DE GIERZWALUW

De Gierzwaluw

Redaktie: Jan Joost Bakhuizen, A l f r e d Blok, Kees Hazevoet, Jan v Laar, Wim vd Schot, Willem vd Waal

Kedaktieadres: Kerkstraat 380/1, 1017 JB Amsterdam, 020-235049

Adres voor ruilabonnementen (tevens b i b l i o t h e e k VWGA): Do Beckers, Nijenburg 25, 1081 GD Amsterdam, 020-422608

Bestuur KNNV-VWG Amsterdam

Kees Hazevoet - v o o r z i t t e r H e n r i e t t e Postma - s e c r e t a r i s Menno Huizinga - penningmeester Overige bestuursleden - Frank van Groen, Henk de Groot, Annelies Romer

Adres s e c r e t a r i s : Govert F l i n c k s t r a a t 350/2, 1074 CG Amsterdam, 020-628003

Adres penningmeester: G e r r i t van der Veenstraat 111/1, 1077 DV Amsterdam, 020-647604 Het lidmaatschap/abonnement bedraagt: voor n i e t - l e d e n KNNV Amsterdam ƒ 2 0 , —

voor leden KNNV Amsterdam ƒ 1 5 , — jeugdleden t/m 18 ja a r ƒ 1 5 , — huisgenootleden ƒ 7,50

Betalingen: g i r o 5060400 t.n.v. Vogelwerkgroep Amsterdam t e Amsterdam

WaarneminRensecretaris: Willem vd Waal, Laagte Kadijk 11/2, 1018 BA Amsterdam, 020-272129

NIEUWE LEDEN:

C Andries, Damrak 1 2 " , 1012 LG Amsterdam,

H v Noord, van Woustraat 162, 1073 LW Amsterdam.

Tom Damm, Uilenstede 37, 1183 AB Amstelveen.

M Plooy & H Bakker, B o t t e s k e r k s i n g e l 1 3 " " , 1069 XR Amsterdam.

J v Gennip, U i t h o o r n s t r a a t 35, 1078 ST Amsterdam.

J W Reijntjes, Legmeerdijk 3, 1432 JA Aalsmeer.

M Haverkamp, Prof Dondersstraat 17, 1221 HM Hilversum.

J L Snoep, C h u r c h i l l l a a n 2 " " , 1078 EE Amsterdam.

M Hoogendorp, Steenderenstraat 73, 1107 LB Amsterdam.

J Vingerhoed, Benedenlangs 171, 1025 KB Amsterdam.

Adriaan V i s , van Breestraat 9hs, 1071 ZH Amsterdam.

R v Westrienen, Trompenburgstraat 135' 1079 TW Amsterdam.

Rombout de Wijs, Jacob Obrechtstraat 7 1 " " , 1071 KJ Amsterdam.

VERHUISD:

Frank v Groen, Camperstraat 17F, 1091 AD Amsterdam.

P Westra, v Weerden-Poelmanlaan 1185 HA Amstelveen.

Henk Klumper, Bijlandpaal 6, 1316 JB Almere-Stad.

Edwin de Graaff, Nassaukade 2 2 " ', 1052 CH Amsterdam.

Ineke Ridder, Oostzanerdijk 4, 1035 RD Amsterdam.

Rocco vd Terp, Wormerveerstraat 158hs, 1013 SL Amsterdam.

Greta Zikken, 13, Rosmalenstraat 10,

0061 GV Hasselt.

NIEUW TELEFOONNUMMER:

Menno Huizinga: 647604

LID AF WEGENS WANBETALING:

M B i s c e g l i a , H Smit, F vd Veen

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

Plan voor helicopterhaven op kop van de Oostelijke Handelskade U i t de kranten hebben we kunnen ver­nemen dat er plannen zijn voor een h e l i ­copterhaven i n Amsterdam-Oost voor toeristische vluchten naar Marken en Volendam. Een en ander bli j k t u i t een advies van de Dienst Ruimtelijke Orde­ning aan de afdeling Economische Zaken van de Gemeente Amsterdam* Een merk­waardig advies omdat het college van B & W zowel bij de Tweede Kamer als bij de regering gepleit heeft voor stop­zetting van toeristische en reclame-vluchten boven Amsterdam. Erger nog zijn de vooruitzichten als een vergun­ning wordt afgegeven voor een h e l i ­haven, tijdelijk op het KNSM-terrein op het Oostelijk IJ-eiland, d e f i n i t i e f op de kop van de Oostelijke Handelskade.. De eerste keus was het Steenen Hoofd

maar deze i s vervallen doordat om­wonenden een bezwaarschrift indien­den. Vooruitzichten op geluidsover­l a s t voor de directe woonomgeving en voor de bewoners van Nieuwendam, op verstoring van de rust i n lande­li j k Noord en Waterland, verstoring ook voor de vogels i n deze gebieden. Plus de gedachte dat als d i t door­gaat en commercieel lonend b l i j k t , een prededent geschapen wordt voor vluchten boven de Amsterdamse binnen­stad. Willen wij d i t alles? Moeten zulke plannen niet bestreden worden? Bezwaarschriften kunnen gericht wor­den aan het college van B & W, zowel c o l l e c t i e f als op persoonlijke t i t e l I !

Pat de Ruig, Amsterdamse Natuurhistorische Raad.

OOSTELIJK HAVENGEBIED - De kop van de Oostelijke Handelskade is dë meest geschikte plaats voor de uiteindelijke vestiging van een helicopterhaven. Dit staat in een advies van de dienst ruimtelijke ordening aan de afdeling économische zaken van de gemeente. Het adviés, dat door de bewonersgroep van het Oostelijke Havengebied boven water is gehaald, geeft de firma Velbema het groene licht voor een toeristische route met helicopters naar Marken en Volendam.

Het plan voor een tijdelijke heliha-ven op het IJ-eiland en een definitieve vestiging op de Oostelijke Handelska­de werd afgelopen zondag, tijdens een discussiemiddag over de toekomst van het Oostelijk Havengebied, door de be­wonersgroep met grote verontwaardi­ging aan de aanwezige gemeente­raadsleden getoond.

Begin augustus werd bekend dat de Haagse financieringsmaatschappij Velbema, eèn helihaven wil gaan aan­leggen, ondermeer als uitvalsbasis voor toeristische vluchten. De ge­meente stond positief tegenover het plan en wees' drie mogelijke iokatles voor een tijdelijke helihaven aan.

BIJ proefvluchten over het IJ wer­den geluidsmetingen verricht, de plannen voor een tijdelijke haven op

het Stenenhoof d bij de Westerdoksdijk brachten de omwonenden ertoe een bezwaarschrift in te dienen. Ook hier voelden de bewoners, verenigd in het actiecomité Zeeheldenbuurt, zich

overrompeld door de gemeentelijke plannen.

Volgens de heer Reijnaarts van, de dienst ruimtelijke ordening konden de bewoners van het Oostelijk Havenge­bied niet op de hoogte worden ge­bracht, omdat zij in juni het overleg met de ambtenaren hebben opgezegd. Reijnaarts: „Het was ons plan om het tijdens de vergaderingen in juli of au­gustus te vertellen, hei is logisch dat ze er nu niets van weten."

De bewonersgroep Oostelijk Haven­gebied, waarin toekomstige en huidige bewoners van het gebied zijn verte­genwoordigd, vindt het 'absolute waanzin' om op deze plek een helicop­terhaven te plannen. Volgens henzijn de plannen die voor het Havengebied worden ontwikkeld toch al zonder eni­ge beleidsvisie.

Amsterdams Stadsblad 19 september 1984

Dit bleek in juni uit een nota van de stadsdeel werkgroep, waarin ambtena­ren de plannen voor het Oostelijk Ha­vengebied bespreken. Volgens de be­woners was deze nota gespeend van uitgangspunten, en vonden zij hierin niets terug van het overleg dat de af­gelopen jaren tussen de verschillende partijen is gevoerd. Zij schortten het overleg op en stuurden een adres aan de gemeenteraad.

Op verzoek van economische zaken heeft de dienst ruimtelijke ordening een advies gemaakt, waarin staat dat een tijdelijke plek voor de helihaven op het KNSM-terrein het snelst te reali­seren is op het Oostelijk IJ-eiland. Een definitieve plek zou dan op de kop van de Oostelijke Handelskade komen, waar de gemeente enige hoge gebou­wen heeft gepland.

Reijnaarts: „Er was al een Ameri­kaanse maatschappij die hier een ho­tel wilde neerzetten. Dat is door een verslechterde koers van de dollar niet doorgegaan. Maar de eerste die nu met een plan komt, kan beginnen met bou­wen."

Dat het Oostelijk Havengebied een toekomstige woonwijk is hoeft volgens Reijnaarts geen bezwaar te zijn: „De eerste woningen die we verwachten staan 300 tot 400 meter verderop, We zién later wel welke voorwaarden we moeten stellen aan de vliegroutes om het geluidsoverlast te beperken. Je kunt ook denken aan geluidsarme he­licopters. In New York blijkt het te kunnen dus waarom hier niet?"

(,0i De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

KONTAKTAVONDEN

9 november - Op deze avond gaan we weer i e t s verder van huis. Eerst zal de heer J. Swaab een serie dia's vertonen van vogels die hij tijdens de trek i n Israël waarnam. Vervolgens laat Jowi de Roever ons meegenieten van zijn r e i s naar Siberië en Mongolië die hij verleden jaar ondernam. Beide bovenstaande gebieden herbergen vele soorten die we i n ons land als dwaalgast kunnen waar­nemen en het programma zal ons dan ook helpen bij het leren herkennen van zeld­zame gasten.

13 december - Enige jaren geleden was de diaavond verzorgd door René Pop een groot succes, die aanleiding gaf t o t groot enthousiasme over de k w a l i t e i t van het gebodene. Op veler verzoek komt René Pop op deze avond een nieuwe veel­heid aan schitterend materiaal vertonen, waarbij het accent zal liggen op de herkenning van leeftijden en geslachten van de vogels.

BOVENSTAANDE AVONDEN VINDEN PLAATS IN HET PAVILJOEN IN HET AMSTELPARK, AANVANG 20.00 UUR.

11 januari 1985 - Gezamelijke avond met de afdeling Amsterdam van de KNNV. In september 1984 ging de Nederlandse versie van de nieuwe f i l m van W i l l van Schieveen,"De Oostvaardersplassen, een levend verleden", i n premiere. Het thema van deze f i l m i s te laten zien hoe de Nederlandse moerasgebieden er vroeger we l l i c h t u i t hebben gezien. Daarbij treedt vooral de r o l van de Grauwe Gans als terreinbeheerder op de voorgrond. Ook de grote zoogdieren komen aan de orde. Verder laat de f i l m uiteraard vooral het rijke vogelleven zien van d i t grote natuurgebied. Na de pauze volet dp f i l m "Op het oude wildspoor", die handelt over de (vooral grote") zoogdieren die nog t o t i n historische tijden i n ons land voorkwamen. W i l l van Schieveen filmde ze i n de spaarzame Europese gebieden waarin ze t o t op vandaag stand hebben weten te houden, waarbij we een indruk krijgen van ons land i n vroeger tijden.

DEZE AVOND VINDT PLAATS IN DE PORTIELJEZAAL VAN ARTIS, INGANG PLANTAGE MIDDEN­LAAN 41. AANVANG 20.00 UUR.

JAARVERGADERING: 31 januari 1985 i n het Paviljoen, Amstelpark, aanvang 20.00 uur.

EXCURSIES

Zondag 11 november - Amsterdamse Waterleidingduinen. Langs de kanalen gaan we op zoek naar de vaste wintergast van de AW-duinen: de Waterspreeuw. Tegelijkertijd l e t t e n we op Ijsvogels en Roodkeel- en Parel­duikers. We vertrekken om 9.00 van Station Sloterdiik-Zuid. Eigen vervoerders zien we om 10.10 bij de ingang Oase, indien ze niet om 9.00 eventueel enkele mensen bij het station oppikken.

