Onderwijsdagen 2015, 11 november

CUMULUS: MAATWERK VOOR DE DOCENT

Henk Douna Docent economie, Het Amsterdams Lyceum Oprichter Cumulus henk@cumulus.co

2

EVEN VOORSTELLEN

cumulus.co

3

BOOM

BUST

BOOM

cumulus.co

4

Steven Kinsella in Boom Bust Boom

Bron: npodoc

DE BELANGRIJKSTE LES “Lessen beklijven nooit. We vergeten ze.”

cumulus.co

5

“DIT KEER IS HET ECHT ANDERS” Volgens velen

Bron: www.deonderwijsdagen.nl, malmberg.nl, leswijs.nl, vo-raad.nl, leerling2020.nl

“Het onderwijs verandert razendsnel.”

“In 2017 moet met ict gepersonaliseerd onderwijs mogelijk zijn”

“Adaptief leren op smartphone, pc, laptop én tablet”

“Iedere leerling volgt zijn eigen gepersonaliseerde leerroute.”

cumulus.co

6

DE (FINANCIËLE) BELANGEN ZIJN GROOT Voorbeeld: partners van de Onderwijsdagen 2015

Partners van de Onderwijsdagen 2015 naar categorie

7

7

9

12

21

0 5 10 15 20 25

Overige software

Hardware

Uitgeverij / 'content'

IT dienstverlener of adviesbureau

Platform om te delen, organiseren, etc.

Bron: deonderwijsdagen.nl, analyse Henk Douna

Voorbeelden

Aantal partners

cumulus.co

7

VERRASSING! Ook dit keer is het niet anders

“The most important thing is a person. A person who incites your curiosity and feeds your curiosity; and machines cannot do that in the same way that people can.”

Bron: Daniel Morrow interviewt Steve Jobs in 1996 over onderwijs en technologie; Trouw

Bart Jan Spruyt (in 2013)

“Onderwijs is en blijft een vorm van kennisoverdracht. Er is een curriculum. Er zijn dingen waarvan wij als samenleving vinden dat kinderen die moeten weten. Dingen die de leraar weet, en de leerling niet. Dat mag ouderwets klinken, maar het is en blijft de kern. Het sluit helemaal niet uit dat je interactieve werkvormen gebruikt, door leerlingen bijvoorbeeld zelf informatie te laten verzamelen. Maar dat kan alleen als scholieren enige voorkennis hebben over een onderwerp. Hoe zouden ze de informatie die ze vinden anders moeten beoordelen?”

Steve Jobs (in 1996)

cumulus.co

8

Leraar 2032

De docent centraal

cumulus.co

9

WAT HEEFT DIE DOCENT EIGENLIJK NODIG? Voor een goede les economie

Voorbeeld – twee lessen over Griekenland “Hoe heeft het zover kunnen komen?”

Economische theorie Statistieken (ECB, CPB)

Beeldmateriaal

Opgaven

cumulus.co 29

EN ‘NIEMAND’ HOUDT ZICH AAN DE AFSPRAKEN Staatschuld (max. 60%) en financieringstekort (max. 3%)

Luxemburg Finland

Ierland

Griekenland

Italië

Frankrijk Portugal

België

Spanje

NL

Duitsland

0 20 40 60 80 100 120 140 160

0 20 40 60 80 100 120 140 160 12

10

8

6

4

2

0

12

10

8

6

4

2

0

Staatsschuld: maximaal 60% van het BBP

Fina

ncie

rings

teko

rt:

max

imaa

l 3%

van

het

BB

P

NL (2016)

Griekenland (2016)

Situatie 2012

Bron: Rabobank, Miljoenennota 2016

cumulus.co 28

EEN GEZAMENLIJKE BANKREKENING? Ontwikkeling rente van 10-jaars staatsobligaties

0

5

10

15

20

25

30

1993 1994 1996 1998 1999 2001 2003 2004 2006 2008 2009 2011 2013 2014

Rente op 10-jaars staatsobligatie

Bron: ECB

Griekenland

Nederland

Griekenland krijgt euro

Start Eurocrisis

Op weg naar een Grexit?

cumulus.co 30

Begrotingssaldo

•  Meestal een begrotingstekort. •  Het verschil moet door de overheid worden geleend op

de kapitaalmarkt.

