Cultuur

Notities 1 film D4

Christophe De Backer

118

Overzicht van Kunst in de 20ste eeuw. 1900 – heden (2006);

Welke bewegingen hebben in de geschiedenis een rol gespeeld?

We kunnen de Kunst van de 20ste eeuw in 2 periodes verdelen:

1. Modernistische periode; 1900 – 1980 2. Post – Moderne periode; 1980 – heden (2006)

Het verschil tussen deze 2 periodes ligt in de attitude van de kunstenaars. De modernistische kunstenaar: Kunstenaars, wetenschappers & politici hebben het idee dat de ganse wereld kan worden bevat met formules & uitspraken. De werkelijkheid is rationeel en volledig kasaal. Zij hadden het vooruitgangsidee: Y

Daar zijn we morgen X Hier zijn we vandaag Het vooruitgangsidee leiden echter tot vernieling (WO I & WO II) en eindigde in concentratiekampen. Zo is er in 1980 de Post – Moderne periode begonnen. De Post – Moderne kunstenaar: De wereld is niet te bevatten. Wij aanvaarden de wereld niet. Een dadaïstische reflectie.

Notities 1 film D4


119

MODERNISME 4 kernwoorden waaraan je elke beweging in het Modernisme kan toetsen:

! Expressie Kunstenaars geven uiting aan hun gevoelens.

! Abstractie De werkelijkheid herleiden tot het minimum.

! Droom ! Realiteit

Meestal kan je een kunststroming beschrijven door 2 kernwoorden samen te nemen. Vb.: Expressie & Abstractie of Abstractie & Realiteit. Schilderstijlen die onder het Modernisme vallen zijn:

Fauvisme Primitivisme Expressionisme Kubisme

Futurisme Dadaïsme Suprematisme Constructivisme Neoplasticisme Surrealisme

Spatialisme Abstracta-expressionisme Sociaal-realisme

NOORDEN Expressie

Surrealisme ZUIDEN

Notities 1 film D4


120

EXPRESSIONISME Het is geografisch beperkt. 1905: Frankrijk Les Fauves (de wilde) gedragen door Henri Matisse die de beweging het langst trouw bleeef.

gypsy

opvallend: Kleuren, contouren, gevoelens.

Notities 1 film D4


121

Het fauvisme beïnvloede de Brabantse fauvisten. Bijvoorbeeld; Rik Wouters. Het Brabantse Fauvisme heeft echter niet zoveel met het Parijse te maken. Het bestaat ook wel uit "vlugge vlekken" (tachisme), maar de contrasterende kleuren zijn heel wat minder brutaal. De kunstenaars vestigen zich allen in de omgeving van Bosvoorde en Oudergem, aan de zoom van het Zoniënwoud. Men noemde ze ook "De Caelevoeters" Ter zelfde tijd was er in Duitsland: Die Brücke: Een groep expressionistische kunstenaars uit de Duitse stad Dresden. Met Ernst-Ludwig Kirchner, Fritz Bleyl, Karl Schmidt-Rottluff en Erich Heckel als voornaamste promotoren. Der Blaue Reiter: Een gelijkaardige vernieuwingsbeweging in de kunst zoals Die Brücke. Hier was er echter niet echt sprake van een georganiseerde beweging. Het ging de deelnemers meer om het onderhouden van een vriendschapsband. "Künstlergemeinschaft Der Blaue Reiter" is in 1903 opgericht te München. met Wassily Kandinsky, Franz Marc en August Macke als voornaamste promotoren. De beweging loopt echter stuk. Door Wereld Oorlog 1 (1914 – 1918) de Russische kunstenaar Wassily Kandinsky moet Duitsland ontvluchten en de 2 sleutelfiguren Franz Marc en August Macke zijn oorlogslachtoffers. Marc wordt Op 4 maart 1916 tijdens een patrouille dodelijk getroffen door een granaat. Macke sneuvelt op 26 september 1914.

“In de oorlog zijn wij allen gelijk. Maar onder duizend dapperen treft de kogel een onvervangbare. Met zijn dood wordt de cultuur van het land een hand afgehouwen, een oog

uitgerukt”

August Macke

Notities 1 film D4


122

De nadruk van het expletieve karakter stopt niet met de oorlog. Na de tweede Wereld Oorlog (1940 – 1945) ontstaat het action painting of dripping. Met de grote figuur van het abstract expressionisme Jackson Pollock.

