Allochtone jeugdigen staan zowel in beleid als in de

publieke discussie volop in de belangstelling.

Terecht, want bijna een kwart van alle jeugdigen in

Nederland van 0 tot 25 jaar is van allochtone a� omst.

De aandacht richt zich met name op problemen die

bepaalde groepen jeugdigen hebben of veroorzaken.

Maar er zijn ook positieve ontwikkelingen te zien. Met

name op de terreinen onderwijs en arbeidsparticipatie

is de situatie van allochtone jeugdigen verbeterd. Het

aantal jongeren dat een diploma in het hoger onderwijs

behaalt is verdubbeld, allochtone vrouwen halen vaker

een startkwalifi catie en het aantal jongeren met werk

is toegenomen. Maar ondanks dat bestaan er op een

aantal gebieden nog steeds verschillen met autochtone

jeugdigen.

FACTSHEET

Culturele diversiteit in opgroeien en opvoeden: feiten en cijfers

In onderzoek wordt een aantal kenmerken van gezin-

nen onderscheiden die samenhangen met het vaker

voorkomen van problemen. Laag inkomen, opgroeien in

een eenoudergezin, niet-westerse afkomst en een laag

opleidingsniveau van de moeder zijn risicofactoren. Pro-

blemen in de ontwikkeling en opvoeding van kinderen

komen beduidend vaker voor bij gezinnen waar twee of

meer van deze risicokenmerken aanwezig zijn. Vooral

niet-westerse allochtone gezinnen in Nederland hebben

vaak te maken met meerdere risicofactoren.

Welke landelijke cijfers zijn er precies bekend over

het functioneren van allochtone jeugdigen binnen de

Nederlandse samenleving? Welke verschillen zijn er

tussen autochtone en allochtone jeugdigen en tussen de

verschillende allochtone groepen? Als antwoord op deze

vragen biedt deze factsheet een overzicht van cijfers

over het functioneren van allochtone jeugdigen en hun

gezinnen op de terreinen opvoeding, welbevinden en

onderwijs en werk.

Nederlands Jeugdinstituut 2

hun ouders zijn naar Nederland

gekomen. Slechts 20 procent van de

allochtone 0- tot 25-jarigen is in een

ander land dan Nederland geboren.

In deze factsheet beperken we ons

grotendeels tot jeugdigen van de

vier grootste groepen niet-westerse

allochtonen in Nederland en hun

opvoeders. Het gaat in deze factsheet

dus over jeugdigen en ouders van

Turkse, Marokkaanse, Surinaamse

en Antilliaanse afkomst.

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) hanteert de volgende defi nitie van ‘allochtoon’: Iemand die in Nederland woont (en staat ingeschreven) en van wie ten minste één ouder in het buitenland is geboren. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen personen die zelf in het buitenland zijn geboren (de eerste generatie) en personen die in Nederland zijn geboren (de tweede generatie) (CBS 2005). Het CBS maakt onderscheid tussen westerse en niet-westerse allochtonen. ‘Niet-westerse’ allochtonen zijn allochtonen die uit Turkije, Afrika, Latijns-Amerika en Azië (met uitzondering van Japan en Indonesië) a� omstig zijn.

Enkele demografi sche gegevens

Een kwart van de Nederlandse

bevolking van 0 tot 25 jaar is alloch-

toon. Twee derde hiervan valt onder

de noemer niet-westerse allochtoon.

De diversiteit binnen de niet-wes-

terse allochtone bevolking is groot.

Zo zijn zij afkomstig uit diverse

werelddelen en landen en hebben

zij zeer uiteenlopende culturele en

migratieachtergronden en sociale

posities. De diversiteit neemt alleen

maar verder toe nu steeds meer

nieuwe groepen deel gaan uitmaken

van de niet-westerse allochtone

bevolking.

Marokkanen en Turken vormen de

grootste groep niet-westerse alloch-

tonen, gevolgd door Surinamers en

Antillianen.

