De (arbeids)productiviteit van leraren

Anneke de Wolff

Onderwijsraad

Opbouw

1. Wat is productiviteit?

2. Hoe productief is de Nederlandse leraar? - indicatoren voor productiviteit - enkele internationale cijfers - beeld overziend: kan en moet het

productiever?

3. Hoe kan productiviteit worden verhoogd? 4. Wat kunt u doen?

Productiviteit • productie per productiefactor (bijv. leraar) per

tijdseenheid (bijv. per uur of jaar) • vaak afgemeten aan de opbrengst per

tijdseenheid

in onderwijs: • de opbrengst per uur dat docent aan het werk

is• het aantal leerlingen dat een docent bedient

per schooljaar of per uur doelmatigheid

Hoe productief is de Nederlandse docent? Wat is waar? De Nederlandse docenten (vo) zijn…

A.in vergelijking met andere landen het meest

productiefB. internationaal gezien gemiddeld productiefC. vooral in vergelijking met voorgaande jaren

minder productief geworden

Meten van productiviteitOpbrengstindicatoren:• onderwijsopbrengsten: examencijfers,

schoolprestaties, door- en uitstroom %• % leerlingen succesvol in vervolgonderwijs

of op arbeidsmarkt

Inzetsindicatoren:• leerling – leraar ratio • aantal leerlingen per lesuur • aantal uren verzorgd onderwijs/ aantal

contacturen• aantal leerling- lesuren per euro

Gemiddelde leerling – leraarratio(onderbouw vo)

0

5

10

15

20

25

Bron: OECD, EAG 2009, cijfers 2007

Gemiddeld aantal uren les (net teaching time)

Bron: OECD, EAG 2009, cijfers 2007

Productiviteitsindex

Bron: Onderwijsblad, AOB, sep. 2009

Internationale beeld overziend Kan en moet de productiviteit van

leraren volgens u omhoog?

Hoe kan productiviteit van docenten worden verhoogd?Wat is volgens u het meest

belemmerend voor de productiviteit van leraren?

Wat daarvan kan school zelf beïnvloeden?

Verhoging productiviteit

1. Verbetering van de kwaliteit van docenten/ onderwijs

2. Effectiever/ efficiënter benutten van lerarentijd (andere organisatie van het werk van docenten)

Verbetering kwaliteit docenten/ onderwijsMogelijkheden - lerarenopleiding verbeteren - professionalisering en nascholing - meer en gerichter beoordelen en belonen (HRM)

Meer en gerichter belonen:- obv onderwijsprestaties én observaties in de klas - hogere vooropleiding: beperkt belonen,

diplomabonus

Verhoging productiviteit

1. Verbetering van de kwaliteit van docenten/ onderwijs

2. Effectiever/ efficiënter benutten van lerarentijd (andere organisatie van het werk van docenten)

Tijdsbesteding van vo-docenten

- 38% lesgeven, 20% lesgebonden, 42% niet lesgebonden taken - relatief veel leraren: uren voor leerlingbegeleiding en

ontwikkelen onderwijsinhoud >

- een deel voert taken uit die niet horen tot takenpakket- gemiddeld meer tijd kwijt aan taken dan er voor staat- relatief veel ongeplande taken zoals tussentijds overleg

- belastend/ onaantrekkelijk: administratieve taken, overleg over schoolbeleid, besluitvormingsprocedures

Gemiddelde per dag besteed aan andere taken dan lesgeven

lesvoorbereiding administratie bijscholing

Engeland 2 uur 18 min 52 min 6,7 min Schotland 2 uur 14 min 37 min 4,7 minJapan 1 uur 36 min 1 uur 4 min 2,3 minFinland 1 uur 35 min 16 min 6,1 min Nederland 1 uur 10 min 30 min 14,2 min

Aantal gewerkte uren lerarenPer dag Per week

1. Japan 11 uur 6 min 61 uur 34 min2. Engeland 8 uur 30 min 51 uur 20 min3. Nederland 7 uur 54 min 39 uur 30 min4. Schotland 7 uur 36 min 45 uur 09 min5. Finland 6 uur 16 min 37 uur 34 min

Bron: JTU Institute for Education and Culture, 2008 (po en vo) Nederland: Regioplan, 2008 (alleen vo)

Andere organisatie van werk van leraren (1)

Doel: effectiever/ efficiënter benutten van onderwijstijd

• arbeidsdeling/ specialisering• vorming van kleine, gemengd samengestelde

teams • zoveel mogelijk zelf verantwoordelijk voor

onderwijs aan bepaalde groep leerlingen

• taak-/ functiedifferentiatie: beter benutten van individuele kwaliteiten

• variatie in onderwijsvormen (zelfstandig werken, leerpleinen, onderwijs in kleine groepen)

• teamteaching: kwaliteit omhoog, hogere werktevredenheid

• meer eigenaarschap, efficiënter overleg en besluitvorming

Voorbeeld: teams met ruimere verantwoordelijkheden

Andere organisatie van werk van leraren • ander rooster/andere planning van lessen >

voorbeeld

• prikkels om absentie leraren zo laag mogelijk te houden, onderwijs minder ‘leraarsafhankelijk’ maken

• peer tutoring: inzet van leerlingen voor geven van onderwijs/ begeleiding van leerlingen

• inzet van e-learning en digitale leermiddelen

Voorbeeld: Generation Schools model

• ochtend: 2 x 85 min. ‘foundation courses’ (kernvakken)• middag: max 3 x ‘studio courses’ (1 uur): overige vakken,

verdiepend, aanvullend of remediërend. 1 course: 6 á 8 weken.

• Teams van 4 docenten. Teams hebben 2 uur per dag tijd voor planning en overleg

• 2 x per jaar 4 weken: intensive courses, academische vaardigheden en kennismaking beroepspraktijk (apart team van docenten)

Isaac Beeckman Academie Kapelle

Wat kunt u zelf doen? • Per team/ locatie/ afdeling een aantal inzet- en opbrengstindicatoren in

beeld brengen, uitkomsten van teams of locaties naast elkaar zetten

• Meer zicht op tijdsbesteding van docenten, ander (systeem voor) taakbeleid

• Randvoorwaarden bieden waardoor leraren tijd effectief kunnen besteden (vaste gedeelde werktijden, vaste vergadermomenten, eigen werkplekken, …)

• Professionaliseren (gerichter) en verbeteren van HRM• …….

• …

Kan en moet het productiever? Uiteindelijke doelRuimte voor realiseren van kwalitatief goed

onderwijs verzorgd door vakbekwame en gemotiveerde leraren