Ook ontstaan na ’45; Colorfield Painting ontwikkeld in ’47 door Mark Rothko.

Rood, wit en bruin Colorfield Painting Er wordt gewerkt met kleurvlakken of kleurvelden om een meditatieve stemming te wekken bij de kijker. De nadruk wordt gelegd op grote eenkleurige vlakken, om op die wijze aan het fenomeen kleur een zo groot mogelijke uitdrukkingskracht te geven. Vierkante of rechthoekige vlakken, in egale kleuren en onderling verschillend in hoogte of breedte, worden zodanig op doek gebracht, dat ze in eindeloosheid lijken te zweven en de indruk wekken niet te worden beperkt door de begrenzing van het doek.

Notities 1 film D4


123

Tenslotte ontstond er op 8 november 1948 te Parijs onder impuls van de Belgische schrijvers Christian Dotremont en Joseph Noiret een nieuwe internationale vereniging van kunstschilders en literatoren: Cobra De naam "Cobra" heeft betrekking op de drie hoofdsteden van de landen waaruit de aanvankelijk betrokken kunstschilders vandaan kwamen: * Copenhagen * Brussel * Amsterdam

wild horse rider van Karel Appel.

“Ik rotzooi maar een beetje an. Ik leg het er tegenwoordig flink dik op, ik smijt de verf er met kwasten en plamuurmessen en blote handen tegenaan,

ik gooi d´r soms hele potten tegelijk op.”

Karel Appel Tegen het blad Vrij Nederland

Notities 1 film D4


124

ABSTRACTIE Het Geometrisch kubisme (1907-1909) Het Analytisch kubisme (1910-1912) Het Synthetisch kubisme (1913-...) Kubisme = Het beeld ontbinden in standpunten. De werken zijn vraagstukken die je moet oplossen. Je moet er je de vraag bij stellen is de oplossing zinvol? Is ze bruikbaar? Geometrisch kubisme:

Pablo Picasso – portret van Kahnweiler

Notities 1 film D4


125

Synthetisch kubisme:

Pablo Picasso – De kaartspeler 1909: Op het kubisme volgt het Futurisme. Hierbij stelt de kunstenaar zich de vraag: Hoe breng ik beweging in een stilstaand beeld?

Notities 1 film D4


126

1912: Een reeks ontwikkelingen Nederland: Piet Mondriaan: herleidt de realiteit in de hoofdkleuren.

Compositie in rood, geel en blauw Rusland: Kazimir Malevitsj

Black - Square

Notities 1 film D4


127

Het werk “Urinoir R. Mut” van Marcel Duchamp is uitgeroepen tot het belangrijkste werk voor de kunst in de 20ste eeuw. Maar Black – Square van de Oekraïens kunstschilder Kazimir Malevitsj kunnen we hier ook bij rekenen.

RUSLAND In de schilderkunst speelde, kort voor de Eerste Wereldoorlog, de Russische avant-garde een opvallend belangrijke rol in de ontwikkeling van de abstracte kunst. Uit het rayonisme van Mikhaïl Larionov en het suprematisme van Kasimir Malewitsj puurde Vladimir Tatlin het bekende constructivisme. Het idee van het Constructivisme was dat alles draaide om perfect geometrische vormen. Het Constructivisme is zeer belangrijk voor de film geweest.

“Beat the Whites with the Red Wedge“ van El Lissitzky.

Notities 1 film D4


128

De ideale middelen voor de constructivist: § Drukpers § Fotocamera § filmcamera De constructivisten zijn met de term: Monteur af gekomen. Ze hebben ook het vogel- & kikkerperspectief ‘uitgevonden’. De constructivisten hebben de cameramannen een ongekende vrijheid gegeven. Wassily Kandinsky Zijn schilderstijl behoorde aanvankelijk tot het expressionisme. Kandinsky was een van de schilders die vorm en filosofische ondergrond gaf aan de abstracte kunst in het eerste kwart van de twintigste eeuw.

composition 7 De afstand van de realiteit wordt door Kandinsky uitgedrukt in compositie 7,8,9,... . Minimalisme in de architectuur streeft ernaar gebouwen te reduceren tot slechts de noodzakelijke elementen. Het minimalisme ontstond aan het begin van de jaren ’60. Het wordt heden (2006) nog altijd toegepast. Het Minimalisme blijft werken.

