Culturele Herontginning in Midden-Groningen (laatst bijgewerkt: oktober 2017)

KULTUUREILAND DAMSTERPLAS Introductie

Een unieke kunstbelevenis in Midden-Groningen

Het realiseren van een Kultuureiland aan de Damsterplas bij Steendam omvat een innovatief en dynamisch groeiend project waarbij kunst en natuur door intermediatie van kunstenaars met diverse disciplines samensmelten tot een artistiek en vooral ook attractief belevenispark voor alle leeftijden. Een unieke kunstbelevenis voor de hele familie!

Kunst kent op het Kultuureiland zeer veel vormen; van beeldende kunst tot podiumkunsten, van bouwkunst tot experimentele mediaprojecten. Niet afstandelijk, provocerend of elitair maar altijd uitnodigend en uitdagend om te beleven en te participeren.

Het park is het gehele jaar toegankelijk en biedt naast zeer diverse beleefbare speel-, sport- en recreatievoorzieningen doorlopend verrassende exposities en voorstellingen en telkens nieuwe, veranderende en groeiende omgevingskunst. Dit resulteert in een plek waar mensen graag weer terug komen en iedereen zich telkens opnieuw kan laten verwonderen.

Het Kultuureiland zal verder een compleet cultureel jaarprogramma met een gevarieerd aanbod aan kunstzinnige activiteiten waaronder voorstellingen, workshops, markten en diverse evene-menten, festivals en symposia gaan bieden. Het hele jaar kunst-, cultuur- en natuurbeleving!

De te realiseren voorzieningen zijn gericht op een brede doelgroep en alle leeftijden, waar mogelijk aanvullend op en afwijkend van reeds aanwezige voorzieningen, maar altijd gericht op versterking en samenwerking met de overige actoren in het gebied zoals ondernemers, dorps-verenigingen en andere lokale of regionale organisaties en initiatieven.

Het Schildmeergebied heeft een enorme potentie om zich verder te ontwikkelen als bijzonder attractieve recreatieplek waarbij natuur, sport, water, recreatie, kunst en vermaak belangrijke dragers zijn.

Met het Kultuureiland Damsterplas zal het gebied in ieder geval een spraakmakende publieks-trekker rijker worden, een ontwikkeling met positieve gevolgen voor zowel de initiatiefnemers, de inwoners als de ondernemers in het gebied.

Het Kultuureiland is een initiatief van: Stichting Kultuureiland i.o. Stichting Beleveniscollectief Stichting De Draad

En alle verbonden en participerende kunstenaars

KULTUUREILAND DAMSTERPLAS Inhoud

Over dit boekje

In dit boekwerkje wordt zowel als het totaalbeeld ‘Kultuureiland Damsterplas’ geschetst als ook per onderdeel beschreven welke activiteiten en realisatie van objecten en bouwsels we de komende jaren willen opstarten en uitvoeren.

Daarna volgt een begroting met fasering van de uitvoering, welke dusdanig is ingedeeld dat het Kultuureiland op zo kort mogelijke termijn beziens- en bezoekwaardig is en ‘de poorten’ open kunnen.

De pagina’s met onderdelen zijn voorzien van een aantal illustaties en plattegronden om de ontwikkelingen in de tijd op indicatieve wijze zichtbaar te maken.

Op de laatste pagina’s vindt u verwijzingen naar aanvullend en ondersteunend beeldmateriaal, waaronder voorbeelden, portfolio en overige bijlagen die tijdens de voorbereidingen in de af-gelopen jaren in diverse presentaties en vooroverleggen zijn gebruikt.

Inhoudsopgave

Introductie 2

Inhoud 3

Het idee 4

De uitvoering 5

Te realiseren onderdelen 6

1. Belevenisroutes 6 2. Podia 8 3. Kunst en Landschap 9 4. Nuts en Infra 10 5. Bouwsels 12 6. Markt 14 7. Schipsloot 16

Te organiseren cultuuraanbod 17

Index te realiseren onderdelen met plattegrond 18

Bouwvoornemens 20

KULTUUREILAND DAMSTERPLAS Het idee

Kunst en Cultuur in en met de Natuur

In de zoektocht naar een goede locatie, waar het ontwikkelen van een Kultuureiland zowelmogelijk als wenselijk is, lijkt de geschikte plek gevonden: de Damsterplas bij Steendam:

Zo op het eerste gezicht wellicht niet bepaald de meest voor de hand liggende plekom een Kultuureiland te wensen: een zandafgraving (= immers het tegenovergesteldevan een eiland!) waar bijna alles nog gemaakt dient te worden terwijl de elementen ervrij spel hebben…

Maar dat zien wij anders: De vier elementen Water, Lucht, Vuur en Aarde zien we opdeze plek duidelijk terug in de plas, regen, wind, zon en zand. Dit zijn de meest belang-rijke en prominent aanwezige factoren die de plek ook qua mogelijkheden bepalen.

Als we hier de factoren Creativiteit en Tijd toevoegen ontstaat een combinatie die de ontwikkeling van het gebied nou juist zo erg interessant maakt: met de voorgenoemde elementen kan een hele zuivere vorm van ‘culturele herontginning’ gaan plaats vinden waarbij de locatie zich vanaf het begin met het gebruik van water-, zonne-, wind-, drijf-en groeikracht tot volledige wasdom kan gaan ontwikkelen.

