SEMINARIE

De bedrijfsrevisor en de vennootschapswetgeving: nieuwe ontwikkelingen

voorgesteld door de heren

Á. FRANCOlS en P. MULLIEZ

16 december 2005 NOVOTEL Brussels Airport, Diegem

SEMINARIE

DOMEIN Relevante recente ontwikkelingen

TITEL De bedrijfsrevisor en de vennootschapswetgeving: nieuwe ontwikkelingen

DOCENTEN AFRANCOIS P.MULLIEZ

PLAATS NOVOTEL Brussels Airport, Diegem CODE 05-906.1

DATUM

DEELNEMERS

Pascal AELVOET Bedrij fsrevisor

Vrijdag 16 december 2005

Elke AMERIJCKX Stagiaire ffiR

Ingeborg BEERNAERT Bedrijfsrevisor

Christian BOVE Bedrijfsrevisor

Eduard BREMS Bedrij fsrevisor

Katrien BROECKX Stagiaire ffiR

Peter BRUGGEMAN Bedrijfsrevisor

Frédéric BULCAEN StagiairffiR

Alexandra BURGELMAN Bedrijfsrevisor

Freddy CALUW AERTS Bedrijfsrevisor

Ann CLEENEWERCK Bedrijfsrevisor

Jean-Pierre CLERINX Bedrijfsrevisor

DUUR 13u30-17u00

KANTOREN

AELVOET & PARTNERS

BEERNAERT Bedrijfsrevisor

C. Bové, Bedrijfsrevisor

ERNST & YOUNG BEDRIJFSREVISOREN

VGD, Bedrijfsrevisoren

BURGELMAN, VAN DEN ABBEELE & C

CALUW AERTS & C , bedrijfsrevisoren

PricewaterhouseCoopers Bedrij fsrevisoren

VAN HAVERMAET BEDRIJFSREVISOREN

Johan CUPPENS Bedrijfsrevisor

AdoifDE BACKER Bedrijfsrevisor

Fabio DE CLERCQ Bedrijfsrevisor

Daniël DE JONGE Bedrijfsrevisor

Philip DE MEYER Bedrijfsrevisor

Christophe DE P AEPE Bedrijfsrevisor

Emiel DE SMEDT Bedrijfsrevisor

Hilde DE VIAENE Bedrijfsrevisor

Guido DEGRANDE Bedrijfsrevisor

Stephane DELAUNAY Bedrijfsrevisor

Griet DELPORTE Bedrijfsrevisor

LucDELTOUR Bedrijfsrevisor

BrunoDENAYER Stagiair IBR

Annemie DENIES Stagiaire IBR

Peter D'HONDT Bedrij fsrevisor

Harry EVERAERTS Bedrijfsrevisor

Virginie FA VRIL Stagiaire IBR

Guy FRANKEN Bedrijfsrevisor

Hubert GEELEN Bedrijfsrevisor

Willy GILLISJANS Bedrijfsrevisor

DE NEEF - D'HAENS - DE BACKER, Bedrijfsrevisoren

DELOITTE, Bedrijfsrevisoren

PKF Bedrijfsrevisoren

VGD, Bedrijfsrevisoren

GRANT THORNTON, LIPPENS & RABAEY

EMIEL DE SMEDT, bedrijfsrevisor

G. DEGRANDE & C - BEDRIJFSREVISOREN

Stephane DELAUNAY

BOES & C, bedrijfsrevisoren

PKF Bedrijfsrevisoren

PricewaterhouseCoopers Bedrijfsrevisoren

ERNST & YOUNG BEDRIJFSREVISOREN

Guy Franken, Bedrijfsrevisor

DUPONT, GHYOOT, KOEVOETS, PEETERS, ROSIER&C

FrankGRARÉ Bedrijfsrevisor

Wim HEYNDRICKX Bedrijfsrevisor

Karen HOFMANS Attaché

WaIter HOSTEN Bedrijfsrevisor

AlexHULSEN StagiairffiR

KrisIGODT Bedrijfsrevisor

Anke JEUNIAUX Assistente Audit

Georges KOSLOWSKI Bedrij fsrevisor

Katrien LINCER F ALSE W ASSERTHAL Bedrijfsrevisor

MarcMASSY Bedrijfsrevisor

Kris MEULDERMANS Bedrijfsrevisor

Stefan MICHIELS Bedrijfsrevisor

Hannelore MINU Stagiaire ffiR

Jan MOENS Bedrijfsrevisor

Veerle MOORTGAT

Tony MOREELS Bedrijfsrevisor

Luc NIJS Bedrijfsrevisor

Herwig OPSOMER Bedrijfsrevisor

Albert OPSTEYN Bedrijfsrevisor

Katrien OSTYN Bedrijfsrevisor

Bedrijfsrevisoren DE LILLE, GRARÉ & C

SALUSTRO TRIEST VLECK

FOD Economie, K.M.O., Middenstand & Energie

WALTER HOSTEN, BEDRIJFSREVISOR

POUSEELE B. & C , Bedrijfsrevisoren

DGKPR Bedrijfsrevisoren

KOSLOWSKI BEDRIJFSREVISOR

ERNST & YOUNG BEDRIJFSREVISOREN

BEDRIJFSREVISOR M. MASSY

DE MOL, MEULDERMANS & PARTNERS -BEDRIJFSREVISOREN

STEFAN MICHIELS

MOENS, VAN PETEGHEM & C

Dupont, Ghyoot, Koevoets, Peeters, Rosier & C

VGD, Bedrijfsrevisoren

PKF Bedrijfsrevisoren

PricewaterhouseCoopers Bedrijfsrevisoren

VAN HA VERMAET BEDRIJFSREVISOREN

ERNST & YOUNG BEDRIJFSREVISOREN

André PEETERS Bedrijfsrevisor

Kristien PEREMANS Bedrijfsrevisor

Bruno POUSEELE Bedrijfsrevisor

Bertin POUSEELE Bedrijfsrevisor

JeroenRANS StagiairlliR

LucRAVERT Bedrijfsrevisor

Jean-Benoît RONSE DECRAENE Bedrijfsrevisor

Aimé SCHEFFER Bedrijfsrevisor

Thomas SCHEYV AERTS Bedrijfsrevisor

Annemie ST ABLENS Bedrijfsrevisor

DannySTABS StagiairlliR

Isabelle T ANGHE Juriste

Leslie TOTTÉ StagiairlliR

ElsTRUYENS Bedrij fsrevisor

Dominique V ABS Bedrijfsrevisor

Charles VAN CAMPENHOUT Bedrijfsrevisor

Tom VAN CLEEF Bedrijfsrevisor

Luc VAN DEN ABBEELE Bedrijfsrevisor

Dirk VAN DEN BROECK Bedrijfsrevisor

Wemer VAN DEN KEYBUS Bedrijfsrevisor

ERNST & YOUNG BEDRIJFSREVISOREN

DE DEKEN, SCHEFFER, VAN REUSEL & C

POUSEELE B. & C , Bedrijfsrevisoren

POUSEELE B. & C , Bedrijfsrevisoren

Luc RA VERT & C

J.-B. RONSE DE CRAENE & C

DE DEKEN, SCHEFFER, VAN REUSEL & C

PricewaterhouseCoopers Bedrijfsrevisoren

Vander Donckt - Roobrouck - Christiaens Bedrijfsrevisoren

Boes & C Bedrijfsrevisoren BVBA

VAN RIB & C , Bedrijfsrevisoren

D.A. V ABS & C BEDRIJFSREVISOR

KL YNVELD PEAT MARWICK GOERDELER­Bedrij fsrevisoren

VMB, Bedrijfsrevisoren

BURGELMAN, VAN DEN ABBEELE & C

PKF Bedrijfsrevisoren

W. VAN DEN KEYBUS

Geert VAN GOOLEN Bedrijfsrevisor

Paul VAN KERKHOVE Bedrijfsrevisor

Peter VAN OLMEN Bedrijfsrevisor

Geert VAN RYCKEGHEM Bedrijfsrevisor

Leo VAN SANDE Bedrijfsrevisor

Jean-Pierre V ANDAELE Bedrijfsrevisor

Philippe VENKEN StagiairffiR

Frans VERSCHELDEN Bedrijfsrevisor

Steven VYVEY Bedrijfsrevisor

Willem W AETERLOOS Bedrijfsrevisor

Frederik WAGEMANS StagiairffiR

Kris WATERSCHOOT Bedrijfsrevisor

Marc WAUTERS Bedrijfsrevisor

Marc WEEMAES Bedrijfsrevisor

Hilde WILLEMYNS Bedrijfsrevisor

Dirk WOUTERS Bedrijfsrevisor

VAN KERKHOVE & C

ERIC VAN DER VEKEN & C

LELlEUR, VAN RYCKEGHEM & C

V ANDAELE, PIRENNE & C Bedrijfsrevisoren

VERSCHELDEN & PARTNERS, BEDRIJFSREVISOREN

VYVEY & C - BEDRIJFSREVISOR

