1

De50waardenvangroenebinnenterreinenR.StuyverenN.Hagenbeek,31januari2017,versie14Iedereenisheterwelovereensdatgroenebinnenterreinen(binnentuinen)veelkunnenbijdragenaandekwaliteitvanlevenvoorbewoners,bedrijvenendestad.Maaropwelkepuntenvoegengroene(moes)tuinen,groenedaken,bomenenplantenindebinnenterreinennuexactwaardetoe?Onderstaandwordenca.50waardenvangroenebinnenterreinenbeschreven,opgestelddooractieveAmsterdamsebuurtbewonersengebaseerdopveleonderzoekenenpublicaties.

Afb.1Ditbinnenterreinisactiefingebruikalsecologischebuurtmoestuin(Leijnsestraat,Amsterdam)

WaardevoorwoningenenbedrijvenHogerewoningwaarde–Uitzichtopgroenenloopafstandtotgroenbeïnvloedendewoningwaarde.1Uitzichtopgroengeefteentoename8%enloopafstandtotgroen6%.Gecombineerdca.14%toename.2Metvolwassengroenstijgtdewaardeveelsterkerdanmetprilgroen.InAmsterdamWestkangroendewaardeverhogenvan€16.000tot€39.000perwoning.3Buurtgroenverhoogtdewaardevanallewoningenindebuurt.4

Beterevestigingswaarde–MKBondernemersgevenrecreatie,parkenenopenruimtes,naastbereikbaarheid,dehoogsteprioriteitbijdekeuzevaneennieuwebedrijfslocatie.5Groenwerktimagoverhogendopdelocatiekeuze.Bedrijvenwillenzichineengroeneomgevingvestigen.6

Langerelevensduur–Eengroendakverlengtdelevensduurmetwel20jaar.Eengroendakhoudtzonnestralingtegenzodatzonlichtdewaterdichtedaklaagnietaantast.7

Lagereenergiekosten–Groenedakenisolerensterk,zedempentemperatuurverschillenmetwel40°C.38Ditlevert’swinterstotwel25%energiebesparingenkosten‘szomersminderaircoenergie.6Eengroendakvan50m2kanzo’n250tot500kuubgasperjaarbesparen.38

Eenboomheefthetkoelvermogenvanca.10airco’s.Ineenboomschaduwkanhetwel15°Ckoelerzijn.15,38Bomenkunnen10%energiebijeengebouwbesparen21en80%doordeboomschaduw.22

Betergrondwaterpeil–Onbebouwdeenonverhardebinnentuinennemenhemelwaterop,filterenditengevenhetweerafaanhetgrondwater.Hierdoorkanhetgrondwaterniveauoppeilblijven,waardoorfunderingenvanhuizenengebouwennietongewenstblootkomenteliggen.31

2

Waardevoordegezondheid(mentaal/fysiek)

Mindervermoeidheid–Mensenineengroeneomgevingzijnmindersnelvermoeidendaardoormindersnelgeïrriteerd.Deaanwezigheidvangroenvermindertdegeestelijkevermoeidheid,éénvandevoorlopersvangewelddadiggedrag.8

Minderagressie–Mensenineengroeneomgevingzijnminderagressiefenmindercrimineel.Veelgroenrondomappartementenreduceertcriminaliteitmetwel8%.Bewonersineengroeneomgevinggaanmeermetelkaaromdanbij‘kale’woningen.9

Meerrustenminderstress–Gemeenschapstuinenbiedenmensenderuimteomzichterugtetrekkenvanhetlawaaiendedruktevandestad.8Deaanwezigheidvangroenzorgtvoor25%minderdepressiesen15%mindermigraine.10

Gezonder–Bewonersineengroeneomgevingvoelenzichgezonderdanineenomgevingmetmindergroen.10,11,12Datgeldtsterkervoorouderenenmensenmetlageinkomens35

Minderklachten–Door10%meergroeneruimteindebuurthebbenmensenmindergezondheidsklachten,gelijkaaneenverminderingvandeleeftijdmetwelvijfjaar.13

Meerwelbehagen–Blootstellingaandegroeneruimtevermindertspanningenverhoogthetgevoelvanwelbehagen,welbevindenengeborgenheid.4,10