Zaterdag 1 december - IJmuiden en Duin & Kruidberg. Vertrek om 9.00 met de bus van de Marnixstraat naar IJmuiden. Eigen vervoerders zien we om 10.00 bii Paviljoen Zuidpier.

Zaterdag 22 december - Ganzenexcursies naar Flevoland. Natuurlijk zijn er veel Grauwe Ganzen, maar we zullen onze aandacht vooral richten op de gemengde groepen Kol- Riet- en Brandganzen met daartussen misschien wel een Sneeuwgans of zelfs een Dwerggans voor degenen die extra hun best doen. We vertrekken om 9.00 van het Amstelstation.

Zondag 20 januari - PWN Duinreservaat. We beginnen het nieuwe jaar met een wandeling door de PWN-duinen, met kans op Roerdomp, Waterral, Ijsvogel en Roodkeel- en Parelduiker. We vertrekken om 9.00 van het Centraal Station, verzamelen bij de kaartverkoop. Castricum: 9.30.

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

NEDERLANDS COMITÉ BESCHERMING TREKVOGELS

Het Nederlands Comité Bescherming Trekvogels v i e r t d i t jaar haar t i e n j a r i g bestaan. Sinds haar oprichting i n 1974 heeft het comité een prominente r o l vervuld bij de bestrijding van de gevaren die trekvogels bedreigen. Vogels die i n Europa broeden en i n Afrika overwinteren, maken immers twee levensgevaar­lijke reizen per jaar. De jacht optrekvogels i n de landen rond de Middellandse Zee vormt op deze tochten een levensgroot gevaar. De vogelmoord vindt i n deze landen op a l l e mogelijke manieren plaats; met geweren, klemmen, strikken, net­ten en lijmstokken. I n a l l e betrokken landen gaat het om een zuivere plezier­jacht waarbij het t o t a a l aantal slachtoffers op enige honderden miljoenen per jaar wordt geschat. Aan deze praktijken probeert het comité een eind te maken. De succesvolle formule van het comité houdt i n dat vogelbeschermers i n het mediterrane gebied worden gesteund met geld, ideeën" en materiaal. Zij moeten ter plekke het werk doen; d i t i s de enige manier om op termijn resultaten te boeken. Met de door haar ingezamelde gelden heeft het comité de afgelopen jaren 70 projecten kunnen financieren. Hiermee was een bedrag van ca. ƒ 500.000,= gemoeid. Met d i t geld worden o.a. reservaten gesticht waar de trekvogels een volledige bescherming genieten. Maar ook i s een belangrijk deel besteed aan educatieve projecten, o.a. het uitbrengen van eenvoudige^vogelgidsjes. Het be­langrijkste i s echter wel dat door het werk van het comité i n de mediterrane landen een krachtige natuurbeschermingsbeweging i s ontstaan. Gestimuleerd door deze successen heeft het ondersteunend werk van de Noord-Europese landen zich sinds kort uitgebreid t o t een groot aantal landen i n Afrika, zodat nu de gehele Europees-Afrikaanse trekbaan bestreken wordt. Het werk dat t i e n jaar geleden i n Nederland begon heeft dus een enorme vlucht genomen!

Ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan heeft het comité een brochure uitge­geven die gratis te verkrijgen i s via: Nederlands Comité Bescherming Trekvogels, Driebergseweg 16c, 3708 JB Zeist.

HANDBOEK VOOR VOGELINVENTARISATIE

Begin 1985 verschijnt het "Handboek voor vogelinventarisatie". De prijs van d i t werk zal ƒ 55,= gaan bedragen. Voor de vogelwerkgroepen bestaat de mogelijk­heid het via Vogelbescherming te krijgen voor ƒ 37,50. Bovendien kan bij bestel­l i n g van grotere aantallen een korting op de portokosten gegeven worden. Geef uw bestelling daarom nu op bij de secretaresse:Jet Postma, telefoon 628003

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

BROEDVOGELINVENTARISATIE EENDRACHTSPOLDER Frank v Groen

In 1984 heb i k de Eendrachtspolder, gelegen tussen Geuzenveld en Halfweg, op broedvogels geinventariseerd. Deze polder wordt i n het westen begrensd door Halfweg, i n het zuidwesten door de Osdorperweg, i n het zuiden door de VT Osdorp, i n het oosten door Sportpark De Eendracht en i n het noorden door de Haarlemmerweg. S t r i k t genomen liggen ook de volkstuinen, het Bijen­park en Sportpark De Eendracht i n de Eendrachtspolder. Alleen het gedeelte met een echt polderkarakter i s geinventariseerd. Door de polder lopen twee wegen en verschillende sloten. Het geinventariseerde gebied beslaat zo'n 80 ha, waarvan ongeveer 25 ha grasland. Wegen, bomenrijen en bosjes beslaan ongeveer 13 ha. De overige 42 ha bestaat u i t akkers. Hiervan was i n 1984 9 ha mais, 10 ha aardappelen, 10 ha tarwe en 13 ha bieten. Bij elkaar een afwisselend geheel met r e l a t i e f kleine akkers en percelen grasland met r i e t ­kragen, bosjes en bomenrijen. Het gehele gebied wordt, behalve i n het westen, omgeven door bomen. De Eendrachtspolder i s ontstaan door vervening, waarbij door het wegbaggeren van de veenlaag de onderliggende k l e i bloot kwam. Toen het vervenen be­ëindigt werd was er een grote waterplas over die vervolgens drooggemalen i s , met de huidige kleipolder als resultaat.

Biotoopkaart Eendrachtspolder, Amsterdam-West, 1984.

1 - onbegraasd grasland, 2 - door koeien begraasd grasland, 3 - bieten, 4 - aardappelen, 5 - tarwe, 6 - raais, 7, 8 S 9 wegbeplanting ( e s 8 i e p ) , 10 - wilgenbosje, 11 - wegbeplanting ( p o p u l i e r ) , 12 - struikgewas, 13 -volkstuinen omzoomd door opgaande b e p l a n t i n g . f f M M : grens g e i n v e n t a r i ­seerd gebied, y X K X X ' : s l o t e n breder dan 1,5 m met weinig oeverbegroei­ing, ^j^T^f • ondiepe, s l i k k i g e s l o t e n ; vanaf eind mei begroeid,

. JZZ. : k l e i n e s l o t e n met permanent water en weelderige begroeiing.

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

METHODE

De broedvogelinventarisatie van de Eendrachtspolder werd gedaan i n het kader van het SOVON Broedvogel Monitoring Project (BMP). De gegevens zijn dan ook verzameld volgens de methode van de BMP-handleiding. Ook het bepalen van het aantal broedparen gebeurde aan de hand van de i n de BMP-handleiding gegeven rich t l i j n e n . Het i s de bedoeling het gebied ook de komende jaren te inventari­seren. Het doel van het BMP i s aantalsveranderingen van algemene broedvogels vast te leggen. Hiertoe worden jaarlijks enkele honderden terreinen i n heel Nederland geinventariseerd.

I n het voorjaar van 1984 werden 8 inventarisatiebezoeken afgelegd. Deze be­zoeken vielen op de volgende data en tijdstippen:

21 maart 7 a p r i l 14 a p r i l 3 mei

11.40-12.55 10.45-12.00 18.30-14.40 6.40- 7.55

16 mei 22 mei 31 mei 9 j u n i

5.35-7.10 20.30-21.40 9.35-11.10 21.15-22.20

Er werd dus maar driemaal 's ochtends vroeg geinventariseerd. Voor de zang­vogelsoorten zal daardoor het aantal t e r r i t o r i a lager uitgekomen zijn dan i n werkelijkheid het geval i s . I n de Eendrachtspolder gaat het echter vooral om de weidevogels waarvoor d i t bezwaar ni e t geldt.

BROEDVOGELS

Bergeend: 3 paar Wilde Eend: 17 paar Slobeend: 1 paar Patrijs: 4 paar Fazant: 3 paar Waterhoen: 34 paar Scholekster: 13 paar Kluut: 8 paar K i e v i t : 43 paar Grutto: 2 paar Tureluur: 8 paar Houtduif: 5 paar

Grote Bonte Specht: 2 paar Winterkoning: 1 paar Roodborst: 1 paar Merel: 5 paar T u i n f l u i t e r : 2 paar Zwartkop: 1 paar T j i f t j a f : 1 paar Koolmees: 3 paar Ekster: 2 paar Zwarte Kraai: 1 paar Ringmus: 4 paar Kneu: 3 paar

Kluut Leo Heemskerk

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

ENKELE NIET-BROEDVOGELS

Lepelaar: enkele foeragerende exemplaren Wintertaling: t o t half a p r i l enkele paren aanwezig Boomvalk: foeragerend; broedt Sportpark Eendracht Torenvalk: foeragerend; idem Oeverloper: i n trektijd exx aanwezig Holenduif: foeragerend; broedt i n omgeving Koekoek: enkele waarnemingen, eenmaal een ex rosse fase Groene Specht: aanwezig op de volkstuinen, regelmatig roepend gehoord Gele Kwikstaart: i n de trektijd meerdere exx

Torenvalk Christiaan Marx

BIOTOOPKEUZE VAN KIEVIT, SCHOLEKSTER, TURELUUR EN KLUUT

Omdat K i e v i t , Scholekster, Tureluur en Kluut allemaal i n de polder broeden heb i k wat aandacht besteed aan de biotoopkeus van deze soorten. K i e v i t , Scholekster en Kluut vertoonden een voorkeur voor bouwland. De Ture­luur vertoonde geen duidelijke voorkeur. Het percentage op grasland waarge­nomen Tureluurs i s ongeveer even groot als het percentage bouwlandwaarnemin­gen. Voor de Kluut geldt dat zijn voorkeursbiotoop, slikkige sloten, zich t e ­midden van bouwland bevinden. De Kluten werden dan ook voornamelijk langs de sloten waargenomen. Zowel oude als jonge Kluten foerageerden regelmatig i n deze sloten. De op de akkers waargenomen Tureluurs zaten ook voornamelijk vlak­bij of i n deze sloten. Voor Tureluur en Kluut wordt de verspreiding over het bouwland dus bepaald door de aanwezigheid van geschikt foerageerterrein. De K i e v i t en Scholekster vertonen een l i c h t e voorkeur voor mais en aardap­pelakkers. Het i s verrassend dat i n de Eendrachtspolder akkers de voorkeur hebben boven grasland. Opvallend i s voorts dat de dichtheden i n het oostelijk deel van het gebied het grootst zijn.

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

TABEL 1 Kievi t Scholekster Tureluur Kluut

aantal waarnemingen 229 40 35 44

grasland 25 ha (37%) 57 (25%) 6 (15%) 14 (40%) 1 (2%)

bouwland 42 ha (63%) 172(75%) ' 34(85%) 21 (60%) 43(98%)

mais 9 ha (13%) 46 (20%) 9 (22,5%) 1 (3%) 1(2%)

tarwe 10 ha (15%) 36 (16%) 5 (12,5%) 1 (3%) 3(7%)

aardappelen 10 ha (15%) 43 (19%) 11(27,5%) 8 (23%) 15(34%)

bieten 13 ha (20%) 47 (20%) 9 (22,5%) 11 (31%) 24(55%)

Het voor landbouw gebruikte oppervlakte wordt hier op 100% gesteld. De overige 13 ha wordt buiten beschouwing gelaten omdat deze vier soorten daar niet aan­getroffen werden.

Kievit Leo Heemskerk

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

Op de onderstaande soortkaarten geven de cijfers het inventarisatiebezoek aan waarop de betreffende waarneming i s gedaan. Alleen paren, baltsgedrag en jongen werden genoteerd.

Frank van Groen, Camperstraat 17F, 1091 AD Amsterdam,

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

DE AMSTERDAMSE GORZEN Willem vd Waal

Iedereen die i n de omgeving van Amsterdam naar vogels kijkt weet dat de Riet­gors een algemene verschijning i s die we vooral vinden op plaatsen waar r i e t en natte bosjes groeien* Het i s een algemene broedvogel die we het gehele jaar waar kunnen nemen, a l kost dat 's winters wat meer moeite. I n strenge winters kan hij geheel ontbreken.

