De Brandweertoets

EEN ONDERZOEK NAAR DE WERKBELEVING VAN HET BRANDWEERPERSONEEL IN VLAANDEREN EN BRUSSEL

ALGEMEEN RAPPORT

IN OPDRACHT VAN MET MEDEWERKING VAN

2

1 Inhoudsopgave

1 Inhoudsopgave .......................................................................................................................... 2

2 Inleiding .................................................................................................................................... 4

3 De Brandweertoets ................................................................................................................... 5

3.1 Totstandkoming van de Brandweertoets ........................................................................... 5

3.2 Aanpassingen .................................................................................................................... 5

3.3 Onderzoeksthema’s .......................................................................................................... 6

3.4 De vragenlijst ..................................................................................................................... 6

3.5 Rapportering ..................................................................................................................... 6

4 Leeswijzer ................................................................................................................................. 7

5 De resultaten in vogelvlucht ...................................................................................................... 9

5.1 Resultaten per onderzoeksthema ...................................................................................... 9

6 Respondenten ......................................................................................................................... 12

7 Algemeen beeld ...................................................................................................................... 14

7.1 Evolutie van de brandweer .............................................................................................. 14

7.2 Positieve en negatieve ontwikkelingen ............................................................................ 14

7.3 Brandweerorganisatie en werk bij de brandweer ............................................................. 18

7.4 Algemeen beeld – verschillen per hulpverleningszone ..................................................... 19

7.5 Veranderingen in/van de hulpverleningszone .................................................................. 20

8 Betrokkenheid bij en beleving van het werk ............................................................................ 21

8.1 Waardering voor en van het werk .................................................................................... 21

8.2 Betrokkenheid ................................................................................................................. 22

8.3 Werkbeleving .................................................................................................................. 25

9 Visie en preventie .................................................................................................................... 27

9.1 (Toekomst)visie ............................................................................................................... 27

9.2 Preventie ......................................................................................................................... 28

10 Ondersteuning en autonomie .............................................................................................. 30

10.1 Aandacht voor de mensen en het werk ............................................................................ 30

10.2 Autonomie en inspraak ..................................................................................................... 31

11 Vakbekwaamheid ................................................................................................................ 35

11.1 Vakbekwaamheid ............................................................................................................ 35

12 Vrijwilligers: beleid en beschikbaarheid ............................................................................... 38

12.1 Vrijwilligersaanstelling ..................................................................................................... 38

12.2 Vrijwilligerswerving ......................................................................................................... 39

12.3 Bekwaamheid en positie van vrijwilligers ......................................................................... 39

12.4 Beschikbaarheid vrijwilligers ........................................................................................... 40

3

13 Ondersteunend personeel ................................................................................................... 43

13.1 Functie(profiel) en opleiding ............................................................................................ 43

13.2 Werkbeleving en waardering ........................................................................................... 44

13.3 Contact met operationeel personeel ............................................................................... 46

14 Leiding en management ...................................................................................................... 48

14.1 Directe leidinggevenden operationeel personeel ............................................................. 48

14.2 Directe leidinggevenden ondersteunend personeel ......................................................... 49

14.3 Management ................................................................................................................... 50

14.4 Verhouding personeel tegenover leidinggevenden .......................................................... 52

15 Cultuur en diversiteit ........................................................................................................... 54

15.1 Veiligheid en openheid .................................................................................................... 54

15.2 Diversiteit ........................................................................................................................ 55

16 Arbeidsomstandigheden ...................................................................................................... 57

16.1 Werkdruk .......................................................................................................................... 57

16.2 Werktijd ........................................................................................................................... 58

17 Veiligheid op en van het werk .............................................................................................. 60

17.1 Aandacht voor gezondheid en veiligheid ......................................................................... 60

17.2 Preventief periodiek medisch onderzoek ......................................................................... 63

18 Snelste Adequate Hulp – Minimale middelen ...................................................................... 65

18.1 Alarmering op basis van het type interventie ................................................................... 65

18.2 Minimale middelen .......................................................................................................... 66

18.3 Bezetting ......................................................................................................................... 68

18.4 Veiligheid ........................................................................................................................ 69

19 Uitruk- en interventietijden .................................................................................................. 71

19.1 Algemeen oordeel en knelpunten ..................................................................................... 71

19.2 Vrijwillige posten ............................................................................................................. 72

19.3 Prestaties en veiligheid ..................................................................................................... 73

20 Bijlage I: Onderzoeksverloop ............................................................................................... 76

21 Bijlage II: Algemeen tabellenboek ....................................................................................... 81

4

2 Inleiding

Na de gasramp in Gellingen in 2004, waarbij meerdere burgers en brandweerlieden het leven lieten, bleek een reorganisatie van de toenmalige werking van de brandweerdiensten essentieel te zijn voor een betere hulpverlening. Dit resulteerde in de brandweerhervorming (KB 15/5/2007) waarbij de meer dan 120 gemeentelijke korpsen in België werden gereorganiseerd in 34 hulpverleningszones (20 Vlaamse zones, 14 Waalse zones en een Brusselse zone met apart statuut). Na enkele jaren intensief voorbereidend werk zijn sinds 1 januari 2015 de (meeste) hulpverleningszones effectief opgestart. Deze schaalvergroting heeft tot doel de middelen van de brandweer efficiënter te organiseren om zo aan de inwoners de Snelste Adequate Hulp te leveren (zoals voorzien in het KB 10/11/2012). Naast de praktische kant heeft een hervorming van deze omvang een grote impact op de belevingswereld van het brandweerpersoneel. Het management van de hulpverleningszones is zich daar sterk van bewust en is zeer begaan met het welzijn van hun mensen. Het brandweerpersoneel is immers een rots in de branding bij ingrijpende incidenten waarbij het leven van anderen op het spel staat.

Deze menselijke kant wilde de brandweer aan een grootschalig wetenschappelijk onderzoek onderwerpen. Oorspronkelijk werd tijdens de bijeenkomst van de begeleidingscommissie1 in juni 2017 gevraagd om naar de motivatie van brandweervrijwilligers te peilen. In dezelfde periode werd in Nederland, in het kader van een gelijkaardige schaalvergroting, een wetenschappelijk onderbouwde belevingsenquête afgenomen bij het operationeel personeel in alle regio’s, o.l.v. het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV). Brandweervereniging Vlaanderen (BVV) besliste in juli 2017 om het Nederlandse onderzoek over te zetten naar Vlaanderen in samenwerking met het IFV en de Universiteit Antwerpen. Het onderzoek was in Nederland beperkt tot het operationeel personeel maar is in de Vlaamse editie uitgebreid naar het volledige personeelsbestand. Zodus is niet alleen het operationeel, maar ook het ondersteunend personeel bevraagd. De bevraging nam plaats in iedere Vlaamse en de Brusselse hulpverleningszone, tussen 21 januari en 21 maart 2018.

Dit rapport vat de resultaten samen van deze bevraging, dat gaandeweg “de Brandweertoets” werd gedoopt. Dankzij de wetenschappelijke kant van dit onderzoek stappen de hulpverleningszones met kennis van zaken naar een volgende fase van de brandweerhervorming. De brandweer is een organisatie van mensen en de bevraging van het personeel kadert dan ook in de zorg en sturing die de hulpverleningszones willen bieden. Een belangrijk doel van dit onderzoek is tevens om de dienstverlening van de brandweer naar een hoger niveau te tillen voor de inwoners van de steden en gemeenten waarvoor de hulpverleningszones verantwoordelijk zijn. Het onderzoek werd ondersteund door Netwerk Brandweer (het vertegenwoordigingsorgaan van de Vlaamse hulpverleningszones), de provinciale afdelingen van BVV en de Vlaamse Vrijwillige Brandweer (VVB). Zij speelden allen een cruciale rol in de bekendmaking en verspreiding van de Brandweertoets.

Er waren heel wat mensen betrokken bij het onderzoek, gaande van het ontwerp en de verspreiding van de vragenlijst tot de verwerking van de resultaten. Bedankt aan iedereen die heeft bijgedragen en vooral aan het coördinatieteam. Samen hebben we de Brandweertoets verwezenlijkt. Veel leesplezier gewenst! Opdrachtgever: Brandweervereniging Vlaanderen Verantwoordelijke: Elke Claessens - Universiteit Antwerpen

1 Opgericht naar aanleiding van de brandweerhervorming en bestaande uit de minister van Binnenlandse Zaken, de FOD Binnenlandse zaken, de steden en gemeenten, de provincies en de brandweerfederaties.

5

3 De Brandweertoets

3.1 Totstandkoming van de Brandweertoets Het onderzoek naar de werkbeleving van het Vlaams en Brussels brandweerpersoneel, dat bekend werd onder de naam “de Brandweertoets”, bouwt verder op het gelijkaardige onderzoek bij het repressief (operationeel) brandweerpersoneel in Nederland. Deze Nederlandse studie werd uitgevoerd in 2017 en omvat een kwalitatief en kwantitatief luik. In het kwalitatieve deel werden aan de hand van focusgroepen elf onderzoeksthema’s uitgelicht die vervolgens in het kwantitatieve luik aan de hand van een enquête werden bevraagd bij alle operationele brandweerlieden. Aangezien deze onderzoeksthema’s ook relevant bleken voor het eigen brandweerlandschap, werd na overleg met het Nederlandse comité besloten om de vragenlijst af te nemen bij het brandweerpersoneel in Vlaanderen en Brussel. Het repliceren van het belevingsonderzoek is een win-win voor beide partijen: in België kan men verder bouwen op het bestaande Nederlandse werk en Nederland krijgt internationaal vergelijkingsmateriaal dat als validatie kan dienen van de eigen resultaten.

Om de vergelijkbaarheid van de resultaten te waarborgen, is er getracht trouw te blijven aan de Nederlandse vragenlijst. Deze kon echter niet worden uitgerold in Vlaanderen zonder grondige “hertaling”. Niettegenstaande de relevantie van de Nederlandse onderzoeksthema’s was een herziening vereist om de vragenlijst zo goed mogelijk te laten aansluiten op de Vlaamse en Brusselse context. Hierbij werd belang gehecht aan het naar voren laten komen van de wensen en verwachtingen van zo veel mogelijk betrokkenen. Het vervolg van dit hoofdstuk licht de gemaakte aanpassingen toe en biedt een overzicht van de finale vormgeving van de vragenlijst.

3.2 Aanpassingen Doorheen een cumulatief proces van feedback, verwerking en aanpassing zijn er belangrijke wijzigingen gebeurd aan de originele Nederlandse vragenlijst. Enerzijds zijn er stellingen weggelaten die niet of slechts zeer beperkt toepasselijk zijn binnen het eigen brandweerlandschap. Anderzijds zijn er elementen gewijzigd en toegevoegd. Deze aanpassingen hebben de Brandweertoets een eigen karakter gegeven, waardoor het enigszins loskomt van het Nederlandse onderzoek:

- Een grondige taalscreening waarbij iedere term zorgvuldig werd geëvalueerd en, waar nodig, hertaald naar meer gebruikelijk lokaal (vak)jargon

- Het toevoegen van stellingen aan bestaande vragenbatterijen om de ervaringen en meningen van het eigen brandweerpersoneel beter in kaart te kunnen brengen

- Het volledig herwerken en omzetten van het onderzoeksthema “uitruk op maat” naar “Snelste Adequate Hulp – Minimale middelen”

- Het toevoegen van een vragenbatterij bestaande uit 18 vragen om te peilen naar de beschikbaarheid van het “zuiver” vrijwillig brandweerpersoneel (zonder beroepsaanstelling)

- Het ontwikkelen en toevoegen van het onderzoeksthema “werkbeleving ondersteunend personeel”, dat peilt naar de beleving van het niet-operationeel brandweerpersoneel

Dit laatste element maakt deel uit van een andere substantiële wijziging tegenover het Nederlandse onderzoek. Terwijl in Nederland de vragenlijst alleen werd afgenomen bij het repressief (operationeel) korps, was er in Vlaanderen veel interesse in het openstellen van het onderzoek naar het ondersteunend personeel. Hieraan werd tegemoetgekomen door - naast het voorzien van specifieke vragen en een eigen onderzoeksthema voor het ondersteunend personeel - een zorgvuldige selectie te doen van de vragen en onderzoeksthema’s die respondenten naargelang hun aanstellingsprofiel te zien kregen bij het invullen van de vragenlijst.

6

3.3 Onderzoeksthema’s Tabel 1 geeft de onderzoeksthema’s van de Brandweertoets weer. Aan de meeste thema’s is weinig inhoudelijk veranderd ten opzichte van het Nederlandse onderzoek. Enkele anderen werden grondig herzien of zijn net uniek voor de Brandweertoets.

Tabel 1: Onderzoeksthema's Brandweertoets

Thema’s uit het Nederlandse onderzoek Nieuwe thema’s van de Brandweertoets

- Algemeen beeld - Betrokkenheid bij en beleving van het werk - Visie en preventie - Ondersteuning en autonomie - Vakbekwaamheid - Vrijwilligers

o Beleid - Leiding en management - Cultuur en diversiteit - Arbeidsomstandigheden - Veiligheid op en van het werk - Uitruk-en interventietijden

- Snelste Adequate Hulp – Minimale middelen

- Vrijwilligers o Beschikbaarheid

- Werkbeleving ondersteunend personeel

3.4 De vragenlijst Om de invultijd te beperken neemt de Brandweertoets de structuur over van de Nederlandse vragenlijst, via een opdeling in enerzijds een basisvragenlijst en anderzijds meerdere subsets rond ruimere onderzoeksthema’s. Iedere respondent kreeg de vragen uit de basisvragenlijst voorgelegd, afgestemd op het eigen aanstellingsprofiel. Deze basisvragenlijst bestond uit volgende onderdelen:

- Respondentenkenmerken: geslacht, leeftijd en tewerkstelling - Algemeen beeld: tevredenheid over de evolutie van en het werk bij de brandweer - Vakinhoud: beleving van het brandweerwerk, vakbekwaamheid, beleid en personeel - Schaalvergroting: mening over de zonevorming en betrokkenheid bij het werk - Werkbeleving ondersteunend personeel (voor niet-operationeel personeel)

Bovendien werd aan iedere respondent willekeurig één van onderstaande subsets toegewezen, afhankelijk van hun aanstelling:

- Alleen operationeel personeel o Snelste Adequate Hulp – Minimale middelen o Uitruktijd en beschikbaarheid

- Alle personeel (zowel operationeel als niet-operationeel) o Leiding en management o Arbeidsomstandigheden en veiligheid

Na het invullen van de basisvragenlijst en de willekeurig toegewezen subset kon een respondent kiezen om naargelang het aanstellingsprofiel deel te nemen aan (een) bijkomende subset(s). Meer info over de onderzoeksopzet en de vragenlijst bevinden zich in bijlage I van dit rapport.

3.5 Rapportering De rapportering van de resultaten gebeurt op twee manieren. Enerzijds aan de hand van dit algemeen rapport, anderzijds aan de hand van één algemeen en 21 zone-specifieke tabellenboeken, waar een cijfermatige uitsplitsing van de resultaten wordt voorzien. Het algemeen tabellenboek bevindt zich achteraan in bijlage II en wordt best bekeken in tandem met de toelichtingen in dit rapport.

7

4 Leeswijzer

Doorheen de hoofdstukken van dit algemeen rapport worden de resultaten van de Brandweertoets voorgesteld en toegelicht. Hoofdstuk 5 geeft een globale samenvatting van de resultaten, gevolgd door een voorstelling van de respondenten in hoofdstuk 6. Vervolgens gaan hoofdstukken 7 t.e.m. 19 gedetailleerd in op de resultaten van de inhoudelijke onderzoeksthema’s. Aangezien hier regelmatig tabellen en interpreteerwerk aan te pas komen, wordt de lezer aangeraden deze leeswijzer door te nemen alvorens van start te gaan met de resultatensecties.

Antwoordcategorieën

De meeste vragen/stellingen in de Brandweertoets werden beantwoord aan de hand van een 5-puntsschaal met als antwoordcategorieën: helemaal oneens, oneens, neutraal, eens, helemaal eens. Wanneer een tabel hierover rapporteert, wordt het percentage respondenten vermeld dat eens of helemaal eens is met de betreffende vraag/stelling. Indien in een tabel een andere soort vraag wordt weergegeven (gemiddelde, percentage ja-nee, etc.), wordt dit toegelicht boven de betreffende tabel. Het percentage respondenten dat (helemaal) niet akkoord, neutraal of anders antwoordt, kan geraadpleegd worden in het tabellenboek. Indien relevant wordt bij de toelichting van de tabellen in dit rapport vermeld hoeveel respondenten aangeven (helemaal) niet akkoord of neutraal te zijn.

Vraagnummers en N-waarde

Om eenvoudig te kunnen navigeren tussen het rapport en het tabellenboek staat bij iedere vraag/stelling tussen haakjes het uniek vraagnummer, overeenkomstig met de nummering in het tabellenboek. Daarnaast wordt steeds met het symbool N het aantal respondenten weergegeven dat geantwoord heeft op de vraag/stelling. Respondenten die “geen mening” of “niet van toepassing” hebben geantwoord, zijn hierbij niet in rekening gebracht. Deze respondenten worden wel meegerekend in de telling van de absolute N-waarde (vetgedrukt) in het tabellenboek.

Verwoording

- “Vlaanderen” o Er wordt regelmatig vermelding gemaakt van de “Vlaamse” resultaten. Dit betreft

telkens de volledige groep respondenten, waaronder ook het Nederlandstalig brandweerpersoneel uit Brussel.

- “Hulpverleningszone” o Bij vragen/stellingen met betrekking tot de hulpverleningszone werd telkens in de

vragenlijst gesteld: als u in meerdere hulpverleningszones bent tewerkgesteld, kies dan de hulpverleningszone waar u het grootst aantal uren werkzaam bent.

- “Combinatieaanstelling” o Wie een aanstelling heeft als beroeps én als vrijwillig operationeel personeel wordt in

de tabellen weergegeven als “combi”. Wie zowel een ondersteunende als operationele aanstelling heeft, wordt in de tabellen weergegeven onder “ondersteunend” als “wel oper.”.

- Operationeel / niet-operationeel o Bij een opdeling tussen het operationele en het niet-operationele kader wordt

personeel met beide aanstellingen gerekend tot het operationeel personeel, binnen de groep van hun operationele aanstelling (beroeps, vrijwillig of combi).

8

Bij het beschrijven van de resultaten wordt in het rapport de volgende verwoording aangehouden:

- 80 - 100%: bijna iedereen - 60 - 79%: grote meerderheid - 55 - 59%: kleine meerderheid - 45 - 54%: ongeveer de helft - 40 - 44%: kleine minderheid - 20 - 39%: grote minderheid - 0 - 19%: bijna niemand

Weergave

De tabellen in het algemeen rapport tonen doorgaans eerst het resultaat van de volledige groep respondenten. Dit staat telkens onder “Vlaanderen”. Wanneer meerdere vragen/stellingen worden gepresenteerd, zijn de resultaten (waar mogelijk/van toepassing) gesorteerd van hoog naar laag volgens deze algemene score. Vervolgens wordt er meestal een uitsplitsing gemaakt naar een relevant respondentenkenmerk, zoals aanstelling, functie of het aantal dienstjaren. Naar aanstelling zijn er twee soorten opdelingen: enerzijds tussen beroeps, vrijwillig, combinatie, operationeel-ondersteunend en niet-operationeel ondersteunend personeel, anderzijds tussen operationeel en niet-operationeel personeel. Bij vragen/stellingen voor alleen het operationeel personeel wordt regelmatig uitgesplitst naar functie (basiskader, onderofficier of officier; respondenten met een “andere” operationele functie worden hier niet meegerekend). Naar dienstjaren wordt het onderscheid gemaakt tussen minder en meer dan vijf jaar in dienst zijn bij de brandweer.

Afronding

Om het leesgemak te bevorderen zijn decimale getallen afgerond op één cijfer na de komma. Percentages zijn afgerond op een geheel getal, waarbij vanaf 0,5 naar boven is afgerond. Bijgevolg is het mogelijk dat bij een sommering van de antwoordcategorieën niet exact 100% wordt bekomen.

Kruisverbanden

Bij iedere uitsplitsing van de resultaten naar een respondentenkenmerk is nagegaan of er een significante samenhang is in de beantwoording van de betreffende vraag/stelling en het kenmerk (aanstelling, functie of aantal dienstjaren). Een significant verband betekent dat het kenmerk op relevante wijze samenhangt met hoe de vraag/stelling beantwoord werd. M.a.w.: er is een verschillend antwoordpatroon naargelang het respondentenkenmerk. Om de sterkte van de significante kruisverbanden te toetsen wordt gebruikt gemaakt van de Cramer’s V en de eta (η²) maat. De aanwezigheid en sterkte van deze verbanden worden als volgt weergegeven in de tabellen:

- V of η² > 0.15 = relatief sterk verband, weergegeven als R - V of η² van 0.10 t.e.m. 0.15 = relatief minder sterk verband, weergegeven als R - V of η² < 0.10 = minimale verschillen, niets weergegeven - Een niet significant kruisverband = weergegeven als n.s. (niet significant)

9

5 De resultaten in vogelvlucht

5.1 Resultaten per onderzoeksthema Deze sectie geeft een beknopt overzicht van de resultaten per onderzoeksthema. De volgende hoofdstukken van het rapport geven een meer gedetailleerde beschrijving van de resultaten.

Algemeen beeld

Over het algemeen is het brandweerpersoneel positiever over de evolutie van de Vlaamse brandweer dan over de evolutie van de brandweer in de hulpverleningszone. In dezelfde lijn is het personeel meer tevreden met het werk bij de brandweer dan met de brandweerorganisatie in de hulpverleningszone. De vaakst genoemde positieve ontwikkelingen in de hulpverleningszone zijn de samenwerking, uitwisseling en samenhorigheid tussen verschillende posten, terwijl bezuinigingen en de besteding van middelen het vaakst worden aangekaart als negatieve ontwikkelingen. Een grote minderheid vindt dat sinds de zonevorming de brandweer in de hulpverleningszone professioneler is en dat men het tempo van veranderingen moeilijk kan bijhouden.

Betrokkenheid bij en beleving van het werk

De respondenten hebben veel waardering voor hun werk bij de brandweer: zowel beroepstrots als betrokkenheid bij het werk zijn hoog. De voornaamste reden om betrokken te zijn bij het werk is dat men iets kan betekenen voor de medemens. Betrokkenheid bij de hulpverleningszone is laag voor het operationeel personeel. Zij voelen zich doorgaans het sterkst verbonden met de post waar ze werkzaam zijn. Betrokkenheid is over het algemeen verminderd voor wie langer in dienst is, maar versterkt voor wie minder lang is aangesteld. Een grote meerderheid van de respondenten ervaart dat sinds de zonevorming de brandweer minder een "familie" is. Een kleine meerderheid heeft het gevoel een nummer te zijn geworden en gaat minder vaak op interventie. Bijna iedereen oordeelt dat er steeds hogere eisen gesteld worden aan het brandweerpersoneel. Een grote meerderheid gaat akkoord met de stelling dat de brandweer ruimte biedt voor persoonlijke ontwikkeling.

Visie en preventie

Ongeveer de helft van de respondenten kent de visie op brandweer in de hulpverleningszone en een grote meerderheid herkent zich hier ook in. Er wordt in sterke mate geoordeeld dat het brandweerpersoneel zich in de toekomst meer zal moeten specialiseren, terwijl een grote minderheid vindt dat de hulpverleningszone een duidelijk beeld heeft van hoe de brandweer zich moet ontwikkelen. Het operationeel brandweerpersoneel vormt het hart van de brandweerorganisatie. Een grote meerderheid vindt dat de interventies centraal staan en een kleine meerderheid herkent zich in de visie waarbij preventie en operationeel brandweerwerk elkaar aanvullen. Het tolereren van hogere interventietijden vanwege preventieve maatregelen wordt door een grote meerderheid als een gevaarlijke ontwikkeling beschouwd. Er is steun voor sensibilisering omtrent maatregelen om branden te voorkomen of sneller te ontdekken.

Ondersteuning en autonomie

Er wordt weinig aandacht ervaren voor het personeel en er is weinig vertrouwen in de besteding van het beschikbare budget. Wel vindt een kleine meerderheid dat de brandweer goede ondersteuning biedt voor de operationele taken. Een kleine meerderheid ervaart voldoende autonomie in het eigen werk, terwijl een grote minderheid meer zeggenschap wenst. Het ondersteunend personeel ervaart meer inspraak in het beleid van de hulpverleningszone dan het operationele kader. Algemeen is de wens tot inspraak het grootst bij beslissingen die raken aan de dagelijkse werkzaamheden en de werving van nieuwe personeelsleden.

10

Vakbekwaamheid

Het vertrouwen in zowel de eigen vakbekwaamheid als die van de collega's is hoog. Een kleine meerderheid oordeelt voldoende in staat gesteld te worden om de eigen vakbekwaamheid op peil te houden en ongeveer de helft van de operationele respondenten vindt dat er vaker gewerkt moet worden met regelmatige sportproeven om te toetsen of hun fysieke paraatheid op peil is. De brandweeroefeningen sluiten over het algemeen goed aan op wat men nodig heeft om tijdens een interventie goed werk te leveren. Een kleine meerderheid van de respondenten vindt de kwaliteit van de brandweeroefeningen van een hoog niveau en kan voldoende oefenen.

Vrijwilligers: beleid en beschikbaarheid

Over het algemeen beschouwt het personeel de hulpverleningszone niet als een aantrekkelijke organisatie voor vrijwilligers. Men heeft ook weinig vertrouwen dat het werk als vrijwilliger goed te combineren valt met zowel een job als een privéleven buiten de brandweer. Bijna iedereen geeft aan dat het lastiger wordt om nieuwe vrijwilligers te werven en bijna niemand ervaart dat de eigen hulpverleningszone voldoende vrijwilligers kan aanwerven. Een grote meerderheid oordeelt dat vrijwilligers voldoende opgeleid zijn en dat dezelfde eisen gesteld worden aan vrijwilligers als aan beroeps. Een kleine minderheid ziet een verschil in vakbekwaamheid tussen deze groepen en vindt dat het management meer rekening houdt met het beroepskader. Weinig vrijwilligers kunnen het werk verlaten voor interventies. Het belonen van werkgevers om hun werknemers beschikbaar te laten zijn wordt dan ook positief beoordeeld. Het gezin en bijzondere gebeurtenissen in het privéleven bepalen het sterkst hoe vaak men zich beschikbaar stelt. Een kleine minderheid van de vrijwilligers zou zich vaker beschikbaar stellen mocht men na een oproep zeker mogen uitrukken.

Ondersteunend personeel

Het niet-operationeel ondersteunend personeel voelt zich zelfzeker, voldoende opgeleid en nuttig binnen de eigen functie. Een kleine meerderheid vindt dat hun functie voldoende bekend is binnen de brandweerorganisatie en de helft van de respondenten oordeelt dat de eigen capaciteiten voldoende benut worden. Slechts een grote minderheid ziet voldoende opleidingsmogelijkheden voor het ondersteunend personeel en een grote meerderheid zou meer opleiding willen omtrent hulpverlening. Bijna niemand vindt dat er voldoende promotiemogelijkheden zijn. Waardering komt vooral vanwege het ondersteunend personeel en in mindere mate vanwege de hulpverleningszone en het operationele kader. Het contact met het operationeel personeel wordt positief beoordeeld en er is vraag naar meer contactmomenten tussen het ondersteunende en operationele kader.

Leiding en management

De waardering voor leidinggevenden neemt af naarmate zij zich hoger in de organisatiestructuur bevinden. Zo heeft het operationeel en ondersteunend personeel een beter oordeel over respectievelijk ploegchefs en diensthoofden dan over het management. Er is weinig vertrouwen in of waardering voor managers en er wordt weinig wederzijds begrip ervaren tussen het personeel en het management. De waardering voor het management is groter vanwege het ondersteunend personeel dan vanwege het operationele kader. De directe leidinggevenden worden vooral positief beoordeeld op vlak van hun kennis over en betrokkenheid bij het personeel en de werkvloer. Minder goed wordt gescoord op vlak van openheid en transparantie. De respondenten gaan in sterke mate akkoord met de stelling dat kritiek vanwege het personeel terecht is maar oordelen terzelfdertijd dat het brandweerpersoneel zelf moet bijdragen aan oplossingen voor problemen in de hulpverleningszone.

Cultuur en diversiteit

De cultuur binnen de brandweerorganisatie wordt overwegend als veilig ervaren. Bijna alle respondenten geven dan ook aan te durven zeggen hoe het werk beter kan en hun collega’s te durven aanspreken op hun gedrag. Wel geeft slechts een grote minderheid aan dat het makkelijk is om zaken

11

bespreekbaar te maken binnen de brandweer en vindt slechts de helft van de respondenten dat men niet wordt afgerekend op het bespreekbaar maken van (lastige) zaken. Wat diversiteit betreft, wordt minst positief geoordeeld over het gender(on)evenwicht in het personeelsbestand. Ongeveer de helft van de respondenten vindt het belangrijk dat het personeel een weerspiegeling vormt van de maatschappij.

Arbeidsomstandigheden

Het werk bij de brandweer valt over het algemeen goed te combineren met een privéleven. Dit komt mogelijk onder druk te staan door het gegeven dat slechts volgens een kleine minderheid de personele bezetting op de post/dienst in orde is. Volgens een grote meerderheid van het operationeel personeel is het mogelijk om te schuiven in het werkrooster. Wel geeft slechts ongeveer de helft van de respondenten aan dat er rekening wordt gehouden met de eigen wensen bij het roosteren van de werktijden en dat het werk goed uit te voeren valt conform de regels van de arbeidstijdenwet. Slechts een kleine minderheid houdt zich aan de wettelijk verplichte rust.

Veiligheid op en van het werk

De aandacht voor de mentale en fysieke gezondheid van het personeel wordt matig beoordeeld. De respondenten ervaren de meeste aandacht voor het opvangen van personeel dat een ernstig incident heeft meegemaakt. Daarentegen wordt de minste aandacht ervaren voor agressie tegen hulpverleners en de mentale gezondheid van het personeel. Een grote meerderheid van de operationele respondenten vindt dat de brandweer er alles aan doet en het juiste materieel voorziet om veilig te kunnen werken. De zorg en verzekering bij ongevallen wordt positief beoordeeld en er wordt veel belang gehecht aan veilig en proper werken. De beoordeling van het preventief periodiek medisch onderzoek is matig: de helft van de operationele respondenten beschouwt dit als een geschikte test om fitheid te meten en slechts een kleine minderheid vindt dat de test goed aansluit op de praktijk.

Snelste Adequate Hulp – Minimale middelen

Bijna alle operationele respondenten hadden bij het invullen van de vragenlijst reeds ervaring met uitrukken gebaseerd op het type interventie. Bovendien wordt dit door bijna iedereen als een zinvolle ontwikkeling beschouwd. Ongeveer de helft van de respondenten oordeelt dat deze werkwijze de kwaliteit van de hulpverlening verbetert en een kleine minderheid vindt dat de brandweer er sneller door ter plaatse kan komen. Veiligheid is hierbij steeds een belangrijke prioriteit. Het merendeel van de respondenten vindt een alarmering op basis van het interventietype prima, zolang de vervolgopschaling gegarandeerd is en de gealarmeerde mensen en middelen in staat zijn een adequate interventie uit te voeren. Volgens een grote meerderheid kan variabele voertuigbezetting goed samengaan met veilig werken, althans als iedere gealarmeerde naar de post kan komen.

Uitruk-en interventietijden

Bijna alle respondenten beschouwen de uitruktijden van de eigen post als realistisch. Het belangrijkste knelpunt in het halen van de gestelde uitruktijden is dat men over onvoldoende brandweerpersoneel beschikt. Er is begrip voor het verschil in interventietijden binnen een hulpverleningszone. Een grote meerderheid oordeelt dat met de juiste bezetting ter plaatse komen belangrijker is dan de snelheid waarmee dit gebeurt. Ook dat vrijwillige posten mogelijk een lagere uitruksnelheid hebben wordt over het algemeen niet als problematisch gezien, zolang er voldoende posten zijn om het interventiegebied goed te bedienen. In termen van veiligheid wordt belang gehecht aan harde afspraken over uitruktijden en men waardeert de mogelijkheid dat een andere post een interventie (deels) overneemt. Over de zorgvuldigheid en betrouwbaarheid waarmee de uitruk-en interventietijden geregistreerd worden zijn de meningen verdeeld.

12

4%

26%

32%

25%

13% Onder 25 jaar

25 t.e.m. 34 jaar

35 t.e.m. 44 jaar

45 t.e.m. 54 jaar

55 jaar of ouder

7%

55%

29%

9%

Lager (middelbaar)

Middelbaar

Hoger onderwijs

Universiteit

6 Respondenten

Dit hoofdstuk overloopt de 5575 respondenten die bruikbare vragenlijsten inleverden (zie bijlage I voor meer info) en wiens antwoorden beschreven worden in de volgende hoofdstukken. Figuur 1 toont de leeftijdsverdeling van de respondenten. Meer dan de helft van de respondenten bevindt zich tussen de leeftijd van 35 en 54 jaar. 4% is jonger dan 25 jaar en 13% is 55 jaar of ouder.

Figuur 2 geeft het hoogste diploma weer dat de respondenten behaald hebben. Voor een kleine meerderheid van de respondenten betreft dit het diploma middelbaar onderwijs. 38% van de respondenten heeft een hogeschool- of universiteitsdiploma en de overige 7% heeft een diploma lager onderwijs of lager middelbaar. 52 respondenten verkozen niet te antwoorden.

De Brandweertoets werd voorgelegd aan zowel het operationeel als het niet-operationeel personeel. Tabel 2 toont dat 22% van de respondenten een operationele beroepsaanstelling heeft. 68% is vrijwilliger en 2% combineert een aanstelling als beroeps met die als vrijwilliger. Daarnaast is 6% van de respondenten werkzaam als niet-operationeel ondersteunend personeelslid, waarbij nog eens 2% een operationele aanstelling combineert met een niet-operationele ondersteunende aanstelling.

Aanstelling %

Operationeel: beroeps 22%

Operationeel: vrijwilliger 68%

Operationeel: beroeps & vrijwilliger 2%

Operationeel & ondersteunend 2%

Ondersteunend (niet-operationeel) 6%

Figuur 1: Respondenten naar leeftijd (N=5575)

Figuur 2: Respondenten naar opleidingsniveau (N=5523)

Tabel 2: Respondenten naar aanstelling (N=5575)

13

Opvallend is het verschil in de vertegenwoordiging van mannen en vrouwen in operationele en niet-operationele aanstellingen, weergegeven in Figuur 3 en Figuur 4. Slechts 3% van het operationeel personeel is vrouw, terwijl vrouwen twee derde uitmaken van het niet-operationeel personeelsbestand. In totaal is 93% van de respondenten man en 7% vrouw.

Figuur 5 en Figuur 6 tonen dat er in de operationele dienstjaren een meer evenwijdige spreiding is dan in de ondersteunende dienstjaren. Terwijl een grote meerderheid (63%) minstens een decennium aan het werk is in operationele dienst geldt dit bij de ondersteunende aanstellingen slechts voor een grote minderheid (22%). 64% is minder dan vijf jaar aan het werk in ondersteunende dienst.

Een grote meerderheid van het operationeel personeel behoort tot het basiskader (zie Tabel 3). Bijna een derde is aangesteld als (onder)officier. De overige 4% is in dienst in een andere functie - voornamelijk als verpleegkundige, ambulancier of stagiair - of combineert meerdere operationele functies. Wie aangaf een ondersteunende aanstelling te hebben werd gevraagd naar het niveau van hun functie. De grootste groep (40%) heeft een aanstelling op C-niveau (equivalent aan secundair onderwijs), gevolgd door iets meer en iets minder dan een kwart op respectievelijk B-niveau (equivalent aan hoger onderwijs) en A-niveau (equivalent aan universitair onderwijs).

Functie % Functie %

Operationeel

Basiskader 68%

Ondersteunend

C-niveau 40%

Onderofficier 20% B-niveau 28%

Officier 8% A-niveau 23%

Andere 4% Andere 9%

Figuur 6: Jaren in ondersteunende dienst (N=448) Figuur 5: Jaren in operationele dienst (N=5216)

97%

3%

Man

Vrouw

33%

67%

Figuur 3: Genderverdeling operationeel (N=5216) Figuur 4: Genderverdeling niet-operationeel (N=359)

Tabel 3: Functie binnen operationele (N=5216) of ondersteunende (N=448) aanstelling

16%

21%

17%14%

11%

9%

12% Minder dan 5 jaar

5 t.e.m. 9 jaar

10 t.e.m. 14 jaar

15 t.e.m. 19 jaar

20 t.e.m. 24 jaar

25 t.e.m. 30 jaar

30 jaar of meer

64%14%

8%

5%

4% 1% 4%

14

7 Algemeen beeld

De eerste inhoudelijke vragen peilen naar het algemeen beeld dat de respondenten hebben over de brandweer. De resultaten zijn opgedeeld in twee luiken: enerzijds hoe men oordeelt over de evolutie van de brandweer en anderzijds de tevredenheid met de brandweerorganisatie en het werk.

7.1 Evolutie van de brandweer Allereerst is gevraagd hoe men vindt dat de Vlaamse brandweer en de brandweer in de eigen hulpverleningszone evolueren. Respondenten konden antwoorden met “in de goede richting” of “in de verkeerde richting”. Tabel 4 geeft weer hoeveel procent van de respondenten een positieve beoordeling geeft, zowel algemeen als per aanstelling.

Tabel 4: Evolutie brandweer in Vlaanderen en in HVZ - in de goede richting

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Hoe vindt u dat de Vlaamse brandweer over het algemeen evolueert? (008) N=4672

64% 55% 65% 67% 75% 86%

Hoe vindt u dat de brandweer in uw hulpverleningszone over het algemeen evolueert? (009) N=4813

53% 47% 53% 64% 71% 77%

Algemeen oordeelt een grote meerderheid van de respondenten (64%) dat de Vlaamse brandweer in de goede richting evolueert. Over de evolutie van de brandweer in de eigen hulpverleningszone is men minder positief: ongeveer de helft van de respondenten (53%) geeft aan dat deze in de goede richting evolueert. Dit patroon vertoont zich ook in de resultaten per aanstelling, waar telkens positiever wordt geoordeeld over de evolutie van de brandweer in Vlaanderen dan in de eigen hulpverleningszone. Ondersteunend personeel, zowel met als zonder operationele aanstelling, oordeelt tevens positiever dan het zuiver operationeel personeel. Het opvallendste verschil bevindt zich tussen het niet-operationeel ondersteunend personeel en het beroepspersoneel. Rond de helft van deze laatste groep antwoordt positief op beide vragen, tegenover een grote meerderheid tot bijna iedereen van het niet-operationeel ondersteunend personeel.

7.2 Positieve en negatieve ontwikkelingen Aanvullend op bovenstaande stellingen konden respondenten een toelichting geven over de evolutie van de brandweer in hun hulpverleningszone. Hiervoor werden twee open vragen voorzien, waarbij gevraagd werd een voorbeeld te geven van een positieve (010) en een negatieve (011) ontwikkeling. De antwoorden op deze vragen werden geanalyseerd en in categorieën onderverdeeld. Tabel 5 en Tabel 6 tonen respectievelijk de vaakst genoemde positieve en negatieve ontwikkelingen.

Aangezien deze vragen aan het begin van de vragenlijst stonden en respondenten nog geen weet hadden van de vragen die later in de vragenlijst aan bod kwamen, geven deze resultaten een eerlijk beeld van wat spontaan genoemd wordt en als belangrijkste kwestie(s) wordt beschouwd. Opvallend is dat veel van de aangekaarte ontwikkelingen later terugkomen in de vragenlijst, wat aantoont dat de Brandweertoets aansluit op de beleving en belangen van het brandweerpersoneel.

R

R

15

Tabel 5: Positieve ontwikkelingen (N=4111)

N %

Samenwerking: uitwisseling, collegialiteit en samenhorigheid tussen posten 736 18%

Opleiding en training: aanbod en kwaliteit 677 16%

Materiaal: kwaliteit, aanschaf en onderhoud 580 14%

Oproepsysteem: beschikbaarheidsmodule, dispatching, SAH 608 15%

Uniformiteit: procedures, materiaal, beleid 490 12%

Professionalisering: werknemers, bestuur en werking van de brandweer 162 4%

Uurregeling, verloning, verlofstelsel 117 3%

Schaalvoordelen: zonale aankopen van materiaal, bezuiniging 103 3%

Veiligheid: aandacht voor preventie, hygiëne en welzijn 101 2%

Communicatie: overleg, inspraak en betrokkenheid van personeel 100 2%

Ondersteuning: logistiek, HR, administratieve diensten 84 2%

(Technologische) innovatie: aandacht voor nieuwe technieken, digitalisering 70 2%

Personeelsbeleid: statuut, bevorderingen 66 2%

Opvolging en evaluatie 44 1%

Medische hulpverlening: aandacht en kwaliteit 43 1% Tabel 6: Negatieve ontwikkelingen (N=5633)

N %

Financiële aspecten: bezuinigingen, kosten, besteding van middelen 1266 22%

Werkverdeling: onevenwicht opleidingen - interventies 838 15%

Organisatie: bureaucratische structuur, administratie, visie 666 12%

Zonale samenwerking, beschikbaarheidsmodule, oproepsysteem 592 11%

Communicatie: overleg, inspraak en betrokkenheid van personeel 584 10%

Leiding: bekwaamheid, contact, verhouding, waardering 420 7%

Personeelsbeleid: statuten, werving, bevorderingen 378 7%

Vrijwilligers: positie, professionalisering, verhouding tot beroeps 334 6%

Uniformiteit: verschillen binnen zone, verzet tegen zonaal denken 306 5%

Sfeer: familiegevoel, groepssfeer 164 3%

Opleiding: kwaliteit, aanbod, toegankelijkheid 85 2%

Sommige ontwikkelingen worden zowel positief als negatief genoemd. Onderstaande bespreking verduidelijkt de genoemde ontwikkelingen met concrete voorbeelden en biedt telkens een afweging.