HOE ZAT HET OOK AL WEER? Begrotingssaldo en financieringssaldo

= Ontvangsten – Uitgaven

Financieringssaldo = Ontvangsten – Uitgaven (excl. aflossing)

•  De laatste jaren een financieringstekort •  Het financieringstekort is gelijk aan de toename van de

staatsschuld –  De staatsschuld neemt toe door het begrotingstekort –  De staatsschuld neemt af door de aflossing

cumulus.co

DE EMU-NORMEN Financieringssaldo en staatsschuld

32

Financieringstekort

BBP

EMU-financieringsquote =

Staatsschuld

BBP

EMU-schuldquote =

x 100%

x 100%

EMU-norm

Tekort maximaal

3%

Maximaal 60%

cumulus.co

VRAAG 1 Ontvangsten en uitgaven

Vraag

Bereken voor 2014 de overheidsuitgaven exclusief aflossing staatsschuld.

Antwoord

Financieringssaldo = ontvangsten – uitgaven (exclusief aflossing) Financieringstekort = 0,024 x € 315,38 mrd = 7,56 mrd Dus overheidsuitgaven (exclusief aflossing) = € 90 mrd + 7,56 mrd = € 97,56 mrd

Gegevens

33

Over 2014 zijn van de overheid van dit EMU-land de volgende gegevens bekend: •  BBP: € 315 miljard •  Ontvangsten van de overheid: € 90

miljard •  Aflossing staatsschuld: € 9 miljard •  Financieringstekort: 2,4% van het BBP

Kop of munt Recente krantenartikelen

“Het is de kunst van de docent om met alle technologische middelen een

TED-talk-achtige les te geven. Het ‘samen huiswerk maken’ verdwijnt, want dat is immers het moment dat

iedereen achterover hangt en gedemotiveerd raakt.”

Chiem Balduk (17) leerling 6 vwo, NRC

cumulus.co 27

OPRICHTEN VAN DE ECONOMISCHE UNIE? Met terugwerkende kracht

15 april 2014

Wat is dat, een Europese bankenunie? In de Europese Bankenunie komen alle Europese banken onder één toezichthouder, delen alle banken in de garantstelling van elkaars spaargelden (een Europese stroppenpot) en komt er één ’resolutiemechanisme’ voor het geval een bank om dreigt te vallen.

15 april 2014

EU begint met kapitaalunieI Het kapitaalverkeer in de Europese Unie moet worden vergemakkelijkt en geharmoniseerd. Dat is het doel van de nieuwe kapitaalunie. Na de totstandkoming van de bankenunie is woensdag een nieuwe stap gezet naar verdere integratie van de financiële markten.

Bron: telegraaf.nl, volkskrant.nl

DATUM VK

Bron: NRC

cumulus.co !

1

Fiducia in Italia De overheidsbegroting (havo) 2p 1. Maak van onderstaande zinnen een economisch juiste tekst. Een staatsobligatie is een lening aan de overheid met een ...(1)... looptijd en in de meeste gevallen een ...(2)... rente. Staatsobligaties worden door beleggers meestal beoordeeld als beleggingen met een ...(3)... risico dan beleggingen in aandelen. Kies uit: bij (1) korte / lange bij (2) variabele / vaste bij (3) hoger / lager uit een krant van november 2011: “De eurocrisis is niet gestopt bij Griekenland, maar verspreidt zich over de andere landen van de eurozone. Italië heeft nu een staatsschuld van 120 procent van het bruto binnenlands product (bbp), terwijl die volgens de afspraken maximaal 60 procent mag zijn.” “De crisis in Italië verergert. Beleggers schatten het risico van beleggen in Italiaanse staatsobligaties hoger in. Mede daardoor is de rente op nieuw uitgegeven Italiaanse staatsobligaties binnen enkele maanden gestegen tot 7,2%. Zo’n hoge rente kan ertoe leiden dat de staatsschuld van Italië nog verder toeneemt. Premier Monti wil met een bezuinigingspakket en belastingverhoging het vertrouwen terugbrengen in de Italiaanse overheidsfinanciën.” 2p 2. Leg uit hoe een hoger risico voor beleggers leidt tot een hogere rente op nieuw uit te geven staatsobligaties. 2p 3. Leg uit hoe bij aanhoudende overheidstekorten een stijging van de rente op nieuw uit te geven staatsobligaties leidt tot een verdere stijging van de totale Italiaanse staatsschuld. Italië overweegt in 2011 een beroep te doen op het Europese Noodfonds (EFSF). Econoom Disconti doet over dat fonds een uitspraak: “In de afspraken die zijn gemaakt bij de start van de eurozone is al een risico op moral hazard (risico op moreel wangedrag) aanwezig. Met de oprichting van het Europese Noodfonds wordt dat risico nog groter.” 2p 4. Leg uit hoe de oprichting van het EFSF het risico op moral hazard in de eurozone kan vergroten. Gebruik onderstaande bron 1. bron 1 – Europees Noodfonds EFSF en afspraken bij de start van de eurozone De lidstaten van de eurozone hebben een Europees Noodfonds voor de euro ingesteld. Doel is het verschaffen van financiële steun aan lidstaten die in financiële moeilijkheden verkeren. Hiertoe worden gelden aangetrokken op de vermogensmarkten. Deelnemende landen storten in totaal ongeveer 1.000 miljard euro in het Noodfonds. afspraken bij de start van de eurozone: − Het overheidstekort mag niet meer bedragen dan 3% van het bbp. − De staatsschuld mag niet hoger zijn dan 60% van het bbp. − Het is niet toegestaan dat lidstaten elkaar financieel bijstaan. − Elke lidstaat verplicht zich om regelmatig betrouwbare economische informatie te geven. − Een lidstaat kan niet door de overige lidstaten uit de eurozone worden gezet, maar kan