Rietgors ^an v Laar

Een andere, vroeger vrij algemene, gors i s de Sneeuwgors,. Degenen die a l wat langer vogelen herinneren zich vast nog wel de grote groepen van zo'n 50 exemplaren die 's winters op de toenmalige opspuitterreinen ten westen van Sloterdijk verbleven. De Sneeuwgors kunnen we vanaf oktober t o t i n maart zien. De vroegste waarneming u i t de omgeving van Amsterdam i s 20 oktober 1968, 2 ex Sloterdijk (Med Blad KNNV VWG 7 (1) : 36). De laatste datum i s 12 a p r i l 1944, 1 ex Rothoek (Med Centr Inst 6: 7). De laatste jaren i s de Sneeuwgors een vrij zeldzame verschijning i n onze omgeving. Het i s voor deze soort van belang dat er grote velden met onkruidzaden aanwezig zijn. Misschien zullen toekomstige opspuitterreinen weer grotere aantallen Sneeuwgorzen te zien geven dan we momenteel gewend zijn.

Van de overige gorzen geef i k hieronder het aantal waarnemingen per maand.

IJSGORS

november december januari februari maart a p r i l 1 2 4 - 2 1

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

GEELGORS

I n 1945 broedde de Geelgors ïn de Noorder Legmeerpolder bij Bovenkerk, i n dat jaar waren daar minstens 3 t e r r i t o r i a . I n hetzelfde jaar broedde hij bij Bad­hoevedorp (Med Centr Inst 7: 5). Frieswijk (1968) vermeld voor deze soort: Broedvogel (voormalige), voor zover na te gaan van 1947 t o t 1961. I n 1947 aan­geduid als nieuwe broedvogelsoort voor het Amsterdamse Bos, i n de jaren daar­voor wel enige zangwaarnemingen. Het grootste aantal t e r r i t o r i a werd m 1949 vastgesteld, namelijk 7. I n 1961 waren er nog 2 t e r r i t o r i a , daarna i s de soort nog maar enkele malen i n het Amsterdamse Bos waargenomen.

januari februari maart a p r i l mei j u n i j u l i augustus september 3 1 3 1 2 2 - - 1

oktober november december 1 5 3

De laatste jaren wordt de Geelgors alleen tijdens de voor- en najaarstrek waar­

genomen .

ORTOLAAN

mei j u n i j u l i augustus september oktober 7 - - 1 1 2

Opvallend i s het grote aantal mei-waarnemingen. Verder i s het opmerkelijk dat het aantal waarnemingen de laatste jaren toeneemt, hetgeen ongetwijfeld een ge­volg i s van de toegenomen waarnemingsintensiteit en zeker geen weerspiegeling i s van het voorkomen van de Ortolaan i n het geheel. Zoals bekend heeft de soort het niet gemakkelijk en nemen de aantallen, ook buiten Nederland, sterk at,

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

GRAUWE GORS

Van de Grauwe Gors heb i k de volgende waarnemingen u i t onze regio kunnen v i n ­den:

7 a p r i l 1937 1 ex Grote IJpolder 6 & 7 februari 1938 8 ex Amsterdammer Polder 7 mei 1967 1 zingend ex Balkan, Asd Bos 1 t/m 25 januari 1968 1 ex Sloterdijk 10 januari 1969 1 ex Sloterdijk 13 oktober 1980 1 ex Sloterdijk/Halfweg

Bovendien i s er nog een waarneming van een Dwerggors: 1 mei 1892 1 <j> 'bij Am­sterdam' (Snouckaert van Schauburg 1908).

Voor het verzamelen van bovenstaande waarnemingen werd gebruik gemaakt van: Jaarbericht Club Ned Vogelk, Limosa, Vogeljaar, De Waarnemer, Med Centr Inst Flor Faun onderzoek Groot-Amsterdam, Med Blad KNNV VWG Amsterdam, De Gierzwaluw. Het overzicht pretendeert niet volledig te zijnl

Verwijzingen Frieswijk, J J 1968 De vogelwereld van het Amsterdamse Bos. Wet Med KNNV 74. Snouckaert van Schauburg, R C E G J Baron, 1908 Avifauna Neerlandica. Leeuwarden.

Willem vd Waal, Laagte Kadijk 1 1 " , 1018 BA Amsterdam.

Ortolaan, 11 mei 1982, omgeving gemaal Halfweg.

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

WAARNEMINGEN IN DE REGIO AMSTERDAM JUNI T/M AUGUSTUS 1984

G e b r u i k t e a f k o r t i n g e n : JB - Jan Joost Bakhuizen FG - Frank van Groen MH - Menno Huizinga KH — Kees Hazevoet WW - Willem vd Waal WAP - Waarnemers Amstelveense parken VOD - Vogeloverleg Diemen

Samengesteld door Willem vd Waal, Laagte Kadijk 1 1 " , 1018 BA Amsterdam, t e l . 020-272129.

De volgende periode beslaat de maanden september t/m november. Graag uw waar­nemingen ZO SPOEDIG MOGELIJK na 30 november naar bovenstaand adres!

Geoorde Fuut 26/6 4 ad Haven Ballast (VOD) 8/8 1 ad & 2 -juv Vijfhoek (VOD)

24/8 1 ex ruiend naar winterkleed, Markerdijk (Bouwman)

Roerdomp 24/6 1 ex omgeving gemaal Halfweg (FG) 30/6 1 ex Lange Bretten (MH) 25/8 1 ex NO Viifhoek (VOD)

7/? 1 ad overvliegend 0 Amstelkade + 15.00 uur (Oreel)

Koereiger

4/6 1 ex Overdiemerpolder (Schrama, med. VOD)

Purperreiger ^ ̂ ^ ^ ̂ ^ ^ ^ ^ 2 ( k )

ZW; 4/8 1 ex ( l e k j ) NO; 14/8 1 ex ( l e k j ) W & 1 ex ( l e k j ) t p; 15/8 1 e W; 21/8 1 ex ZW Vijfhoek (VOD)

21/7 1 ad & 1 juv Noorderpolder Muiden (WW) 12/8 1 ex overvliegend Muiderberg (JB)

Grauwe Gans „../•. i / t m r w 3/8 & 8/8 1 ex tussen Knobbelzwanen IJmeer bij Vijfhoek (.VUL»;

Nylgans 1/6 1 ex Poelruiterplas, Spaarnwoude (R. vd Berg) 26/6 2 ex Overdiemerpolder (VOD) 4/7 2 ex Haven Ballast (VOD) 9/7 1 ex aldaar (VOD) 22/7 2 ex Diemerpolder (VOD) 2/8 2 ex W Vijfhoek (VOD) 3/8 1 ex Vijfhoek (VOD) „ 9/8 t/m 28/8 3 ex Australiëhaven (v Blanken, JB, WW)

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

Casarca' 18/8 1 ex Diemerzeedijk (VOD)

Smient 18/8 & 19/8 1 6 Vijfhoek (VOD) 22/8 1 6 & 1 <j> NW Vijfhoek (VOD)

12/8 1 6 eclipskleed Vijfhoek (JB) 13/8 5 ex W Viifhoek (VOD) 14/8 3 ex NO Viifhoek (VOD) 28/8 1 <j> Aziehaven (FG)

Zomertaling 6/6 1 o & 7 p u l l i Oeverland Liede (KH) 17/6 gehoord Diemerpolder (VOD) 19/6 1 6 & 1 o omgeving gemaal Halfweg (v Blanken) 18/7 1 ex Viifhoek (VOD) 21/7 & 24/7 4 ex PEN-weiland & 1 ex ZW Vijfhoek (VOD) 23/7 1 6 & 1 o Vijfhoek (VOD) 3/8 1 ex NW Viifhoek (VOD) 8/8 1 ex W & 2x 9 ex W Vijfhoek (VOD) 27/8 2 o Viifhoek (VOD) 30/8 7 ex omgeving Spaarnwoude (FG)

Krooneend 8/8 2 6 i n eclipskleed Viifhoek (VOD) 16/8 3 o i n eclipskleed Binnenbraak Waterland & 1 ex Markerdijk (JB) 18/8 2 ex & 1 6 i n eclipskleed Viifhoek (VOD)

Tafeleend 13/7 1 ex met p u l l i omgeving gemaal Halfweg (Kamp) 7/8 1 (j> & 5 p u l l i Machineweg (JB)

Middelste Zaagbek 16/8 1 ex IJsselmeer hoek Marken/Markerdijk (JB)

Wespendief t

9/7 2 ex NW Vijfhoek (VOD) -22/7 2x 1 ex WNW Diemen (VOD)

15/8 1 ex schroefend boven Golfterrein Diemen (Andries e)

Blauwe Kiekendief Eerste najaarswaarneming: 9/8 1 ex i n o-kleed omgeving Aziehaven (JB, WW) 18/8 1 ^ 0 Vijfhoek (VOD)

Sperwer *vua*" 27/7 1 ex De Braak Amstelveen (WAP) 4/8 1 ex le k j WNW Vijfhoek, verder nog op minstens 7 dagen i n augustus

aldaar (VOD)

18/8 1 ex Recreatiegebied Spaarnwoude thv Buitenhuizen (Kamp)

Buizerd 17/7 1 ex omgeving Meeuweneiland Asd Bos (Marx) 17/7 1 ex boven oude dorp Amstelveen (WAP) 22/7 1 ex boven Saxen Weimarlaan (Tang) 29/7 1 ex boven De Braak Amstelveen (WAP)

Havik ' 3/8 1 ad o 0 Vijfhoek (VOD) 8/8 1 6 W+ Viifhoek (VOD) 10/8 1 ex van Viifheok naar Strekdam Ballast (VOD) 13/8 1 ad 6 Hertenkamp, Asd Bos (Andriese)

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

7/8 1 ex schroevend boven Halfweg (JB) 14/8 1 ex boven De Braak Amstelveen (WAP) 15/8 1 ex NW Vijfhoek (VOD) 18/8 1 ex boven Recreatiegebied Spaarnwoude thv Buitenhuizen (Kamp) 18/8 1 ex Z Vijfhoek (VOD)

Roodpootvalk 18/8 4 ex i n een groep van 10 valken, waaronder 3 Torenvalken (R. v Beusekom,

med. Oreel) Boomvalk

Hiervan kwamen zeer veel waarnemingen binnen u i t de gehele regio.

Waterral

30/6 2x 1 ex gehoord Poelruiterplas Spaarnwoude (MH)

Kwartelkoning 12/6 1 ex roepend Verenigde Binnenpolder langs Spaarndammerdijk thv Crayenstein

(KH, Haafkens) 19/6 1 ex Verenigde Binnenpolder (MH) Kluut Bullewijk Bijlmermeer minstens 6 broedgevallen (VOD)

Langs Australiëhavenweg minstens 5 en Aziëhaven minstens 3 broedgevallen (WW)

Kleine Plevier

Veel waarnemingen omgeving Australiëhavenweg en Aziehaven alwaar 4-5 broedparen (v Blanken, JB, FG, WW) 7/6 1 ad & 2 juv Overdiemerpolder (VOD) 23/7 1 alarmerend ex Haven Ballast (VOD) 28/7 enkele ex De Toekomst Duivendrecht (Andriese) 5/8 2 ex Zandput Nieuwe Meer (JB)-Bontbekplevier Regelmatig Australiëhavenweg en Aziëhaven (v Blanken, JB, FG, WW) 26/6 vermoedelijk broedgeval Overdiemerpolder (VOD) 28/7 enkele ex De Toekomst Duivendrecht (Andriese) Strandplevier Omgeving Australiëhavenweg minstens 3 broedgevallen (WW) ^ Voorlopig laatste waarneming: 9/8 2 ad & 1 juv Australiëhavenweg (JB) Goudplevier

Veel waarnemingen u i t Waterland, Spaarnwoude en Osdorperpolders e.o.