Baker Tilly JWB BEDRIJFSREVISOREN

Kris Waterschoot Bedrijfsrevisor

VGD, Bedrijfsrevisoren

PKF Bedrijfsrevisoren

WOUTERS, VAN MERODE & C , BEDRIJFSREVISOREN

ACTUALIA VENNOOTSCHAPSRECHT 2005

Alain François Advocaat-vennoot Eubelius Docent V.U. Brussel

Philippe Mulliez Advocaat-vennoot Eubelius

ACTUALIA VENNOOTSCHAPSRECHT 2005

Alain François Advocaat-vennoot Eubelius Docent V.U. Brussel

Philippe Mulliez Advocaat-vennoot Eubelius

I Inleiding

I Inleiding en opzet1

Traditiegetrouw wordt in het seminarie "Actualia vennootschapsrecht" aandacht besteed aan enkele opmerkelijke (r)evoluties in het vennootschaps- (en ruimer) rechtspersonen recht van het afgelopen jaar. Daarbij wordt stilgestaan bij nieuwe (of komende) wetgeving en interessante beslissingen van hoven en rechtbanken. In het snel (evoluerende) tijdperk van corporate governance zijn ook de ontwikkelingen op dat vlak een constant aandachtspunt.

2005 was op vennootschapsrechtelijk vlak een rustig jaar. Na de invoering van het Wetboek van vennootschappen (2001) en de corporate governance wet (2002) is het, enkele kleinere wetswijzigingen niet te nagesproken, nog steeds tijd voor consolidatie. Belangrijke ontwikkelingen zijn wel te melden op het vlak van corporate governance, waar benevens de in het vorige seminarie nog net besproken Lippens Code, nu ook de Code Buysse voor de niet genoteerde vennootschappen is tot stand gekomen. De rechtspraak was rijk aan interessante beslissingen, waarvan u hierna een bloemlezing wordt aangeboden.

Onderhavige bijdrage beoogt de op het seminarie besproken topics te situeren en bondig toe te lichten. Pragmatisme staat daarbij voorop.

1 Dit overzicht kwam mede tot stand met de gewaardeerde medewerking van Conny Grenson, Runa Vander Eeckt en Jeroen Fastenaekels, allen advocaten verbonden aan het kantoor Eubelius.

11 Nieuwe en (komende) wetgeving

Memorie van toelichting bij het wetsontwerp houdende afschaffing

van de effecten aan toonder dd. 1 augustus 2005

4

EXPOSE DES MOTIFS

MESDAMES, MESSIEURS,

1. Introduction

À I'heure actuelle, les titres au porteur sont largement et licitement utilisés en Belgique, notamment en raison de leur facilité de transmission. Toutefois, iI a été cons­taté que I'anonymat qui y est attaché peut faciliter un certain nombre d'abus de la part d'une minorité de per­sonnes et ledit anonymat rend également plus problé­matique la découverte de ces abus.

L'état actuel de la technologie ouvre des perspecti­ves nouvelles dans Ie cadre de la modernisation du droit des titres. 11 est désormais envisageable de recourir massivement à I'utilisation de titres dématérialisés, les­quels concilient la facilité de transmission avec Ie souci de sécurité.

La très grande majorité des États européens a d'ores et déjà adopté les mesures propres à prévenir les dan­gers liés à I'utilisation abusive des titres au porteur. La réforme proposée situera la Belgique au niveau des États les plus avancés en cette matière.

2. Inconvénients des titres au porteur

L'anonymat qui est - en principe - la caractéristique des titres au porteur, de même que la nature corporelle de ces titres, ouvre, dans une large mesure, la voie à des utilisations abusives.

Les titres au porteur peuvent être vecteurs de la cri­minalité tinancière et du tinancement du terrorisme.

Les caractéristiques de ces titres en font, en effet, un instrument de choix dans Ie cadre de la criminalité ti­nancière et organisée, notamment en matière de blan­chiment de capitaux et de terrorisme, en mesure telle que Ie Groupe d'Action Financière sur Ie blanchiment des capitaux et Ie financement du terrorisme (GAFI), institué auprès de I'OCDE, a souligné à plusieurs repri­ses Ie danger que présente cette forme de titre et plaide vigoureusement pour que les États membres adoptent des mesures limitant sérieusement I'utilisation de ceux­ci ou supprimant I'anonymat qui y est attaché.

Selon Ie GAFI, les titres au porteur présentent es­sentiellement deux risques en matière de lutte contrele blanchiment des capitaux et Ie financement du terro-

DOC51 1974/001

MEMORIE VAN TOELICHTING

DAMES EN HEREN,

1. Inleiding

Thans komen effecten aan toonder zeer vaak en op geoorloofde wijze voor in België, inzonderheid omdat zij makkelijk kunnen worden overgedragen. De anoni­miteit die uit deze effecten volgt is echter een bron van een bepaald aantal misbruiken door een minderheid van delinquenten en maakt tevens het ontdekken ervan moeilijker.

De huidige stand van de technologie biedt evenwel nieuwe mogelijkheden in het kader van de moder­nisering van het recht inzake effecten. Voortaan kan worden overwogen massaal gebruik te maken van gedematerialiseerde effecten, die makkelijk kunnen worden overgedragen en tevens veilig zijn.

De overgrote meerderheid van Europese Staten heeft reeds maatregelen goedgekeurd ter voorkoming van de risico's op het misbruik van de effecten aan toonder. Dankzij de voorgestelde hervorming zal België deel uit­maken van de meest vooruitstrevende Staten op dit vlak.

2. Nadelen van de effecten aan toonder

De anonimiteit die - in beginsel - het kenmerk is van de effecten aan toonder, alsook de materiële aard van deze effecten, openen in ruime mate de weg voor mis­bruiken.

Effecten aan toonder kunnen de financiële criminali­teit en de financiering van het terrorisme in de hand werken.