wel vrijwillig vertrekken.

cumulus.co

10

WAT HEEFT DIE DOCENT EIGENLIJK NODIG? Een combinatie van vakinhoud, actualiteit en didactiek

Life Inside a Secret Chinese Bitcoin Mine (2015)

0

5

10

15

20

25

30

1993 1994 1996 1998 1999 2001 2003 2004 2006 2008 2009 2011 2013 2014

Rente op 10-jaars staatsobligatie

Griekenland

Nederland

Griekenland krijgt euro

Start Eurocrisis

13 juli 2015: Nieuw pakket leningen voor Griekenland (€ 86 mrd)

Nederland belastingparadijs

11 augustus 2015 China devalueert renminbi

12 oktober 2015 Onsexy verdrag TTIP verhit gemoederen

cumulus.co

11

HET BOEK Eens in de vijf jaar een nieuwe druk

Voorbeeld LWEO – marktleider economie lesmethodes

Bron: LWEO cumulus.co

12

DE ‘NIEUWE’ DIGITALE LESMETHODES Het boek in een digitaal jasje

Bron: malmberg.nl

Voorbeeld Malmberg – geschiedenis methode

cumulus.co

13

CUMULUS DIGITALE LESMETHODE Een platform met inhoud

1

3

4

2

6

•  Een digitale lesmethode

5

•  Waarbij de docent centraal staat

•  Inhoud als uitgangspunt

•  Naar eigen inzicht te gebruiken en aan te passen

•  Continu in ontwikkeling

•  Door een vakkundige redactie van docenten

cumulus.co

14

HOE WE ZIJN BEGONNEN Måla tekenpapier (IKEA) en post-its (HEMA)

cumulus.co

15

WAAR STAAN WE NU? Cumulus economie

Een kleine rondleiding door Cumulus

cumulus.co

16

NEGEN THEMA’S Op basis van macro-economische kringloop en syllabus CvTE

cumulus.co

17

LESSEN De basis van Cumulus

cumulus.co

18

ACTUELE AANVULLINGEN EN OPGAVEN Voor elk onderwerp

cumulus.co

cumulus.co

ECONOMIE havo / vwo

Inkomens- en vermogensverdeling – les 1

De Lorenzcurve Theorieles

19

VOORBEELD VAN EEN LES Combinatie van vakinhoud, didactiek en actualiteit

cumulus.co 15

Een vuilnisman verdient meer

dan een bankier Bron: decorrespondent.nl cumulus.co 16

LOONSTROOKJE VAN EEN VOETBALLER Feyenoord keeper Kenneth Vermeer (september 2014)

cumulus.co 17

Opdracht: verdeel met je buurvrouw/-man in totaal € 50.000 (netto per maand) over de 10 onderstaande beroepen op een – volgens jullie – rechtvaardige manier. Zorg dat je het eens wordt!

Eline

WIE VERDIENT WAT? In tweetallen, 5-10 minuten

Beroep 1. Manager bij een bank 2. Verpleegkundige 3. Wijkagent 4. Chirurg in een academisch ziekenhuis 5. Groepsleider op een kinderdagverblijf 6. Docent op een middelbare school 7. Voetballer bij Nederlandse profclub 8. Hoogleraar / professor 9. Productiemedewerker in een koekjesfabriek 10. Buschauffeur TOTAAL

Netto maandsalaris

€ 50.000,-

17

cumulus.co

Verschillen tussen beroepen

Verschillen binnen een beroep

INKOMENSVERSCHILLEN Oorzaken en meningen

•  Opleiding •  Verantwoordelijkheid •  Schaarste (vraag en aanbod) •  Arbeidsomstandigheden

•  Leeftijd •  Functieverschillen (bijv. 1e graads vs.