Zilverplevier 3/8 • 6 ex ZW; 4/8 6 ex Z-,.10/8 1 ex W; 12/8 2 ex NNW; 15/8, 25/8 & 27/8 gehoord overvliegend Vijfhoek (VOD) Kanoetstrandloper 13/8 1 ex ZW Vijfhoek (VOD) Krombekstrandloper

9/8 1 ex zomerkleed Australiëhavenweg (JB, WW)

Bonte Strandloper

16/8 1 ex le k j strandje doodlopende dijk Marken (JB)

Kemphaan Zeer veel waarnemingen u i t Spaarnwoude, Waterland en Diemerpolder.

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

Rosse Grutto 22/7 1 ex W; 23/7 8 ex W & 11 ex NW; 29/7 2 ex ZW; 4/8 1 ex ZW Vijfhoek

(VOD)

Regenwulp Verschillende waarnemingen van overvliegende e 21/7 1 ex Poelruiterplas Spaarnwoude (R vd B

Zwarte Ruiter 17/6 2 ex W Vijfhoek (VOD) 28/7 enkele ex De Toekomst Duivendrecht (Andr 7/8 1 ex W Poelruiterplas Spaarnwoude (JB) 17/8 2 ex winterkleed alÖaar (JB) 25/8 4 ex Osdorper Binnenpolder (v Blanken) 30/8 2 ex Lange Bretten (FG) 31/8 3 ex ZW Viifhoek (VOD)

Groenpootruiter 4/8 1 ex De Toekomst Duivendrecht (Andriese) 9/8 3 ex Aziëhaven (JB, WW) 16/8 3 ex Markerdijk (JB) 17/8 4 ex Australiëhavenweg (JB) 20/8 3 ex aldaar (MH)

verder veel waarnemingen Diemen en omgeving.

Witgatje 18/6 1 ex Lutkemeerpolder (KH) 8/7 1 ex Houtrakpolder (KH) 28/7 enkele ex De Toekomst Duivendrecht > t(Andriese) 7/8 1 ex Australiëhavenweg & 3 ex Aziëhaven & 1 ex Halfweg & 2 ex Houtrak­

polder (JB) 9/8 6 ex Australiëhavenweg (JB, WW) 11/8 2 ex Poelruiterplas Spaarnwoude (R>tvd Berg) 17/8 6 ex Houtrakpolder & 6 ex Australiëhavenweg (JB) 20/8 2 ex Australiëhavenweg (MH) 24/8 3 ex aldaar (v Blanken) Bosruiter

1/8 gehoord overvliegend Viifhoek (VOD)

Zwartkopmeeuw 16/6 1 ex 2e k j W Hembrug (WW)

15/8 I ex ruiend van le zomer- naar 2e winterkleed ZW Vijfhoek (VOD)

Dwergmeeuw

22/7 1 èx 2e zomerkleed fouragerend Diemerpolder en Asd-Rijnkanaal (VOD)

Noordse Stern 11/8 1 ad ex NO Vijfhoek (VOD) Witvleugelstern 29/7 1 juv Marken (Oreel) 5/8 1 juv Marken (WW) 11/8 1 ex le k j NNW Vijfhoek (VOD) Zwarte Stern Veel waarnemingen u i t Waterland/Marken, Vijfhoek en Aziëhaven alwaar regelmatig 150-200 ex fourageerden en waar zich ook een slaapplaats bevond. Tortelduif 23/6 2 ex Amstelveense Poel (FG) 9/8 6 ex Aziëhaven (JB, WW)

xemplaren. erg)

iese)

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

11/8 2 ex O Vijfhoek (VOD) 16/8 1 ex Marken (JB) 18/8 1 ex ZW Vijfhoek (VOD) 24/8 1 ex WNW Vijfhoek (VOD)

Steenuil 16/6 1 ex Noorderweg Houtrakpolder ( J . Mulder, med KH)

Bosuil 3/7 jongen gehoord Tasmanstraat (FG) (Nieuwe vestiging, t o t nu toe niet

bekend, med. Buker)

Ijsvogel Vele waarnemingen, hieronder een overzicht per waarnemingsplaats:

Thijssepark A'veen 16/6 1 ex (KH, Haafkens) 9/7 & 30/7 1 ex (WAP) 24/8 1 ex (WAP)

Broersepark A'veen 27/7, 29/8 & 31/8 1 ex (WAP)

De Braak A'veen Tweede h e l f t j u l i regelmatig 1 ex (WAP) 3/8 & 21/8 1 ex (WAP)

Vogeleiland Asd Bos 7/7 1 ex (KH, Haafkens) 28/8 1 ex gehoord (Andriese)

Eind j u l i & eerste h e l f t augustus diverse waarnemingen (Topsvoort, med v Drooge)

In augustus regelmatig bij huis De Groot & Amstelveense Poel (med v Drooge)

22/7 t/m 28/8 1 ex & 19/8 2 ex Vijfhoek (VOD)

Groene Specht 20/6 1 ex Noordkant Asd Bos (v Blanken) 9/7 & 21/8 1 ex Thijssepark A'veen (WAP) 28/7 1 ex Irenestraat hoek Beethovenstraat (Andriese) 10/8 1 ex Amstelpark (Andriese) 11/8 3 ex Golfterrein Duivendrecht (Andriese) 15/8 1 ex voormalige snelweg Duivendrecht (Andriese) 28/8 1 ex Omoricapad Asd Bos (v Drooge) Gehele periode 1-2 ex Bijenpark & VT Eendracht (KH)

Kuifleeuwerik 23/6 1 ex parkeerterrein Gaasperdammerweg (Kamp) 9/8 2 ad & 1 juv Australiëhavenweg (JB, WW) 28/8 nog één ex aldaar (WW)

Oeverzwaluw 9/6 1 ex omgeving gemaal Halfweg (FG) 25/6 3 ex aldaar (v Blanken) 8/7 2 ex aldaar (FG) 7/8 3 ex Z Aziëhaven (JB)

Waarschijnlijk geen broedgevallen i n de regio d i t jaar.

Duinpieper 15/8 4x lex; 18/8 2 ex gehoord; 22/8 1 ad ex ZW; 25/8 gehoord; 28/8 4 ex ZW waarvan minstens 2 ad Vijfhoek (VOD) Boompieper Eerste najaarswaarneming: 15/8 4x 1 ex Vijfhoek (VOD) Grote Gele Kwikstaart 31/8 1 ex ZW Vijfhoek (VOD)

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

Nachtegaal

23/6 t/m 11/7 zingend ex Broersepark A'veen (WAP)

Blauwborst

28/6 1 ex gehoord omgeving Motorcircuit Sloterdijk (FG)

Zwarte Roodstaart Nog twee t e r r i t o r i a werden bekend: IJ-eiland & Laagte Kadijk (WW) Gekraagde Roodstaart 27/8 1 ex o-kleed Vijfhoek (VOD) Paapje Eerste najaarswaarneming: 14/8 1 ex PEN-Centrale (VOD) 17/8 1 ex o-kleed Australiëhavenweg (JB) 23/8 2 ex +Haven Ballast (VOD) 25/8 2 <j> omgeving Spaarnwoude (v Blanken)

Roodborsttapuit

28/8 lex Zandput Nieuwe Meer (FG)

Tapuit Eerste najaarswaarneming: 9/8 1 ex omgeving Battery Halfweg (Marx) Verder verschillende waarnemingen u i t de gehele regio. Kramsvogel Eerste najaarswaarneming: 8/8 2 ex ZW Vijfhoek (VOD) 15/8 1 ex Z sportpark Spieringhorn (WW) 28/8 10 ex omgeving Aziëhaven (v Blanken, FG)

Sprinkhaanrietzanger 28/8 1 ex zang bij Maxis (VOD)

Spotvogel 28/6 1 ex zingend Centrale Hemweg & 1 ex Ringdijk Sloten (Kamp) 6/7 1 ex Haarlemmerweg (FG)

Fluiter

3/6 1 ex zang Paddestoel 32, Asd Bos (JB)

Grauwe Vliegenvanger 12/7 t/m 20/7 ad & juv Gerrit vd Veenstraat (MH) Begin augustus steeds 1 ad & 3 juv Hortusplantsoen/Nwe Keizersgracht (WW) Eerste h e l f t augustus ad & juv Kerkstraat 380 (KH) T e r r i t o r i a : Beethovenstraat/Apollolaan, Boerhavekliniek-J Vermeerstraat, Herengracht tussen Wolvenstraat en Hartenstraat (Andriese) Bonte Vliegenvanger

22/8 & 24/8 2 ex Kerkstraat 380 (KH, Haafkens)

Wielewaal 1/6 nest gevonden omgeving Elzenspeelplaa'ts, Asd Bos (Marx, l a Fontaine) 3/6 3 zingende ö ten zuiden van Bosbaan, Asd Bos (JB) 18/6 1 ex Westgaarde (KH) 8/7 2 ex resp. Openluchttheater en Dalletje. PB (v Drooge) 12/8 1 juv & 1 ad ZO-punt Koekamp & 1 bedelend juv bij Zwart jesbrug, Asd Bos

(v Drooge) Het aantal t e r r i t o r i a i n het Asd Bos bedroeg minstens 5, n l Noordkant 1, Midden 2', Schinkelpolder 2 (v Drooge)

Spreeuw 26/7 t/m 28/7 1 ex met zéér lange, kromme snavel Zwanenburg (Leyen)

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

Vink 9/7 1 ex zingend VT Tigeno Eendrachtpolder (KH)

AANVULLINGEN OP DE VORIGE PERIODE:

Sperwer 31/5 1 ex OverbruR, A'veen (WAP)

Buizerd

30/5 1 ex boven De Braak A'veen (WAP)

Houtsnip

30/5 1 ex De Braak A'veen (WAP)

Tortelduif

Eerste waarneming: 22/4 1 ex Kleine Noordijk Asd Bos (v Drooge) ipv 19/5

Usvogel

25/5 1 ex ThijsseparkA'veen (WAP)

Nachtegaal

Aantal t e r r i t o r i a voor het gehele Asd Bos bedroeg 7-8 (v Drooge)

Grote Karekiet

31/5 1 ex zingend Lange Bretten bij hutjes (R vd Berg)

Braamsluiper

Eerste waarneming: 23/4 1 ex Twikkel, Buitenveldert (v Drooge) ipv 14/5

Fluiter 5/5 t/m 7/5 1 ex Openluchttheater Asd Bos (v Drooge) VERSLAG VWG-JUBILEUMEXCURSIE AMSTERDAMSE BOS 19 MEI 1984

J. Andriese

Aanvankelijk leek de opkomst k l e i n maar om 7.00 uur waren toch 15 mensen aan­wezig, waaronder de v o l t a l l i g e feestcommissie. De tocht ging via de Oeverlan­den langs de weilanden naar boerderij Meerzicht. Het weer was helaas zwaar be­wolkt en de temperatuur kwam naar ons gevoel de 10 graden nauwelijks te boven. Gelukkig was er geen noordenwind waardoor het lawaai van Schiphol beperkt bleef en de vogelgeluiden t o t de toehoorder kon doordringen, van deskundig kommentaar voorzien door Hank de Groot. Natuurlijk werd er i n het begin stilgestaan bij de kaalgekapte bosgedeelten die zowel bij de aanwezigen als i n de media voor nogal wat opschudding hadden gezorgd. De eerste vogels die de aandacht trokken waren de tamme ganzen die ons enige tijd l u i d snaterend vergezelden. Een Fuut met een vi s j e i n de bek bleek een nest onder een afhangende tak i n een sloot te hebben, geflankeerd door het nest van een Meerkoet. Voorbij de klapbrug stonden we s t i l bij een machtige wilg die gelukkig nog ni e t door de bosboeren was geveld. Deze boom bevatte veel gaten van de Grote Bonte Specht die nu door Spreeuwen waren bezet. Op de Nieuwe Meer waren natuurlijk ook Futen aanwezig en verschillende paren Kuifeenden. Ook zat er op een paal aan de rand van de Oeverlanden een Aalscholver zich te drogen. I n de bossages langs de Oeverlanden hoorden we Kleine Karekiet, T u i n f l u i t e r , Winterkoning, Zwartkop en de wat bescheidener Rietgors. Achter ons l i e t de Grote Bonte zich ook niet onbetuigd,en lawaaide er een paar Vlaamse Gaaien. Onder de excursiegangers bleken er toch nog te zijn