Doordat de ruimte rondom de voormalige zandafgraving middels een aantal kleine landschap-pelijke ingrepen, de aanleg van wandelpaden en het plaatsen van een aantal banken onlangs al deels is heringericht biedt dit een bij de start een goede basis om op voort te borduren en een gefaseerde omvorming te realiseren.

Met de in dit boekje benoemde onderdelen zoals de creaties en de te organiseren activiteiten zal in de komende jaren heel gestaag een opmerkelijk en langdurig veranderingsproces plaats vinden.

Bij de realisatie van het Kultuureiland spelen factoren als innovatie, hergebruik, duurzaamheid, energieneutraal, ecologie en vooral ook de creatieve en natuurlijke processen in de tijd een enorm belangrijke rol.

De ligging naast het Schildmeer biedt extra kansen voor een snelle ontwikkeling. Met alle reeds aanwezige voorzieningen waaronder natuurlijk het Schildmeer zelf met multifunctioneel strandpark, camping, golfbaan, vakantiepark, horeca en de prachtige aangrenzende of omlig-gende (nieuwe) natuurgebieden kunnen zowel het Kultuureiland als het Schildmeergebied zich ontwikkelen tot een opvallende en unieke toeristische trekpleister van formaat!

De initiatiefnemers zijn overigens goed bekend met het gebied. De stichtingen zijn gezeteld in de gemeente (nu nog Slochteren) en veel van de betrokken kunstenaars wonen en/of werken in de directe omgeving of omliggende regio. De keuze om het Kultuureiland in ons eigen gebied te projecteren en juist hier te willen realiseren is dan ook voor de hand liggend.

Daarnaast spelen de reeds in het gebied georganiseerde activiteiten een belangrijke rol; het kunstzinnige familiefestival Art Carnivale is ondertussen bijna onlosmakelijk verbonden met Steendam, het Schildmeer en de jaarlijkse zeilwedstrijden tijdens de Schildweek.

KULTUUREILAND DAMSTERPLAS De uitvoering

Het zijn (de) mensen die het doen!

In nauw overleg met de gemeente en organisaties in de directe omgeving hebben meerdere kunstenaars verbonden aan o.a. de stichtingen Beleveniscollectief en De Draad gezamenlijk een ‘plan op maat’ ontwikkeld om het de locatie Damsterplas geleidelijk om te vormen naar een artistiek en cultureel belevenispark.

Het landschap rondom de plas wordt in dit proces getransformeerd tot een laagdrempelig en toegankelijk familiepark waarbij ontmoeten, verblijven, spelen, bewegen, beleven en vooral ook genieten centraal staan. Dit omvormingsproces kan alleen plaats vinden als de interactie tussen creativiteit en natuurlijke ontwikkeling voldoende tijd, ruimte en vrijheid krijgen om zich blijvend op een organische manier te ontwikkelen.

Zoals benoemd zijn de natuur en natuurlijke ontwikkeling een belangrijke rol toebedeeld.De interactie tussen mens en natuur krijgt vorm door ‘open projecten’ waarbij kunstenaars voor langere tijd aan de ontwikkeling van kunst en landschap op locatie verbonden zijn.

Het Kultuureiland nodigt (en daagt) bezoekers uit kennis te maken met de kunstenaars enuitvoerenden, hun producten en productieprocessen. Het gehele proces van doorlopendecreatie en realisatie zelf zal wellicht zelfs één van de grootste attracties worden!

En zelf mee gaan doen wordt natuurlijk helemaal een belevenis…

Samen kun je meer

Het project wil en kan door samenwerking een sterke impuls voor de leefbaarheid van de regio genereren. Dit enerzijds middels de inzet van, en samenwerking met en tussen, verschillende al in het gebied aanwezige actoren zoals dorpsvereniging(en), overheid, kunstenaars, direct om- en aanwonenden en (toeristisch) ondernemers.

Maar ook voor b.v. mensen aan wie de reguliere arbeidsmarkt geen passende plek meer tebieden heeft komen er talloze mogelijkheden voor participatie, educatie en actieve deelname op het Kultuureiland!

Het idee voor deze kunstzinnige en culturele ontginning is de afgelopen jaren, naast inspiratie door bezoeken aan ‘tijdgenoten’ zoals b.v. het in het meest oostelijke puntje van Duitslandflorerende vrijetijdspark ‘Kulturinsel Einsiedel’, vooral ook ontstaan naar aanleiding van dediverse successen de stichtingen in de eigen regio (hebben) mogen ervaren.

Samenwerking met o.a. gemeentes, ondernemers en buurt-, wijk- en dorpsverenigingen hebbengeresulteerd in de aanleg van diverse opvallende dorpsparken, ontmoetingsplekken, avonturen-paden en speelvoorzieningen in de regio. De uitvoering en begeleiding van vrijwilligers worden in deze projecten verzorgd door kunstenaars onder de regie van stichting Beleveniscollectief.

Ook de opvallende activiteiten en evenementen die door stichting De Draad georganiseerdworden trekken steeds meer bezoekers, met naast diverse kunstmanifestaties en exposities natuurlijk het bekende, nog iedere keer groeiende en altijd weer net iets andere familiefestival Art Carnivale dat haar tenten dit jaar al weer voor de 10e keer zal opslaan op onze ‘vaste stek’ in het strandpark aan het Schildmeer.

We hopen tijdens dit bijzondere lustrum het Kultuureiland aan de Damsterplas aan ons publiek te kunnen presenteren en de locatie wellicht al op te kunnen nemen in het festivalprogramma.