Notities 1 film D4


129

DROOM ± 1915: Rond ’21 het surrealisme ontstaan. Het dadaïsme word het surrealisme. De technieken van het dadaïsme vormen een voedingsbron voor André Breton. Het 'Manifeste du Surrealisme', het 'Manifest van het Surrealisme', dat hij in 1924 publiceerde, was de vrucht van vijf jaar systematische proefnemingen, hoofdzakelijk op het gebied van het 'automatisch schrijven', maar ook op dat van de hypnotische slaap. LIS TES RATURES Max Ernst vertaald de realiteit in een eigen droom realiteit. Voor het werk Celebes heeft hij als basis een graansilo genomen. Het is uiteindelijk een monsterachtige olifant geworden:

Notities 1 film D4


130

De Belgische inbreng voor het surrealisme is zeer belangrijk geweest. Het surrealisme is echter een kort leven beschoren. Door de dominantie van Breton waren er heel veel interne spanningen tussen de surrealisten. Het was dan ook gedaan met deze beweging rond 1930.

“La Trahison des Images” - René Magritte

Notities 1 film D4


131

REALITEIT Het dadaïsme & het synthetisch kubisme heeft aanleiding gegeven tot de droom en het surrealisme. Maar ook tot de POP – ART. Dadaïsme: objecten uit het dagelijks leven vervreemden. Werken van Duchamp;

Synthetisch kubisme: Reële dingen in de werken brengen. POP – ART Iconen uit het dagelijkse leven gaan vertalen. De kunstenaars maken gebruik van het consumentengeheugen van de toeschouwer. Het zijn producten/mensen die iedereen kent. Ook al mag het onderwerp zo erg haten. Hedendaags voorbeeld:

Iedereen kent J&B Wisky.

Notities 1 film D4


132

Popart artiest: Andy Warhol

Marilyn

Andy Warhol (6 augustus 1928 — 22 februari 1987) was een Amerikaanse kunstenaar, cineast en auteur. Warhol werkte ook als publicist, muziekproducent en acteur. Met zijn achtergrond en ervaring in de commerciële kunst was Warhol één van de voortdragers van de Pop-Art in de Verenigde Staten in de jaren '50. Warhol is vooral beroemd om zijn heel eenvoudige en contrasterende kleurschilderijen (zijdezeefdrukken) van alledaagse objecten en verpakte producten zoals Campbell's Soup Cans, bloemen en de banaan op de cover van het album The Velvet Underground and Nico (1967), alsook voor zijn gestileerde portretten van 20ste eeuwse beroemdheden als Marilyn Monroe, Elvis Presley, Judy Garland, en Elizabeth Taylor.

Notities 1 film D4


133

Popart artiest: Roy Lichtenstein

The Melody

Roy Lichtenstein, (27 oktober 1923 – 29 september 1997) was een Pop-Art-kunstenaar. Hij beeldde dingen uit de consumptiemaatschappij af, gewoon zoals ze was. Hij was niet tegen deze maatschappij, maar hij geloofde dat als hij deze levenswijze zo nauwkeurig mogelijk afbeeldde (of de dingen die symbool stonden voor deze maatschappij), ze zichzelf wel belachelijk zou maken. Hij werkte ook veel met kunstgeschiedenis in zijn werken.

Notities 1 film D4


134

Popart artiest: David Hockney

Pool with Two Figures

Lucian Freud

zelfportret

Notities 1 film D4


135

Een werk dat voor veel opschudding zorgde:

The Queen van Freud

Het hangt nu permanent ten toon in Buckingham palace.

Notities 1 film D4


136

Duitse modernisten (Rauw modernisme 1920 - 1930) ze tonen de realiteit zoals de kunstenaar aanvoelt. Christian Schad

Hier toont Schad 2 figuren naast de graaf. Links de barones waarmee hij regelmatig uit ging, rechts een travestiet. Dit om de geaardheid van de graaf in vraag te stellen.

