114de jaargang | maart - april 201

0 | tweemaandelijks tijdschrift v

oor de beweging rond Don Bosco

| Kantoor van afgifte: 3000 Leuv

en mail | P209042

ge-mij-mer

2

inhoud Een salesiaanse op de wereld Een kijk op de salesiaanse wereld

Don Boscogewijs

7 Aan de zijde van Don Bosco

10 Zomerkampen

22 Werk maken van kinderrechten

Over opvoeden

4 Meer dan een school

8 Opvoedings- ondersteuning

11 Minimoeders en kakkernestjes

Kruispunt

Adriaan De Cooman 6

Jan Schepers 12

Johan Jacquemin 16

Pennenstreken

Met blinde ogen 14

Een halfje 15

Waar het hart van vol is 19

Ge-mij-mer 24

Hoofdredacteur Annemie Vandaele

Adviesraad R. Burggraeve A. De Cocker A. De Cooman M. Den Haerynck E. De Ridder E. Haelvoet P. Stienaers F. Vanspauwen

Eindredactie en redactieadres Mark Den Haerynck Lenniksesteenweg 2 1500 Halle dbsocom@donbosco.be

Adreswijziging Don Bosco Vlaanderen Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel dedapper.marc@donbosco.be

Verantwoordelijke uitgever Jos Claes, provinciaal Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel jos.claes@donbosco.be

Lay-out en druk Drukkerij Van der Poorten nv Kessel-Lo

De bijdragen verschijnen onder de verant-woordelijkheid van de auteur.

Uw persoonlijke gegevens zijn voor u ter inzage. Ze worden nooit doorgespeeld en dienen enkel voor de verzending van Don Bosco Vlaanderen.

In Vlaanderen: www.donbosco.be www.zustersvandonbosco.be

In Europa: www.donbosco.net

In de wereld: www.sdb.org www.cgfmanet.org

Don Bosco Vlaanderen is een gratis blad. Giften zijn daarom steeds welkom op het onderstaande adres en rekeningnummer, met vermelding van Don Bosco Vlaanderen:Don Bosco Centrale vzwFr. Gaystraat 1291150 BrusselTel. 02 771 21 00IBAN: BE96 0000 1112 6405BIC: BPOTBEB1

Foto voorpagina: Patrick Vandewalle

3Annemie Vandaele Hoofdredacteur | ingeblikt

Soms gaat een beeld met je hoofd aan de

haal. Ineens duikt het op, geruisloos en

onaangekondigd, zet vervolgens je hele

handel en wandel in stand-by en ver-

dwijnt daarna, met mate.

Zo ook deze coverfoto, bin-

nengevallen tussen zo-

veel ander dringends

in een mailbox. Een

beeld waarbij de

vragen in een men-

senhoofd meteen

de degens kruisen.

Wat doet zon vijfja-

rig meisje stilvallen

op een godvergeten

strand? Welk gemijmer

speelt in zon kleine hersen-

pan? Waaraan zou ze denken? Aan

wie ze is? Of worden kan? Hoe spinnen

die kleine gedachten zich af, naar waar,

hoe, wat, waarom?

Inspirerend is het wel, zon kleine blik die

naar binnen wordt gewend, een soort mi-

niatuurvoorbeeld van de vraag naar iden-

titeit die er n is van alle leeftijden en

alle tijden, van schijnbaar steeds

meer sectoren ook de laat-

ste tijd. Vooral de non-

profit schoot schijn-

baar gestaag maar

doortastend uit

de startblokken.

Ge-mij-mer

En dus verschijnt de vraag via publicaties,

kapittels en overlegfora ook op de salesi-

aanse agenda. Naast de rijkdom van de

grote verscheidenheid die onze organi-

satie kent, is er immers steeds meer de

vraag naar eenheid en identiteit. Want

wie we zijn en waar we voor staan, is voor

onszelf belangrijk, maar ook voor derden

in hun betrokkenheid bij onze dienstver-

lening aan jongeren en de kwaliteit die

we erin nastreven. Hoe zorgen we, van

Kortrijk tot Hechtel, dus voor een duide-

lijke herkenbaarheid en een consequente

vertaling van onze kernopdracht, van de

meerwaarde die we nastreven?

Vragen die we ons, ook in dit blad, moe-

ten durven stellen in het belang van

de kinderen en jongeren in onze werking,

met veel lawaai of in alle stilte op zoek

naar wie ze zijn en mogen worden.

4door de ogen van de opvoeder | Tekst: Kurt Smeets, namens Don Bosco Vorming & Animatie Fotos: Etienne Leconte, sxc

In het opvoedingsproject wordt verwoord

hoe we vandaag jongeren in Don Boscos

geest kunnen opvoeden. Het vertrekpunt

is een mensbeeld dat voeling heeft met

onze tijd en dat tegelijk de visie van Don

Bosco niet uit het oog verliest. In deze

reeks artikelen willen we stilstaan bij dat

mensbeeld, want hoewel het vaak onver-

woord blijft, toch stuurt het ons hande-

len en kleurt het onze opvoedingsdoelen.

Het gaat om een integraal beeld dat de

mens beschouwt vanuit ver-

schillende perspectieven die

elkaar aanvullen. In dit artikel

willen we jonge mensen duiden als to-

taalwezens waarin vele aspecten, sterke

en zwakke, verweven zijn. Opvoeden in

Don Boscos geest betekent oog hebben

voor al die aspecten.

Voorbij de vakjesBij kinderen zie je het al: het ene kind zou

de hele dag willen voetballen, het andere

gaat helemaal op in de vraagstukken die

het krijgt voorgeschoteld. Het onderwijs

zou op die sterktes kunnen inspelen en

kinderen hun vakken steeds vroeger zelf

laten kiezen. De voetballer kan dan vaker

voetballen, de wiskundige-in-spe meer

vraagstukken oplossen. Iets anders is het

om het kind in zijn totaliteit te blijven

zien. Dat betekent dat het ene kind met

wat hulp ook zijn vraagstukken leert op-

lossen en dat het andere kind mits een

kleine voorzet tijdens de middagpauze

mee gaat voetballen. Als we mensen

beschouwen als totaalwezens, delen we

hen niet in vakjes in en blijven we open-

staan voor het onverwachte. Het is niet

omdat een jongere zich interesseert voor

literatuur dat hij bij voorbaat als onprak-

tisch kan worden beschouwd. En het is

niet omdat iemand een tijdje genoeg

heeft van de school en het allemaal wat

laat hangen, dat hij een vogel voor de kat

wordt.

OntwikkelingOmdat het toekomstbeeld van kinderen

en jongeren vaak nog heel veranderlijk

is, is het belangrijk dat leerkrachten en

opvoeders hen in hun totaliteit blijven

zien. Kinderen dromen ervan duizend-en-

n beroepen uit te oefenen. Voor heel

wat jongeren is het op achttien jaar nog

onduidelijk welke weg ze zullen inslaan.

Ook als ze ervoor kiezen

verder te studeren, kan

het na hun studies nog

vele kanten uit, afhan-

kelijk van hun interesses

en de kansen die ze krij-

gen. Die vrijheid geeft

iedere mens de kans om op

zoek te gaan naar wat hem of

haar interesseert en op termijn

een bewuste keuze te maken.

Maar die vrijheid vraagt ook,

meer nog dan in Don Boscos

tijd, een integrale ontwikke-

ling, een mensbeeld dat geen

aspect uit het oog verliest en

jonge mensen voorbereidt op

In opvoeding ho

ren alle

aspecten aan b

od te komen.

Mr dan een school

Een assisterend

e stijl reikt

verder dan de s

peelplaats.

5een toekomst die zowel voor

henzelf als voor hun opvoe-

ders nog niet vastligt.

Een mensbeeld dat de mens

in zijn totaliteit beschouwt,

ondersteunt leerkrachten die

zich niet enkel toespitsen op

de aspecten die binnen hun

opdracht vallen. De leerkracht

biologie kan iemand zijn die

op de speelplaats mee voetbalt, de leer-

kracht houtbewerking iemand die zich

bewust is van de thuissituatie van zijn

leerlingen. Dat jonge mensen totaalwe-

zens zijn, houdt bovendien in dat ze niet

alleen gestimuleerd worden in hun talen-

ten, maar ook gemotiveerd om te werken

aan hun zwakke punten. In de opvoeding

horen daarom alle aspecten aan bod te

komen: het lichamelijke, het spirituele,

het technische, het affectieve, het psy-

chische, het relationele,

BenaderingIn het Oratorio trachtte Don Bosco dat

totaalbeeld te concretiseren. In de thuis

die hij zijn jongeren bood, mochten ze

hun gevoelens uiten en waren ze vrij om

zichzelf te zijn. Op school scherpten ze

hun praktische en intellectuele vermo-

gens aan en leerden ze verantwoordelijk-

heid opnemen in de taken die ze kregen.

Om relaties te leren leggen en zich ver-

bonden te voelen met elkaar, was er de

speelplaats. De parochie ten slotte bood

ruimte om zich te

verdiepen in zinge-

ving. Die viervou-

dige opvoedings-

ruimte noemen

we het oratorio-

principe. Met dat

principe voor ogen,

kunnen jongeren

uitgroeien tot vrije

en verantwoorde-

lijke mensen die zich verbonden voelen

met elkaar en bewust zin geven aan hun

leven. Maar de vier

onderdelen van het

oratorio staan niet

los van elkaar. En-

kel daar waar thuis,

school, speelplaats

en parochie met el-

kaar verweven zijn,

krijgen jonge mensen de kans zich in al

hun aspecten te ontwikkelen. De assis-

terende stijl, de ondersteunende en ge-

interesseerde aanwezigheid bij jongeren,

reikt daarom verder dan de speelplaats,

tot in het klaslo-

kaal.

De sfeer die het

klaslokaal ademt,

de gedrevenheid

waarmee de leer-

kracht zijn leerlin-

gen op sleeptouw

neemt, de speelse

aanwezigheid van de opvoeder in de leef-

groep, roepen in n van de ruimten van

het oratorio de andere drie ruimten op.

Die verwevenheid biedt jonge mensen de

kans zich integraal te ontwikkelen. Dat

sluit aan bij een aanpak die het oefenen

van vaardigheden, het opdoen van ken-

nis, het gevoel zichzelf te mogen zijn, het

spelen met anderen, en het zoeken naar

zingeving niet loskoppelt van elkaar. Een

integrale ontwikkeling vraagt dus een ge-

integreerde benadering.

Jongeren worde

n

aangesproken

in hun sterkte

en hun zwakte

.

Een integrale on

twikkeling

vraagt een gen

tegreerde

benadering.

6een woord waard | Tekst en Fotos: Mark Den Haerynck

Adriaan De Cooman

Hij is een goede zeventiger, grijzende ha-

ren die nog de plooi bewaren, salesiaan

en gemeenschapsoverste in Don Bosco

Boortmeerbeek. Don Bosco Vlaanderen

vond het de moeite waard om bij n van

haar boegbeelden de microfoon op tafel

te zetten. Op een koude winterdag waren

we te gast bij Adriaan De Cooman, sinds

1985 redactielid van dit blad, dat twee-

maandelijks bij duizenden gezinnen in

Vlaanderen terechtkomt.