De meeste allochtone jeugdigen

zijn zelf in Nederland geboren,

Niet-westerse allochtoon

Westerse allochtoon

Autochtoon

Bevolking van 0 tot 25 jaar

16%

7%

77%

Allochtone bevolking 0 tot 25 jaar naar herkomst

Overig niet-westers

Ned. Antill / Arubaans

Surinaams

Marokkaans

Turks

Westerse allochtoon

30%

14%

15%

11%

5%

24%

Bron: CBS 2009

3 Culturele diversiteit in opgroeien en opvoeden

GezinssamenstellingIn Nederland wonen ruim

2,5 miljoen gezinnen. Onder een

gezin verstaan we een of twee ouders

met minstens één thuiswonend kind.

13 procent van alle gezinnen heeft

één of twee ouders van niet-westerse

afkomst (Boekhorn & de Jong

2008).

Eenoudergezinnen In 2006 zijn er 452.000 eenouder-

gezinnen. Dat is 18 procent van alle

huishoudens met kinderen. In een

derde van de eenoudergezinnen is in

ieder geval een van de ouders niet-

westers allochtoon. Verhoudingsge-

wijs komt eenouderschap het vaakst

voor bij Antilliaanse en Surinaamse

gezinnen. De helft van de gezinnen

van Antilliaanse-Arubaanse her-

komst en 45 procent van de Suri-

naamse gezinnen heeft één ouder.

Gezin en opvoeding

Aantallen kinderen per gezin Het aantal kinderen dat Nederlandse

vrouwen gemiddeld krijgen ligt rond

de 1,7. Allochtone vrouwen krijgen

van oudsher meer kinderen. Twintig

jaar geleden lag het gemiddelde

kindertal van bijvoorbeeld Turkse

en Marokkaanse vrouwen rond de

5. Maar in de afgelopen decennia

krijgen allochtone vrouwen en vooral

Turkse en Marokkaanse vrouwen

minder kinderen. Bij Marokkaanse

vrouwen van de eerste generatie

die eind jaren zestig zijn geboren,

is het gemiddelde kindertal nu 2,7.

Ondanks deze aanzienlijke daling

in aantallen kinderen is het verschil

met autochtone vrouwen nog steeds

groot.

0 10 20 30 40 50 60

Surinaams

Turks

Marokkaans

Antilliaans-Arubaans

Autochtoon

percentage van totale herkomstgroep

Eenoudergezinnen

Bron: Boekhorn & de Jong 2008

Nederlands Jeugdinstituut 4

Gezinnen in achterstandssituatiesKinderen die wonen in een gezin

met een lage sociaaleconomische

status (SES) lopen meer risico pro-

blemen te krijgen. Onder een lage

SES wordt verstaan een laag oplei-

dingsniveau van de ouders en het

leven in armoede, bijvoorbeeld door

werkloosheid van de ouder(s). Rela-

tief veel allochtone kinderen hebben

hiermee te maken.

Ruim een kwart van de allochtone

huishoudens had in 2006 een laag

inkomen. Dit is vier keer zo veel als

bij autochtone huishoudens. Binnen

de niet-westerse huishoudens liep

het aandeel met een laag inkomen

uiteen van 22 procent van de Suri-

naamse gezinnen tot 32 procent van

de Marokkaanse gezinnen (CBS,

Armoedebericht 2008).

Ook het opleidingsniveau van alloch-

tone ouders ligt lager dan dat van

autochtonen. Het verschil is het

grootst bij niet-westerse allochtonen

van de eerste generatie. 21 procent

heeft de lagere school als hoogst vol-

tooide opleiding tegenover 7 procent

van de autochtone bevolking. Onder

de niet-westerse allochtonen zijn

Turken en Marokkanen van de eerste

generatie gemiddeld het laagst opge-

leid. Ruim 30 procent heeft alleen

lagere school. Onder Surinamers en

Turkse en Marokkaanse gezinnen

zijn dus over het algemeen groter

dan autochtone gezinnen. De kinde-

ren groeien ook vaker dan autoch-

tone kinderen op met meer dan één

broertje of zusje. Gezinnen met drie

of meer kinderen komen relatief het

meeste voor onder de Marokkanen.