Samenwerking & oproepsysteem

De vaakst genoemde positieve ontwikkeling is de toegenomen samenwerking tussen de posten door de zonevorming. Vooral het samenwerken tijdens interventies en de onderlinge uitwisseling van kennis en materiaal worden als voordelen beschouwd die niet alleen de werking van de brandweer maar ook de collegialiteit en de werksfeer ten goede komen. Daarnaast wordt positief geoordeeld over de flexibiliteit van de beschikbaarheidsmodule en de dispatching bij het oproepsysteem. Het wordt gewaardeerd dat dit bijdraagt aan het leveren van de Snelste Adequate Hulp aan de burger.

Terzelfdertijd laat een groep respondenten zich negatief uit over deze ontwikkelingen. Het zonale samenwerken brengt volgens sommigen de eigen interventies in gedrang en zorgt voor minder samenwerking binnen de post. Er wordt kritiek geuit op de werking van de beschikbaarheidsmodule en het herhaaldelijk moeten aan- en afmelden. Ook de beperking van de opt-out uren wordt negatief beoordeeld. Men bekritiseert het oproepsysteem vanwege een oneerlijke verdeling van interventies dat te weinig rekening houdt met het reeds gedane aantal interventies. Ook wordt aangekaart dat minder manschappen opgeroepen worden en dat de uitruktijden langer zijn dan vroeger, wat dan weer hinderlijk is voor een snelle en goede dienstverlening aan de burger.

16

Opleiding en training versus werkverdeling

Het vergroten van het aanbod aan opleidingen en trainingen, alsook de kwaliteit ervan, worden regelmatig genoemd als positieve ontwikkelingen. De mogelijkheid tot het volgen van voortgezette opleidingen en de oefeningen op Campus Vesta worden meermaals aangehaald. Dat het verplichte aantal opleidingen gestegen is, wordt echter ook negatief bekeken in het kader van werklast. Vooral voor vrijwilligers stelt dit een probleem: met het oog op een evenwichtige verdeling van werk, gezin en brandweer wordt geregeld gesteld dat de werklast te hoog is. Daarnaast wordt opgemerkt dat er te veel opleidingen en trainingen gedaan moeten worden in verhouding tot het aantal interventies dat men mag doen, wat volgens een grote groep respondenten sowieso al lager ligt dan vroeger. Tot slot wordt opgemerkt dat de instroom in bepaalde opleidingen moeilijk verloopt en er wordt aandacht gevraagd voor een beter sportbeleid en de mogelijkheid tot sporten op de posten.

Materiaal & schaalvoordelen versus financiële aspecten

Sinds de zonevorming wordt voelbaar ingezet op materiaal. Persoonlijke beschermingsmiddelen, gebouwen, voertuigen e.d. zijn in veel posten vernieuwd, kunnen sneller besteld worden en worden volgens een groot deel van de respondenten beter onderhouden dan voordien. Er wordt ook aangegeven dat het gezamenlijk bestellen van materiaal financiële schaalvoordelen biedt, een efficiëntere besteding toelaat (geen dubbele aankopen) en een beter overzicht geeft van wat er centraal, op zonaal niveau, ter beschikking is.

Dit wordt echter niet door iedereen zo ervaren. In sommige posten laten vernieuwingen op zich wachten en ervaart men een ondoordacht aankoopbeleid. De herverdeling van middelen over de zone maakt dat er moet gewerkt worden met ongekend materiaal en dat bepaalde posten hun voorraad hebben zien afnemen, alsook de bruikbare reserves. Er heerst volgens velen een voelbare bezuinigingscultuur (zie ook “personeelsbeleid”) waarbij geldbelangen op de voorgrond staan. In dit kader wordt tevens afkeurend gereageerd op de kost van de hulpverleningszones en bijkomende kosten voor interventies, wat finaal in het nadeel speelt van (de hulpverlening voor) de burger.

Organisatie

De organisatie van de hulpverleningszone wordt overwegend als negatieve ontwikkeling aangekaart. Deze wordt veelal als bureaucratisch en rigide aanschouwd, met te veel politieke inmenging, een logge, onduidelijke structuur, inefficiënte werking en vooral veel administratie. De organisatie neemt autonomie weg van de posten, waardoor besluitvorming moeilijk en traag verloopt. Ook wordt aangehaald dat het de zones ontbreekt aan een duidelijke toekomstvisie en beleid(s)plan. Door het organiseren van de brandweer als een “bedrijf” gaat het menselijke contact verloren en hebben de respondenten het gevoel dat niet meer de burger, maar wel (financiële) bedrijfsbelangen op de eerste plaats komen. Tot slot ervaren sommige respondenten een kloof tussen de administratieve diensten en het operationeel personeel.

Uniformiteit

Er worden heel wat voordelen gezien in uniformiteit over posten binnen een zone. Materiaal wordt beter verdeeld, kleinere posten worden opgewaardeerd, men heeft hetzelfde niveau van opleiding en kan opleidingen inhalen in andere posten. Een belangrijke negatieve kritiek is dan ook het gebrek aan uniformiteit binnen een zone, een onvoldoende doorgedrongen zonaal denken en verzet tegen de zone vanwege personeelsleden en de leiding. Terzelfdertijd wordt echter gesteld dat een te sterk doorgedreven uniformiteit nadelig is, daar dit te weinig rekening houdt met verschillen tussen grondgebieden en de eigenheid van de posten. Bovendien zou van kleine posten werk afgenomen worden door grote posten, terwijl deze dan weer hun materiaal moeten afstaan voor een herverdeling over de zone.

17

Professionalisering versus vrijwilligers

Vanwege het opgedreven aantal (gespecialiseerde) opleidingen heeft het personeel meer kennis van zaken. Een groep respondenten ervaart de nieuwe organisatiestructuur tevens als professioneler dan voor de zonevorming, zowel in werking als in communicatie naar de burger toe. Anderzijds drijft een te ver doorgedreven professionalisering de vrijwilligers in het nauw. Zo wordt aangekaart dat door de toegenomen verplichtingen in het kader van beschikbaarheid en opleidingen het “vrijwillig” karakter verdwijnt. Er is tevens een opvallende spanning tussen het beroeps- en het vrijwilligerspersoneel. In beide richtingen heeft men het gevoel minder gehoord te worden dan de andere groep en stelt men dat beslissingen in het voordeel van de andere groep gebeuren.

Veiligheid

Verscheidene aspecten met betrekking tot veiligheid worden aangehaald als positieve ontwikkeling. Intern wordt de aandacht voor (arbeids)hygiëne geprezen, zowel tijdens als na een interventie. Aandacht voor de (mentale) gezondheid van het personeel, de verminderde tolerantie voor alcoholgebruik en het werken met PPMO-testen en sportproeven worden ook genoemd als positieve ontwikkelingen. Daarnaast is er waardering voor de zonale preventiedienst en het preventiebeleid.

Communicatie

Een groep respondenten ervaart een vlotte en goede communicatie binnen de zone (bv. via een regelmatige nieuwsbrief), tussen de posten en vanuit de leiding. Ook de oprichting van werkgroepen wordt positief beoordeeld door respondenten. Sommigen ervaren inspraak te hebben en betrokken te zijn bij de leiding en hulpverleningszone. Een groot aantal respondenten oordeelt echter dat de communicatie van bovenaf ondermaats is. Een regelmatig terugkerende kritiek is het gebrek aan inspraak vanwege de posten en het personeel, wat een negatief effect heeft op betrokkenheid.

Ondersteuning en leiding

De logistieke en technische ondersteuning worden herhaaldelijk als positief beschouwd, alsook het HR-beleid en het opvangen van administratiewerk door de oprichting van administratieve diensten en de aanwerving van gepast personeel. Respondenten betreuren echter de (fysiek) voelbare afstand tussen het basiskader en de leiding. Ook heerst er een zeker wantrouwen tegenover de zonetop, waarvan de managementkwaliteiten in twijfel worden getrokken. De bevordering en loonsverhoging van het hoger kader ten gevolge van de hervorming worden herhaaldelijk oneerlijk genoemd. Ook het gebrek aan waardering van het leidinggevend kader ontvangt kritiek.

Personeelsbeleid en medische hulpverlening

De eenvormigheid van statuten met dezelfde rechten en plichten wordt gewaardeerd, alsook de duidelijke bevorderingsprocedures. Respondenten waarderen tevens de wettelijke omkadering en verzekering rond hun werk. Ook de kwaliteit van en aandacht voor de medische hulpverlening is er volgens sommige respondenten op vooruit gegaan. In dit kader worden meermaals de aanstelling van verplegend personeel en de uitbreiding van hun standing orders tijdens interventies genoemd.

Terzelfdertijd is de complexiteit van het personeelsbeleid een punt van kritiek. Ook wordt de bevorderingsprocedure bekritiseerd: het duurt te lang en verloopt niet voor iedereen op dezelfde manier. De ongelijke verloning van gepresteerde shiften en rangen vindt men oneerlijk, net als het gebrek aan statuut en de verminderde verloning voor verpleegkundigen. Er wordt veel kritiek geuit op de uitstroom van personeel dat onvoldoende wordt opgevangen door de werving van nieuwe rekruten. In dit kader wordt met de vinger gewezen naar het opgedreven aantal verplichte opleidingen en het “verdwijnen” van de notie vrijwilligheid, wat zowel de motivatie van het huidig personeel (en vooral vrijwilligers) om zich beschikbaar te stellen en in te zetten verlaagt en de drempel voor nieuwe rekruten verhoogt. In sommige posten is een verlaagde bezettingsgraad duidelijk voelbaar in het kader van werkbelasting.

18

Technologische innovatie

Er is waardering voor de inzet op vlak van innovatie. Men schenkt aandacht aan het aanpassen naar nieuwe technieken en investeert in nieuwe technologieën, zoals het gebruik van GPS, apps, online platformen, etc. Een kritische noot komt hier overwegend vanwege het oudere personeel, voor wie het werken met online platformen en nieuwe technologieën niet altijd evident is.

Opvolging en evaluatie

De manier waarop personeel wordt opgevolgd (fysiek, na incidenten, …) wordt doorgaans positief beoordeeld. Ook de opvolging van opleidingen en de evaluatie na interventies is goed. Tot slot klinken er positieve stemmen over de invoering van een uniform evaluatiebeleid met de opstart van evaluatiegesprekken om personeelsleden (nog) beter te kunnen opvolgen en ondersteunen.

Samenvatting

Een grote herstructurering zoals de zonevorming vraagt om een verregaande cultuur-switch, waartegen hoe dan ook enige weerstand te verwachten is. Toch heerst er geen eenzijdig negatieve stem. Zo zijn er bij de meeste ontwikkelingen twee zijden aan het verhaal en kan men dit zowel in een negatief als in een positief licht stellen. Veel is dan ook afhankelijk van hoe veranderingen hebben plaatsgevonden in de hulpverleningszone en de betrokkenheid die het personeel ervaart. Ook is er een grote mate van relativering te bemerken in de antwoorden: er zijn problemen, maar deze zijn vaak niet onoverkomelijk en kunnen met gezamenlijke inspanningen aangepakt worden. Tot slot kan de lezer uit deze beperkte kwalitatieve analyse meenemen dat er animo is om verder (samen) te sleutelen aan het uitbouwen van een zo goed mogelijk functionerende brandweerorganisatie.

7.3 Brandweerorganisatie en werk bij de brandweer De volgende vragen peilen naar de algemene tevredenheid van de respondenten met de brandweerorganisatie in de eigen hulpverleningszone en met het werk bij de brandweer. Men kon antwoorden op een schaal van 1 (zeer ontevreden) tot 10 (zeer tevreden). De gemiddelde score op deze schaal wordt weergeven in Tabel 7, zowel over alle respondenten heen als per aanstelling.

Tabel 7: Tevredenheid met brandweerorganisatie en werk – gemiddelde score

Alles bij elkaar genomen…

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

… hoe tevreden bent u met uw werk bij de brandweer? (013) N=5534

7,4 7,5 7,4 8,2 7,7 7,6

… hoe tevreden bent u met de brandweerorganisatie in uw hulpverleningszone? (012) N=5517

5,9 5,7 5,9 6,4 6,4 6,7

Gemiddeld wordt een score van 7,4 gegeven op tevredenheid met het werk bij de brandweer. Wie een combinatieaanstelling heeft, scoort hierop het hoogst (8,2). Bijkomende analyses tonen dat 88% van de respondenten een score van 6 of hoger geeft op deze vraag. Tevredenheid met de brandweerorganisatie in de eigen hulpverleningszone krijgt zowel gemiddeld als per aanstelling een lagere score. 65% van de respondenten geeft een score van 6 of hoger. Het personeel met een ondersteunende aanstelling is over het algemeen meer tevreden met de brandweerorganisatie in de hulpverleningszone dan het operationeel personeel.

19

7.4 Algemeen beeld – verschillen per hulpverleningszone Aangezien de vragen omtrent het algemene beeld over de brandweer ook betrekking hebben op de eigen hulpverleningszone, is het interessant een uitsplitsing van de resultaten te maken over de 21 zones waarbinnen de Brandweertoets werd afgenomen. Tabel 8 geeft deze resultaten weer. Bij alle vragen zijn er (sterke) verschillen te bemerken in de resultaten van de hulpverleningszones. Opvallend is dat Brandweer Zone Antwerpen het hoogst scoort over heel de lijn.

Tabel 8: Resultaten algemeen beeld per hulpverleningszone

Hulpverleningszone

Evolutie in de goede richting Tevredenheid (gemiddelde score)

Vlaamse brandweer (008)

N=4672

Brandweer in de HVZ (009)

N=4813

Brandweerorga-nisatie HVZ (012)

(N=5517)

Werk bij de brandweer (013)

(N=5534)

Vlaanderen 64% 53% 5,9 7,4

Brandweer Zone Antwerpen

86% 91% 7,2 8,0

Hulpverleningszone Rivierenland

56% 44% 5,5 7,4

Brandweer Zone Rand 63% 53% 5,8 7,3

Hulpverleningszone Taxandria

49% 23% 4,8 7,1

Brandweer Zone Kempen

50% 34% 5,2 7,1

Brandweerzone Oost-Limburg

56% 52% 6,1 7,6

Hulpverleningszone Zuid-West Limburg

57% 49% 5,9 7,3

Hulpverleningszone Noord-Limburg

79% 71% 7,0 7,8

Brandweerzone Centrum

52% 47% 5,9 7,2

Brandweerzone Vlaamse Ardennen

72% 72% 6,6 7,6

Zone Meetjesland 71% 41% 6,0 7,8

Hulpverleningszone Oost

51% 27% 5,1 7,1

Hulpverleningszone Waasland

61% 57% 6,1 7,5

Hulpverleningszone Zuid-Oost

53% 35% 5,4 7,2

Hulpverleningszone Oost, Vlaams-Brabant

47% 32% 5,2 7,5

Hulpverleningszone Vlaams-Brabant West

66% 53% 5,8 7,4

Hulpverleningszone 1 – West-Vlaanderen

73% 69% 6,6 7,8

Hulpverleningszone Fluvia

69% 50% 5,5 6,9

Hulpverleningszone Midwest

88% 88% 7,0 7,6

Brandweerzone Westhoek

68% 53% 6,0 7,4

DBDMH Brussel 63% 31% 4,8 7,6

R R R

20

7.5 Veranderingen in/van de hulpverleningszone Respondenten kregen tevens enkele stellingen voorgelegd met betrekking tot veranderingen in en van hun hulpverleningszone. De resultaten hiervan worden weergegeven in Tabel 9.

Tabel 9: Veranderingen in/van hulpverleningszone - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Sinds de zonevorming is de brandweer in mijn hulpverleningszone professioneler (082) N=5033

38% 29% 40% 33% 46% 44%

Ik vind het moeilijk om het tempo van veranderingen bij de brandweer in mijn hulpverleningszone bij te houden (020) N=5507

32% 33% 34% 21% 27% 15%

Een grote minderheid (38%) oordeelt dat de hulpverleningszone professioneler is geworden sinds de zonevorming. Het ondersteunend personeel is hier opvallend vaker mee akkoord dan het operationeel personeel en binnen deze laatste groep zijn vrijwilligers positiever (40%) dan personeel met een beroeps- (29%) of combinatieaanstelling (33%). Over alle respondenten heen gaat 32% niet akkoord met deze stelling. Vervolgens is gepeild naar het tempo van veranderingen bij de brandweer in de eigen hulpverleningszone. Een derde van alle respondenten vindt deze moeilijk bij te houden. Het vrijwilligers- en beroepspersoneel zijn het vaakst akkoord met deze stelling (respectievelijk 34% en 33%), tegenover bijna niemand van het niet-operationeel personeel (15%). 40% van alle respondenten vindt het niet moeilijk het tempo van veranderingen bij te houden.

Tot slot werd gevraagd hoe belangrijk men het vindt dat de hulpverleningszone kleine uitgaven financiert om bv. een bloemetje te geven aan een zieke collega of om een persoon te vieren (111). Zonder relevant verschil naar aanstelling geeft 76% aan dit (heel) belangrijk te vinden.

21

8 Betrokkenheid bij en beleving van het werk

In dit hoofdstuk worden de resultaten voorgesteld van de vragen die peilen naar de betrokkenheid bij en de beleving van het werk bij de brandweer. Aangezien in dit kader enkele vragen slechts aan het operationeel personeel zijn voorgelegd, wordt in voorkomend geval een tabel gepresenteerd waarin het ondersteunend personeel niet is opgenomen. De volgende onderdelen komen aan bod in dit hoofdstuk: waardering voor en van het werk, betrokkenheid en werkbeleving.

8.1 Waardering voor en van het werk Tabel 10 geeft de waardering weer dat men heeft en krijgt voor het werk bij de brandweer. De stellingen die hierop betrekking hebben werden beantwoord op een schaal gaande van 1 (helemaal oneens) tot 5 (helemaal eens). De tabel geeft telkens voor alle respondenten en per aanstelling weer hoeveel procent van de respondenten het (helemaal) eens is met de betreffende stelling.

Tabel 10: Waardering werk bij brandweer - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Ik ben er trots op dat ik bij de brandweer ben (065) N=5356

94% 90% 96% 98% 94% 88%

Ik ga met plezier naar mijn werk bij de brandweer (066) N=5344

88% 85% 90% 97% 80% 83%

Mijn werk bij de brandweer is voor mij heel belangrijk (014) N=5507

88% 93% 86% 98% 91% 91%

Mijn vrienden en kennissen waarderen mij voor mijn werk bij de brandweer (016) N=5507

86% 82% 90% 89% 86% 53%

Over alle aanstellingen heen is er een hoge mate van trots over het werk bij de brandweer. Er wordt tevens met plezier naar het werk gegaan, voornamelijk door het personeel met een vrijwillige aanstelling (90%) en combinatieaanstelling (97%). Het werk bij de brandweer is dan weer belangrijker voor het personeel met een beroepsmatige aanstelling (93%) en combinatieaanstelling (98%). Tot slot is vooral het operationeel personeel het eens met de stelling dat vrienden en kennissen hen waarderen voor hun werk bij de brandweer. Bij het niet-operationeel personeel gaat ongeveer de helft van de respondenten (53%) hiermee akkoord. Wel dient opgemerkt te worden dat een grote groep van het niet-operationeel personeel (44%) “neutraal” heeft geantwoord. Bij iedere stelling in Tabel 10 geldt dat minder dan 5% van de respondenten het er niet mee eens is.

In dezelfde lijn werd het operationeel personeel gevraagd in welke mate men het werk bij de brandweer als een hobby beschouwt. Tabel 11 toont hoe sterk er (volledig) akkoord wordt gegaan met deze stelling volgens operationele aanstelling en functie. Wie een ondersteunende aanstelling combineert met een beroeps-, vrijwilligers- of combinatieaanstelling, wordt gerekend tot hun operationele groep.

R

22

Tabel 11: [Operationeel personeel] Brandweerwerk als hobby - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Mijn werk bij de brandweer is als een hobby voor me (015) N=5153

70% 48% 77% 76% 72% 67% 69%

Niet verwonderlijk beschouwt een grote meerderheid van wie een vrijwillige aanstelling heeft - al dan niet gecombineerd met een beroepsaanstelling - het brandweerwerk als hobby. Dit is slechts voor ongeveer de helft van het beroepsbrandweerpersoneel het geval. Van deze groep is 27% het niet akkoord met deze stelling, tegenover 11% van respondenten met een vrijwilligersaanstelling en 15% van de respondenten met een combinatieaanstelling. Naar operationele functie beschouwt vooral het basiskader (72%) het werk bij de brandweer als hobby. Dit ligt iets lager voor onderofficieren (67%) en officieren (69%)

8.2 Betrokkenheid Naast de waardering voor het brandweerwerk werd tevens gepeild naar de betrokkenheid van het brandweerpersoneel bij het eigen werk en de hulpverleningszone. Tabel 12 geeft weer wie op een schaal van 1 (helemaal oneens) tot 5 (helemaal eens) tenminste “eens” antwoordt op deze stellingen.

Tabel 12: Betrokkenheid bij brandweer en HVZ - (helemaal) eens

Ik voel mij betrokken bij…

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

… mijn werk bij de brandweer (063) N=5365

80% 79% 79% 86% 87% 85%

… de hulpverleningszone (064) N=5341

44% 45% 40% 54% 62% 76%

De betrokkenheid bij het eigen werk is groot: binnen alle aanstellingen gaat minstens een grote meerderheid akkoord met deze stelling. De betrokkenheid bij de hulpverleningszone is opmerkelijk lager, althans bij het operationeel personeel. Dit staat in scherp contrast met het ondersteunend personeel, waarvan een grote meerderheid aangeeft betrokken te zijn bij de hulpverleningszone. Zowel voor het vrijwillig als het beroepspersoneel geldt dat bijna een derde zich niet betrokken voelt bij de zone, tegenover 7% van het niet-operationeel ondersteunend personeel.

Aan respondenten werd tevens gevraagd waar men zich het sterkst mee verbonden voelt: de post, gemeente of hulpverleningszone waar men werkzaam is, of met de brandweer in Vlaanderen. De resultaten worden weergegeven in Tabel 13. Wie in meerdere hulpverleningszones tewerkgesteld is, werd gevraagd te antwoorden denkend aan de zone of post waar men het meeste uren werkt.

Met de …

Vlaanderen

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

… post 71% 70% 75% 70% 43% 33% … gemeente 16% 12% 18% 9% 14% 7% … hulpverleningszone 12% 17% 5% 17% 43% 57% … brandweer in Vlaanderen 2% 2% 2% 4% 0% 3%

Tabel 13: Waar voelt u zich het meest mee verbonden? (077) - % (N=5379)

R

R

R

23

Een grote meerderheid van het operationeel personeel voelt zich het meest verbonden met de post waar men werkzaam is. Bij het operationeel personeel met een ondersteunende functie is dit een kleine minderheid (43%) en een even groot aandeel van deze groep voelt zich het sterkst verbonden met de hulpverleningszone. Dit lijkt op de resultaten voor het ondersteunend niet-operationeel personeel, waarvan een kleine meerderheid (57%) zich het meest verbonden voelt met de hulpverleningszone en een grote minderheid (33%) met de post. Dit valt te verklaren door het gegeven dat een groot deel van het ondersteunend personeel op een zonaal kantoor werkzaam is.

Aan de respondenten werd tevens gevraagd of ze zich meer, even of minder betrokken voelen bij het werk bij de brandweer dan toen men net in dienst was. De resultaten worden weergegeven in Tabel 14, opgedeeld naar of men minder of meer dan vijf jaar in dienst is. Respondenten die nog maar recentelijk in dienst waren, konden antwoorden met “n.v.t.”.

Tabel 14: Evolutie in betrokkenheid (070) - % (N=5030)

Ik voel mij…

Vlaanderen N=5030

Operationeel N=4663

Niet-operationeel N=284

< 5 jaar > 5 jaar < 5 jaar > 5 jaar

... meer betrokken dan vroeger 35% 43% 34% 54% 23%

… minder betrokken dan vroeger 34% 15% 37% 14% 44%

Er is geen algemene evolutie merkbaar aangezien telkens een derde van de respondenten zich meer, even of minder betrokken voelt bij hun werk vergeleken met vroeger. Verdere analyse wijst ook aan dat er geen relevant verschil is in de evolutie van betrokkenheid naar de soort aanstelling van het brandweerpersoneel. Wel is er een samenhang tussen de evolutie in betrokkenheid en het aantal dienstjaren. Van het operationeel personeel dat minder dan vijf jaar in dienst is voelt 43% zich meer betrokken dan vroeger, terwijl in de groep met meer dan vijf jaar aanstelling 37% zich net minder betrokken voelt dan vroeger. Deze tegenstelling is nog opvallender bij het niet-operationeel personeel, waar ongeveer de helft van de respondenten (54%) die minder dan vijf jaar werkzaam is zich meer betrokken voelt, terwijl 44% van diegenen met meer dan vijf dienstjaren zich net minder betrokken voelt dan toen men net in dienst was.

Er zijn verschillende redenen waarom zich betrokken voelt bij de brandweer. De respondenten werden gevraagd om uit een lijst van vijf factoren (met twee extra voor operationeel personeel) de twee belangrijkste factoren aan te duiden. Tabel 15 geeft weer hoe vaak elke reden werd geselecteerd.

Tabel 15: Redenen voor betrokkenheid bij brandweer (071) - % aangeduid

Operationeel

N=5052 Niet-operationeel

N=340

Ik kan iets betekenen voor mijn medemens (071-d) 63% 53%

Ik hou van het sociale contact met collega’s (071-g) 24% 34%

Ik kan verantwoordelijkheid nemen (071-c) 22% 42%

Ik voel mij thuis bij de brandweer (071-e) 19% 37%

Ik kan mij persoonlijk ontwikkelen als mens (071-a) 9% 24%

Andere (071-h) 2% 9%

Ik hou ervan regelmatig op interventie te gaan (071-f) 44% /

Ik kan groeien in het brandweervak (071-b) 17% /

R R

24

Voor zowel het operationeel als het niet-operationeel personeel is iets kunnen betekenen voor de medemens de meest genoemde reden om zich betrokken te voelen bij de brandweer. Regelmatig mee op interventie kunnen is de tweede meest gekozen reden voor het operationeel personeel, gevolgd door het sociale contact met collega’s. Voor het niet-operationeel personeel is dit het gevoel van verantwoordelijkheid, gevolgd door het gevoel thuis te zijn bij de brandweer. Respondenten konden ook een andere reden opgeven waarom men zich betrokken voelt (071-h). De mogelijkheid hebben om input te geven, het gevoel hebben gehoord te worden en zowel deel uitmaken van als bijdragen aan de ontwikkeling van de zone worden genoemd door zowel operationele als niet-operationele respondenten. Voor het operationeel personeel is tevens de afwisseling, uitdaging en inhoud van het werk van belang, alsook het gevoel te kunnen helpen.

De zonevorming betekende allerlei veranderingen die mogelijk een invloed hebben op de mate waarin het brandweerpersoneel zich betrokken voelt. Aan de respondenten werden enkele ontwikkelingen voorgelegd, waarbij men op een schaal van 1 (helemaal oneens) tot 5 (helemaal eens) kon aangeven in welke mate dit volgens hen klopt. Het aandeel respondenten dat het (helemaal) eens is met deze stellingen wordt weergeven in Tabel 16 en Tabel 17 (alleen operationeel personeel). Wie de zonevorming niet heeft meegemaakt kon “n.v.t” antwoorden.

Tabel 16: Veranderingen in HVZ - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Sinds de zonevorming heb ik het gevoel dat de brandweer steeds minder een “familie” is (074)

N=5094

67% 66% 69% 65% 64% 49%

Door de zonevorming heb ik het gevoel een nummer te worden (075)

N=5120 59% 59% 62% 56% 46% 28%

Ik krijg nu meer waardering van het management dan voor de zonevorming (076) N=4925

8% 9% 7% 7% 20% 13%

Een grote meerderheid van het operationeel personeel vindt dat de brandweer steeds minder als een “familie” aanvoelt sinds de zonevorming. Dit geldt in mindere mate voor het niet-operationeel personeel, waarvan ongeveer de helft (49%) akkoord gaat met deze stelling. Ook het gevoel een nummer te zijn geworden door de zonevorming is sterker aanwezig bij het operationeel dan het ondersteunend personeel. Tot slot werd ook gepeild naar de waardering die men krijgt van het management in vergelijking met voor de zonevorming. Behalve wie een operationele én ondersteunende aanstelling heeft (20%), gaat bijna niemand van de respondenten hiermee akkoord.

Tabel 17: [Operationeel personeel] Veranderingen in HVZ - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Er zijn minder branden, waardoor ik minder vaak een uitruk meemaak (072) N=4785

58% 61% 56% 71% 58% 58% 61%

Ik word sinds de zonevorming meer ingezet voor preventieve taken (073) N=4375

17% 17% 16% 19% 14% 16% 32%

R

25

Een grote meerderheid van het operationeel personeel met een beroeps- (61%) of combinatieaanstelling (71%) vindt dan men minder vaak een uitruk meemaakt sinds de zonevorming. Dit is iets minder het geval voor het vrijwillig personeel, waarvan een kleine meerderheid (56%) akkoord gaat met deze stelling. Officieren ervaren dit dan weer iets sterker (61%) dan het basiskader en de onderofficieren (58%). Alleen officieren (32%) hebben het gevoel meer te worden ingezet voor preventieve taken dan voor de zonevorming.

8.3 Werkbeleving Er is gepeild naar hoe het operationeel personeel het brandweerwerk beleeft door het te vergelijken met toen men net bij de brandweer was. Tabel 18 presenteert hiervan de resultaten. Wie nog maar recentelijk in dienst was kon “n.v.t.” aanduiden.

Tabel 18: [Operationeel personeel] Vergelijking brandweerwerk met vroeger - (helemaal) eens

Vergeleken met toen ik net bij de brandweer was…

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

… worden er steeds hogere eisen gesteld aan het brandweerpersoneel (024) N=4951

90% 85% 92% 81% 88% 97% 93%

… is het brandweerwerk moeilijker geworden (023)

N=4918 59% 56% 60% 42% 54% 73% 69%

… is het werk bij de brandweer emotioneel zwaarder geworden (025) N=4928

20% 19% 20% 16% 20% 21% 19%

Bijna iedereen geeft aan dat er nu hogere eisen worden gesteld aan het brandweerpersoneel dan toen men net bij de brandweer was. Dit wordt bovendien sterker ervaren door vrijwilligers (92%) en door onderofficieren (97%). Ook oordelen vooral vrijwilligers (60%) en onderofficieren (73%) dat het brandweerwerk moeilijker is geworden, tegenover een kleine meerderheid van het beroepspersoneel (56%) en basiskader (54%), en een kleine minderheid van respondenten met een combinatieaanstelling (42%). Daarentegen is slechts 20% het eens met de stelling dat het werk emotioneel zwaarder geworden is. Hierin is geen relevant verschil naar aanstelling of functie. Een derde van alle respondenten antwoordt “neutraal” op deze laatste stelling.

Ontwikkelingsmogelijkheden kunnen een belangrijke invloed hebben op de werkbeleving. Tabel 19 geeft weer hoeveel procent van de respondenten het eens is met vier stellingen die betrekking hebben op toekomstperspectieven bij de brandweer.

Minstens 70% van het zuiver operationeel personeel oordeelt dat het werk bij de brandweer hen ruimte biedt om zichzelf te ontwikkelen, tegenover 60% van het ondersteunend personeel. Gemiddeld ervaart ongeveer de helft van de respondenten (48%) de mogelijkheid carrière te maken. Dit is opmerkelijk lager bij het niet-operationeel personeel (27%) en opmerkelijk hoger bij respondenten met een combinatieaanstelling (78%). Mogelijks maakt het combineren van operationele functies of het werken op verschillende posten dat men meer toekomstperspectieven ziet. Ook over de aandacht voor de ontwikkeling van talenten zijn de meningen verdeeld. Wie vrijwilliger is (al dan niet gecombineerd met een beroepsaanstelling) oordeelt hier positiever over dan de andere groepen. Tot slot is de werkonzekerheid tamelijk laag. Van de volledige groep respondenten voelt een grote minderheid zich onzeker (36%). De grootste onzekerheid is te vinden bij de vrijwilligers (42%), wat mogelijk te verklaren valt vanuit hun vaak flexibele en deeltijdse aanstelling.

n.s.

R

R

n.s.

26

Tabel 19: Ontwikkelingsmogelijkheden en toekomstperspectieven - (helemaal) eens

Vlaanderen

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Het werk bij de brandweer biedt mij de ruimte om mij verder te ontwikkelen (067) N=5328

74% 70% 76% 89% 67% 60%

De brandweer biedt mij de mogelijkheid carrière te maken (068) N=5204

48% 55% 47% 78% 51% 27%

Binnen de brandweer is er aandacht voor de ontwikkeling van talenten (069) N=5282

47% 39% 50% 57% 39% 36%

Ik voel mij onzeker over de toekomst van mijn werk bij de brandweer (017) N=5507

36% 25% 42% 12% 35% 22%

R

R

27

9 Visie en preventie

Dit hoofdstuk gaat in op de visie van de hulpverleningszone en de toekomst van het werk bij de brandweer. Gezien het belang van preventieve maatregelen wordt in dit hoofdstuk tevens de beleving van preventie besproken.

9.1 (Toekomst)visie Respondenten die aangaven de visie op brandweer in hun hulpverleningszone te kennen, kregen als bijkomende vraag of ze zichzelf ook herkennen in deze visie. Men kon antwoorden met “ja” of “nee”. Het aandeel respondenten dat “ja” antwoordt op beide vragen, wordt weergeven in Tabel 20.

Tabel 20: (Her)kennen van visie op brandweer in HVZ - ja

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Ik ken de visie op brandweer in mijn hulpverleningszone (061) N=5413

53% 49% 53% 60% 54% 65%

Ik herken mij in de visie op brandweer in mijn hulpverleningszone (062) N=2847

79% 71% 80% 76% 89% 92%

Ongeveer de helft van de respondenten geeft aan de visie in de hulpverleningszone te kennen. Dit ligt iets hoger bij het operationeel personeel met een combinatieaanstelling (60%) en bij het niet-operationeel personeel (65%). Van de mensen die “ja” antwoorden op deze vraag, herkent de grote meerderheid (79%) zich in de visie van de hulpverleningszone. Opvallend is hier het resultaat van het niet-operationeel personeel: 92% geeft aan zich in deze visie te herkennen.

Tabel 21 geeft weer hoeveel procent van de respondenten op een schaal van 1 (helemaal oneens) tot 5 (helemaal eens) aangeeft het tenminste eens te zijn met enkele stellingen gerelateerd aan de toekomst van de brandweer en het brandweerwerk.

Tabel 21: Toekomst van de brandweer - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Ik denk dat het brandweerpersoneel zich in de toekomst steeds meer zal moeten specialiseren (058) N=5413

74% 78% 73% 73% 67% 72%

Ik vind het een aantrekkelijk idee dat alle hulpverleningszones in de toekomst als één Vlaamse brandweer zouden werken (060) N=5413

54% 56% 53% 65% 59% 56%

De brandweer in mijn hulpverleningszone heeft een duidelijk beeld van hoe de brandweer zich in de toekomst moet ontwikkelen (057) N=4951

35% 30% 35% 38% 37% 51%

R

28

Het gevoel dat het brandweerpersoneel zich in de toekomst meer zal moeten specialiseren is sterk aanwezig: 74% van de respondenten is het eens met deze stelling. Dit ligt iets lager voor personeel met een ondersteunende en operationele aanstelling (67%). Ongeveer de helft (54%) van de respondenten vindt het een aantrekkelijk idee dat er in de toekomst als één Vlaamse brandweer gewerkt zou worden. Opvallend is hier de hogere score van personeel met een combinatieaanstelling (65%). Een mogelijke verklaring is dat wie functies combineert en tewerkgesteld is in meerdere hulpverleningszones zou baten bij meer gelijkvormigheid. Tot slot vindt een grote minderheid (35%) dat de hulpverleningszone een duidelijke toekomstvisie heeft over de ontwikkeling van de brandweer. Ongeveer de helft van het beroepspersoneel en het ondersteunend-operationeel personeel is het hier niet mee eens, tegenover een grote minderheid van het vrijwillig personeel en respondenten met een combinatieaanstelling. Van het niet-operationeel personeel vertrouwt ongeveer de helft (51%) erop dat de hulpverleningszone een duidelijk toekomstbeeld heeft, terwijl een grote minderheid niet akkoord gaat met deze stelling. Dit ligt in lijn met de resultaten van de vraag “Hoe vindt u dat de brandweer in uw hulpverleningszone over het algemeen evolueert?” (009, Tabel 4). Ook daar is het oordeel van het niet-operationeel personeel positiever dan dat van het operationeel personeel.

9.2 Preventie Brandveiligheid en brandpreventie staan hoog op de prioriteitenlijst van de brandweer. Respondenten werden gevraagd hun mening te geven over preventie en hoe dit in verhouding staat tot het operationeel brandweerwerk. Sommige stellingen werden aan iedereen voorgelegd, andere alleen aan het operationeel personeel. Het aandeel respondenten dat (helemaal) akkoord is met de voorgelegde stellingen wordt weergeven in Tabel 22 en Tabel 23 (operationeel personeel).

Tabel 22: Preventie versus operationeel brandweerwerk – (helemaal) eens

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Het operationeel brandweerpersoneel vormt het hart van de brandweerorganisatie (090) N=5242

79% 80% 79% 84% 70% 73%

Bij de brandweer staan de interventies centraal (089) N=5235

62% 59% 62% 56% 61% 79%

Ik herken mij in de visie waarbij preventie (sensibilisering, BPA, ...) en operationeel brandweerwerk elkaar aanvullen (059) N=5413

55% 56% 53% 53% 70% 71%

Een grote meerderheid van de respondenten (79%) ziet het operationele kader als het hart van de brandweerorganisatie. Bij het personeel met een combinatieaanstelling gaat bijna iedereen (84%) hiermee akkoord. Wel oordeelt men over het algemeen in minder sterke mate (62%) dat de interventies centraal staan. Opvallend is de hoge score van het niet-operationeel personeel op deze stelling: 79% gaat hiermee akkoord. Een grote meerderheid van het ondersteunend personeel herkent zich tevens in de visie waarbij preventie en operationeel brandweerwerk elkaar aanvullen, terwijl dit bij het zuiver operationele kader geldt voor ongeveer de helft tot een kleine meerderheid van de respondenten. Deze resultaten maken het interessant om dieper in te gaan op de beleving van en mening over preventie bij het operationeel personeel. Onderstaande vragen (Tabel 23) werden alleen aan deze groep voorgelegd.

29

Tabel 23: [Operationeel personeel] Preventie en operationeel brandweerwerk – (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Ik zou het een gevaarlijke ontwikkeling vinden als er door preventieve maatregelen, zoals de aanwezigheid van rookmelders, hogere interventietijden worden getolereerd (256) N=3313

76% 83% 74% 85% 73% 82% 83%

De brandweer moet meer aandacht hebben voor sensibilisering: het promoten van maatregelen om brand te voorkomen of snel te ontdekken door o.a. het plaatsen van rookmelders (257) N=3375

74% 71% 75% 63% 71% 78% 81%

Ik ervaar dat er bij de brandweer in mijn hulpverleningszone steeds minder aandacht is voor het operationele brandweerwerk (interventies, 'blussen', ...) (018) N=5153

36% 44% 34% 47% 36% 42% 35%

Ik vind dat de aandacht voor sensibilisering (zachte preventie, BPA) ten koste gaat van de aandacht voor het operationele brandweerwerk (021) N=5153

24% 25% 23% 32% 25% 24% 19%

Een grote meerderheid van het operationeel personeel (76%) zou het gevaarlijk vinden mochten preventieve maatregelen leiden tot het tolereren van langere interventietijden 2 . Wie een beroepsaanstelling heeft (al dan niet gecombineerd met een vrijwilligersaanstelling) is hier sterker mee akkoord dan zuivere vrijwilligers. (Onder)officieren gaan hier vaker mee akkoord dan het basiskader. Desalniettemin wordt het belang van preventie benadrukt: een grote meerderheid (74%) van de respondenten vindt dat er meer aandacht moet zijn voor sensibilisering. Vooral de score van het officierenkader is hier hoog (81%). Preventie blijkt niet in al te sterke mate het operationele werk te overschaduwen. Een kleine minderheid (34%) van het vrijwillig personeel oordeelt dat de aandacht voor het operationele werk steeds vermindert; bij respondenten met een beroeps- (44%) of combiaanstelling (47%) ligt dit iets hoger. Naar functie ervaart vooral het onderofficierenkader steeds minder aandacht voor het operationele brandweerwerk (42%), tegenover een grote minderheid van het basiskader en de officieren. Tot slot heeft een kleine minderheid van de respondenten (24%) het gevoel dat sensibilisering ten koste gaat van aandacht voor het operationele werk. Hier wordt vaakst mee akkoord gegaan door respondenten met een combinatieaanstelling (32%) en het minst vaak door officieren (19%).