Meerbeweging–Tuinenengroenfaciliterenlichaamsbeweging.Dezezorgenvoor48%meerbeweging,5%meeraerobecapaciteit,gewichtsverlies,betereflexibiliteitentoenameindeervarenenergie.10,15Detijddatkinderenbuitenspelenisdeafgelopentwintigjaargehalveerd.38

Gezondereten–Gemeenschapstuiniersenhunkinderenetengezonderenkrijgenmeervoedingsstoffenbinnendanniet-tuinierendefamilies.4

Minderastma–Hetetenvanlokaalgeproduceerdvoedselvermindertastmadoordatkinderenlokalepollenbinnenkrijgenwaardoorzeimmuniteitopbouwen.Deaanwezigheidvangroenzorgtvoorwel23%minderastmaofCOPD.10

Mindervergiftiging–Verslokaalvoedseleteniseffectiefomloodvergiftigingbijkinderenaantepakkenenhelpttegenblootstellingaanpesticidenenkunstmest.4

Meervoedingsstoffen–Moestuinengeventoegangtotgroente,fruitenvoedingsstofrijketendieandersonbereikbaarblevenvoormensenmeteenlaaginkomen.8

Minderovergewicht–Kinderenbewegenmeerenvoelenzichgelukkigermetgroenindebuurt.15Ingroenewijkenhebbenkinderen15%minderovergewicht.Eengroenewoon-enspeelomgevingwerktpositiefopdemotorischeontwikkelingvankinderen.38

Afb.2NatuurspeeltuinPlanWest(Amsterdam)ligtveiligineenbinnenterrein(foto:I.Vogelezang)

3

Waardevoordestedelijkesamenleving(sociaal/cultureel)

Meersocialecohesie–Eengroeneomgevinggeefteengrotersaamhorigheidsgevoel.Mensenvoelenzichhierookveiliger.9HetinrichtenvangezamenlijkebinnentuineninAmsterdam,UtrechtenRotterdamverbeterdedecohesietussenbuurtgenotensterk.10,38

Meerverantwoordelijkheid–Mensenzijnzichineengroeneomgevingmeerbewustvanhuneigenverantwoordelijkheidenkrijgenmeerwaarderingvooralwatleeft.5

Meercultureleuitwisseling–Gemeenschapstuinenbiedenuniekekansenomrelatiesteontwikkelenbinnenenbuitensocialegrenzen.4Instedenmetveelimmigrantenzorgendezebinnentuinenvooreenuitwisselingsplekvancultureletraditiesvoorallebezoekers.28

Meerbuur(t)contact–Bewonersingroenegebiedenzijneerdergeneigddezetegebruikenenleggendaardooreerdercontactmetburen.16Mensenmetmeergroeninhunwoonomgevingvoelenzichmindereenzaamenervarenmindervaakeentekortaansocialesteun.35

Beterrentmeesterschap–Gemeenschapstuinenverhogeneengevoelvangemeenschappelijkeigendomenrentmeesterschap.Hetbevorderteengezamenlijkeidentiteitenbezieling.8

Mindersocialeproblemen–Gemeenschapstuinenfaciliterenhetgezamenlijkorganisereneninspanningenomsocialeproblemenoptelossen.Zegevenkinderenenjongvolwasseneneenveiligeplekommetleeftijdsgenotenomtegaanenbetrekkenhenbijpositieveactiviteiten.13

Meerwaakzaamheid–Gemeenschapstuinencreërenbuurtwachtenenverhogendewaakzaamheidop(hettoezichtengebruikvan)degemeenschappelijkeruimte.17

Meerveiligheid–Mensenmetmeergroeninhunomgevingvoelenzichveiliger.10,35Criminaliteitneemtafinbuurtenwaardegroenruimtetoeneemt.9Gemeenschappelijktuinierenwordtdoorveelpolitiekorpsenerkendalseffectievecriminaliteitspreventie.8,9

Mindergeluidsoverlast–Groenedakendempenlawaaientrillingenvandeerondergelegenbedrijvenengebruikers.6Bomenreducerengeluidmetwel10dB(A).Bladerenabsorberengeluidinbinnentuinen;‘s-zomerszelfstot50%reductie.Groenebeplantingkan3-10dB(A)reduceren.19