Notities 1 film D4


137

Tamara de Lempicka

Girl in Green Bugatta

Notities 1 film D4


138

Edward Hopper een Amerikaans kunstschilder die schilderijen maakte die typisch Amerikaans ogen. Zijn schilderijen behoren tot het realisme. De werken van Hopper hebben een directe relatie met de beeldtaal in de film.

Nighthawks

Otto Dix (1891-1969) is een van de meest intrigerende Duitse kunstenaars in de schilderkunst van de 20e eeuw. Hij doorliep gedurende de periode 1910-1933 verschillende belangrijke moderne kunststromingen zoals het expressionisme, het dadaïsme en het verisme. Het blonde meisje van Otto Dix:

Notities 1 film D4


139

Hyperrealisme Het hyperrealisme of ook fotorealisme genoemd is een stroming in de schilderkunst van de 20e eeuw uit de jaren 60 en 70 van de twintigste eeuw. In deze vorm van hedendaagse kunst wordt de werkelijkheid op een zo realistisch en neutraal mogelijke manier wordt weergegeven. Dan hebben we nog de conceptuele kunst. De conceptuele kunst (conceptual art) is een kunstvorm waarbij de ideevorming ofwel het concept, de omgeving (environment), de gebeurtenis (happenings) en of de uitvoering (performance) ingrediënten zijn. Het kan hierbij gaan om een streven de kunst te bevrijden uit haar traditionele bindingen, zodat kunst en leven een eenheid zouden gaan vormen en de barrières tussen de verschillende disciplines opgedoekt worden. Conceptuele kunst kan beschouw worden als het verlenging van het dadaïsme. Deze stroming kan geplaatst worden bij elke kernwoord; expressie, abstractie, droom & realiteit. De bekendste hedendaagse kunstenaar is Christo Vladimirov Javacheff die dingen inpakt:

Notities 1 film D4


140

POST – MODERNISME Het postmodernisme is een stroming in de filosofie en de kunst die gezien wordt als een reactie op, of de logische voortzetting van, het modernisme. De postmoderne kunstenaar kan niets vertellen over de maatschappij. Hij stelt zicht de vragen; wie ben ik? Waar hoor ik thuis in de maatschappij? Het post – modernisme imiteert al de kunst. Dit komt omdat de kunstenaars zichzelf vragen begon te stellen. Alles is al een keer gedaan in de kunst. Dus de kunstenaars stonden voor 2 keuzes: STOPPEN of RECREËREN.

JM Basquiat – Luna Cadillac

Notities 1 film D4


141

Jean-Michel Basquiat (22 december 1960 – 17 augustus 1988) was een Amerikaans pop-art en graffiti-kunstenaar van Haïtiaanse afkomst. Aan de ene kant wordt Basquiat gezien als een soort 'troetel-neger' van de kunstwereld, maar aan de andere kant heeft hij wel degelijk iets bijgedragen en wordt hij ook veel geprezen. Zijn naïeve stijl met elementen uit zijn eigen ervaring zijn zeer expresief en kleurrijk en met een grote mate van vrijheid geschilderd. Hoewel zijn werk getergd kan overkomen, sijpelt er ook een bepaalde haast kinderlijke vreugde doorheen. Ook impliceert het door de snelle manier van werken een bijna chaotische snelheid, die nog versterkt wordt door de veelheid aan symbolen. Hoewel dit op het eerste gezicht vaak een sinicure en triviaal lijkt, zit er wel degelijk een doordachte lijn in. Robert Colescott Hij stelde vast dat hij leefde in een witte (Blanke) maatschappij. Dit laat hij dan ook zien in zijn werken. Als een neger toen naar de TV keek was er altijd een Blanke op te zien.

R.C. – Colored TV

Notities 1 film D4


142

Cindy Sherman vormt zelf het hoofdonderwerp van haar kunst: ze is tegelijkertijd fotograaf en model. Toch noemt ze haar foto’s nooit zelfportretten. Integendeel, Sherman gaat juist haar eigen identiteit uit de weg door zichzelf keer op keer in een volstrekt andere gedaante te fotograferen, als in een film-still. Ze onderzoekt en speelt met de veranderende verschijningsvormen. Shermans bedoelingen zijn tweeërlei. Aan de ene kant hekelt ze de willekeur van het clichébeeld waaraan de vrouw dient te voldoen. Aan de andere kant wil ze aantonen dat wij allemaal een rol spelen en dat onze gezichten slechts façades zijn waarbij een authentiek karakter ontbreekt. Passend gekleed en met de juiste make-up voegt zij zich even makkelijk in de rol van de mythische Marilyn Monroe als het tuttige secretaresse-type of de verveelde huisvrouw. Rond 1990 begint Sherman haar repertoire uit te breiden met legendarische vrouwen- én mannenfiguren uit de klassieke schilderkunst (Rafaël, De la Tour, Caravaggio, Rembrandt, Ingres) en lijkt ze meer naar het theatrale te streven.