Aalscholver Christiaan Marx

die moeite hadden met de zang van T u i n f l u i t e r en Zwartkop, Het klapstuk van de excursie was wel het paar Bruine Kiekendieven, die na een afwezigheid van enkele t i e n t a l l e n jaren weer een broedpoging deden i n de Oeverlanden. Enkele malen werd het mannetje gezien. Op het excursiepad werd niet veel zang ge­hoord op een enkele Kleine Karekiet en een Rietgors na. Bij de weilanden van Meerzicht waren we getuige van de amoreuze betrekkingen die maar l i e f s t 7 ram­melaars trachtten aan te gaan met een moerhaas, maar door maar steeds rondjes te blijven draaien kregen de meeste rammelaars er tabak van en bleven achter. Wat de vogels b e t r e f t was er erg veel jong spul te zien, onder andere van Meer­koet en Waterhoen en van K i e v i t , Grutto en Tureluur. Na de k o f f i e genoten te hebben gingen we weer op de terugweg. Via het Bovenste Bos gingen we weer r i c h t i n g Tribune. Op de weilanden deed een Scholekster ver­woede pogingen een ka l f te verdrijven dat kennelijk te dicht bij het nest kwam. De Scholekster sprong l u i d roepend op de neus en de kop van het k a l f , echter zonder veel resultaat. Ook wat de planten betrof l i e t Henk de Groot ons niet i n de steek. Het f l u i t e k r u i d stond prachtig i n b l o e i . I n de buurt van de Oever­landen gekomen hoopten we nog wat van de kiekendieven te zien. We werden ruim beloond want beide exemplaren showden zich op een bijzonder mooie manier. We zagen ze met nestmateriaal vligen en konden daardoor ongeveer bepalen waar het nest werd gebouwd. Bovendien hoorden we een Boomvalk die neerstreek i n de bomen i n het Oeverland. Bij de klapbrug l i e t e n Nachtegaal en Boomkruiper zich nog horen. Om ongeveer 12.00 uur waren we weer terug en konden terugzien op een zeer geslaagde excursie, met dank aan Henk de Groot.

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

VERSLAG VWG-KAMPEERWEEKEND DRENTE 9-11 JUNI Menno Huizinga

Het tentopzetten op het natuurkampeerterrein "Meindersveen" bij Borger bleek niet iedereen even gemakkelijk af te gaan. Peter bijvoorbeeld creëerde van grondzeil, tentdoek en scheerlijnen een Denig-versie van de zo authentieke Drentse plaggenhut. Jan Joost ("Jee Jee") kwam bij het laarzen aantrekken elke keer enthousiast t o t de ontdekking dat tentdoek niet dezelfde stugheid bezit als die vertrouwde Amsterdamse bakstenen muren. Het natuurkampeerter­re i n deed z'n naam eer aan. Het waren zeker n i e t de minsten die klaagden over slaapgebrek als gevolg van lawaaiige Goudvinken, Gekraagde Roodstaarten en die vervelende Tortelduiven met hun gekoer om vijf uur 's ochtends. De boswachterijen rond het kampeerterrein werden enkele malen bezocht. Het meest memorabel was ongetwijfeld een groep van ongeveer 40 i n het zonnetje zittende Kruisbekken die een berkeboom omtoverden i n een sappige vruchten dragende perzikboom. Even l a t e r "kiepten" ze door een larixplantage en waren de juvenielen, mannetjes en vrouwtjes voor iedereen goed waar te nemen. Be­halve he bekende "kiep-kiep" werden toen ook de wat minder bekende babbelende geluiden gehoord. Eén dag werd besteed aan een bezoek aan één van de laatste hoogvenen i n Nederland, het Amsterdamse en Schoonerbeeker Veld. Naast een en­kele Wespendief werden hier zeer f r a a i mannetje en vrouwtje Blauweborst waar­genomen. Landschappelijk was het gebied zeer aantrekkelijk en het verbaasde ons dat n i et meer dagjesmensen hier van de mooie Pinksterdag wilden genieten. Er werd een avondexcursie gemaakt naar de Dollard om Kwartelkoning, Kwartel en Grauwe Gors te horen. Er was slechts één Kwartelkoning bereid voor ons een deuntje te kreksen, hetgeen Ton prompt deed verzuchten dat hij, na zoveel jaar intensief vogelen, deze soort eindelijk op zijn Nederlandse l i j s t kon bij turven. De Kwartel l i e t het afweten en de Grauwe Gors zweeg i n a l l e talen, maar deze komen ongetwijfeld volgend jaar aan bod. De soortenlijst van het kampeerweekend zag er zo u i t :

Dodaars K i e v i t K l e i n e Bonte Specht Grasmus V i n k

F u u t K a n o e t s t r a n d l o p e r K u i f l e e u w e r i k T u i n f l u i t e r G r o e n l i n g

Blauwe R e i g e r Bonte S t r a n d l o p e r Boomleeuwerik Zwartkop S i j s

Knobbelzwaan Kemphaan V e l d l e e u w e r i k T j i f t j a f Kneu

Bergeend Houtsnip Oeverzwaluw F i t i s K r u i s b e k

W i n t e r t a l i n g G r u t t o Boerenzwaluw Goudhaan Goudvink

Wilde Eend R o s s e G r u t t o Huiszwaluw Vuurgoudhaan G e e l g o r s

Slobeend Wulp Boompieper Grauwe V l i e g e n v a n g e r R i e t g o r s

K u i f e e n d Zwarte R u i t e r G r a s p i e p e r Bonte V l i e g e n v a n g e r

Wespendief T u r e l u u r G e l e K w i k s t a a r t G l a n s k o p

B r u i n e K i e k e n d i e f Dwergmeeuw W i t t e K w i k s t a a r t Matkop

Blauwe K i e k e n d i e f Kokmeeuw Winterkoning Kuifmees „

Havik Zilvermeeuw Heggemus Zwarte Mees

Sperwer G r o t e Mantelmeeuw Roodborst Pimpelmees

B u i z e r d V i s d i e f B l a u w b o r s t Koolmees

T o r e n v a l k Zwarte S t e r n Zwarte R o o d s t a a r t Boomkruiper

Boomvalk H o l e n d u i f Gekraagde R o o d s t a a r t W i e l e w a a l

F a z a n t Houtduif Roodbor s t t a p u i t V laamse G a a i j

- iSSBr K w a r t e l k o n i n g T u r k s e T o r t e l T a p u i t E k s t e r g

Waterhoen T o r t e l d u i f Merel Kauw i !

Meerkoet Koekoek Z a n g l i j s t e r Roek

S c h o l e k s t e r B o s u i l G r o t e L i j s t e r Zwarte K r a a i

K l u u t G i erzwaluw K l e i n e K a r e k i e t Spreeuw

K l e i n e P l e v i e r Zwarte Specht Spotvogel Huismus

Z i l v e r p l e v i e r G r o t e Bonte Specht B r a a m s l u i p e r Ringmus

'U1

I

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

VERSLAG VWG-JUBILEUMEXCURSIE NAARDERMEER 1 JULI H. Kamp

De stapvoets varende hakkepuf kan 40 personen vervoeren; 19 VWG'ers gaven zich op waarvan er uiteindelijk slechts 13 bij Amstelstation stonden. De gids van Natuurmonumenten vond het maar een k l e i n gezelschap. De thuisblijvers bleken weer eens ongelijk te hebben. Alleen a l dat hal f u u r t j e i n de waarneraings-hut aan de rand van de aalscholverkolonie maakte deze koele zondagmorgen t o t een.bijzondere belevenis. Aalscholvers doen mij a l t i j d denken aan een vriendelijk soort voorhistorische reptielen, gevleugeld en voorzien van haaksnavels. Ge­fascineerd werden wij door de honderden rondscharrelende jongen, al t i j d tuk op een volle krop van de oudervogels. Die geur van vogelmest tussen kale, ster­vende bomen, dat koor van bedelroepen, oergeluiden u i t a l l e windstreken. Onze gids was constant aan het woord, ging uitvoerig i n op a l l e vragen, ook op het gebied van planten i n die rijke moerasvegetatie. Maar het bleef de dag der Aalscholvers, bij t i e n t a l l e n zwevend op de thermiek tegen de Hollandse wol­kenlucht. Hun g r i l l i g e vliegformaties deden ons de Lepelaars haast vergeten en compenseerden het gemis van fouragerende Zwarte Sterns, die d i t jaar wel wer­den gesignaleerd, maar i n het Naardermeer ni e t t o t broeden kwamen. Het ringen van jonge Lepelaars bleek hier een tijdrovend en riskant karwei. Vaak eerst per v l i e g t u i g de kolonie verkennen eb fotograferen en daarna met enkele mensen met loopplanken het zompige moeras i n . Een misstap betekend een welriekend modderbad, waarba de hulp van collega's niet kan worden gemist. Onze romantische tocht ging verder temidden van waterlelies en gele plomp door een wirwar van ondiepe sloten en kreken. De Bruine Kiekendief mag natuurlijk i n zo'n r i e t l a n d n i e t ontbreken en de Havik was eveneens met twee broedparen aan­wezig. Onze gids vertelde i e t s over de waterhuishouding, die problemen geeft i n verband met dieper ontwaterende aangrenzende weidegebieden. De zandige bodem van het meer laat meer water door dan gewenst en i n droge zomers daalt het water­p e i l t o t een te laag niveau, zodat vers water moet worden ingepompt. Om in l a a t van te voedselrijk water tegen te gaan bouwt Rijkswaterstaat een zuiveringsinsta-l a t i e die een stabielere s i t u a t i e moet brengen. Helaas worden nu en dan draad­slachtoffers langs de spoorlijn gevonden met een hoog percentage roofvogels die op aas afkomen. Ook uilen worden langs de li j n gevonden en eens reed een lokomo-t i e f Hilversum binnen met een dode Lepelaar op de voorbumper. Een korte wande­l i n g langs de ringdijk bracht ons temidden van de rijke plantenfamilies i n het r i e t , waarbij een wat trage jonge Aalscholver een onderwaterzemtocht ondernam naar v e i l i g e r oorden. De Purperreigers hebben het ook i n het Naardermeer moei­l i j k . Evenals elders daalt het aantal broedparen. De hoofdoorzaak schijnt te l i g ­gen i n de Afrikaanse overwinteringsgebieden die a l enkele jaren door droogte worden geteisterd. Ons entousiaste bezelschap zette na een vaartocht van drie uur tussen manshoge rietkragen weer voet aan wal. We verlie t e n deze oase van rust en natuurlijke r i j k ­dommen, eigenlijk onbegrijpelijk tussen spoorlijnen, snelwegen en hoogspannings­leidingen. In de auto werden we weer spoedig opgenomen i n de lawaaierige maal­stroom van alledag.