2 Hiervoor werd in de vragenlijst volgende definitie gegeven: De uitruktijd is de tijd tussen de melding van een incident bij het hulpcentrum 112 en het vertrek van het eerste adequate middel (meestal de AP6 (0/1/5)). Wanneer men deze uitruktijd optelt bij de verplaatsingstijd naar de interventie bekomt men de interventietijd.

R

30

10 Ondersteuning en autonomie

Voor een positieve werkbeleving is het belangrijk dat men voldoende ondersteuning ervaart, tezamen met voldoende ruimte en mogelijkheden om zelf beslissingen te maken. Dit hoofdstuk gaat in op hoe het brandweerpersoneel deze aspecten beoordeelt binnen het werk bij de brandweer.

10.1 Aandacht voor de mensen en het werk Het eerste aspect waarop wordt ingegaan is de mate waarin men ervaart dat er aandacht wordt geschonken aan het personeel enerzijds en aan de werkvloer anderzijds. Aan alle respondenten werd gevraagd om op een schaal van 1 (helemaal oneens) tot 5 (helemaal eens) hun mening te geven op drie stellingen met betrekking tot het belang dat gehecht wordt aan het brandweerpersoneel. Het aandeel dat (helemaal) eens is met deze stellingen wordt weergeven in Tabel 24.

Tabel 24: Belang van het personeel – (helemaal) eens

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Bij de brandweer zijn de mensen belangrijker dan de resultaten (095) N=5117

33% 26% 35% 26% 28% 37%

De brandweer heeft veel over voor haar medewerkers (096) N=5148

29% 22% 30% 25% 35% 45%

In mijn hulpverleningszone zijn de mensen belangrijker dan de cijfers (081) N=5114

26% 21% 26% 22% 27% 43%

Met elk van de drie stellingen is een grote minderheid het eens. Hierbij dient wel vermeld te worden dat op iedere stelling minstens een derde “neutraal” heeft geantwoord. Het niet-operationeel personeel oordeelt doorgaans positiever dan de andere groepen. Op de stelling “Bij de brandweer zijn de mensen belangrijker dan de resultaten” antwoordt meer dan een derde van deze groep positief. Ongeveer de helft (45%) van het niet-operationeel personeel gaat akkoord met de stelling dat de brandweer veel over heeft voor haar medewerkers, terwijl dit voor het operationeel personeel tussen 22% en 35% schommelt. Ook de stelling dat in de hulpverleningszone mensen belangrijker zijn dan de cijfers wordt opmerkelijk positiever beoordeeld door het niet-operationeel personeel. Een kleine minderheid (43%) is het hiermee eens, tegenover een grote minderheid van het operationeel personeel.

In dezelfde lijn geven Tabel 25 en 26 weer hoe de respondenten aandacht voor hun werk ervaren.

Tabel 25: Aandacht voor de werkvloer – (helemaal) eens

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Het beschikbare budget wordt aan de juiste prioriteiten besteed (094) N=4825

16% 15% 16% 14% 27% 26%

31

Gemiddeld oordeelt bijna niemand (16%) dat het beschikbare budget aan de juiste prioriteiten wordt besteed. Er is wel een verschil op te merken tussen het operationeel en ondersteunend personeel: van deze laatste groep oordeelt een grote minderheid positief over de besteding van de budgetten. Bovendien is bij elk van de operationele aanstellingen meer dan de helft het oneens met deze stelling, tegenover een grote minderheid van de ondersteunende groep. Dit wijst mogelijk op een belangenverschil tussen het operationele en ondersteunende kader qua besteding van budgetten.

De volgende stellingen (Tabel 26), die tevens gaan over de aandacht die men ervaart voor het werk, werden alleen voorgelegd aan het operationeel personeel.

Tabel 26: [Operationeel personeel] Aandacht voor het werk - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

De brandweer biedt goede ondersteuning voor de operationele taken (093) N=4814

57% 52% 58% 58% 56% 55% 65%

Ondersteunende functies zoals facilitaire zaken, gebouwenbeheer, HRM, ICT en communicatie sluiten goed aan op de operationele taken (091) N=4483

29% 29% 29% 33% 27% 39% 37%

Het management houdt goed rekening met de operationele werkzaamheden (092) N=4663

29% 24% 30% 24% 27% 24% 43%

Gemiddeld oordeelt een kleine meerderheid (57%) dat de brandweer goede ondersteuning biedt voor de operationele taken. Dit ligt iets lager voor het beroepspersoneel (52%) en iets hoger voor officieren (65%). Een grote minderheid van de respondenten (29%) vindt dat de ondersteunende functies goed aansluiten op de operationele taken. Hierop scoren onderofficier iets hoger (39%). Het management houdt volgens een grote minderheid van de respondenten (29%) goed rekening met de operationele werkzaamheden. Officieren geven een iets hogere waardering: 43% gaat akkoord.

10.2 Autonomie en inspraak Voldoende ondersteuning gepaard met voldoende autonomie is positief voor de werkbeleving. Aan de respondenten werden verscheidene vragen gesteld met betrekking tot de mate waarin autonomie ervaren wordt in het werk, de hulpverleningszone en op de post. Autonomie werd voorgesteld als “de mogelijkheid om zelf te kunnen beslissen over hoe het eigen werk wordt uitgevoerd, zelf oplossingen te kunnen bedenken en zelf te bepalen in welke volgorde men de eigen werkzaamheden wil doen”.

Tabel 27 geeft weer hoeveel procent van de respondenten hun autonomie in hun werk als (ruim) voldoende beschouwt.

Tabel 27: Waardering autonomie - (ruim) voldoende

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Hoe waardeert u, alles bij elkaar genomen, uw autonomie in uw eigen werk bij de brandweer? (086) N=5237

58% 59% 55% 67% 73% 74%

R

R

32

Een kleine meerderheid van alle respondenten (58%) geeft aan (ruim) voldoende autonomie te hebben in het eigen werk. Slechts 14% beoordeelt de eigen autonomie als (ruim) onvoldoende. Er zijn opvallende verschillen tussen de beleving van autonomie en de soort aanstelling. Van het operationeel personeel ervaart ongeveer de helft (55%) van de vrijwilligers de eigen autonomie als voldoende, tegenover een grote meerderheid (67%) van het personeel met een combinatieaanstelling. Respondenten met een ondersteunende aanstelling ervaren het vaakst hun autonomie als (ruim) voldoende.

Bovenstaande resultaten worden verder uitgediept aan de hand van de vraag of men de autonomie binnen het eigen takenpakket en de eigen verantwoordelijkheden als voldoende, te krap of te ruim ervaart. De resultaten van deze vraag worden weergeven in Tabel 28.

Tabel 28: Waardering autonomie - % aangeduid

In dezelfde lijn als vraag 086 (Tabel 27) beschouwt ongeveer de helft tot een grote meerderheid van de respondenten de autonomie die men heeft in de eigen taken/verantwoordelijkheden als precies goed. In de vragenlijst stond hierbij als toelichting: “ik draag zelf verantwoordelijkheid voor die taken die ik van belang vind om in mijn functie goed brandweerwerk te kunnen leveren”. Er zijn evenwel relevante verschillen tussen de aanstellingen. Ongeveer de helft van het beroeps en ondersteunend personeel beoordeelt de eigen autonomie als precies goed, tegenover een grote meerderheid van de vrijwilligers en het personeel met een combinatieaanstelling. In alle aanstellingen vindt een grote minderheid de eigen autonomie te krap. De toelichting in de vragenlijst was hier: “ik zou meer zeggenschap willen hebben over zaken die raken aan mijn taak en functie”. Vooral het vrijwillig personeel (30%) beschouwt de eigen autonomie als te krap. Omgekeerd beschouwt vooral het beroepspersoneel de eigen autonomie als te ruim (32%), waarvoor als toelichting werd gegeven: “ik heb soms het gevoel met te veel te moeten bezig zijn, wat ten koste gaat van wat ik als mijn echte taak beschouw”.

Het gevoel inspraak te hebben op de werkplek kan sterk bijdragen aan het gevoel van autonomie. Tabel 29 en Tabel 30 geven weer hoeveel procent van de respondenten het eens is met verscheidene stellingen over inspraak. Tabel 29 bevat twee stellingen die over posten handelen en alleen bevraagd werden aan het operationeel personeel.

Tabel 29: [Operationeel personeel] Inspraak in/van de post - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Ik ervaar ruimte om mee te denken over het beleid in mijn post (080) N=4837

38% 37% 38% 39% 28% 55% 66%

Posten kunnen zelf beslissen hoe zij het werk willen organiseren (078) N=4806

37% 39% 37% 39% 36% 38% 37%

Hoe waardeert u de autonomie die u krijgt in uw takenpakket/ verantwoordelijkheden?

Operationeel (087) N=4972

Ondersteunend (088)

N=419

Beroeps Vrijwillig Beide Wel oper. Niet oper.

Precies goed 45% 62% 60% 53% 54%

Te krap 23% 30% 23% 21% 23%

Te ruim 32% 8% 17% 27% 23% n.s. R

n.s.q

R

33

Een grote minderheid is het telkens eens met de stellingen in Tabel 29. Naar aanstelling is er weinig verschil in de mate dat men ruimte ervaart mee te denken over het beleid in de post. Naar functie is er evenwel een relevant onderscheid: een grote meerderheid van de officieren (66%) gaat akkoord met deze stelling, tegenover een kleine meerderheid van onderofficieren (55%) en een grote minderheid van het basiskader (28%). Wat de stelling “Posten kunnen zelf beslissen hoe zij het werk willen organiseren” betreft, zijn er geen significante verschillen naar aanstelling en slechts minimale verschillen naar functie. Ongeveer 40% van de respondenten is het oneens met deze twee stellingen.

Wat ruimte betreft om zelf mee te denken over het beleid van de hulpverleningszone (Tabel 30), geeft bijna niemand van het operationeel personeel aan dit te ervaren. Een grote meerderheid van het operationeel personeel is het zelfs niet akkoord met deze stelling. Het ondersteunend personeel daarentegen – en dan voornamelijk het niet-operationeel personeel – ervaart sterker de ruimte om mee te denken over het beleid. Daarentegen is 45% van het ondersteunend-operationeel personeel en 38% van het zuiver ondersteunend personeel het oneens met deze stelling.

Tabel 30: Inspraak hulpverleningszone - (helemaal) eens

Naast de mate waarin het brandweerpersoneel autonomie en de mogelijkheid tot inspraak ervaart, is het tevens interessant om te weten waarin men precies inspraak wenst. Respondenten kregen naargelang hun aanstelling verscheidene beslissingen voorgelegd waarbij men kon antwoorden of men hier wel of niet bij betrokken wil zijn (097-110). Figuur 7 geeft weer hoeveel procent van respectievelijk het operationeel en het ondersteunend personeel wenst betrokken te worden bij ieder van de voorgelegde onderwerpen.

*Het resultaat van stellingen 108, 109 en 110 betreft alleen het niet-operationeel ondersteunend personeel. De antwoorden van het ondersteunend personeel met operationele functie worden meegerekend bij de operationele resultaten.

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Ik ervaar ruimte om mee te denken over het beleid in mijn hulpverleningszone (079) N=5122

17% 19% 13% 17% 36% 41%

Mijn dagindeling op de post tijdens een wachtdienst (097) (N=3545) Aankoop van persoonlijke beschermingsmiddelen (098) (N=4444)

Verzorging en aankleding van de verblijfsruimte (102) (N=4341) Onderhoud van materieel en kledij (099) (N=4496)

Aankoop van nieuw rollend materieel (100) (N=4402) De selectie van nieuwe collega's voor de post (104) (N=4310) De werving van nieuwe collega's voor de post (103) (N=4323)

Onderhoud van rollend materieel (101) (N=4417) Onderhoud van gebouwen (109) (N=4352)

Schoonmaak van gebouwen (110) (N=4344) De zorg voor voldoende kantoorbenodigdheden (108) (N=4137)

De selectie van nieuwe collega’s voor de dienst (107) (N=349) De werving van nieuwe collega’s voor de dienst (106) (N=347)

De zorg voor voldoende kantoorbenodigdheden (108) (N=292) Verzorging en aankleding van de dienst (105) (N=358)

Schoonmaak van gebouwen (110) (N=258) Onderhoud van gebouwen (109) (N=256)

Operationeel

Figuur 7: Wens om betrokken te zijn bij beslissingen over … - ja

Ondersteunend*

72%64%

60%55%

53%48%48%

42%31%

29%26%

59%59%59%

56%23%

19%

R

34

Voor zowel het operationeel als het ondersteunend personeel geldt dat men voornamelijk betrokkenheid wil bij onderwerpen die raken aan de dagelijkse bezigheden. Voor het ondersteunend personeel betreft dit voornamelijk de werving en selectie van nieuwe collega’s, alsook de zorg voor voldoende kantoorbenodigdheden en het verzorgen en aankleden van de dienst. Het operationeel personeel wil vooral inspraak in de dagindeling op de post tijdens een wachtdienst. Ook de aankoop en vervolgens het onderhoud van dagelijks te gebruiken materieel scoort hoog, net als het verzorgen en aankleden van de verblijfsruimte op de post en de werving en selectie van nieuwe collega’s. Voor beide groepen is inspraak in de schoonmaak en onderhoud van gebouwen – onderwerpen die verder verwijderd zijn van de dagelijkse bezigheden – minder belangrijk.

35

11 Vakbekwaamheid

Vakbekwaamheid, in de vragenlijst gedefinieerd als “de mate waarin men het eigen vak beheerst”, is een belangrijk onderwerp. Vakbekwaamheid omvat een brede waaier aan competenties, die verschillen naargelang de functie en taken die men uitvoert. Zo zijn voor een uitruk andere vaardigheden nodig dan voor de dagelijkse werkzaamheden op de post en verschillen de vereiste competenties binnen en tussen het ondersteunende en het operationele kader. Rekening houdend met deze verschillende facetten onderzoekt dit hoofdstuk het oordeel van het personeel met betrekking tot vakbekwaamheid en de mogelijkheden die men heeft dit op peil te houden.

11.1 Vakbekwaamheid Aan de respondenten werd een reeks algemene stellingen voorgelegd waarmee men de eigen vakbekwaamheid en die van collega’s kon beoordelen. Men kon antwoorden op een schaal van 1 (helemaal oneens) tot 5 (helemaal eens). Het aandeel respondenten dat akkoord is met iedere stelling staat weergeven in Tabel 31.

Tabel 31: Beoordeling vakbekwaamheid - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Ik vind dat mijn eigen vakbekwaamheid in orde is (037) N=5402

82% 83% 83% 85% 63% 83%

Ik vind dat de vakbekwaamheid van mijn collega's in orde is (039) N=5415

73% 73% 74% 67% 57% 67%

Als ik eerlijk ben, voel ik me soms onzeker over mijn vakbekwaamheid (041) N=5373

20% 18% 20% 15% 29% 28%

Het brandweerpersoneel is zeker over de eigen vakbekwaamheid: bijna iedereen (82%) gaat akkoord met de stelling dat de eigen vakbekwaamheid in orde is. Deze zekerheid is opvallend minder aanwezig bij het ondersteunend personeel met een operationele aanstelling (63%). Deze respondenten vinden tevens minder vaak dan de andere groepen dat de vakbekwaamheid van hun collega’s op orde is (57%) en is het vaakst onzeker over de eigen vakbekwaamheid (29%). Ook bij het niet-operationeel ondersteunend personeel is deze onzekerheid sterker aanwezig dan bij het zuiver operationeel personeel. Gemiddeld geeft 60% van de respondenten aan niet onzeker te zijn over de eigen vakbekwaamheid.

Daarnaast kreeg alleen het operationeel personeel de stelling voorgelegd “bij een uitruk kunnen mijn collega’s en ik blindelings op elkaar vertrouwen” (038). 78% beantwoordt dit positief, zonder significante verschillen naar de soort aanstelling. Wel is er een verschil naar functie: respondenten uit het basiskader antwoorden iets positiever (79%) dan onderofficieren (78%) en officieren (72%).

Vakbekwaamheid kan getoetst en op peil gehouden worden. De volgende twee tabellen geven weer hoe het personeel oordeelt over de manier waarop vakbekwaamheid wordt getoetst. Tabel 33 bevat stellingen met betrekking tot fysieke paraatheid die alleen voorgelegd zijn aan personeel met een operationele aanstelling.

36

Tabel 32: Toetsing en op peil houden vakbekwaamheid - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Ik word door mijn hulpverleningszone voldoende in staat gesteld om mijn vakbekwaamheid op peil te houden (044) N=5386

56% 55% 57% 63% 52% 51%

Ik vind de wijze waarop vakbekwaamheid getoetst wordt te vrijblijvend (040) N=5232

37% 43% 34% 58% 46% 37%

Gemiddeld oordeelt een kleine meerderheid (56%) dat men voldoende in staat wordt gesteld om de eigen vakbekwaamheid op peil te houden. Dit geldt voor ongeveer de helft van de respondenten met een ondersteunende aanstelling en voor een grote meerderheid van respondenten met een combinatieaanstelling. De toetsing van vakbekwaamheid wordt door een grote minderheid (37%) als te vrijblijvend beschouwd. Respondenten met een operationele en ondersteunende aanstelling (46%) en met een combinatieaanstelling (58%) gaan hier vaker mee akkoord. Een omvangrijke groep (41%) antwoordt neutraal op deze stelling.

Tabel 33: [Operationeel personeel] Fysieke paraatheid - (helemaal) eens

Om te toetsen of onze fysieke paraatheid op peil is , zouden we meer …

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

… moeten werken met regelmatige sportproeven (043) N=5034

46% 51% 44% 60% 46% 41% 53%

… moeten werken met regelmatige vakbekwaamheidstesten (042) N=5008

40% 45% 38% 53% 39% 37% 50%

Ongeveer de helft van het operationeel personeel (46%) is akkoord met de stelling dat men meer moet werken met regelmatige sportproeven en een kleine minderheid (40%) vindt dat men meer moet werken met regelmatige vakbekwaamheidstesten. Ongeveer 30% is het hier niet mee akkoord. Opvallend is dat binnen de aanstellingen vrijwilligers het minst vaak positief antwoorden op beide stellingen, en personeel met een combinatieaanstelling net het vaakst. Opgedeeld naar functie gaan officieren vaker akkoord met beide stellingen, terwijl onderofficieren het minst vaak akkoord zijn.

Verder werden operationele respondenten gevraagd om de brandweeroefeningen te beoordelen. De resultaten hiervan staan in Tabel 34. Een grote meerderheid van het operationeel personeel (69%) vindt dat de brandweeroefeningen goed aansluiten bij wat men tijdens een interventie moet doen. Hierin is geen verschil naar functie, maar wel naar aanstelling: het vrijwillig personeel (73%) is positiever dan het beroepspersoneel (59%) en respondenten met een combinatieaanstelling (61%). Een grote meerderheid van de vrijwilligers (62%) oordeelt ook positief over de kwaliteit van de brandweeroefeningen, tegenover ongeveer de helft van de andere twee groepen. Opnieuw is er geen relevant verschil naar functie. Tot slot oordeelt een kleine meerderheid van het vrijwillig personeel (57%) dat er voldoende geoefend kan worden met realistische scenario’s, tegenover een grote minderheid van het personeel met een beroeps- of combinatieaanstelling. Hierin is wel een verschil naar functie: het basiskader gaat vaker akkoord (53%) dan de (onder)officieren.

37

Tabel 34: [Operationeel personeel] Beoordeling brandweeroefeningen - (helemaal) akkoord

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

De brandweeroefeningen in mijn hulpverleningszone sluiten goed aan bij wat we nodig hebben om tijdens een interventie ons werk goed te kunnen doen (047) N=5016

69% 59% 73% 61% 68% 70% 70%

De kwaliteit van de brandweeroefeningen in mijn hulpverleningszone is van een hoog niveau (046) N=5016

58% 46% 62% 45% 57% 58% 55%

Bij brandweeroefeningen kan ik voldoende oefenen met realistische situaties (048) N=5011

52% 38% 57% 28% 53% 48% 44%

De operationele respondenten werden tot slot gevraagd hun mening te geven over de opstelling van de brandweeroefeningen en de oefenkalender. Tabel 35 geeft weer hoeveel procent het eens is met de voorgelegde stellingen, opnieuw opgedeeld naar aanstelling en functie.

Tabel 35: [Operationeel personeel] Opstellen oefeningen en oefenkalender - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

De kennis van beroeps en vrijwilligers wordt goed benut bij het opstellen/ontwerpen van de oefeningen (049) N=4894

55% 43% 60% 46% 55% 54% 57%

De oefenkalender zit zo in elkaar dat het voor mij makkelijk is om voldoende te kunnen oefenen (050) N=4987

55% 46% 59% 49% 53% 57% 69%

55% van de respondenten vindt dat de kennis van het operationeel personeel goed wordt benut bij het opstellen van de oefeningen. Een grote meerderheid van de vrijwilligers (60%) gaat hiermee akkoord, tegenover ongeveer de helft van het personeel met een combinatieaanstelling (46%) en een kleine minderheid van het beroepspersoneel (43%). Naar functie zijn er geen relevante verschillen. Een derde antwoordt neutraal op deze stelling. Er is een gelijkaardig antwoordpatroon bij de stelling dat men makkelijk voldoende kan oefenen volgens de oefenkalender, waarmee vooral vrijwilligers akkoord (59%) gaan. Naar functie valt op dat meer officieren (69%) dan onderofficieren (57%) en respondenten uit het basiskader (53%) akkoord gaan met deze stelling. Gemiddeld geeft 23% aan niet makkelijk te kunnen oefenen volgens de oefenkalender.

De bevinding dat vooral vrijwilligers voldoende kunnen oefenen biedt een opstap naar het volgende onderzoeksthema dat zich richt op de beschikbaarheid van vrijwilligers en het vrijwilligersbeleid in de hulpverleningszones.

R

R

R n.s.

n.s.

R

n.s.

38

12 Vrijwilligers: beleid en beschikbaarheid

Vrijwilligers zijn een omvangrijke en belangrijke groep binnen de brandweer. Dit uit zich ook in het profiel van de respondenten: 71% is als vrijwilliger aangesteld, al dan niet gecombineerd met een andere operationele of ondersteunende functie. Een goed vrijwilligersbeleid is bijgevolg van groot belang wil men deze omvangrijke groep voldoende ondersteunen. Dit hoofdstuk presenteert de resultaten van de vragen met betrekking tot de aanstelling, werving, vakbekwaamheid en beschikbaarheid van vrijwilligers.

12.1 Vrijwilligersaanstelling Aan alle respondenten – niet alleen vrijwilligers – werd gevraagd om op een schaal van 1 (helemaal oneens) tot 5 (helemaal eens) hun mening te geven over verscheidene stellingen met betrekking tot de aantrekkelijkheid van een aanstelling als vrijwilliger bij de brandweer. Tabel 36 geeft weer hoeveel procent van de respondenten akkoord gaat met deze stellingen.

Tabel 36: Aantrekkelijkheid vrijwilligersaanstelling – (helemaal) eens

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

De hulpverleningszone biedt vrijwilligers aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden (030) N=4888

41% 56% 36% 49% 46% 59%

Het werk als vrijwilliger is goed te combineren met zowel een job buiten de brandweer als met een privéleven (026) N=4902

37% 22% 40% 38% 27% 37%

Mijn hulpverleningszone is een aantrekkelijke organisatie voor vrijwilligers (028) N=4984

34% 43% 30% 30% 39% 56%

De hulpverleningszone ondersteunt de vrijwilligers goed (027) N=4987

33% 44% 30% 29% 45% 51%

Een kleine minderheid van de respondenten (41%) vindt dat de hulpverleningszone aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden biedt voor vrijwilligers. Opvallend is dat een kleine meerderheid van het beroeps- (56%) en het niet-operationeel personeel (59%), en ongeveer de helft van het personeel met gecombineerde aanstellingen de arbeidsvoorwaarden positief beoordelen, tegenover een grote minderheid van de zuivere vrijwilligers (36%). Omgekeerd vindt vooral het zuiver vrijwillig personeel (40%) dat een vrijwilligersaanstelling goed te combineren valt met een andere job en een privéleven. Tot slot geeft een grote minderheid een positieve beoordeling van de aantrekkelijkheid (34%) en ondersteuning (33%) van de hulpverleningszone. Vooral het ondersteunend personeel en beroepspersoneel gaan akkoord met deze stellingen; de zuivere vrijwilligers en het personeel met een combinatieaanstelling zijn minder positief. Ongeveer een derde van de respondenten is het niet eens met deze laatste twee stellingen.

R

R

39

12.2 Vrijwilligerswerving Om vrijwilligers aan te kunnen stellen dienen deze uiteraard eerst geworven te worden. De respondenten werden gevraagd om aan de hand van verschillende stellingen de werving van vrijwilligers te beoordelen. De resultaten worden weergegeven in Tabel 37.

Tabel 37: Werving vrijwilligers - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Het wordt steeds lastiger om nieuwe vrijwilligers te werven (031) N=4896

85% 81% 87% 89% 91% 68%

De hulpverleningszone levert voldoende inspanningen om nieuwe vrijwilligers te werven (029) N=4958

42% 47% 39% 39% 49% 64%

In mijn hulpverleningszone kunnen we voldoende vrijwilligers werven (035) N=4708

19% 19% 19% 16% 18% 22%

Bijna iedereen (85%) ervaart dat het steeds lastiger wordt om nieuwe vrijwilligers te werven. Opvallend is hier het verschil tussen het operationeel en niet-operationeel personeel. Deze laatste groep ervaart deze problematiek beduidend minder sterk (68%) dan de andere respondenten, vooral in vergelijking met het ondersteunend personeel met een operationele functie (91%). Ook beoordeelt het niet-operationeel personeel de inspanningen van de hulpverleningszone om nieuwe vrijwilligers te werven positiever (64%) dan de operationele respondenten. Ongeveer de helft van het beroepspersoneel en het personeel met zowel een ondersteunende als operationele aanstelling gaat hiermee akkoord, tegenover een grote minderheid van het personeel met een vrijwilligers- of combinatieaanstelling. Tot slot vindt, zonder relevant verschil naar aanstelling, slechts een kleine groep respondenten dat er voldoende vrijwilligers geworven kunnen worden in de hulpverleningszone. 45% van de respondenten is het oneens met deze stelling.

Aanvullend werd het operationeel personeel gevraagd of op de post voldoende vrijwilligers kunnen geworven worden (036). Hiermee gaat 27% akkoord, terwijl 45% niet akkoord is.

12.3 Bekwaamheid en positie van vrijwilligers Aangezien vrijwilligers – in tegenstelling tot het beroepspersoneel – vaak slechts deeltijds zijn aangesteld bij de brandweer heersen er mogelijk andere opvattingen over hun bekwaamheid en bekleden ze mogelijk een andere positie in de brandweerorganisatie. De respondenten kregen hierover enkele stellingen voorgelegd, waarvan de resultaten worden weergegeven in Tabel 38.

Wat opvalt is dat er bij iedere stelling sterke verschillen zijn in de antwoorden naargelang de soort aanstelling, vooral tussen de vrijwilligers en het beroepspersoneel. Zo vindt bijna iedereen (86%) van de vrijwilligers dat vrijwilligers voldoende opgeleid zijn om veilig en goed te kunnen werken, tegenover ongeveer de helft van het beroepspersoneel (48%). Een grote meerderheid van het personeel met een combinatieaanstelling of ondersteunende aanstelling is het hiermee eens. Een grote meerderheid van de vrijwilligers (77%) oordeelt tevens dat aan hen dezelfde eisen wordt gesteld als aan het beroepspersoneel, terwijl een kleine minderheid (43%) van deze laatste groep dit zo beschouwt. Respondenten met een ondersteunende of combinatieaanstelling liggen hier tussenin. Van de vrijwilligers vindt ongeveer de helft (51%) dat er door het management meer rekening wordt gehouden met het beroepspersoneel. Van de beroeps vindt bijna niemand (14%) dit

n.s.

40

en bij de andere groepen een grote minderheid. Tot slot ervaart de meerderheid van het personeel met een beroeps- of combinatieaanstelling een verschil in vakbekwaamheid tussen vrijwilligers en beroeps, tegenover een kleine minderheid van het ondersteunend-operationeel personeel (43%) en een grote minderheid van het niet-operationeel personeel (30%) en de vrijwilligers zelf (34%).

Tabel 38: Bekwaamheid en positie van vrijwilligers - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Vrijwilligers zijn voldoende opgeleid om veilig en goed te kunnen werken (034) N=5073

77% 48% 86% 68% 65% 66%

In mijn hulpverleningszone worden aan vrijwilligers dezelfde eisen gesteld als aan beroeps (032) N=4881

68% 43% 77% 61% 65% 49%

Het management van de hulpverleningszone houdt meer rekening met beroeps dan met vrijwilligers (033) N=4707

42% 14% 51% 31% 24% 21%

Er is een verschil in vakbekwaamheid tussen vrijwilligers en beroeps (045) N=5115

41% 62% 34% 58% 43% 30%

12.4 Beschikbaarheid vrijwilligers Vrijwilligers die een hoofdberoep hebben buiten de brandweer zijn veelal beperkt in de mate waarin ze zich beschikbaar kunnen stellen voor interventies. Aan het zuiver vrijwillig brandweerpersoneel (die geen andere aanstelling hebben bij de brandweer), werden verscheidene stellingen voorgelegd met betrekking tot beschikbaarheid in verhouding tot het hoofdberoep en het privéleven. Tabel 39 geeft weer hoeveel procent van de vrijwilligers akkoord gaat met stellingen die peilen naar beschikbaarheid tijdens de werkuren voor de hoofdwerkgever. Er is tevens een opdeling voorzien naar wie meer en minder dan vijf jaar in dienst is.

Tabel 39: [Vrijwillig personeel] Beschikbaarheid in verhouding tot het hoofdberoep - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Dienstjaren

< 5 > 5

Mijn werk laat mij toe om beschikbaar te zijn voor interventies (268) N=2297

35% 30% 36%

Mijn hoofdwerkgever laat mij …

… het werk verlaten voor dringende interventies (269) N=2193

32% 23% 34%

… het werk verlaten voor niet-dringende interventies (270) N=2172

18% 15% 19%

Het zou goed zijn dat mijn hulpverleningszone …

… werkgevers beloont om hun werknemers beschikbaar te laten zijn (272) N=2358 n.s.

77% 79% 76%

… mijn hoofdwerkgever contacteert om mij beschikbaar te laten zijn (271) N=2028

52% 61% 50%

R

R

R

R

41

Bij wie minstens vijf jaar aangesteld is als vrijwilliger laat het hoofdberoep meer toe om beschikbaar te zijn voor interventies dan bij wie minder lang in dienst is. Mogelijk correspondeert dit met de lengte van de aanstelling op de hoofdjob, waarbij meer anciënniteit leidt tot meer vertrouwen en flexibiliteit vanwege de hoofdwerkgever. Ook geeft personeel dat langer in dienst is vaker aan het werk te kunnen verlaten voor interventies, en dit meer voor dringende (brand, verkeersongeval, …) dan voor niet-dringende interventies (pompwerk, opruimen wegdek, …). Incentives voor de hoofdwerkgever zouden de beschikbaarheid tijdens de werkuren kunnen bevorderen. Zo vindt een grote meerderheid het belonen van de hoofdwerkgever om het vrijwillig brandweerpersoneel beschikbaar te laten zijn een goed idee. De helft van de langdurige vrijwilligers (50%) geeft aan dat het goed zou zijn mocht de hulpverleningszone hun werkgever contacteren om hen beschikbaar te laten zijn voor interventies, tegenover een kleine meerderheid van de vrijwilligers die minder dan vijf jaar bij de brandweer werken (61%). Verdere analyse toont dat de verschillen gevonden in Tabel 39 nog groter worden naarmate een bredere spreiding in dienstjaren in rekening wordt gebracht.

Beschikbaarheid tijdens de werkuren zou makkelijker kunnen zijn indien de aanstelling als vrijwilliger duidelijk zichtbaar is bij of belangrijk bevonden wordt door de hoofdwerkgever. Dit is niet vanzelfsprekend het geval, zoals te zien aan de resultaten op de twee stellingen in Tabel 40.

Tabel 40: [Vrijwillig personeel] Zichtbaarheid bij hoofdwerkgever

Voor een kwart van de respondenten was de aanstelling als vrijwilliger bij de brandweer een voordeel bij hun aanwerving bij de hoofdwerkgever. Door ongeveer de helft (53%) van de vrijwilligers werd dit niet zo ervaren. Ongeveer de helft (45%) van de recente vrijwilligers en een kleine meerderheid (55%) van wie reeds langer vrijwilliger is, stelt dat de hoofdwerkgever hun brandweercompetenties benut.

Naast de verplichtingen die men heeft bij de hoofdwerkgever, zijn ook andere factoren bepalend voor de beschikbaarheid van brandweervrijwilligers. Zo geeft een kleine minderheid (44%) aan quasi 100% beschikbaar te zijn buiten het hoofdberoep (273) en gaat 76% van de vrijwilligers akkoord met de stelling “Er zijn factoren die mijn beschikbaarheid beperken buiten mijn werkuren” (274).

Aan de vrijwilligers werden vervolgens verscheidene factoren voorgelegd, waarvan Tabel 41 aangeeft in welke mate deze een invloed hebben op hun beschikbaarheid voor de brandweer. Om na te gaan of er verschillen zijn in behoeften en beschikbaarheid, wordt opnieuw een opdeling gemaakt tussen langdurige (meer dan vijf jaar in dienst) en meer recente (minder dan vijf jaar in dienst) vrijwilligers.

Voor ongeveer de helft van de vrijwilligers (54%), ongeacht het aantal dienstjaren, bepaalt het gezin mee hoe vaak men zich beschikbaar stelt. Zekerheid dat men kan uitrukken is vooral motiverend voor meer recente vrijwilligers: ongeveer de helft (52%) geeft aan dat men zich hierdoor vaker beschikbaar zou stellen, tegenover een kleine minderheid (40%) van wie langer in dienst is. 28% antwoordt neutraal op deze stelling. Een grote minderheid van de respondenten ervaart minder tijd om beschikbaar te zijn vanwege de stijging in het aantal opleidingen sinds de zonevorming, wat vooral voelbaar is voor wie langer in dienst is (38%). De zonevorming heeft bovendien weinig bijgedragen aan de motivatie van vrijwilligers om zich beschikbaar te stellen: bijna niemand (13%) geeft aan zich meer beschikbaar te willen stellen door de zonevorming. Wel blijkt er een relevante samenhang te zijn tussen het aantal dienstjaren en de mate waarin men niet akkoord is met deze stelling: 56% van de langdurige vrijwilligers geeft aan geen bijkomende motivatie te hebben, tegenover 41% van de recente vrijwilligers.

Vlaan-deren

Dienstjaren

< 5 > 5

Vrijwilliger zijn bij de brandweer was een voordeel bij mijn aanwerving (266) N=1977 n.s.

25% 25% 25%

Mijn hoofdwerkgever maakt gebruik van mijn brandweercompetenties (267) N=2218

54% 45% 55%

42

Tabel 41: [Vrijwillig personeel] Beperking beschikbaarheid - (helemaal) eens

Er werd ook gepeild naar de redenen waarom vrijwilligers hun beschikbaarheid voor de brandweer beperken. De belangrijkste factor betreft bijzondere gebeurtenissen in het privéleven zoals een geboorte of verbouwing: een grote meerderheid (67%) zal hieraan voorrang geven. De andere voorgelegde factoren beïnvloeden in opvallend minder sterke mate de beschikbaarheid van vrijwilligers. 29% van de respondenten beperkt de eigen beschikbaarheid om voldoende tijd over te houden voor hobby’s en een kwart om voldoende uitgerust te zijn voor het hoofdberoep. Bijna niemand geeft aan de beschikbaarheid te beperken uit gezondheidsredenen of vanwege persoonlijke onzekerheden. Bij geen enkele factor is er een relevant verschil naar het aantal dienstjaren.

Vlaan-deren

Dienstjaren

< 5 > 5

Mijn gezin bepaalt mee hoe vaak ik mij beschikbaar stel (276) N=2468 n.s.

54% 53% 54%

Ik zou mij vaker beschikbaar stellen als ik na een oproep zeker zou mogen uitrukken (283) N=2358

42% 52% 40%

Sinds de zonevorming ben ik minder beschikbaar voor interventies door de stijging van het aantal opleidingen (281) N=2428

37% 32% 38%

Door de zonevorming ben ik meer gemotiveerd om mij beschikbaar te stellen (282) N=2408

13% 14% 13%

Ik beperk mijn beschikbaarheid …

… als bijzondere zaken in mijn privéleven (verbouwing, geboorte, …) voorrang vragen (278) N=2501 n.s.

67% 72% 66%

… om tijd te hebben voor andere hobby’s (279) N=2518 n.s.

29% 34% 28%

… om voldoende uitgerust te zijn voor mijn hoofdberoep (280) N=2482 n.s.

25% 26% 24%

… voor mijn gezondheid (275) N=2438 n.s.

9% 11% 9%

… uit vrees om opgeroepen te worden (onvoldoende zelfzeker/opgeleid) (277) N=2496 n.s.

2% 3% 2%

43

13 Ondersteunend personeel

Het ondersteunend personeel is een cruciale schakel in de brandweerorganisatie en vormt een belangrijke aanvulling op de operationele taken. Interventies vereisen immers goede administratieve en logistieke ondersteuning voor een vlot verloop. Hoewel het operationele kader in grote mate als het hart van de brandweerorganisatie wordt beschouwd (090, Tabel 22), maakt het niet-operationeel personeel hier een minstens even belangrijk deel van uit. Het loont bijgevolg de moeite om ook de (werk)beleving van het ondersteunend personeel in kaart te brengen.

Een klein onderdeel van de vragenlijst was voorbehouden voor de respondenten die bij aanvang hadden aangegeven als ondersteunend personeelslid te werken, zonder hiernaast nog een operationele aanstelling te hebben. Ook kreeg het operationeel personeel enkele vragen over het ondersteunend personeel. Dit hoofdstuk biedt een overzicht van de resultaten van deze vragen. Achtereenvolgens wordt ingegaan op de functie en opleiding van het ondersteunend personeel, beleving en ondersteuning van het werk, en tot slot het contact met het operationeel personeel.

13.1 Functie(profiel) en opleiding Waar er veelal een duidelijk beeld is van wat de operationele taken inhouden, is dit vanwege het ruime spectrum aan administratieve en logistieke taken binnen de brandweerorganisatie vaak niet het geval voor niet-operationele aanstellingen. Er is daarom aan de hand van verscheidene stellingen bij het ondersteunend personeel gepeild naar de duidelijkheid en zichtbaarheid van hun functie. Het aandeel respondenten dat op een schaal van 1 (helemaal oneens) tot 5 (helemaal eens) aangeeft het (helemaal) eens te zijn met deze stellingen, wordt weergegeven in Tabel 42. Hierbij is een opdeling gemaakt naar een tewerkstelling van minder of meer dan vijf jaar als ondersteunend personeelslid.

Tabel 42: [Ondersteunend personeel] Duidelijkheid en zichtbaarheid functie - (helemaal) eens

Een grote meerderheid van de niet-operationele respondenten (70%) geeft aan dat hun leidinggevende weet wat hun functie inhoudt. Bij wie minder dan vijf jaar is tewerkgesteld is dit vaker het geval (75%) dan bij wie langer als ondersteunend personeelslid werkt (62%). In beide groepen geeft een grote meerderheid aan zelf te weten wat er verwacht wordt binnen de eigen functie (67%). Een opmerkelijk verschil bevindt zich hier in het aandeel respondenten dat hier niet mee akkoord is: 22% van wie minder dan vijf jaar als ondersteunend personeelslid werkt tegenover 14% van wie langer is aangesteld. Volgens een grote meerderheid van het recenter personeel (60%) is de eigen functie welomschreven, tegenover ongeveer de helft (53%) van wie langer in dienst is. Een kleine meerderheid van de respondenten (59%) oordeelt tot slot dat de eigen functie voldoende gekend is binnen de brandweerorganisatie, zonder relevant verschil naar aantal dienstjaren. Bijna een kwart van de respondenten is het niet eens met deze laatste twee stellingen.