De kenmerken van deze effecten leiden immers er­toe dat zij een instrument bij uitstek zijn in het kader van de financiële en georganiseerde criminaliteit, inzonder­heid inzake het witwassen van kapitaal en het terro­risme, in zulke mate dat de bij de OESO opgerichte fi­nanciële werkgroep tegen het witwassen van geld (GAFI) herhaaldelijk heeft gewezen op het gevaar dat volgt uit deze vorm van effecten en sterk ervoor heeft gepleit dat de lidstaten maatregelen zouden aannemen die de aanwending ervan ernstig beperken of de ermee verbonden anonimiteit afschaffen

Volgens de GAFI vertonen de effecten aan toonder voornamelijk twee risico's inzake de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van het terro-

eH A M B RE' 3. SE S SlO N 0 E lA 51. l Ë GIS lAT URE I 2004 1f'I.1'1I KAMER' 3. ZITTING VAN DE 51. ZITTINGSPERIODE

00C51 1974/001

risme: les actifs financiers peuvent être acquis sans que I'acheteur soit identifié et des sociétés peuvent être détenues et contrölées par des intérêts qui ne peuvent pas être identifiés.

La possibilité de dissimuier son identité est essen­tielle pour tous ceux qui souhaitent exercer une activité illicite en utilisant un véhicule juridique. L'anonymat at­taché aux actions au porteur en droit beige a des con­séquences importantes pour I'application qui est faite en Belgique de la recommandation 5 du GAFI, qui im­pose aux institutions financières, ainsi qu'aux institu­tions non financières d'identifier leurs clients et les bé­néficiaires effectifs, notamment lorsqu'ils nou ent des relations d'affaire ou qu'ils effectuent des transactions occasionnelles.

Or, une institution financière traitant avec une société beige, dont les titres sont entièrement ou principalement émis sous la forme de titres au porteur, se heurte à la täche pratiquement impossible d'identifier son proprié­taire-bénéficiaire final.

Ceci a également des conséquences néfastes en ce qui concerne la coopération internationale en matière de lutte contre Ie crime organisé en général. Les servi­ces de renseignements financiers et les autorités de réglementation ne sont pas en mesure d'échanger les informations nécessaires pour leurs enquêtes et leurs recherches au niveau national et international.

En 2001, TRANSCRIME a préparé pour la Commis­sion européenne une étude comparative intitulée «Transparence et blanchiment des capitaux». Cette étude comparative a démontré que les structures so­ciétaires autorisant I'émission des titres au porteur étaient souvent utilisées dans des opérations de blan­chiment, et que I'absence d'identification de leur titu­laire effectif constituait un problème majeur pour les autorités compétentes, qui ont besoin de savoir qui dé­tient et contröle réellement ces structures. Une des re­commandations de ce rapport est I'abolition des titres au porteur par les États membres de l'Union euro­péenne.

Même s'iI n'a jamais été démontré que les titres au porteur émis par des véhicules juridiques de droit beige étaient utilisés par des organisations terroristes eVou criminelles, Ie soucl de se conformer aux recommanda­tions du GAFI constitue une mesure qui renforcera la crédibilité internationale de la Belgique.

5

risme: financiële activa kunnen worden verworven zon­der dat de koper wordt geïdentificeerd en vennootschap­pen kunnen in het bezit zijn van en worden gecontro­leerd door belangen die evenmin kunnen worden geïdentificeerd.

Voor degenen die een onwettige activiteit wensen uit te oefenen door middel van een juridisch instrument, is de mogelijkheid om de identiteit te verbergen van we­zenlijk belang. De anonimiteit die krachtens het Bel­gisch recht voortvloeit uit aandelen aan toonder heeft belangrijke gevolgen inzake de toepassing door België van aanbeveling 5 van de GAFI, die de financiële in­stellingen alsook de niet-financiële instellingen de ver­plichting oplegt hun cliënten en de daadwerkelijke be­gunstigden te identificeren, inzonderheid als zij zakenrelaties aanknopen of occasionele transacties verrichten.

Een financiële instelling die onderhandelt met een Belgische vennootschap waarvan de effecten volledig of voornamelijk zijn uitgegeven in de vorm van effecten aan toonder staat evenwel voor de vrijwel onmogelijke taak de laatste eigenaar-begunstigde te identificeren.

Zulks heeft eveneens nefaste gevolgen voor de in­ternationale samenwerking inzake de bestrijding van de georganiseerde misdaad in het algemeen. De financiële inlichtingendiensten en de autoriteiten die regelgevin­gen uitwerken kunnen de informatie die nodig is voor hun onderzoeken en opsporingen op nationaal en in­ternationaal niveau niet uitwisselen.

In 2001 heeft TRANSCRIME een vergelijkende stu­die gemaakt voor de Europese Commissie met als op­schrift « Transparenee et blanchiment des capitaux». Uit deze vergelijkende studie bleek dat de vennootschaps­structuren die de uitgifte van effecten aan toonder mo­gelijk maken vaak werden gebruikt in het kader van wit­wasoperaties en dat het gegeven dat de werkelijke rechtshebbende niet kan worden geïdentificeerd een belangrijk probleem vormt voor de bevoegde autoritei­ten, die moeten weten wie deze structuren daadwerke­lijk bezit en controleert. In één van de aanbevelingen van dit rapport wordt aangedrongen op de afschaffing van effecten aan toonder door de lidstaten van de Eu­ropese Unie.

Ook al werd nooit aangetoond dat de effecten aan toonder die uitgegeven worden door juridische instru­menten van Belgische recht gebruikt werden door ter­roristische en/of criminele organisaties, blijft de bezorgd­heid om zich te houden aan de aanbevelingen van het GAFI een maatregel die de internationale geloofwaar­digheid van België zal versterken.

CHAMBRE • 3e SESSION DE LA Sle LËGISLATURE I 2004 ".;m,g KAMER' 3e ZITTING VAN DE 51e ZITTINGSPERIODE

6

Les titres au porteur peuvent également être source de fraude fiscale.

La fraude fiscale est un fléau pour les États moder­nes. L'anonymat qui est attaché aux titres au porteur rend possible les opérations illicites visant à éluder I'im­pot.

11 ne faut pas croire que ce phénomène ne concerne que les seuls États, car il se répercute directement sur Ie niveau de I'impot qui sera demandé aux citoyens dans leur ensemble. En effet, afin de pouvoir faire face à ses besoins, l'État ira rechercher ailleurs les revenus qui lui sont soustraits par une minorité de fraudeurs. La fraude fiscale a donc notamment pour conséquence de faire contribuer exagérément à I'impot certains types de re­venus et certains types de contribuables.

Par ailleurs, il est également à noter que les titres au porteur constituent généralement I'un des moyens par lesquels iI est porté atteinte à la réserve successorale, en favorisant illégalement certains enfants au détriment des autres. 11 est certes vrai que ces derniers peuvent demander Ie rapport des libéralités au titre d'avance­ment d'hoirie, mais les difficultés de preuve rendent cette solution bien souvent illusoire et sans effet.

De plus, de récentes initiatives visant à réduire les droits de succession en ligne directe amenuisent I'inté­rêt pour Ie mode de transmission du patrimoine de la main à la main.

3. La modernisation du droit beige des titres au tra­vers de la dématérialisation

Les titres au porteur sont peu adaptés aux exigen­ces modernes en matière de titres. Outre Ie risque de perte et de vol, les impératifs liés à la conservation des titres au porteur et à I'encaissement des coupons sont lourds et coûteux. En outre, les manipulations physi­ques que requiert la transmission de propriété d'un tel titre sont également non négligeables, spécialement à I'occasion d'échanges de grande ampleur.

11 faut ainsi constater que Ie régime des titres au por­teur est suranné. Depuis 1991, une profonde réforme a vu Ie jour en matière de représentation d'emprunts de la dette publique, laquelle se trad uit par une dématéria­lisation de plus en plus complète.