MotivatieDe manier waarop Adriaan betrokken

geraakte bij de redactie van Don Bosco

Vlaanderen, was een onschuldige vraag

van de toenmalige provinciaal, Lucien

Desmet. Je kunt van een soort te-

vens-benoeming spreken,

want het is een werk dat

je opneemt bij de rest

van je opdracht, zo-

maar, er bovenop.

Kun jij de Band

met Don Bosco

overnemen?,

was de vraag.

En de rest van

het verhaal

kennen we: hij

neemt intussen

al vijfentwintig jaar

het correctiewerk van

het tweemaandelijkse tijd-

schrift op zich. Wat zijn motiva-

tie is om het zolang te blijven doen, is de

trouw aan een gegeven woord. Je zit erin

en je doet voort, klinkt het dan. Maar te-

gelijk verwijst Adriaan naar de doelstelling

waarmee Don Bosco in 1878 zijn eerste

Bollettino Salesiano uitgaf. In een circu-

laire zegt Don Bosco zelf dat de versprei-

ding van het goede boek een noodzaak is

om jongeren op het goede pad te houden.

Don Bosco Vlaanderen wordt nog steeds

verspreid als een werkzaam instrument

voor de verspreiding van het sale-

siaanse gedachtegoed.

KrachtAdriaan heeft vijfen-

twintig jaargangen

nauwlettend gecorri-

geerd. Het is een tijdschrift

naast de zoveel andere bladen

die uitgegeven worden. Toch heeft het

een eigen dynamiek en wil het een speler

zijn die op het veld van het verspreiden

van het goede nieuws zijn specifieke

plaats inneemt. Bij de vraag

waar de kracht ligt van

Don Bosco Vlaande-

ren, duidt onze

gesprekspartner

erop hoe be-

langrijk het is

de salesiaanse

zending te

helpen waar-

borgen. Meer

dan ooit is dit

medium een

middel om het erf-

goed van Don Bosco,

waaraan de salesianen

met vele leken trouw zijn ge-

bleven, door te geven. Het aantal sale-

sianen vermindert en hun rechtstreekse

aanwezigheid in scholen en voorzienin-

gen geraakt uitgeput. Daarom is het des

te meer nodig dat er vormende impulsen

blijven bestaan, en een aanbod van inspi-

rerende lectuur. Don Bosco Vlaanderen is

zon impuls en haalt zijn eigen kracht uit

het verder op weg gaan met hen die erin

blijven geloven.

ToekomstZonder afbreuk te doen

aan de jarenlange

inzet van allen die

met een tevens-

benoeming Don

Bosco Vlaanderen

hebben verspreid, gaat

het tijdschrift erop vooruit. Feit

is dat de grafische mogelijkheden zoveel

groter zijn geworden en meer toelaten.

Het blad mag en moet zich fris blijven

voorstellen, met een aantrekkelijke lay-

out en eigentijdse rubrieken die beant-

woorden aan het uitgeschreven charter.

Dat is een blijvend aandachtspunt. Het is

een goede mix van wat in de colofon ge-

noteerd staat: een salesiaanse kijk op de

wereld en een kijk op de salesiaanse we-

reld. Adriaan is er gerust in, want hij ziet

ook een positieve evolutie in het schrijf-

talent van de redacteurs zelf. Wie aan

het Don Boscotijdschrift meewerkt, hoeft

niet noodzakelijk de lat van het Groot

Nederlands dictee te halen. We moeten

wel de vrijmoedigheid bewaren, zegt hij,

om ons te laten zien en te laten horen,

om ons voor te stellen. Hij duidt het met

evangelische woorden: ons geloof niet

onder de korenmaat plaatsen, maar het

als licht van de wereld laten zien.

25 jaar corrector-redactielid van DBVlaanderen

Meer dan ooit is

het een

middel om het

erfgoed van

Don Bosco doo

r te geven.

Tekst: Wim Collin Fotos: Eindredactie | afgestoft

7

Aan de zijde van Don BoscoValdocco, n van de laagst gelegen ge-

bieden in die grote industriestad Turijn.

Een terrein langzaam afglijdend naar de

Dora, een kwakkelriviertje dat tijdens de

zomer bijna droog staat. Volgebouwd tot

de laatste vierkante meter, centraal de

twee groene koepels van de basiliek van

Don Bosco, bovenop de koepel pronkend

een gouden beeld van Maria Hulp der

Christenen. In de verte boven reizen sinds

de olympische winterspelen nieuwbouw-

blokken als paddenstoelen uit de grond.

Het is hier dat Michele Rua meer dan 35

jaar aan de zijde van Don Bosco stond.

Valdocco, januari 1888, het is stil in het

Oratorio. Iedereen, van klein tot groot,

weet wat er te gebeuren staat. Don

Bosco is ziek, erg ziek, deze

keer zal zelfs een won-

der hem niet gene-

zen. Jongeren op de

speelplaats kijken

naar de ramen

van de kamers

van Don Bosco,

hopend om hem

nog n keer te

zien. Ook binnen

bij Don Bosco heerst

een angstige stilte.

Iedereen beseft dat Don

Bosco heel zijn leven lang het

beste van zichzelf gegeven heeft om zijn

droom waar te maken. Maar nu is hij ver-

sleten: hij heeft geen kracht meer in zijn

lichaam, zijn stem is weg ... Maar alle-

maal zijn ze daar, de eerste salesianen,

bijeen op de kamer van Don Bosco, hun

vader, vriend, leermeester, ...

Het is in die eenvoudige kamer dat er op

25 maart 1855 een kleine intieme ceremo-

nie plaatsvond. Don Bosco rechtstaand,

Michele Rua op zijn knien voor het kruis-

beeld. Voor U,

God, doe ik de ge-

lofte om te leven in

armoede, kuisheid en gehoorzaamheid

aan u, Don Bosco, die ik kies als mijn

overste. Er waren van dit moment geen

getuigen, des te meer getuigen waren

er van de onvermoeibare inzet van

deze eerste salesiaan. Hij werd wis-

kundeleraar, godsdienstleerkracht,

assistent in de eetzaal, compagnon

om mee te spelen tijdens de speeltij-

den ... en tussendoor studeerde hij

voort, filosofie, theologie. Vanaf morgen

ben je verantwoordelijk voor dit of dat,

zei Don Bosco en de jonge Michele ant-

woordde zonder aarzelen: Das goed. Hij

werd ook de eerste directeur van het

eerste salesiaanse huis buiten

Turijn, Mirabello Monfe-

rato. Zesentwintig jaar

oud was hij toen en

de rechterhand van

Don Bosco.

Tien jaar later

werd Don Rua ge-

kozen als prefect

van de salesiaanse

congregatie. Er kwa-

men steeds meer man-

nen bij die in Don Boscos

voetsporen wilden treden en

Michele kreeg als taak om de ontwikke-

ling en de organisatie van die groeiende

groep op zich te nemen. Hij stond aan

de zijde van Don Bosco als dichtste me-

dewerker en trad meer en meer op als

zijn plaatsvervanger. Don Bosco was vaak

weg, op reis, om mensen te bezoeken of

geld in te zamelen om projecten te finan-

cieren. En als hij dan eens op zijn kamer

in Valdocco was, kwamen er honderden,

duizenden mensen op bezoek. Don Bosco

had geen tijd meer voor de dagelijkse

werking van zijn Oratorio. Don Rua werd

de uitvoerder, trouw en secuur, van de

projecten die zijn vader uitdacht.

Don Bosco heeft Don Rua bij de hand ge-

nomen, hij was voor hem een gids, hij

hield van hem, hij was zijn leermeester.

Don Rua werd als het ware de handen van

Don Bosco. Op het laatst, in januari 1888,

toen ze allemaal samen waren in de ka-

mer van Don Bosco, leende Don Rua hem

zelfs zijn stem. Ze stonden rond het bed

van de stervende Don Bosco. Rua knielde

bij het bed neer. Don Bosco, we zijn hier

allemaal samen, jouw oudste kinderen,

alle medebroeders. Wij vragen uw zegen,

zegen ons en ook hen die ver van ons weg

zijn, in de missies, in de wereld. Omdat

je je arm niet meer kunt opheffen, zal ik

het voor je doen en ik zal ook de woorden

zeggen. En jij, jij zegent alle salesianen en

alle jongeren. En met een grote zachtheid

nam Rua de arm van Don Bosco ... Het was

nog nooit zo stil in Valdocco.

Na de dood van Don Bosco schreef Don

Rua: Onze enige bekommernis is om het

werk van Don Bosco te versterken en ten

gepaste tijde uit te breiden. En zo ge-

beurde ...

Don Rua

Het was nog no

oit

z stil in Valdocc

o.

goed-gezin-d | Tekst: Hilde Pex Fotos: Eindredactie, sxc

8

Opvoedings-ondersteuningIn boekhandels en bibliotheken kun je er

niet naast kijken: opvoedingsboeken zijn

in! Van ABC van opvoeden1 over Waar-

om doet mijn kind zo moeilijk?2 tot Gids

voor succesvol opvoeden3. Keuze te over.

Ook een paar minuten zoeken op het in-

ternet levert een hele lijst websites op

rond opvoeden, met algemene achter-

grondinfo, uitleg over specifieke proble-

matieken, vragen en antwoorden, erva-

ringsberichten en tips. Deze overvloedige

informatie wekt de indruk dat opvoeden

een bijna onmogelijke opdracht gewor-

den is. Nochtans verloopt opvoeden

doorgaans goed en voelen ouders vaak

vanzelf aan hoe ze bepaalde zaken het

beste aanpakken. Gelukkig maar.

Opvoeden: je staat er niet alleen voorOpvoeden doe je als ouders niet

alleen. Heel wat mensen en

organisaties zijn erbij betrok-

ken en dragen op de n of

andere manier hun steentje

bij: de school, de jeugdbe-

weging of jongerenwerking,

de na- en buitenschoolse

opvang, de buurtwerking, de

sportvereniging, de muziek- en teken-

academie, de parochie, ... In vele ge-

vallen gebeurt de ondersteuning door

beroepskrachten in een professionele

context, in andere gevallen door gen-

gageerde vrijwilligers in hun vrije tijd.

Ook heel wat mensen steunen ouders en

gezinnen onbewust door hun aandacht

en betrokkenheid, en niet zozeer door-

dat ze meewerken aan een concreet en

welomlijnd opvoedingsproject.

In deze bijdrage willen we enkele

aandachtspunten en mogelijkheden

aanreiken om ouders en mensen aan wie

de zorg voor kinderen is toevertrouwd te

ondersteunen, individueel of in groeps-

verband.

Brede netwerken, informele ondersteuningOuders en gezinnen hebben

bij de opvoeding behoefte

aan informele steun, een

breder gedeelde opvoedings-

aandacht en plaatsen waar men

elkaar kan ontmoeten. Ouders voelen

zich gesteund wanneer ze bij de opvoe-

ding een beroep kunnen doen op fami-

lie, buren en vrienden. Die netwerken

worden vandaag kleiner. Zo valt

een stuk van de informele on-

dersteuning door de familie

en vrienden weg, wanneer

men bijvoorbeeld naar een

andere provincie trekt. Het

is dan meestal de profes-

sionele ondersteuning (zoals

babysitdiensten of kinderdagver-

blijven) die dat voor een stuk opvangt.

