Cursus: Harde schijf onderhouden Zo verleng je de levensduur van je schijf

Een klassieke harde schijf bestaat uit een paar metalen schijfjes. Deze draaien met een snelheid van ongeveer 90 tot 120 omwentelingen per seconden (5400 en 7200 rpm). Op dat kwetsbare apparaat bewaren wij al onze geliefde foto’s, video’s en documenten. Een harde schijf is een mooi stukje techniek zolang het werkt, maar als het stuk gaat is dat rampzalig. Hoe kan je er voortijdig achter komen dat een schijf faalt en hoe zorg je ervoor dat de kans zo klein mogelijk is? In deze cursus laten we je zien hoe je achter de status van je schijf komt en wat je kan doen aan onderhoud.

Inleiding

Wees voorzichtig Een harde schijf is een zeer kwetsbaar onderdeel. Wees daarom uiterst voorzichtig

wanneer je een harde schijf hanteert. Omdat de harde schijf mechanische onderdelen

bevat, dien je hem niet te stoten of te laten vallen. Verplaats een 3,5inch-schijf nooit als

deze actief is. Een 2,5inch-schijf is tijdens verplaatsingen minder kwetsbaar en zit vaak

in een notebook zodat je geen keuze hebt. Misschien heb je gezien dat een harde schijf

een gaatje bevat waar naast staat ‘do not cover’. Plak absoluut nooit iets over dit gaatje

heen, het is bedoeld om de luchtdruk in en buiten de schijf gelijk aan elkaar te houden.

Mocht hier toevallig in bijvoorbeeld een notebook de schijfhouder overheen vallen, dan is

dit geen probleem; het gaat echt om luchtdicht afsluiten. We beginnen met het

softwarematig optimaliseren van de schijf en vertellen je daarna wat je op

hardwaregebied kan doen om de schijf gezond te houden.

Maak altijd een back-up Het is niet de vraag óf een schijf kapot gaat, maar wanneer de schijf kapot gaat.

Uiteindelijk zal elke harde schijf (of SSD) ophouden met werken. Daarom is het van

groot belang dat er altijd een kopie van je bestanden aanwezig is. Er zijn vele manieren

om dit te doen. Je kan bijvoorbeeld een online back-up maken. Een externe schijf werkt

een stuk sneller, zeker als je gebruikmaakt van usb 3.0. Met programma’s als Acronis

True Image of Paragon Backup & Recovery, maak je in een handomdraai een complete

kopie van de schijf. Ook een NAS kan heel goed dienstdoen als back-up-medium.

Onthoud dat er alleen sprake is van een back-up als de data op minstens twee

verschillende apparaten staan.

01 Schijfcontrole Blijft de computer ondanks opruimacties traag, loopt de Verkenner regelmatig vast en

zijn er bestanden beschadigd? Dan bestaat er een kans dat de schijf beschadigd is. Via

Schijfcontrole kan je achterhalen of de schijf beschadigd is. Ga in de verkenner naar

Computer en klik met de rechtermuisknop op de schijf. Kies Eigenschappen en open

het tabblad Extra. Klik in het vak Foutcontrole op de knop Nu controleren. Selecteer

beide selectievakjes en klik op Starten. Als je de schijf met het besturingssysteem hebt

gekozen, zal Windows vragen om de controle in te plannen bij de eerstvolgende keer dat

de computer start. Klik op Schijfcontrole plannen. Houd er wel rekening mee dat een

herstelde schijf minder betrouwbaar is. Geregeld back-uppen is dus van groot belang.

02 Gezondheid controleren Vrijwel alle moderne harde schijven gebruiken een monitoringssysteem (S.M.A.R.T.) om

bij te houden of de schijf gezond is. Het programma CrystalDiskInfo leest deze gegevens

in en geeft een duidelijk overzicht. Ga naar deze website en download en start

CrystalDiskInfo. Het programma toont in de bovenste werkbalk een overzicht van de

temperatuur en de stationsletters van de schijven.

Door op een schijf te klikken wordt er een uitgebreid overzicht weergegeven. Hier staan

de gezondheidstoestand, technische gegevens en het serienummer. Ook kan hier de

SMART-informatie worden gelezen. Zo staat in de rij Huidige de huidige staat. In de rij

Slechtste staat de laagste geregistreerde genormaliseerde waarde. In de meeste

gevallen zullen de cijfers ongeveer gelijk liggen.

Zo niet, dan zal de software aangeven of een schijf nog in goede conditie is of dat er

actie moet worden ondernomen. In zo’n geval kan je het beste eerst nog de software van

de schijffabrikant downloaden om er zeker van dat het echt om een falende schijf gaat.

Zo heeft Western Digital het programma Western Digital Data Lifeguard Diagnostics en

Seagate SeaTools. Mocht S.M.A.R.T. niet werken, dan dien je het mogelijk in het BIOS

van de pc in te schakelen.