KULTUUREILAND DAMSTERPLAS Te realiseren onderdelen

1. Belevenisroutes

1.a Speelsportbelevenis

Aansluitend op de doelstellingen van o.a. Huis voor de Sport Groningen, Sportimpuls en Stichting Sportpromotie Schildmeer maken we een uitnodigende en uitdagende Speelsport-belevingsroute: een ren-, beweeg- en beleefroute om de plas met kunstig gecreëerde uitdagingen, aanleidingen en obstakels. Perfect voor het maken van je eigen action-cam videos en met unieke ‘selfie-momenten’.

Voor groepen de ideale locatie voor beeldende ‘battles’ en voor iedereen een kans om de beste te zijn: snel, zwaar, klein, lang, lenig of slim, voor elk wat wils. Het Kultuureiland is de plek voor Beweegverrassingen, menskracht energie-opwekkers en speelsport doe-dagen: Kunst is nog nooit zo beleefbaar geweest!

1.b Speelsportbelevenis Junior

Speelsport-arena (zie 2.b) en Belevenis-tienkamp voor groepen en scholen.

Doe-Schoolreisjes, Schoolsportdagen en familiebezoek combineren hier bewegen en beleven met lekker en gezond eten en drinken.

1.c Kunst & Natuur

Een in de loop der jaren groeiende route langs autonome kunst en ingrepen in het landschap op- en om de plas.

1.d ‘Beesten om de Plas’

In-, op-, aan-, boven- en rondom het water verschijnen steeds meer beestachtige sculpturen.

Het ‘Beesten bij de Plas’ project wordt doorlopend gevoed vanaf het zaagpodium (zie 2.a).

2. Podia

2.a Zaagpodium

Als attractie voor de bezoekers van het park komt er in de omgeving van het bezoekerscen-trum een goed zichtbaar ‘Zaagpodium’ waar gebouwd en gebeeldhouwd wordt.

Kinderen (en andere bezoekers) tekenen beesten, hiervan wordt elke week één van uitgeko-zen die gerealiseerd wordt of we maken eigen creaties van grillige boomstammen. Zo groeit er gestaag door de jaren heen een bijzondere verzameling beestenbeelden op en om de plas.

2.b Speelsport-Arena

Arena vol speelsport- en spelaanbod aansluitend aan deels overkapte en deels inpandige rustplek ouders, begeleiders en verzorgers (in of aansluitend op het bezoekerscentrum).

2.c Podium (multifunctioneel)

Het binnenpodium is een open podium voor schrijvers, dichters, performers, toneel, muziek, dans, cabaret en ons ‘huisorkest’ en fungeert als slechtweer-accommodatie wanneer buiten-voorstellingen verwaaien of verregenen. Het Kultuureiland wil daarnaast ook labaratorium en podium zijn voor (nieuwe) media, beeld- en geluidexperimenten zoals o.a. experimentele en ‘modern klassieke’ muziek, Art House cinema, licht- en projectiekunst en interactie.

2.d Amfibitheater

Ruim opgezet openluchttheater aan en op het water. Naast ruimte voor voorstellingen (ook grotere producties) is het bouwsel tevens bruikbaar als terras en speelomgeving.

De realisatie van het Amfibitheater doen we bij voorkeur in samenwerking met een theater-gezelschap die een voorstelling voor de locatie wil schrijven en dat een bepaalde tijd op loca-tie gaat uitvoeren. Wij zorgen dan voor de realisatie van theater en decor en na afloop van de serie voorstellingen is ons Amfibitheater gereed voor nieuwe projecten en voorstellingen.

3. Kunst en Landschap

3.a Water- en Zandspelen

Uniek voor Nederland: als het waait of als de zon schijnt dan is er helder stromend water om mee te spelen, stromend door een verrassend beeklandschap met meertjes en stroom-versnellingen. Dit alles aangevuld met veelvormige zitplekken en waterspeelobjecten.

Een publiekstrekker van jewelste, want zodra het hard waait willen alle kinderen terug naar dit stromende waterspel! Opgepompt door Autonome Kinetic Art objecten stroomt hetwater over grote afstand van hoog naar laag de plas weer in.

3.b Autonome Kinetic Art

Bewegende beelden die zelf energie opwekken d.m.v. zonne-energie, windenergie, water-kracht (vallend water en stoom) en/of bio-energie.

De draaiende delen drijven pompen, compressors, generatoren of dynamo’s aan waar speel-water mee rondgepompt wordt, waar op gevaren en gereden wordt maar b.v ook de straat-verlichting en de verwarming van o.a. het bezoekerscentrum op draait.

3.c Drijfkunst

Drijfkunst drijft op of in het water en zal zich de komende jaren in veelvormigheid ontwik-kelen als b.v. kunstmatige eilanden, drijvende objecten, installaties en bouwsels, als zichzelf voortbewegende objecten, als drijvende hydrocultuur, als drijvend helofytenfilter of zelfs als onderwater-belevenis.

N.B.: Zodra de Schipsloot (zie 7) opnieuw opengegraven is (verbinding Damsterplas en Schild-meer) kunnen grotere drijvende objecten vanuit de plas de wijde wereld in varen en omge-keerd kan er dan grote drijfkunst de plas op!

3.d Uitkijktoren

Er wordt een klim-, glij- en uitkijkobject geplaatst.

4. Nuts en Infra

4.a Water, Gas en Elektriciteit

Water

Water aanleggen/aansluiten is noodzakelijk, waarbij de vraag er is of we zelf een bron zou-den mogen slaan of spuiten (?).