Vlaan-deren

Dienstjaren

< 5 > 5

Mijn leidinggevende weet wat mijn functie inhoudt (133) N=329 R

70% 75% 62%

Ik weet precies wat er van mij verwacht wordt binnen mijn functie (127) N=334 R

67% 67% 68%

Mijn functie heeft een welomschreven functieprofiel (126) N=330 R

58% 60% 53%

Mijn functie is voldoende bekend binnen de brandweerorganisatie (128) N=333 n.s.

59% 58% 61%

44

Er werd tevens gepeild naar de opleiding van en voor het ondersteunend personeel, alsook of men voldoende promotiekansen ziet. Tabel 43 toont hiervan de resultaten.

Tabel 43: [Ondersteunend personeel] Opleiding en promotie - (helemaal) eens

Ongeacht het aantal dienstjaren voelt een grote meerderheid (71%) van het ondersteunend personeel zich voldoende opgeleid voor de functie die men uitvoert. Van wie minder dan vijf jaar in dienst is wil een grote meerderheid (71%) meer opleiding omtrent hulpverlening, tegenover een kleine minderheid (42%) van wie langer dan vijf jaar is aangesteld. Deze laatste groep heeft door de langere aanstelling waarschijnlijk al meer kunnen bijleren. Zo zien we ook dat een grote meerderheid van deze groep (66%) oordeelt voldoende begrip te hebben van het operationele vakjargon, tegenover een kleine meerderheid (57%) van wie meer recentelijk werd aangesteld. In beide groepen vindt minder dan de helft van de respondenten dat er voldoende mogelijkheden zijn tot het volgen van opleidingen; een derde van de respondenten is het hier niet mee eens. Tot slot ligt de tevredenheid over de promotiekansen erg laag (14%). 55% oordeelt dat deze niet voldoende zijn.

13.2 Werkbeleving en waardering De volgende vragen peilen naar de werkbeleving van het ondersteunend personeel (Tabel 44) en de waardering die men voelt als ondersteunend personeelslid (Tabel 45), opnieuw opgedeeld naar meer of minder dan vijf dienstjaren in het ondersteunende kader.

Tabel 44: [Ondersteunend personeel] Werkbeleving en bijdrage - (helemaal) eens

Het gros van het ondersteunend personeel voelt zich nuttig voor de brandweer. Bijna alle respondenten antwoorden positief op deze stelling (90%) en niemand is het hier niet mee eens. Wat de variatie in het takenpakket betreft zijn de meer recent aangeworven personeelsleden positiever (82%) dan wie langer in dienst is (69%). Dit kan te verklaren zijn doordat er bij een kortere aanstelling nog minder sprake is van routinevorming. Tot slot vindt ongeveer de helft van de respondenten dat de eigen capaciteiten voldoende benut worden, ongeacht het aantal dienstjaren. 30% van de respondenten is het hier dan weer niet mee eens.

Vlaan-deren

Dienstjaren

< 5 > 5

Ik voel me voldoende opgeleid voor mijn functie (121) N=332 n.s.

71% 71% 70%

Ik zou graag meer opleiding willen omtrent hulpverlening (122) N=306 R

62% 71% 42%

Ik begrijp voldoende het operationele vakjargon (titels, procedures, ...) (123) N=328 R

60% 57% 66%

Ondersteunend personeel krijgt voldoende mogelijkheden om opleidingen te volgen (124) N=323 n.s.

39% 39% 40%

Ik heb voldoende promotiekansen (125) N=307 n.s.

14% 13% 17%

Vlaan-deren

Dienstjaren

< 5 > 5

Ik lever een nuttige bijdrage aan de brandweerorganisatie (131) N=329 n.s.

90% 92% 85%

Mijn takenpakket is voldoende gevarieerd (134) N=331 R

78% 82% 69%

Ik heb het gevoel dat mijn capaciteiten voldoende benut worden binnen de brandweer (132) N=332 n.s.

50% 50% 51%

45

Tabel 45 en Tabel 46 geven de resultaten weer van de stellingen met betrekking tot respectievelijk de waardering die men voelt als ondersteunend personeelslid en de ondersteuning die men ervaart bij de uitvoering van de eigen taken.

Tabel 45: [Ondersteunend personeel] Waardering - (helemaal) eens

De respondenten met een ondersteunende aanstelling voelen voornamelijk waardering vanwege het ander ondersteunend personeel: een grote meerderheid van zowel wie minder (75%) als meer (70%) dan vijf jaar in dienst is voelt waardering voor het werk vanwege de collega’s. Vanwege de hulpverleningszone voelt een kleine meerderheid (57%) van wie minder lang in dienst is waardering, tegenover een grote minderheid van wie minstens vijf jaar in dienst is (38%). Vanwege het operationeel personeel tot slot voelt ongeveer de helft van beide groepen waardering. Een kwart van de respondenten antwoordt neutraal op deze laatste twee stellingen. In hoofdstuk 9 over visie en preventie bleek dat een grote meerderheid van het ondersteunend personeel (73%) het operationeel brandweerpersoneel als het hart van de brandweerorganisatie beschouwt (090, Tabel 22). Tabel 45 toont dat een kleine minderheid van het ondersteunend personeel dat minder dan vijf jaar in dienst is (42%) en ongeveer de helft van het personeel met een langere aanstelling (51%) het gevoel heeft dat het ondersteunend personeel als minderwaardig wordt gezien aan het operationele kader. Dat er steeds minder aandacht is voor het werk van de ondersteunende diensten wordt door een grote minderheid (31%) ervaren, en vaker door het personeel dat langer (43%) dan korter (24%) in dienst is. 42% is het hiermee oneens.

Tabel 46: [Ondersteunend personeel] Ondersteuning - (helemaal) eens

Het ondersteunend personeel voelt zich bij de uitvoering van hun taken beter ondersteund door collega’s (73%) dan door de leidinggevende (60%). Er is tevens een relevant verschil naar aantal dienstjaren. Wie minder dan vijf jaar in dienst is voelt zich beter ondersteund door zowel collega’s als door de leidinggevende dan wie langer dan vijf jaar is aangesteld. Minder dan 20% is het oneens met deze twee stellingen.

Ik voel waardering voor mijn werk als ondersteunend personeelslid …

Vlaan-deren

Dienstjaren

< 5 > 5

… vanwege het ondersteunend personeel (113) N=312 R

73% 75% 70%

… vanuit de hulpverleningszone (022) N=354 R

51% 57% 38%

… vanwege het operationeel personeel (112) N=328 n.s.

52% 54% 49%

Ik heb het gevoel dat binnen de brandweerorganisatie het ondersteunend personeel als minderwaardig wordt gezien aan het operationeel personeel (119) N=324 R

45% 42% 51%

Ik ervaar dat er bij de brandweer in mijn hulpverleningszone steeds minder aandacht is voor het werk van de ondersteunende diensten (019) N=354 R

31% 24% 43%

Ik voel me bij de uitvoering van mijn taken …

Vlaan-deren

Dienstjaren

< 5 > 5

… voldoende ondersteund door mijn collega's (129) N=333 R

73% 77% 65%

… voldoende ondersteund door mijn leidinggevende (130) N=331 R

60% 62% 56%

46

13.3 Contact met operationeel personeel Tijdens de voorbereiding van het onderzoek werd aangekaart dat het ondersteunend en operationeel personeel vaak in “aparte werelden” leven. Er werden daarom vragen voorzien die peilen naar hoe beide groepen het contact met elkaar ervaren en beoordelen. Tabel 47 geeft weer hoeveel procent van het ondersteunend personeel akkoord gaat met algemene stellingen over het contact met het operationeel personeel. Aangezien er bij geen enkele stelling een verschil bleek te zijn naar het aantal dienstjaren, zijn de aparte percentages niet opgenomen in de tabel. Vervolgens geeft Tabel 48 weer waar het ondersteunend personeel meer op de hoogte van zou willen zijn met betrekking tot het operationeel personeel. Hierin is er wel een onderscheid naar aantal dienstjaar.

Tabel 47: [Ondersteunend personeel] Contact met operationeel personeel - (helemaal) eens

Het ondersteunend personeel ervaart het contact met het operationeel personeel overwegend positief. Bijna niemand (13%) vindt dat er te veel vragen komen vanwege het operationeel personeel en bijna iedereen (85%) geeft aan graag vragen te beantwoorden van het operationeel personeel. Respectievelijk 59% en 60% van de respondenten geeft aan meer contact te willen hebben met het operationele kader en dat er te weinig onderlinge contactmomenten zijn.

Tabel 48: [Ondersteunend personeel] Wens om op de hoogte te zijn - (helemaal) eens

Een grote meerderheid (62%) van het ondersteunend personeel wenst beter op de hoogte te zijn van zowel het werk als de noden en behoeften van het operationeel personeel. Hierin is een belangrijk verschil naar aantal dienstjaren. Op beide stellingen antwoordt ongeveer de helft van het personeel dat meer dan vijf jaar in dienst is positief, tegenover telkens een grote meerderheid van wie recenter werd aangenomen. Ongeveer 36% van de respondenten die langer dan vijf jaar in dienst is antwoordt “neutraal” op beide stellingen.

Tot slot is ook gekeken naar de mening van het operationeel personeel over de zonale administratie. Het gegeven dat deze ondersteunende collega’s veelal niet op een post zijn aangesteld kan ook bij het operationele kader het gevoel opwekken van in “aparte werelden” te leven. Tabel 49 geeft de resultaten weer van enkele stellingen over hoe het operationeel personeel contact met de zonale administratie ervaart, opgedeeld naar aanstelling en functie.

Vlaanderen

Ik krijg te veel vragen vanwege het operationeel personeel (115) N=318 13%

Ik beantwoord graag vragen van het operationeel personeel (120) N=324 85%

Ik zou graag meer contact hebben met het operationeel personeel (114) N=320 59%

Er zijn te weinig contactmomenten tussen het ondersteunend en het operationeel personeel (116) N=325

60%

Ik zou beter op de hoogte willen zijn van …

Vlaan-deren

Dienstjaren

< 5 > 5

… het werk van het operationeel personeel (117) N=321 R 62% 71% 46%

… de noden en behoeften van het operationeel personeel (118) N=319 R 62% 69% 47%

47

Tabel 49: [Operationeel personeel] Beoordeling zonale administratie - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

De zonale administratie helpt me goed verder met mijn vragen (085) N=4614

41% 43% 39% 52% 39% 39% 54%

De zonale administratie biedt goede ondersteuning (083) N=4723

38% 37% 38% 44% 36% 37% 52%

De zonale administratie is moeilijk bereikbaar (084) N=4670

29% 29% 29% 22% 30% 31% 23%

Naar aanstelling antwoordt het personeel met een combinatieaanstelling telkens het positiefst op stellingen over het contact met de zonale administratie. Naar functie komt de hoogste waardering van officieren. Gemiddeld vindt een kleine minderheid van de operationele respondenten (41%) dat de zonale administratie hen goed verder helpt met hun vragen. Vrijwilligers zijn het hier minst vaak mee eens (39%), net als respondenten uit het basiskader en onderofficieren (39%). 39% van de respondenten antwoordt neutraal op deze stelling. Een grote minderheid (38%) vindt dat de zonale administratie goede ondersteuning biedt en dat de zonale administratie moeilijk bereikbaar is (29%). Respectievelijk 29% en 37% van de respondenten gaan niet akkoord met deze laatste twee stellingen.

48

14 Leiding en management

Een grote organisatie zoals de brandweer vereist goede sturing vanwege het leidinggevend kader. Respondenten werden bevraagd over hun ervaring met en waardering van en voor de (directe) leidinggevende(n), waarover dit hoofdstuk de resultaten presenteert. Aangezien men naargelang de aanstelling andere leidinggevenden heeft, werd een onderscheid gemaakt tussen:

- Ploegchefs; de directe dagelijkse leidinggevende van het operationeel personeel - Diensthoofd; de directe dagelijkse leidinggevende van het ondersteunend personeel - De postverantwoordelijke; de leiding van de post en de schakel tussen de post en het

management (alleen voor het operationeel personeel) - Het management; de hogere dagelijkse leiding zoals de zonecommandant, directeurs en

andere verantwoordelijken

Ook wie zelf leidinggevende is kon op de voorgelegde vragen antwoorden. Alleen op onderstaande vragen werd gevraagd “n.v.t.” te antwoorden indien men zelf die functie vervulde:

- Ik voel me gewaardeerd door mijn ploegchef (142)/postverantwoordelijke (155)/het management (186)

- Vragen 161 t.e.m. 173 met betrekking tot het diensthoofd - Bij een uitruk weet mijn onderofficier (193)/officier (194) wat het inhoudt een brand te blussen

Eerst worden de resultaten besproken van de vragen over de waardering van en voor directe en hogere leidinggevenden, gevolgd door de relatie tussen het personeel en de (hogere) leiding.

14.1 Directe leidinggevenden operationeel personeel Het operationeel personeel werd gevraagd om stellingen over ploegchefs en postverantwoordelijken te beantwoorden op een schaal van 1 (helemaal oneens) tot 5 (helemaal eens). Tabel 50 toont de mening van de operationele respondenten over deze (directe) leidinggevenden.

Tabel 50: [Operationeel personeel] Waardering (directe) leidinggevenden - (helemaal) eens

Ploegchefs Post-

verantwoor-delijken

… weten wat het operationeel personeel nodig heeft om het werk goed te kunnen doen (136/149)

80% 64% (N=2219) (N=2258)

… weten wat er speelt op de werkvloer (135/148) 71% 50% (N=2213) (N=2259)

Ik voel me gewaardeerd door ... (142/155) 68% 59% (N=1680) (N=2107)

… komen over het algemeen hun afspraken na (139/152) 65% 51% (N=2203) (N=2249)

Ik ervaar een goede dialoog tussen de werkvloer en de … (141/154) 65% 49% (N=2214) (N=2247)

… stellen de werkvloer centraal (137/150) 64% 46% (N=2198) (N=2248)

… zijn transparant over de keuzes die zij maken (138/151) 48% 34% (N=2200) (N=2244)

… zijn er open over als ze hun afspraken niet kunnen nakomen (140/153) 46% 39% (N=2164) (N=2231)

49

Vanwege het operationeel personeel is er veel waardering voor ploegchefs. Een grote meerderheid van de respondenten is het eens met zes van de acht stellingen over ploegchefs, voornamelijk op vlak van hun kennis over en betrokkenheid bij het personeel en de werkvloer. Er wordt lager gescoord op vlak van transparantie over keuzes en afspraken. Ditzelfde patroon zien we terugkeren bij de waardering voor postverantwoordelijken. Er wordt het minst positief geantwoord op de stellingen over transparantie en openheid en het meest positief over de kennis en betrokkenheid van postverantwoordelijken. Over de gehele lijn blijkt dat het operationeel personeel de ploegchefs beter waarderen dan de postverantwoordelijken en er tevens meer waardering van ervaren. Het operationeel personeel werd tevens gevraagd hun oordeel te geven over de inspraak die zij ervaren vanwege ploegchefs en postverantwoordelijken. Men kon daarvoor aangeven of de betreffende leidinggevenden wel of niet tegemoetkomen aan de stellingen in Tabel 51.

Tabel 51: [Operationeel personeel] – Inspraak en beoordeling leidinggevenden - ja

Opnieuw is het oordeel over ploegchefs beter dan het oordeel over postverantwoordelijken. Een grote meerderheid van de operationele respondenten gaat akkoord met alle stellingen over inspraak en beoordeling vanwege ploegchefs, tegenover een kleine meerderheid wanneer het post-verantwoordelijken betreft. Vooral de stellingen over inspraak scoren hoog, terwijl minder vaak positief wordt geoordeeld over de zorgvuldigheid en transparantie van de beoordeling vanwege de leidinggevenden. Vervolgens werd aan de operationele respondenten gevraagd in welke mate ze vinden dat respectievelijk hun onderofficier (193) en officier (194) bij een uitruk weten wat het inhoudt om een brand te blussen. Beide leidinggevenden worden positief beoordeeld: 89% van de respondenten is het eens met deze stelling wat onderofficieren betreft en 78% wanneer het over officieren gaat.

14.2 Directe leidinggevenden ondersteunend personeel Aan het niet-operationeel ondersteunend personeel werden gelijkaardige stellingen voorgelegd over het diensthoofd, die men kon beantwoorden op een schaal van 1 (helemaal oneens) tot 5 (helemaal eens). Figuur 8 en Figuur 9 geven weer hoeveel procent van de respondenten positief antwoordt op iedere stelling. Wie zelf diensthoofd is werd gevraagd telkens “n.v.t.” aan te duiden.

Net als bij het operationele kader ligt de waardering van het ondersteunend personeel voor de directe leidinggevende hoog: een grote meerderheid van de respondenten gaat akkoord met zes van de acht stellingen. Vooral waardering vanwege het diensthoofd scoort hoog (69%), terwijl minder dan de helft (47%) vindt dat het diensthoofd transparant is over de keuzes die gemaakt worden.

Ploegchefs Post-

verantwoor-delijken

… reageren goed op voorstellen van de werkvloer (144/157) 76% 60%

(N=1905) (N=1872)

… informeren goed naar de mening van de werkvloer (143/156) 74% 56% (N=1955) (N=1985)

… bieden de mogelijkheid om besluiten te beïnvloeden (145/158) 68% 55% (N=1882) (N=1910)

… vragen de werkvloer regelmatig om met voorstellen te komen (146/159) 67% 59% (N=1950) (N=1970)

… beoordelen medewerkers zorgvuldig en transparant (147/160) 67% 57% (N=1732) (N=1720)

50

Op alle stellingen met betrekking tot inspraak en beoordeling vanwege het diensthoofd antwoordt een grote meerderheid van respondenten met een niet-operationele ondersteunende aanstelling positief. Vooral de goede reactie op voorstellen van het personeel scoort hoog (75%). De transparantie van de beoordeling vanwege het diensthoofd wordt iets beter beoordeeld dan bij de operationele leidinggevenden. Tot slot gaan de niet-operationele respondenten het minst vaak akkoord met de stelling dat het diensthoofd goed informeert naar hun mening, al wordt dit nog steeds door een grote meerderheid (64%) positief beoordeeld.

14.3 Management Aan alle respondenten werden tevens gelijkaardige stellingen voorgelegd met betrekking tot het management. Tabel 52 en Tabel 53 tonen de resultaten van deze stellingen, opgedeeld naar respondenten met een operationele en niet-operationele aanstelling.

Tabel 52: Waardering managers - (helemaal) eens

Managers … Vlaan-deren

Opera-tioneel

Onder-steunend

… hoeven voor mij niet per se operationele ervaring te hebben (180) N=2436 R

26% 23% 51%

… stellen de ondersteunende diensten centraal (182) N=2375 R

20% 20% 12%

… stellen de operationele taken centraal (181) N=2395 R

19% 15% 55%

… komen over het algemeen hun afspraken na (179) N=2390 R

18% 15% 37%

Ik voel me gewaardeerd door het management (186) N=2342 R

16% 14% 36%

… zijn transparant over de keuzes die zij maken (178) N=2419 R

9% 8% 18%

… zijn er open over als ze hun afspraken niet kunnen nakomen (183) N=2357 R

8% 6% 18%

Figuur 8: [Ondersteunend personeel] Waardering diensthoofd – (helemaal) eens

Mijn diensthoofd …

Mijn diensthoofd …

Figuur 9: [Ondersteunend personeel] Inspraak en beoordeling diensthoofd – ja

47%

57%

62%

62%

64%

65%

66%

69%

64%

65%

70%

70%

75%

Ik voel me gewaardeerd door mijn diensthoofd (168) (N=265)

... komt over het algemeen zijn/haar afspraken na (165) (N=263)

... weet wat er speelt op de dienst (161) (N=264)

... weet wat het personeel nodig heeft om goed werk te doen (162) (N=264)

... is er open over als er afspraken niet nagekomen worden (166) (N=260)

Ik ervaar een goede dialoog tussen de dienst en mijn diensthoofd (167) (N=265)

... stelt de dienst centraal (163) (N=262)

... is transparant over de keuzes die gemaakt worden (164) (N=263)

… reageert goed op voorstellen van het personeel (170) (N=204)

… vraagt het personeel regelmatig met voorstellen te komen (172) (N=206)

… beoordeelt medewerkers zorgvuldig en transparant (173) (N=174)

… biedt de mogelijkheid om besluiten te beïnvloeden (171) (N=203)

… informeert goed naar de mening van het personeel (169) (N=213)

51

Uit Tabel 52 blijkt dat het ondersteunend personeel een iets hogere waardering heeft voor het management dan het operationeel personeel. Van de voorgelegde stellingen wordt het vaakst positief geantwoord op de stelling dat managers geen operationele ervaring hoeven te hebben. Ongeveer de helft (51%) van het ondersteunend personeel is het eens met deze stelling, tegenover een grote minderheid van het operationeel personeel (23%). Bijna niemand ervaart dat de ondersteunende diensten centraal staan voor managers. Opvallend is wel dat 55% van het ondersteunend personeel de operationele taken als centraal ziet voor managers, tegenover bijna niemand (15%) van het operationele kader. Ook geeft het ondersteunend personeel vaker aan dat managers hun afspraken nakomen, alsook dat men zich gewaardeerd voelt. Tot slot wordt minst vaak positief geantwoord op de stellingen over transparantie en openheid, wat in dezelfde lijn ligt als het oordeel over diensthoofden (Figuur 8) en over operationele leidinggevenden (Tabel 50).

Tabel 53: Waardering management (vervolg) - (helemaal) eens

Het ondersteunend personeel geeft vaker (39%) dan het operationeel personeel (23%) aan dat managers weten wat zij nodig hebben om hun werk goed te doen. Ook vindt een grote minderheid (29%) van het ondersteunend personeel dat managers weten wat er speelt op de ondersteunende diensten, terwijl bijna niemand (9%) van het operationele kader aangeeft dat managers weten wat er speelt op de werkvloer. Van deze laatste groep gaat zelfs twee derde niet akkoord met deze stelling. Tot slot ervaren vooral de ondersteunende respondenten een goede dialoog met het management (31%), tegenover bijna niemand (11%) van de operationele groep – waarvan 64% niet akkoord is met deze stelling.

De vragen over inspraak en beoordeling die eerder gesteld werden over de (directe) leidinggevenden, kwamen ook aan bod voor het management. Tabel 54 en Tabel 55 tonen hiervan de resultaten.

Tabel 54: Inspraak en beoordeling management - ja

Tabel 55: Inspraak en beoordeling managers (vervolg) – ja

Managers… Operationeel Ondersteunend

… weten wat het operationeel/ondersteunend personeel nodig heeft om het werk goed te kunnen doen (174/175) (N=2172/292)

23% 39%

… weten wat er speelt op de werkvloer/ondersteunende diensten (176/177) (N=2178/293)

9% 29%

Ik ervaar een goede dialoog tussen de werkvloer/ de ondersteunende dienst en het management (184/185) (N=2149/293)

11% 31%

Managers… Operationeel Ondersteunend

… reageren goed op voorstellen van de operationele werkvloer/ ondersteunende diensten (187/188) N=1566/198

20% 51%

Managers … Vlaan-deren

Opera-tioneel

Onder-steunend

… bieden de mogelijkheid om besluiten te beïnvloeden (189) N=1888 R

25% 23% 48%

… informeren naar de mening van het personeel (191) N=1928 R

26% 25% 43%

… vragen het personeel regelmatig om met voorstellen te komen (192) N=1892 R

24% 22% 43%

… beoordelen medewerkers zorgvuldig en transparant (190) N=1566 R

23% 21% 39%

52

Ook wat inspraak en beoordeling vanwege het management betreft, oordeelt het ondersteunend personeel positiever dan het operationeel personeel. Ongeveer de helft (51%) van het ondersteunend personeel vindt dat er goed gereageerd wordt op voorstellen, tegenover een grote minderheid (20%) van het operationeel personeel. Ongeveer de helft van de ondersteunende respondenten (48%) vindt dat managers de mogelijkheid bieden besluiten te beïnvloeden en een kleine minderheid (43%) vindt dat managers informeren naar de mening van het personeel en regelmatig vragen om met voorstellen te komen, tegenover telkens een grote minderheid van het operationele kader. Tot slot oordeelt het ondersteunend personeel vaker (39%) dan het operationeel personeel (21%) dat medewerkers zorgvuldig en transparant beoordeeld worden voor het management.

14.4 Verhouding personeel tegenover leidinggevenden Tot slot werden de respondenten bevraagd over de relatie tussen het personeel en de leidinggevenden. Het aandeel respondenten dat positief antwoordt op deze stellingen staat weergegeven in Tabel 56, opgesplitst naar aanstelling en aantal dienstjaren (meer of minder dan vijf).

Tabel 56: Personeel tegenover leidinggevenden - (helemaal) eens

Vlaanderen

Operationeel Niet-operationeel

< 5 jaar > 5 jaar < 5 jaar > 5 jaar

Ik vind dat het brandweerpersoneel terecht kritiek heeft op wat er niet goed is in de hulpverleningszone (195) N=2236/233

80% 76% 84% 48% 59%

Ik durf het op te nemen voor mijn leidinggevende (200) N=2193/233

75% 75% 76% 76% 66%

Ik vind dat het brandweerpersoneel zelf moet bijdragen aan een oplossing voor problemen in de hulpverleningszone (197) N=2227/243

68% 67% 68% 71% 72%

Het lijkt me lastig om leiding te geven in de hulpverleningszone (201) N=2159/243

54% 63% 52% 67% 51%

Het zijn altijd dezelfde collega's die kritiek uiten op de leiding (196) N=2205/235

43% 47% 41% 63% 48%

Ik ervaar dat er wederzijds begrip is tussen het personeel en het management: we begrijpen elkaars positie en verantwoordelijkheden (198) N=2431/236

17% 24% 15% 28% 16%

Ik vind kritiek op de leiding meestal onterecht (199) N=2421/225

13% 11% 12% 26% 14%

n.s.

n.s. n.s.

R

R

R

n.s.

53

Dat de eerder gevonden kloof tussen het personeel en de leidinggevenden groter blijkt voor het operationeel dan het ondersteunend personeel wordt wederom bevestigd in Tabel 56. Daarnaast zijn de respondenten die minder lang in dienst zijn over het algemeen iets milder tegenover de hogere leiding dan wie langer in dienst is. Bij de operationele respondenten oordeelt bijna iedereen die langer dan vijf jaar in dienst is (84%) en een grote meerderheid van wie minder lang dan vijf jaar in dienst is (76%) dat het personeel terecht kritiek heeft op wat er niet goed is in de hulpverleningszone. Bij het niet-operationeel personeel is dit respectievelijk 59% en 48%. Wel geeft een grote meerderheid van alle respondenten, ongeacht de duur van de aanstelling, aan dat men het durft opnemen voor de leidinggevende en dat het personeel zelf moet bijdragen aan oplossingen voor problemen in de hulpverleningszone. Voor ongeveer de helft van zowel het operationeel als het niet-operationeel personeel dat langer dan vijf jaar in dienst is lijkt het lastig om de leiding te nemen in de hulpverleningszone. Voor wie minder lang in dienst is, ligt dit cijfer hoger: 63% van het operationeel personeel en 67% van het niet-operationeel personeel. Van de recentelijk aangestelde niet-operationele respondenten vindt 63% dat het steeds dezelfde collega’s zijn die kritiek uiten op de leiding. Zowel bij het operationeel als het niet-operationeel personeel ervaren de respondenten die minder lang in dienst zijn meer wederzijds begrip met het management dan wie langer in dienst is. Tot slot vindt bijna niemand kritiek op de leiding meestal onterecht, met uitzondering van een grote minderheid van het recentelijk aangesteld niet-operationeel personeel (26%). Met de laatste twee stellingen in de tabel gaat respectievelijk 56% en 48% van alle respondenten niet akkoord.

54

15 Cultuur en diversiteit

De cultuur binnen een organisatie kan een belangrijke invloed hebben op de werkbeleving. De term “cultuur” is ruim opgevat in de vragenlijst en handelt over verschillende aspecten met betrekking tot de werksfeer. Achtereenvolgens bespreekt dit hoofdstuk hoe de respondenten veiligheid, openheid en diversiteit ervaren binnen de brandweer.

15.1 Veiligheid en openheid De respondenten zijn bevraagd naar de mate waarin men de brandweerorganisatie als veilig en open beschouwt aan de hand van stellingen waarop men kon antwoorden van 1 (helemaal oneens) tot 5 (helemaal eens). Het aandeel respondenten dat aangeeft het (helemaal) eens te zijn met deze stellingen wordt weergegeven in Tabel 57 en Tabel 58.

Tabel 57: Veiligheid brandweerorganisatie - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Ik ervaar de cultuur binnen de brandweerorganisatie als veilig (295) N=2582

67% 59% 69% 70% 76% 67%

De cultuur binnen de brandweer is voldoende gericht op leren en verbeteren (299) N=2620

54% 44% 60% 58% 53% 38%

Een grote meerderheid (67%) van de respondenten ervaart de cultuur binnen de brandweer als veilig. Dit ligt iets lager bij het beroepspersoneel, waarvan 59% akkoord gaat met deze stelling. Ongeveer de helft (54%) van het personeel vindt de cultuur voldoende gericht op leren en verbeteren. Vooral vrijwilligers (60%) en respondenten met een combinatieaanstelling (58%) gaan hiermee akkoord; beroepspersoneel (44%) en ondersteunend personeel (38%) scoren lager. Ongeveer een kwart van de respondenten antwoordt neutraal op deze stellingen.

Aan het operationeel personeel werd de stelling voorgelegd “ik vind dat we voldoende evalueren na een interventie” (298). 45% van de respondenten gaat hiermee akkoord, terwijl 35% oneens is. Het basiskader is hier vaker mee akkoord (49%) dan onderofficieren (44%) en officieren (31%).

Een veilige werkomgeving betreft niet alleen het praktische; ook de mate waarin men zaken bespreekbaar kan maken is hierbij van belang. Tabel 58 geeft weer hoeveel procent van de respondenten positief antwoordt op stellingen omtrent openheid binnen de brandweerorganisatie.

Bijna iedereen (86%), zonder verschil naar aanstelling, geeft aan dat ze het zeggen wanneer het werk beter kan. Een grote meerderheid (78%) durft tevens collega’s aan te spreken op hun gedrag. Bij het operationeel personeel ligt dit lager voor vrijwilligers (79%) en vooral het niet-operationeel personeel is het minst vaak geneigd collega’s aan te spreken op hun gedrag (53%). Over alle groepen heen vindt een grote minderheid tot ongeveer de helft van de respondenten dat men er niet op wordt afgerekend als men lastige zaken bespreekbaar maakt. Een kwart van de respondenten is het hier dan weer niet mee eens. Tot slot vindt een grote minderheid (39%) het makkelijk om zaken bespreekbaar te maken binnen de brandweer. Een derde van de respondenten is het oneens met deze stelling.

55

Tabel 58: Openheid brandweerorganisatie - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Als ik weet hoe het werk beter kan dan zeg ik dat ook (296) N=2613

86% 89% 86% 87% 93% 84%

Ik durf mijn collega's aan te spreken op hun gedrag (297) N=2613

78% 85% 79% 89% 84% 53%

Als ik iets bespreekbaar maak dat ik lastig vind of waar ik het niet mee eens ben dan word ik daar niet op 'afgerekend' (300) N=2550

47% 42% 50% 49% 37% 43%

Het is makkelijk om zaken bespreekbaar te maken binnen de brandweer (294) N=2577

39% 35% 41% 43% 52% 37%

15.2 Diversiteit Diversiteit binnen het personeelsbestand kan een belangrijke invloed hebben op de heersende cultuur. Aan respondenten werden verscheidene stellingen voorgelegd met betrekking tot diversiteit en de mate waarin men vindt dat de balans van bepaalde persoons- en achtergrondkenmerken goed is. De resultaten hiervan worden weergeven in Tabel 59.

Tabel 59: Diversiteit van personeel - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Ik vind de balans tussen jonge en oude medewerkers goed (052) N=5285

67% 63% 69% 66% 52% 58%

Ik vind de balans tussen lager en hoger opgeleiden goed (053) N=5140

58% 50% 61% 62% 43% 49%

Ik vind de balans tussen medewerkers met verschillende culturele achtergronden goed (054) N=4463

40% 37% 43% 50% 26% 29%

Ik vind de balans tussen mannen en vrouwen goed (051) N=4670

33% 32% 33% 45% 26% 33%

De balans tussen jonge en oude medewerkers wordt door twee derde van de respondenten als goed bevonden. Dit is minder vaak het geval voor het ondersteunend dan voor het operationeel personeel. Dit geldt ook voor de balans tussen lager en hoger opgeleiden: deze wordt beter bevonden door het operationeel dan het ondersteunend personeel. De balans tussen medewerkers van verschillende achtergronden wordt door 40% van de respondenten als goed beschouwd. Dit ligt hoogst bij het operationeel personeel met een combinatieaanstelling (50%) en opvallend lager bij het ondersteunend personeel. Gemiddeld antwoordt 45% van de respondenten “neutraal” op deze stelling. Bij het overlopen van de respondentenkenmerken in hoofdstuk 6 bleek 93% van de

R

n.s.

n.s.

56

respondenten mannelijk en 7% vrouwelijk te zijn, wat aansluit bij de werkelijke personeelsaanstelling van de brandweer. Slechts een derde van de respondenten geeft aan deze verhouding goed te vinden. Vooral wie een combinatieaanstelling heeft, oordeelt positief (45%) over de balans tussen mannen en vrouwen, tegenover een grote minderheid van de ander groepen. Een kwart van alle respondenten vindt de genderbalans niet goed. Ook in het kader van diversiteit werd aan respondenten gevraagd in welke mate ze het belangrijk vinden dat de brandweer, dan wel hun directe collega’s, een directe afspiegeling vormen van de maatschappij. De resultaten hiervan worden weergeven in Tabel 60.

Tabel 60: Afspiegeling maatschappij - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Ik vind het belangrijk dat de brandweer in mijn hulpverleningszone een afspiegeling van de maatschappij vormt (055) N=4914

49% 38% 53% 42% 46% 48%

Ik vind het belangrijk dat mijn directe collega's een afspiegeling van de maatschappij vormen (056) N=4908

47% 38% 51% 37% 41% 37%

Er wordt gelijkaardig geantwoord op beide stellingen. Ongeveer de helft van de vrijwilligers vindt het belangrijk dat de brandweer in de hulpverleningszone en de eigen collega’s een weerspiegeling vormen van de maatschappij. Bij de andere aanstellingen ligt dit (iets) lager. Op beide stellingen antwoordt ongeveer een derde van de respondenten neutraal.

57

16 Arbeidsomstandigheden

Een te hoge werkdruk kan leiden tot burn-out en werkuitval. Evenzeer kan een onevenwicht tussen het werk- en privéleven of een onveilige werkomgeving een negatieve impact hebben op de werkbeleving en inzet van het personeel. In dit hoofdstuk worden de resultaten voorgesteld van de vragen met betrekking tot de arbeidsomstandigheden van het brandweerpersoneel, gericht op de ervaring van werkdruk en de omgang met werktijden.

16.1 Werkdruk Respondenten kregen stellingen voorgelegd met betrekking tot factoren die de werkdruk kunnen verhogen. Het aandeel respondenten dat op een schaal van 1 (helemaal oneens) tot 5 (helemaal eens) het (helemaal) eens is met deze stellingen wordt weergegeven in Tabel 61.

Tabel 61: Werkdruk - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

Ik kan mijn werk bij de brandweer goed combineren met mijn privéleven (284) N=2653

70% 76% 66% 71% 68% 81%

Op mijn post/dienst is de personele bezetting in orde (285) N=2622

43% 33% 48% 36% 49% 44%

Ik heb meer werk te doen dan ik aankan (286) N=2603

18% 26% 12% 16% 32% 36%

Het combineren van werk en privé blijkt goed te lukken voor een grote meerderheid (70%) van de respondenten. Vooral bij het niet-operationeel personeel (81%) lukt deze combinatie goed, terwijl vrijwilligers lager scoren (66%). Wat de personele bezetting betreft geeft een kleine minderheid (43%) aan dat deze in orde is. Vooral wie een (al dan niet gecombineerde) beroepsfunctie heeft, antwoordt minder vaak positief op deze stelling. Meer zelfs: 46% van het personeel met een combinatieaanstelling en 56% van het beroepspersoneel gaat niet akkoord met deze stelling. Een betrekkelijk kleine groep (18%) heeft meer werk dan men aankan. Bijna niemand van de vrijwilligers (12%) geeft aan dat dit het geval is, tegenover 26% van het beroepspersoneel en rond een derde van het ondersteunend personeel, wat in dezelfde lijn ligt als de eerder besproken resultaten met betrekking autonomie (zie Tabel 28, hoofdstuk 10). Het kunnen loslaten van het werk wanneer men thuiskomt is belangrijk om een te hoge werkdruk te voorkomen. Het operationeel personeel kreeg hieromtrent de stelling voorgelegd “Als ik na een interventie thuis kom, duurt het lang voor ik deze interventie heb losgelaten” (288). Slechts 4% van het operationeel personeel geeft aan dat het bij thuiskomst lang duurt eer men een interventie heeft losgelaten. Dit blijkt moeilijker voor het niet-operationeel personeel: 31% van deze respondenten gaat akkoord met de stelling “Als ik na het werk thuis kom, duurt het lang voor ik mijn werk heb losgelaten” (287).

R

R

58

16.2 Werktijd Het ervaren van voldoende autonomie (zie hoofdstuk 10) is deels afhankelijk van de mate waarin men inspraak heeft in de werktijden en de roostering. Tabel 62 geeft weer hoeveel procent van het operationeel personeel akkoord gaat met stellingen over de inroostering van de werktijd.

Tabel 62: [Operationeel personeel] Inroostering werktijd - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Het is mogelijk om te schuiven in het werkrooster (292) N=1719

60% 69% 54% 67% 58% 59% 73%

Bij het roosteren houdt de brandweer rekening met mijn wensen (291) N=1745

45% 45% 45% 53% 44% 38% 54%

Ik moet regelmatig een extra dienst draaien om 'gaten' in het rooster op te vangen (293) N=1609

28% 30% 27% 32% 25% 33% 32%

Een grote meerderheid van de respondenten (60%) gaat akkoord met de stelling dat het mogelijk is om te schuiven in het werkrooster. Dit wordt niet in dezelfde mate ervaren door het vrijwillig personeel, waarvan ongeveer de helft (54%) positief antwoordt op deze stelling. Naar functie gaan dan weer officieren vaker akkoord met deze stelling (73%). Ongeveer de helft van alle respondenten (45%) ervaart dat er rekening wordt gehouden met hun wensen bij het roosteren. Bij de onderofficieren is dit een grote minderheid (38%). 22% van de respondenten gaat niet akkoord met deze stelling. Tot slot geeft in alle groepen een grote minderheid (28%) aan regelmatig gaten in het rooster op te moeten vullen door het draaien van extra diensten. Naar aanstelling is er een opvallend verschil in de mate waarin men hier niet mee akkoord is: ongeveer de helft van het beroepspersoneel en personeel met een combinatieaanstelling is niet akkoord, tegenover 30% van het vrijwillig personeel.

Het werk bij de brandweer is gehouden tot de wettelijk voorgeschreven arbeidstijden en rusttijden. Tabel 63 geeft aan hoezeer het operationeel personeel akkoord gaat met twee stellingen hierover.

Tabel 63: [Operationeel personeel] Arbeidstijden en rusttijden - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Ik vind het brandweerwerk goed uit te voeren conform de regels van de wet rond arbeidstijden (289) N=2159

53% 50% 54% 55% 55% 48% 50%

Ik hou mij aan de verplichte rust die wettelijk voorgeschreven is (290) N=2042

42% 60% 33% 39% 42% 41% 43%

De naleving van de wetgeving rond arbeidstijden is niet altijd even evident. Ongeveer de helft van het operationeel personeel vindt het werk goed uit te voeren volgens de wettelijke regels rond arbeidstijden. Wie beroeps is, scoort iets lager (50%) dan wie een vrijwilligers- of combinatieaanstelling heeft en wie onderofficier is scoort iets lager (48%) dan officieren en het

R

R

R

R

R

n.s.

59

basiskader. Opvallend in zowel de opsplitsing naar aanstelling als naar functie is de mate waarin men niet akkoord is met deze stelling. Een derde van het beroepspersoneel gaat niet akkoord, tegenover ongeveer 20% van de vrijwilligers en personeel met een combinatieaanstelling. Naar functie gaat 18% van het basiskader niet akkoord met deze stelling, tegenover ongeveer een derde van de (onder)officieren. Van alle respondenten houdt een kleine minderheid (42%) zich aan de wettelijk voorgeschreven rust. Er is opnieuw een opvallend verschil naar aanstelling: beroepspersoneel houdt zich hier beter aan (60%) dan vrijwilligers (33%) en personeel met een combinatieaanstelling (39%). Naar functie zijn er dan weer geen verschillen. Gemiddeld geeft 32% aan zich niet te houden aan de wettelijk voorgeschreven rusttijden.