03 Zelf defragmenteren? Een onderwerp dat altijd weer terugkomt bij schijfoptimalisatie, is defragmenteren. Als

een bestand wordt verwijderd, wordt er op die locatie op de schijf ruimte vrijgemaakt,

zodat er een nieuw bestand op die plek geplaatst kan worden. Als de omvang van een

nieuw bestand groter is dan de stukken vrije ruimte, dan wordt een bestand verdeeld

over meerdere stukjes vrije ruimte. Door de schijf te defragmenteren, worden verspreide

gegevens weer bij elkaar gezet. Wanneer je Windows Vista, 7 of 8 hebt, hoef je niets zelf

te doen. Wat je wel kan doen, is controleren of er daadwerkelijk automatisch

gedefragmenteerd wordt.

Open de verkenner en ga naar Computer. Klik met de rechtermuisknop op een schijf

kies Eigenschappen. Open het tabblad Extra en klik op de knop Nu defragmenteren.

Klik op Schema instellen. Je ziet hier of defragmentatie gepland wordt uitgevoerd en

met welke regelmaat. Standaard is dit wekelijks. Je hoeft je computer niet aan te laten

staan op het genoemde tijdstip. Staat de pc uit, dan zal Windows defragmenteren bij de

eerste gelegenheid die het krijgt als je zelf niets met de pc doet.

Door op Schijven selecteren te klikken, kan je controleren of defragmentatie voor alle

schijven is ingeschakeld. Heb je een SSD? Controleer dan juist of de SSD is uitgesloten

van defragmentatie.

04 Altijd uitschakelen De veiligste manier om een notebook te vervoeren, is door hem helemaal uit te

schakelen. Veel mensen hebben de ervaring als ze de laptop dichtklappen en in hun tas

doen, dat deze heel heet wordt. Een programma kan blokkeren dat de laptop vanzelf uit

gaat. Gevolg: een nog draaiende schijf en een oververhitte laptop. In plaats van de

notebook helemaal uit te schakelen kan je er ook voor kiezen om een slaapstand te

gebruiken. Verzeker je er wel van dat de notebook echt gaat slapen.

Verwarrend is dat Microsoft in verschillende versies van Windows verschillende namen

voor de slaapstanden gebruikt. Zo is de Sluimerstand in Windows 7 hetzelfde als de

Slaapstand uit XP en is Stand-by uit Windows XP in Windows 7 Slaapstand geworden.

Let er dan op dat je een Windows XP-laptop in Slaapstand brengt en een Windows

Vista- of Windows 7-machine in Sluimerstand. Het blijft het beste om de computer

volledig af te sluiten. Zo krijgen tevens updates een kans om te installeren en loop je niet

het risico dat de laptop aan blijft staan.

05 Hoe koel is je schijf? Net als andere onderdelen in je pc, mag een harde schijf niet te warm worden. We

bespraken in stap 4 hoe je een te warme schijf bij een notebook onderweg kan

voorkomen. Een desktop-pc neem je natuurlijk niet mee, maar toch kan de harde schijf

te warm worden. Een normale temperatuur voor een harde schijf is ongeveer 35 graden

en 45 graden is de maximale temperatuur. Je kan de temperatuur controleren met het in

stap 2 genoemde programma CrystalDiskInfo. Controleer bij een te hoge temperatuur of

er een goede luchtdoorstroming in je pc is.

Zit er een casefan in de computer en werkt deze correct? Veel behuizingen hebben

optioneel ruimte voor een casefan aan de voorkant van de behuizing. Je kan kijken of er

schijfposities zijn waar meer luchtdoorstroming is. Het kan ook helpen om schijven

verder van elkaar te plaatsen als je meer dan één schijf hebt. Wordt een schijf nog

steeds te warm, dan kan deze ook actief worden gekoeld. Er zijn speciale koelelementen

die je onder de schijf schroeft die lucht blazen tegen de schijf. Controleer ook of andere

apparaten warm worden. Zo kan een verstopte fan op de processor of videokaart veel

warmte genereren.

06 ESD en stroompieken Invloeden van buitenaf kunnen de schijf flink beschadigen. Het eerste waar we op willen

wijzen is statische elektriciteit. Computeronderdelen pakken we vaak met de blote

handen op. De kleine onderdelen op de printplaat van de harde schijf kunnen hierdoor

flink beschadigen. Hoewel wij het nauwelijks voelen, levert het directe schade aan de

piepkleine onderdelen op. Zorg er daarom voor dat je een ESD-polsbandje gebruikt of

jezelf volledig ontlaadt.

Nog een sluipmoordenaar is een stroompiek of overspanning. Hoewel veel nieuwe

kwaliteitsvoedingen ertegen beschermd zijn, zijn er nog een hoop computers die geen

bescherming hebben. Je kan het voorkomen met een speciale tegen overspanning

beveiligde stekkerdozen. Helaas helpt een spanningsbeveiliger niet tegen een slechte

voeding. Gaat er vaker hardware in je computer stuk, dan zou dit aan een slechte

voeding kunnen liggen. Bespaar bij het samenstellen van een computer of het

aanschaffen van een nieuw onderdeel nooit op de voeding, een slechte voeding kan

lelijke schade veroorzaken aan het moederbord, de schijven en het geheugen.