Gas

Gas kan in het begin met een grote gastank, waarbij het streven is om bij voldoende toilet bezoekende gasten over te gaan op biogas en energie neutraal te worden. Er is geen nood-zaak tot aansluiting op het aardgasnetwerk.

Elektriciteit

Elektriciteit aanleggen/aansluiten is handig en blijft noodzakelijk om stagnatie en/of onder-capaciteit in de eigen voorzieningen op te kunnen vangen en voor b.v. toneelverlichting en geluidsinstallaties en zwaardere machines en laswerk in de werkplaatsen.

Een eigen warmtekracht installatie zou daar (op termijn) echter ook in kunnen voorzien en onze grotendeels zwakstroominstallatie draait zo veel mogelijk op eigen zonne- en wind-kracht omvormers en mogelijk later op een biogas-motor en op waterstofcellen.

Kortom: eerste aanleg Nuts basic (bouwaansluiting) en meteen met de bouw mee met de Hanzehogeschool een project starten voor zelfvoorzienendheid in de breedste zin.

4.b Riool, Biogas en Warmteopslag

Riool

Er zal een aansluiting op het rioolnetwerk dienen te komen omdat de ruimte op de locatie te beperkt is om een helofytenfilter aan te leggen en een eigen grijswatercircuit te creëren die ook bij grotere toestroom van bezoekers kan volstaan.

Biogas

Starten met (Zweedse) droge fractie toiletten (composteercloset), bij meer toiletbezoek kun-nen we over gaan op het vergisten van afvalstoffen om zo eigen biogas te produceren (voor gasmotor zie boven bij Elektriciteit)

Warmteopslag

De gekozen manier van bouwen is mede bepaald door de wens zo veel mogelijk warmte te kunnen opvangen en opslaan.

4.c Grond, Water, Groen en Landschap

Grond

Groot grondverzet als het winnen van zand t.b.v. kunst, waterwegen, paden en allerlei bele-venissen moet mogelijk zijn en blijven. Dit is overigens niet strijdig met de ontgrondings-vergunning procedurenr. 4779, Groningen 03 - 02 - 1998, waarin als maximum diepte nauitgraven 8 meter wordt genoemd.

Voorgenomen grondverzet zodra de Schipsloot heropengegraven is: Dam door de plas met een apart meertje aan de zuidkant met hogere waterstand.

Water

Het water wordt gepompt vanuit de Schipsloot (of rouleert vanuit het lagere gedeelte van de grote plas) en stroomt meanderend omlaag van de kleine plas naar de grote, waardoor het water gezuiverd- en zuurstofrijk wordt (revitalisatieproces).

De kleine plas levert een intiemere beleefplek en een eigen biotoop.

Groen

Groen op verschillende manieren: Kijkgroen, Gebruiksgroen, Nuttig Groen en Puur Natuur:

- Kijkgroen: volwassen bomen van de bomenbank, een bloemenlabyrint, wilgenhutten, ge-ent wilgenbouwwerk

- Gebruiksgroen als groentetuin en kruidentuin, (restaurant deels ondergebracht in een groente- en kruidenkas), fruitbomen en bijvoorbeeld vlier voor vlierbier en wilgen voor de tenen en om een groeiende overkapping mee te vlechten en te enten.

- Nuttig Groen als windvangers en voor heggen en afscheidingen

- Puur Natuur is de spontaan gegroeide vegetatie die we hier aantreffen

Landschap

- Zie ingreep intieme plas hierboven (4.c, grondverzet).- Beeklandschap met stromend water aan de noordkant.- Aan de zuidkant een luwe natuurlijke zone behouden in afwachting van de aanleg van de geplande Ecologische Hoofdstructuur-verbinding met Woldendorp en het Hondhalstermeer.

4.d Parkeren

Parkeren is in het gebied regelmatig een probleem en zou in de toekomst het best opgelost kunnen door een afdoende parkeervoorziening op het bouwland tussen de Damsterplas en de bebouwing van Steendam (in eigendom H. Entjes).

Geen goede parkeergelegenheid c.q. slechte bereikbaarheid heeft grote gevolgen voor de ontwikkeling van het bezoekersaantal: parkeerproblemen zorgen voor negatieve ervaringen en dito publiciteit en belemmeren herhalingsbezoek.

4.e Natuurkamperen

Kamperen bij de Kunstboer!

Op het terrein wordt een plek in het groen aangewezen en ingericht waar kunstenaars, deel-nemers, participanten en/of bezoekers kleinschalig kunnen kamperen.

5. Bouwsels

In het proces waarin tijd en creativiteit als basisvoorwaarden voor de totstandkoming worden be-noemd is een passende vorm van ‘regelluwe zone voor kunst en cultuur’ een voorwaarde om de omschreven langdurige en dynamische bouw- en groeiprocessen mogelijk te maken.

De benoemde componenten zullen geleidelijk groeien en van de noodzakelijke en/of gewenste uitbreidingen worden voorzien. Door alle bouwsels vanaf het begin semipermanent op te trekken blijven ze door de jaren heen veranderbaar. We streven er naar vanaf de allereerste realisatie veelvor-mig cultuur aan te kunnen bieden en bezoek te kunnen ontvangen.

Uiteraard zullen alle bouwsels, gebouwen en bouwwerken conform de brandveiligheidseisen en vol-gens het bouwbesluit worden gerealiseerd, maar vrijheid in vormgeving en een ruime interpretatie van bouwbesluit-regels zijn essentieel, zoals bijvoorbeeld gebruikelijk bij de bouw van Tiny Houses.