Ouders voelen zich ook gesteund wan-

neer zij hun ervaringen kunnen uitwis-

selen met andere ouders, wanneer ze

tijdens ontmoetingsmomenten belang-

stelling en betrokkenheid voor hun ver-

haal ervaren en antwoorden krijgen van

ouders die voor eenzelfde probleem staan

of hetzelfde meemaken. Initiatieven die

ontmoetingskansen mogelijk maken en

helpen bij het uitbouwen van een infor-

meel netwerk waar iedereen welkom is

en gerespecteerd wordt, zijn daarom erg

waardevol. Dat kan bijvoorbeeld

een wekelijks koffiemoment

op school zijn, waar wie wil

een (gratis) kop koffie of

thee kan drinken, samen

met andere (groot)ouders.

Een dergelijk laagdrempelig

initiatief maakt het mogelijk

om ook maatschappelijk kwets-

bare en allochtone gezinnen te berei-

ken en een informeel en breder netwerk

uit te bouwen. Deze vorm van opvoe-

dingsondersteuning bestaat niet zozeer

in het geven van kant-en-klare oplos-

singen voor vragen en problemen, maar

veeleer in aanwezig zijn, luisteren en op

elkaar betrokken zijn vanuit een houding

van respect en partnerschap. Maatschap-

pelijk kwetsbare gezinnen ervaren het

als bijzonder deugddoend wanneer zij

gezien en aangesproken worden, wan-

neer zij iemand mogen zijn. Zo kunnen

een groet aan de schoolpoort of een bab-

bel in de wachtrij bij de bakker of aan de

bushalte veel betekenen. Het zijn aanzet-

ten om op elkaar betrokken te geraken

en geleidelijk aan kunnen ze uitgroeien

tot deugddoende, verrijkende gesprek-

ken. Goede en persoonlijke contacten

doen iedereen deugd. Ook het napraten

aan de schoolpoort of de kerkdeur, bij de

sportclub of de jeugdbeweging of na een

Opvoeden doe je als ouders niet alleen.

Wat doen we om ontmoetingskansen

te scheppen voor ouders en gezinnen?

9verjaardagsfeestje van n van de kinde-

ren dragen bij tot de uitbouw van een

netwerk waar men zich door het sponta-

ne uitwisselen van ervaringen gesteund

weet.

Waardevolle en rijke ervaringenOuders worden ook daadwerkelijk in de

opvoeding ondersteund wanneer hun

kinderen rijke en waardevolle ervaringen

kunnen opdoen, die zij niet zelf aan hun

kinderen kunnen geven omdat het om

samenwerkingsverbanden gaat tussen

meerdere instanties. Bij wijze van voor-

beeld vermelden we het Pist Ol-project

in Leuven, dat opgezet is tussen een ba-

sisschool, een school voor buitengewoon

onderwijs, een woon- en zorgcentrum en

een circusschool. De stad ondersteunt

het project financieel. Wekelijks komen

een paar groepjes van telkens een tiental

kinderen uit beide scholen samen in de

ontspanningsruimte van het rusthuis om

er gedurende een uur, onder begeleiding

van een leraar van de circusschool, al-

lerlei kunstjes te leren. De bewoners van

het woon- en zorgcentrum kijken geamu-

seerd toe en weten dit ontspanningsuur

te smaken. De leefwereld van de kinderen

wordt opengetrokken en verbreed: zij le-

ren op een speelse manier andere

kinderen kennen met lichame-

lijke of mentale beperkingen

en komen in contact met

bejaarden bij wie de licha-

melijke en/of geestelijke

krachten afgenomen zijn.

Ouders kunnen dergelijke

rijke en zinvolle ervaringen

niet zelf aan hun kind geven, en

beschouwen ze als een waardevolle on-

dersteuning in de ontplooiing en opvoe-

ding van hun kind.

Samenwerkingsverbanden zijn mogelijk

op veel plaatsen, ook in contexten waar

de activiteiten tot nog toe geen onmid-

dellijk raakvlak met kinderen en jongeren

hebben. We denken hier bijvoorbeeld

aan een jeugdbeweging die met een ver-

eniging voor kansarme

of allochtone jonge-

ren meewerkt in een

sorteercentrum van

kringloopwinkels.

Eigen mogelijkheden tot ondersteuningVoor ouders en gezin-

nen zijn de warme be-

trokkenheid en vriend-

schap van mensen in hun

werk- of leefomgeving een

steun, ook al zijn ze zich er

soms niet van bewust. Bij deugd-

doende contacten weten ze zich

gemakkelijker uitgenodigd om in

gesprek te gaan over moeilijke

aspecten van het gezinsleven

of van de opvoeding. Groeien in

aandacht voor elkaar gaat niet

vanzelf, maar is voor heel wat

mensen een haalbare kaart. Hoe

klein die inbreng ook lijkt, ze is beteke-

nisvol en maakt wel degelijk een verschil.

Als individu kan men er naargelang van

de mogelijkheden voor kiezen om een

sterker engagement aan te gaan ten aan-

zien van n of meer gezinnen, zoals hulp

bij de opvang van de kinderen, bij-

springen wanneer een kind ziek

is, tijd maken voor een ver-

haaltje of gezelschapsspel,

huistaakbegeleiding bij

kinderen met leermoeilijk-

heden, ... Het zijn stuk voor

stuk bijzonder waardevolle

vormen van opvoedingsonder-

steuning. Ook voor wie er als ouder

alleen voor staat, is de ondersteuning

van anderen meer dan welkom.

Het werken aan ontmoetingskansen en

het uitwerken van gezamenlijke brede

projecten vragen naast creativiteit en on-

dernemingszin ook energie en bereidheid

tot samenwerking met andere groepen

en instanties. Om het denkproces en de

uitwisseling hierover in groepsverband

te stimuleren, kun-

nen volgende vragen

helpen: Wat doen we

reeds om ontmoetingskansen

te scheppen voor ouders en gezinnen?

Welk aspect van de opvoeding kunnen

we ondersteunen (cultuur, engagement,

geloofscommunicatie, zingeving, spiritu-

aliteit, burgerzin, gezonde levensstijl, di-

versiteit, multiculturele vorming, milieu-

bewustzijn, algemene ontwikkeling,)?

Welke troeven en mogelijkheden hebben

we binnen onze vereniging, beweging,

school, geloofsgemeenschap, organisa-

tie? Wie willen we bereiken? Wie niet?

Waar bereiken we deze mensen? Wan-

neer (naar aanleiding van een activi-

teit, op uitnodiging, toevallig, overdag,

s avonds,)? Hoe bereiken we deze men-

sen (via een folder, affiche, nieuwsbrief,

persoonlijk contact, op activiteiten, via

e-mail of via de website, aan de school-

poort, in de zondagsviering, thuis,)?

Welke samenwerkingsverbanden met

andere organisaties hebben we al? Wie

zijn mogelijke partners in een gezamen-

lijk project? Hoeveel tijd, energie en geld

kunnen we erin investeren?

Zo krijgt opvoedingsondersteuning ver-

der vorm in kleine gebaren en waarde-

volle initiatieven.

1 WENDY BOSMANS, ABC van opvoeden, Standaard Uitgeverij, 2008, ISBN: 978-90-022-3180-3.2 PETER PRINZIE, Waarom doet mijn kind zo moeilijk?, Uitgeverij Lannoo, 2004, ISBN: 978-90-209-5530-9.3 PETER ADRIAENSSENS, Gids voor succesvol opvoeden, Uitgeverij Lannoo, 2007, ISBN: 978-90-209-7153-8.

Heel wat mensen

steunen gezinnen onbewust.

Samenwerkings-verbanden zijn

op veel plaatsen mogelijk.

plezierig engagement | Tekst: Jeugddienst Don Bosco Fotos: Jeugddienst Don Bosco en Mark Den Haerynck

10

ZomerkampenJeugddienst Don Bosco

In de zomer organiseert Jeugddienst Don

Bosco vzw zomerkampen voor jongeren

van 6 tot en met 18 jaar. Tijdens deze

kampen staan plezier, samenwerking en ontspanning centraal, dat alles gekaderd binnen de visie van Don Bosco. Het doel van Don Bosco is een integrale opvoeding

waarin vrijheid, verantwoordelijkheid,

verbondenheid en zingeving hun vol-

waardige plaats krijgen. In alle jongeren

vindt Don Bosco een

pluspunt.

Zo verloopt het ook

op de zomerkampen

van Jeugddienst Don

Bosco vzw. En van

de belangrijkste uit-

gangspunten voor de

leiding is dan ook de

bijzondere aandacht

voor de jongeren: op actieve wijze aan-

wezig zijn bij hen, hen onder-steunen en begeleiden tot kriti-

sche volwassenen.

De kampen worden gekenmerkt door

hun aangenaam klimaat. De begeleiders hebben gedurende het jaar al hun voor-

bereidende taken al uitgevoerd, zodat zij

zich tijdens de kampweek volledig kun-

nen richten op de jongeren. Jeugddienst

Don Bosco kiest dan ook bewust voor het

dat de jongeren ook

inspraak kunnen hebben

en zich medeverantwoorde-lijk voelen voor de activiteiten. Op

die manier groeien de jongeren en ont-

staat er een sterke verbondenheid bij de

kampgangers onderling en hun leiding.

Op deze pagina vind je een overzicht van

alle kampen die in 2010 plaatsvinden.

Iedereen van 6 tot 18 jaar is van harte welkom om deel te nemen aan deze avon-tuurlijke en fantasierijke zomerkampen.

Speciale aandacht verdient het Interna-

tionaal Kamp dat Jeugddienst Don Bosco

vzw in 2010 in Porcheresse organiseert

in samenwerking met de pijler interna-

tionaal. Hierbij zullen jongeren uit ver-

schillende Europese landen, zoals Malta,

Nederland en Schotland, samen met jon-

geren uit Belgi een kamp kunnen bele-

ven in de Ardennen onder leiding van en-

kele enthousiaste, ervaren instructoren.

Zomerkampen Jeugddienst Don Bosco vzw 2010:> 3 tot 10 juli 2010 (Beringen) - Terug in de tijd - 6 tot 8 jaar

> 3 tot 10 juli 2010 (Beringen) - Ontrafel het mysterie - 9 tot 12 jaar

> 3 tot 10 juli 2010 (Beringen) - Een waanzinnig enthousiaste bende -

13 tot 16 jaar

> 7 tot 13 augustus 2010 (Farnires) - The Sky is the limit - 12 tot 15 jaar

> 14 tot 20 augustus 2010 (Farnires) - Adventure - 16 tot 18 jaar

> 20 tot 27 augustus 2010 (Porcheres-se) - Be AdventerEUs - 16 tot 18 jaar

Meer informatie kun je vinden op de website www.jeugddienstdonbosco.be.

samenstellen van kleine

groepen (maximum 40

kinderen per kamp).

Zo zal er een hecht

en persoonlijk con-

tact zijn bij de jon-

geren onderling,

wat maakt dat

zij zich op kamp

veilig kunnen

voelen.

Het kamp ver-

loopt vlot en is

goed voorbereid.