60

17 Veiligheid op en van het werk

De meeste werkomgevingen stellen zekere (gezondheids)risico’s. Voor het operationeel personeel dat op interventie gaat zijn deze risico’s zeer reëel. Het is daarom van belang dat er voldoende aandacht gegeven wordt aan risicobeperking en nazorg. Dit hoofdstuk presenteert de resultaten van de vragen die betrekking hebben op veiligheid en gezondheid.

17.1 Aandacht voor gezondheid en veiligheid Respondenten werden gevraagd om op een schaal van 1 (zeer slecht) tot 10 (uitstekend) aan te geven hoe men de aandacht ervaart voor verscheidene aspecten van de mentale en fysieke gezondheid van het brandweerpersoneel. Tabel 64 toont de gemiddelde score gegeven op iedere vraag, zowel algemeen als per aanstelling.

Tabel 64: Aandacht gezondheid en zorgverlening – gemiddelde score

Hoe ervaart u de aandacht voor …

Vlaan-deren

Operationeel Ondersteunend

Beroeps Vrijwillig Beide Wel

oper. Niet oper.

… steun en hulp voor het brandweerpersoneel wanneer zij een ernstig incident hebben meegemaakt (305) N=2651

6,3 5,7 6,4 6,2 6,4 7,0

… de fysieke gezondheid van het brandweerpersoneel (301) N=2651

5,9 5,6 5,9 5,8 5,8 7,0

… post-traumatische stress (PTSS) (303) N=2651

5,8 5,3 5,9 5,6 6,0 6,6

… agressie en geweld tegen hulpverleners (304) N=2651

5,7 5,3 5,7 5,4 5,5 6,6

… de mentale gezondheid van het brandweerpersoneel (302) N=2651

5,7 5,1 5,8 5,3 6,0 6,3

De respondenten ervaren het meeste aandacht voor nazorg na een ernstig incident (6,3). Aandacht voor agressie en geweld en voor de mentale gezondheid van het personeel krijgen de laagste score (5,7). Er blijken minimale verschillen te zijn naar aanstelling wat betreft de aandacht die men ervaart voor deze gezondheidsaspecten. Wel wordt bij alle aspecten de hoogste waardering gegeven door het niet-operationeel personeel.

Operationele respondenten werden vervolgens gevraagd hoe men de veiligheid ervaart op en van het werk aan de hand van twee stellingen die men kon beantwoorden op een schaal van 1 (helemaal oneens) tot 5 (helemaal eens). Daarnaast werd gepeild naar hoe men zorg ervaart indien er toch iets misgaat, aan de hand van drie stellingen waarbij men kon aangeven of men er al dan niet akkoord mee was. Het aandeel operationele respondenten dat akkoord gaat met de stellingen over veilig (kunnen) werken, wordt weergegeven in Tabel 65. Het aandeel dat “ja” antwoordt op vragen met betrekking tot zorg bij incidenten staat in Tabel 66. Op de vragen in deze tabel heeft telkens een omvangrijke groep “geen mening” geantwoord, wat resulteert in een lage N-waarde.

61

Tabel 65: [Operationeel personeel] Zorg voor veilig werken - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Ik vind dat de brandweer er alles aan doet om mij veilig mijn werk te laten doen (306) N=2379

73% 67% 75% 77% 74% 69% 75%

De brandweer biedt de goede uitrusting en het juiste materieel om veilig te kunnen werken (307) N=2384

73% 76% 72% 79% 72% 71% 80%

Het brandweerwerk blijkt veilig te kunnen gebeuren: bijna drie kwart van de operationele respondenten is het eens met beide stellingen over veilig werken. Respondenten met een combinatieaanstelling en officieren zijn het vaakst akkoord met beide stellingen. Naar aanstelling gaat het beroepspersoneel minst vaak akkoord (67%) met de stelling dat de brandweer er alles aan doet om hen veilig hun werk te laten doen; naar functie zijn dit de onderofficieren (69%).

Tabel 66: [Operationeel personeel] Zorg bij incidenten – ja

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Bij een ongeval op het werk zorgt de brandweer goed voor je (325) N=1429

77% 67% 82% 81% 76% 73% 86%

Aansprakelijkheid en rechtsbijstand zijn voor mij door de brandweer goed geregeld (326) N=1241

76% 69% 80% 75% 76% 70% 84%

Ik weet dat ik goed verzekerd ben voor de risico's die het brandweerwerk met zich meebrengt (327) N=1698

67% 57% 71% 47% 68% 57% 77%

Over het algemeen is er vertrouwen in de zorg vanwege de brandweer bij werkongevallen: een grote meerderheid (77%) vindt dat er goede zorg wordt voorzien. Naar aanstelling zijn vrijwilligers het hier vaker mee eens (82%) dan beroepsrespondenten (67%). Naar functie zijn officieren dan weer positiever (86%). Vervolgens oordeelt een grote meerderheid van de respondenten (76%) dat aansprakelijkheid en rechtsbijstand goed geregeld zijn door de brandweer. Opnieuw zijn vrijwilligers (80%) het vaker eens met deze stelling dan het beroepspersoneel (69%) en is naar functie de score van officieren (84%) het hoogst. Ditzelfde patroon keert nog eens terug in de laatste stelling met betrekking tot de verzekering voor de risico’s van het brandweerwerk. Vooral vrijwilligers (71%) zien zichzelf als goed verzekerd, terwijl dit geldt voor een kleine meerderheid van het beroepspersoneel (57%) en ongeveer de helft van het personeel met een combinatieaanstelling (47%). Naar functie zijn opnieuw officieren (77%) het vaakst akkoord met deze stelling, gevolgd door een grote meerderheid van het basiskader (68%) en een kleine meerderheid van de onderofficieren (57%).

R R

R

R R

n.s. n.s.

62

Naast het voorzien van een veilige werkomgeving door de brandweerorganisatie is het tevens belangrijk dat het brandweerpersoneel zelf op een veilige manier te werk gaat. Aan de hand van verscheidene stellingen werd gepeild hoe het operationeel personeel veiligheid ervaart bij het eigen werk en dat van collega’s. De resultaten hiervan worden weergegeven in Tabel 67. Aangezien er voor de meeste stellingen geen relevante verschillen zijn naar aanstelling of functie, wordt hierin geen onderscheid gemaakt. Wel wordt een opdeling voorzien naar het aantal dienstjaren (minder of meer dan vijf), daar verschillende stellingen over veilig werken blijken samen te hangen met het aantal jaar ervaring dat men heeft.

Tabel 67: [Operationeel personeel] Veilig werken - (helemaal) eens

Het operationeel personeel voelt zichzelf in grote mate mede verantwoordelijk voor veiligheid in het werk. Bijna iedereen gaat akkoord met de stellingen dat veilig werken begint met vakbekwaamheid (93%), dat men collega’s durft aan te spreken indien zij de regels om veilig te werken niet respecteren (88%) en dat veiligheid boven alles gaat (84%). Respondenten die langer in dienst zijn geven wel vaker aan (90%) collega’s te durven aanspreken dan wie minder dan vijf jaar is aangesteld (76%). Ook veilig kunnen samenwerken met collega’s varieert naar het aantal jaar dat men in dienst is: van wie reeds vijf operationele dienstjaren achter de rug heeft is 75% voldoende ingespeeld op collega’s, tegenover 60% van wie minder lang tot het operationele kader behoort. Wie minder dan vijf jaar in dienst is, geeft sterker aan (68%) dat vaker realistisch kunnen oefenen zou bijdragen tot veiliger werken dan wie meer dan vijf jaar in dienst is (58%). Tot slot vindt een kleine minderheid (44%) dat de vakbekwaamheid van sommige collega’s onvoldoende is in termen van veiligheid.

De enige verschillen naar aanstelling werden gevonden bij de stelling “De vele regels om veilig te werken zijn er niet voor niets: veiligheid gaat voor alles” (310). Bijna iedereen van de vrijwilligers (85%) en het beroepspersoneel (80%) vindt dat veiligheid voor alles gaat, tegenover 68% van het personeel met een combinatieaanstelling. Naar functie was er een verschil bij de stelling “Ik durf mijn collega's aan te spreken als zij regels om veilig te werken niet respecteren” (311). Hierop scoort het basiskader lager (83%) dan de (onder)officieren (telkens 98%). Daarnaast zijn officieren minder vaak akkoord (69%) met de stelling “Ik ben voldoende op mijn collega's ingespeeld om samen veilig te kunnen werken” (315) dan het basiskader (74%) en onderofficieren (76%).

Proper werken is een vereiste om veiligheid te verzekeren met betrekking tot (beroeps)ziekten en andere (gezondheids)problemen. Hierover kregen operationele respondenten twee stellingen voorgelegd, waarvan Tabel 68 aangeeft hoeveel procent van hen het hier mee eens is.

Vlaan-deren

Dienstjaren

< 5 > 5

Veilig werken begint met vakbekwaamheid (312) N=2379 n.s.

93% 95% 93%

Ik durf mijn collega's aan te spreken als zij regels om veilig te werken niet respecteren (311) N=2362 R

88% 76% 90%

De vele regels om veilig te werken zijn er niet voor niets: veiligheid gaat voor alles (310) N=2374 n.s.

84% 85% 83%

Ik ben voldoende op mijn collega's ingespeeld om samen veilig te kunnen werken (315) N=2361 R

73% 60% 75%

Ik zou veiliger kunnen werken als ik vaker realistisch kan oefenen (313) N=2355

59% 68% 58%

Vanuit het oogpunt van veiligheid vind ik de vakbekwaamheid van sommige collega’s onvoldoende (314) N=2330 n.s.

44% 44% 44%

63

Tabel 68: [Operationeel personeel] Proper werken - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Ik vind proper werken van belang om (beroeps)ziekten te voorkomen (308) N=2373

95% 96% 94% 94% 94% 96% 97%

De regels voor proper werken zijn zo streng dat ze in de praktijk niet goed na te leven zijn (309) N=2337

30% 28% 31% 41% 31% 30% 29%

Er wordt uitermate veel belang gehecht aan proper werken. Zonder relevante verschillen naar aanstelling of functie geeft bijna iedereen (95%) aan dat dit van belang is om (beroeps)ziekten te voorkomen. De regels die in voegen zijn om proper werken te verzekeren worden door 30% van de respondenten te streng bevonden. Naar aanstelling geldt dit vooral voor het personeel met een combinatieaanstelling (41%). Naar functie is er vooral een verschil in hoe sterk men niet akkoord gaat met de stelling: ongeveer de helft van de officieren (48%) tegenover een grote minderheid van de onderofficieren (39%) en het basiskader (35%).

17.2 Preventief periodiek medisch onderzoek Het operationeel personeel dient geregeld deel te nemen aan het preventief periodiek medisch onderzoek, kortweg de PPMO-test. Dit zijn fysieke proeven om na te gaan of de conditie van het operationeel personeel op peil is, zowel voor het uitvoeren van interventies, het redden van mensen als voor hun eigen veiligheid. 43% van de operationele respondenten zegt de afgelopen 12 maanden een PPMO-test gedaan te hebben (323). 54% nam de afgelopen 12 maanden deel aan een andere fysieke test (324).

Vervolgens werd het operationeel personeel gevraagd hun waardering te geven voor de PPMO-test aan de hand van verscheidene stellingen. Tabel 69 geeft de resultaten hiervan weer.

Tabel 69: [Operationeel personeel] PPMO-test - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Ik vind dat elk operationeel personeelslid moet voldoen aan de PPMO-standaarden (320) N=2198

62% 69% 58% 69% 63% 57% 64%

Ik vind dat in de PPMO-test rekening moet worden gehouden met verschillen tussen man/vrouw en jong/oud (318) N=2172

56% 52% 58% 40% 53% 61% 64%

Ik vind de PPMO-test een geschikte test om na te gaan of ik voldoende fit ben voor het brandweerwerk (319) N=2123

50% 51% 50% 57% 49% 49% 61%

Ik vind dat de PPMO-test goed aansluit op de praktijk (317) N=2019

44% 49% 42% 59% 40% 47% 59%

n.s. n.s.

R

n.s.

64

Een grote meerderheid van de respondenten (62%) vindt dat elk operationeel personeelslid moet voldoen aan de PPMO-standaarden. Vrijwilligers zijn hier minder streng in (58%) dan wie een beroeps- of combinatieaanstelling heeft en onderofficieren zijn minder streng (57%) dan het basiskader en officieren. Omgekeerd vinden net vrijwilligers vaker (58%) dan beroepspersoneel (52%) of personeel met een combinatieaanstelling (40%) dat de PPMO-test moet rekening houden met geslachts- en leeftijdsverschillen. Naar functie gaan officieren (64%) hier vaker mee akkoord dan het basiskader (53%) en onderofficieren (61%). De helft van alle respondenten vindt de PPMO-test geschikt om de eigen fitheid te toetsen, zonder verschil naar aanstelling. Wel is er een verschil naar functie: officieren beoordelen de PPMO-test beter (61%) dan respondenten van andere functies. Een kwart van de respondenten vindt de PPMO-test geen geschikte test om fitheid na te gaan. Tot slot vindt een kleine minderheid (44%) dat de PPMO-test goed aansluit op de praktijk. Een kleine meerderheid (59%) van het personeel met een combinatieaanstelling gaat hiermee akkoord, tegenover ongeveer de helft van het beroepspersoneel (49%) en een kleine minderheid van het vrijwilligerspersoneel (42%). Bij officieren ligt de score hoger (59%) dan bij het basiskader (40%) en de onderofficieren (47%).

Uit verdere analyse blijkt dat wie de afgelopen 12 maanden een PPMO-test aflegde het vaker eens is met vraag 320, vraag 319 en vraag 317 dan wie geen PPMO-test aflegde. Daarnaast gaat 78% van de respondenten, zonder verschil naar aanstelling of functie, akkoord met de stelling dat ervaren brandweerpersoneel dat het niveau van de PPMO-test niet meer haalt ingezet kan worden voor andere brandweertaken waarbij de fysieke conditie minder belangrijk is (322). Met de stelling “Brandweerpersoneel betrokken bij een interventie in een functie waarbij de fysieke conditie minder belangrijk is, zou een fysieke test moeten kunnen afleggen in verhouding tot de functie/taak die men uitvoert” (321) is 62% het eens. Ook hier is er geen relevant verschil naar aanstelling of functie.

65

18 Snelste Adequate Hulp – Minimale middelen

De commissie Paulus, die aan de basis lag van de huidige brandweerhervorming, pleitte voor de invoering van het principe van de Snelste Adequate Hulpverlening (SAH). "Adequaat" werd omschreven als een multifunctionele autopomp bemand met een onderofficier, een chauffeur-pompbediener en vier persluchtdragers. Ook vond de commissie het vanzelfsprekend dat de post die het snelst deze autopomp kan leveren moet interveniëren, ongeacht de bestuurlijke grenzen. Later werd via Koninklijk Besluit (10/11/2012) bepaald welke middelen per type interventie minimaal noodzakelijk zijn voor een adequate interventie. Elke zone heeft dit vertaald naar de eigen situatie. In de meeste posten/hulpverleningszones hebben algemene oproepen plaatsgemaakt voor een alarmering op basis van het type interventie. Dit hoofdstuk behandelt de resultaten van de vragen die betrekking hebben op deze werkwijze.

Om de vraagstellingen beknopt te houden, worden volgende afkortingen gebruikt:

- AP = autopomp - LW = ladderwagen - CW = commandowagen - TW = tankwagen - LOG = logistiek voertuig

De notatie “X/Y/Z” staat voor de bemanning:

- X = aantal officieren - Y = aantal onderofficieren - Z = aantal manschappen

Allereerst werd aan de respondenten gevraagd of ze kennis hebben van bovengenoemd Koninklijk Besluit. Hierbij werd gesteld: “Ik weet hoe de verantwoordelijkheden, aansprakelijkheden, taken en beperkingen van elk persoon of bevelvoerder zijn tijdens een interventie met een AP4 en een AP6 (202). 69% gaat hiermee akkoord. Op de vraag of men ervaring heeft met uitrukken gebaseerd op het type interventie (203) antwoordt 87% met “ja”.

18.1 Alarmering op basis van het type interventie Aan de hand van een schaal gaande van 1 (helemaal oneens) tot 5 (helemaal eens) konden respondenten hun waardering uitdrukken voor alarmering op basis van het type interventie. Gezien er geen relevante verschillen waren naar aanstelling, functie of dienstjaar, vat Figuur 10 samen hoeveel procent van de operationele respondenten akkoord gaat met iedere stelling.

80%

47%

44%

41%

11%

Alarmering op basis van het interventietype is een zinvolle ontwikkeling (227) (N=2659)

Werken met alarmering op basis van het interventietype verbetert de kwaliteit van de hulpverlening (234) (N=2643)

Het alarmeren op basis van het interventietype is vooral een bezuinigingsmaatregel (231) (N=2593)

Door alarmering op basis van het interventietype kan de brandweer sneller ter plaatse komen (233) (N=2634)

Bij de invoering van de alarmering op basis van het interventietype is er goed geluisterd naar de ideeën en

behoeften van de werkvloer (236) (N=2438)

Figuur 10: [Operationeel personeel] Waardering alarmering o.b.v. type interventie

66

80% van de respondenten beschouwt alarmering op basis van het interventietype als een zinvolle ontwikkeling. 47% gaat akkoord met de stelling dat het de kwaliteit van de hulpverlening verbetert en 44% beschouwt het voornamelijk als een bezuinigingsmaatregel. Een kleine minderheid (41%) oordeelt dat men sneller ter plaatse is vanwege alarmering op basis van het interventietype. Slechts 11% geeft aan dat er bij de invoering van het principe goed geluisterd is naar de ideeën en behoeften van de werkvloer.

Tabel 70: [Operationeel personeel] Alarmering o.b.v. interventietype bij kleinere incidenten - gemiddelde score

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Hoe waardeert u alarmering op basis van het interventietype bij kleinere incidenten? (208) N=2770

5,7 6,1 5,5 5,5 5,6 5,6 6,3

Terwijl alarmering op basis van het interventietype als zinvolle ontwikkeling wordt beschouwd (227, Figuur 10), is de waardering voor het principe bij kleinere incidenten matig. De gemiddelde score op een schaal van 1 tot 10 bedraagt 5,7. Naar aanstelling ligt de score iets lager voor vrijwilligers en personeel met een combinatieaanstelling (5,5) en hoger voor het beroepspersoneel (6,1). Naar functie geven officieren een hogere waardering (6,3) dan het basiskader en onderofficieren (5,6).

18.2 Minimale middelen De brandweer rukt bij een woningbrand minimaal uit met een AP6 (0/1/5) + LW2 (0/0/2) + CW1 (1/0/0). Door alarmering op basis van het interventietype kan hiervan afgeweken worden. De operationele respondenten werden gevraagd of bij een brandinterventie een AP6 (0/1/5) vervangen kan worden door verschillende combinaties van voertuigen. Figuur 11 geeft weer hoeveel procent van de respondenten per combinatie “ja” antwoordt.

Twee derde van de respondenten oordeelt dat bij een brandinterventie een AP6 (0/1/5) kan vervangen worden door een AP4 (0/1/3) + AP6 (0/1/5). 50% beschouwt 2 x AP4 (0/1/3) als een geschikte vervanging. Een grote minderheid (29%) oordeelt dat een AP4 (0/1/3) + TW2 (0/0/2) geschikt is en 18% vindt dit van een AP4 (0/1/3) + LOG2 (0/0/2). Aansluitend hierop volgt de stelling “Het minimum voor elk type interventie zou een AP6 (0/1/5) moeten zijn (230)”. 36% van de respondenten is het hier mee eens, terwijl 49% niet akkoord gaat met deze stelling.

Hierop voortbouwend werd gevraagd welke middelen minimaal ter plaatse moeten komen bij interventies die te maken hebben met brand (Tabel 71) enerzijds en met technische hulpverlening (Tabel 72) anderzijds. Respondenten kregen per interventietype de volgende keuzemogelijkheden:

Brandinterventies Technische interventies - AP6 (0/1/5) of AP4 (0/1/3) - LW2 (0/0/2) of geen LW - TW2 (0/0/2) of geen TW - CW (1/0/0) of geen CW

- AP6 (0/1/5) of AP4 (0/1/3) of geen AP - LW2 (0/0/2) of geen LW - LOG2 (0/1/1) of LOG (0/0/2) of geen LOG - CW (1/0/0) of geen CW

66%

50%

29%

18%

… AP4 (0/1/3) + AP6 (0/1/5) (206) (N=2427)

… 2 x AP4 (0/1/3) (204) (N=2434)

… AP4 (0/1/3) + TW2 (0/0/2) (207) (N=2418)

… AP4 (0/1/3) + LOG2 (0/0/2) (205) (N=2394)

Figuur 11: [Operationeel personeel] Kan een AP (0/1/5) voor een brandinterventie vervangen worden door ... - ja

R

67

Tabel 71 en Tabel 72 tonen hoeveel procent van de respondenten aangeeft dat een specifiek (of geen) middel minimaal aanwezig moet zijn bij de betreffende interventie. Hoe dichter tegen 0% of 100% er gescoord wordt, hoe meer consensus tussen de respondenten.

Tabel 71: [Operationeel personeel] Minimale middelen bij brand – geselecteerd

AP6 (0/1/5) vs. AP4 (0/1/3))

LW2 (0/0/2) vs. geen LW

TW2 (0/0/2) vs. geen TW

CW (1/0/0) vs. geen CW

Brand industrie (211) (N varieert - tabellenboek) 97% 100% 99% 100%

Brand gebouw (210) (N varieert - tabellenboek) 94% 99% 96% 97%

Schoorsteenbrand (213) (N varieert - tabellenboek) 78% 99% 57% 76%

Brand voertuig (214) (N varieert - tabellenboek) 78% 10% 89% 72%

Brand buiten (berm, gras) (215) (N varieert - tabellenboek) 76% 7% 91% 57%

Brandalarm (209) (N varieert - tabellenboek) 72% 42% 33% 60%

Controle brand(geur) (212) (N varieert - tabellenboek) 68% 21% 19% 59%

Tabel 72: [Operationeel personeel] Minimale middelen bij technische hulpverlening - geselecteerd

AP vs. geen AP LW2 (0/0/2) vs. geen LW

LOG vs. geen LOG CW (1/0/0) vs. geen

CW AP6

(0/1/5) AP4

(0/1/3)) LOG2 (0/1/1)

LOG2 (0/0/2)

Persoon gekneld in voertuig (222) (N varieert - tabellenboek)

94% 6% 2% 39% 35% 95%

Instorting – persoon onder brokstukken (225) (N varieert - tabellenboek)

92% 8% 72% 45% 38% 96%

Persoon gekneld in machine (221) (N varieert - tabellenboek)

83% 16% 5% 34% 27% 92%

Persoon te water (223) (N varieert - tabellenboek) 70% 24% 74% 41% 35% 88%

CO-vergiftiging (220) (N varieert - tabellenboek) 63% 33% 10% 19% 14% 80%

Persoon die dreigt te springen (226) (N varieert - tabellenboek)

58% 33% 87% 34% 23% 91%

Dier in nood (224) (N varieert - tabellenboek) 48% 35% 22% 34% 41% 35%

Stormschade (218) (N varieert - tabellenboek) 41% 32% 71% 38% 40% 28%

Persoon opgesloten in lift (219) (N varieert - tabellenboek)

41% 48% 3% 26% 20% 35%

Wateroverlast (217) (N varieert - tabellenboek) 34% 34% 1% 33% 49% 19%

Openen deur (216) (N varieert - tabellenboek) 33% 49% 9% 29% 24% 34%

68

Hoe meer levensbedreigend de situatie, hoe meer consensus er bestaat over welke middelen minimaal nodig zijn. Ook is er meer consensus over de middelen die minimaal nodig zijn bij brand-gerelateerde interventies (Tabel 71) dan bij technische hulpverlening (Tabel 72).

Als een post niet in staat is om uit te rukken met de vooropgestelde middelen, worden naburige posten gealarmeerd. Tabel 73 geeft de resultaten weer van twee stellingen met betrekking tot de alarmering van andere posten voor het aanleveren van de nodige middelen.

Tabel 73: [Operationeel personeel] Aanleveren minimale middelen - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Als mijn post geen AP6 (0/1/5) kan uitsturen, moet minstens een AP4 (0/1/3) gealarmeerd worden (259) N=3295

68% 55% 72% 45% 69% 66% 59%

Wanneer mijn post geen AP6 (0/1/5) kan uitsturen, moeten alle middelen van een andere post komen (258) N=3338

27% 34% 25% 28% 29% 25% 25%

In mijn zone wordt een AP6 (0/1/5) regelmatig vervangen door 2 x AP4 (0/1/3) (260) N=2775

14% 19% 12% 9% 13% 14% 18%

Een grote meerderheid van de respondenten (68%) vindt dat indien de post geen AP6 kan uitsturen, er minstens een AP4 dient gealarmeerd te worden. Hierin is een verschil naar aanstelling: vooral vrijwilligers gaan akkoord (72%), tegenover een kleine meerderheid van het beroepspersoneel (55%) en ongeveer de helft van respondenten met een combinatieaanstelling (45%). Naar functie gaan vooral respondenten uit het basiskader (69%) en onderofficieren (66%) akkoord, tegenover een kleine meerderheid van officieren (59%). Een grote minderheid (27%) oordeelt dat alle middelen van een andere post moeten komen indien geen AP6 uitgestuurd kan worden. Het beroepspersoneel gaat hier iets vaker mee akkoord (34%). 64% van de respondenten is het niet eens met deze stelling. Tot slot wordt volgens minder dan 20% van de respondenten in hun hulpverleningszone een AP6 geregeld vervangen door 2 x AP4. 68% gaat niet akkoord met deze stelling

18.3 Bezetting Het principe van alarmering op basis van het type interventie heeft gevolgen voor de bezetting op posten en interventies. In Tabel 74 staat weergegeven hoeveel procent van het operationeel personeel akkoord gaat met stellingen over bezetting en capaciteit.

Bijna iedereen (87%) oordeelt dat alarmering op basis van het interventietype kan, zolang als vervolgopschaling gegarandeerd is. Alarmering op basis van het interventietype wordt door iets meer dan de helft van het personeel (55%) gezien als een goede manier om de beschikbare capaciteit in te zetten, daar het niet steeds nodig is om met zes man uit te rukken. Opgedeeld naar aanstelling is 60% van het beroepspersoneel hiermee akkoord, tegenover 53% van de vrijwilligers en 44% van wie een combinatieaanstelling heeft. Naar functie scoren officieren hoger (67%) dan het basiskader (52%) en onderofficieren (56%). Een derde van de respondenten (34%) oordeelt dat alarmeren op basis van het interventietype geen voordeel biedt voor beroepsposten. Hierin is geen verschil naar aanstelling maar wel naar functie: bijna niemand (14%) van de officieren gaat hiermee akkoord,

R

69

tegenover een grote minderheid van het basiskader en de officieren. Ongeveer de helft van de respondenten (48%) is het niet akkoord met deze stelling. Tot slot oordeelt een grote minderheid (22%) dat vrijwilligers vanwege dit principe vaker kunnen uitrukken. Respondenten met een combinatieaanstelling gaan hier slechts in beperkte mate mee akkoord (10%), tegenover een grote minderheid van de vrijwilligers en het beroepspersoneel. Naar functie is er geen relevant verschil. Over alle respondenten heen is 43% het niet eens met deze stelling.

Tabel 74: [Operationeel personeel] Bezetting bij alarmering op basis van interventietype - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Een alarmering op basis van het interventietype kan, op voorwaarde dat vervolgopschaling gegarandeerd is zodat de veiligheid gewaarborgd is (228) N=2638

87% 88% 86% 94% 85% 88% 94%

Alarmering op basis van het interventietype helpt om de beschikbare capaciteit beter in te zetten: bij veel interventies is het niet nodig om met 6 man uit te rukken (232) N=2633

55% 60% 53% 44% 52% 56% 67%

Bij de beroepsbrandweer biedt alarmeren op basis van het interventietype geen echt voordeel: de collega's zijn toch al in dienst op de post. Bij een melding kunnen ze dan net zo goed met een volledige voertuigentrein vertrekken (235) N=2415

34% 35% 33% 35% 38% 33% 14%

Bij alarmering op basis van het type interventie kunnen vrijwilligers vaker uitrukken (238) N=2420

22% 26% 22% 10% 23% 22% 22%

18.4 Veiligheid Tot slot werden enkele vragen gesteld met betrekking tot veiligheid bij alarmering op basis van het type interventie en variabele voertuigbezetting. Het percentage operationele respondenten dat positief antwoordt op de voorgelegde stellingen staat weergegeven in Tabel 75.

Een grote meerderheid (78%) vindt alarmering op basis van het interventietype prima zolang er maar een adequate interventie kan plaatsvinden. Bijna iedereen van het beroepspersoneel (81%) is het hiermee eens, tegenover een grote meerderheid van de vrijwilligers (77%) en het personeel met een combinatieaanstelling (68%). Opgedeeld naar functie gaan vooral officieren akkoord (90%), tegenover 75% van de respondenten uit het basiskader en 80% van de onderofficieren. Een grote meerderheid (69%) oordeelt dat variabele voertuigbezetting goed kan samengaan met veilig werken. Naar aanstelling oordelen vooral vrijwilligers hier positief over (72%). Onderofficieren oordelen dan weer minder positief (65%) dan het basiskader en de officieren. Tot slot toont de tabel een kritische noot: 68% van de respondenten merkt de onveiligheid op van alarmering op basis van het interventietype indien niet elke gealarmeerde naar de post kan komen. Met deze stelling wordt

n.s. R

n.s.

70

het vaakst akkoord gegaan door respondenten met een combinatieaanstelling (79%) en een functie als onderofficier (72%) terwijl beroepspersoneel en officieren (telkens 61%) hier het minst vaak mee akkoord gaan.

Tabel 75: [Operationeel personeel] Veiligheid bij alarmering op basis van interventietype - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Ik vind alarmering op basis van het interventietype prima, zolang de gealarmeerde mensen en middelen in staat zijn om een adequate interventie uit te voeren (237) N=2636

78% 81% 77% 68% 75% 80% 90%

Variabele voertuigbezetting en veilig werken kunnen goed samengaan (316) N=2350

69% 62% 72% 61% 71% 65% 75%

Een alarmering op basis van het interventietype kan zorgen voor onveilige situaties wanneer niet elke gealarmeerde naar de post kan komen (229) N=2568

68% 61% 70% 79% 68% 72% 61%

R

71

19 Uitruk- en interventietijden

Dit hoofdstuk behandelt de resultaten van de vragen met betrekking tot uitruk- en interventietijden. De uitruktijd is de tijd tussen de melding van een incident bij het hulpcentrum 112 en het vertrek van het eerste adequate middel (meestal de AP6). De provinciale hulpcentra 112 hanteren vaste uitruktijden: 2 minuten voor een post met permanentie en 5 minuten voor een post zonder permanentie. Sommige posten hebben een aangepaste tijd opgegeven bij het hulpcentrum 112. Wanneer men de uitruktijd optelt bij de verplaatsingstijd naar de interventie bekomt men de interventietijd. Achtereenvolgens komen volgende aspecten aan bod: algemeen oordeel en knelpunten, de vrijwillige posten, en prestaties en veiligheid.

19.1 Algemeen oordeel en knelpunten Operationele respondenten werden allereerst gevraagd hoe realistisch men de uitruktijden die gelden voor de eigen post ervaart. Men kon antwoorden op een 5-puntsschaal gaande van onrealistisch (“we halen de uitruktijden vrijwel nooit”) tot realistisch (“we halen de uitruktijden vrijwel altijd”). Tabel 76 toont dat bijna iedereen de uitruktijden van de eigen post realistisch vindt: 83% geeft aan dat deze meestal tot vrijwel altijd gehaald worden. Wie een beroepsfunctie heeft (al dan niet in een combinatieaanstelling), vindt de uitruktijden vaker realistisch dan vrijwilligers. Naar functie heeft het basiskader een positiever oordeel over hoe realistisch de uitruktijden zijn dan (onder)officieren.

Tabel 76: [Operationeel personeel] Realisme uitruktijden - (een beetje) realistisch

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Hoe realistisch vindt u de uitruktijden die gelden voor uw post? (239) N=3419

83% 84% 82% 86% 85% 80% 78%

Toch zijn er mogelijke knelpunten die het lastig maken om binnen de gestelde uitruktijden ter plaatse te komen. Respondenten kregen zes knelpunten voorgelegd, waarvan men kon aangeven of deze spelen op de eigen post. Figuur 12 geeft weer volgens hoeveel respondenten ieder knelpunt speelt.

55%

44%

33%

32%

19%

15%

Onvoldoende beschikbaar brandweerpersoneel (242) (N=3268)

Onvoldoende beschikbare onderofficieren (244) (N=3252)

De locatie van de post (240) (N=3302)

Onvoldoende vrijwilligers in het personeelskader van de post (241) (N=3114)

Onvoldoende beschikbare chauffeurs (245) (N=3273)

Onvoldoende gekwalificeerde binnenbrandbestrijders (243) (N=3250)

R

Figuur 12: [Operationeel personeel] Knelpunten voor uitruktijden - speelt op mijn post

72

De knelpunten die het vaakst spelen op de post zijn een tekort aan brandweerpersoneel (55%) en onderofficieren (44%). 33% geeft aan dat de locatie van de post een knelpunt vormt en 32% meldt een tekort aan vrijwilligers. Er is minder tekort aan chauffeurs (19%) en binnenbrandbestrijders (15%). Verder kreeg het operationeel personeel algemene stellingen voorgelegd met betrekking tot uitruk- en interventietijden. Respondenten konden op een schaal van 1 (helemaal oneens) tot 5 (helemaal eens) aangeven in welke mate men hiermee akkoord ging. Het aandeel dat akkoord is met iedere stelling staat weergegeven in Tabel 77. Aangezien er bij geen enkele stelling relevante verschillen bleken naar functie, wordt geen opdeling gemaakt in de tabel.

Tabel 77: [Operationeel personeel] Algemeen oordeel uitruk- en interventietijden - (helemaal) eens

Een grote meerderheid (76%) heeft er begrip voor dat er verschillen bestaan in interventietijden binnen een hulpverleningszone. Tevens vindt een grote meerderheid (70%) dat de uitruktijden voor de vrijwillige brandweer moeilijker haalbaar zijn dan voor beroepsbrandweer. Hierin bestaat een verschil naar aanstelling: vrijwilligers gaan minder vaak akkoord (68%) dan wie (o.a.) een beroepsfunctie heeft. Tot slot oordeelt een grote meerderheid (65%) dat met de juiste bezetting toekomen belangrijker is dan de snelheid waarmee dit gebeurt.

19.2 Vrijwillige posten In Tabel 77 werd aangekaart dat de vrijwillige brandweer minder makkelijk de uitruktijden haalt dan de beroepsbrandweer. Tabel 78 geeft weer hoeveel procent van de respondenten het eens is met stellingen over de uitruk van vrijwillige posten.

Een grote meerderheid (78%) vindt het geen probleem dat de uitruksnelheid van vrijwillige posten lager ligt dan die van beroepsposten, als er maar voldoende vrijwillige posten zijn om het interventiegebied goed te bedienen. Beroepspersoneel is het hier opvallend minder vaak mee eens (64%) dan vrijwilligers (82%) en personeel met een combinatieaanstelling (85%). Opgedeeld naar functie zijn officieren (86%) vaker akkoord met deze stelling dan het basiskader en onderofficieren (77%). 54% van alle respondenten oordeelt dat de uitruktijd halen voor vrijwilligers bemoeilijkt wordt door nieuwbouw van vrijwillige posten buiten de bebouwde kom. Bijgevolg vindt 46% het redelijk dat er met minder mensen wordt uitgerukt indien een vrijwillige post niet tijdig aan volledige bezetting geraakt. Hierin is opnieuw een opvallend verschil naar aanstelling: een grote minderheid van zowel het beroepspersoneel (29%) als het personeel met een combinatieaanstelling (32%) gaat akkoord met deze stelling, tegenover ongeveer de helft van de vrijwilligers (52%). Opgedeeld naar functie zijn vooral respondenten uit het basiskader akkoord (48%), tegenover een kleine minderheid van de onderofficieren (44%) en een grote minderheid van de officieren (35%). Tot slot oordeelt een grote minderheid (35%) dat indien de uitruktijd niet gehaald wordt deze moet gewijzigd worden eerder dan dat de melding door een andere post wordt overgenomen. Hiermee gaat het beroepspersoneel vaker akkoord (39%) dan vrijwilligers (34%) en respondenten met een combinatieaanstelling (30%). Naar functie gaat het basiskader vaker akkoord (36%) dan het (onder)officierenkader.

Vlaanderen Beroeps Vrijwillig Beide

Het is logisch dat er binnen de hulpverleningszone verschillen bestaan in interventietijden. Het ene gebied is het andere niet (251) N=3472

76% 77% 76% 77%

De uitruktijden zijn voor de vrijwillige brandweer minder makkelijk te halen dan voor de beroepsbrandweer (252) N=3384

70% 77% 68% 80%

Met de juiste bezetting toekomen is belangrijker dan de snelheid waarmee we ter plaatse komen (254) N=3413

65% 62% 66% 65%

n.s.

73

Tabel 78: [Operationeel personeel] Vrijwillige posten - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Ik vind het geen probleem dat de uitruksnelheid van vrijwillige posten iets lager ligt dan die van beroepsposten, als er maar voldoende vrijwillige posten zijn om het interventiegebied goed te bedienen (262) N=3381

78% 64% 82% 85% 77% 77% 86%

De nieuwbouw van vrijwillige brandweerposten buiten de bebouwde kom maakt het lastiger voor vrijwilligers om op tijd te komen en de uitruktijd te halen (264) N=2981

54% 52% 55% 57% 52% 56% 65%

Als een vrijwillige post niet op tijd kan uitrukken met volledige bezetting, vind ik het redelijk om met minder mensen uit te rukken (265) N=3362

46% 29% 52% 32% 48% 44% 35%

Als een vrijwillige post niet op tijd kan uitrukken, moet niet een andere post de melding overnemen, maar moet de uitruktijd van die post aangepast worden (263) N=3273

35% 39% 34% 30% 36% 33% 29%

19.3 Prestaties en veiligheid Om uitruk- en interventietijden te kunnen evalueren en waar nodig aan te passen, dienen ze eerst correct geregistreerd te worden. In Tabel 79 zijn de resultaten opgenomen van de vragen over de registratie van de uitruk- en interventietijden.

Ongeveer de helft van de respondenten (49%) vindt dat kijken naar de aankomst van het eerste adequate middel om de interventietijd te bepalen een vertekend beeld geeft van de werkelijkheid. Dit ligt iets hoger voor het beroepspersoneel (57%) en respondenten met een combinatieaanstelling (55%). Naar functie gaan onderofficieren het vaakst akkoord (53%). Respectievelijk 46% en 43% van de respondenten vindt dat de interventietijden en de uitruktijden zorgvuldig en betrouwbaar geregistreerd worden in de hulpverleningszone. Terwijl de resultaten weinig verschillen naar aanstelling of functie, is er wel een onderscheid in de mate waarin niet akkoord wordt gegaan. Bekeken volgens aanstelling is het beroepspersoneel het vaakst oneens met deze stellingen, vrijwilligers het minst vaak. Opgedeeld naar functie geven officieren het vaakst aan niet akkoord te gaan met de stellingen dat interventie-en uitruktijden zorgvuldig geregistreerd worden, terwijl het basiskader minst vaak een negatief oordeel velt.

R

R

R

n.s.

74

Tabel 79: [Operationeel personeel] Registratie uitruk- en interventietijden - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Bij de interventietijd wordt alleen gekeken naar de aankomst van het eerste adequate middel. Dit geeft een vertekend beeld van de werkelijkheid (250) N=3472

49% 57% 46% 55% 48% 53% 47%

Ik vind dat de brandweer in mijn hulpverleningszone de interventietijden zorgvuldig en betrouwbaar registreert (248) N=3472

46% 47% 46% 45% 46% 45% 45%

Ik vind dat de brandweer in mijn hulpverleningszone de uitruktijden zorgvuldig en betrouwbaar registreert (247) N=3472

43% 43% 43% 43% 43% 41% 44%

Operationele respondenten kregen tevens enkele vragen voorgelegd over afspraken rond en het nut van uitruk- en interventietijden. Tabel 80 geeft hiervan de resultaten weer.

Tabel 80: [Operationeel personeel] Uitruk- en interventietijden en prestaties - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

De burger heeft recht op snelle en adequate hulpverlening. Het is daarom van belang om te werken met harde afspraken over uitruktijden (249) N=3472

75% 83% 72% 83% 74% 76% 73%

Uitruktijden en interventietijden zijn vooral van belang voor brandweermanagers en politici (253) N=3267

36% 28% 38% 31% 37% 37% 25%

De interventietijden geven zinvolle informatie over de prestaties en kwaliteit van het brandweerwerk (246) N=3472

30% 32% 30% 28% 30% 30% 35%

Een grote meerderheid van de operationele respondenten (75%) vindt werken met harde afspraken over uitruktijden van belang in het kader van snelle en adequate hulpverlening. Vrijwilligers gaan hier minder vaak mee akkoord (72%) dan wie een beroeps- of combinatieaanstelling heeft (83%). Naar functie zijn er geen relevante verschillen. Een grote minderheid van de respondenten (36%) vindt dan weer dat interventietijden vooral van belang zijn voor het bestuur. Vooral vrijwilligers gaan hiermee akkoord (38%), tegenover 28% van het beroepspersoneel en 31% van wie een combinatieaanstelling heeft. Naar functie zijn officieren minder positief (25%) dan het basiskader en onderofficieren (37%). Tot slot oordeelt een grote minderheid (30%) dat interventietijden zinvolle informatie geven over de

n.s.

