch?

LIZ Oh…ik heb zo geen zin….

ELIF Begint de les?

MIEKE Ja.

AZRA Ja.

Lesmateriaal bij de VR-ervaringen “ terugkijken op de les ... · De doelen van het eindassessment...

Documents

Transcript of Lesmateriaal bij de VR-ervaringen “ terugkijken op de les ... · De doelen van het eindassessment...