Nochtans zijn de

begeleiders niet ver-

knocht aan het vaste

kampschema. Ze stellen

zich steeds flexibel op, zo-

Cursussen Jeugddienst Don Bosco

Een basiscursus bereidt je voor op het creatief omgaan met kinderen of jongeren. Gedurende zes

dagen krijg je een ruim vormingspakket aangereikt rond themas zoals spel en spelen, animatie, expressievormen,

verantwoordelijkheid, leefwereld van kinderen, preventie, enz. Daarbij wordt gekozen voor een sterk praktijkgerichte aanpak en

word je vanaf de eerste dag actief betrokken. Onze basiscursussen vinden in de paasvakantie plaats, van 5 tot 10

april 2010, in Oud-Heverlee, Gent, Kortrijk, Hechtel en Lommel.Een hoofdmonitorcursus geeft je dan weer de kans om je op je taken als hoofdanimator voor te bereiden. Je leert heel wat rond commu-nicatie, begeleiding en evaluatie van anderen en jezelf, verant-woordelijkheid nemen en geven en inzicht krijgen in groeps-processen. Inhoudelijk sterk en up-to-date, maar eveneens zeer praktijk- en ervaringsgericht. Onze hoofdmonitor-

cursus vindt eveneens in de paasvakantie plaats, van 9 tot 13 april 2010, in Wijnegem.

Hunker jij ook al naar de zomervakantie? Naar ravotten in de grasgroene velden, spelen met waterballonnen of genieten van een schitterend kampvuur?Heb je zin om samen met je vrienden d vakantie van je le-ven te ervaren? Om de heerlijke kampsfeer op te snuiven?Ideaal, bekijk dan zeker het onderstaande kampenaanbod van Jeugddienst Don Bosco vzw.Beleef het meest onvergetelijke zomerkamp beladen met allerlei fantastische activiteiten samen met toffe kamp-gangers en een ervaren begeleidingsploeg!Tot op kamp?

Tekst en foto's: Annemie Vandaele | de bril

11

Dat kinderen volgens de contextuele be-

nadering op de n of de andere manier

loyaal blijven aan hun ouders, wisten we

al. Dat ze proberen om voor het vele dat

ze ontvangen ook iets terug te geven,

ook. Maar dat die loyaliteit en dat geven

hun op een bepaald moment parten kun-

nen spelen, niet. In deze bijdrage raken

we beknopt twee van de vier vormen aan

van wat Nagy parentificatie noemt.

DuoWe hadden ze gemakshalve naast elkaar

geplaatst, pal voor onze lessenaar. Links:

Karen, pracht van een meid, oudste in

een huishouden met vijf kinderen, al-

tijd bereid een helpende hand te reiken

wanneer het nodig was. Nieuwelingen

in de klas, notities van zieke leerlingen,

de schoolagenda, invulstrookjes voor

een schooluitstap, alles werd met de

grootste zorg en vanzelfspre-

kendheid opgevolgd en

doorgespeeld. Rechts:

Stijn, een onvoor-

zien maar welge-

komen achter-

komertje in een

gezin met twee

kinderen, brave

jongen, maar on-

zeker, afwachtend

en een tikkeltje slor-

dig ook. Het leek ons

in eerste instantie het

perfecte duo, maar gaande-

weg bleek vanuit contextuele hoek dat

we met deze opstelling alleen onszelf en

geen van beide leerlingen een dienst be-

wezen.

Groot of kleinMet het begrip parentificatie wilde Nagy,

de grondlegger van het contextuele den-

ken, aantonen dat kinderen zich van na-

ture, vanuit hun loyaliteit en hun geven,

richten naar een behoefte of nood die

een ouder te kennen geeft. Zo wordt Ka-

ren bijvoorbeeld, als oudste in een groot

gezin, het typische zorgende kind, de

plaatsvervangende ouder, de minimoe-

der die bijspringt waar

nodig. En dat zorgen

neemt ze mee, tot op de

schoolbanken. Ze geeft en

blijft geven, in alles wat ze

doet en in elke keuze die ze maakt. Het is

niet ondenkbaar dat ze later ook in een

zorgend beroep stapt. Het is nog min-

der ondenkbaar dat ze op een dag moe

gegeven geraakt.

Stijn daarentegen is de typische jong-

ste telg, het kakkernestje dat

net iets te lang aan moe-

ders rokken hangt,

maar inspeelt op

haar nood om te

kunnen zorgen

en van beteke-

nis te zijn, en zo

verwordt tot wat

Nagy een kind

noemt dat kind

moet blijven. Hotel

mama is iets wat ma-

mas soms zelf koesteren

en dus is het voor Stijn een

heuse opdracht om er, loyaal als hij is,

van los te komen en zelfstandigheid op

te bouwen.

ConstructiefHoewel die indruk zou kunnen ontstaan,

toch hoeft parentificatie niet negatief te

zijn. Het is goed dat kinderen leren zor-

gen en oog hebben voor de noden van

anderen. Wanneer de rollen in de tijd

afgebakend zijn, wanneer ze redelijker-

wijze aangepast zijn aan het ontwikke-

lingsniveau van kinderen of jongeren en

wanneer ze de nodige

erkenning voor hun

geven krijgen, dan

draagt dat vooral veel

kansen in zich. Maar

wanneer die afbakening er niet is, wan-

neer veel meer van jongeren gevraagd

wordt dan ze kunnen geven en wanneer

ze er bovendien niet in gezien worden,

er geen erkenning voor krijgen, doen

we hun onterecht onrecht. Dat had Don

Bosco in zijn tijd al begrepen.

UiteenDoor Karen en Stijn een schooljaar lang

naast elkaar te plaatsen, betonneerden

we hen in een rol die weinig ademruimte

en groeikansen gaf. Dus waren ze gebaat

bij een reorganisatie Maar zij niet al-

leen. In de volgende bijdrage focussen

we op twee andere vormen van parentifi-

catie die Nagy onderscheidt: het perfecte

kind en de zondebok, een duo dat op veel

schoolbanken en in veel huisgezinnen

opduikt.

Een artikel gemist? Surf dan naar http://dbv-de-bril.blogspot.com/.

Minimoeders en kakkernestjesEen contextuele kijk op opvoeding en onderwijs

Zij links, hij rec

hts,

het leek ons

het perfecte du

o.

te gast | Tekst: Frans Len Foto's: Don Bosco Hechtel

12

Een radertje in een goed draaiend teamJan Schepers, leerkracht in Don Bosco Hechtel

Als enige nieuweling van het korps begon

Jan 11 jaar geleden als leraar godsdienst

en Nederlands in het Don Boscocollege

van Hechtel. Naast zijn schoolloopbaan is

hij echtgenoot van Els en papa van twee

lieve dochtertjes van 8 en 5 jaar. Als

leerkracht ben ik veranderd door papa te

worden. Je bekijkt de dingen vanuit een

breder perspectief, omdat je je plotseling

in de positie van ouder kunt plaat-

sen. Vooral in mijn deeltaak

als leerlingenbegelei-

der komt dat dikwijls

goed van pas.

In zijn schaarse

vrije tijd doet

Jan aan muziek

en sport.

Onze gast ziet zichzelf niet langer als

jonge leerkracht, want de laatste jaren

was er een grote instroom van nieuwe

collegas. Nu zit ik in de middengroep en

omdat een aantal toonaangevende col-

legas stilaan vertrekken, groeit het besef

dat wij uit de schaduw moeten komen

en moeten gaan trekken. Niet eenvou-

dig, maar ik zie de uitdaging wel zitten,

vooral omdat de kinderziektes van

de beginnende leerkracht er

wat uit zijn en ik nu de

schouders kan zetten

onder veel dingen,

die de job alleen

maar boeiender

maken.

GodsdienstleraarAls godsdienstleraar is het soms opbok-

sen tegen vooroordelen van de omge-

ving. Sommigen uiten daar hun bewon-

dering voor en anderen vinden dat je

goed zot moet zijn om dat vak te geven

aan pubers. Ik heb dat zelf nooit zo erva-

ren. Ik vind pubers een dankbare groep,

waarmee je veel kunt bereiken, maar je

moet wel opgewassen zijn tegen hun kri-

tische ingesteldheid en inzien dat die ook

mogelijkheden biedt. Ik geef dat vak nog

altijd met hart en ziel, zeker met een leer-

plan dat veel openheid biedt en ruimte

laat om in te spelen op de noden van een

specifieke klasgroep. Zo krijg je de kans je

les niet af te dreunen als een bandrecor-

der en dat zorgt voor veel afwisseling.

Jan is er ook niet bang voor zich in zijn les-

sen kwetsbaar op te stellen en persoon-

lijk te getuigen

in de hoop dat de

leerlingen oppik-

ken dat je ook op

moeilijke momen-

ten zonder mas-

ker door het leven kunt gaan, eruit kunt

leren en gelukkiger kunt worden. Vragen

van leerlingen neemt hij altijd zeer ern-

stig en probeert hij vooral te benaderen

vanuit de beleving, eerder dan vanuit

de feitelijkheid. Daarbij zijn er voor hem

geen taboes. Dikwijls staan jongeren

vandaag onder druk van vele, vaak on-

uitgesproken, maar hoge verwachtingen.

Ik probeer die bespreekbaar te maken.

Gekwetste jongeren verdienen daarbij

bijzondere aandacht.

Je moet niet zo

t zijn om

godsdienst te g

even.

Als we onze gast uitnodigen op de

praatstoel van deze rubriek, reageert hij met wat schroom. Hij vindt van zichzelf dat hij niet

verdient als individu in the picture te komen, maar wel als een radertje in een goed draaiend team. Voor ons zit Jan

Schepers, een levenslustige 34-jarige jongeman, die als enthousiaste leraar graag bij de jongeren van het 3de en 4de

jaar secundair onderwijs staat.

13

Leerlingenbegeleider en gangmakerVia nascholing legde Jan zich ook toe op

leerlingenbegeleiding, wat nu naast het

lesgeven zijn ding geworden is. In de

lessen godsdienst haal je dingen aan die

de leerlingen raken, waarin zij zich her-

kennen of nt niet en dat leidt dikwijls tot

dialoog, als de leerling daartoe de eerste

stap zet. In overleg met de andere leden

van het begeleidingsteam volg ik die leer-

lingen dan op.

Het schoolleven bij Don Bosco nodigt ook

uit om je in te zetten op vele andere vlak-

ken. Jan is een bezige bij en o.a. actief als

gangmaker van het opvoedingsproject,

als lid van de pastorale animatiegroep en

begeleider van een fietskamp.

Don BoscoAanvankelijk kende onze gast Don Bosco

helemaal niet. Hij is hem eerder toevallig

op het spoor gekomen door de uitbundige

verhalen van zijn zus bij een interim-op-

dracht in een Don Boscoschool. Blijkbaar

hebben die een speciaal effect gehad bij

zijn sollicitatie voor de opdracht in het

college van Hechtel, want hij kon er na

een jaar lesgeven in een andere school

aan de slag. Van bij het begin heb ik mij

er goed thuis gevoeld. Het enthousiasme

van en de verbondenheid met collegas

en directie werkte aanstekelijk. Later heb

ik via een cursus van Don Bosco Vorming

& Animatie de kans gekregen mij in de

figuur van Don Bosco en het opvoedings-

project te verdiepen. Daar heb ik niet

alleen veel deugd aan gehad, maar ge-

leidelijk groeide ook heel sterk het besef

dat het van leken moet komen als wij een

Don Boscoschool willen blijven met min-

der of zelfs geen salesianen meer. Ja, die

zorg neem ik wel mee naar de klas.