2e graads docent) •  Werktijden •  Het bedrijf waar je werkt

Oorzaken

De overheid

Economen

•  Streeft naar een rechtvaardige verdeling

•  Nivelleren van de inkomens: kleiner maken van inkomensverschillen

•  Vraag: hoe moeten we hiermee omgaan? SP versus VVD?

•  Voor: inkomensverschillen hebben een prikkelende werking op niet-werkenden of mensen met lage inkomens

•  Tegen: te grote inkomensverschillen leiden tot criminaliteit en slechte volksgezondheid

Meningen

18 cumulus.co

DE LORENZCURVE De inkomensverdeling in een grafiek

Aandeel inkomen in procenten van het totale inkomen

Aandeel personen in procenten van het totale aantal personen

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

.

19

•  De Lorenzcurve geeft een verdeling weer

•  De Lorenzcurve zegt niets over absolute aantallen, bijv.

–  Aantal personen –  Nominaal inkomen

Merk op

10% hoogste inkomens, verdienen 45% van het totale inkomen

cumulus.co 20

LATEN WE EEN INKOMENSVERDELING TEKENEN In zes stappen. Pak pen en papier!

€ 200.000,- per jaar

(primair inkomen)

€ 100.000,-

€ 80.000,-

€ 30.000,-

€ 50.000,-

€ 40.000,-

€ 20.000,-

€ 10.000,-

€ 5.000,-

€ 0,-

cumulus.co 21

1. EERST ALLEMAAL OP EEN RIJ Van laag naar hoog inkomen

€ 200.000,- per jaar (primair

inkomen)

€ 100.000,- € 80.000,- € 30.000,- € 50.000,- € 40.000,- € 20.000,- € 10.000,- € 5.000,- € 0,-

cumulus.co 22

2. TEKEN EEN TABEL Zeven rijen, zeven kolommen

€ 200.000,- per jaar

€ 100.000,- € 80.000,- € 30.000,- € 50.000,- € 40.000,- € 20.000,- € 10.000,- € 5.000,- € 0,-

1

5

4

3

2

cumulus.co 23

3. VERDEEL DE GROEP IN VIJF KWINTIELEN Vul de eerste twee kolommen in

€ 200.000,- per jaar

€ 100.000,- € 80.000,- € 30.000,- € 50.000,- € 40.000,- € 20.000,- € 10.000,- € 5.000,- € 0,-

Absoluut

1

5

4

3

2 Elke

groep is even groot

Absoluut

Personen Inkomen

cumulus.co 24

4. BEREKEN HET PROCENTUELE AANDEEL Vul de volgende twee kolommen in

€ 200.000,- per jaar

€ 100.000,- € 80.000,- € 30.000,- € 50.000,- € 40.000,- € 20.000,- € 10.000,- € 5.000,- € 0,-

1

5

4

3

2

2

2

2

2

2

5.000

300.000

130.000

70.000

30.000

Absoluut Procentueel aandeel

Inkomen Personen Inkomen Personen

cumulus.co 25

5. MAAK CUMULATIEF Vul de laatste twee kolommen in

€ 200.000,- per jaar

€ 100.000,- € 80.000,- € 30.000,- € 50.000,- € 40.000,- € 20.000,- € 10.000,- € 5.000,- € 0,-

1

5

4

3

2

20%

20%

20%

20%

20%

1%

56%

24%

13%

6%

20%

100%

80%

60%

40%

1%

100%

44%

20%

7%

“Samenvoegend, ophopend”

Absoluut Procentueel aandeel Cumulatief

2

2

2

2

2

5.000

300.000

130.000

70.000

30.000

Personen Inkomen Personen Inkomen Personen Inkomen

cumulus.co

20

CONTINU IN ONTWIKKELING Door redactie van docenten

cumulus.co

21

CONTINU IN ONTWIKKELING Door een redactie van docenten

cumulus.co

22

DIT SCHOOLJAAR TESTEN WE Vanaf 1 januari alle inhoud beschikbaar

•  Testscholen –  We zijn na de zomer met 35

docenten begonnen –  Op dit moment 64 docenten

op het platform

•  Inhoud –  Vier thema’s in de testversie –  Vanaf 1 januari 2016 is alle

inhoud beschikbaar (€ 7,- per leerling per jaar)

Eerste groep testscholen

Aanmeldingen tot 17 augustus 2015: 35 scholen verspreid over 26 locaties

cumulus.co

23

Meer zien? Meld je aan op www.cumulus.co Vragen? Mail henk@cumulus.co

cumulus.co