S'agissant des titres émis par les sociétés de droit beige, les dispositions insérées par la loi du 13 avril1995 en matière de titres dématérialisés n'ont malheureuse-

00C51 1974/001

De effecten aan toonder kunnen tevens leiden tot fis­cale fraude.

Fiscale fraude vormt een plaag voor de moderne sta­ten. De anonimiteit die gepaard gaat met de effecten aan toonder biedt de mogelijkheid tot onwettige verrich­tingen teneinde belastingen te ontduiken.

Het is verkeerd ervan uit te gaan dat dit verschijnsel alleen de Staten treft, het heeft immers een recht­streekse weerslag op de hoogte van de belasting die de burgers wordt opgelegd. Opdat de Staat aan zijn behoeften zou kunnen voldoen, moet hij de door een minderheid van belastingontduikers ontvreemde inkom­sten elders halen. De fiscale fraude leidt inzonderheid ertoe dat de aanslagvoet op bepaalde soorten van in­komsten zeer hoog is en sommige belastingbetalers buitensporig veel belastingen moeten betalen.

Er moet overigens worden onderstreept dat de effec­ten aan toonder doorgaans één van de middelen zijn waardoor nadeel wordt toegebracht aan de erfrechtelijke reserve en sommige kinderen onwettig worden begun­stigd ten nadele van de anderen. Uiteraard kunnen laatstgenoemden de inbreng van de giften als voorschot op het erfdeel vragen, maar omdat één en ander moei­lijk te bewijzen is, is deze mogelijkheid echter veelal denkbeeldig en leidt zij vaak niet tot gevolgen.

Bovendien verminderen recente initiatieven die er­toe strekken de successierechten in rechte lijn te ver­minderen het belang van de overdracht van het patri­monium door een handgift.

3. De modernisering van het Belgisch effectenrecht via de dematerialisatie

De effecten aan toonder zijn weinig aangepast aan de moderne vereisten inzake effecten. Naast het risico van verlies en diefstal zijn de vereisten inzake de bewa­ring van effecten aan toonder en de inning van coup­ons zwaar en duur. De fysieke handelingen die vereist zijn voor de eigendomsoverdracht van een dergelijk ef­fect zijn evenmin te verwaarlozen, vooral bij grootscha­lige uitwisselingen.

Men moet dus vaststellen dat het stelsel van de ef­fecten aan toonder verouderd is. Sedert 1991 werd een grondige hervorming doorgevoerd inzake de vorm van leningen van de openbare schuld, die zich vertaalt in een steeds volledigere dematerialisatie.

Voor wat betreft de effecten uitgegeven door vennoot­schappen naar Belgisch recht, werden de bepalingen die ingevoegd werden door de wet van 13 april 1995

CHAMBRE • 3e SESSION DE LA Sle l~GISLATURE I 2004 B,I'd KAMER' 3e ZITTING VAN DE 51e ZITTINGSPERIODE

OOC5t 1974/001

ment jamais été exécutées, de sorte que ceUe réforme était restée leUre morte.

Or, une telle dématérialisation présente des avanta­ges non négligeables, notamment sur Ie plan de la faci­lité de liquidation des transactions, par simples mouve­ments de compte, de même que par la suppression des contraintes liées au caractère physique du titre.

La dématérialisation provoque ainsi une rationalisa­tion en terme de gestion, une amélioration de la sécu­rité et une diminution des coûts, lesquelles ne peuvent être que bénéfiques pour I'ensemble des intéressés, c'est-à-dire les investisseurs, les émeUeurs et les inter­médiaires financiers.

4. Une réforme nécessaire du droit beige des titres

L'ensemble des motifs exposés ci-dessus plaide en faveur d'une réforme du droit beige des titres.

Le projet de loi s'articule en trois chapitres qui cor­respondent à trois objectifs qui sont intimement liés.

Le premierchapitre, intitulé «Dispositions Générales," organise la suppression progressive des titres au por­teur en tant que telle.

Le deuxième chapitre, comportant les modifications du Code des sociétés, poursuit un double objectif:

- introduire les modifications du Code des socié­tés rendues nécessaires par la suppression des titres au porteur;

- renforcer et moderniser les régimes juridiques res­pectivement applicables aux titres dématérialisés et nominatifs, notamment en favorisant la circulation scripturale de ces derniers.

Enfin, Ie troisième chapitre, comportant diverses modifications de législations de droit financier, a pour objectif général d'adapter Ie droit financier à la suppres­sion des titres au porteur et de Ie modifier en vue de favoriser la circulation scripturale des titres.

L'objectif premier de la réforme est la suppression progressive des titres au porteur, et par conséquent de I'anonymat qui y- est attaché, au travers de la conver­sion de ces derniers en titres dématérialisés ou nomi-

7

inzake de gedematerialiseerde effecten jammer genoeg nooit uitgevoerd, zodat deze hervorming dode leUer is gebleven.

Welnu, een dergelijke dematerialisatie heeft belang­rijke voordelen, met name op het vlak van het gemak waarmee de transacties kunnen worden vereffend via eenvoudige bewegingen op rekening en via het afschaf­fen van de verplichtingen verbonden met de materiële aard van het effect.

De dematerialisatie zorgt zodoende voor rationalise­ring in termen van beheer, voor een verbetering van de veiligheid en voor een vermindering van de kosten, wat alleen voordelig kan zijn voor alle betrokkenen, name­lijk de investeerders, de emittenten en de financiële tus­senpersonen.

4. Een noodzakelijke hervorming van het Belgische recht inzake effecten

De bovenstaande gegevens vormen een pleidooi voor een hervorming van het Belgisch recht inzake effecten.

Het wetsontwerp valt uiteen in drie hoofdstukken die overeenstemmen met drie objectieven die innig met el­kaar verbonden zijn.

Het eerste hoofstuk, met als titel «Algemene Bepa­lingen,» organiseert de geleidelijke afschaffing van ef­fecten aan toonder als dusdanig.

Het tweede hoofstuk, dat de wijzigingen aan het Wetboek van vennootschappen bevat, heeft een dub­bele doelstelling:

- de invoering van wijzigingen aan het Wetboek van vennootschappen die noodzakelijk worden wegens de afschaffing van de effecten aan toonder;

- de versterking en de modernisering van de juridi­sche regimes respectievelijk van toepassing op gedematerialiseerde effecten en effecten op naam, door met name de girale omloop van deze laatste aan te moedigen.

Het derde hoofdstuk, tenslotte, dat diverse wijzigin­gen aan wettelijke bepalingen van financieel recht be­vat, strekt er in het algemeen toe het financieel recht aan te passen aan de afschaffing van de effecten aan toonder en het te wijzigen teneinde de girale omloop van effecten te bevorderen.

De eerste doelstelling van de hervorming bestaat in de geleidelijke afschaffing van de effecten aan toonder, en bijgevolg van de daaraan verbonden anonimiteit, zulks door middel van de omzetting ervan in gedema-

CHAMBRE • 3. SESSION DE LA Sl. UGISLATURE I 2004 .. ..1.1.101 KAMER' 3e ZITTING VAN DE Sl. ZITTINGSPERIODE

8

natifs. Le périmètre de la réforme recouvre donc I'en­semble des valeurs mobilières émises au porteur par des personnes de drait beige, à I'exception des effets de commerce et de certains titres émis sous la forme au porteur à I'étranger ou conformément au droit étran­ger (notamment les obligations, qui pourront toujours être émises à I'étranger sous la forme au porteur par les sociétés de droit beige).