OpvoedingsprojectIn de realisatie van het opvoedingsproject

spiegelde Jan zich vooral aan een collega-

salesiaan. In al zijn eenvoud benaderde

hij voor mij de kern van het opvoedings-

project. Die man was er, gewoon be-

schikbaar voor de leerlingen, hij stelde

zich voor hen open en had zichtbaar ple-

zier in wat rondom hem gebeurde. Voor-

al zijn glimlach is mij altijd bijgebleven.

Het was een man die veel vertrouwen

en rust uitstraalde en zijn accenten juist

legde. Ik herinner mij bijvoorbeeld dat

hij vanuit zijn pastorale bekommernis bij

groots opgezette vieringen altijd de klem-

toon probeerde te leggen op de kern van

de zaak en niet in de val trapte van te veel

tijd en energie te steken in spectaculaire

randactiviteiten.

Het positieve benoemen

vindt hij ook een belang-

rijke attitude. Leerlingen

reageren wel eens onge-

woon, als hun leraar - uit gewoonte, zon-

der bijbedoelingen - goedendag zegt, een

compliment geeft of een les afsluit met

bedankt voor de medewerking!

Humor vindt Jan heel waardevol. Humor

relativeert, een kwinkslag kan soms de

lont uit een kruitvat halen of helpen de

dingen in de juiste proporties te zien.

De vooraanstaande plaats van teamwork

kwam reeds eerder aan bod. Je bent

slechts een klein onderdeel in een groter

geheel en als je tandwielen niet ingrijpen

in die van anderen, zal de machine niet

soepel blijven draaien. Ik ben blij en dank-

baar dat ik deel mag uitmaken van zon

fijn team als dat van Don Bosco Hechtel.

ArbeidsvreugdeHet contact met jongeren, met hen op

zoek gaan naar zingeving in hun leven,

door vanzelfsprekendheden te doorprik-

ken en dialoog op gang te brengen, de

uitdaging om samen met hen in vaak

complexe situaties en emotionele pro-

blemen naar uitwegen te zoeken, blij-

ven een belangrijke bron van motivatie.

Natuurlijk zijn er ook de beperktheden,

zoals tijdsdruk. Bij momenten hol ik

letterlijk door de gangen. Ik doe zoveel

dingen graag, dat ik echt tijd tekortkom.

Tegenwoordig stopt de school ook niet

meer met het belsignaal. Dat is aan de

ene kant positief, maar anderzijds ook

een valkuil: sommigen verwachten dat

je altijd bereikbaar

bent. Vooral het han-

delen in crisissituaties

die om onmiddellijke,

soms confronterende ingrepen vragen,

en weerstanden van de omgeving heb-

ben mij leren aanvaarden dat sommige

problemen niet op te lossen zijn en dat

je jongeren alleen kunt proberen te leren

hoe ermee om te gaan.

GezinDe salesiaanse betrokkenheid drukt ook

zijn stempel op zijn gezinsleven. Eigenlijk

betrap ik mij er op dat ik de opvoeding van

mijn kinderen vaak toets aan de idealen

van Don Bosco. Ik hoop dat ons gezinsle-

ven voor hen ook een thuis, speelplaats,

parochie en school mag zijn. De onderlin-

ge verhoudingen liggen natuurlijk anders

dan op school. Een gezonde competitie

met de school van Els - ook een degelijke

school met andere accenten - brengt gere-

geld de nodige ambiance met zich. Het is

fijn dat we die zaken kunnen delen en van

elkaar kunnen leren.

Een blik op de klok Oei, al zo laat! Ik

ben ermee weg, want de kindjes zijn al

in de naschoolse opvang en wachten tot

papa hen komt afhalen. Bedankt, Jan,

succes nog met de job bij Don Bosco!

Humor kan de lo

nt uit

een kruitvat ha

len.

Willen we een D

on

Boscoschool b

lijven,

dan moet het v

an

leken komen.

uitgelezen | Tekst: Eric Haelvoet Fotos: Eric Haelvoet, sxc

14

Met blinde ogen

Leer het project Bartmes kennen, dat jongvolwassenen samenbrengt die willen bouwen aan hun christelijk geloof. Alle info op www.bartimeus.be

Het verhaal van de blinde Bartimes is

een opvallend verhaal. Alleen al omdat

hij en niet Jezus het meest actief is. Tel

de werkwoorden bij beiden maar: elf ze-

ven. Bartimes komt er eerst niet goed

uit. Tot tweemaal toe horen we dat hij

zoon van onreinheid is: Bar-times. Hij

is blind, bedelt, is letterlijk klein, want

hij zit neer en hij zit langs

de weg, terwijl de eerste

christenen de mensen

van de weg waren.

Maar dan begint het verhaal ons te ver-

rassen. Hij hoort iets over Jezus. Hij hoort

dat het Jezus de Nazarener is, de histori-

sche figuur. En wat schreeuwt hij? Zoon

van David, Jezus en even later volstaat

Zoon van David. Ook Jezus naam horen

we dus tweemaal, maar nu geschreeuwd.

Wie is die Zoon van David? Noch min

noch meer: de Messias, Christus. Die

blinde bedelaar en kleine zoon van on-

reinheid, die naast de weg zit, hij ziet wie

Jezus werkelijk is. Dit zien beweegt hem

tot roepen naar die Christus, tot schreeu-

wen, heel hard schreeuwen.

Als Jezus hem roept, doet Bartimes iets

onlogisch: hij gooit zijn mantel af. Het

heeft niets met het gebeuren te maken,

tenminste niet op het eerste gezicht,

maar het toont juist hoe goed die blinde

gemarginaliseerde ziet. De mantel

afgooien is het middelste van die elf

werkwoorden. Het is ht keerpunt, niet

toevallig na een woord van Jezus. De be-

delaarsmantel is alles wat hij heeft, zijn

bescherming, zijn identiteit, de plaats

waar hij een korst brood en wat muntjes

opbergt. Al die materie gooit hij af, reso-

luut. Niet uit afkeer van het materile,

maar omdat hij de spirituele man gezien

heeft, met blinde ogen nog wel.

Dan springt hij op. Sommigen

hebben hem gevraagd op te

staan. Dat is natuurlijk verrijze-

nistaal. Maar hij staat niet op,

hij springt op! Wat een verrij-

zenis. Wat een dynamiek. Dan

komt hij bij Jezus. Hoe moet dat?

Die blinde man met zoveel volk rond

zich. En hij vindt zomaar Jezus. Zie je wel

dat hij ziet, maar op een dieper niveau.

Natuurlijk verrast Jezus hem dan: Wat

wil jij dat Ik voor je doe? Wie heeft

hem die vraag het laatst gesteld? Heeft

iemand hem die vraag ooit gesteld?

Open, empathisch, vol respect voor zijn

vrijheid, waardigheid, zelfstandigheid?

Op dit punt van het verhaal kan Barti-

mes zoveel vragen. Een job? Een vast

inkomen? Zoveel materile zaken? Wat

erkenning van de omgeving? Demargi-

nalisering? Aanzien? Neen, Bartimes

vraagt weer te mogen zien. Door die

vraag te stellen, bewijst hij dat hij al ziet,

nog voordat zijn ogen genezen zijn. Dat

hij al inziet waar het allemaal om draait.

Het echte inzicht, de wijsheid, het spiri-

tueel begrijpen. En hij ziet in waar het al-

lerbelangrijkste vandaan komt. Hij weet

dat Jezus hem dat wezenlijke kan geven.

Jezus geeft de juiste leesbril. Hij zegt: Je

geloof heeft je gered. Die zoon van on-

reinheid heeft een rein en sterk geloof,

een geloof dat hem redt. Hij heeft ge-

roepen om erbarming, om genade. Ook

dt horen we tweemaal: Erbarm u over

mij! Vanaf het begin was dit een gelovi-

ge, geen zoon van onreinheid. Jezus heeft

het erkend. In al die drukte heeft hij die

ene geloofsstem gehoord. Daarom staat

Jezus stil. Is dit niet het diepste roepen

van Jezus zelf? Zijn roepen tot God om er-

barming? Hij die zich vereenzelvigt met

alle mensen in de marge? Hoe vaak heeft

Jezus in zijn gebed niet geschreeuwd tot

zijn Vader om erbarming voor die zonen

van onreinheid? Ja, boven het lawaai van

de menigte erkent Jezus die schreeuw.

In het laatste vers zegt Jezus hem: Ga

heen. En wat doet Bartimes? Hij volgt

Hem op zijn weg. Uit zichzelf doet hij

dat. Voor Marcus is Bartimes een chris-

ten, een mens van de weg van Jezus. En

zie, n vers verder is Jezus en dus ook

Bartimes in Betfage aan de voet van

Jeruzalem. Betfage, de plaats waar Jezus

op een ezel gaat zitten en onder hosan-

nazangen Jeruzalem binnen trekt. Op-

merkelijk: Hosanna betekent Red ons.

Precies wat Bartimes tweemaal riep.

Ze kwamen in Jericho. Toen hij () weer uit Jericho vertrok, zat een blinde bedelaar langs de weg, een zekere Bartimes. Toen hij hoorde dat Jezus voorbijkwam, begon hij te schreeuwen: Zoon van David, Jezus, heb medelijden met mij! De omstanders snauwden hem toe dat hij zijn mond moest houden, maar hij schreeuwde des te harder: Zoon van David, heb medelijden met mij! Jezus bleef staan en zei: Roep hem. Ze riepen de blinde en zeiden: Houd moed, sta op, hij roept u. Hij gooide zijn mantel af, sprong op en ging naar Jezus. Jezus vroeg: Wat wil je dat ik voor je doe? De blinde antwoordde: Rabboeni, zorg dat ik weer kan zien. Jezus zei: Ga heen, uw geloof heeft u gered. En meteen kon hij weer zien en hij volgde hem op zijn weg.

(Mc 10, 46-52)

Tekst: Loes Fotos: Eindredactie, sxc | broodje cursief

15

Een halfje

Lieve lezer, kom binnen en schuif aan.

Bent u in een milde bui? Hopelijk wel,

want ik reken op uw vergevensgezind-

heid. Misschien zult u het dit keer name-

lijk met een half broodje cursief moeten

doen Niet dat ik u een dieet zou willen

opdringen of dat ik het besparingsvirus

in deze rubriek probeer binnen te smok-

kelen, maar wel omdat ik zelf onlangs

gehalveerd ben.

Mijn rechterhand is geamputeerd.

Ja, die hulpvaardige hand die al

mijn schrijfsels onder de loep

nam en steeds deskundig de

vinger wist te leggen op

slordige slippertjes, te

krullerige kronkels, de

wel erg scherpe boch-

ten, doodlopende

straatjes, de versnel-

ling die een tikje ho-

ger of lager mocht,

een te bruuske stop.

Als ik nu de pen ter

hand neem, is het

alsof ik links moet leren

schrijven en bovendien

in spiegelschrift. Wat ooit

vanzelf leek te gaan, kost nu

een flinke inspanning.

En er is meer om aan te wennen.