75

prestaties en kwaliteit van het brandweerwerk. Hier zijn er vooral verschillen in hoe sterk men niet akkoord gaat met deze stelling. Ongeveer de helft van het beroepspersoneel en respondenten met een combinatieaanstelling zijn het hier niet mee eens, tegenover een kleine minderheid van de vrijwilligers. Bekeken volgens functie gaat ongeveer de helft van de (onder)officieren niet akkoord, tegenover een kleine minderheid van het basiskader.

In hoofdstuk 9 over preventie werd reeds het resultaat besproken van de stelling “Ik zou het een gevaarlijke ontwikkeling vinden als er door preventieve maatregelen, zoals de aanwezigheid van rookmelders, hogere interventietijden worden getolereerd” (256, Tabel 23). Hiermee gaat 76% van de respondenten akkoord. In Tabel 81 worden nog twee bijkomende stellingen gepresenteerd die betrekking hebben op veiligheid.

Tabel 81: [Operationeel personeel] Waardering veiligheid - (helemaal) eens

Vlaan-deren

Aanstelling Functie

Beroeps Vrij-

willig Beide Basis

Onder-officier

Officier

Ik vind het een goede zaak dat een andere post een interventie (deels) kan overnemen als dat nodig is om snel en adequaat hulp te bieden (261) N=3437

89% 93% 87% 93% 86% 93% 95%

Ik vind dat er meer aandacht moet zijn voor de tijd vòòr de melding (tijd tussen het ontdekken van bv. een brand en de melding bij het hulpcentrum 112), omdat de meldtijd belangrijker is dan de interventietijd (255) N=3152

39% 34% 41% 41% 39% 40% 43%

Bijna iedereen (89%) vindt het goed dat een andere post een interventie (gedeeltelijk) kan overnemen om snel en adequaat hulp te bieden. Vrijwilligers (87%) en respondenten uit het basiskader (86%) laten zich hier het minst vaak positief over uit. Een grote minderheid (39%) oordeelt dat er meer aandacht moet zijn voor de tijd vòòr de melding, omdat de meldtijd belangrijker is dan de interventietijd. Volgens aanstelling gaan vrijwilligers en respondenten met een combinatieaanstelling hier vaker mee akkoord (41%) dan het beroepspersoneel (34%). Naar functie zijn er geen relevante verschillen. Tot slot dient opgemerkt te worden dat een grote groep respondenten (44%) neutraal antwoordt op deze laatste stelling.

n.s.

76

20 Bijlage I: Onderzoeksverloop

20.1 Initiatie en voorbereiding Naar aanleiding van de brandweerhervorming werd een begeleidingscommissie opgericht bestaande uit de minister van Binnenlandse Zaken, de FOD Binnenlandse zaken, de steden en gemeenten, de provincies en de brandweerfederaties. In juni 2017 werd bij de bijeenkomst van deze begeleidingscommissie de vraag gesteld een onderzoek uit te voeren naar de motivatie van de brandweervrijwilligers. In dezelfde periode werd in Nederland, naar aanleiding van een gelijkaardige schaalvergroting in 2012, een wetenschappelijk onderbouwde belevingsenquête afgenomen bij het operationeel brandweerpersoneel door het Nederlandse Instituut Fysieke Veiligheid (IFV). Op 18 juli 2017 vond een overleg plaats tussen Brandweervereniging Vlaanderen en het IFV, waarbij informatie werd bekomen over het toen lopende belevingsonderzoek en de mogelijkheid om de vragenlijst van het kwantitatieve luik te implementeren in Vlaanderen. Voor Nederland bood deze omzetting internationaal vergelijkingsmateriaal, terwijl men in België van start kon met een reeds sterk onderbouwde en voorbereide survey.

Om de wetenschappelijke validiteit en onafhankelijkheid van de analyse en rapportering te waarborgen werd een samenwerking aangegaan met de Universiteit Antwerpen. Deze staat in voor de verzameling, verwerking en rapportering van de gegevens. Er werd tevens een coördinatieteam opgericht bestaande uit:

- Elke Claessens – Methodoloog o Universiteit Antwerpen

- Tom Dekeyser – Bijzondere opdrachthouder Vrijwilligerswerking / Kapitein o Brandweervereniging Vlaanderen / Hulpverleningszone Fluvia

- Cathy De Schryver – Stafmedewerker Netwerk Brandweer o Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten

- Dimi Vercammen – Kapitein o Brandweer Zone Antwerpen

Tussen september en november 2017 ging een intense herwerkingsfase van start o.l.v. het coördinatieteam (zie hoofdstuk 3). Gedurende deze tijd werd actief input gevraagd vanwege verschillende personeelsgroepen omtrent mogelijke onderzoeksbelangen, waaruit de toevoeging van twee onderzoeksthema’s tot stand kwam (werkbeleving ondersteunend personeel en beschikbaarheid van vrijwilligers). De herwerkte vragenlijst werd tot slot voorgelegd aan een heterogeen testpubliek dat input gaf voor een finale herwerking.

Gedurende de laatste maanden voor de lancering van de Brandweertoets werden de nodige contacten gelegd binnen de hulpverleningszones en de nodige voorbereidingen gedaan met het oog op de verspreiding van de vragenlijst (zie onder). Daarnaast kregen de zonecommandanten een persoonlijke toelichting over de opbouw en het belang van het onderzoek, teneinde het personeel binnen de zone te motiveren om deel te nemen. Om bewustzijn en steun te wekken voor het onderzoek was de Brandweertoets reeds in oktober voorgesteld aan het publiek tijdens het jaarlijks Brandweercongres van BVV. Het initiatief werd enthousiast onthaald en kon rekenen op steun vanwege Netwerk Brandweer (het vertegenwoordigingsorgaan van de Vlaamse hulpverleningszones), de provinciale afdelingen van Brandweervereniging Vlaanderen en de Vlaamse Vrijwillige Brandweer (VVB), die mee instonden voor de bekendmaking en verspreiding van de Brandweertoets. Gedurende de laatste weken voor het uitsturen van de vragenlijst werd een “aftelcampagne” voorzien op sociale media en een instructiefilm gemaakt over het aanmelden op het surveyplatform en het invullen van de vragenlijst.

77

20.2 De vragenlijst De Brandweertoets is een grootschalige survey die hoofdzakelijk bestaat uit kwantitatieve (gesloten) vragen. Er is tevens een klein kwalitatief luik voorzien, in de vorm van twee open vragen. In totaal omvat de vragenlijst 327 vragen en stellingen. Voor de bevraging werd gebruik gemaakt van het online surveyplatform Qualtrics. Aangezien in het Nederlandse onderzoek was gebleken dat het invullen van de volledige vragenlijst meer dan 45 minuten in beslag nam, werd gekozen om, zoals de Nederlandse versie, de Brandweertoets op te delen in een basisvragenlijst en thematische subsets. Bij het invullen kreeg iedere respondent de basisvragenlijst voorgelegd, gevolgd door één at random toegekende subset. Deze toekenning gebeurde automatisch en evenwichtig door Qualtrics. Na het vervolledigen van de toegewezen subset kregen respondenten de mogelijkheid om nog bijkomende subsets in te vullen, zodanig dat – indien gewenst – men aan de volledige vragenlijst kon deelnemen. Aan welke subsets een respondent kon deelnemen was afhankelijk van zijn/haar aanstellingsprofiel. Tabel 82 geeft weer welke onderdelen van toepassing zijn op welke respondenten, alsook uit welke vragenreeksen deze onderdelen bestaan.

Tabel 82: Onderwerpen vragenlijst - aanstelling en vraagnummer

Onderdeel Aanstelling Vraagnrs.

Basis

Respondentenkenmerken Alle Alle Alle Alle

001 t.e.m. 007

Algemeen beeld 008 t.e.m. 013

Vakinhoud 014 t.e.m. 062

Schaalvergroting 063 t.e.m. 111

Werkbeleving ondersteunend personeel Niet-operationeel 112 t.e.m. 134

Subset

Sturing in en op het werk Alle 135 t.e.m. 201

Snelste Adequate Hulp – Minimale middelen Operationeel 202 t.e.m. 238

Uitruktijd en beschikbaarheid* Operationeel 239 t.e.m. 283

Arbeidsomstandigheden en veiligheid Alle 284 t.e.m. 327

*In de subset “uitruktijd en beschikbaarheid” was een reeks vragen opgenomen omtrent beschikbaarheid, voorbehouden voor het personeel met alleen een vrijwillige operationele aanstelling (m.n. zonder combinatie met een andere operationele of ondersteunende functie) (vraag 266 t.e.m. 283).

20.3 Verspreiding en opvolging De Brandweertoets werd als online survey verstuurd naar alle personeelsleden van de 20 Vlaamse hulpverleningszones en het Nederlandstalig brandweerpersoneel in de Brusselse zone. In 19 zones gebeurde de verspreiding via een zonaal contactpersoon, aangezien er geen zonale e-mailadressen ter beschikking konden gesteld worden. Aan ieder contactpersoon werd een algemene weblink bezorgd naar de survey in Qualtrics (per hulpverleningszone werd een aparte weblink en survey voorzien), alsook een paswoord dat respondenten dienden in te geven om aan de survey te kunnen beginnen. Vanuit de overige drie hulpverleningszones werd een mailinglijst aangeleverd met zonale e-mailadressen. Respondenten ontvingen op dit e-mailadres vanuit Qualtrics een persoonlijke weblink naar de survey van hun hulpverleningszone. Deze mailinglijsten zijn alleen gebruikt voor de verspreiding van de weblinks. Ze werden niet in de finale dataset opgenomen en zijn bij het afsluiten van de analyses vernietigd.

In de meeste hulpverleningszones ging de bevraging van start op 21 januari 2018. Wegens het samenvallen met een andere bevraging werd in enkele zones besloten een latere ingangsdatum te nemen, om een overbevraging van het personeel te voorkomen. Zo ging de Brandweertoets in Hulpverleningszone Oost van start op 26 januari en in Brandweerzone Centrum op 1 maart. Voor iedere zone, ongeacht de startdatum van de bevraging, werd er drie weken tijd voorzien om de vragenlijst in te vullen. Voor en tijdens de bevraging werd het personeel aangemoedigd deel te nemen aan de Brandweertoets via campagnes op sociale media en regelmatige herinneringen. De bevraging werd finaal afgesloten op 21 maart.

78

Respons

De uitnodiging tot deelname aan de Brandweertoets werd uitgestuurd naar het volledige personeelsbestand van de 20 Vlaamse hulpverleningszones en het Nederlandstalig personeel in de Brusselse zone. In totaal betrof dit 12044 personen. Qualtrics registreerde 5904 deelnames, wat een bruto respons geeft van 49%. Hiertussen bevonden zich 143 lege vragenlijsten, waarbij de respondent niet voorbij de inleidende toelichting was geraakt. Bij 186 vragenlijsten had men slechts (een deel van) de persoonskenmerken ingevuld. Aangezien deze geen inhoudelijke informatie bieden over de onderzoeksthema’s zijn deze niet betrokken in de analyse. Het finale aantal bruikbare (geanalyseerde) vragenlijsten bedraagt 5575, wat een netto respons oplevert van 46%.

Respondenten konden op ieder moment stoppen met het invullen van de vragenlijst. Dit heeft tot gevolg dat het aantal personen dat de eerste vraag van de basisvragenlijst of van een subset invulde vaak hoger ligt dan het aantal personen dat de laatste vraag heeft ingevuld. Bovendien werden sommige vragen slechts weergegeven indien men een specifiek aanstellingsprofiel had. Ook de willekeurige toekenning en verdere selectie van subsets was aanstellingsafhankelijk, met vier mogelijke thema’s voor operationele respondenten en twee voor niet-operationele respondenten. Bijgevolg varieert de respons over de vragen en subsets. Tabel 83 toont het minimale en maximale aantal respondenten per onderdeel van de vragenlijst, opgedeeld naar aanstelling.

Tabel 83: Onderwerpen vragenlijst - minimale en maximale respons volgens aanstelling

Onderdeel

Aanstelling

Operationeel Niet-operationeel

Min Max Min Max

Basis Algemeen 4960 5216

334 359 Werkbeleving ond. personeel / /

Subset

Sturing in en op het werk 2269 2576 253 257

SAH – Minimale middelen 2733 2785 / /

Uitruktijd & beschikbaarheid* 3463 3499 / /

Arbeidsomstandigheden 2380 2408 261 261

* Vragenreeks voor zuivere vrijwilligers: min = 2573 – max = 2576

Uit Tabel 83 blijkt dat een omvangrijk deel van de respondenten gekozen heeft om, naast het invullen van de willekeurig toegewezen subset, nog een bijkomende subset te beantwoorden. De respons per subset is namelijk hoger dan het zou zijn indien iedereen slechts de ene toegewezen subset had beantwoord. Vooral de subset “uitruktijd en beschikbaarheid” kreeg veel bijkomende respons.

De respons verschilt ook per hulpverleningszone. Tabel 84 geeft per hulpverleningszone de absolute en procentuele respons weer. Daarnaast wordt weergegeven hoe hoog de respons zou moeten zijn om een foutenmarge van 5% met een betrouwbaarheid van 95% te behalen. Bij 14 zones ligt de respons voldoende hoog om op dit niveau te spreken van een betrouwbaar resultaat. Bij de hulpverleningszones Noord-Limburg, Centrum en Oost Vlaams-Brabant geldt een betrouwbaarheid van 90%. Bij Hulpverleningszone Oost-Limburg geldt 85% betrouwbaarheid, bij Zone Meetjesland en Hulpverleningszone Zuid-Oost 80%. De responsgraad en betrouwbaarheid van DBDMH Brussel ligt nog een stuk lager. Voorzichtigheid is geboden bij de interpretatie van de resultaten van deze laatste drie zones (zie tabellenboeken). De resultaten zijn namelijk mogelijk weinig representatief voor de gehele zone. Voor de algemene resultaten in dit rapport stelt er zich geen probleem.

Iedere zone kent een verschillende samenstelling van het personeelsbestand naar operationele en niet-operationele aanstellingen, alsook naar functies binnen deze aanstellingen. In de analyse van het originele Nederlandse onderzoek leidde deze verscheidenheid en het gebrek aan vergelijkingsmaatstaf voor het gehele gebied tot de keuze om geen wegingsfactor toe te kennen bij het uitwerken van de resultaten. Dit wordt ook in de Brandweertoets aangehouden, volgens de redenering dat “elke stem telt”.

79

Tabel 84: Respons en steekproefvereiste per hulpverleningszone

Hulpverleningszone Personeel Respons

N Respons

%

95% betrouw-baarheid

Antwerpen

Brandweer Zone Antwerpen 768 281 37% 257

Hulpverleningszone Rivierenland 793 435 55% 260 Brandweer Zone Rand 809 587 73% 261

Hulpverleningszone Taxandria 385 261 68% 193 Brandweer Zone Kempen 349 184 53% 184

Limburg Brandweerzone Oost-Limburg 496 162 33% 217

Hulpverleningszone Zuid-West Limburg 546 334 61% 226

Hulpverleningszone Noord-Limburg 263 155 59% 157

Oost-Vlaanderen

Brandweerzone Centrum 921 212 23% 272 Brandweerzone Vlaamse Ardennen 448 238 53% 208

Zone Meetjesland 291 113 39% 166 Hulpverleningszone Oost 377 192 51% 191

Hulpverleningszone Waasland 486 300 62% 215

Hulpverleningszone Zuid-Oost 519 123 24% 221

Vlaams-Brabant

Hulpverleningszone Oost, Vlaams-Brabant 515 220 43% 221 Hulpverleningszone Vlaams-Brabant West 573 337 59% 231

West-Vlaanderen Hulpverleningszone 1 – West-Vlaanderen 807 271 34% 261

Hulpverleningszone Fluvia 782 330 42% 258

Hulpverleningszone Midwest 636 369 58% 240 Brandweerzone Westhoek 935 415 44% 273

Brussel DBDMH Brussel 345 56 16% 183

Totaal 12044 5575 46% 373

20.1 Analyse en rapportering De ingeleverde vragenlijsten werden beveiligd opgeslagen in Qualtrics. Na het afsluiten van de bevraging werden de vragenlijsten allereerst geanonimiseerd door het wegfilteren van e-mailadressen en locatiegegevens die automatisch opgeslagen waren door Qualtrics. Zo verliep het gehele verwerkingsproces, vanaf het verwijderen van de onbruikbare vragenlijsten tot de eigenlijke analyse, geheel anoniem. Om zowel tijdens de analysefase als na de rapportering deze anonimiteit te waarborgen, blijft de data in handen van de Universiteit Antwerpen. Deze kijkt toe op een veilige bewaring van de gegevens en voorkomt zo de koppeling naar persoonsgegevens.

Voor de analyse van de kwantitatieve data werd gebruik gemaakt van het statistisch programma SPSS, versie 24. De antwoorden op de twee open vragen (010 en 011), waarbij respondenten een voorbeeld konden geven van een positieve en negatieve ontwikkeling van de brandweer in hun hulpverleningszone, werden geanalyseerd en gecategoriseerd met NVIVO, versie 12.

De resultaten worden op twee manieren voorgesteld. Enerzijds in dit algemeen rapport, dat een overkoepelende en toegelichte kijk biedt op de werkbeleving van het brandweerpersoneel. Anderzijds wordt in een tabellenboek per vraag een uitsplitsing voorzien naar de resultaten per antwoordcategorie. Achteraan dit rapport bevindt zich het algemene tabellenboek (zie bijlage II). Daarnaast is voor iedere hulpverleningszone een tabellenboek opgesteld met een cijferoverzicht van de resultaten voor die zone. Meer toelichting hierover vindt de lezer in het tabellenboek.

80

Dit algemeen rapport is in sterke mate uitgewerkt naar het voorbeeld van de landelijke rapportage van het Nederlandse belevingsonderzoek. Zo is grotendeels trouw gebleven aan de opbouw en invulling van de originele onderzoeksthema’s, weliswaar aangevuld met de nieuwe vragen en thema’s van de Brandweertoets. In het kader van vergelijkbaarheid werd tevens gekozen om dezelfde indeling te hanteren bij het beschrijven van grootheden bij de resultaten, alsook om kruisverbanden op dezelfde wijze te evalueren en aan te duiden.

81

21 Bijlage II: Algemeen tabellenboek

De Brandweertoets

EEN ONDERZOEK NAAR DE WERKBELEVING VAN HET BRANDWEERPERSONEEL IN VLAANDEREN EN BRUSSEL

ALGEMEEN TABELLENBOEK

82

Toelichting bij het tabellenboek

Dit tabellenboek dient bekeken te worden tezamen met het algemene rapport van de Brandweertoets. Het geeft een meer gedetailleerde uitsplitsing van de antwoorden over de verschillende antwoordcategorieën en biedt voor iedere bevraagde hulpverleningszone een overzicht van de resultaten van de vragen en stellingen opgenomen in de vragenlijst.

De resultaten zijn in dit tabellenboek niet geordend volgens de onderzoeksthema’s van het algemene rapport, maar staan in de volgorde waarin ze bevraagd werden. Aan de hand van het vraagnummer (tussen haakjes na iedere vraag/stelling), kan de lezer tijdens het doornemen van het algemene rapport makkelijk terugkoppelen naar dit tabellenboek. Hierin wordt per vraag/stelling een volledig overzicht gegeven van de respons over alle antwoordcategorieën. Voor de meeste stellingen geldt dat respondenten konden antwoorden op een 5-puntsschaal gaande van 1 (helemaal oneens) tot 5 (helemaal eens). Om leesbaarheid te bevorderen, zijn in dit tabellenboek de categorieën “eens” en “helemaal eens”, zowel als “oneens” en “helemaal oneens”, samengenomen. Deze geven bijgevolg weer hoeveel respondenten respectievelijk wel en niet akkoord gaan met een stelling. Indien van toepassing worden ook de opties “geen mening” en/of “niet van toepassing” (n.v.t.) getoond.

Allereerst wordt zowel in procentuele als in absolute termen de verdeling van de resultaten over de antwoordmogelijkheden gepresenteerd voor de betreffende hulpverleningszone. Hierna volgen de resultaten van de volledige groep respondenten (“Vlaanderen”), eveneens in procentuele en absolute termen. Om een idee te geven van de spreiding van de antwoorden, geven de laatste kolommen telkens de laagste (min.) en hoogste (max.) (procentuele) score weer over de hulpverleningszones. Bij kleinere groepen respondenten wordt makkelijk een extreem verschil bekomen in de minimale en maximale scores. Dit uit zich vooral bij de resultaten voor het ondersteunend personeel en bij zones met een kleine groep respondenten. Voorzichtigheid is geboden bij de resultaten van zones met verminderde betrouwbaarheid; deze zijn mogelijk weinig representatief voor de gehele zone. Belangrijk: de lezer dient noch de Vlaamse score, noch het minimum en maximum over de hulpverleningszones te beschouwen als normatief ijkingspunt. Ieder resultaat dient afgewogen te worden tegen de context van de betreffende hulpverleningszone.

Net als in het algemene rapport zijn percentages afgerond op een geheel getal, waarbij vanaf 0,5 naar boven is afgerond. Bijgevolg is het mogelijk dat bij een sommering van de antwoordcategorieën het totaal niet 100% bedraagt. Alle decimale getallen werden afgerond op één cijfer na de komma. De N-waarde toont hoeveel respondenten hebben geantwoord op de vraag/stelling, met uitzondering van wie voor “geen mening” of “n.v.t.” koos. Op deze N zijn de percentages per antwoordmogelijkheid berekend. Daarnaast wordt in dit tabellenboek ook de absolute N (vetgedrukt) weergegeven. Dit is het absoluut aantal respondenten dat heeft geantwoord op de vraag/stelling, inclusief wie voor “geen mening” of “n.v.t.” koos. Aangezien deze antwoordmogelijkheden niet worden meegerekend bij het bepalen van de percentages, is het mogelijk dat N lager ligt dan N.

Sommige vragen/stellingen werden alleen voorgelegd aan specifieke respondenten. Dit staat telkens aangegeven tussen rechte haakjes [ ], na het vraagnummer. De interpretatie is als volgt:

- [OP]: voorgelegd aan respondenten die aangaven een operationele aanstelling te hebben (al dan niet gecombineerd met een ondersteunende functie)

- [OND]: voorgelegd aan respondenten die aangaven een ondersteunende aanstelling te hebben

o al dan niet gecombineerd met een operationele functie o zonder combinatie met een operationele functie (19; 22; 112-134; 286)

- [VRIJ]: voorgelegd aan respondenten die aangaven een vrijwillige operationele aanstelling te hebben (zonder combinatie met een andere operationele of ondersteunende functie)

83

Respondentenkenmerken

001 – Wat is uw geslacht? Vlaanderen Min. Max.

Man 93% 5171 84% 97% Vrouw 7% 404 3% 16%

N=5575 N=5575

002 – Wat is uw leeftijd? Vlaanderen Min. Max.

Onder 25 jaar 4% 209 0% 6% 25 t.e.m. 34 jaar 26% 1480 18% 39% 35 t.e.m. 44 jaar 32% 1790 27% 43% 45 t.e.m. 54 jaar 25% 1399 12% 38% 55 jaar of ouder 13% 697 8% 17%

N=5575 N=5575

003 – Wat is uw hoogst afgeronde opleiding? Vlaanderen Min. Max.

Lager onderwijs 1% 66 0% 3% Lager middelbaar onderwijs 6% 296 0% 13% Middelbaar onderwijs 56% 3103 48% 63% Hoger onderwijs 29% 1591 20% 39% Universiteit 9% 467 5% 21% Onbekend 52

N=5523 N=5575

005 – Welke aanstelling heeft u bij de brandweer? Vlaanderen Min. Max.

Operationeel – beroeps 22% 1230 1% 75% Operationeel – vrijwilliger 68% 3787 0% 95% Operationeel – beroeps & vrijwilliger 2% 110 0% 16% Ondersteunend – operationeel 2% 89 0% 5% Ondersteunend niet–operationeel 6% 359 3% 22%

N=5575 N=5575

006a – [OP] Hoeveel jaar werkt u bij de brandweer in een operationele aanstelling? Vlaanderen Min. Max.

Minder dan 5 jaar 16% 820 9% 22% 5 t.e.m. 9 jaar 21% 1116 10% 40% 10 t.e.m. 14 jaar 17% 886 9% 29% 15 t.e.m. 19 jaar 14% 723 8% 27% 20 t.e.m. 24 jaar 11% 587 3% 15% 25 t.e.m. 29 jaar 9% 468 2% 14% 30 jaar of meer 12% 616 7% 17%

N=5216 N=5216

006b – [OND] Hoeveel jaar werkt u bij de brandweer in een ondersteunende aanstelling? Vlaanderen Min. Max.

Minder dan 5 jaar 64% 286 40% 83% 5 t.e.m. 9 jaar 14% 64 0% 40% 10 t.e.m. 14 jaar 8% 36 0% 21% 15 t.e.m. 19 jaar 5% 23 0% 20% 20 t.e.m. 24 jaar 4% 16 0% 15% 25 t.e.m. 29 jaar 1% 7 0% 15% 30 jaar of meer 4% 16 0% 14%

N=448 N=448

84

007a – [OP] Wat is uw operationele functie? Vlaanderen Min. Max.

Basiskader (brandweerm/v of korporaal) 71% 3528 56% 77% Onderofficier 21% 1051 15% 28% Officier 8% 416 5% 17% Andere 221

N=4995 N=5216

007b – [OND] Op welk niveau is je ondersteunende functie? Vlaanderen Min. Max.

A – Universitair 25% 102 0% 57% B – Hoger onderwijs 31% 127 9% 67% C – Secundair onderwijs 44% 180 25% 67% Andere / Ik weet het niet 39

N=409 N=448

Algemeen beeld

008 – Hoe vindt u dat de Vlaamse brandweer over het algemeen evolueert? Vlaanderen Min. Max.

In de goede richting 64% 3009 49% 86% In de verkeerde richting 36% 1663 14% 52% Geen mening 903

N=4672 N=5575

009 – Hoe vindt u dat de brandweer in uw hulpverleningszone over het algemeen evolueert? Vlaanderen Min. Max.

In de goede richting 53% 2571 23% 91% In de verkeerde richting 47% 2242 9% 77% Geen mening 762

N=4813 N=5575

012 – Alles bij elkaar genomen, hoe tevreden bent u met de brandweerorganisatie in uw hulpverleningszone? Vlaanderen Min. Max.

Gemiddelde 5,9 4,8 7,2 Onvoldoende (1 t.e.m. 5) 35% 1954 8% 62% Voldoende (6 t.e.m. 10) 65% 3563 38% 92%

N=5517 N=5517

013 – Alles bij elkaar genomen, hoe tevreden bent u met uw werk bij de brandweer? Vlaanderen Min. Max.

Gemiddelde 7,4 6,9 8,0 Onvoldoende (1 t.e.m. 5) 12% 667 4% 20% Voldoende (6 t.e.m. 10) 88% 4867 80% 96%

N=5534 N=5534

85

Vakinhoud: werkbeleving, vakbekwaamheid, vrijwilligersbeleid en organisatie

014 – Mijn werk bij de brandweer is voor mij heel belangrijk Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 88% 4839 83% 94% Neutraal 10% 570 5% 15% (Helemaal) oneens 2% 98 0% 3%

N=5507 N=5507

015 – [OP] Mijn werk bij de brandweer is als een hobby voor me Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 70% 3620 47% 81% Neutraal 15% 779 10% 25% (Helemaal) oneens 15% 754 9% 34%

N=5153 N=5153

016 – Mijn vrienden en kennissen waarderen mij voor mijn werk bij de brandweer Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 86% 4708 78% 92% Neutraal 13% 697 7% 20% (Helemaal) oneens 2% 102 1% 4%

N=5507 N=5507

017 – Ik voel mij onzeker over de toekomst van mijn werk bij de brandweer Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 36% 1996 15% 59% Neutraal 26% 1414 18% 32% (Helemaal) oneens 38% 2097 16% 67%

N=5507 N=5507

018 – [OP] Ik ervaar dat er bij de brandweer in mijn hulpverleningszone steeds minder aandacht is voor het operationele brandweerwerk (interventies, 'blussen', ...) Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 36% 1875 22% 53% Neutraal 28% 1436 17% 37% (Helemaal) oneens 36% 1842 21% 53%

N=5153 N=5153

019 – [OND] Ik ervaar dat er bij de brandweer in mijn hulpverleningszone steeds minder aandacht is voor werk van de ondersteunende diensten Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 31% 108 10% 88% Neutraal 28% 98 0% 70% (Helemaal) oneens 42% 148 0% 60%

N=354 N=354

020 – Ik vind het moeilijk om het tempo van veranderingen bij de brandweer in mijn hulpverleningszone bij te houden Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 32% 1751 15% 40% Neutraal 28% 1534 23% 34% (Helemaal) oneens 40% 2222 30% 55%

N=5507 N=5507

86

021 – [OP] Ik vind dat de aandacht voor sensibilisering (zachte preventie, BPA) ten koste gaat van de aandacht voor het operationele brandweerwerk Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 24% 1215 15% 30% Neutraal 44% 2257 35% 52% (Helemaal) oneens 33% 1681 23% 48%

N=5153 N=5153

022 – [OND] Ik voel waardering voor mijn werk als ondersteunend personeelslid vanuit de hulpverleningszone Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 51% 179 16% 80% Neutraal 25% 87 0% 50% (Helemaal) oneens 25% 88 6% 58%

N=354 N=354

023 – [OP] Het brandweerwerk is moeilijker geworden vergeleken met toen ik net bij de brandweer was Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 59% 2901 41% 69% Neutraal 17% 848 9% 25% (Helemaal) oneens 24% 1169 16% 34% N.v.t. 228

N=4918 N=5416

024 – [OP] Er worden steeds hogere eisen gesteld aan het brandweerpersoneel vergeleken met toen ik net bij de brandweer was Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 90% 4443 68% 96% Neutraal 6% 310 3% 17% (Helemaal) oneens 4% 198 1% 14% N.v.t. 195

N=4951 N=5416

025 – [OP] Het werk bij de brandweer is emotioneel zwaarder geworden vergeleken met toen ik net bij de brandweer was Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 20% 977 11% 39% Neutraal 33% 1646 22% 43% (Helemaal) oneens 47% 2305 38% 56% N.v.t. 218

N=4928 N=5416

026 – Het werk als vrijwilliger is goed te combineren met zowel een job buiten de brandweer als met een privéleven Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 37% 1799 24% 48% Neutraal 26% 1260 18% 35% (Helemaal) oneens 38% 1843 26% 48% Geen mening / N.v.t. 376

N=4902 N=5278

87

027 – De hulpverleningszone ondersteunt zijn vrijwilligers goed Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 33% 1665 15% 60% Neutraal 32% 1590 21% 43% (Helemaal) oneens 35% 1732 14% 55% Geen mening / N.v.t. 291

N=4987 N=5278

028 – Mijn hulpverleningszone is een aantrekkelijke organisatie voor vrijwilligers Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 34% 1696 13% 60% Neutraal 33% 1659 26% 45% (Helemaal) oneens 33% 1629 12% 54% Geen mening / N.v.t. 294

N=4984 N=5278

029 – De hulpverleningszone levert voldoende inspanningen om nieuwe vrijwilligers te werven Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 42% 2067 10% 66% Neutraal 28% 1409 22% 40% (Helemaal) oneens 30% 1482 13% 55% Geen mening / N.v.t. 320

N=4958 N=5278

030 – De hulpverleningszone biedt vrijwilligers aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 41% 2001 16% 58% Neutraal 36% 1735 27% 46% (Helemaal) oneens 24% 1152 13% 44% Geen mening / N.v.t. 390

N=4888 N=5278

031 – Het wordt steeds lastiger om nieuwe vrijwilligers te werven Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 85% 4152 71% 94% Neutraal 10% 482 3% 17% (Helemaal) oneens 5% 262 3% 12% Geen mening / N.v.t. 382

N=4896 N=5278

032 – In mijn hulpverleningszone worden aan vrijwilligers dezelfde eisen gesteld als aan beroeps Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 68% 3328 39% 77% Neutraal 14% 694 9% 32% (Helemaal) oneens 18% 859 6% 42% Geen mening / N.v.t. 382

N=4881 N=5263

88

033 – Het management van de hulpverleningszone houdt meer rekening met beroeps dan met vrijwilligers Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 42% 1954 22% 61% Neutraal 30% 1422 19% 48% (Helemaal) oneens 28% 1331 13% 49% Geen mening / N.v.t. 556

N=4707 N=5263

034 – Vrijwilligers zijn voldoende opgeleid om veilig en goed te kunnen werken Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 77% 3893 41% 91% Neutraal 12% 631 5% 41% (Helemaal) oneens 11% 549 4% 29% Geen mening / N.v.t. 190

N=5073 N=5263

035 – In mijn hulpverleningszone kunnen we voldoende vrijwilligers werven Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 19% 901 4% 35% Neutraal 36% 1675 23% 55% (Helemaal) oneens 45% 2132 26% 69% Geen mening / N.v.t. 555

N=4708 N=5263

036 – [OP] In mijn post kunnen we voldoende vrijwilligers werven Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 27% 1252 4% 50% Neutraal 28% 1281 18% 39% (Helemaal) oneens 45% 2056 26% 69% Geen mening / N.v.t. 370

N=4589 N=4959

037 – Ik vind dat mijn eigen vakbekwaamheid in orde is Vlaanderen Min. Max. (Helemaal) eens 82% 4455 76% 91% Neutraal 14% 770 8% 18% (Helemaal) oneens 3% 117 1% 6% Geen mening / N.v.t. 50

N=5402 N=5452

038 – [OP] Bij een uitruk kunnen mijn collega's en ik blindelings op elkaar vertrouwen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 78% 3946 71% 86% Neutraal 16% 810 10% 23% (Helemaal) oneens 6% 289 1% 10% Geen mening / N.v.t. 60

N=5045 N=5105

89

039 – Ik vind dat de vakbekwaamheid van mijn collega's in orde is Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 73% 3940 64% 84% Neutraal 20% 1070 12% 27% (Helemaal) oneens 8% 405 3% 12% Geen mening / N.v.t. 37

N=5415 N=5452

040 – Ik vind de wijze waarop vakbekwaamheid getoetst wordt te vrijblijvend Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 37% 1929 29% 65% Neutraal 41% 2124 31% 47% (Helemaal) oneens 23% 1179 4% 31% Geen mening / N.v.t. 220

N=5232 N=5452

041 – Als ik eerlijk ben, voel ik me soms onzeker over mijn vakbekwaamheid Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 20% 1060 13% 26% Neutraal 20% 1093 15% 25% (Helemaal) oneens 60% 3220 53% 70% Geen mening / N.v.t. 79

N=5373 N=5452

042 – [OP] Om te toetsen of onze fysieke paraatheid op peil is, zouden we meer moeten werken met regelmatige vakbekwaamheidstesten Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 40% 1997 29% 53% Neutraal 30% 1484 21% 37% (Helemaal) oneens 31% 1527 24% 41% Geen mening / N.v.t. 97

N=5008 N=5105

043 – [OP] Om te toetsen of onze vakkennis op peil is, zouden we meer moeten werken met regelmatige sportproeven Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 46% 2294 30% 54% Neutraal 25% 1262 16% 31% (Helemaal) oneens 29% 1478 19% 43% Geen mening / N.v.t. 71

N=5034 N=5105

044 – Ik word door mijn hulpverleningszone voldoende in staat gesteld om mijn vakbekwaamheid op peil te houden Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 56% 3016 42% 79% Neutraal 24% 1297 15% 30% (Helemaal) oneens 20% 1073 7% 34% Geen mening / N.v.t. 66

N=5386 N=5452

90

045 – Er is een verschil in vakbekwaamheid tussen vrijwilligers en beroeps Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 41% 2072 30% 57% Neutraal 28% 1415 21% 38% (Helemaal) oneens 32% 1628 14% 39% Geen mening / N.v.t. 337

N=5115 N=5452

046 – [OP] De kwaliteit van de brandweeroefeningen in mijn hulpverleningszone is van een hoog niveau Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 58% 2883 33% 73% Neutraal 28% 1404 21% 40% (Helemaal) oneens 15% 729 6% 35% Geen mening / N.v.t. 79

N=5016 N=5095

047 – [OP] De brandweeroefeningen in mijn hulpverleningszone sluiten goed aan bij wat we nodig hebben om tijdens een interventie ons werk goed te kunnen doen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 69% 3451 43% 82% Neutraal 21% 1044 13% 36% (Helemaal) oneens 10% 521 5% 26% Geen mening / N.v.t. 79

N=5016 N=5095

048 – [OP] Bij brandweeroefeningen kan ik voldoende oefenen met realistische situaties Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 52% 2584 28% 70% Neutraal 24% 1192 17% 32% (Helemaal) oneens 25% 1235 12% 49% Geen mening / N.v.t. 84

N=5011 N=5095

049 – [OP] De kennis van beroeps en vrijwilligers wordt goed benut bij het opstellen/ontwerpen van de oefeningen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 55% 2701 27% 70% Neutraal 29% 1399 23% 38% (Helemaal) oneens 16% 794 7% 39% Geen mening / N.v.t. 201

N=4894 N=5095

050 – [OP] De oefenkalender zit zo in elkaar dat het voor mij makkelijk is om voldoende te kunnen oefenen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 55% 2762 41% 72% Neutraal 21% 1052 15% 32% (Helemaal) oneens 24% 1173 11% 41% Geen mening / N.v.t. 108

N=4987 N=5095

91

051 – Ik vind de balans tussen mannen en vrouwen goed Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 33% 1553 15% 47% Neutraal 40% 1844 34% 54% (Helemaal) oneens 27% 1273 19% 35% Geen mening / N.v.t. 753

N=4670 N=5423

052 – Ik vind de balans tussen jonge en oude medewerkers goed Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 67% 3537 57% 78% Neutraal 22% 1149 15% 28% (Helemaal) oneens 11% 599 6% 20% Geen mening / N.v.t. 138

N=5285 N=5423

053 – Ik vind de balans tussen lager en hoger opgeleiden goed Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 58% 2967 44% 74% Neutraal 30% 1552 21% 37% (Helemaal) oneens 12% 621 5% 23% Geen mening / N.v.t. 283

N=5140 N=5423

054 – Ik vind de balans tussen medewerkers met verschillende culturele achtergronden goed Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 40% 1800 33% 49% Neutraal 45% 1985 31% 53% (Helemaal) oneens 15% 678 8% 24% Geen mening / N.v.t. 960

N=4463 N=5423

055 – Ik vind het belangrijk dat de brandweer in mijn hulpverleningszone een afspiegeling van de maatschappij vormt Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 49% 2408 27% 65% Neutraal 33% 1631 24% 45% (Helemaal) oneens 18% 875 8% 37% Geen mening / N.v.t. 509

N=4914 N=5423

056 – Ik vind het belangrijk dat mijn directe collega's een afspiegeling van de maatschappij vormen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 47% 2298 29% 63% Neutraal 36% 1764 27% 51% (Helemaal) oneens 17% 846 8% 38% Geen mening / N.v.t. 515

N=4908 N=5423

92

057 – De brandweer in mijn hulpverleningszone heeft een duidelijk beeld van hoe de brandweer zich in de toekomst moet ontwikkelen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 35% 1722 11% 74% Neutraal 25% 1240 17% 33% (Helemaal) oneens 40% 1989 8% 74% Geen mening / N.v.t. 462

N=4951 N=5413

058 – Ik denk dat het brandweerpersoneel zich in de toekomst steeds meer zal moeten specialiseren Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 74% 3980 65% 84% Neutraal 16% 841 10% 22% (Helemaal) oneens 11% 592 6% 17%

N=5413 N=5413

059 – Ik herken mij in de visie waarbij preventie (sensibilisering, BPA, ...) en operationeel brandweerwerk elkaar aanvullen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 55% 2985 40% 68% Neutraal 37% 1985 26% 46% (Helemaal) oneens 8% 443 4% 18%

N=5413 N=5413

060 – Ik vind het een aantrekkelijk idee dat alle hulpverleningszones in de toekomst als één Vlaamse brandweer zouden werken Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 54% 2927 46% 64% Neutraal 24% 1301 17% 30% (Helemaal) oneens 22% 1185 12% 33%

N=5413 N=5413

061 – Ik ken de visie op brandweer in mijn hulpverleningszone Vlaanderen Min. Max.

Ja 53% 2848 27% 95% Nee 47% 2565 5% 73%

N=5413 N=5413

062 – [indien 061 = ja] Ik herken mij in de visie op brandweer in mijn hulpverleningszone Vlaanderen Min. Max.