CeUe réforme doit être couplée à I'adoption de dis­positions réglementaires destinée à exécuter les dis po­sitions du Code des sociétés relatives aux titres déma­térialisés des sociétés belges afin de rendre possible I'utilisation de cette forme de titres.

Dans Ie cadre de la disparition progressive des titres au porteur, Ie gouvernement a prévu une période de conversion relativement longue, qui nous conduira à I'horizon 2014 pour les titres émis préalablement à la publication de la loi en prajet au Moniteur BeIge, afin de ne pas exagérément pénaliser les actuels titulaires de titres au porteur, tout en permeUant également aux émeUeurs concernés de procéder sans précipitation aux adaptations nécessaires.

En effet, la simple interdiction de nouvelles émissions de titres au porteur à partir du 1"' janvier 2008 n'est pas suffisante pour aUeindre I'objectif de la disparition pure et simple de cette forme de titres dans un délai raison­nabie.

Toutefois, iI est aussi néçessaire de ne pas provo­quer une dématérialisation complète trap rapprochée compte tenu des nombreuses coupures «papier» en­care en circulation et qui obligerait les porteurs à des conversions massives en peu de temps.

11 est tout d'abord prévu par Ie présent projet que les ti tres ne pourront être émis par les émetteurs de droit beige que sous la forme dématérialisée ou nominative à partir du 1"' janvier 2008.

A partir de cette même date, les titres au porteur ins­crits en compte, ainsi que les titres au porteur émis à I'étranger ou par un émetteur étranger ne pourront faire l'objet d'une délivrance physique.

Le 1"' janvier 2008 également, certains types de ti­tres au porteur déposés en compte seront convertis de plein droit en titres dématérialisés (notamment les titres

Doe 51 1974/001

terialiseerde effecten of effecten op naam. Deze her­vorming beoogt bijgevolg alle roerende waarden die zijn uitgegeven aan toonder door personen naar Belgisch recht, met uitzondering van handelseffecten en bepaalde effecten die aan toonder zijn uitgegeven in het buiten­land of overeenkomstig buitenlands recht (met name de obligaties, die steeds aan toonder in het buitenland zullen kunnen worden uitgegeven door vennootschap­pen naar Belgisch recht).

Deze hervorming moet gepaard gaan met de goed­keuring van regelgevende bepalingen inzake de tenuit­voerlegging van de bepalingen van het Wetboek van vennootschappen betreffende de gedematerialiseerde effecten van Belgische vennootschappen, teneinde de aanwending van deze vorm van effecten mogelijk te ma­ken.

In het kader van de geleidelijke verdwijning van de effecten aan toonder heeft de regering in een relatief lange omzeUingsperiode voorzien. Die periode loopt tot 2014 voor de effecten uitgegeven vóór de bekendmaking van de ontworpen wet in het Belgisch Staatsblad, zodat de huidige rechthebbenden van effecten aan toonder niet overdreven worden benadeeld en de betrokken emittenten tevens zonder overhaasting tot de nodige aanpassingen kunnen overgaan.

Het eenvoudig verbod van nieuwe uitgiften van ef­fecten aan toonder vanaf 1 januari 2008 is inderdaad niet voldoende om de doelstelling te bereiken van het eenvoudigweg verdwijnen van deze vorm van effecten binnen een redelijke termijn.

Het is evenwel ook noodzakelijk om niet te snel een volledige dematerialisatie uit te lokken, want men moet rekening houden met de talrijke «papieren» coupures die nog in omloop zijn en dat zou de houders ervan verplichten om binnen een korte tijdspanne over te gaan tot een massale omzetting.

Dit ontwerp voorziet in de eerste plaats dat de effec­ten door de emittenten naar Belgisch recht nog slechts in gedematerialiseerde of nominatieve vorm kunnen worden uitgegeven vanaf 1 januari 2008.

Vanaf dezelfde datum, zullen de effecten aan toon­der die zijn ingeschreven op een effectenrekening, even­als deze die zijn uitgegeven in het buitenland of door een buitenlandse emittent, evenmin nog materieel mo­gen worden afgeleverd.

Eveneens op 1 januari 2008 zullen bepaalde types van op rekening gedeponeerde effecten aan toonder van rechtswege omgezet zijn in gedematerialiseerde

CHAMBRE • 3e SESSION DE LA SIc L~GISLATURE I 2004 •• !.101 KAMER· 3e ZITTING VAN DE SIc ZITTINGSPERIODE

DoeSl 1974/001

des soeiétés belges qui sont eotés sur un marehé ré­glementé).

Enfin, dès Ie 1er janvier 2008, débutent deux pério­des de eonversion.

La première période expire Ie 31 déeembre 2013 et concerne les titulaires de titres au porteur émis préala­blement à la publication de la présente loi.

La deuxième période expire Ie 31 décembre 2012 et concerne les titulaires de titres au porteur émis posté­rieurement à la publication de la présente loi.

Les titulaires précités devront demander pendant la période qui les concerne la conversion de leurs titres au porteur, soit en titres nominatifs, soit en titres déma­térialisés.

La conversion en titres nominatifs s'opérera par I'ins­cription des titres dans les registres prescrits par les dispositions légales ou réglementaires dont relève I'émetteur.

La conversion en titres dématérialisés s'opérera par I'inscription en compte des titres au nom de son titu­laire.

A I'expiration de chacune des périodes de conver­sion, iI est prévu que tout droit attaché aux titres dont la conversion n'aura pas été demandée dans Ie délai qui leur est applicable est suspendu jusqu'à ce que Ie pro­priétaire demande et obtienne son inscription en qua­lité de titulaire des titres.

Par ailleurs, Ie projet prévoit que les titres dont la con­version n'a pas été demandée conformément aux dis­positions qu'iI contient seront convertis de plein droit en titres dématérialisés et seront inscrits en compte à I'in­tervention de I'émetteur des titres concernés. L'émet­teur peut toutefois décider, au plus tard Ie jour de I'expi­ration du délai de conversion applicable aux titres concernés, la conversion de ses titres au porteur en titres nominatifs.

Les titres convertis de plein droit seront inscrits au nom de I'émetteur, sans que cette inscriptlon emporte la qualité de propriétaire des titres qui font I'objet d'une suspension des droits y attachés jusqu'à ce que Ie titu­laire se manifeste et obtienne I'inscription en son nom.

9

effecten (onder andere de effecten van Belgische ven­nootschappen die op een gereglementeerde markt ge­noteerd zijn).

Ten slotte beginnen op januari 2008 twee omzettingsperiodes te lopen.

De eerste periode verstrijkt op 31 december 2013 en heeft betrekking op houders van effecten aan toonder die werden uitgegeven voorafgaand aan de bekend­making van deze wet.

De tweede periode verstrijkt op 31 december 2012 en heeft betrekking op de houders van effecten aan toon­der die werden uitgegeven na de bekendmaking van deze wet.

De voornoemde houders zullen in de loop van de periode die op hen betrekking heeft de omzetting moe­ten vragen van hun effecten aan toonder, ofwel in effec­ten op naam, ofwel in gedematerialiseerde effecten.

De omzetting in effecten op naam zal gebeuren door inschrijving van de effecten in de registers die voorge­schreven zijn door de wettelijke of reglementaire bepa­lingen waaronder de emittent valt.

De omzetting van de gedematerialiseerde effecten zal gebeuren door inschrijving in een effectenrekening op naam van zijn rechthebbende.