Bij elk memorabel moment in mijn

leven toverde zij uit haar persoonlijke

schrijfstok een vers waarin de sterren fon-

kelden. Elke grote mijlpaal werd met een

spetterende speech bedacht. En ik deed

mijn best om even kleurige pijlen terug

te schieten. Het tijdperk van dat verbale

vuurwerk is nu voorgoed afgesloten.

Mijn babbelgrage mond is erbij ver-

stomd. Nu de betere helft van ons hecht

geheel niet meer glimlacht om mijn ver-

halen, doe ik er vaker het zwijgen toe.

Alle verbale schouderklopjes, opbeuring

en troost waarmee zij me zo gul heeft

bedeeld, bewaar ik in een mooie doos.

De stapel blijft van nu af aan altijd even

hoog.

Op mijn beste oor kan ik niet meer reke-

nen. De muziek waarvan we samen geno-

de onuitgesproken vraag op een gezicht.

Zij wees je op herfstschoon en lente-

groen, de vogels in een tuin, het kleinste

diertje in het bos, het grote raadsel van

de kosmos.

Nu ik mijn maatje mis, rest mij nog maar

een half hart. De toetssteen van mijn

doen en laten is verdwenen. We hadden

zo veel te delen, te plannen en overleg-

gen, woordeloos te zeggen. Vorig najaar

lagen we samen in de lappenmand.

Zo allebei tegelijk gehavend zijn,

versterkte nog de band. Twee

halven maken samen een

sterk geheel, zeiden we

dapper tegen mekaar. Oh,

het zal best wel klop-

pen dat de tijd wonden

heelt, maar ook dat

littekens diep kunnen

gaan en levenslang

kunnen blijven.

Een hand, een oog, een

oor, een deel van mond

en hart Ik ben vast

nog wel meer onderdelen

kwijt, maar daar wil ik hier

liever niet verder over uit-

weiden. Per slot van rekening

is dit geen abattoir maar wel een

broodjeszaak. En u heeft recht op vol-

doende voedzaams om op te overleven

tot de verschijningsdatum van het vol-

gende nummer.

Misschien blijft u dit keer wat op uw hon-

ger. Maar het zou ook kunnen dat dit een

dubbel broodje cursief geworden is

niet alleen belegd met de hersenkronkels

van uw dienares maar daarbovenop ver-

rijkt met een warm laagje genegenheid

van en voor mijn zusje dat veel te vroeg

vanuit dit aardse naar het eeuwige is ge-

haald.

ten, heeft zijn glans verloren. De kleinste

trilling van vreugde of verdriet die in de

lucht hing, ving zij op en speelde zij door;

nu moet ik in mijn eentje met mijn geha-

vend gehoor leren interpreteren.

En van mijn ogen ben ik kwijt. Mijn soul-

mate kon als geen ander tussen de regels

lezen, groef diep in boek en gedicht, las

de spreekstoel | Tekst: Annemie Vandaele Foto's: CLW Wilrijk, sxc

16

Van leren naar werken

Een stoel voor wie spreekt vanuit een salesiaanse verantwoordelijkheid

Johan Jacquemin, cordinator van Don Bosco Wilrijk

Johan Jacquemin, gehuwd, vader van

drie kinderen, industrieel ingenieur van

opleiding, ruilde een loopbaan in de in-

dustrie na twee jaar voor het onderwijs.

Hij verstuurde vijf sollicitatiebrieven, alle

vijf naar Don Boscoscholen, een intu-

tieve keuze, want hij kende Don Bos-

coscholen louter als scholen die

ergens voor staan. In Don

Bosco Wilrijk, een Centrum

voor Deeltijds Onderwijs,

startte hij zijn onderwijs-

loopbaan, eerst 10 jaar

als leerkracht, daarna als leer-

kracht en tewerkstellingsbegelei-

der, sinds januari 2005 als cordina-

tor. Dat het een verantwoordelijke

functie is die hem boeit en uit-

daagt, wordt je van meet af aan

duidelijk.

TweepootJohans op-

dracht bestaat

uit twee grote lui-

ken. Allereerst is er

de organisatie van

het centrum in het

algemeen: de zorg

voor personeelsleden,

lokalen, machines, enz.

Een voortdurende vraag is

welke opleidingen al dan niet te organise-

ren. Johan: Wat voor ons telt in de keuze

van ons aanbod, is of een jongere ermee

aan werk geraakt. Tewerkstelling is onze

corebusiness. Als een opleiding dus tot

tewerkstelling leidt, is ze zinvol.

Een tweede luik is dan weer de

contacten met verschillende,

externe partners: de VDAB,

bedrijven, de stad, de

verschillende instanties

die leerlingen in nood

opvangen. Veel scholen kijken

nog naar binnen, vertelt Johan,

maar een muur rond een school optrek-

ken, is niet meer van deze tijd. In een

Centrum voor Werken en Leren moet je

die oogkleppen afzetten en samenwerken

met velen, net dat maakt deze job ook zo

boeiend. Het CLW van Wilrijk

staat dankzij een sterke personeelsbezet-

ting ook bekend om zijn vernieuwende

opleidingen. Het vraagt de nodige crea-

tiviteit om een aantal opleidingen binnen

het wettelijk kader aan te bieden, geeft

Johan toe, maar het loont, alle leerlin-

gen zijn aan het werk. Eigenlijk zou dat

de uiteindelijke toetssteen moeten zijn

voor het aanbieden van een opleiding.

PlusDe leerlingen van Don Bosco Wilrijk gaan

n week werken en n week naar

school, zo hebben de grote bedrijven

waarmee het CLW werkt het hele jaar

door een even aantal tewerkgestelden.

De helft van het leerlingenaantal is bo-

vendien ouder dan 18 jaar, een uitbrei-

ding die een natuurlijk proces is geweest

en een verrijking voor de school. Johan:

Veel jongeren zijn op 18 jaar niet klaar

om te gaan werken. Voor hen is deeltijds

onderwijs vaak de ideale overgangsvorm

van leren naar werken. We kiezen in elke

klas ook bewust voor een mix van leeftij-

den. Dat maakt het voor een leerkracht

moeilijk, want hij moet voortdurend dif-

ferentiren, maar het biedt vooral veel

Werken is

een gewoonte,

werkeloosheid

ook.

Voldoening in

een job stijgt

naarmate de

regelbaarheid

ervan stijgt.

17

voordelen. Voor een

18-jarige, die hier

doorgaans met

een negatie-

ve motivatie

terechtkomt,

is het goed de hele

dag naast iemand te

zitten die in theorie in

zijn bed zou kunnen

blijven liggen en er

toch voor kiest een op-

leiding te volgen.

MinMaar toch blijft de

kerntaak van een CLW

het organiseren van

onderwijs voor leerplich-

tige leerlingen die niet

langer gemotiveerd zijn

voor het onderwijs. Dat is dus

de helft van de schoolpopulatie

in Don Bosco Wilrijk. Johan: Door

allerlei evoluties wordt het steeds

moeilijker jobs te vinden voor 18-jari-

gen. Het is bijvoorbeeld ook

juridisch moei-

lijker geworden

om een 16-jarige

verantwoordelijk

te maken voor

een machine. Het

ministerie heeft

dat ingezien en

de nodige struc-

turen voorzien

voor leerlingen die nog niet

rijp genoeg zijn om te gaan werken. Zo

brachten de gesubsidieerde brugprojec-

ten soelaas. Er zijn geen vereisten, jonge-

ren worden niet geselecteerd en moeten

geen testen afleggen bij de sollicitatie,

de wil om te werken is voldoende. Zulke

functies werden bijvoorbeeld gecreerd

bij het OCMW, de stad of een vzw als

de Kringloopwinkel. Die brugprojecten

bleken voor een aantal leerlingen echter

al gauw ontoereikend, want ook in een

Kringloopwinkel moet je op zijn minst

op tijd komen. Dus werd een extra tus-

senstap voorzien, een voortraject waarin

men vooral focust op werkattitudes. Het

is aan de school om de leerlingen de juis-

te plaats te geven, hen goed te screenen,

niet te hoog in te schatten en tegelijk uit

te dagen, zodat ze naast een opleiding

ook een zo interessant mogelijke, alter-

nerende werkplekervaring kunnen op-

doen. En wanneer een leerling het echt

zo moeilijk krijgt dat zelfs werken niet

aan de orde is, is er ook nog een persoon-

lijk ontwikkelingstraject, waarbij samen

met de leerling, vormingsinstellingen

en CLB een programma opgesteld wordt

met punten waarin een leerling tijdens

een afgebakende periode, deeltijds of vol-

tijds, begeleid wordt om terug in een

arbeidsmarktgericht project

te kunnen stappen. Eigen-

lijk, merkt Johan op, zou

elk beroepsonderwijs op

die manier georganiseerd

moeten zijn.

GewoonteOnze uiteindelijke doelstel-

ling is jongeren via een oplei-

ding met werk een plaats laten vinden in

de maatschappij en op te voeden tot ver-

antwoordelijke jonge mensen, vervolgt

Johan. Werken is een gewoonte, werke-

loosheid ook. Die gewoonte van het wer-

ken willen wij jongeren bijbrengen. Ei-

genlijk is dat ook wat

Don Bosco deed

in Turijn: jon-

geren zin in

het leven

geven door

ze onder andere

een job te geven. Hij

had de uitvinder van het

deeltijds onderwijs kunnen

zijn. Onze onderwijsvorm is in die

zin misschien de meest natuur-

lijke weg om het opvoedings-

project ingang te laten

vinden. Het CLW kan dan

ook niet anders dan veel

aandacht schenken aan

trajectbegeleiding, aan een

individuele, niet-schoolse aanpak van

leerlingen in kleine groepen, en veel

kansen geven, telkens opnieuw, binnen

vriendelijke grenzen, voegt Johan er aan

toe. Al onze werkgevers zijn bovendien

sociale werkgevers, geen uitbuiters van

goedkope werkkrachten. Als het met een

leerling op het werk niet gaat, weet ik

ook dat het cht niet meer gaat, zetten

we het contract stop en zoeken we sa-

men met de leerling naar een oplossing.

TeamJohan kan rekenen op een solide en goed

functionerend team, dat anders dan in

andere scholen steeds een hele dag op

school aanwezig is. Op die manier kan

er heel wat opgevangen worden, kun-

nen leerkrachten samen, projectmatig

werken en blijven streven naar innovatie.

En tegelijk zijn personeelsproblemen zijn

grootste zorg: Het is soms een uitdaging

om mensen te blijven motiveren en ze

dankzij de grote regelbaarheid

in onze sector telkens iets te la-

ten doen wat ze graag doen.

Voldoening in een job stijgt

naarmate de regelbaar-

heid ervan stijgt. Een

creatief centrum, dat wil

de school in de toekomst alvast

blijven: En ik wil onze school verder

uitbouwen, nog verder aanpassen aan

de noden van de arbeidsmarkt en de in-

dividuele jongere. De inzet en de gedre-

venheid waarmee Johan spreekt, lijken er

alvast garant voor te staan dat hij in dat

opzet zal slagen.

Meer info op www.donboscowilrijk.be.

We willen

jongeren via

een opleiding

een plaats late

n

vinden in de

maatschappij.