Cindy Sherman – Centerfold

Ook zij stelt vragen: het ik als vrouw? Wie ben ik? Zij heeft het emancipatie proces op gang gebracht.

Notities 1 film D4


143

Yasumasa Morimura projecteert zich in de rol van een ander.

Richard Prince neemt de realiteit van de reclame en gaat deze uitvergroten.

Notities 1 film D4


144

De pispot van Marcel Duchamp is het belangrijkste werk van de 20ste eeuw. Duchamp liep de tentoonstelling binnen plaatste de urinoir in het midden van de zaal en zei: Kunst.

Het woord MUTT dat er langs de zijkant op staat is een woordspelletje van Duchamp. Duchamp was een Surrealist en zoals vele kunstenaars van deze beweging speelde hij veel schaak. André Breton (18 februari 1896 – 28 september 1966) was een Frans dichter. Hij stond aan de wieg van het surrealisme, na eerder betrokken te zijn geweest bij het dadaïsme. Breton kon het absoluut niet vinden met Salvador Dalí. Het ging zelfs zover dat als Breton zei ik kijk niet meer naar jou dat de rest van de schilders dit ook moest doen. Breton verwees naar Dali als Avida Dollars. Wat een anagram was van Dali’s naam. Hij vond dat Dali teveel op geld uit was. Nadat Freud met de analyse van de persoonlijkheid is gekomen. Het idee dat we controle hebben maar eigenlijk is dat niet zo. Freud ging met deze theorie zeer ver. Breton gaat porberen de algemene theorie te verbinden aan de kunst theorie. Hij doet dit aan de hand van het werk Celebes van Max Ernst. Voor Breton is dit een beginsel verklaring.

Het monster Celebes – Max Ernst

Notities 1 film D4


145

Notities 1 film D4


146

Het werk op de vorige bladzijde is van Max Ernst. Het heeft de toepasselijke titel: La vergine sculaccia cristo bambino. Vertaald als: De maagd slaat het Christuskind voor drie getuigen. Deze 3 getuigen zijn Ernst zelf, Breton & Éluard. Merk op dat het kroontje van baby Christus op de grond is gevallen. Hij zal wel heel stout geweest zijn als hij enkele kletsen op zijn achterwerk krijgt.

The fireside angel van Max Ersnt

Een monster dat hij geschilderd heeft tijdens de Spaanse burgeroorlog. Dali heeft ook een werk gemaakt dat hier op lijkt namelijk: Weke constructie met gekookte bonen, voorgevoel van de Burgeroorlog.

"De Spaanse burgeroorlog heeft geen van mijn opvattingen veranderd. Ik reageerde niet, want ik dacht eenvoudig verder

en wilde niks anders dan Dali zijn."

Salvator Dali

Notities 1 film D4


147

La persistente de la memoire – Dali

Hier laat Dali 2 werelden zien. Links een droomwereld. Rechts de realiteit. Het is een vervreemde wereld dat hij afbeeld. Dali legt nadrukken op de droom.

Salvador Dali - Metamorphosis of Narcissus

Notities 1 film D4


148

Weke constructie met gekookte bonen, voorgevoel van de Burgeroorlog van Dali:

Het monster staat voor de angst die wordt opgewekt maar ook voor de aankondiging van de oorlog.

Notities 1 film D4


149

In de werken van Magritte vinden de realiteit terug. Zo neemt hij bijvoorbeeld een schildersezel en zet dit onder een open raam. Dit schildert hij dan.

De realiteit en het beeld komen bij elkaar.