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

VERSLAG VWG-EXCURSIE FLEVOLAND 19 AUGUSTUS Ronald Hofmeester

Tegen 8 uur 's ochtends kwamen we met twee auto's en zeven man aan bij de Keersluisplas. De zon stond nog laag achter ons en werd door en dunne laag waterdamp g e f i l t e r d . Er zaten a l verschillende mensen door telescopen te turen. Toen we "uitgepakt" waren stonden er nog vier bij en kon het speuren naar de Stel t k l u u t beginnen. Hij werd a l snel gevonden, a l l i e p hij helemaal aan de overkant van de plas. Het was nie t de enige vogel die er waadde. Er lipen cq stonden vele Kluten, Grutto's en Kemphanen. Zwarte- en Groenpoot-r u i t e r s waren ook redelijk vertegenwoordigd terwijl er enkele Oeverlopers, Bontbekplevieren en Witgatjes rondzwierven. I n de lucht waren Zwarte Sterns en Borenzwaluwen a c t i e f . Aangetrokken door een ogenschijnlijk andere r u i t e r liepen we naar de hoek waar het werkershuisje staat om de vogel aan een nader onderzoek te onderwerpen. Vlak bij de plas stonden traktoren met karren er achter. Vanaf de karren hadden we een prima u i t z i c h t op de rietkraag en een s l i k ernaast. De r u i t e r was snel gevonden en bleek gewoon een Groenpoot­r u i t e r te zijn. Op het s i k j e werd een k l e i n s t e l t l o p e r t j e gesignaleerd. Op een afstand van ongeveer 10 meter paradeerde het voor ons. Na intensieve observatie en naslag i n diverse gidsen waren de deskundigen het erover eens dat het een Amerikaanse Gestreepte Strandloper moest zijn, een soort die i n weerwil van zijn naam overigens ook i n Siberië voorkomt. Een uitvoerige be­schrijving van deze vogel vindt u verderop. Ondertussen waren er ook nog Bruine Kiekendieven en een mannetje Blauwe Kiekendief gezien. Na de koffiepauze besloten we naar een ander gedeelte van de Knardijk te gaan. We hoopten dat door de warme lucht de Buizerden los zouden komen. Dat gebeurde nog n i e t . Wel kwamen we langs een boerderij waarvan het dak van de schuur vol zat met Oeverzwaluwen. Ook boven het maisveld er­naast wemelde het ervan. We waren het erover eens dat we nog nooit zoveel Oeverzwaluwen bij elkaar hadden gezien. We reden terug naar de Keersluisplas. Toen we er aan kwamen cirkelden er vijf Buizerden boven ons waarvan er één opmerkelijk l i c h t was. Verder zagen we hier nog Bonte Strandlopers en Kleine PLevieren. Daarna was de schuilhut aan de beurt. Op een s l i k j e liepen op nog geen 5 meter afstand een s t e l Zwarte Ruiters die even l a t e r gezelschap kregen van een Bosruiter en een Tureluur. Op het water dobberden Pijlstaarten en Slob­eenden en aan de overkant foerageerden een aantal Lepelaars. Na de hut hebben we nog het Bovenwater (ook wel Surfwater genoemd) en de Lepelaarspiassen be­keken. Hier werden nog een Geoorde Fuut, Dodaarzen en Krakeenden gezien. De lichtomstandigheden werden echter steeds slechter. Om ongeveer half vier waren we terug op het Stadionplein en konden terug zien op een zeer geslaag­de, warme excursie. Om t o t s l o t een indruk te krijgen van wat we verder gezien hebben vermeld i k nog enkele soorten: Tapuit, Wintertaling, Patrijs, Gele Kwik, Tort e l d u i f , Goudplevier, Rietzanger, Kleine Kar, Visdief, Grauwe Gans en na­tuurlijk vele Aalscholvers. I n t o t a a l werden er i e t s meer dan 60 soorten geno­teerd.

WAARNEMING VAN EEN AMERIKAANSE GESTREEPTE STRANDLOPER

Menno Huizinga

Op 19 augustus 1984, van ongeveer 8.30 t o t 9.30 werd i n het meest zuidelijke gedeelte van de Keersluisplas (Oostvaardersplassen, Flevopolder) op circa 10 meter afstand een stel t l o p e r CotixbUó waargenomen. De vogel l i e p aanvankelijk

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

alleen en maakte geen schuwe indruk. Met behulp van diverse kijkers en t e l e s ­copen konden i n het veld de volgende kenmerken genoteerd worden.

Grootte en bouw: I n grootte tussen Kemphen en Bonte Strandloper (direkte vergelijking met beiden mogelijk). De bouw leek i e t s plomper dan van een Bonte Strandloper. Bij vermeend gevaar (bv roofvogels, vogelaars) werd de hals ge­strekt en wekte zo een wat slankere indruk. De vogel leek ook i e t s hoger op de poten te staan dan een Bonte Strandloper. Verenkleed: Kop, nek, rug en vleugels waren rossig bruin t o t grijsachtig bruin gestreept. Alle dekveren waren met een l i c h t e rand omzoomd. De vleugels raakten de staartpunt. Op de kop was duidelijk een l i c h t e wenkbrauwstreep zichtbaar, die door l i e p t o t de snavelbasis. Rond de snavelbasis was een l i c h t e vlek zichtbaar. De keel was l i c h t . De borst was l i c h t g r i j s met donkere fijne " v e r t i c a l e " streep­jes, duidelijk afgesneden van en contrasterend met de l i c h t e buik. Naakte delen: De ogen waren donker. De pootkleur was geelachtig (door sommigen als meer okergeelachtig, door anderen als meer groengeelachtig beschreven). De snavel was, vergeleken met die van een Bonte Strandloper, r e l a t i e f kort met een i e t s neergebogen snavelpunt, echter minder duidelijk gebogen dan de snavel van een Bonte Strandloper. De snavel maakte een dunne indruk en werd naar de punt toe duidelijk donkerder van kleur.

Op grond van bovenstaande knemerken werd de vogel gedetermineerd als Ameri­kaanse Gestreepte Strandloper CaLicULi melanotoA. Om de waarneming te beves­tigen werden enige andere vogelaars erbij gehaald die, onafhankelijk van ons, de ste l t l o p e r voor een Amerikaanse Gestreepte Strandloper. hielden. Omstreeks 10.00 werd de vogel waargenomen op het strandje direct langs de Knardijk i n de Keersluisplas tussen Bonte Strandlopers. Op grond van de omzoomde veren was het mogelijk een juveniel ( l e k j ) exemplaar. De meningen hierover liepen echter uiteen. Het weer was helder, w i n d s t i l en er was nog geen tegenlicht. Waarnemers waren (o.a.) J.J. Bakhuizen, R v.d. Berg, J. v Gennip, R. Hofmeester, M. Huizinga en W. vd Waal.

Torenvalk

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3 8 3

VERSLAG VWG-EXCURSIE MAASVLAKTE 2 SEPTEMBER Willem vd Waal

Op 2 september 1984 konden slechts vijf VWG'ers i n één auto gepropt op excur­sie naar de Maasvlakte. Er bleken meer deelnemers dan autoplaatsen te zijn zodat verschillende mensen moesten worden teleurgesteld. Het vertrek vanaf het Stadionplein voltrok zich onder zonnige omstandigheden, maar voorbij Dën Haag zat het dicht van de mist. De Maasvlakte zelf was somber en grauw. Er werd begonnen met het uitkammen van de bosjes bij de Westplaat. D i t leverde op: T j i f t j a f , Grasmus, Gekraagde Roodstaart, T u i n f l u i t e r , drie Bonte Vliegenvangers en enkele Boompiepers. Op de Westplaat zelf liepen grote groepen waadvogels alsmede sterns, meeuwen en eenden i n diverse pluimage. Dit a l l e s ver weg en door de mistige omstendigheden niet goed te determineren. Dan maar r i c h t i n g kleiputten. Die zaten vol met Tapuiten, Gele Kwikken en Graspiepers. En toen begon de zon door te breken en kwam een Visarend r u s t i g overvliegen. Hij vloog r i c h t i n g Westplaat en veroorzaakte daar de nodige paniek. De Visarend zelf begon te vissen en eenmaal moe gevist ging hij z i t t e n rusten op een paal. I n ­middels was het warm geworden en werd er besloten eens achter de centrale te gaan kijken. Daar zagen we een Zwarte Roodstaart en i n de haven achter de cen­t r a l e zwom een Roodhalsfuut en ook een zonnende Harder, de potentiële prooi van de Visarend. Daarna r i c h t i n g vuurtoren om Morinellen te zoeken. Bij de vuurtoren liepen twee Kuifleeuweriken. Er zaten vijf Morinellen, die zeer mak waren en zich t o t op één meter l i e t e n benaderen, te dichtbij om foto's te nemen. Zittend tussen de Morinellen at i k een boterham. En ach, een experiment i s nooit weg en daarom besloot i k m'n brood met ze te delen. Maar niks hoor, brood dat moesten ze n i e t . Misschien het beleg? Dat bestond u i t kaas en dat gleed e r i n ! Heerlijk smulden ze van de kaas. Nou was het geen gewone kaas hoor, het was pikant belegen goudse van Klaas van de Dappermarkt. Als aanvulling op het Handbook kan i k dus melden: zij eten geen volkorenbrood maar wel kaas van Klaas.

Morinelplevier Willem vd Waal

Na d i t cu l i n a i r e avontuur gingen we r i c h t i n g Waterweg om eventuele zeevogels te zien. Eerste zagen we nog een Geelpootmeeuw tussen een groep Z i l v e r - en Kleine Mantelmeeuwen. Bij de ingang van de Waterweg foerageerden duizenden sterns met daartussen enkele jagers die door de grote afstand n i e t konden wor­den gedetermineerd. Wel vloog er een grote groep Zwarte Zeeëenden langs. Deze mooie zomerdag werd besloten met de stand van 57 soorten.

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

K N I P S E L K R A N T ?arool \-hlBl8H

Jaarlijkse spreeuwenplaag bij Centraal Station

De aantocht begint al rond half negen. Dan wordt de lacht boren het Amsterdamse Centraal Station zwart van de spreeuwen. Tienduizenden van die vogels trekken uit alle delen van de stad naar de bomen voor het station. Daar maken ze sich luid kwetterend gereed om de nacht gezamenlijk door te brengen. Onder die bomen doorlopen houdt dan ook enig risico in. Pas tegen half tien, als het donker wordt, is het weer stil bij het station. Het tafereel herhaalt zich elke nazomer, waarna de spreeuwen naar Zuid-Europa trekken om de winter door te brengen. Zij worden opgevolgd door een tweede golf spreeuwen uit Scandinavië. FOTO MARTUN DE JONGE.

Leeuwarder C«ur*euvt

g meeuwen is afhankelijk van onderzoek

DEN HAAG - De beslissing om de kok- en zilvermeeuwen buiten de broedtijd in 1985 en 1986 al dan niet onbeschermd te verklaren, is afhankelijk van de gegevens uit een onderzoek naar de schade en overlast die deze vogels voornamelijk op landbouwgronden veroorzaken. Het onderzoek wordt dit voorjaar in grote delen van Nederland uitgevoerd door de directie Staatsbosbeheer van het ministerie van Landbouw en Visserij. Minister Braks (Landbouw) antwoordt dit op schriftelijke vragen van het Tweede Kamerlid Waalkens (VVD). Kok- en zilvermeeuwen rich­ten vooral'grote schade aan de velden met zomertarwe aan.

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3 g f

.. BfiW,..ORDIUA\RE STADSLUI

Buitendijkse deel van Wadden wordt beschermd gebied

GRONINGEN (ANP) — De regering heeft het buitendijkse deel van de Wad­den officieel aangewezen ab beschermd natuurgebied inliet kader van de Wet­lands-conventie.; Minister Braks van Landbouw en Visserij heeft dat maan­dag bekend gehaakt tijdens de ope­ningszitting van de internationale Wet-lands-conventie in Groningen. Moge­lijk worden nog vier gebieden aange­wezen ab „wetland": de Oosterschelde, het Markiezaatsmeert de Oostvaarders­plassen en het Zwanenmeer. Daarover weordt op de departementen nog over­legd.

De Wetlandi-conventie is een in 1971 opgestelde internationale overeen­komst om waterrijke gebieden te be­schermen. Alle bij de conventie aange­sloten landen hebben zich verplicht eenmaal aangewezen gebieden te vrij­waren van de nadelige invloed van de westerse beschaving. Nederland is in 1980 toegetreden tot de conventie en' heeft tot nu toe zes gebieden als wet­lands aangewezen: de Boschplaat en de Griend (Friesland), de Weerribben (Overijssel), het Naardermeer, de Groote Peel en een deel van de Bies-bosch.

De Landelijke Vereniging tot Behoud van de Waddenzee is tevreden over de aanwijzing van de Waddenzee als wet­land. „De aanwijzing is echter wel wat laat gekomen", vindt Clarisse Nienhuis van de Vereniging. „Het lijkt er op alsof men eerst nog snel de inpoldering van duizend hectare Waddenzee in Fries­land en de aanleg van een oliepijpleiding heeft willen regelen".