Na het verstrijken van elke omzettingsperiode is voor­zien dat elk recht dat belichaamd is in de effecten waar­van de omzetting niet werd aangevraagd binnen de ter­mijn die van toepassing is op de betrokken effecten wordt opgeschort, tot de eigenaar zijn inschrijving vraagt en bekomt in hoedanigheid van rechthebbende van de ef­fecten.

Het ontwerp voorziet daarenboven dat de effecten waarvan de omzetting niet werd gevraagd overeenkom­stig de bepalingen van dat ontwerp van rechtswege zuI­len worden omgezet in gedematerialiseerde effecten en dat ze door tussenkomst van de emittent van de betrok­ken effecten in rekening zullen worden ingeschreven. De emittent kan evenwel beslissen tot de omzetting van zijneffecten aan toonder in effecten op naam, uiterlijk op de laatste dag van de omzettingstermijn voor de betrokken effecten.

De effecten die van rechtswege zullen worden om­gezet, zullen worden ingeschreven op naam van de emittent, zonder dat deze inschrijving de eigendoms­hoedanigheid met zich meebrengt van de effecten die het voorwerp zijn van een opschorting van de er aan

CHAMBRE • 3e SESSION DE LA 51e LtGISLATURE I 2004 .. ..l.I.d KAMER' 3e ZITTING VAN DE 51e ZITTINGSPERIODE

10

Afin de mettre un terme définitif à la situation, néces­sairement provisoire, par laquelle sont inscrits au nom de I'émetleur les titres dont Ie propriétaire reste inconnu, Ie présent projet prévoit que ceux-ci pourront être mis en vente par I'émetteur moyennant certaines conditions et modalités à déterminer dans un Arrêté royal.

DOC51 1974/001

verbonden rechten, tot wanneer de rechthebbende zich doet kennen en de inschrijving op zijn naam bekomt.

Teneinde definitief een einde te maken aan de nood­zakelijk voorlopige situatie waarbij de effecten waarvan de eigenaar onbekend blijft ingeschreven zijn op naam van de emittent, voorziet dit ontwerp dat ze door de emittent te koop kunnen worden gesteld mits aan be­paalde, in een Koninklijk Besluit te bepalen, voorwaar­den en modaliteiten te voldoen.

Parlementaire vraag: algemene vergadering - oproeping via een

ander communicatiemiddel dan een gewone brief

Nieuwe oproepingsregels voor de algemene vergadering

van de BVBA en de NV

1 Inleiding

1. Op 17 november 2004 heeft de federale regering een wetsontwerp betreffende de Programmawet ingediend. Dat wetsontwerp bevat onder het hoofdstuk 'administratieve

vereenvoudiging' een aantal voorstellen tot wijziging van de bepalingen betreffende de bijeenroeping van de algemene vergadering van de NV en de BVBA.

De regels inzake bijeenroeping van de algemene vergadering in de BVBA en de NV hielden immers tot voor kort geen rekening met de evolutie van de technische middelen in de haar omringende maatschappij (internet, e-mail, etc.): oproepingen tot de algemene vergadering dienden verplicht per aangetekend schrijven te gebeuren enlof gepubliceerd te worden in het Belgisch Staatsblad, evenals in nationale en regionale bladen.

Het Memorie van Toelichting bij het wetsontwerp kadert dit voorstel dan ook in een evenwichtsoefening tussen enerzijds de zorg voor correcte informatieverstrekking van de aanwezigen op de algemene vergadering en anderzijds de ambitie om. vennootschappen niet overdreven en nodeloos op kosten te jagen middels dure formaliteiten.1

Een eerste verwijzing in het Belgische recht naar de totstandkoming van vereenvoudigde bijeenroepingsregels voor de algemene vergadering van de BVBA en de NV vinden we overigens reeds terug in het Verslag van de regeringscommissaris Corporate Governance van 20 maart 2000.2 De hervorming van de verspreiding van diverse vormen van informatie (vennootschapsinformatie, financiêle informatie) door vennootschappen die beursgenoteerd zijn of op het spaarwezen beroep doen, en dit met gebruikmaking van moderne technologische middelen werd in dit verslag reeds aangehaald als een zogenaamde 'vraag voor langere termijn' die de commissie voorstelt nader te onderzoeken.

2. Eenzelfde evolutie kunnen we waarnemen in de wetgeving in het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk, waar dergelijke hervormingen reeds voordien werden doorgevoerd. Verderop in deze bijdrage worden deze hervormingen kort toegelicht. Deze doorgevoerde wetswijzigingen vinden hun oorsprong overigens in het Europese recht. Op 21 mei 2003 heeft de Europese Commissie met name een Mededeling aan de Europese Raad en het Europees Parlement gepubliceerd met als titel 'Modernising Company Law and Enhancing Corporate Governance in the European Union - A plan to move forward'. Onder punt 2.1. van deze Mededeling lezen we dat het vennootschapsrecht het gebruik door vennootschappen van informatie en communicatiemiddelen die 'up-to-date' zijn in hun contacten met aandeelhouders en derde partijen zoveel mogelijk dient

1 Memorie van Toelichting nr. 1437/001 p.309. 2 Verslag van de regeringscommissaris Corporate Governance van 20 maart 2000 "Naar een beter bestuur van de Belgische vennootschappen", onder het Voorzitterschap van de heer P. De Grauwe, p. 32.

mogelijk te maken en zelfs aan te moedigen. Nochtans acht de Commissie de tijd nog niet rijp om vennootschappen te verplichten systematisch gebruik te maken van moderne technologieën in

hun communicatie zonder de nodige waarborgen in dat verband.3 De Belgische wetgever, maar ook de wetgevers van naburige landen, zijn deze waarborgen geenszins uit het oog verloren, zoals hierna zal blijken.

3. Het wetsontwerp is geresulteerd in de programmawet (1) van 27 december 20044 (hierna: de "Programmawet") die onder hoofdstuk VI, getiteld 'Administratieve vereenvoudiging', een aantal wijzigingen doorvoert aan het Wetboek van Vennootschappen en meer in het bijzonder aan de bepalingen betreffende de bijeenroeping van de algemene vergadering van aandeelhouders en obligatiehouders in de BVBA en de NV.

Deze wijzigingen, die voor elke NV en BVBA van aanzienlijk (voornamelijk praktisch) belang zijn, worden hierna kritisch toegelicht.

2 Overzicht van de wijzigingen in het Wetboek van Vennootschappen op grond van de Programmawet

A) BVBA

4. De oproepingswijze van de leden van de algemene vergadering vàn aandeelhouders van de BVBA is door de Programmawet herzien. De oproeping moet immers niet meer noodzakelijk gebeuren door middel van een aangetekend schrijven ter attentie van de vennoten, houders van certificaten, obligatiehouders, commissarissen en zaakvoerders. De bestemmelingen kunnen individueel, uitdrukkelijk en schriftelijk instemmen om de oproeping via een ander communicatiemiddel te ontvangen, in welk geval dit communicatiemiddel (bvb. fax, e-mail, gewone brief, ... ) in de toekomst steeds zal gebruikt worden om die bepaalde bestemmeling op te roepen tot de algemene vergadering (artikel 268 §1, lid 3 W. Venn.). Een parallelle regeling is ingevoerd voor de oproeping van obligatiehouders in het kader van de algemene vergadering van obligatiehouders (artikel 294, lid 1 W.venn.).