07 SSD voor het zware werk Om de harde schijf minder te belasten, is gebruikmaken van een SSD naast je harde

schijf een optie. Door de harde schijf alleen te gebruiken voor gegevensopslag, zal deze

een stuk minder zwaar gebruikt worden. De SSD wordt gebruikt voor de vele

schrijfbewerkingen van het besturingssysteem, terwijl de harde schijf grote

hoeveelheden data kan opslaan. Bijkomend voordeel is dat de SSD een stuk sneller is,

waardoor je computer een stuk sneller werkt. Hoe je kan overstappen naar een SSD kan

je lezen in onze online cursus. Daarin lees je ook tips om bestanden onder te brengen

op de harde schijf.

08 Meer werkgeheugen Ratelt je schijf aan één stuk door tijdens het gebruik van de computer? Dan zou de pc

ook een tekort aan werkgeheugen kunnen hebben. Zodra het geheugen van de

computer vol zit, gaat deze de harde schijf gebruiken. Je besturingssysteem bepaalt

welke informatie een hoge en een lage prioriteit heeft. Gegevens met een lage prioriteit

worden dan niet in het werkgeheugen opgeslagen, maar op de harde schijf in het

wisselbestand geparkeerd. Het heen en weer kopiëren van de informatie van het

geheugen naar het wisselbestand en andersom, noemen we ook wel swappen. Als het

geheugen van de computer wordt uitbreid, is de kans groot dat Windows een stuk

minder hoeft te swappen.

Controleer je werkgeheugen door op Ctrl+Shift+Esc te drukken. Open het tabblad

Prestaties. Klik op de knop Broncontrole en open het tabblad Geheugen. Onderin zie

je staan hoeveel geheugen er nog beschikbaar is. Is dit slechts tientallen MB’s dan kan

je overwegen het geheugen uit te breiden. Overleg met je computerwinkel of en welk

geheugen je nodig hebt.

09 Externe schijf echt stuk? Een externe harde schijf die niets meer doet, is niet altijd stuk. Soms is alleen het

gedeelte met de usb-interface en voeding kapot. De kans bestaat dat de eigenlijke harde

schijf het gewoon doet. Je kan de behuizing openmaken en de harde schijf intern op de

computer aansluiten, of je kan hem in een nieuwe externe behuizing plaatsen.

In oudere externe schijven heb je vaak te maken met een schijf met een IDE-aansluiting

(ook wel PATA), terwijl nieuwere modellen SATA-aansluitingen bevatten. Krijg je de

behuizing niet open, dan is YouTube een goede bron van informatie. Op YouTube is er

vrijwel voor elke externe behuizing wel een filmpje te vinden waarin iemand laat zien hoe

je de behuizing kan demonteren.

10 Garantie Blijkt een schijf na controle van de software defect (zie stap 2), dan kan je deze

misschien omruilen voor een vervangend exemplaar. Op sommige schijven zit wel vijf

jaar garantie, grote kans dat een vier jaar oude schijf nog garantie heeft! De garantie kan

worden gecontroleerd op de website van de fabrikant. Bijvoorbeeld bij WD en bij

Seagate en Samsung.

Voor een garantiecontrole is het modelnummer en serienummer nodig. Met programma

Drive Detect van Seagate kan je ook voor andere merken harde schijven eenvoudig het

serienummer en model vinden. Heb je nog garantie, vraag dan RMA (return

merchandise authorization) aan. Zorg dat de schijf volgens de voorschriften naar de

fabrikant wordt verstuurd en je krijgt een vervangend exemplaar terug. Als de schijf

jonger dan twee jaar is, kan deze meestal ook worden omgeruild bij de winkel waar je

hem gekocht hebt.

11 Firmware upgraden Alle hardware bevat besturingssoftware, waarmee het communiceert met de computer.

De software op de hardware wordt firmware genoemd. Sommige problemen kunnen met

een firmware-upgrade worden opgelost. Ziet de computer bijvoorbeeld alleen 0 bytes als

totale schijfruimte of geeft deze onverklaarbare SMART-fouten, dan kan je proberen een

firmware-upgrade uit te voeren.

Op de website van de fabrikant staat of er nieuwe firmware voor jouw schijf beschikbaar

is en welke problemen de nieuwe versie moet oplossen. Firmware updaten is een

riskante onderneming. Zorg dat er geen belangrijke data op de harde schijf staan en dat

de schijf niet als primaire schijf met besturingssysteem werkt. Weet je niet goed hoe je

een firmware-upgrade kan uitvoeren, dan kan je het beter aan een expert overlaten.

www.computertotaal.nl/abonneren

www.facebook.com/computertotaal

www.twitter.com/computertotaal

Deze presentatie wordt je aangeboden in samenwerking met de redactie van

Computer!Totaal, het grootste computermagazine van de Benelux. Kijk voor meer

informatie over abonnementen op onderstaande url.