Don Bosco

had de uitvinde

r

van het deeltijd

s

onderwijs kunn

en

zijn.

in het spoor van Don Bosco

18

Wouter DerijckWieIk ben Wouter Derijck, 28 jaar en woon

sinds kort opnieuw in Brussel. Inderdaad,

opnieuw. Een jaar lang was ik niet te be-

speuren in Brussel, Belgi of zelfs Europa.

Samen met mijn vriendin reisde ik de we-

reld rond, op zoek naar zon, avontuur en

lekker eten.

De band metEens terug in Belgi ben ik aan de slag

gegaan bij DMOS-COMIDE, de ontwikke-

lings-ngo van Don Bosco. DMOS-COMIDE

doet vooral aan armoedebestrijding bij

kansarme jongeren in het Zuiden. Het

zal je niet verbazen dat vorming en on-

derwijs centraal staan in onze werking.

Sinds april 2009 verzorg ik als communi-

catieverantwoordelijke ons maandelijks

e-zine Qu Pasa en het driemaandelijkse

tijdschrift Samen Op Weg. Daarnaast

sta ik mijn collega Lut Van Daele bij als

educatief medewerker. DMOS-COMIDE is

immers niet alleen actief in het Zuiden,

maar ook in Belgi. In samenwerking met

Broederlijk Delen organiseren we bijvoor-

beeld jaarlijks een vastencampagne in

vele Vlaamse Don Boscoscholen.

Dit was echter

niet mijn eerste

kennismaking met de wereld van Don

Bosco. Vroeger organiseerde ik ook be-

zinningsweekends in het Oasecentrum,

en gidste ik meermaals tijdens de paas-

vakantie jongeren door Turijn, waar ik

nadien ook enkele keren per fiets naartoe

ben getrokken. Mooie landschappen, las-

tige Alpen, fantastische herinneringen!

GeboeidWat me zo boeit aan Don Bosco, is hoe

internationaal en wijdverspreid het ge-

dachtegoed van Don Bosco wel is. En dat

is volgens mij te danken aan het tijdloze

en unieke karakter ervan. Met de voe-

ten in de realiteit staan om zo kansarme

jongeren een tweede kans te geven, een

uitweg te bieden. Niet alleen in Vlaande-

ren, maar ook in Afrika, Azi en Latijns-

Amerika!

Pizza met suikerin het spoor van

Voor wie met lagere schoolkinderen, in

deze vastenperiode bijvoorbeeld, graag

rond multiculturaliteit werkt, kan het

boek Pizza met suiker een handige in-

rijpoort zijn.

In dit spannende en toegankelijke ver-

haal word je op sleeptouw genomen door

Annefien, die nieuwe onderburen krijgt,

het gezin van Ramir, dat uit Afghanistan

is weggevlucht. Annefien kan het goed

met Ramir vinden, hij leert haar nieuwe

woorden en gebruiken. Zo begroet hij

haar met salam, wat vrede betekent, en

ze mag binnenkomen, maar ze moet net

als de bewoners haar schoenen uitdoen.

Dat Annefien vriendschap sluit met Ramir

vindt haar vriendin Saar echter helemaal

niet leuk. Saar vindt buitenlanders eng en

dat laat ze duidelijk merken. Toch raakt

Annefien intussen steeds meer geboeid

door die andere wereld, zeker wanneer

haar oom op de koop toe naar Afghanistan

trekt, op zoek naar Ramirs kleine broer.

In dit boek van Lijda Hammenga worden

twee werelden, die van christenen en

moslims, op een eenvoudige en respect-

volle manier naast elkaar geplaatst. Een

aanrader.

Tekst: Caroline Standaert Fotos: Etienne Leconte | Don Bosco inspireert

19

Waar het hart van vol is

Reflecties bij de dagelijkse praktijk van een salesiaanse godsdienstleerkracht

De vastenperiode is andermaal een uit-

gelezen tijd om als christen in eigen hart

te kijken, een tijd ook om stil te staan bij

onze manier van lesgeven, over onze wij-

ze van voor-leven: durven we het gesprek

rond geloof nog op een positief-kritische

wijze aangaan?

CurieuzeneuzeDat onze jongeren maar een paar favo-

riete gespreksonderwerpen zouden heb-

ben, zoals muziek, games, geld, seks,

uitgaan, moeten we tegenspreken. Die

indruk kan ontstaan als je hen in groep

observeert. Groepsdruk en stoerdoenerij

zijn nooit ver weg, maar bij velen is het

slechts pose. Als we hun verhalen aanho-

ren en bereid zijn tussen de regels door

te lezen, dan zien we de kwetsbare mens

voor ons.

Op school hebben we leerlingen die gelo-

ven, net als leerlingen die niet geloven.

Desondanks, of net daarom, levert de

vraag of er tussen hemel en aarde iets

is, vaak boeiende gesprekken op in de

klas. Hun de kans geven om er in een

hartelijke en veilige omgeving over in

dialoog te gaan,

is een deel van

de weg. De kans grijpen om echt te luis-

teren, is het andere deel van de weg. De

figuur Don Bosco kan ons helpen om het

evangelie ter sprake te brengen en de

nieuwsgierigheid te prikkelen.

De bokser en de BijbelNiet alles valt te plannen, en

zeker geen klasgesprek

met diepgang. Om het

geloof en de Bijbel

ter sprake te brengen

komt er soms hulp

vanuit een onver-

wachte hoek.

In de Pappenheimers,

een tv-programma waar

spitse humor en spot nooit

ver weg zijn, dook een tijd gele-

den zon aanleiding op. En van de drie

gasten bleek ex-bokser Freddy De Kerpel

te zijn. De rubriek Oneliners uit de Bij-

bel werd aan hem toevertrouwd. Quiz-

master Tom Lenaerts vroeg op plagerige

toon of hij dan wel zon bijbelkenner was.

Zijn oprecht antwoord verstomde de la-

chers. Ik lees daar veel in, zei hij, en

ik vind daar heel veel in

terug. Freddy De Kerpel

benoemde meteen tal van

onderwerpen uit de Bijbel:

liefde, haat, jaloezie, goed-

heid, opoffering, die van-

daag nog steeds diepmense-

lijke attitudes zijn. Voor hem

tonen de verhalen in de Bijbel

aan dat de mens in al die eeu-

wen niets is veranderd. Er viel

een kleine stilte, net iets te lang

voor zon flitsend programma.

Zelfs medespeler Kamagurka,

meester van het absurde, kreeg

geen gevatte opmerking verzon-

nen om Freddy in zijn hemd te zet-

ten. De presentator ging snel over

naar de eerste vraag: Vul aan: men

ziet de splinter in andermans oog .

Freddy De Kerpel gaf feil-

loos alle antwoorden. Was

het zijn boksersverleden

dat de mensen ervan weer-

hield om hem te bespotten?

Neen, het was zijn authenti-

citeit. Freddy De Kerpel heeft

daar perfect gellustreerd waar

godsdienstleerkrachten elke dag voor

willen gaan. Want waar het hart van vol

is, loopt de mond van over

Volheid van hartHet klopt niet dat onze jongeren niet

zouden openstaan voor Bijbelverhalen of

voor de figuur van Don Bosco. Alles hangt

af van de manier waarop we het brengen.

Ze zijn wl vatbaar voor wie vol vuur en

met de volheid van het hart vertelt. Het

is het enthousiasme van de godsdienst-

leerkracht dat het doet, daarbij gesterkt

en versterkt door authenticiteit. Leerlin-

gen voelen aan of het cht is wat je ver-

telt. Dit betekent niet dat men zijn hele

priv-leven in de groep moet gooien. Ge-

tuigen en cht zijn blijven een voortdu-

rende evenwichtsoefening. De uitdaging

ligt erin om het niet op te geven. Troost

daarbij is dat geen enkel kwaad tegen

goedheid opkan. Zonder dat die goed-

heid synoniem mag worden van naviteit:

goedheid kan best ook gestrengheid in-

houden. Het salesiaanse opvoedingspro-

ject blijft in 2010 brandend actueel. Net

als Don Bosco zaaien we, soms met kleine

beetjes. Of het zaad tot wasdom komt,

ligt niet in onze handen.

Het klopt niet dat onze jongeren niet zouden openstaan voor Bijbelverhalen.

sprokkel | Tekst en fotos: Mark Den Haerynck

20

Dieter Verpoest spreekt eeuwige geloften uitHet jaar 2009 kreeg in de salesiaanse

wereld veel aandacht. De salesiaanse

congregatie vierde haar 150ste verjaar-

dag en elk land had wel de n of andere

gelegenheid om het jubileum onder de

aandacht te brengen. In Hechtel was 19

december 2009 zon feestelijke dag. Alle

salesianen van de provincie Belgi-Noord

en Nederland waren uitgenodigd op

deze salesiaanse ontmoetingsdag, een

jaarlijkse traditie om de warmtegraad

van broederlijkheid en salesianiteit op

peil te houden. Maar er was nog meer.

Familie, jongeren en vrienden van Dieter

Verpoest vergrootten de groep, om erbij

te zijn wanneer hij als jonge salesiaan

zijn eeuwige geloften uitsprak. Het heeft

getuigeniskracht wanneer een jonge

man, bijna als teken van tegenspraak

in deze wereld, met overtuiging en met

een groot hart, een bomvolle kerk als ge-

tuige neemt om zijn levenskeuze aan te

bieden. Het engagement van deze jonge

man is een schitterend symbool van het

lentegevoel en de levenskracht van de

salesiaanse congregatie. Midden in de

kerk stond Dieter, zelfzeker en overtuigd

achter de micro, en hij ontroerde niet al-

leen zijn vader en moeder, maar nog heel

wat anderen. Wie zal de liefde becijferen

waarmee hij zich solo en moeizaam wil

los wriemelen van heel veel bindingen,

om zijn leven voor altijd af te staan aan

God en aan Don Bosco?

GedragenIn concelebratie met Mgr Ad van Luyn,

bisschop van Rotterdam, samen met de

provinciaal van onze salesiaanse pro-

vincie, Jos Claes, en de priesters van de

gemeenschappen van Hechtel en He-

verlee, ging Mgr Luc Van Looy, bisschop

van Gent, voor in een sterk gedragen en

intens doorleefde eucharistieviering. Jos

Claes herhaalde in zijn homilie de vraag

die Jezus tot driemaal toe aan Simon Pe-

trus stelde: Heb je Me lief? Maar de

zelfzekere stem waarmee Dieter daarop

antwoord gaf bij het uitspreken van zijn

geloften, was een driedubbel antwoord

op die vraag aan zijn adres. Zijn beslis-

sing was geen eendagsbesluit. Hij gaat

ervoor.