5. Naar aanleiding van een parlementaire vraag van de heer Luk Van Biesen van 27 september 2005 aan de vice - eerste minister en minister van Justitie5, werd enige verduidelijking gegeven bij de concrete toepassing en de inhoud van de begrippen "individueel, uitdrukkelijk en schriftelijk". Zo heeft de minister bevestigd dat een clausule in de statuten van een vennootschap, waarbij de vennoten instemmen voor onbepaalde duur om de oproepingen tot de algemene vergadering niet via brief, maar via fax of e-mail te ontvangen, niet kan worden gelijkgesteld met een individuele, schriftelijke en uitdrukkelijke overeenstemming. Een individuele, schriftelijke en uitdrukkelijke overeenstemming kan blijken uit een schrijven van een vennoot of een andere effectenhouder aan de vennootschap om aan te geven dat hij de oproeping via een

3 Modernising Company Law and Enhancing Corporate Governance in the European Union - A plan to move forward', p. 8-9. 4 BS 31 december 2004. 5 Parlementaire vraag nr. 800 van de heer Luc Van Biesen dd. 27 september 2005, DO 2004200505037.

2

ander communicatiemiddel wenst te ontvangen. Naar mening van de minister sluit een individuele, schriftelijke en uitdrukkelijke overeenstemming a priori niet uit dat de vennootschap daartoe zelf het initiatief neemt, door bvb. een ontwerpbrief aan de vennoten te sturen die de brief desgewenst ondertekend kunnen terugsturen. De instemming moet voorts niet beperkt zijn tot één algemene vergadering.

B)NV

6. De Programmawet wijzigt voor de NV zowel de oproepingstermijn als de wijze van oproeping tot de algemene vergadering. Hierbij dient zoals tevoren, een onderscheid gemaakt te worden tussen de genoteerde en niet-genoteerde NV en de NV die aandelen aan toonder heeft uitgegeven en deze die enkel aandelen op naam heeft.

Hierna bespreken we de regels die gelden voor de algemene vergadering van aandeelhouders. Voor de algemene vergadering van obligatiehouders wordt de regeling ingevoerd waarbij wordt volstaan met een publicatie in het Belgisch Staatsblad en een nationaal verspreid blad en de houders van obligaties op naam individueel kunnen te kennen geven niet opgeroepen te willen worden door middel van een aangetekend schrijven, maar door middel van een ander communicatiemiddel (artikel 570 W.Venn.).

i. NV die enkel aandelen op naam heeft uitgegeven

7. Indien de NV geen aandelen aan toonder heeft uitgegeven, wordt teruggegrepen naar dezelfde regeling als diegene die hierboven is uiteengezet voor de BVBA: de mededeling van de oproeping gebeurt via een aangetekende brief, tenzij de bestemmelingen individueel, schriftelijk en uitdrukkelijk hebben ingestemd om de oproeping via een ander communicatiemiddel te ontvangen (cfr. supra, nr. 5).

ii. NV die aandelen aan toonder heeft uitgegeven

1 Niet-genoteerde NV

8. De niet-genoteerde NV die aandelen aan toonder heeft uitgegeven, dient haar aandeelhouders op te roepen door middel van een aankondiging in het Belgisch Staatsblad en in een nationaal verspreid blad en dit ten minste vijftien dagen vóór de vergadering (in plaats van acht). De aankondiging in een nationaal verspreid blad wordt echter niet vereist voor jaarvergaderingen die zich beperken tot de behandeling van de jaarrekening, het jaarverslag, eventueel het verslag van de commissarissen en de stemming over de kwijting te verlenen aan de bestuurders en de commissarissen, indien de jaarvergadering dan ook effectief plaatsvindt op de plaats, de dag en het uur aangeduid in de oprichtingsakte. Betreft het dergelijke jaarvergadering zal de aankondiging in het Belgisch Staatsblad in elk geval volstaan.

3

9. Dit betekent een aanzienlijke vereenvoudiging en kostenbesparing, aangezien men zal

volstaan met twee publicaties (of soms met één publicatie) in plaats van de vereist vijf publicaties

in het verleden. Het vorige artikel 533 W.Venn. voorzag immers één publicatie in het Belgisch

Staatsblad en telkens twee publicaties in een nationaal verspreid blad en een blad uit de streek.

10. Indien de vennootschap bovendien aandeelhouders, obligatiehouders of warranthouders

en certificaathouders (met de medewerking van de vennootschap uitgegeven) op naam heeft,

dan worden zij opgeroepen bij gewone brief (i.e. de oude regeling) of via een ander

communicatiemiddel voor zover zij individueel, schriftelijk en uitdrukkelijk hebben ingestemd om

de oproeping via een ander middel te ontvangen (cfr. supra, nr. 5).

2 Genoteerde NV

11. Voor genoteerde NV's wordt naast de vereenvoudiging van de oproepingswijze naar

analogie met niet-genoteerde NV's, ook de publicatietermijn verlengd. Ingeval de vennootschap

geen gebruik maakt van de regels met betrekking tot de registratiedatum is vierentwintig dagen

(in plaats van vijftien dagen) vóór de algemene vergadering een publicatie vereist in het Belgisch

Staatsblad en, behalve voor de jaarvergaderingen met dezelfde restricties als hierboven vermeld,

in een nationaal verspreid blad. Maakt de NV wel gebruik van de regels met betrekking tot de

registratiedatum, dient de aankondiging tenminste vierentwintig dagen vóór de registratiedatum

plaats te vinden. Is een tweede vergadering en bijgevolg oproeping noodzakelijk en is de datum

van de tweede vergadering vermeld in de eerste oproeping, dan moet de aankondiging hiervoor

minstens zeventien dagen (in plaats van acht dagen) vóór de vergadering plaatsvinden, of in

voorkomend geval minstens zeventien dagen vóór de registratiedatum.

12. Indien de vennootschap bovendien aandeelhouders, obligatiehouders of warranthouders

en certificaathouders (met de medewerking van de vennootschap uitgegeven) op naam heeft,

dan worden zij opgeroepen bij gewone brief (i.e. de oude regeling) of via een ander

communicatiemiddel voor zover zij individueel, schriftelijk en uitdrukkelijk hebben ingestemd om

de oproeping via een ander middel te ontvangen (cfr. supra, nr. 5).

4

DO 2004200505037

Question n° 800 de M. Luk Van Bitsen du 27 septem­bre 2005 (N.) à la vice-première ministre et ministre de la Justice: .

Assemblée générale. - Groupements.

Depuis la loi-programme du 27 décembre 2004, il est possible de convoquer autrement que par lettre

DO 2004200505037

Vraag nr. 800 van de heer Luk Van Biesen van 27 sep­tember 2005 (N.) aan de vice-eerste minister en minister van Justitie:

Algemene vergadering. - Groeperingen.

Sinds de programmawet van 27 december 2004 is het in de NV (art. 533 W. Venn.) mogelijk dat de

CHAMBRE' 4.SESSION DE LA SI. LBoISLATURE ... Ulld 2006 I KAMER' 4. Z1ITING VAN DB SI. ZlITINGSPBRIODE

17442

ordinaire les porteurs d'actions nominatives (ainsi que les porteurs d'obligations et titulaires d'un droit de souscription en nom, les administrateurs et Ie commis­saire) à l'assemblée générale d'une SA (art. 533 C. soc.). Selon les termes de la loi, ces « destinataires» peuvent accepter individuellement, expressément et par écrit de recevoir la convocation moyennant un autre moyen de communication (par exemple par e­mail ou par fax). Le législateur a prévu une disposition équivalente pour les SPRL (art. 268 C. Soc.).

En pratique, il existe un certain flou à propos de l'application concrète et de la portée des termes <dndividuellement, expressément et par écrit» stipulés dans Ie cadre de cette clause d'exception.