Maatschappelijkrendement–WoningcorporatieYmere(Amsterdam)vervingeengrootasfaltdakdooreenduurzaamvegetatiedak(1.750m2).Ditleverteenaanzienlijkmaatschappelijkrendement:eenleefbarebuurt,beterecontactentussenbewonersenmeerwoongenot.6

Afb.3Duurzaamvegetatiedakengezamenlijkonderhouddoorhuurders(foto:Picasdre,Amsterdam)

4

Waardevoordestedelijkeecologie(milieu)

Kortereketens–Lokalelandbouwbespaartgrondstoffendoorkortereketens.InNew-Yorkverbouwden15tuinenineenjaar5.000kilogroente.Ca.50%gingnaarbuurtvoedselbanken.13

Minderafval–IngemeenschapstuinenwordtGFT-afvalgecomposteerdengerecycled.Ditverkleintdeafvalbergenvoorkomthetvervoerendeverwerkingvanafval.Composteringspaarthetmilieuenkostmindergemeenschapsgeld.8

Schonerelucht–Bomen,struikenenverticaalgroeninbinnentuinenvangenfijnstofenCO2weg.Zereducerenfijnstofmet10-15%.10Eenboomvan50cm.doorsnedekan500gramfijnstof/jaarafvangen.Ditcompenseertvoorca.7.500geredenautokilometers.20,38

Meerzuurstof–Hetzuurstofgehalteindeluchtwordtdoor(blad)groeninbinnentuinenhersteldendeaanwezigeluchtverontreinigingwordtverminderd.13

Groterebiodiversiteit–Groenebinnentuinenengroendakenvergrotendebiodiversiteitennatuurlijkehabitatdoorcreatievanleefruimtevoorplanten,diereneninsecten.10,31InAmsterdamzijnzo’n175hobbyimkersactiefmetca.50miljoenbijen.38

Minderurbanheating–Groenetuinenverminderenheturbane‘warmte-eilandeffect’waardoorminderairco-energienodigis.4Bomenverdampenveelwaterenverkoelendeomgevingdaardoor.

Mooierebuurt–Groenebinnentuinenengemeenschapstuinenverfraaiendebuurt.Bewonersverblijvengraagineengroeneomgeving.10

Betereleefomgeving–Debelangrijkstecomponentenvooreenfijneleefomgevingzijn:veiligestratenentoegangtotgroeneenopenplekken.13

Afb.4Daktuinopwinkeluitbouwineenbinnenterrein(Overtoom)metmoestuinen,bomenenstruiken.

Waardevoordestedelijkeeconomie(circulair)

Goedkoperonderhoud-Hetontwikkelenenonderhoudenvangemeenschapstuinenisgoedkoperdanhetontwikkelenenonderhoudenvanparken.8

Meerstadsontwikkeling–Grotereeenhedenvanstadslandbouwwerkenalsmagneetopstadsontwikkeling.Ontwikkelpartijenenbedrijvenwillenvakerbraakliggendeterreinendoorvergroeningaantrekkelijkmaken.Ditbevorderthetvestigingsklimaatvoorhuurders/kopers.24

Meercirculairondernemerschap–DitiseenvandespeerpuntenvandeAmsterdamEconomicBoard.MRAwilvoorloperwordenophetgebiedvancirculaireeconomie.25

Lagerezorgkosten–Investeringeninmeerstedelijkgroenmakendeomgevingmooierenzijnpositiefvoordegezondheid.Meergroenleidttotlagerezorgkostenenminderziekteverzuim.BosenLommerkanmet1%meergroen€800.000opziekteverzuimjaarlijksbesparen.26

Meerrecreatieentoerisme–Stedenmetgroenekwaliteittrekkenwonen,toerismeenrecreatieaan.Hierdoorontstaateengevarieerdebevolkingsopbouw(meto.a.creatieveklasse),meeromzetenbaneninhettoeristisch/recreatiefbedrijfslevenenhogereinkomsten(toeristenbelasting).6

5

Waardevoorhetstedelijkwaterbeheer(rainproof)

Beterewaterberging–Bomen,opengrondengroenedakenbufferenwater,zodatditnietdirectinhetrioolkomt.6Bomenkunnenwel2.500l.watervastouden.Groenedaken/tuinenbufferen45-70%regenwater.23,38Insommigebinnentuinenzijnzelfsregenvijversofgreppelsmogelijk.37