Het dynamisch en zonder tijdslimiet bouwen dient bij voorkeur ondersteund te worden door een convenant zoals ook gehanteerd wordt voor reeds bestaande zgn. ecokathedrale processen.

Alle gerealiseerde speelaanleidingen en -objecten om (of op) de plas zullen waar nodig door Fair-Play (de Nederlandse vestiging van TÜV Nord) gekeurd en gecertificeerd worden volgens het Attractie-besluit NEN-EN 1176 november 2017.

Waar mogelijk wordt voor toegankelijkheid van en gebruik door gehandicapten gezorgd volgens Samen Spelen, het Wenkenblad van NSGK en NUSO.

Alle bouwsels worden tenminste energieneutraal ontwikkelen. Gebruik van aanwezige factoren als zon en wind zullen hier een grote rol in spelen. Ook zal hergebruik van natuurlijke en/of duurzame materialen centraal staan in inkoop, vormgeving en realisatie (Cradle to Cradle).

Gezien de ligging in het gaswinningsgebied gaan we alle bouwsels en bouwwerken uiteraard aard-bevingsbestendig construeren. De drijvende objecten hebben hier zeker een streepje voor...

5.a Bezoekerscentrum (MFC)

Om zowel de realiserende kunstenaars als het bezoekende publiek te faciliteren wordt direct bij aanvang van het project gestart met een aantal basisvoorzieningen zoals de eerste nuts-voorzieningen, sanitaire voorzieningen, een ontvangstruimte met gastronomie en een eerste manifestatiehal.

Vanaf het begin open

Deze basisvoorzieningen zijn vanaf de start direct beschikbaar voor bezoekers van het park en de eerste Belevenisroute(s).

Het geheel zal uiteindelijk uitgroeien tot een volwaardig bezoekerscentrum met informatie, tentoonstellingen, de manifestatiehal voor voorstellingen zoals muziek, theater, dans, caba-ret, film en allerlei overige presentaties.

Bouwmethode: ‘Slakkenhuisgroeimodel’

Het woord slaat niet zo zeer op tempo waarin de realisatie plaats vindt maar wil duiden dat er vanuit het midden met aanleg van de basisvoorzieningen gestart wordt en dat het ge-bouw door de jaren heen daaromheen kan blijven groeien.

Het gebouw groeit mee in de behoeften en tijd, waarbij naargelang het jaargetijde en de weersgesteldheid het hele gebouw in gebruik is of het gebruik zich terug trekt naar de bin-nenste voorzieningen:

- Zomer: de buitenschil warm en binnenin koel.

- Winter: buitenschil koud (behalve als de zon op de serres staat) en binnenin warm.

De Oerkeuken en de Kinderkeuken

Een belangrijke plek in de totaalbeleving van de Kultuurplas is toegedacht aan een unieke en afwijkende vorm van gastronomie met als belangrijkste ingrediënten: verse streekproducten, zelf geplukte kruiden, vuur, rook, stoom, heksenketels en zo veel mogelijk zelfwerkzaamheid aan de tafels en vooral in de kinderkeuken.

5.b Groepsaccommodatie

De groepsaccommodatie speelt een centrale rol in het groei- en exploitatie concept van de Kultuurplas. Zowel voor participerende kunstenaars (o.a. groepsprojecten en werkweeken-den, waaronder b.v. ook gasten in kader van de ‘Artist in Residence’ projecten) als bezoekers (arrangementen, excursies, workshops en cursussen) zijn deze faciliteiten van groot belang.

De capaciteit van de groepsaccommodatie is 80 personen, zodat b.v. een touringcar vol cul-tuursporters of kunstparticipanten geherbergd kan worden.

Vanaf de aanvang van het project kan er gebruik gemaakt worden van het Natuurkampeer-terrein met buitenkeuken.

5.c Werkplaats

De werkplaats is het hart van de Kultuurplas, hier wordt immers (bijna) alles gemaakt ofgeassembleerd wat in het landschap zal verschijnen.

In de werkplaats vindt het benodigde gereedschap, materiaal en materieel een veiligonderkomen en kunnen werkzaamheden in een (tegen zon, regen, wind en kou) beschutte omgeving worden uitgevoerd. Als basis werkplaatsbouw gebruiken we bij aanvang een‘uitschuifbaar mobiel flatgebouw’ waar omheen, onder rondom aangekoppelde lessenaardaken, verschillende werkruimten gecreëerd worden.

Facilitair: een houtwerkplaats, maquette-werkplaats, metaalwerkplaats, mallenmakerij, kunststofwerkplaats (o.a. verwerking gerecyclede kunststoffen) en aangrenzend aan het ‘zaagpodium’ een timmer- en beeldhouwwerkplaats. Aangrenzend aan het verzamelgebouw is een metaalgieterij gepland, deze zal worden gebouwd rond een grote schouw met oerster-ke, vuurvaste en bevingsbestendige concrete-canvas tentdak als constructie.

6. Markt

Op het terrein worden streek-, seizoen- en jaarmarkten georganiseerd, waaruit uiteindelijk eenoverdekte en doorlopende markt moet ontstaan met zelfgemaakte of geteelde producten zoals:

- kunst- kunstnijverheid- levensmiddelen- gebruiksartikelen

Voorbeelden: kleding, kookgerei, keramiek, meubilair en streekproducten (o.a. biologische land- en tuinbouw en boerderijproducten, siropen en dranken, wek-, zuur-, pikkel- en culinaire encosmetische specialiteiten).