GetuigenisIn diezelfde viering hebben alle aanwe-

zige confraters het voorbeeld van Die-

ter gevolgd, en hun salesiaanse keuze

bestendigd. Eensgezind en volmondig

herhaalde elke salesiaan de geloftefor-

mule en hernieuwde zo zijn keuze als

deel van het geheel. Het had iets van een

visitekaartje dat ze overhandigden als

ruggengraat voor de toekomst. Het was

een oproep geweest van de Algemeen

Overste van de salesiaanse congregatie,

don Pascual Chvez, om het mooiste ca-

deau aan te bieden dat een salesiaan kan

geven bij het jubileum van 150 jaar con-

gregatie. Over de hele wereld heeft elke

salesiaan hetzelfde gedaan: zijn geloften

hernieuwd en gezegd dat hij gelooft in de

toekomst. Wat daar in Hechtel gebeurde,

had getuigeniskracht. Meer dan 200 sale-

sianen van de provincie Belgi-Noord en

Nederland die herhalen wat ze al jaren

beleven: zich als salesiaan inzetten om

voor jonge mensen in deze tijd teken

en aanreiker te zijn van Gods liefde. Het

geeft de wereld veel hoop in een tijd

waar zoveel onzekerheid heerst.

in memoriam

21

sprokkels | Tekst en fotos: Mark Den Haerynck

Salesianen houden Provinciaal Kapittel

Jaak LENAERTS 02.12.1928+ 23.11.2009

Als jonge priester, gewijd op 5 mei 1957 in Oud-Heverlee, trok Jaak in augustus van dat jaar voor de eer-ste keer als missionaris naar Rwanda. Meer dan vijftig jaar leefde hij er, naar het woord van Paulus, op de Rwandese heuvels. Hij werd er zwak met de zwakken om de zwakken te redden. Tijdens zijn stagejaren als jonge salesi-aan en assistent in het werkhuis van de afdeling mechanica in St.-Denijs-Westrem, kon hij zijn technische en praktische kennis over motoren, lasposten en draaien bijspijkeren, ook al behaalde hij er geen diploma. Het zou hem later in Rwanda goed van pas komen. En dat is waar gebleken op de enkele plaatsen waar Jaak, gedu-

rende al die jaren, werkzaam is geweest, vooral in de technische school en het sociaal atelier. Via die salesiaanse inzet heeft hij heel wat jonge-ren, volwassenen en gezinnen betere levenskansen gegeven. Als priester ging hij voor in de dagelijkse eucharis-tie. In zijn thuis, zijn Kimihurura, had hij zijn parochie. En op zondag reed hij 50 km verder naar het jeugdcentrum Umu-dugudu om er eucharistie te vieren. Wie zou er gaan als hij

niet ging?, heeft hij tot zijn laatste levensperiode volgehouden. Op het feest van Allerheiligen (1 november 2009) werd hij geveld door een hersenbloeding. Na de ziekenzalving heeft hij in stilte wel gepreveld: Alles komt goed. Op 23 november is Jaak naar de Heer vertrokken, daar waar alles goed komt in de gloed en het licht van de Verrijzenis. Twee dagen later namen velen dankbaar afscheid van deze jarenlange missionaris. De viering gebeurde in de volks-taal. Met Rwandese gezangen op de duizend heuvels werd hij naar zijn woning bij de Heer begeleid.

Van 14 tot 17 februari 2010 organiseerden

de salesianen hun 17de Provinciaal Kapit-

tel (17 PK). Een kapittel is een bijeenkomst

van salesianen, aanwezig vanuit hun

functie als verantwoordelijken van de sale-

siaanse provincie, of als gemeenschaps-

overste en verkozene van een salesiaanse

gemeenschap. Daarbovenop komen nog

een aantal medebroeders die verkozen

worden op provinciaal vlak.

Opvolging 26 AKNa het 26ste Algemeen Kapit-

tel (26 AK) in 2008

nodigde de Alge-

meen Overste de congregatie uit tot een

spirituele wedergeboorte. De maatschap-

pelijke evolutie vraagt immers bezinning

en reflectie. Er stonden ook een paar be-

langrijke feestjaren voor de deur: 150 jaar

salesiaanse congregatie in 2009, 100ste

sterfdag van don Rua in 2010, en in 2015

gedenkt de congregatie de 200ste verjaar-

dag van de geboorte van Jan Bosco. In het

kader van die oproep ontwikkelden de pro-

vinciaal en zijn raad van Belgi-Noord en

Nederland een beleidsplan om die weder-

geboorte uit te werken. Het 17 PK moest

een belangrijk element worden in dat be-

leidsplan.

ThemaInhoudelijk behandelde het 17 PK als cen-

traal thema de verhouding tot de zen-

ding. Don Bosco leeft in onze provincie.

Met velen salesianen en leken dragen

we zijn charisma uit tot welzijn van vele

jongeren in Vlaanderen en in Nederland.

Don Bosco spreekt nog altijd mensen aan.

In de loop van de laatste decennia is het

aandeel van de salesianen in deze Don

Boscobeweging echter gewijzigd. Hun

aantal vermindert. Hun aanwezigheid

is minder zichtbaar. Steeds meer goed

gevormde en geestdriftige leken nemen

in deze beweging een verantwoordelijke

plaats in en nemen taken over. De salesi-

anen zelf kunnen ook niet meer doen wat

ze in het verleden deden. Daarom was de

centrale vraag die de salesianen zichzelf

tijdens het Kapittel stelden: Welke speci-

fieke plaats hebben wij als salesianen in

deze beweging? Welke rol kunnen/moe-

ten wij op ons nemen om ons steentje bij

te dragen in het levend houden van het

charisma van Don Bosco?

Het antwoord op die vragen is werk van

de jaren die nu voor ons liggen. Het

proces dat op het provinciaal kapittel

is ontwikkeld, moet morgen en over-

morgen gemplementeerd worden. Het

is een werk van jaren, maar de moeite

waard en uitdagend omdat Don Bosco

zelf de moeite waard is. Via onze website,

www.donbosco.be, kunt u alvast de re-

sultaten van het Kapittel volgen.

verbonden | Tekst: Omer Bossuyt Fotos: Eindredactie, sxc

22

Werk maken van kinderrechtenEen dubbele achtergrondWanneer we het globaal bekijken, steunt

de werking van DMOS op een dubbele ba-

sis. In haar werking vertrekt ze vanuit een

tweevoudige fundamentele keuze: een

strategische keuze als ngo en een the-

matische keuze als salesiaanse ngo. Wan-

neer DMOS zich in de dagelijkse praktijk

onder meer focust op de realisatie van

kinderrechten, is de tweevoudige keuze

daar niet vreemd aan. Meer nog, het is

haar vertrekpunt.

Strategische keuze als ngoAls ngo is DMOS gespecialiseerd in

vorming. Ons werk berust op

de Universele Verklaring

van de Rechten van de

Mens (art. 26), op het

Internationale Pact

over economische,

sociale en culturele

rechten (art. 13) en

de Conventie over

kinderrechten (art. 28

en 29) die elk van-

uit hun invalshoek het

onvervreemdbare recht van

elkeen op opvoeding erkennen.

DMOS onderschrijft ondermeer de

Conventie van de Kinderrechten,

die concludeert dat elke mens moet

kunnen genieten van een opvoeding die

beantwoordt aan zijn fundamentele vor-

mingsbehoeften, in de meest brede en

meest rijke betekenis van het woord, van

een vorming waarbij men wil leren om te

weten, om te doen, om samen te leven

en samen te zijn. Een vorming die eraan

hecht de talenten en het potentieel van

elkeen vruchtbaar te maken en de per-

soonlijkheid van de leerlingen te bevorde-

ren om hen ertoe in staat te stellen een

beter leven te leiden en de maatschappij

waarin ze leven te verbeteren.

Daarom kiest DMOS in zijn programmas

met de partners in het Zuiden voor de

creatie en de ontwikkeling van beroeps-

onderwijs als n van de machtigste in-

strumenten om armoede en ongelijkheid

te reduceren en aan kinderen te geven

waar ze recht op hebben. DMOS en zijn

partners vullen, betreffende het beroeps-

onderwijs voor arme en achtergestelde

bevolkingsgroepen, duidelijk een leemte

in, die gelaten werd door zowel internati-

onale donoren als door de overheden van

ontwikkelingslanden.

DMOS als salesiaanse ngoVeertig jaar geleden werd DMOS gesticht

door salesianen die Cit des Jeunes in

Lubumbashi uit de grond gestampt had-

den. Vanaf het prille begin was DMOS

een salesiaanse ngo. De zorg voor de

ontwikkeling en opvoeding van de straat-

kinderen, van jongeren zonder rechten,

was haar vertrekbasis. De aandacht voor

kinderrechten blijft haar werking stuwen.

Haar uitgangspunt werd dit jaar nog

bevestigd op het internationale congres

van de salesiaanse congregatie Het

preventieve Systeem en de Mensenrech-

ten, van 2 tot 6 januari 2009 in Rome.

Op het congres werd de onverbrekelijke

band tussen het preventief systeem van

Don Bosco en de promotie van de men-

senrechten bestudeerd en uitgediept.

Het congres beklemtoonde dat wie de

pastorale en pedagogische visie van Don

Bosco onderschrijft, niet anders kan dan

de mensenrechten, en de kinderrechten

in het bijzonder, promoten. De salesi-

aanse opvoedingsmethode bevordert op

Beroepsonderw

ijs is n

van de machtig

ste

instrumenten o

m armoede

te reduceren.

Het charisma v

an

Don Bosco verl

angt dat

wij de weg van

de

mensenrechten

bewandelen.

23

beslissende wijze de vorming van de jon-

gere generatie overal in de wereld. DMOS

is een klein radertje in dat grote geheel.

Onder inspiratie van het evangelie en ge-

dragen door het charisma van Don Bosco,

wil zij haar bijdrage leveren om de maat-

schappij te veranderen, de diepe oorza-

ken van onrechtvaardigheid, armoede en

discriminatie te elimineren en ons inzet-

ten om de groei van de menselijke per-

soon in zijn waardigheid te bevorderen,

om de jongeren en vooral de armste jon-

geren evangelische levenskansen te ge-

ven. Hiermee ligt haar opdracht duidelijk

uitgetekend. Het

charisma van Don

Bosco verlangt

van ons vandaag

dat wij voor de

integrale redding

van de jeugd, ook

de weg van de mensenrechten bewande-

len. Via onze programmas en de vorming

van de partners in het Zuiden willen wij

alles in het werk stellen om de elemen-

taire rechten van de kinderen te bevorde-

ren. Als salesiaanse ngo zijn wij erfgena-

men en dragers van een opvoedkundig

systeem dat streeft naar een cultuur van

het leven en de verandering van structu-

ren. Daarom blijven wij de kinderrechten

op de agenda plaatsen.

Vertaald op het terreinDe fundamentele strategische keuzes in

de missie van DMOS worden maar con-

creet wanneer we ons op het terrein

begeven en te velde gaan kijken naar

de realisatie van de lo-

pende programmas en

hun deelprojecten in het

Zuiden. Hier voelen we

de polsslag van de verwe-

zenlijking van de kinder-

rechten door opvoeding

en onderwijs heen. Maar

ook de educatiedienst draagt

in Vlaanderen een wezenlijk

steentje bij in de bewustmaking

van jongeren voor de situatie van de

kinderrechten.

Aanpak van de kinderrechten in de ZuidprogrammasWaar we in het Zuiden de salesianen of

de zusters van Don Bosco bezoeken, be-

merken en ontdekken we overal de links

met de verdediging van de kinderrech-

ten. Telkens staan opvoeding en onder-

wijs centraal als de uitgelezen weg om de

kinderrechten waar te maken. We den-

ken aan de jongeren van het Heilig-Hart-

instituut in Yellagiri Hills, in de deelstaat

Tamil Nadu in India. Hier krijgen jongens

en meisjes uit de laagste sociale k