Ja 79% 2252 62% 91% Nee 21% 595 9% 38%

N=2847 N=2847

93

Schaalvergroting: betrokkenheid, zonevorming en autonomie

063 – Ik voel mij betrokken bij mijn werk bij de brandweer Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 80% 4272 69% 89% Neutraal 12% 642 6% 18% (Helemaal) oneens 8% 451 3% 15% Geen mening 33

N=5365 N=5398

064 – Ik voel mij betrokken bij de hulpverleningszone Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 44% 2364 32% 71% Neutraal 26% 1362 18% 32% (Helemaal) oneens 30% 1615 11% 45% Geen mening 57

N=5341 N=5398

065 – Ik ben er trots op dat ik bij de brandweer ben Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 94% 5038 90% 98% Neutraal 5% 247 1% 8% (Helemaal) oneens 1% 71 0% 4% Geen mening 42

N=5356 N=5398

066 – Ik ga met plezier naar mijn werk bij de brandweer Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 88% 4715 81% 96% Neutraal 9% 460 3% 12% (Helemaal) oneens 3% 169 0% 8% Geen mening 54

N=5344 N=5398

067 – Het werk bij de brandweer biedt mij de ruimte om mij verder te ontwikkelen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 74% 3937 63% 84% Neutraal 18% 942 14% 25% (Helemaal) oneens 8% 449 1% 18% Geen mening 70

N=5328 N=5398

068 – De brandweer biedt mij de mogelijkheid carrière te maken Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 48% 2501 34% 70% Neutraal 31% 1586 16% 38% (Helemaal) oneens 22% 1117 11% 41% Geen mening 194

N=5204 N=5398

94

069 – Binnen de brandweer is er aandacht voor de ontwikkeling van talenten Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 47% 2463 32% 65% Neutraal 30% 1561 18% 40% (Helemaal) oneens 24% 1258 11% 47% Geen mening 116

N=5282 N=5398

070 – Hoe betrokken voelt u zich bij uw werk bij de brandweer, vergeleken met de periode toen u net bij de brandweer was? Vlaanderen Min. Max.

Ik voel mij meer betrokken dan vroeger 35% 1760 23% 50% Ik voel mij even betrokken als vroeger 31% 1550 20% 45% Ik voel mij minder betrokken dan vroeger 34% 1720 13% 48% Geen mening / N.v.t. 362

N=5030 N=5392

071 – Welk twee van onderstaande opties zijn voor u de belangrijkste redenen om u betrokken te voelen bij de brandweer? *Aangezien respondenten twee opties selecteerden, tellen de percentages op tot 200% Vlaanderen*

Ik kan mij persoonlijk ontwikkelen als mens 10% 514 [OP] Ik kan groeien in het brandweervak 16% 849 Ik kan verantwoordelijkheid nemen 23% 1260 Ik kan iets betekenen voor mijn medemens 63% 3370 Ik voel mij thuis bij de brandweer 20% 1097 [OP] Ik hou ervan regelmatig op interventie te gaan 41% 2236 Ik hou van het sociale contact met collega's 24% 1305 Andere 3% 153

N=5392 N=5392

072 – [OP] Er zijn minder branden, waardoor ik minder vaak een uitruk meemaak Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 58% 2768 48% 89% Neutraal 22% 1051 7% 27% (Helemaal) oneens 20% 966 4% 32% Geen mening / N.v.t. 263

N=4785 N=5048

073 – [OP] Ik word sinds de zonevorming meer ingezet voor preventieve taken Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 17% 721 10% 28% Neutraal 35% 1531 26% 46% (Helemaal) oneens 49% 2123 36% 61% Geen mening / N.v.t. 673

N=4375 N=5048

95

074 – Sinds de zonevorming heb ik het gevoel dat de brandweer steeds minder een “familie” is Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 67% 3422 37% 82% Neutraal 18% 912 10% 35% (Helemaal) oneens 15% 760 7% 30% Geen mening / N.v.t. 294

N=5094 N=5388

075 – Door de zonevorming heb ik het gevoel een nummer te worden Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 59% 3042 31% 79% Neutraal 21% 1069 15% 31% (Helemaal) oneens 20% 1009 7% 40% Geen mening / N.v.t. 268

N=5120 N=5388

076 – Ik krijg nu meer waardering van het management dan voor de zonevorming Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 8% 401 3% 17% Neutraal 31% 1542 19% 47% (Helemaal) oneens 61% 2982 39% 78% Geen mening / N.v.t. 463

N=4925 N=5388

077 – Waar voelt u zich het meest mee verbonden? Vlaanderen Min. Max.

Met de post 71% 3806 56% 78% Met de gemeente 16% 836 5% 23% Met de hulpverleningszone 12% 632 4% 36% Met de brandweer in Vlaanderen 2% 105 1% 5%

N=5379 N=5379

078 – [OP] Posten kunnen zelf beslissen hoe zij het werk willen organiseren Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 37% 1789 25% 48% Neutraal 22% 1068 12% 29% (Helemaal) oneens 41% 1949 30% 62% Geen mening / N.v.t. 225

N=4806 N=5031

079 – Ik ervaar ruimte om mee te denken over het beleid in mijn hulpverleningszone Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 17% 856 6% 40% Neutraal 25% 1274 15% 34% (Helemaal) oneens 58% 2992 31% 74% Geen mening / N.v.t. 248

N=5122 N=5370

96

080 – [OP] Ik ervaar ruimte om mee te denken over het beleid in mijn post Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 38% 1816 23% 58% Neutraal 24% 1150 19% 31% (Helemaal) oneens 39% 1871 20% 58% Geen mening / N.v.t. 194

N=4837 N=5031

081 – In mijn hulpverleningszone zijn de mensen belangrijker dan de cijfers Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 26% 1324 11% 48% Neutraal 31% 1568 22% 41% (Helemaal) oneens 43% 2222 23% 63% Geen mening / N.v.t. 256

N=5114 N=5370

082 – Sinds de zonevorming is de brandweer in mijn hulpverleningszone professioneler Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 38% 1901 17% 68% Neutraal 30% 1520 21% 51% (Helemaal) oneens 32% 1612 11% 54% Geen mening / N.v.t. 337

N=5033 N=5370

083 – [OP] De zonale administratie biedt goede ondersteuning Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 38% 1770 11% 73% Neutraal 33% 1573 21% 46% (Helemaal) oneens 29% 1380 7% 57% Geen mening / N.v.t. 308

N=4723 N=5031

084 – [OP] De zonale administratie is moeilijk bereikbaar Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 29% 1358 7% 44% Neutraal 34% 1569 21% 43% (Helemaal) oneens 37% 1743 21% 71% Geen mening / N.v.t. 361

N=4670 N=5031

085 – [OP] De zonale administratie helpt me goed verder met mijn vragen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 41% 1873 22% 76% Neutraal 39% 1796 20% 51% (Helemaal) oneens 21% 945 4% 50% Geen mening / N.v.t. 417

N=4614 N=5031

97

086 – Hoe waardeert u, alles bij elkaar genomen, uw autonomie in uw eigen werk bij de brandweer? Vlaanderen Min. Max.

(Ruim) voldoende 58% 3016 44% 72% Matig 29% 1504 20% 35% (Zeer) onvoldoende 14% 717 6% 26%

N=5237 N=5237

087 – [OP] Hoe waardeert u de autonomie die u krijgt in uw takenpakket/ verantwoordelijkheden als operationeel personeel? Vlaanderen Min. Max.

Te ruim - Ik heb soms het gevoel met teveel bezig te zijn, wat ten koste gaat van wat ik als mijn echte taak beschouw

14% 698 7% 27%

Precies goed - Ik draag zelf verantwoordelijkheid voor die taken die ik van belang vind om in mijn functie goed werk te kunnen leveren

58% 2891 43% 76%

Te krap - Ik zou meer zeggenschap willen hebben over zaken die raken aan mijn taak en functie

28% 1383 16% 40%

N=4972 N=4972

088 – [OND] Hoe waardeert u de autonomie die u krijgt in uw takenpakket/ verantwoordelijkheden als ondersteunend personeel? Vlaanderen Min. Max.

Te ruim - Ik heb soms het gevoel met teveel bezig te zijn, wat ten koste gaat van wat ik als mijn echte taak beschouw

24% 100 0% 60%

Precies goed - Ik draag zelf verantwoordelijkheid voor die taken die ik van belang vind om in mijn functie goed werk te kunnen leveren

54% 224 27% 78%

Te krap - Ik zou meer zeggenschap willen hebben over zaken die raken aan mijn taak en functie

23% 95 0% 63%

N=419 N=419

089 – Bij de brandweer staan de interventies centraal Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 62% 3231 52% 79% Neutraal 21% 1080 14% 26% (Helemaal) oneens 18% 924 6% 25% Geen mening / N.v.t. 101

N=5235 N=5336

090 – Het operationeel brandweerpersoneel vormt het hart van de brandweerorganisatie Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 79% 4114 71% 92% Neutraal 13% 664 4% 20% (Helemaal) oneens 9% 464 4% 15% Geen mening / N.v.t. 94

N=5242 N=5336

98

091 – [OP] Ondersteunende functies zoals facilitaire zaken, gebouwenbeheer, HRM, ICT en communicatie sluiten goed aan op de operationele taken Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 29% 1296 7% 47% Neutraal 44% 1959 23% 55% (Helemaal) oneens 27% 1228 8% 70% Geen mening / N.v.t. 516

N=4483 N=4999

092 – [OP] Het management houdt goed rekening met de operationele werkzaamheden Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 29% 1327 11% 52% Neutraal 37% 1737 14% 45% (Helemaal) oneens 34% 1599 11% 75% Geen mening / N.v.t. 336

N=4663 N=4999

093 – [OP] De brandweer biedt goede ondersteuning voor de operationele taken Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 57% 2725 36% 77% Neutraal 32% 1525 21% 42% (Helemaal) oneens 12% 564 2% 31% Geen mening / N.v.t. 185

N=4814 N=4999

094 – Het beschikbare budget wordt aan de juiste prioriteiten besteed Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 16% 786 2% 39% Neutraal 30% 1436 15% 46% (Helemaal) oneens 54% 2603 26% 83% Geen mening / N.v.t. 511

N=4825 N=5336

095 – Bij de brandweer zijn de mensen belangrijker dan de resultaten Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 33% 1673 18% 48% Neutraal 34% 1730 27% 43% (Helemaal) oneens 34% 1714 19% 53% Geen mening / N.v.t. 219

N=5117 N=5336

096 – De brandweer heeft veel over voor haar medewerkers Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 29% 1501 14% 56% Neutraal 39% 1997 28% 46% (Helemaal) oneens 32% 1650 12% 55% Geen mening / N.v.t. 188

N=5148 N=5336

99

097 – [OP] Betrokkenheid bij: Mijn dagindeling op de post tijdens een wachtdienst Vlaanderen Min. Max.

Ja, bij deze keuzes wil ik betrokken worden 72% 2566 54% 86% Nee, ik geef de beslissing uit handen 28% 979 14% 46% Geen mening / N.v.t. 1434

N=3545 N=4979

098 – [OP] Betrokkenheid bij: Aankoop van persoonlijke beschermingsmiddelen Vlaanderen Min. Max.

Ja, bij deze keuzes wil ik betrokken worden 64% 2821 53% 88% Nee, ik geef de beslissing uit handen 37% 1623 12% 47% Geen mening / N.v.t. 535

N=4444 N=4979

099 – [OP] Betrokkenheid bij: Onderhoud van materieel en kledij Vlaanderen Min. Max.

Ja, bij deze keuzes wil ik betrokken worden 55% 2466 36% 61% Nee, ik geef de beslissing uit handen 45% 2030 39% 64% Geen mening / N.v.t. 483

N=4496 N=4979

100 – [OP] Betrokkenheid bij: Aankoop van nieuw rollend materieel Vlaanderen Min. Max.

Ja, bij deze keuzes wil ik betrokken worden 53% 2351 37% 66% Nee, ik geef de beslissing uit handen 47% 2051 34% 63% Geen mening / N.v.t. 577

N=4402 N=4979

101 – [OP] Betrokkenheid bij: Onderhoud van rollend materieel Vlaanderen Min. Max.

Ja, bij deze keuzes wil ik betrokken worden 42% 1860 22% 53% Nee, ik geef de beslissing uit handen 58% 2557 47% 78% Geen mening / N.v.t. 562

N=4417 N=4979

102 – [OP] Betrokkenheid bij: Verzorging en aankleding van de verblijfsruimte op de post Vlaanderen Min. Max.

Ja, bij deze keuzes wil ik betrokken worden 60% 2592 51% 71% Nee, ik geef de beslissing uit handen 40% 1749 29% 49% Geen mening / N.v.t. 638

N=4341 N=4979

103 – [OP] Betrokkenheid bij: De werving van nieuwe collega's voor de post Vlaanderen Min. Max.

Ja, bij deze keuzes wil ik betrokken worden 48% 2060 39% 63% Nee, ik geef de beslissing uit handen 52% 2263 37% 61% Geen mening / N.v.t. 656

N=4323 N=4979

100

104 – [OP] Betrokkenheid bij: De selectie van nieuwe collega's voor de post Vlaanderen Min. Max.

Ja, bij deze keuzes wil ik betrokken worden 48% 2084 40% 69% Nee, ik geef de beslissing uit handen 52% 2226 31% 60% Geen mening / N.v.t. 669

N=4310 N=4979

105 – [OND] Betrokkenheid bij: Verzorging en aankleding van de dienst Vlaanderen Min. Max.

Ja, bij deze keuzes wil ik betrokken worden 56% 201 33% 77% Nee, ik geef de beslissing uit handen 44% 157 24% 67% Geen mening / N.v.t. 62

N=358 N=420

106 – [OND] Betrokkenheid bij: De werving van nieuwe collega's voor de dienst Vlaanderen Min. Max.

Ja, bij deze keuzes wil ik betrokken worden 59% 203 33% 78% Nee, ik geef de beslissing uit handen 42% 144 22% 67% Geen mening / N.v.t. 73

N=347 N=420

107 – [OND] Betrokkenheid bij: De selectie van nieuwe collega's voor de dienst Vlaanderen Min. Max.

Ja, bij deze keuzes wil ik betrokken worden 59% 205 33% 78% Nee, ik geef de beslissing uit handen 41% 144 22% 67% Geen mening / N.v.t. 71

N=349 N=420

108 – Betrokkenheid bij: De zorg voor voldoende kantoorbenodigdheden en meubilair Vlaanderen Min. Max.

Ja, bij deze keuzes wil ik betrokken worden 28% 1225 20% 42% Nee, ik geef de beslissing uit handen 72% 3204 58% 80% Geen mening / N.v.t. 887

N=4429 N=5316

109 – Betrokkenheid bij: Onderhoud van gebouwen Vlaanderen Min. Max.

Ja, bij deze keuzes wil ik betrokken worden 30% 1382 18% 40% Nee, ik geef de beslissing uit handen 70% 3226 60% 82% Geen mening / N.v.t. 708

N=4608 N=5316

110 – Betrokkenheid bij: Schoonmaak van gebouwen Vlaanderen Min. Max.

Ja, bij deze keuzes wil ik betrokken worden 29% 1318 16% 42% Nee, ik geef de beslissing uit handen 71% 3284 58% 84% Geen mening / N.v.t. 714

N=4602 N=5316

101

111 – In een grote organisatie kan het handig zijn als er de mogelijkheid is om kleine uitgaven te doen, bijvoorbeeld om een bloemetje te geven aan een zieke collega of om een persoon te vieren. Hoe belangrijk vindt u het dat uw hulpverleningszone dit soort uitgaven financiert? Vlaanderen Min. Max.

(Heel) belangrijk 76% 4035 69% 82% Neutraal 16% 852 12% 21% (Heel) onbelangrijk 8% 409 2% 11%

N=5296 N=5296

102

Werkbeleving ondersteunend personeel

112 – [OND] Ik voel waardering voor mijn werk als ondersteunend personeelslid vanwege het operationeel personeel Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 52% 172 0% 100% Neutraal 27% 88 0% 50% (Helemaal) oneens 21% 68 0% 63% Geen mening / N.v.t. 7

N=328 N=335

113 – [OND] Ik voel waardering voor mijn werk als ondersteunend personeelslid vanwege het ondersteunend personeel Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 73% 229 0% 100% Neutraal 18% 56 0% 50% (Helemaal) oneens 9% 27 0% 50% Geen mening / N.v.t. 23

N=312 N=335

114 – [OND] Ik zou graag meer contact hebben met het operationeel personeel Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 59% 188 0% 100% Neutraal 30% 96 0% 75% (Helemaal) oneens 11% 36 0% 100% Geen mening / N.v.t. 15

N=320 N=335

115 – [OND] Ik krijg te veel vragen vanwege het operationeel personeel Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 13% 41 0% 63% Neutraal 29% 93 0% 100% (Helemaal) oneens 58% 184 0% 87% Geen mening / N.v.t. 17

N=318 N=335

116 – [OND] Er zijn te weinig contactmomenten tussen het ondersteunend en het operationeel personeel Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 60% 194 20% 83% Neutraal 23% 76 0% 50% (Helemaal) oneens 17% 55 0% 50% Geen mening / N.v.t. 10

N=325 N=335

103

117 – [OND] Ik zou beter op de hoogte willen zijn van het werk van het operationeel personeel Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 62% 200 0% 79% Neutraal 24% 77 0% 100% (Helemaal) oneens 14% 44 0% 100% Geen mening / N.v.t. 14

N=321 N=335

118 – [OND] Ik zou beter op de hoogte willen zijn van de noden en behoeften van het operationeel personeel Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 62% 197 0% 78% Neutraal 26% 83 0% 57% (Helemaal) oneens 12% 39 0% 100% Geen mening / N.v.t. 16

N=319 N=335

119 – [OND] Ik heb het gevoel dat binnen de brandweerorganisatie het ondersteunend personeel als minderwaardig wordt gezien aan het operationeel personeel Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 45% 146 0% 75% Neutraal 24% 78 0% 50% (Helemaal) oneens 31% 100 0% 100% Geen mening / N.v.t. 11

N=324 N=335

120 – [OND] Ik beantwoord graag vragen van het operationeel personeel Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 85% 275 50% 100% Neutraal 13% 43 0% 50% (Helemaal) oneens 2% 6 0% 20% Geen mening / N.v.t. 11

N=324 N=335

121 – [OND] Ik voel me voldoende opgeleid voor mijn functie Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 71% 234 38% 100% Neutraal 18% 58 0% 35% (Helemaal) oneens 12% 40 0% 50% Geen mening / N.v.t. 3

N=332 N=335

122 – [OND] Ik zou graag meer opleiding willen omtrent hulpverlening Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 62% 189 30% 100% Neutraal 27% 82 0% 50% (Helemaal) oneens 11% 35 0% 50% Geen mening / N.v.t. 29

N=306 N=335

104

123 – [OND] Ik begrijp voldoende het operationele vakjargon (titels, procedures, …) Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 60% 196 43% 100% Neutraal 19% 62 0% 50% (Helemaal) oneens 21% 70 0% 33% Geen mening / N.v.t. 7

N=328 N=335

124 – [OND] Ondersteunend personeel krijgt voldoende mogelijkheden om opleidingen te volgen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 39% 127 0% 100% Neutraal 29% 92 0% 100% (Helemaal) oneens 32% 104 0% 64% Geen mening / N.v.t. 12

N=323 N=335

125 – [OND] Ik heb voldoende promotiekansen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 14% 43 0% 50% Neutraal 31% 96 0% 50% (Helemaal) oneens 55% 168 17% 100% Geen mening / N.v.t. 28

N=307 N=335

126 – [OND] Mijn functie heeft een welomschreven functieprofiel Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 58% 191 0% 100% Neutraal 18% 60 0% 40% (Helemaal) oneens 24% 79 0% 100% Geen mening / N.v.t. 4

N=330 N=334

127 – [OND] Ik weet precies wat er van mij verwacht wordt binnen mijn functie Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 67% 225 42% 100% Neutraal 14% 46 0% 40% (Helemaal) oneens 19% 63 0% 54% Geen mening / N.v.t. 0

N=334 N=334

128 – [OND] Mijn functie is voldoende bekend binnen de brandweerorganisatie Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 59% 196 42% 92% Neutraal 19% 64 0% 28% (Helemaal) oneens 22% 73 0% 50% Geen mening / N.v.t. 1

N=333 N=334

105

129 – [OND] Ik voel me bij de uitvoering van mijn taken voldoende ondersteund door mijn collega's Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 73% 243 0% 100% Neutraal 14% 46 0% 50% (Helemaal) oneens 13% 44 0% 50% Geen mening / N.v.t. 1

N=333 N=334

130 – [OND] Ik voel me bij de uitvoering van mijn taken voldoende ondersteund door mijn leidinggevende Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 60% 198 11% 100% Neutraal 21% 69 0% 40% (Helemaal) oneens 19% 64 0% 56% Geen mening / N.v.t. 3

N=331 N=334

131 – [OND] Ik lever een nuttige bijdrage aan de brandweerorganisatie Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 90% 295 69% 100% Neutraal 10% 34 0% 40% (Helemaal) oneens 0% Geen mening / N.v.t. 5

N=329 N=334

132 – [OND] Ik heb het gevoel dat mijn capaciteiten voldoende benut worden binnen de brandweer Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 50% 167 0% 79% Neutraal 19% 64 0% 100% (Helemaal) oneens 30% 101 0% 63% Geen mening / N.v.t. 2

N=332 N=334

133 – [OND] Mijn leidinggevende weet wat mijn functie inhoudt Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 70% 231 40% 87% Neutraal 18% 58 0% 50% (Helemaal) oneens 12% 40 0% 50% Geen mening / N.v.t. 5

N=329 N=334

134 – [OND] Mijn takenpakket is voldoende gevarieerd Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 78% 30 50% 100% Neutraal 13% 44 0% 50% (Helemaal) oneens 9% 257 0% 33% Geen mening / N.v.t. 3

N=331 N=334

106

Sturing in en op het werk

135 – [OP] Ploegchefs weten wat er speelt op de werkvloer Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 71% 1569 45% 82% Neutraal 15% 325 7% 25% (Helemaal) oneens 14% 319 9% 30% Geen mening / N.v.t. 80

N=2213 N=2293

136 – [OP] Ploegchefs weten wat het operationeel personeel nodig heeft om het werk goed te kunnen doen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 80% 1771 60% 89% Neutraal 13% 283 8% 20% (Helemaal) oneens 7% 165 3% 20% Geen mening / N.v.t. 74

N=2219 N=2293

137 – [OP] Ploegchefs stellen de werkvloer centraal Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 64% 1399 40% 78% Neutraal 25% 550 15% 40% (Helemaal) oneens 11% 249 6% 20% Geen mening / N.v.t. 95

N=2198 N=2293

138 – [OP] Ploegchefs zijn transparant over de keuzes die zij maken Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 48% 1044 25% 62% Neutraal 30% 667 19% 38% (Helemaal) oneens 22% 489 15% 50% Geen mening / N.v.t. 93

N=2200 N=2293

139 – [OP] Ploegchefs komen over het algemeen hun afspraken na Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 65% 1428 40% 75% Neutraal 24% 531 13% 40% (Helemaal) oneens 11% 244 6% 20% Geen mening / N.v.t. 90

N=2203 N=2293

140 – [OP] Ploegchefs zijn er open over als ze hun afspraken niet kunnen nakomen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 46% 992 33% 58% Neutraal 32% 697 20% 42% (Helemaal) oneens 22% 475 13% 45% Geen mening / N.v.t. 129

N=2164 N=2293

107

141 – [OP] Ik ervaar een goede dialoog tussen de werkvloer en de ploegchefs Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 65% 1436 40% 76% Neutraal 20% 447 13% 36% (Helemaal) oneens 15% 331 7% 30% Geen mening / N.v.t. 79

N=2214 N=2293

142 – [OP] Ik voel me gewaardeerd door mijn ploegchef (bent u zelf ploegchef, duid dan N.v.t. aan) Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 68% 1680 53% 81% Neutraal 21% 357 13% 32% (Helemaal) oneens 11% 177 5% 18% Geen mening / N.v.t. 613

N=1680 N=2293

143 – [OP] Ploegchefs informeren goed naar de mening van de werkvloer Vlaanderen Min. Max.

Ja 74% 1439 42% 81% Nee 26% 516 19% 58% Geen mening / N.v.t. 335

N=1955 N=2290

144 – [OP] Ploegchefs reageren goed op voorstellen van de werkvloer Vlaanderen Min. Max.

Ja 76% 1444 63% 87% Nee 24% 461 13% 37% Geen mening / N.v.t. 385

N=1905 N=2290

145 – [OP] Ploegchefs bieden de mogelijkheid om besluiten te beïnvloeden Vlaanderen Min. Max.

Ja 68% 1283 50% 81% Nee 32% 599 19% 50% Geen mening / N.v.t. 408

N=1882 N=2290

146 – [OP] Ploegchefs vragen de werkvloer regelmatig om met voorstellen te komen Vlaanderen Min. Max.

Ja 67% 1306 22% 88% Nee 33% 644 12% 78% Geen mening / N.v.t. 340

N=1950 N=2290

108

147 – [OP] Ploegchefs beoordelen medewerkers zorgvuldig en transparant Vlaanderen Min. Max.

Ja 67% 1161 13% 81% Nee 33% 571 19% 87% Geen mening / N.v.t. 558

N=1732 N=2290

148 – [OP] Postverantwoordelijken weten wat er speelt op de werkvloer Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 50% 1122 31% 69% Neutraal 20% 456 13% 34% (Helemaal) oneens 30% 681 15% 47% Geen mening / N.v.t. 23

N=2259 N=2282

149 – [OP] Postverantwoordelijken weten wat het operationeel personeel nodig heeft om het werk goed te kunnen doen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 64% 1446 37% 81% Neutraal 18% 397 12% 29% (Helemaal) oneens 18% 415 6% 42% Geen mening / N.v.t. 24

N=2258 N=2282

150 – [OP] Postverantwoordelijken stellen de werkvloer centraal Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 46% 1044 26% 64% Neutraal 29% 653 19% 37% (Helemaal) oneens 25% 551 10% 40% Geen mening / N.v.t. 34

N=2248 N=2282

151 – [OP] Postverantwoordelijken zijn transparant over de keuzes die zij maken Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 34% 752 11% 50% Neutraal 27% 598 15% 47% (Helemaal) oneens 40% 894 22% 61% Geen mening / N.v.t. 38

N=2244 N=2282

152 – [OP] Postverantwoordelijken komen over het algemeen hun afspraken na Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 51% 1152 32% 73% Neutraal 28% 624 19% 42% (Helemaal) oneens 21% 473 8% 33% Geen mening / N.v.t. 33

N=2249 N=2282

109

153 – [OP] Postverantwoordelijken zijn er open over als ze hun afspraken niet kunnen nakomen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 39% 865 24% 56% Neutraal 31% 696 24% 39% (Helemaal) oneens 30% 670 13% 47% Geen mening / N.v.t. 51

N=2231 N=2282

154 – [OP] Ik ervaar een goede dialoog tussen de werkvloer en de postverantwoordelijken Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 49% 1098 33% 69% Neutraal 23% 505 14% 29% (Helemaal) oneens 29% 644 12% 47% Geen mening / N.v.t. 35

N=2247 N=2282

155 – [OP] Ik voel me gewaardeerd door mijn postverantwoordelijke (bent u zelf postverantwoordelijke, duid dan N.v.t. aan) Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 59% 1232 37% 78% Neutraal 21% 441 13% 35% (Helemaal) oneens 21% 434 7% 37% Geen mening / N.v.t. 175

N=2107 N=2282

156 – [OP] Postverantwoordelijken informeren goed naar de mening van de werkvloer Vlaanderen Min. Max.

Ja 56% 1108 25% 77% Nee 44% 877 23% 75% Geen mening / N.v.t. 295

N=1985 N=2280

157 – [OP] Postverantwoordelijken reageren goed op voorstellen van de werkvloer Vlaanderen Min. Max.

Ja 60% 1120 41% 81% Nee 40% 752 19% 59% Geen mening / N.v.t. 408

N=1872 N=2280

158 – [OP] Postverantwoordelijken bieden de mogelijkheid om besluiten te beïnvloeden Vlaanderen Min. Max.

Ja 55% 1052 33% 76% Nee 45% 858 24% 67% Geen mening / N.v.t. 370

N=1910 N=2280

110

159 – [OP] Postverantwoordelijken vragen de werkvloer regelmatig om met voorstellen te komen Vlaanderen Min. Max.

Ja 59% 1153 29% 73% Nee 42% 817 27% 71% Geen mening / N.v.t. 310

N=1970 N=2280

160 – [OP] Postverantwoordelijken beoordelen medewerkers zorgvuldig en transparant Vlaanderen Min. Max.

Ja 57% 972 13% 80% Nee 44% 748 20% 87% Geen mening / N.v.t. 560

N=1720 N=2280

161 – [OND] Mijn diensthoofd weet wat er speelt op de dienst (bent u zelf diensthoofd, duid dan N.v.t. aan) Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 65% 171 40% 100% Neutraal 18% 48 0% 50% (Helemaal) oneens 17% 45 0% 40% Geen mening / N.v.t. 36

N=264 N=300

162 – [OND] Mijn diensthoofd weet wat het ondersteunend personeel nodig heeft om het werk goed te kunnen doen (bent u zelf diensthoofd, duid dan N.v.t. aan) Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 64% 169 25% 100% Neutraal 18% 47 0% 50% (Helemaal) oneens 18% 48 0% 50% Geen mening / N.v.t. 36

N=264 N=300

163 – [OND] Mijn diensthoofd stelt de dienst centraal (bent u zelf diensthoofd, duid dan N.v.t. aan) Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 57% 148 29% 100% Neutraal 26% 69 0% 71% (Helemaal) oneens 17% 45 0% 43% Geen mening / N.v.t. 38

N=262 N=300

164 – [OND] Mijn diensthoofd is transparant over de keuzes die gemaakt worden (bent u zelf diensthoofd, duid dan N.v.t. aan) Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 47% 124 0% 78% Neutraal 26% 67 0% 50% (Helemaal) oneens 27% 72 11% 67% Geen mening / N.v.t. 37

N=263 N=300

111

165 – [OND] Mijn diensthoofd komt over het algemeen zijn/haar afspraken na (bent u zelf diensthoofd, duid dan N.v.t. aan) Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 66% 173 0% 100% Neutraal 23% 61 0% 100% (Helemaal) oneens 11% 29 0% 40% Geen mening / N.v.t. 37

N=263 N=300

166 – [OND] Mijn diensthoofd is er open over als er afspraken niet nagekomen kunnen worden (bent u zelf diensthoofd, duid dan N.v.t. aan) Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 62% 161 0% 91% Neutraal 21% 55 0% 100% (Helemaal) oneens 17% 44 0% 67% Geen mening / N.v.t. 40

N=260 N=300

167 – [OND] Ik ervaar een goede dialoog tussen de dienst en mijn diensthoofd (bent u zelf diensthoofd, duid dan N.v.t. aan) Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 62% 163 0% 89% Neutraal 21% 55 0% 100% (Helemaal) oneens 18% 47 0% 33% Geen mening / N.v.t. 35

N=265 N=300

168 – [OND] Ik voel me gewaardeerd door mijn diensthoofd (bent u zelf diensthoofd, duid dan N.v.t. aan) Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 69% 184 0% 100% Neutraal 16% 43 0% 100% (Helemaal) oneens 14% 38 0% 50% Geen mening / N.v.t. 35

N=265 N=300

169 – [OND] Mijn diensthoofd informeert goed naar de mening van het personeel (bent u zelf diensthoofd, duid dan N.v.t. aan) Vlaanderen Min. Max.

Ja 64% 137 0% 92% Nee 36% 76 8% 100% Geen mening / N.v.t. 87

N=213 N=300

112

170 – [OND] Mijn diensthoofd reageert goed op voorstellen van het personeel (bent u zelf diensthoofd, duid dan N.v.t. aan) Vlaanderen Min. Max.

Ja 75% 152 33% 100% Nee 26% 52 0% 67% Geen mening / N.v.t. 96

N=204 N=300

171 – [OND] Mijn diensthoofd biedt de mogelijkheid om besluiten te beïnvloeden (bent u zelf diensthoofd, duid dan N.v.t. aan) Vlaanderen Min. Max.

Ja 65% 131 27% 100% Nee 36% 72 0% 73% Geen mening / N.v.t. 97

N=203 N=300

172 – [OND] Mijn diensthoofd vraagt het personeel regelmatig om met voorstellen te komen (bent u zelf diensthoofd, duid dan N.v.t. aan) Vlaanderen Min. Max.

Ja 70% 144 0% 100% Nee 30% 62 0% 100% Geen mening / N.v.t. 94

N=206 N=300

173 – [OND] Mijn diensthoofd beoordeelt medewerkers zorgvuldig en transparant (bent u zelf diensthoofd, duid dan N.v.t. aan) Vlaanderen Min. Max.

Ja 70% 121 0% 100% Nee 31% 53 0% 100% Geen mening / N.v.t. 126

N=174 N=300

174 – [OP] Managers weten wat het operationeel personeel nodig heeft om het werk goed te kunnen doen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 23% 503 5% 47% Neutraal 26% 573 16% 36% (Helemaal) oneens 51% 1096 23% 79% Geen mening / N.v.t. 102

N=2172 N=2274

175 – [OND] Managers weten wat het ondersteunend personeel nodig heeft om het werk goed te kunnen doen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 39% 113 0% 89% Neutraal 31% 89 8% 100% (Helemaal) oneens 31% 90 0% 83% Geen mening / N.v.t. 5

N=292 N=297

113

176 – [OP] Managers weten wat er speelt op de werkvloer Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 9% 201 0% 23% Neutraal 24% 514 9% 40% (Helemaal) oneens 67% 1463 37% 89% Geen mening / N.v.t. 96

N=2178 N=2274

177 – [OND] Managers weten wat er speelt op de ondersteunende diensten Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 29% 84 0% 67% Neutraal 29% 85 0% 100% (Helemaal) oneens 42% 124 0% 92% Geen mening / N.v.t. 4

N=293 N=297

178 – Managers zijn transparant over de keuzes die zij maken Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 9% 228 0% 28% Neutraal 24% 576 11% 45% (Helemaal) oneens 67% 1615 27% 85% Geen mening / N.v.t. 110

N=2419 N=2529

179 – Managers komen over het algemeen hun afspraken na Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 18% 419 5% 48% Neutraal 40% 947 26% 55% (Helemaal) oneens 43% 1024 13% 68% Geen mening / N.v.t. 139

N=2390 N=2529

180 – Managers hoeven voor mij niet per se operationele ervaring te hebben Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 26% 635 5% 42% Neutraal 15% 356 11% 21% (Helemaal) oneens 59% 1445 44% 74% Geen mening / N.v.t. 93

N=2436 N=2529

181 – Managers stellen de operationele taken centraal Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 19% 464 9% 44% Neutraal 43% 1024 21% 58% (Helemaal) oneens 38% 907 13% 68% Geen mening / N.v.t. 134

N=2395 N=2529

114

182 – Managers stellen de ondersteunende diensten centraal Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 20% 463 4% 32% Neutraal 55% 1301 39% 65% (Helemaal) oneens 26% 611 12% 44% Geen mening / N.v.t. 154

N=2375 N=2529

183 – Managers zijn er open over als ze hun afspraken niet kunnen nakomen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 8% 179 2% 22% Neutraal 36% 851 20% 58% (Helemaal) oneens 56% 1327 25% 78% Geen mening / N.v.t. 172

N=2357 N=2529

184 – [OP] Ik ervaar een goede dialoog tussen de werkvloer en het management Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 11% 226 1% 28% Neutraal 26% 553 11% 46% (Helemaal) oneens 64% 1370 33% 85% Geen mening / N.v.t. 125

N=2149 N=2274

185 – [OND] Ik ervaar een goede dialoog tussen de ondersteunende dienst en het management Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 31% 91 0% 78% Neutraal 29% 86 0% 100% (Helemaal) oneens 40% 116 0% 92% Geen mening / N.v.t. 4

N=293 N=297

186 – Ik voel mij gewaardeerd door het management (bent u zelf manager, duid dan N.v.t. aan) Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 16% 379 4% 31% Neutraal 34% 788 21% 49% (Helemaal) oneens 50% 1175 21% 74% Geen mening / N.v.t. 187

N=2342 N=2529

187 – [OP] Managers reageren goed op voorstellen van de operationele werkvloer Vlaanderen Min. Max.

Ja 20% 307 3% 57% Nee 80% 1259 44% 97% Geen mening / N.v.t. 706

N=1566 N=2272

115

188 – [OND] Managers reageren goed op voorstellen van de ondersteunende diensten Vlaanderen Min. Max.

Ja 51% 100 0% 100% Nee 50% 98 0% 100% Geen mening / N.v.t. 98

N=198 N=296

189 – Managers bieden de mogelijkheid om besluiten te beïnvloeden Vlaanderen Min. Max.

Ja 25% 477 11% 59% Nee 75% 1411 41% 89% Geen mening / N.v.t. 638

N=1888 N=2526

190 – Managers beoordelen medewerkers zorgvuldig en transparant Vlaanderen Min. Max.

Ja 23% 359 0% 67% Nee 77% 1207 33% 100% Geen mening / N.v.t. 960

N=1566 N=2526

191 – Managers informeren naar de mening van het personeel Vlaanderen Min. Max.

Ja 26% 508 6% 71% Nee 74% 1420 29% 94% Geen mening / N.v.t. 598

N=1928 N=2526

192 – Managers vragen het personeel regelmatig om met voorstellen te komen Vlaanderen Min. Max.

Ja 24% 456 6% 67% Nee 76% 1436 33% 94% Geen mening / N.v.t. 634

N=1892 N=2526

193 – [OP] Bij een uitruk weet mijn onderofficier wat het inhoudt om een brand te blussen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 89% 1649 79% 96% Neutraal 6% 118 2% 16% (Helemaal) oneens 4% 81 0% 11% Geen mening / N.v.t. 424

N=1848 N=2272

116

194 – [OP] Bij een uitruk weet mijn officier wat het inhoudt om een brand te blussen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 78% 146 56% 90% Neutraal 15% 311 6% 29% (Helemaal) oneens 7% 1602 0% 17% Geen mening / N.v.t. 213

N=2059 N=2272

195 – Ik vind dat het brandweerpersoneel terecht kritiek heeft op wat er niet goed is in de hulpverleningszone Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 80% 1968 61% 88% Neutraal 15% 358 7% 27% (Helemaal) oneens 6% 143 0% 12% Geen mening / N.v.t. 53

N=2469 N=2522

196 – Het zijn altijd dezelfde collega's die kritiek uiten op de leiding Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 43% 1057 34% 61% Neutraal 25% 615 5% 34% (Helemaal) oneens 32% 768 23% 53% Geen mening / N.v.t. 82

N=2440 N=2522

197 – Ik vind dat het brandweerpersoneel zelf moet bijdragen aan een oplossing voor problemen in de hulpverleningszone Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 68% 1680 59% 79% Neutraal 22% 537 15% 28% (Helemaal) oneens 10% 253 3% 15% Geen mening / N.v.t. 52

N=2470 N=2522

198 – Ik ervaar dat er wederzijds begrip is tussen het personeel en het management: we begrijpen elkaars positie en verantwoordelijkheden Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 17% 413 4% 42% Neutraal 28% 669 13% 43% (Helemaal) oneens 56% 1349 26% 81% Geen mening / N.v.t. 91

N=2431 N=2522

199 – Ik vind kritiek op de leiding meestal onterecht Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 13% 313 5% 26% Neutraal 39% 948 23% 53% (Helemaal) oneens 48% 1160 30% 66% Geen mening / N.v.t. 101

N=2421 N=2522

117

200 – Ik durf het op te nemen voor mijn leidinggevende Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 75% 1834 67% 91% Neutraal 20% 493 8% 28% (Helemaal) oneens 5% 109 0% 10% Geen mening / N.v.t. 86

N=2436 N=2522

201 – Het lijkt me lastig om leiding te geven in de hulpverleningszone Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 54% 1292 36% 63% Neutraal 24% 585 16% 33% (Helemaal) oneens 22% 525 15% 31% Geen mening / N.v.t. 120

N=2402 N=2522

118

Snelste Adequate Hulp – Minimale middelen

202 – [OP] Ik ken het KB van 10/11/2012 (Minimale Middelen). Ik weet hoe de verantwoordelijkheden, aansprakelijkheden, taken en beperkingen van elk persoon of bevelvoerder zijn tijdens een interventie met een AP4 en een AP6. Vlaanderen Min. Max.

Akkoord 69% 1918 53% 88% Niet akkoord 31% 867 12% 47%

N=2785 N=2785

203 – [OP] Heeft u ervaring met uitrukken gebaseerd op het type interventie? Vlaanderen Min. Max.

Ja 87% 2434 75% 97% Nee 13% 367 3% 25%

N=2801 N=2801

204 – [OP] Kan volgens jou een AP6 (0/1/5) voor een brandinterventie vervangen worden door: 2 x AP4 (0/1/3) Vlaanderen Min. Max.

Ja 50% 1208 32% 72% Nee 50% 1226 28% 68% Geen mening / Ik weet het niet 341

N=2434 N=2775

205 – [OP] Kan volgens jou een AP6 (0/1/5) voor een brandinterventie vervangen worden door: AP4 (0/1/3) + LOG2 (0/0/2) Vlaanderen Min. Max.