Mindererosie–Groenebinnenterreinenen-tuinenverminderendebodemerosiedoordatregenwaterlokaaldoordeaarde,bomen,wortelsengroenwordtvastgehouden.6

Betereinfiltratie–Open,onbebouwdeenonverhardebinnentuinennemenregenwateropenlatenhetindebodemwegzakken.Hierdoorblijfthetgrondwaterniveauoppeil.31

Schonerwater–Tuinen(plantenenmicro-organismenindegrond)filterenregenwater.Daardoorblijvengrondwater,riolenenrivierenschoner.8Groenedakenneutraliserenzureregen10–30jaar.6Vuilstedelijkafvalwateriseenvandebelangrijkstevervuilersvanoppervlaktewater.34

Minderoverstromingen–Open,onbebouwdeenonbetegeldebinnenterreinenzorgenervoordathetregenwaterbeterafgevoerdwordtenerminderextremeoverstromingenzijn.32,33Indenatuurwordtca.50%regenwaterindebodemopgenomen.Ineensterkversteendestadkanditteruglopentotslechts15%bodemopnameenmeerdan55%afstroomdirectophetriool.38

Meerhergebruik–Buurttuineninbinnenterreinenmakensteedsvakergebruikvaneenwaterputoflokaalopgevangenregenwater.Hierdoorwordtwaterterplekkehergebruikt.Ookkunnenwinkelswaterrobuustherbouwenbijv.metregenopslagenhergebruik.36

Beterewatercyclus–Hetisvoordestedelijkewatercyclusbelangrijkomdebinnentuinenzoopenenonverhardmogelijktehouden.29,30NederlandishetmeestversteendelandvanEuropa,opMaltana.29Openbinnentuinen,groendakenenbomenfacilitereneenbeterewaterinfiltratie,beterewaterretentieenluchtvochtigheid,stabieleregrondwaterstandengelijkmatigerwaterafvoer.29,31

Afb.5NatuurtuindeSlatuinen:groenparadijsmetwaterpoelineenstedelijkbinnenterrein

Waardevoordezelfredzaamheid(empowerment)

Eigenvoedselproductie–Gemeenschapstuinenbiedenfamiliesenpersonenzondereigengronddemogelijkheidomhuneigenvoedselteproduceren.8

Groeneducatie–Ingemeenschapstuinenwordenmensenopgeleid.InSanFranciscobijv.iseenbuurtmet84%werkloosheid.Degemeenschapstuindaarbiedt25lokalejongerenwerkgedurendehetschooljaaren60jongerenindezomer.Zewordenopgeleidintuinieren,biotoopherstel,landschapsarchitectuur,arbeidsvaardighedenenleiderschap.27

Re-integratieenwerk–Gemeenschapstuinenkunnenvoorre-integratieenwerkzorgen.IneentuininBrentwood(CA)bijv.zijn35patiëntenindienstwaarvanvelealsindsdeVietnamoorloggeenbaankondenbehouden.Doordetuinenzijnklinischeverblijvenafgenomenboekenzesnellervooruitgangennemenbeterdeelaanhetdagelijksleven.27

Openluchteducatie–Gemeenschapstuinenkunnendienenalsopenluchtleslokaalwaarjongerenwaardevollevaardighedenleren,zoalsbiologie,toegepastewiskunde,communicatie,beweging,verantwoordelijkheid,voedselkennis,desocialegemeenschap,rentmeesterschapenecologie.8

6

Referenties[01] Fennema,A.T.(1995).Woneninhetgroen;Deinvloedvan“groen”opdeprijsvaneenwoning,

Wageningen:DLO-StaringCentrum.[02] Leeuwen,M.G.A.van(1997).Demeerwaardevangroenvoorwonen.Eenregionaleanalyse.Den

Haag:LandbouwEconomischInstituut.Bron:tinyurl.com/leeuwen1997,bezocht:januari2017.[03] AmsterdamWest(2014)GebiedsanalyseOud-West.In:GemeenteAmsterdamWest(2015).

GebiedsagendaDeBaarsjes–OudWest.Bron:tinyurl.com/oudwest-gebiedsanalyse2014,bezocht:januari2017.