De markt start periodiek met tijdelijke en semi-permanente kramen (zoals marktkramen, tenten en kiosken) waarbij de regelmaat van de hoeveelheid markten geleidelijk zal intensiveren.

Zodra alle basisvoorzieningen gerealiseerd zijn wordt gestart met het permanente marktconcept: een zowel van buitenaf toegankelijke als overdekte marktstraat welke wordt samengesteld uit nissenhut-ten en boogloodsen (deels semi-ondergronds) met afsluitbare marktkramen voor vaste gebruikers, ateliers met kraam- en winkelfunctie en kramen voor dag- en gastgebruikers.

Het resultaat is een gevarieerde markt die zowel als binnen- als buitenvoorziening functioneert met kramen langs de plas en ateliers en kramen aansluitend op de gemeenschappelijke overdekte brede wandelgang en marktpleintjes aan de binnenzijde.

Het platte dak op het midden-gangpad doet dienst als wandelverbinding op het bovenliggendeniveau.

De buitenzijde van het complex wordt grotendeels begroeid en in een heuvelconstructie geborgen waardoor alleen halfronde glazen façades in het groen te zien zullen zijn.

7. Schipsloot

De Schipsloot werd in 1971 in het kader van de ruilverkaveling gedempt.

In de structuurvisie Steendam-Schildmeer 2009 - 2019 van gemeente Slochteren staat het weer open-graven van de Schipsloot, de voormalige vaarverbinding tussen Schildmeer en Siddeburen, en de aanleg van een jachthaventje in Siddeburen genoemd als toekomstige projecten, waarbij vermeld de noodzakelijke aanleg van een sluisje i.v.m. niveauverschil NAP van 72 cm.

Wij willen de uitdrukkelijke wens uitspreken om deze voornemens mee te nemen naar nieuwegemeente Midden-Groningen! In het kader van alle ontwikkelingen rondom het Schildmeer als ook de verbreding van de N33 zou deze waterverbinding een impuls kunnen leveren aan de ontwikkeling van vaarrecreatie en de ontsluiting van de Damsterplas.

Wij pleiten voor deze waterverbinding tussen het Schildmeer en de Damsterplas omdat naast dat be-zoekers (watertaxi, rondvaartboten, vaar-arrangementen e.d.) en varende kunst naar de Damsterplas gehaald kunnen worden er andersom dan ook de op het Kultuureiland gecreëerde drijvende kunst-werken de wijde wereld kunnen gaan verkennen: een l e v e n s a d e r !

Door het rondpompen, verstuiven en laten meanderen van het water uit de Schipsloot kan dan de kwaliteit van het water van de Damsterplas verbeterd- en op peil gehouden worden.

Deze kaart uit 1934 toont de voormalige Schipsloot als verbinding tussen Schildmeer en Siddeburen

KULTUUREILAND DAMSTERPLAS Te organiseren cultuuraanbod

Programma activiteiten

Werkgroepen

Volledig verzorgde workshops, cursussen, excursies en schoolreizen.Zo nodig kunnen arrangementen inclusief overnachting worden aangeboden.

Tentoonstellingen

Permanente en tijdelijke binnen- en buitententoonstellingen, traditionele-, ruimtelijke- enexperimentele schilderkunst, beeldhouwwerken en installaties. Happenings

Bijzondere activiteiten met een opvallend thema, competitief en spectaculair.(b.v. Reuzen Mikado gespeeld door twee sloopkranen met boomstammen van 5 meter).

Voorstellingen

Gevarieerd jaarprogramma aan voorstellingen met o.a. muziek, theater, dans, cabaret etc. Programmering afstemmen en samenwerking / promotie met o.a. Peter & Lenie, Boei 12 en de Otter.

Festivals

Naast het jaarlijkse familiefestival Art Carnivale op het strandpark aan het Schildmeer krijgen alle vier de seizoenen aan de Damsterplas een eigen Cultuurfestival: van het Midwinterblazen om de weerkeer van het licht naar een Lente- en Groei feest, een Midzomernacht-festival en een Herfstoogst-verzamelfeest.

Symposia

Drijfkunst

Tweejaarlijks festival en symposium met tentoonstelling van zowel tijdelijke als permanente installaties door (internationale) deelnemers op het gebied van drijvende kunst.

Thema’s: bewegen, verblijven, hydrocultuur, wateroversteek en het eerste wereldkampioen-schap ‘Over het water lopen’ met allerlei methodes om zich met loop-, fiets- en andere lichaamsbewegingen over het water voort te bewegen.

Autonome Kinetic Art

Tweejaarlijks festival en symposium met tentoonstelling van zowel tijdelijke als permanente installaties door (internationale) deelnemers op het gebied van zelfstandig bewegende enenergetische kunst met behulp van zonne-energie, windenergie, waterkracht en bio-energie.

Het Autonome Kinetic Art Festival heeft de intentie om op termijn uit te groeien tot jaarlijks weerkerend internationaal evenement in de Eemshaven (of Lauwersoog of ergens anders langs het Groningse wad), bijvoorbeeld in samenwerking met het Waddenfonds, Energy Valley en de Eemshaven.