M E R E L - Z A N G De merels, die zkh ophou?' ,

de» in de bebouwde kom, zingen anders dan de merels -in het boa. Volgens dr. Mauri' ce Martens, die zich op de afdeling Botanie van de Ka-tholieke Universiteit Nijme­gen onder andere bezig houdt met geluidonderzoek, kunnen vogels zich aanpassen aan de akoestische eigenschappen van de omgeving, waarin ze •.. zich ophouden.

Het Vakblad voor Biologen • maakt melding van onder­zoek naar de demping van geluid in de natuur. Men

heeft daarbij gevonden, dat de bodem vooral lage tonen dempt. De hoge tonen daarentegen worden in bossen door bladeren tegen gehouden. Bosvogels lijken nu juist het overgebleven geluidvenster te gebruiken om hun lied te fluiten, waarbij de frequentie van hun zang zich tussen dé 1000 en 2000 Hertz beweegt. In de bebouwde kom is de bovengrens veel minder duidelijk begrensd. We zouden dus eigenlijk van een stadsmerel en een bosmerel moeten spre­ken. .

„We wisten niet vyat we zagen", ver­telde v de 38-jarige Gonnie Brouwer-Stoltenberg. „Toen m'n man' één dezer dagen de motorkap Van mijn auto open­de, had een vogel z'n nest tussen de motor gebouwd".

Haar auto. een witte Ford Fiësta, stona drie dagen on­gebruikt op de parkeerplaats van hun flat Ruimzicht aan

de Sloterplas. Lang genoeg voor ëen vogelpaar om het voertuig als broedplaats voor hun nakomelingen uit te kie­zen.

Eén dezer dagen opende Frits Brouwer de motorkap en deed de vreemde ontdek­king. „Het nest is dusdanig stevig bevestigd, dat, on­danks het feit, dat er met de auto gereden moest worden, het na een paar ritjes door de stad nog steeds op z'n plaats zit. Het ouderpaar is jammer genoeg niet meer komen op­dagen , vertelt de vindster, die haar ogen nog steeds niet kan geloven.

peÊch<? ujjl81

tj£ De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

Vogelliefhebbers verzetten zich fel

Door PATRICK WORSHIP • PARMA, 30 juli — Vogellief­hebbers zijn voor de een sympa­thieke en voor de ander bespot­telijke figuren, maar in Italië ging iemand zelfs zo ver een bomaanslag op hem te plegen.

De bom ging af op een nacht in mei voor het kantoor van de Italiaanse Bond voor de Bescher­ming van Vogels (Lipu) in Pella-ro bij Reggio Calabria in de teen van Italië. Deuren en ramen wer­den vernield, maar er vielen geen slachtoffers. De explosie vond plaats enkele uren voordat plaatselijke vogelliefhebbers een demonstratie hielden tegen de jaarlijkse jacht op wespendiefjes, vogels die elk voorjaar vanuit Afrika naar Midden-Europa trekken.

Plaatselijke jagersverenigingen wezen de verantwoordelijkheid voor de explosie van de hand,' maar hét incident gaf een dra­matische wending aan het jong­ste conflict over de Italiaanse jachtwetten tussen bet Italiaanse schuttersleger en het groeiende aantal voorstanders van natuur­behoud. Italië heeft deze wetten, de afgelopen jaren aanzienlijk'! verscherpt, maar de machtige ja­gers-lobby probeert nu een nieu­we wet door het parlement te krijgen die hun ten dele een gro­tere mate van vrijheid geeft.

Het onderwerp maakt heel wat emoties los. Italië, waar 1,7 miljoen mensen een jachtvergun-, ning hebben, geldt sinds lang als' een kerkhof voor alles wat er aan dieren in de natuur leeft, en

vooral voor trekvogels. Een ge­weer is makkelijk te krijgen en ieder jaar op 18 augustus, als het

-jachtseizoen geopend wordt,' zwermen de jagers snel in alle richtingen uit. Als ze geen wilde dieren kunnen vinden deinzen

: sommigen er niet voor terug om een tamme huiskat neer te schie­ten. Ook worden er herhaaldelijk, per ongeluk mensen gedood of gewond.

Francesco Mezzatesta, alge­meen secreatris van de Lipu, zegt dat de lust om te jagen een maatschappelijk verschijnsel is, vooral in het zuiden van het land. "Het geweer is . hier een symbool van kracht'', zei hij in het hoofdkwartier van de bond in deze Noord-Italiaanse stad.

Hoorndrager 4 Volgens vogelbeschermers

'schieten de jagers in Calabrië ' ieder,, jaar zo'n 1QQÖ wespendief­jes vanuit strategisch neergezet­te schuilplaatsen aan de kust. Iedereen die er niet in slaagt een vogel neer te'halen is een "cor-nuto" (letterlijk hoorndrager) én

. dat is zo ongeveer het ergste i scheldwoord dat een Italiaan' naar zijn hoofd kan krijgen.

De Calabriërs ontkennen deze aantijgingen, maar een plaatselij­ke jagersvereniging schreef iri een ingezonden brief in een dag-blad dat het neerschieten van wespendieven — een fraaie, cho-. coladebruin met witte roofvogel; met heldergele ogen — èen tra-

; ditje . was en - ''een ,, bron van vreugde en vermaak".

Bij plaatselijke verkiezingen in het stadje Villa San Giovanni bij Reggio Calabria bekladden zo veel kiezers hun stembiljet met de tekst "lang leve de jacht" dat de jagers, aldus de- kranten, nu de derde grootste "partij" zijn in het gebied.

"Er is' een énorme onwetend­heid, en die is zo algemeen ver­breid dat we hier nog in de , meest duistere periode van de Middeleeuwen zitten , aldus een woédende Mezzatesta die in Ga-labrische dagbladen heftig .door ingezonden brievenschrijvers werd aangevallen. • •< -;

; De wespendief is evenals alle, andere roofvogels en andere soorten vogels in Italië be-

\ schermd. Het schieten in mei is : dubbel illegaal omdat het tevens : buiten het in, maart aflopende

jachtseizoen wordt gedaan. > i . . \ :.̂ .'K'.'! ij.l ,,ï ; De huidige Italiaanse wetge­

ving op dit gebied dateert van vl977 en daarnaast is er een uit 1982 daterende uitspraak van het hooggerechtshof die volgéns vogelliefhebbers minstens zo be­langrijk is en die bepaalt dat alle wild staatseigendom is en dat het doden van beschermde soor­ten dientengevolge een érnstige

; overtreding is. j i _ r Parlementariër Giacomo Rosi-i ni,"vice-voórzitter van de jagersr federatie, 'diende dit jaar een wetsontwerp in dat er volgens de Lipu op neer komt dat iemand die de wet overtreedt alleen nog maar een boete kan krijgen en

' geen gevangenisstraf.

uur Het ontwerp riep een storm

van protest op onder natuurbe­schermers en het populaire na-tuurtijdschrift Airone (reiger) verzamelde 200.000 handteke-' ningen tegen het voorstel.

Rosini en Airone hebben nu gezamenlijk een nieuwe versie opgesteld waarin de lijst met "speciaal beschermde" vogel­soorten en andere dieren is uit­gebreid en waarin op het doden of gevangen nemen van zo'n be­schermde soort maximaal twee jaar gevangenisstraf staat.

Hierdoor is verdeeldheid ont­staan onder natuurbeschermers, waarbij de Lipu en andere radi­cale groeperingen protesteren dat de nieuwe versie het schie­ten van veel niet "speciaal be­schermde" soorten nog steeds niet als diefstal van staatseigen­dom bestempelt. Zij zeggen dat dit een principiële zaak is omdat de naleving van de wetten in veel gebieden toch niet wordt gecontroleerd. u Mezzatesta zegt dat een mil­joen Italianen tegen de jacht zijn. Bladen als Airone zijn po­pulair geworden en een paar jaar geleden werden er 850.000 handtekeningen verzameld voor een petitie tegen de oude Ita­liaanse jachtwet.

Maar de natuurbeschermers zijn volgens hem slecht georga­niseerd in vergelijking met de ja­gers die een krachtige lobby in het parlement hebben en boven­dien de macht van de wapenin­dustrie achter zich weten. (Reu­ter)

'Parool H$l}o/8ii

Smokkelaars van valken gepakt METZ (AFP) - De Franse douane , heeft bij Metz vier Arabieren aan­gehouden die in hun (luxueuze)

, auto vier slechtvalken vervoer­den. De beschermde vogels kosten per stuk ongeveer 25.000 gulden. De Fransen konden niet achter de her­komst van de vogels komen. In West-Duitsland bestaat een leven­dige illegale handel in valken.

Whitelaw mist hoen, maar raakt jagers LONDEN (Renter) - Lord Whi­telaw, Engelands ex-minister van binnenlandse taken, heeft het afgelopen weekeinde par on­geluk twee vrienden verwond tijdens een jachtpartij waarbij korhoenders het doelwit waren. Whitelaw, tegenwoordig voor­zitter van het Hogerhuis, gleed uit terwijl hij aanlegde waarbij

het geweer afging en de indus­trieel Sir Joseph Nlckerson en de geweerlader van het jachtgezel­schap, Lindsay Waddell, door hagelkorrels werden getroffen. Lord Whitelaw was zeer van streek door het gebeurde, aldus een woordvoerder, maar opge­lucht dat de verwondingen niet ernstig waren.

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

Vorig jaar vooral giff

nu schot hagel in gebruik Van onze verslaggever Jan Wierenga • .,..>.:/•»:-

EMMEN/ASSEN - De methodiek Hjkt enigszins gewijzigd, de re­sultaten zijn dezelfde: Nog altijd wordt in Drenthe roofvogels onifc legale wijze net leven bénomen. Vorig jaar gebruikten de daders vooral het snelwerkende gif parathion, tegenwoordig gaat de voor-keur uit naar een schot hagel. Ook worden nesten en broedsels van roofvogels verstoord door de bomen om te kappen. Een lik carbo-leum over de stronk, dan valt het niet zo op. Een cijfer: in 1983 werd bij zo'n veertig dode roofvogels door het Centraal Diergeneeskun­dig Instituut een onnatuurlijke dood geconstateerd. Oorzaken: Gif en schotwonden. — — _

D o m o r e n Wat dit jaar tot nog toe de tol is van moedwillig van het leven beroofde die-en is niet bekend; wel komen uit di­verse delen van de provincie de mel­dingen binnen. Zo registreerde alleen al de post Norg van de Rijkspolitie veertien gevallen van nestvernieling. Over de identiteit van de daders lopen de meningen uiteen. Het wachten is op het moment waarop er een paar in de kraag worden gevat. Dat is een kwestie van tijd want de autoriteiten zijn op het oorlogspad. Politie en Staatsbosbeheer, officiële natuurbe­schermers en vogelwachters. Allemaal zijn ze er op gebrand de mannen achter de verboden praktijken te ontmaske­ren.

„Ik hoop van ganser harte dat daar geen jager of jachtopzichter by is," klinkt het oprecht uit de mond van ir. C. Wind, voorzitter van de regio Drenthe van de Koninklijke Neder­landse Jagers Vereniging (KNJV). De voorzitter heeft reden tot enige onge­rustheid. Vanaf het moment dat verontwaardigde vogelbeschermers de aanslagen op het Drentse roofvogel-bestand naar buiten brachten, gingen de beschuldigende blikken vooral uit naar de jagers. Waterdichte bewijzen zijn niet te leveren, maar feit is wel dat diverse jagers niet onverdeeld ge­lukkig zijn met de opleving van het roofvogelvolk en die mening niet voor zich houden.

F a z a n t e n Al te vaak werden dode roofvogels -

het gaat vooral om buizerds en havi­ken - gevonden in een jachtveld waar­van bekend is dat er fazanten worden uitgezet. Ter plekke doodgebleven, naast een opengesneden en met pa­rathion besproeid kadaver van een houtduif of meeuw. Pure broodnijd van de jagers, stellen de vogelbeschermers. Gewoon niet kunnen hebben dat ook buizerds en haviken meeëten uit de welgevulde ruif van moeder natuur.