Ja 18% 440 6% 32% Nee 82% 1954 68% 94% Geen mening / Ik weet het niet 381

N=2394 N=2775

206 – [OP] Kan volgens jou een AP6 (0/1/5) voor een brandinterventie vervangen worden door: AP4 (0/1/3) + AP6 (0/1/5) Vlaanderen Min. Max.

Ja 66% 1589 50% 81% Nee 35% 838 19% 50% Geen mening / Ik weet het niet 348

N=2427 N=2775

207 – [OP] Kan volgens jou een AP6 (0/1/5) voor een brandinterventie vervangen worden door: AP4 (0/1/3) + TW2 (0/0/2) Vlaanderen Min. Max.

Ja 29% 706 9% 48% Nee 71% 1712 52% 91% Geen mening / Ik weet het niet 357

N=2418 N=2775

119

208 – [OP] Hoe waardeert u alarmering op basis van het interventietype bij kleinere incidenten? Vlaanderen Min. Max.

Gemiddelde 5,7 4,1 7,6 Onvoldoende (1 t.e.m. 5) 43% 1157 17% 64% Voldoende (6 t.e.m. 10) 57% 1545 36% 83% Geen mening 68

N=2702 N=2770

209 – [OP] Brandalarm: duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 72% 1912 41% 89% AP4 (0/1/3) 28% 733 11% 59%

N=2645 LW2 (0/0/2) 42% 729 13% 79% Geen LW 58% 1003 21% 88%

N=1732 TW2 (0/0/2) 33% 531 0% 49% Geen TW 67% 1096 51% 100%

N=1627 CW1 (1/0/0) 60% 1247 8% 82% Geen CW 40% 831 18% 93%

N=2078

210 – [OP] Brand gebouw: duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 94% 2476 86% 100% AP4 (0/1/3) 6% 167 0% 15%

N=2643 LW2 (0/0/2) 99% 2582 97% 100% Geen LW 1% 23 0% 3%

N=2605 TW2 (0/0/2) 96% 2372 46% 100% Geen TW 4% 108 0% 54%

N=2480 CW1 (1/0/0) 97% 2474 91% 100% Geen CW 3% 76 0% 9%

N=2550

120

211 – [OP] Brand industrie: duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 97% 2559 92% 100% AP4 (0/1/3) 3% 78 0% 8%

N=2637 LW2 (0/0/2) 100% 2605 99% 100% Geen LW 0% 5 0% 1%

N=2610 TW2 (0/0/2) 99% 2574 92% 100% Geen TW 1% 15 0% 8%

N=2589 CW1 (1/0/0) 100% 2594 99% 100% Geen CW 0% 10 0% 1%

N=2604

212 – [OP] Controle brandgeur: duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 68% 1766 33% 88% AP4 (0/1/3) 32% 832 12% 67%

N=2598 LW2 (0/0/2) 21% 278 6% 45% Geen LW 80% 1081 55% 94%

N=1359 TW2 (0/0/2) 19% 246 2% 64% Geen TW 81% 1072 37% 98%

N=1318 CW1 (1/0/0) 59% 1198 6% 78% Geen CW 41% 837 22% 94%

N=2035

213 – [OP] Schoorsteenbrand: duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 78% 2072 52% 94% AP4 (0/1/3) 22% 574 6% 49%

N=2646 LW2 (0/0/2) 99% 2584 97% 100% Geen LW 1% 18 0% 3%

N=2602 TW2 (0/0/2) 57% 923 14% 87% Geen TW 43% 682 13% 86%

N=1605 CW1 (1/0/0) 76% 1633 33% 94% Geen CW 24% 527 7% 67%

N=2106

121

214 – [OP] Brand voertuig: duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 78% 2072 50% 95% AP4 (0/1/3) 22% 572 5% 50%

N=2644 LW2 (0/0/2) 10% 119 0% 19% Geen LW 90% 1135 82% 100%

N=1254 TW2 (0/0/2) 89% 2080 25% 98% Geen TW 11% 250 2% 75%

N=2330 CW1 (1/0/0) 72% 1527 29% 97% Geen CW 28% 598 3% 71%

N=2125

215 – [OP] Brand buiten (berm, gras, …): duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 76% 2004 38% 94% AP4 (0/1/3) 24% 638 6% 62%

N=2642 LW2 (0/0/2) 7% 83 0% 15% Geen LW 93% 1093 85% 100%

N=1176 TW2 (0/0/2) 91% 2133 58% 98% Geen TW 8% 205 2% 42%

N=2338 CW1 (1/0/0) 57% 1095 7% 80% Geen CW 43% 828 20% 93%

N=1923

216 – [OP] Openen deur: duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 33% 797 6% 61% AP4 (0/1/3) 49% 1186 23% 72% Geen AP 19% 462 5% 56%

N=2445 LW2 (0/0/2) 9% 147 0% 54% Geen LW 91% 1473 46% 100%

N=1620 LOG2 (0/1/1) 29% 527 10% 48% LOG2 (0/0/2) 24% 447 3% 51% Geen LOG 48% 883 17% 81%

N=1857 CW1 (1/0/0) 34% 565 0% 71% Geen CW 66% 1087 30% 100%

N=1652

122

217 – [OP] Wateroverlast: duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 34% 745 5% 66% AP4 (0/1/3) 34% 742 16% 57% Geen AP 31% 676 10% 77%

N=2163 LW2 (0/0/2) 1% 17 0% 11% Geen LW 99% 1431 89% 100%

N=1448 LOG2 (0/1/1) 33% 696 20% 49% LOG2 (0/0/2) 49% 1049 30% 75% Geen LOG 18% 389 3% 49%

N=2134 CW1 (1/0/0) 19% 282 0% 41% Geen CW 81% 1165 59% 100%

N=1447

218 – [OP] Stormschade: duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 41% 869 8% 70% AP4 (0/1/3) 32% 676 15% 56% Geen AP 27% 565 6% 71%

N=2110 LW2 (0/0/2) 71% 1339 48% 86% Geen LW 29% 539 14% 52%

N=1878 LOG2 (0/1/1) 38% 767 23% 57% LOG2 (0/0/2) 40% 806 13% 66% Geen LOG 21% 429 4% 51%

N=2002 CW1 (1/0/0) 28% 416 0% 46% Geen CW 72% 1050 54% 100%

N=1466

123

219 – [OP] Persoon opgesloten in lift: duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 41% 1012 9% 68% AP4 (0/1/3) 48% 1183 26% 78% Geen AP 10% 250 2% 35%

N=2445 LW2 (0/0/2) 3% 43 0% 9% Geen LW 97% 1420 91% 100%

N=1463 LOG2 (0/1/1) 26% 459 7% 53% LOG2 (0/0/2) 20% 339 7% 48% Geen LOG 54% 941 24% 86%

N=1739 CW1 (1/0/0) 35% 554 0% 59% Geen CW 65% 1044 41% 100%

N=1598

220 – [OP] CO-vergiftiging: duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 63% 1583 30% 91% AP4 (0/1/3) 33% 827 9% 59% Geen AP 5% 113 0% 11%

N=2523 LW2 (0/0/2) 10% 153 0% 25% Geen LW 90% 1313 75% 100%

N=1466 LOG2 (0/1/1) 19% 291 0% 27% LOG2 (0/0/2) 14% 218 2% 24% Geen LOG 67% 1038 50% 95%

N=1547 CW1 (1/0/0) 80% 1677 65% 100% Geen CW 20% 426 0% 35%

N=2103

124

221 – [OP] Persoon gekneld in machine: duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 83% 2166 61% 95% AP4 (0/1/3) 16% 409 4% 38% Geen AP 1% 26 0% 3%

N=2601 LW2 (0/0/2) 5% 67 0% 13% Geen LW 95% 1387 87% 100%

N=1454 LOG2 (0/1/1) 34% 624 15% 51% LOG2 (0/0/2) 27% 502 13% 42% Geen LOG 39% 711 14% 68%

N=1837 CW1 (1/0/0) 92% 2123 82% 100% Geen CW 8% 190 0% 18%

N=2313

222 – [OP] Persoon gekneld in voertuig: duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 94% 2453 83% 100% AP4 (0/1/3) 6% 145 0% 16% Geen AP 0% 10 0% 1%

N=2608 LW2 (0/0/2) 2% 30 0% 12% Geen LW 98% 1371 88% 100%

N=1401 LOG2 (0/1/1) 39% 775 17% 59% LOG2 (0/0/2) 35% 688 16% 52% Geen LOG 27% 532 9% 57%

N=1995 CW1 (1/0/0) 95% 2241 86% 100% Geen CW 5% 128 0% 14%

N=2369

125

223 – [OP] Persoon te water: duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 70% 1739 41% 93% AP4 (0/1/3) 24% 598 7% 38% Geen AP 6% 150 0% 21%

N=2487 LW2 (0/0/2) 74% 1408 58% 88% Geen LW 26% 496 12% 42%

N=1904 LOG2 (0/1/1) 41% 804 22% 56% LOG2 (0/0/2) 35% 683 23% 48% Geen LOG 24% 476 9% 39%

N=1963 CW1 (1/0/0) 88% 1904 80% 93% Geen CW 12% 265 7% 20%

N=2169

224 – [OP] Dier in nood: duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 48% 1108 15% 75% AP4 (0/1/3) 35% 811 21% 50% Geen AP 17% 389 4% 50%

N=2308 LW2 (0/0/2) 22% 315 6% 38% Geen LW 78% 1145 62% 94%

N=1460 LOG2 (0/1/1) 34% 651 17% 55% LOG2 (0/0/2) 41% 790 19% 61% Geen LOG 26% 500 14% 64%

N=1941 CW1 (1/0/0) 35% 511 12% 53% Geen CW 65% 965 48% 88%

N=1476

126

225 – [OP] Instorting – persoon onder brokstukken: duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 92% 2378 83% 100% AP4 (0/1/3) 8% 196 0% 17% Geen AP 1% 16 0% 3%

N=2590 LW2 (0/0/2) 72% 1342 40% 84% Geen LW 28% 529 16% 60%

N=1871 LOG2 (0/1/1) 45% 929 27% 64% LOG2 (0/0/2) 38% 785 19% 57% Geen LOG 17% 356 7% 28%

N=2070 CW1 (1/0/0) 96% 2246 91% 100% Geen CW 4% 96 0% 9%

N=2342

226 – [OP] Persoon die dreigt te springen: duid aan welke middelen er volgens jou MINIMAAL ter plaatse moeten komen bij Vlaanderen Min. Max.

AP6 (0/1/5) 58% 1399 38% 84% AP4 (0/1/3) 33% 790 13% 51% Geen AP 9% 216 2% 17%

N=2405 LW2 (0/0/2) 87% 1834 74% 94% Geen LW 13% 280 6% 26%

N=2114 LOG2 (0/1/1) 34% 566 11% 54% LOG2 (0/0/2) 23% 384 3% 38% Geen LOG 43% 714 22% 86%

N=1664 CW1 (1/0/0) 91% 2081 81% 100% Geen CW 9% 204 0% 19%

N=2285

227 – [OP] Alarmering op basis van het interventietype is een zinvolle ontwikkeling Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 80% 2135 66% 89% Neutraal 11% 296 7% 18% (Helemaal) oneens 9% 228 3% 16% Geen mening 78

N=2659 N=2737

127

228 – [OP] Een alarmering op basis van het interventietype kan, op voorwaarde dat vervolgopschaling gegarandeerd is zodat de veiligheid gewaarborgd is Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 87% 2288 82% 93% Neutraal 10% 251 7% 13% (Helemaal) oneens 4% 99 0% 6% Geen mening 99

N=2638 N=2737

229 – [OP] Een alarmering op basis van het interventietype kan zorgen voor onveilige situaties wanneer niet elke gealarmeerde naar de post kan komen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 68% 1739 53% 88% Neutraal 18% 464 4% 39% (Helemaal) oneens 14% 365 0% 26% Geen mening 169

N=2568 N=2737

230 – [OP] Het minimum voor elk type interventie zou een AP6 (0/1/5) moeten zijn Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens % 36% 955 14% 66% Neutraal % 15% 398 6% 24% (Helemaal) oneens % 49% 1294 25% 73% Geen mening 90

N= N= N=2647 N=2737

231 – [OP] Het alarmeren op basis van het interventietype is vooral een bezuinigingsmaatregel Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens % 44% 1135 20% 67% Neutraal % 23% 605 16% 50% (Helemaal) oneens % 33% 853 16% 50% Geen mening 144

N= N= N=2593 N=2737

232 – [OP] Alarmering op basis van het interventietype helpt om de beschikbare capaciteit beter in te zetten: bij veel interventies is het niet nodig om met 6 man uit te rukken Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens % 55% 1440 34% 75% Neutraal % 18% 468 9% 44% (Helemaal) oneens % 28% 725 8% 49% Geen mening 104

N= N= N=2633 N=2737

128

233 – [OP] Door te werken met alarmering op basis van het interventietype kan de brandweer sneller ter plaatse komen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 41% 1079 22% 59% Neutraal 22% 578 18% 31% (Helemaal) oneens 37% 977 12% 59% Geen mening 99

N=2634 N=2733

234 – [OP] Werken met alarmering op basis van het interventietype verbetert de kwaliteit van de hulpverlening van de brandweer Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 47% 1245 31% 69% Neutraal 24% 629 19% 53% (Helemaal) oneens 29% 769 9% 48% Geen mening 90

N=2643 N=2733

235 – [OP] Bij de beroepsbrandweer biedt alarmeren op basis van het interventietype geen echt voordeel: de collega's zijn toch al in dienst op de post. Bij een melding kunnen ze dan net zo goed met een volledige voertuigentrein vertrekken Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 34% 822 20% 51% Neutraal 18% 434 7% 33% (Helemaal) oneens 48% 1159 32% 67% Geen mening 318

N=2415 N=2733

236 – [OP] Bij de invoering van de alarmering op basis van het interventietype is er goed geluisterd naar de ideeën en behoeften van de werkvloer Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 11% 274 5% 21% Neutraal 29% 712 16% 50% (Helemaal) oneens 60% 1452 37% 77% Geen mening 295

N=2438 N=2733

237 – [OP] Ik vind alarmering op basis van het interventietype prima, zolang de gealarmeerde mensen en middelen in staat zijn om een adequate interventie uit te voeren Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 78% 2056 67% 88% Neutraal 14% 378 9% 22% (Helemaal) oneens 8% 202 2% 14% Geen mening 97

N=2636 N=2733

129

238 – [OP] Bij alarmering op basis van het type interventie kunnen vrijwilligers vaker uitrukken Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 22% 542 8% 33% Neutraal 35% 846 23% 45% (Helemaal) oneens 43% 1032 25% 66% Geen mening 313

N=2420 N=2733

130

Uitruk- en interventietijden, preventie en beschikbaarheid

239 – [OP] Hoe realistisch vindt u de uitruktijden die gelden voor uw post? Vlaanderen Min. Max.

(Een beetje) realistisch 83% 2836 67% 100% Neutraal 12% 399 0% 22% (Een beetje) onrealistisch 5% 184 0% 13% Geen mening 80

N=3419 N=3499

240 – [OP] Het kan soms lastig zijn om binnen de gestelde uitruktijden ter plaatse te komen. Geef aan of dit knelpunt speelt bij u op de post: de locatie van de post Vlaanderen Min. Max.

Ja, dit speelt op mijn post 33% 1089 22% 59% Neen, dit speelt niet op mijn post 67% 2213 42% 78% Geen mening 185

N=3302 N=3487

241 – [OP] Het kan soms lastig zijn om binnen de gestelde uitruktijden ter plaatse te komen. Geef aan of dit knelpunt speelt bij u op de post: onvoldoende vrijwilligers in het personeelskader van de post Vlaanderen Min. Max.

Ja, dit speelt op mijn post 32% 1004 4% 55% Neen, dit speelt niet op mijn post 68% 2110 46% 97% Geen mening 373

N=3114 N=3487

242 – [OP] Het kan soms lastig zijn om binnen de gestelde uitruktijden ter plaatse te komen. Geef aan of dit knelpunt speelt bij u op de post: onvoldoende beschikbaar brandweerpersoneel Vlaanderen Min. Max.

Ja, dit speelt op mijn post 55% 1805 9% 77% Neen, dit speelt niet op mijn post 45% 1463 23% 91% Geen mening 219

N=3268 N=3487

243 – [OP] Het kan soms lastig zijn om binnen de gestelde uitruktijden ter plaatse te komen. Geef aan of dit knelpunt speelt bij u op de post: onvoldoende beschikbare, gekwalificeerde binnenbrandbestrijders (ademluchtdragers) Vlaanderen Min. Max.

Ja, dit speelt op mijn post 15% 483 0% 26% Neen, dit speelt niet op mijn post 85% 2767 74% 100% Geen mening 237

N=3250 N=3487

131

244 – [OP] Het kan soms lastig zijn om binnen de gestelde uitruktijden ter plaatse te komen. Geef aan of dit knelpunt speelt bij u op de post: onvoldoende beschikbare onderofficieren Vlaanderen Min. Max.

Ja, dit speelt op mijn post 44% 1416 7% 57% Neen, dit speelt niet op mijn post 57% 1836 43% 93% Geen mening / N.v.t. 235

N=3252 N=3487

245 – [OP] Het kan soms lastig zijn om binnen de gestelde uitruktijden ter plaatse te komen. Geef aan of dit knelpunt speelt bij u op de post: onvoldoende beschikbare chauffeurs Vlaanderen Min. Max.

Ja, dit speelt op mijn post 19% 618 6% 32% Neen, dit speelt niet op mijn post 81% 2655 68% 94% Geen mening / N.v.t. 214

N=3273 N=3487

246 – [OP] De interventietijden geven zinvolle informatie over de prestaties en kwaliteit van het brandweerwerk Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 30% 1056 21% 65% Neutraal 28% 976 12% 39% (Helemaal) oneens 42% 1440 24% 52%

N=3472 N=3472

247 – [OP] Ik vind dat de brandweer in mijn hulpverleningszone de uitruktijden zorgvuldig en betrouwbaar registreert Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 43% 1484 25% 74% Neutraal 34% 1165 18% 44% (Helemaal) oneens 24% 823 4% 43%

N=3472 N=3472

248 – [OP] Ik vind dat de brandweer in mijn hulpverleningszone de interventietijden zorgvuldig en betrouwbaar registreert Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 46% 1586 30% 73% Neutraal 35% 1199 16% 41% (Helemaal) oneens 20% 687 1% 36%

N=3472 N=3472

249 – [OP] De burger heeft recht op snelle en adequate hulpverlening. Het is daarom van belang om te werken met harde afspraken over uitruktijden Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 75% 2591 66% 88% Neutraal 17% 593 10% 29% (Helemaal) oneens 8% 288 0% 16%

N=3472 N=3472

132

250 – [OP] Bij de interventietijd wordt alleen gekeken naar de aankomst van het eerste adequate middel. Dit geeft een vertekend beeld van de werkelijkheid Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 49% 1696 42% 62% Neutraal 31% 1064 24% 41% (Helemaal) oneens 21% 712 12% 26%

N=3472 N=3472

251 – [OP] Het is logisch dat er binnen de hulpverleningszone verschillen bestaan in interventietijden. Het ene gebied is het andere niet Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 76% 2639 70% 85% Neutraal 14% 490 9% 19% (Helemaal) oneens 10% 343 5% 16%

N=3472 N=3472

252 – [OP] De uitruktijden zijn voor de vrijwillige brandweer minder makkelijk te halen dan voor de beroepsbrandweer Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 70% 2376 55% 85% Neutraal 9% 305 0% 14% (Helemaal) oneens 21% 703 8% 38% Geen mening 83

N=3384 N=3467

253 – [OP] Uitruktijden en interventietijden zijn vooral van belang voor brandweermanagers en politici Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 36% 1166 27% 45% Neutraal 22% 710 0% 34% (Helemaal) oneens 43% 1391 31% 63% Geen mening 200

N=3267 N=3467

254 – [OP] Met de juiste bezetting toekomen is belangrijker dan de snelheid waarmee we ter plaatse komen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 65% 2227 35% 78% Neutraal 17% 593 11% 29% (Helemaal) oneens 17% 593 8% 35% Geen mening 54

N=3413 N=3467

255 – [OP] Ik vind dat er meer aandacht moet zijn voor de tijd vòòr de melding (tijd tussen het ontdekken van bv. een brand en de melding bij het hulpcentrum 112), omdat de meldtijd belangrijker is dan de interventietijd Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 39% 1243 29% 50% Neutraal 44% 1378 34% 52% (Helemaal) oneens 17% 531 12% 28% Geen mening 315

N=3152 N=3467

133

256 – [OP] Ik zou het een gevaarlijke ontwikkeling vinden als er door preventieve maatregelen, zoals de aanwezigheid van rookmelders, hogere interventietijden worden getolereerd Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 76% 2527 61% 88% Neutraal 15% 498 10% 28% (Helemaal) oneens 9% 288 0% 13% Geen mening 154

N=3313 N=3467

257 – [OP] De brandweer moet meer aandacht hebben voor sensibilisering: het promoten van maatregelen om brand te voorkomen of snel te ontdekken door o.a. het plaatsen van rookmelders Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 74% 2481 65% 80% Neutraal 21% 719 17% 29% (Helemaal) oneens 5% 175 3% 9% Geen mening 92

N=3375 N=3467

258 – [OP] Wanneer mijn post geen AP6 (0/1/5) kan uitsturen, moeten alle middelen van een andere post komen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 27% 915 21% 50% Neutraal 8% 272 0% 16% (Helemaal) oneens 64% 2151 41% 74% Geen mening / N.v.t. 128

N=3338 N=3466

259 – [OP] Als mijn post geen AP6 (0/1/5) kan uitsturen, moet minstens een AP4 (0/1/3) gealarmeerd worden Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 68% 2224 35% 87% Neutraal 11% 350 6% 23% (Helemaal) oneens 22% 721 6% 53% Geen mening / N.v.t. 171

N=3295 N=3466

260 – [OP] In mijn zone wordt een AP6 (0/1/5) regelmatig vervangen door 2 x AP4 (0/1/3) Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 14% 376 0% 52% Neutraal 19% 527 9% 36% (Helemaal) oneens 68% 1872 24% 91% Geen mening /N.v.t. 691

N=2775 N=3466

134

261 – [OP] Ik vind het een goede zaak dat een andere post een interventie (deels) kan overnemen als dat nodig is om snel en adequaat hulp te bieden Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 89% 3046 82% 100% Neutraal 7% 243 0% 12% (Helemaal) oneens 4% 148 0% 13% Geen mening / N.v.t. 26

N=3437 N=3463

262 – [OP] Ik vind het geen probleem dat de uitruksnelheid van vrijwillige posten iets lager ligt dan die van beroepsposten, als er maar voldoende vrijwillige posten zijn om het interventiegebied goed te bedienen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 78% 2631 64% 88% Neutraal 10% 350 0% 16% (Helemaal) oneens 12% 400 3% 25% Geen mening / N.v.t. 82

N=3381 N=3463

263 – [OP] Als een vrijwillige post niet op tijd kan uitrukken, moet niet een andere post de melding overnemen, maar moet de uitruktijd van die post aangepast worden Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 35% 1136 28% 50% Neutraal 22% 729 14% 35% (Helemaal) oneens 43% 1408 30% 51% Geen mening / N.v.t. 190

N=3273 N=3463

264 – [OP] De nieuwbouw van vrijwillige brandweerposten buiten de bebouwde kom maakt het lastiger voor vrijwilligers om op tijd te komen en de uitruktijd te halen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 54% 1612 35% 74% Neutraal 26% 765 16% 35% (Helemaal) oneens 20% 604 10% 32% Geen mening / N.v.t. 482

N=2981 N=3463

265 – [OP] Als een vrijwillige post niet op tijd kan uitrukken met volledige bezetting, vind ik het redelijk om met minder mensen uit te rukken Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 46% 1548 23% 65% Neutraal 16% 540 8% 22% (Helemaal) oneens 38% 1274 17% 67% Geen mening / N.v.t. 101

N=3362 N=3463

135

266 – [VRIJ] Vrijwilliger zijn bij de brandweer was een voordeel bij mijn aanwerving bij mijn hoofdwerkgever Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 25% 484 15% 37% Neutraal 23% 451 11% 37% (Helemaal) oneens 53% 1042 37% 63% N.v.t. 599

N=1977 N=2576

267 – [VRIJ] Mijn hoofdwerkgever maakt gebruik van mijn brandweercompetenties Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 54% 1192 45% 67% Neutraal 18% 388 8% 26% (Helemaal) oneens 29% 638 18% 38% N.v.t. 358

N=2218 N=2576

268 – [VRIJ] Mijn werk laat mij toe om beschikbaar te zijn voor interventies Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 35% 801 20% 46% Neutraal 11% 247 6% 15% (Helemaal) oneens 54% 1249 42% 67% N.v.t. 279

N=2297 N=2576

269 – [VRIJ] Mijn hoofdwerkgever laat mij het werk verlaten voor dringende interventies (brand, verkeersongeval, …) Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 32% 702 15% 52% Neutraal 8% 172 4% 14% (Helemaal) oneens 60% 1319 41% 77% N.v.t. 383

N=2193 N=2576

270 – [VRIJ] Mijn hoofdwerkgever laat mij het werk verlaten voor niet-dringende interventies (opruimen wegdek, pompwerk, …) Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 18% 396 7% 37% Neutraal 9% 199 3% 14% (Helemaal) oneens 73% 1577 54% 85% N.v.t. 404

N=2172 N=2576

271 – [VRIJ] Het zou goed zijn dat mijn hulpverleningszone mijn hoofdwerkgever contacteert om mij beschikbaar te laten zijn voor interventies Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 52% 1050 42% 67% Neutraal 21% 426 16% 27% (Helemaal) oneens 27% 552 14% 36% N.v.t. 548

N=2028 N=2576

136

272 – [VRIJ] Het zou goed zijn dat de hulpverleningszone werkgevers beloont om hun werknemers beschikbaar te laten zijn voor interventies Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 77% 1810 67% 93% Neutraal 14% 327 5% 22% (Helemaal) oneens 9% 221 3% 13% N.v.t. 218

N=2358 N=2576

273 – [VRIJ] Ik ben buiten mijn hoofdjob quasi 100% beschikbaar Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 44% 1122 26% 55% Neutraal 20% 509 15% 30% (Helemaal) oneens 36% 905 26% 60% N.v.t. 37

N=2536 N=2573

274 – [VRIJ] Er zijn factoren die mijn beschikbaarheid beperken buiten mijn werkuren Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 76% 1893 65% 91% Neutraal 11% 284 4% 16% (Helemaal) oneens 13% 326 3% 20% N.v.t. 70

N=2503 N=2573

275 – [VRIJ] Ik beperk mijn beschikbaarheid voor mijn gezondheid Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 9% 222 4% 19% Neutraal 10% 234 4% 19% (Helemaal) oneens 81% 1982 67% 87% N.v.t. 135

N=2438 N=2573

276 – [VRIJ] Mijn gezin bepaalt mee hoe vaak ik mij beschikbaar stel Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 54% 1327 45% 66% Neutraal 16% 387 11% 26% (Helemaal) oneens 31% 754 17% 40% N.v.t. 105

N=2468 N=2573

277 – [VRIJ] Ik beperk mijn beschikbaarheid uit vrees om opgeroepen te worden (onvoldoende zelfzeker, onvoldoende opgeleid, …) Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 2% 53 0% 6% Neutraal 4% 90 0% 9% (Helemaal) oneens 94% 2353 89% 100% N.v.t. 77

N=2496 N=2573

137

278 – [VRIJ] Ik beperk mijn beschikbaarheid als bijzondere zaken in mijn privéleven (verbouwingen, geboorte, …) voorrang vragen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 67% 1668 48% 85% Neutraal 12% 310 4% 18% (Helemaal) oneens 21% 523 6% 34% N.v.t. 72

N=2501 N=2573

279 – [VRIJ] Ik beperk mijn beschikbaarheid om tijd te hebben voor andere hobby’s Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 29% 726 14% 40% Neutraal 21% 520 14% 26% (Helemaal) oneens 51% 1272 35% 73% N.v.t. 55

N=2518 N=2573

280 – [VRIJ] Ik beperk mijn beschikbaarheid om voldoende uitgerust te zijn voor mijn hoofdjob Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 25% 608 14% 39% Neutraal 15% 363 7% 23% (Helemaal) oneens 61% 1511 43% 73% N.v.t. 91

N=2482 N=2573

281 – [VRIJ] Sinds de zonevorming ben ik minder beschikbaar voor interventies door de stijging van het aantal opleidingen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 37% 898 24% 49% Neutraal 20% 481 12% 28% (Helemaal) oneens 43% 1049 27% 58% N.v.t. 145

N=2428 N=2573

282 – [VRIJ] Door de zonevorming ben ik meer gemotiveerd om mij beschikbaar te stellen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 13% 303 2% 21% Neutraal 33% 804 21% 44% (Helemaal) oneens 54% 1301 40% 73% N.v.t. 165

N=2408 N=2573

283 – [VRIJ] Ik zou mij vaker beschikbaar stellen als ik na een oproep zeker zou mogen uitrukken Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 42% 982 29% 61% Neutraal 28% 670 17% 39% (Helemaal) oneens 30% 706 17% 37% N.v.t. 215

N=2358 N=2573

138

Arbeidsomstandigheden, openheid, gezondheid en veiligheid

284 – Ik kan mijn werk bij de brandweer goed combineren met mijn privéleven Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 70% 1853 49% 92% Neutraal 15% 387 4% 21% (Helemaal) oneens 16% 413 4% 31% Geen mening 16

N=2653 N=2669

285 – Op mijn post/dienst is de personele bezetting in orde Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 43% 1133 15% 65% Neutraal 19% 493 6% 29% (Helemaal) oneens 38% 996 12% 78% Geen mening 47

N=2622 N=2669

286 – Ik heb meer werk te doen dan ik aankan Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 18% 477 11% 36% Neutraal 33% 848 20% 43% (Helemaal) oneens 49% 1278 32% 61% Geen mening 66

N=2603 N=2669

287 – [OND] Als ik na het werk thuis kom, duurt het lang voor ik mijn werk heb losgelaten Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 31% 79 0% 64% Neutraal 21% 53 0% 50% (Helemaal) oneens 49% 126 0% 73% Geen mening 3

N=258 N=261

288 – [OP] Als ik na een interventie thuis kom, duurt het lang voor ik deze interventie heb losgelaten Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 4% 89 0% 13% Neutraal 12% 293 6% 22% (Helemaal) oneens 84% 1986 65% 93% Geen mening 40

N=2368 N=2408

289 – [OP] Ik vind het brandweerwerk goed uit te voeren conform de regels van de wet rond arbeidstijden Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 53% 1143 40% 77% Neutraal 24% 526 5% 33% (Helemaal) oneens 23% 490 8% 39% Geen mening 241

N=2159 N=2400

139

290 – [OP] Ik hou mij aan de verplichte rust die wettelijk voorgeschreven is Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 42% 861 23% 67% Neutraal 26% 529 15% 37% (Helemaal) oneens 32% 652 14% 47% Geen mening 358

N=2042 N=2400

291 – [OP] Bij het roosteren houdt de brandweer rekening met mijn wensen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 45% 784 25% 66% Neutraal 33% 574 21% 47% (Helemaal) oneens 22% 387 11% 35% Geen mening 655

N=1745 N=2400

292 – [OP] Het is mogelijk om te schuiven in het werkrooster Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 60% 1034 42% 78% Neutraal 27% 455 10% 44% (Helemaal) oneens 13% 230 2% 40% Geen mening 681

N=1719 N=2400

293 – [OP] Ik moet regelmatig een extra dienst draaien om 'gaten' in het rooster op te vangen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 28% 453 1% 44% Neutraal 35% 558 10% 51% (Helemaal) oneens 37% 598 21% 81% Geen mening 791

N=1609 N=2400

294 – Het is makkelijk om zaken bespreekbaar te maken binnen de brandweer Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 39% 1004 16% 65% Neutraal 28% 725 20% 38% (Helemaal) oneens 33% 848 10% 60% Geen mening 76

N=2577 N=2653

295 – Ik ervaar de cultuur binnen de brandweerorganisatie als veilig Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 67% 1719 40% 84% Neutraal 23% 587 12% 31% (Helemaal) oneens 11% 276 4% 32% Geen mening 71

N=2582 N=2653

140

296 – Als ik weet hoe het werk beter kan dan zeg ik dat ook Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 86% 2257 75% 93% Neutraal 11% 281 6% 20% (Helemaal) oneens 3% 75 0% 8% Geen mening 40

N=2613 N=2653

297 – Ik durf mijn collega's aan te spreken op hun gedrag Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 78% 2039 68% 85% Neutraal 16% 416 10% 28% (Helemaal) oneens 6% 158 2% 10% Geen mening 40

N=2613 N=2653

298 – [OP] Ik vind dat we voldoende evalueren na een interventie Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 45% 1072 26% 63% Neutraal 20% 465 10% 28% (Helemaal) oneens 35% 822 23% 61% Geen mening 33

N=2359 N=2392

299 – De cultuur binnen de brandweer is voldoende gericht op leren en verbeteren Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 54% 1403 20% 77% Neutraal 25% 658 15% 36% (Helemaal) oneens 21% 559 8% 44% Geen mening 33

N=2620 N=2653

300 – Als ik iets bespreekbaar maak dat ik lastig vind of waar ik het niet mee eens ben dan word ik daar niet op 'afgerekend' Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 47% 1188 16% 65% Neutraal 30% 772 19% 40% (Helemaal) oneens 23% 590 15% 52% Geen mening 103

N=2550 N=2653

301 – Hoe ervaart u de aandacht voor de fysieke gezondheid van het brandweerpersoneel Vlaanderen Min. Max.

Gemiddelde 5,9 4,8 7,2 Onvoldoende (1 t.e.m. 5) 36% 964 12% 61% Voldoende (6 t.e.m. 10) 64% 1687 39% 88%

N=2651 N=2651

141

302 – Hoe ervaart u de aandacht voor de mentale gezondheid van het brandweerpersoneel Vlaanderen Min. Max.

Gemiddelde 5,7 4,2 6,7 Onvoldoende (1 t.e.m. 5) 43% 1140 18% 72% Voldoende (6 t.e.m. 10) 57% 1511 28% 82%

N=2651 N=2651

303 – Hoe ervaart u de aandacht voor post-traumatische stress (PTSS) Vlaanderen Min. Max.

Gemiddelde 5,8 4,0 7,1 Onvoldoende (1 t.e.m. 5) 42% 1116 16% 68% Voldoende (6 t.e.m. 10) 58% 1535 32% 84%

N=2651 N=2651

304 – Hoe ervaart u de aandacht voor agressie en geweld tegen hulpverleners Vlaanderen Min. Max.

Gemiddelde 5,7 3,7 7,3 Onvoldoende (1 t.e.m. 5) 45% 1190 15% 80% Voldoende (6 t.e.m. 10) 55% 1461 20% 85%

N=2651 N=2651

305 – Hoe ervaart u de steun en hulp voor het brandweerpersoneel wanneer zij een ernstig incident hebben meegemaakt (nazorg) Vlaanderen Min. Max.

Gemiddelde 6,3 4,0 7,5 Onvoldoende (1 t.e.m. 5) 34% 891 15% 64% Voldoende (6 t.e.m. 10) 66% 1760 36% 85%

N=2651 N=2651

306 – [OP] Ik vind dat de brandweer er alles aan doet om mij veilig mijn werk te laten doen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 73% 1731 39% 93% Neutraal 17% 402 3% 30% (Helemaal) oneens 10% 246 3% 30% N.v.t. 6

N=2379 N=2385

307 – [OP] De brandweer biedt de goede uitrusting en het juiste materieel om veilig te kunnen werken Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 73% 1736 39% 93% Neutraal 14% 343 2% 35% (Helemaal) oneens 13% 305 2% 32% N.v.t. 1

N=2384 N=2385

142

308 – [OP] Ik vind proper werken van belang om (beroeps)ziekten te voorkomen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 95% 2247 88% 98% Neutraal 5% 118 2% 12% (Helemaal) oneens 0% 8 0% 2% N.v.t. 12

N=2373 N=2385

309 – [OP] De regels voor proper werken zijn zo streng dat ze in de praktijk niet goed na te leven zijn Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 30% 709 18% 49% Neutraal 32% 747 9% 47% (Helemaal) oneens 38% 881 24% 70% N.v.t. 48

N=2337 N=2385

310 – [OP] De vele regels om veilig te werken zijn er niet voor niets: veiligheid gaat voor alles Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 84% 1982 63% 91% Neutraal 13% 309 4% 28% (Helemaal) oneens 4% 83 0% 9% N.v.t. 11

N=2374 N=2385

311 – [OP] Ik durf mijn collega's aan te spreken als ik zie dat zij regels om veilig te werken niet respecteren Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 88% 2078 82% 94% Neutraal 10% 224 3% 18% (Helemaal) oneens 3% 60 0% 5% Geen mening 22

N=2362 N=2384

312 – [OP] Veilig werken begint met vakbekwaamheid Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 93% 2211 88% 100% Neutraal 5% 118 0% 11% (Helemaal) oneens 2% 50 0% 6% Geen mening 5

N=2379 N=2384

313 – [OP] Ik zou veiliger kunnen werken als ik vaker realistisch kan oefenen Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 59% 1396 44% 73% Neutraal 26% 603 17% 35% (Helemaal) oneens 15% 356 9% 31% Geen mening 29

N=2355 N=2384

143

314 – [OP] Vanuit uit het oogpunt van veiligheid vind ik de vakbekwaamheid van sommige collega's onvoldoende Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 44% 1034 32% 58% Neutraal 34% 781 25% 43% (Helemaal) oneens 22% 515 11% 36% Geen mening 54

N=2330 N=2384

315 – [OP] Ik ben voldoende op mijn collega's ingespeeld om samen veilig te kunnen werken Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 73% 1733 52% 82% Neutraal 20% 463 11% 44% (Helemaal) oneens 7% 165 3% 12% Geen mening 23

N=2361 N=2384

316 – [OP] Variabele voertuigbezetting en veilig werken kunnen goed samen gaan Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 69% 1624 41% 83% Neutraal 16% 375 11% 27% (Helemaal) oneens 15% 351 4% 36% Geen mening 34

N=2350 N=2384

317 – [OP] Ik vind dat de PPMO-test goed aansluit op de praktijk Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 44% 895 30% 68% Neutraal 30% 600 18% 45% (Helemaal) oneens 26% 524 11% 39% Geen mening 361

N=2019 N=2380

318 – [OP] Ik vind dat in de PPMO-test rekening moet worden gehouden met verschillen tussen man/vrouw en jong/oud Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 56% 1214 29% 69% Neutraal 16% 344 9% 25% (Helemaal) oneens 28% 614 15% 50% Geen mening 208

N=2172 N=2380

319 – [OP] Ik vind de PPMO-test een geschikte test om na te gaan of ik voldoende fit ben voor het brandweerwerk Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 50% 1067 31% 71% Neutraal 25% 539 16% 45% (Helemaal) oneens 24% 517 9% 41% Geen mening 257

N=2123 N=2380

144

320 – [OP] Ik vind dat elk operationeel personeelslid moet voldoen aan de PPMO-standaarden Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 62% 1355 47% 84% Neutraal 20% 439 9% 30% (Helemaal) oneens 18% 404 4% 34% Geen mening 182

N=2198 N=2380

321 – [OP] Brandweerpersoneel betrokken bij een interventie in een functie waarbij de fysieke conditie minder belangrijk is, zou een fysieke test moeten kunnen afleggen in verhouding tot de functie/taak die men uitvoert Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 62% 1386 44% 76% Neutraal 18% 411 13% 29% (Helemaal) oneens 20% 450 10% 30% Geen mening 133

N=2247 N=2380

322 – [OP] Ervaren brandweerpersoneel dat het niveau van de PPMO-test niet meer haalt, kan ingezet worden voor andere brandweertaken waarbij de fysieke conditie minder belangrijk is Vlaanderen Min. Max.

(Helemaal) eens 78% 1768 67% 88% Neutraal 13% 292 8% 22% (Helemaal) oneens 9% 204 4% 14% Geen mening 116

N=2264 N=2380

323 – [OP] Heeft u in de afgelopen 12 maanden een PPMO-test gedaan? Vlaanderen Min. Max.

Ja 43% 1033 8% 95% Nee 57% 1347 5% 92%

N=2380 N=2380

324 – [OP] Heeft u in de afgelopen 12 maanden een andere fysieke test (oefenkelder) gedaan? Vlaanderen Min. Max.

Ja 54% 1288 33% 95% Nee 46% 1092 5% 67%

N=2830 N=2380

325 – [OP] Bij een ongeval op het werk zorgt de brandweer goed voor je Vlaanderen Min. Max.

Ja 77% 1096 26% 95% Nee 23% 333 5% 74% Geen mening 951

N=1429 N=2380

145

326 – [OP] Aansprakelijkheid en rechtsbijstand zijn voor mij door de brandweer goed geregeld Vlaanderen Min. Max.

Ja 76% 946 39% 97% Nee 24% 295 3% 61% Geen mening 1139

N=1241 N=2380

327 – [OP] Ik weet dat ik goed verzekerd ben voor de risico's die het brandweerwerk met zich meebrengt Vlaanderen Min. Max.

Ja 67% 1130 42% 94% Nee 34% 568 6% 58% Geen mening 682

N=1698 N=2380