Stageplaatsen en Pilot projecten

Hanzehogeschool

Afstudeerprojecten Cultuur, Sport en Vrijetijdsbesteding, Horeca en Techniek. Kultuurplas Pilotproject (contactpersoon Elles Bulder, stage-coördinator Hanzehogeschool)

TerraNex

Afstudeerprojecten Groen - nog geen contactpersoon

KULTUUREILAND DAMSTERPLAS Index te realiseren onderdelen

1. Belevenisroutes

1.a Speelsportbelevenis

1.b Speelsportbelevenis Junior

1.c Kunst & Natuur

1.d Beesten om de Plas

2. Podia

2.a Zaagpodium

2.b Speelsport-Arena

2.c Podium Multifunctioneel

2.d Amfibitheater

3. Kunst en Landschap

3.a Water- en Zandspelen

3.b Autonome Kinetic Art

3.c Drijfkunst

3.d Uitkijktoren

4. Nuts en Infra

4.a Water, Gas en Elektriciteit

4.b Riool, Biogas en Warmteopslag

4.c Grond, Water, Groen en Landschap

4.d Parkeren

4.e Natuurkamperen

5. Bouwsels

5a. Bezoekerscentrum (MFC) - Informatie en ontvangst - Sanitair - Gastronomie (1) - Tentoonstellingen - Voorstellingen

5b. Groepsaccommodatie - Artist in Residence - Gastronomie (2)

5c. Werkplaatsen

6. Markt

7. Schipsloot

KULTUUREILAND Bouwvoornemens START Gestart wordt met aanleg de primaire verblijfsbehoeften, met tegelijkertijd de basis nutsvoorzieningen, de Culturele Herinrichting van het terrein en met activiteiten- en evenementenorganisatie. Primaire verblijfsbehoeften We willen er zelf kunnen verblijven en we willen gasten kunnen ontvangen - slecht weer accommodatie = ontvangstruimte (5.a) Start bouw MFC begint met het midden van het slakkenhuis: aanzet Bezoekerscentrum en Podium Multifunctioneel, waarbij er een overdekte keuken en terras aangelegd worden en waarbij het binnenpodium eerst nog een openluchtpodium blijft. Of er aan de noordkant of aan de oostkant van de plas gebouwd gaat worden is nog niet helemaal duidelijk want dat is afhankelijk van grondslag en parkeermogelijkheid, vandaar dat er vooralsnog twee START-plattegronden zijn opgenomen:

- M.b.t. grondslag: Nog geen diepe sondering gedaan, maar het lijkt er op dat bij de ontgronding de noordzijde van de plas eerst ontgraven is en dat daarna de toplaag er weer in geschoven is, waardoor de bodem daar mogelijk niet stabiel genoeg is voor (betaalbaar) bouwen.

- M.b.t. parkeren (4.d): Parkeren aan de noordkant is alleen mogelijk als daarvoor (een deel van) het bouwland gelegen tussen Damsterplas en de Roegeweg (nu in eigendom van H. Entjes), ter beschikking kan komen. Andere optie is, als er geen extra land ter beschikking komt, om aanvullend op aanwezige voorzieningen in de directe omgeving op het eigen terrein te parkeren in de noordoost hoek langs de Damsterweg. Consequentie van oplossing grond- en parkeerprobleem kan zijn dat er i.p.v. aan de noordkant van de plas aan de oostkant gebouwd zal gaan worden, aan de kant van de Damsterweg. Voorzieningen = Nuts en Infra (4.)

Basis nutsvoorzieningen (4.a):

- Water: Aansluiten op waterleidingnet of in het eigen terrein een drinkwaterpomp slaan en het water oppompen met hydrofoor.

- Gas: Starten met grote gastank en zo snel mogelijk over gaan op biogas of elektriciteit.

- Licht: Voor krachtstroom (voor het werk/voor de krachtstroommachines) aansluiting op het net, om te beginnen een bouwaansluiting en voor de beoogde zwakstroominstallatie energie winnen met zonnepanelen, windmolens en warmte/kracht biogasmotor en/of waterstof brandstofcellen.

Riool en start Biogas en Warmteopslag (4.b):

Aansluiting riool niet noodzakelijk, want we starten met composteertoiletten en gaan zodra er meer toiletgebruikers komen zo snel mogelijk over op een biogasinstallatie die een gasmotor aan drijft: warmte/kracht systeem waarbij de warmte die ’s zomers wordt opgevangen ’s winters wordt gebruikt.

Grond, Groen en Landschap (4.c):

- Er zal grond vergraven moeten worden om een beeklandschap te creeren, een Amfibitheater aan te leggen , zandstranden te maken, de bouwsels deels in te graven (semi-underground) en om heuvels, paden en parkeerondergrond te maken. Start grondwerk t.b.v. bouw, aanleg stranden, en begin beeklandschap/waterspelen.

- Beplanting volgt functie zoals in de tekst omschreven bij 4.c.

- Parkeren (4.d): Zie “M.b.t. Parkeren” onder Primaire verblijfsbehoeften. Culturele Herontginning

We willen er kunnen werken en we willen onze gasten zo veel mogelijk verrassingen, belevingen en bezigheden bieden.

- Werkplek (5.c): De eerste werkplek zal gerealiseerd worden: toren met ertegenaan een (stuttend) lessenaar dak (in de toekomst toren met lessenaar daken), deels met gebruik van containers als (in te graven) wanden en goed afsluitbare bergruimten.