De meeste jagers overigens veroor­delen het afschot van roofvogels en be­zondigen zich er niet aan. Het zal als zo vaak wel weer gaan om het relatief klein getal der domoren, dat liever niet wil begrijpen dat niet alleen de ei­gen jachtacte op het spel gezet wordt, maar dat boyendien het aanzien van een hele groep wordt geschaad, zegt men in jagerskringen.

Wind vindt ook dat er nog wel an­dere mogelijke daders kunnen zijn.

Wat bijvoorbeeld te denken van stro-pers. De theorie is dan dat de illegaal bemachtigde roofvogels in geprepa­reerde vorm voor flinke bedragen wor­den verkocht. Veel mensen vinden im­mers zo'n machtig dier met wijd gespreide vleugels en felle namaako-gen vastgenageld op een mooi stukje hout, een sieraad voor hun huiskamer. De voorman van de jagers neigt er zelfs toe, de voornaamste schuld bij de stropers te leggen. Een bewijs voor de­ze stelling ziet hij in het feit dat er vol­gens hem vrywel geen gedode vogels meer worden aangetroffen.

De heer W. de Wilde van Staatsbos­beheer is met Wind van oordeel dat de illegale praktijken een wat ander ka­rakter hebben gekregen. De Wilde verbindt daar echter geen conclusies omtrent de schuldvraag aan. Gif wordt minder vaak toegepast, daarentegen worden er veel meer pogingen gedaan de dieren direct „aan de veren" te ko­men. Nesten worden vernield, een (broedend) wijfje op de eieren doodge­schoten. Regelmatig wordt een een­zaam mannetje ontdekt, terwijl zijn le­vensgezellin spoorloos verdwenen is. In sommige gebieden is er kennelijk heel gericht jacht gemaakt op roofvo­gels. De Wilde noemt met name de om­geving van Veenhuizen en Een. Luite­nant R. Karstens van de Rijkspoltie in

Assen vult dat rijtje aan met Ruinen, Dwingeloo en Westerbork. Hy verze­kert dat de politie scherper contro­leert. Dat past helemaal binnen het kader van een samenwerkingsverband dat diverse organisaties tót stand heb­ben gebracht en dat onder de naam Werkgroep Roofvogelsterfte vorig jaar is gestart. De politie doet daar aan mee, evenals onder meer het Drents Landschap, Natuurmonumenten en de inspecteurs Vogélwet in Drenthe. Het secretariaat heeft Staatsbosbeheer.

Veerkracht Heeft het illegaal afschot ook gevol­

gen voor de roofvogelstand? De Wilde gelooft niet dat daar al sprake van is. „Moeilyk te zeggen, maar wel weten we dat de natuur een enorme veerkracht heeft en wel een stootje kan verdragen." Volgens de woord­voerder van Staatsbosbeheer is er van de andere kant ook geen sprake van dat er teveel roofvogels zijn. „Als in het veld veel roofvogels zijn, betekent dat dat er ook veel wildaanbod is. Ge­noeg voor mens en dier, zo simpel is dat".

IvVctuj? bloei wem

gff De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

SCHELTEAAA HOLKEMA VERMEULEN B.V.

van

Aalscholver tot

Zwartsnavel koekoek

ruime sortering

VOeciboeken op onze

Algemene afdeling

s c h e l t e m a h o l k e m a V e r m e u l e n b.v. boekverkopers sedert 1853 spuilO, 1012 WZ amsterdam tel.020-2672 12

1

De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

ONTVANGEN LITERATUUR beschreven door Do Beckers

De Korhaan (VWG het Gooi e.o.), j r g . 18 (1984), nr. 3 - Een Grote Pijlstormvogel boven het Laarder Wasmeer. - Braakbalgegevens van enkele Gooise uilesoorten. - Vogels kiiken vanuit de t r e i n .

De Korhaan j r g . 18 (1984) nr. 4 - Broedvogels op de Zanddijk en de Noordermeent i n 1983 - Gegevens over het voorkomen van enkele broedvogelsoorten langs de Gooimeerkust. - Broedvogels van de Wolfskamer (Huizen) i n 1983. -Broedvogelinventarisatie stranden Stichtse Brug 1984 - Watervogeltellingen van Gooi- en Eemmeer, 1983-84.

De Winterkoning (VWG Castricum), nieuwsbrief nr. 12, aug. 1984 - Vinkenbaanverslag 1983. - Kruisbekken i n het Noordhollands Duinreservaat i n 1983 - Over herkomst en trek van bij Castricum geringde Merels en Zanglijsters.

De Grauwe Gors (Avifauna Groningen), i r g 12 (1984) nr. 2 - Zeetrektellingen bij de Eemshaven, herfst 1983, - IJsduiker i n Sasserihein-Zuid. - Inventarisatie i n het Glimmerbos. - Doodsoorzaken van Kerkuilen. - De Stormmeeuw i n het zuideliik Westerkwartier.

De Skor (VWG Texel), i r g . 3 (1984), nr. 4 - Zeetrektellen op Texel, j u n i - j u l i 1984. - Onderzoek naar het gebruik van het Waalenburgerdijkje door vogels. - De broedvogels van de Dennen 3.

De Meerkoet (Natuur- en milieufederatie Wierhaven), j r g . 8 (1984), nr. 1 - Raadselzanger i n het Robbenoordbos. - De Davidsplassen, zomer 1983. - Buizerds steeds t a l r i i k e r .

Ficedula (Twentse VWG), j r g . 13 (1984), nr. 2 - Twentse Avifauna. - Steltlopers op de vloeivelden van de Krim. - Het Twnetse Broedvogelonderzoek (BMP). -Albinisme bij Steltlopers. - Een voorjaarswaarneming van Roodkeelpiepers i n Twente..

Dutch Birding (Dutch Birding Association), j r g . 6 (1984), nr. 2 - Harlekijneend te IJmuiden,winter 1982-83. - Occurrence of Harlequin Duck i n Europe. - Rare birds i n the Netherlands i n 1982. - Broedgeval vam Bijeneter op Texel 1983. - Woestijntapuit te Eindhoven nov. 1970. - Witkruingors te Spaarndam winter 1981-82.

Dutch Birding, j r g . 6 (1984), nr. 3 - Field i d e n t i f i c a t i o n of P i n t a i l Snipe. - Hybriden Grote Z i l v e r i g e r x Blauwe Reiger i n Flevoland. - Juveniel Kleinst Waterhoen te Harderwijk augustus 1983. - Grote Jager doodt Zeekoet. - Verenkleed van juveniele Reuzenstem. - Voorkomen van Krekelzanger i n Nederland.

< j 0 De Gierzwaluw 22 (1984), nr. 3

Milieucontact,(Contact Milieubescherming Noord-Holland), j r g . 4 (1984), nrs.,2&3

Nieuwsbrief (Stichting v r i j w i l l i g natuur- en landschapsbeheer Noord-Holland), nrs. 1 & 2, januari & iuni 1984.

ROM, magazine voor ruimtelijke ordening en milieubeheer, 1984, nrs. 5, 6 & 7.

Rijksinstituut voor Natuurbeheer, jaarverslag 1983.

Outdoor recreation and birds: conflict or symbiosis? door A.N. van der Zande. Gevolgen van de buitenrecreatie op dichtheden en broedsucces van vogels i n bos- en duingebieden i n Nederland.

Uil Peultjes had ik gezaaid en toen we merkten dat allerlei vogels voortdurend de pas opgekomen plantjes tot op de grond opvraten, kochten we in het tuincentrum een net en spanden dat over het zaaibed. Een paar dagen la­ter ontdekten we 's och­tends wat we hadden aange­richt. De verkeerde vogel, die part noch deel had aan de misdaden tegen onze peultjes, had zich met zijn poten en één vleugel wan­hopig in het net verstrikt. Het was de steenuil, die waarschijnlijk een veldmuis had willen grijpen en niets vermoedend naar beneden was gedoken, in het net te­recht was gekomen en in paniek was geraakt, waar­door hij steeds vaster was komen te zitten. Een kleine gevlekte boeien-koning leek hij, wiens truc jammerlijk was mislukt. Met de tuinschaar knipten we een cirkel rondom hem uit het net en daarna nam mijn vrouw het dier met het stuk net en al als een kind op schoot. De vleugel kre­gen we met de hand los, maar zijn poten waren zo verward geraakt, dat er een

nagelschaartje aan te pas moest komen. Hij zat half rechtop, terwijl mijn vrouw draadje voor draadje lospeu­terde. Eerst keek lüj voor zich uit, maar toen we hem sussend toespraken draaide hij iangzaam zijn nek, zoals alleen een uil zijn nek kan draaien en keek naar ons omhoog met wat Bibeb in interviews altijd een 'onbe­schrijfelijke blik' noemt. Heel stil lag hij, als een zoete patiënt, die weet dat alles voor zijn bestwil gebeurt.

Na een kwartier was einde­lijk het laatste draadje ver­wijderd en kon hij zijn be­nen strekken, die al die tijd verkrampt over elkaar had­den gezeten. We zetten hem voorzichtig op de rand van de dakgoot, spraken hem nog één keer bemoedigend toe, hü keek ons met zijn grote, gele ogen aan, nam toen een. sprongetje en ging er vandoor met die merk­waardige hortende manier van vliegen die we al zo vaak van hem gezien hadden. Later op de dag heeft hij vanaf de nok van de schuur langdurig op ons zitten schelden.

PETER VAN STRAATEN

architectura + natura i n t e r n a t i o n a l b o o k a a l l a r a 1015 DH Amsterdam • Leliegracht 44 - tel. 020-23 61 86

ENORME SORTERING VOGELBOEKEN!

Een greep u i t enige r e c e n t e &

nieuwe t i t e l s :

The Shell Guide to the Birds of Britain & Ireland. Ferguson-Lees, W i l l i s & Sharrock. Alom geprezen als de beste nieuwe veldgids! Meer dan 500 soorten beschreven, met teke­ningen van de belangrijkste kleden, ƒ 44,90

NIEUW: Field Guide to the Birds of North America. National Geographic Society. Beschrijving van meer dan 800 soorten! De meest complete gids voor N Amerika, Veel soorten die Europa als dwaalgast bereiken.

ƒ 44,95

NIEUW: Thieme's Vogeltrek Atlas. B J Speek & G Speek. Een overzicht van meer dan 70 jaar ringonderzoek i n Nederland. 301 kaarten.met terugmeldingen. ƒ 42,50

NIEUW: A Field Guide to the Birds of the USSR. V E F l i n t . Vertaling van het i n 1968 ver­schenen Russische boek. Bijgewerkt en herzien voor de Engelse uitgave. 728 soorten.

+ƒ 250,=

NIEUW: Coastal Waders and Wildfowl in Winter. R R Every e.a. Overzicht van gedrag en ecologie van s t e l t l o p e r s , eenden en ganzen i n de winter.

ƒ 134,50

INHOUD De Gierzwaluw 22 (1984). nr. 3

Plan voor helicopterhaven. Pat de Ruig 59

Kontaktavonden & excusies 60

Nederlands Comité Bescherming Trekvogels 61

Broedvogelinventarisatie Eendrachtspolder. Frank v Groen 62

De Amsterdamse gorzen. Willem vd Waal 68

Waarnemingen i n de Regio Amsterdam. Willem vd Waal 71

Verslag VWG-jubileumexcursie Amsterdamse Bos. J. Andriese 77

Verslag VWG-kampeerweekend Drente. Menno Huizinga 79

Verslag VWG-jubileumexcursie Naardermeer. H. Kamp 80

Verslag VWG-excursie Flevoland. Ronald Hofmeester 81

Waarneming van een Amerikaanse Gestreepte Strandloper. Menno Huizinga 81

Verslag VWG-excursie Maarvlakte. Willem vd Waal 83

Knipselkrant 84

Ontvangen l i t e r a t u u r . Do Beckers 89

U i l . Peter van Straaten 90