Certains se demandent par exemple s'il est juridi­quement pos si bie de modifier les statuts de la société sur décision de l'assemblée générale extraordinaire des actionnaires/associés en insérant une clause - dans l'article portant sur les convocations à l'assemblée générale - stipulant que les associés acceptent pour une durée indéterminée (autrement dit, jusqu'à la modification éventuelle de l'article statutaire s'y rapportant) de ne pas recevoir les convocations à ['assemblée générale par lettre mais par exemple par e-mail ou par fax.

1. De telles clauses statutaires sont-elles assimila­bles à une «acceptation individuelle, expresse et écrite» au sens de la loi?

2. Lorsqu'il est impossible d'insérer une telle clause dans les statuts, que prévoit concrètement la loi?

3. Cette nouvelle disposition légale doit-elle être interprétée en ce sens qu'il faut, à chaque assemblée générale concrète (c'est-à-dire une assemblée annuelIe ou une assemblée particulière ou extraordinaire), redonner (renouveler) son accord?

Cela signifierait que les associés (et d'autres destina­taires) devraient renouveler leur accord au moins une fois par an, à l'occasion de chaque assemblée annuelIe?

4. Ou est-il possible que les «destinataires» visés par la loi communiquent par écrit (par exemple au moyen d'une simple lettre), à la société, pour une durée indéterminée (par exemple jusqu'à révocation), Ie mode de convocation qu'ils préfèrent, de telle sorte que pour chaque assemblée générale ultérieure, la société pourra continuer à se baser sur cet accord unique communiqué par écrit (jusqu'à ce qu'i! soit révoqué par écrit)?

Réponse de la vice-première ministre et ministre de la Justice du 13 octobre 2005, à la question n° 800 de M. Luk Van Biesen du 27 septembre 2005 (N.):

La loi-programme du 27 décembre 2004 a introduit une simplification importante en ce qui concerne les

QRVA 51097 24 - 10 - 2005

houders van aandelen op naam (evenals de obligatie­houders en warranthouders op naam, de bestuurders en de commissaris) niet langer tot een algemene verga­dering worden uitgenodigd bij middel van een gewone brief. Krachtens de termen van de wet kunnen deze « bestemmelingen» individueel, uitdrukkelijk en schriftelijk ermee instemmen om de oproeping via een ander communicatiemiddel te ontvangen (denk hierbij aan e-mail of fax bijvoorbeeld). Een gelijkaardige bepaling bestaat voor de BVBA (art. 268 W. Venn.).

Er bestaat in de praktijk enige onduidelijkheid om­trent de concrete toepassing en inhoud van de begrip­pen «individueel, uitdrukkelijk en schriftelijk» binnen het kader van deze uitzonderingsbepaling.

Zo stelt zich bijvoorbeeld de vraag of het juridisch mogelijk is in de statuten van de vennootschap naar aanleiding van een beslissing van de buitengewone algemene vergadering van aandeelhouders/vennoten een clausule op te nemen - in het artikel dat de oproe­pingen tot de algemene vergadering regelt - waarbij de vennoten instemmen voor onbepaalde duur (lees: tot aan de eventuele in wijzigingstelling van liet desbe­treffend statutair artikel) om de oproepingen tot de algemene vergadering niet via brief te ontvangen maar bijvoorbeeld via e-mail of fax.

1. Kan dergelijke statutaire bepalingen gelijkgesteld worden met een «individuele, uitdrukkelijke en schrif­telijke instemming» in de zin van de wet?

2. Indien dergelijke statutaire bepaling niet moge­lijk is, wat is dan concreet wel vereist?

3. Moet deze nieuwe wetsbepaling zo begrepen worden dat naar aanleiding van iedere concrete alge­mene vergadering (het weze een jaarvergadering of een bijzondere of buitengewone algemene vergadering) de instemming opnieuw moet gegeven (hernieuwd) worden?

Dit zou betekenen dat de vennoten (en andere bestemmelingen) minstens één keer per jaar, naar aan­leiding van de jaarvergadering, telkens hun instem­ming moeten hernieuwen?

4. Of is het mogelijk dat de in de wet bedoelde « bestemmelingen» schriftelijk (bijvoorbeeld via een­voudige brief) aan de vennootschap voor onbepaalde duur (bijvoorbeeld tot intrekking van de gegeven in­stemming) kennis geven van de wijze waarop ze wensen opgeroepen te worden, zodat de vennootschap (tot schriftelijke wederherroeping van de gegeven in­stemming) voor iedere toekomstige algemene vergade­ring op deze eenmalig gegeven schriftelijke instem­ming kan terugvallen?

Antwoord van de vice-eerste minister en minister van Justitie van 13 oktober 2005, op de vraag nr. 800 van de heer Luk Van Biesen van 27 september 2005 (N.):

De programmawet van 27 december 2004 heeft een belangrijke vereenvoudiging doorgevoerd wat betreft

CHAMBRE' 4e SESSION DE LA SI. LÉGISLA TURE " .. 011,. 2006 I KAMER' 4. ZITTING VAN DE SI. ZIITINGSPERIODE

QRVA 51 097 24-10-2005

formalités de convocation d'assemblées générales, tant pour les sociétés privées que pour les sociétés anonymes.

Ces sociétés ont ainsi la possibilité de procéder à la convocation par d'autres moyens de communication. Afin de protéger leurs droits, les actionnaires ou d'autres porteurs de ti tres doivent toutefois consentir expressément et par écrit à une forme de communica­tion alternative.

1. Vne clause dans les statuts n'équivaut pas à un consentement individuel, formulé expressément et par écrit, tel que visé dans la loi.

2. La terminologie utilisée peut difficilement être qualifiée de confuse et est claire selon moi. Ainsi, l'associé ou un autre porteur de titre peut adresser personnellement un courrier à la société: pour lui indi­quer qu'il souhaite recevoir la convocation via une autre forme de communication.

Cependant, un consentement individuel, formulé expressément et par écrit, n'exclut a priori pas que la société prenne elle-même l'initiative, en communi­quant par exemple un projet de lettre aux associés que ces derniers peuvent signer et renvoyer pour accord s'ils Ie souhaitent.

3 et 4. La loi ne précise nulle part que ce consente­ment doit être limité à une seule assemblée générale.

17443

de formaliteiten van het bijeenroepen van algemene vergaderingen, zowel voor besloten vennootschappen als voor naamloze vennootschappen.

Zo wordt deze vennootschappen de mogelijkheid geboden om de oproeping via andere communicatie­middelen te verrichten. Ter bescherming van de rech­ten van de aandeelhouders of andere effectenhouders moeten deze evenwel uitdrukkelijk en schriftelijk in­stemmen met een alternatieve communicatievorm.

1. Een clausule in de statuten staat niet gelijk met een individuele, schriftelijke en uitdrukkelijke over­eenstemming zoals bedoeld door de wet.

2. De gebruikte terminologie kan bezwaarlijk ver­warrend gevonden worden en is mijns inziens duide­lijk. Zo kan de v"ennoot of een andere effectenhouder zelf een schrijven richten aan de vennootschap om aan te geven dat hij de oproeping via een ander communi­catiemiddel wenst te ontvangen.

Een individuele, schriftelijke en uitdrukkelijke over­eenstemming sluit a priori evenwel niet uit dat de vennootschap daartoe zelf het initiatief neemt, door bijvoorbeeld een ontwerpbrief aan de vennoten over te maken die deze dan desgewenst voor akkoord kunnen ondertekenen en terugsturen.

3 en 4. Nergens in de wet staat dat die instemming beperkt moet zijn tot één algemene vergadering.