- Beleefaanbod: Speelarena (2.b) met aanzet Kinder-Speelsport-Belevingsroute (1.b), zaagpodium (2.a), door Autonome Kinetic Art-object (3.b) aangedreven Water- en Zandspeelplek (3.a) en een strategisch opgestelde Uitkijktoren (3.d) met glij- en verblijffunctie. Evenementenorganisatie

We willen van het begin af aan exposities en podiumkunsten aanbieden in de ruimste zin van het woord. Manifestaties

In het Speelarena, op het MFC-podium, op het Zaagpodium en elders op het terrein zullen we vanaf afronding START bouwfase tentoonstellen, voorstellingen geven en happenings organiseren. Som der delen is groter

De samenhang tussen de hierboven beschreven basic losse onderdelen zorgt voor optimaal functioneren: de onderdelen versterken elkaar doordat MFC Speelarena, Podium MFC en Zaagpodium visueel met elkaar verbonden zijn , zoals ook Speelarena en Speelsport dat zijn en Zaagpodium en Werkplaatsen: alles is er nog voor minder dan de helft, maar met elkaar functioneert het als een kant-en-klaar geheel waarvandaan ook de start van de Kunst- en Natuurbelevingsroute (1.c) vorm zal krijgen en gestart wordt met de aanleg van het beeklandschap met Water- en Zandspeelvoorzieningen. Materialen en vormgeving

Niet alleen volgt vorm functie, de vorm volgt zeker ook het beschikbare bouwmateriaal. Samenspel van functionaliteit, bevingsbestendigheid, energie neutraal bouwen en beschikbare hergebruikmaterialen leid tot bouwprincipes en vanuit de bouwprincipes tot vormgeving.

Nu betaalbaar en beschikbare materialenzijn b.v.: - dukdalven tot 40 cm x 40 cm x 20 m, gekeurde dukdalven 30 cm x 30 cm x 17 m - grote partij celfix grenen damwand dik 6 cm, 4 m lang (silo bouw) - 40 ft containers (12 m) - strobalen - geïsoleerde wandpanelen 12 cm x 1.1 m tot 10 m lang - dubbel glas in verschillende maten - krom gewalste alu-zink golfplaat - boomstammen winterkap 2017/2018 We weten niet of die materialen bij de START van onze bouw al verkocht zijn, daarom zijn we flexibel in materiaaltoepassing, als de gestelde doelen maar gehaald worden en het beoogde resultaat: met dakspanten gestutte torens als basis, gesteund door aanbouwsels in verscheidenheid en grondophogingen, alle verbindingen extra geborgd.

KULTUUREILAND DAMSTERPLAS Bijlagen

De hier volgende lijst met verwijzingen naar online documenten omvatten aanvullend en ondersteunend beeldmateriaal waaronder voorbeelden, portfolio, moodboards en overige niet in dit boekje opgenomen onderdelen die deel uit maakten van eerdere presentaties en overlegrondes.

Om iedereen een compleet beeld te schetsen van alle ideeën en ontwikkelingen van de afgelopen tijd die hebben geleid tot het ontstaan van dit boekwerkje hebben we ook de eerdere presentaties uit de jaren 2014 t/m 2017 toegevoegd.

Indien gewenst kunnen de bijlagen ook afgedrukt en gebundeld in een map worden geleverd.

Portfolio

Beleveniscollectief

Het Beleveniscollectief bestaat uit bevriende en samenwerkende kunstenaars die zichzelf hebben bewezen door zowel het grote aantal gerealiseerde projecten als bestendiging in de tijd.

Naast fraaie projecten in onze regio (zoals b.v. het Speeleiland in het Stadspark Delfzijl, het Mammoetpad in de Heemtuin bij Muntendam, Speelplekken in Hoogezand-Sappemeer en Foxhol, een Avonturenpad in Kolham en diverse Dorpsparken met speel- en ontmoetvoorzieningen in o.a. Farmsum, Ulrum en Westernieland) wordt er in heel Nederland aan mooie plekken gewerkt en zijn ook internationale projecten niet vreemd.

In dit document treft u verschillende voorbeelden van gemaakte objecten en gerealiseerde projecten, ondergebracht in een aantal categoriën.

http://www.kultuureiland.nl/download/kultuureiland-portfolio.pdf (PDF, ca. 40 mb)

Zowel de producten als de (soms wellicht eigenzinnige) werkwijze maken deel uit van onze visie op hoe het ook allemaal kan. Altijd uniek, handgemaakt en met passie voor materiaal en gebruikers.Wij zijn dol op samenwerking en met de nodige hulp kunnen we allemaal meer met minder!

http://www.kultuureiland.nl/download/kultuureiland-werkwijze.pdf (PDF, ca. 12 mb)

Speelbeesten

Het onderdeel ‘Beesten om de Plas’ is één van de doorlopend groeiende projecten in het landschap.Vanuit de ‘Zaag-Arena’ worden telkens nieuwe beestachtige figuren in de omgeving geplaatst.Op dit blad vindt u een gevarieerd overzicht van eerder gemaakte speelsculpturen.

http://www.kultuureiland.nl/download/kultuureiland-speelbeesten.pdf (PDF, ca. 2 mb)

Activiteiten en evenementen

Stichting De Draad is de motor achter o.a. het familefestival Art Carnivale. De afgelopen 8 jaar was de stichting eveneens actief als gebruiker en exploitant van ‘Het Oude Postkantoor’ in Delfzijl.

Op dit blad vindt u een selectie beeldmateriaal van de afgelopen editie van Art Carnivale

http://www.kultuureiland.nl/download/kultuureiland-activiteiten.pdf (PDF, ca. 15 mb)

Digitale versie van de folder van ‘Het Oude Postkantoor’

http://www.kultuureiland.nl/download/kultuureiland-ontmoetingspunt.pdf (PDF, ca. 10 mb)