Notities 1 film D4


150

Hij heeft ook hetzelfde gedaan met een pijp. Hij heeft de afbeelding van een pijp geschilderd en er dan bijgeschreven ceci n’est pas une pipe. Dat klopt want het is een afbeelding van de realiteit.

In het werk de roekeloze slaper maakt hij gebruik van verschillende symbolen. Deze symbolen (Freudian symbols) zijn door Freud gebruikt om een verklaring te geven aan de dromen die de mensen hadden. De bolhoed voor het mannelijke. De spiegel voor ijdelheid. De vogel is het fallussymbool De strik voor de penis. De kaars staat voor het vrouwelijke. De appel voor de borsten van de vrouw.

Notities 1 film D4


151

Notities 1 film D4


152

Paul Delvaux

De trein is te laat. In de werken van Delvaux komen enkele voorwerpen regelmatig terug. Trams & treinen Dit is vooral uit gemakszucht. Delvaux woonde in de buurt van een station. Als hij uit zijn raam keek zag hij treinen komen en gaan. (Of het gebrek aan een elektrisch treintje toen hij klein was ) De vrouw Hij beeld de vrouw altijd af als weinig levend, bijna statisch. Toen hij klein was ging Delvaux regelmatig naar de Kermis. Zijn favoriete attracties waren het wassenbeeld museum (in die tijd ging dat rond met de kermis) en de freakshow (de vrouw met de baard). Delvaux was geschokt door de beelden die hij zag. Als hij bij de ingang een ticketje kocht zat daar een bloedmooie vrouw, als hij dan 2 meter verder binnen was zag hij een vrouw in de 3de fase van syfilis. Het geraamte Delvaux had een leermeesters die dansende geraamtes tekende. Op het aanraden van de leermeester is Delvaux daar ook mee begonnen. En zoals altijd wordt de leerling beter dan de meester.

2 naakte vrouwen van Delvaux

Notities 1 film D4


153

Man Ray

De ƒ staat voor Femme.

Notities 1 film D4


154

POP ART Richard Hamilton

Just What Is It That Makes Today's Homes So Different, So Appealing?

De eerste collage van Hamilton. Hier laat hij, volgens zichzelf, het perfecte koppel zien.

Notities 1 film D4


155

Warhol Hij was de specialist om het consumeren naar voor te schuiven. Zijn vrienden stelden hem voor dat hij die dingen zou schilderen waarvan hij het meeste hield. Hij vatte dit letterlijk op. Hij schilderde zo zijn beruchte Campbell's Soup-blikken. Hij hield van geld en schilderde dit later dan ook. Hij hield ook van beroemdheden, dus schilderde die ook.

Hij maakte een reeks portretten van Jackie Kennedy (broer van) in zeefdruk. Hij paste de kleuren echter aan in de verschillende zeefdrukken.

Notities 1 film D4


156

Roy Lichtenstein Hij beeldde dingen uit de consumptiemaatschappij af, gewoon zoals ze was. Hij was niet tegen deze maatschappij, maar hij geloofde dat als hij deze levenswijze zo nauwkeurig mogelijk afbeeldde (of de dingen die symbool stonden voor deze maatschappij), ze zichzelf wel belachelijk zou maken. Hij werkte ook veel met kunstgeschiedenis in zijn werken. Hij zocht ook situaties die herkenbaar zijn in stripverhalen, die hij dan vergroot gaat hercreëren zoals in de strip. Hij laat ook de dots zien die je krijgt als je een afbeelding vergroot. Lichtenstein zou je perfect in de hedendaagse tijd kunnen plaatsen.

In the car

Notities 1 film D4


157

Open fire

Whaam

Notities 1 film D4


158

David Hockney Hij heeft van een klassieke opleiding als kunstenaar genoten. Hij was gefascineerd door het dagelijkse leven. Hij probeerde dan ook om een soort van fotorealiteit te bereiken/ uit te beelden. Hij probeerde om zo goed mogelijk de realiteit weer te geven. Hij heeft ook aangetoond dat de meesters uit de renaissance gebruik maakten van een camera obscure.

Conceptuele kunst / Land art (Abstractie) Christo Vladimirov Javacheff

Een tijdelijk karakter

Notities 1 film D4


159

Robert Smithson - Spiral Jetty

Dit werk is lange tijd verdwenen geweest.

Cultuur

Documents

Transcript of Cultuur