[04] Bremer,A.,Jenkins,K.&Kanter,D.(2003).CommunityGardensinMilwaukee:Proceduresfortheirlong-termstability&theirimporttothecity.Milwaukee:UniversityofWisconsin,DepartmentofUrbanPlanning

[05] ChicagoBotanicGardenandtheCityofChicago(2003).Greenconnections:AresearchassessmentofcommunitygardeninginChicago.Chicago:CityofChicago.Bron:tinyurl.com/bremer2003,bezocht:januari2017.

[06] BrancheverenigingVHG(2011).Factsheetwaardevermeerderingdoorgroen.Houten:VHG&ProductschapTuinbouw.Bron:tinyurl.com/vhg2011,bezocht:januari2017.

[07] Hop,MargarethE.C.M.(2010).Dakengevelgroen.Wageningen:WageningenUR,PPO.Deventer:Thieme.Bron:tinyurl.com/hop2010,bezocht:januari2017.

[08] GardeningMatters(2006).TheMultipleBenefitsofCommunityGardening.Minneapolis.Bron:tinyurl.com/gardeningmatters2006,bezocht:januari2017.

[09] Kuo,F.E.,&Sullivan,W.C.(2001a).AggressionandViolenceintheInnerCity:EffectsofEnvironmentviaMentalFatigue.EnvironmentandBehaviorVolume33,No.4:pp.543-571.Bron:tinyurl.com/kuo2001a,bezocht:januari2017.

[10] Vugt,B.van(2010).Dewaardevangroen.Houten:BrancheverenigingVHG.Bron:tinyurl.com/vugt2010,bezocht:januari2017.

[11] Maas,J.,Verheij,R.A.,Groenewegen,P.P.,Vries,S.de&Spreeuwenberg,P.(2006).Greenspace,urbanityandhealth:howstrongistherelation?JournalofEpidemiology&CommunityHealth,Vol.60,No.7.Bron:tinyurl.com/maas2006,bezocht:januari2017.

[12] GemeenteraadAmsterdam(2011).StructuurvisieAmsterdam2040:Economischsterkenduurzaam.Bron:tinyurl.com/structuurvisie-2040,bezocht:januari2017.

[13] Sherer,P.M.(2006).Thebenefitsofparks:whyAmericaneedsmorecityparksandopenspace.Bron:tinyurl.com/sherer2006,bezocht:januari2017.

[14] Kahn,EmilyB.etal.&TaskForceonCommunityPreventiveServices(2002).TheEffectivenessofinterventionstoincreasephysicalactivity.AmericanJournalofPreventiveMedicineVol.22,No.4S,pp.73-107.Bron:tinyurl.com/kahn2002,bezocht:januari2017.

[15] GemeenteraadAmsterdam(2015).AgendaGroen2015-2018–InvesterenindetuinvandeAmsterdammer.Bron:tinyurl.com/agendagroen,bezocht:januari2017.

[16] Kuo,F.E.,Sullivan,W.,Coley,L,&Brunson,L.(1998).Fertilegroundforcommunity:Inner-cityneighborhoodcommonspaces.,p.26.AmericanJournalofCommunityPsychology,Vol.26,No.6,pp.823-851.Bron:tinyurl.com/kuo1998,bezocht:januari2017.

[17] Kuo,F.E&Sullivan,W.(2001b).Environmentandcrimeintheinnercity:Doesvegetationreducecrime?EnvironmentandBehavior,Vol.33,No.3,pp.343-367.Bron:tinyurl.com/kuo2001b,bezocht:januari2017.

[18] Englander,D.(2001).NewYork’scommunitygardens–Aresourceatrisk.SanFrancisco:TheTrustforPublicLand.Bron:tinyurl.com/englander2001,bezocht:januari2017.

[19] GroenforumNederland(2002).DeBatenvandegroenestad.Zaandam.In:Levenopdaken,No.6(2007).Bron:tinyurl.com/levenopdaken2007,bezocht:januari2017.

[20] Tonneijck,F.,&Loo,D.,vander(2010).Hoeveelfijnstofvangtmijnboom?In:Vugt,B.,van(2010).Dewaardevangroen.Houten:BrancheverenigingVHG.

[21] Simpson,J.R.(2002).Improvedestimatesoftree-shadeeffectsonresidentialenergyuse.EnergyandBuildings,34(10).Bron:tinyurl.com/simpson2002bezocht:januari2017.

[22] Shashua-Bar,L.&Hoffman,M.E.(1999).Vegetationasaclimaticcomponentinthedesignofanurbanstreet.Elsevier.Bron:tinyurl.com/Shashua-bar1999,bezocht:januari2017.

[23] Geiger,J.R.(2001).FactSheet#1:BenefitsoftheUrbanForest.Davis,CA:CenterforUrbanForestResearch.Davis(CA).Bron:tinyurl.com/geiger2001,bezocht:januar12017.

[24] GemeenteAmsterdamWest(2014).Zelfbeheeropenbaargroen:ambitiesenkansen.Amsterdam,internememo.

[25] AmsterdamEconomicBoard(2016).Speerpunten:stimulerencirculairondernemerschap.WebsiteAEB:tinyurl.com/aeb-circulair,bezocht:22januari2017.

7

[26] KPMGAdvisoryN.V.(2012).Groen,gezondenproductief:theeconomicsofbiodiversity(TEEB),natuurengezondheid.Bron:tinyurl.com/kpmg-teeb2012,bezocht:januari2017.

[27] Campbell,D.,Feenstra,G.,&Sharyl,M.(1999).Entrepreneurialcommunitygardens:Growingfood,skills,jobsandcommunities.Oakland:UniversityofCalifornia,AgricultureandNaturalResources.Bron:tinyurl.com/campbell1999,bezocht:februari2017.

[28] Tranel,M.,andHandlin,L.(2004).PlantingSeeds;GrowingCommunities.St.Louis:UniversityofMissouriPublicPolicyResearchCenter.

[29] Zwaagstra,C.(2014).Thecontributionofsoilsealinginurbanprivategardenstorunoffandurbanheating.Groningen:UniversityofGroningen,ScienceShop.ReportBèta2014-1.ISBN:9789036773072.Bron:tinyurl.com/zwaagstra2014,bezocht:januari2017.

[30] EuropeanCommissionDGEnvironment(2012).SoilSealing.ScienceforEnvironmentPolicy,In-depthReport,March.2012EditedbytheUniversityoftheWestofEngland(UWE),Bristol.Bron:tinyurl.com/ec-soil-sealing,bezocht:januari2017.

[31] Scalenghe,R.&Marsan,F.A.(2009).Theanthropogenicsealingofsoilsinurbanareas.LandscapeandUrbanPlanning,Volume90,pp.1-10.Bron:tinyurl.com/scalenghe2009,bezocht:januari2017.

[32] Perry,T.&Nawaz,R.(2008).AninvestigationintotheextentandimpactsofhardsurfacingofdomesticgardensinanareaofLeeds,UnitedKingdom.LandscapeandUrbanPlanning.86:1-13.Bron:tinyurl.com/perry2008,bezocht:januari2017.

[33] Verbeeck,K.,Orshoven,J.van&Hermy,M.(2011).Measuringextent,locationandchangeofimperviousnessinurbandomesticgardensincollectivehousingprojects.LandscapeandUrbanPlanning.100:57-66.Bron:tinyurl.com/verbeeck2011,bezocht:januari2017.

[34] Brun,S.E.&Band,L.E.(2000).Simulatingrunoffbehaviorinanurbanizingwatershed.Computers,EnvironmentandUrbanSystems24,pp.5–22.Bron:tinyurl.com/brun2000,bezocht:januari2017.

[35] Maas,J.(2008).VitaminG:Greenenvironments-Healthyenvironments.Utrecht:NIVEL.ISBN978-90-6905-936-9.Bron:tinyurl.com/maas2008,bezocht:januari2017.

[36] Locher,L.&Dekker,G.(2016).DestadsbredeeconomischeillustratieAmsterdam.Amersfoort;STOWA.WaterGovernance,2016(4),pp.18-28.ISSN2211-0224.Bron:tinyurl.com/locher2016,bezocht:januari2017.

[37] Naafs,S.(2016).AmsterdamRainproof:elkedruppeltelt.Amersfoort;STOWA.WaterGovernance,2016(4),pp.29-28.ISSN2211-0224.Bron:tinyurl.com/naafs2016,bezocht:januari2017.

[38] Bade,T.,Smid,G.&Tonneijck,F.(2011).GroenLoont!Overmaatschappelijkeeneconomischebatenvanstedelijkgroen.Nijmegen:XXL-press.Bron:tinyurl.com/bade2011,bezocht:januari2017.