Surinaamse en Antilliaanse gezinnen

zijn ongeveer even groot als autoch-

tone gezinnen.

Het kindertal van de tweede genera-

tie niet-westerse allochtone vrouwen

zal naar verwachting weinig meer

verschillen van het kindertal van

autochtone vrouwen. Bij de tweede

generatie Surinaamse vrouwen ligt

het kindertal zelfs lager dan dat van

autochtone vrouwen (Boekhorn & de

Jong 2008).

Gezinnen met thuiswonende kinderen t/m 18 jaar in 2002

Kindertal Turks Marokkaans Surinaams Antilliaans Autochtoon

1 kind 25% 25% 33% 38% 30%

2 kinderen 44% 31% 44% 41% 48%

3 of meer kinderen 31% 45% 22% 21% 22%

Bron: Distelbrink & Hooghiemstra 2005

5 Culturele diversiteit in opgroeien en opvoeden

Antillianen gaat het respectievelijk

om 13 procent en 15 procent. Het

verschil neemt wel af bij de volgende

generaties. De tweede generatie niet-

westerse allochtonen volgt inmiddels

veel meer onderwijs dan de eerste

generatie (Verweij e.a. 2009).

TienermoedersIn 2007 hebben 2540 meisjes jonger

dan 20 jaar een kind gekregen.

Hierbij gaat het om 1489 autochtone

tieners en 1051 meisjes van alloch-

tone afkomst. Ten opzichte van een

jaar eerder is vooral het geboortecij-

fer onder tieners van niet-westerse

afkomst gedaald. In 2001 waren

er 1736 tienermoeders van niet-

westerse afkomst; in 2007 waren het

er nog 779. Het geboortecijfer onder

Deelname aan VVE-programma’s en peuterspeelzaal van leerlingen die nu in groep 2 zitten (percentage van de bevolkings-

groep dat deelneemt)

VVE ‘02 VVE ‘96 psz ‘02 psz ‘96

Turks 51 32 74 46

Marokkaans 41 26 51 25

Surinaams 24 11 67 66

Antilliaans 17 19 57 55

Autochtoon (laag opgeleid) 13 3 83 79

Autochtoon (hoog opgeleid) 5 1 79 81

Bron: CBS 2005

meisjes van Turkse en Marokkaanse

afkomst nadert die van autochtone

meisjes. De geboortecijfers bij Antil-

liaanse tienermeisjes is licht gedaald

maar is nog altijd acht keer zo hoog

als bij autochtone meisjes (CBS

2008; Garssen 2007).

OpvoedingHoe ouders de opvoeding beleven

blijkt samen te hangen met het

voorkomen van opvoedproblemen.

Bij ouders die negatief gestemd zijn

over de opvoeding, worden vaker

opvoedproblemen gesignaleerd dan

bij ouders die positief gestemd zijn.

94 procent van de ouders met kinde-

ren in de leeftijd van 0 tot 12 jaar is

tevreden over de opvoeding. De helft

hiervan heeft echter wel in het afge-

lopen jaar enige zorgen of problemen

gehad met de opvoeding. 6 procent

van de ouders heeft een negatieve

beleving van de opvoeding. Een

negatieve beleving van de opvoe-

ding houdt in dat zij ontevreden zijn

over de opvoeding, het belastend en

zwaar vinden en/of zich veel zorgen

maken over de opvoeding. Een

negatieve beleving van de opvoeding

komt bij sommige groepen ouders

vaker voor dan bij andere. Onder

andere ouders met een niet-westerse

afkomst, ouders uit eenoudergezin-

nen, ouders die onder de armoede-

grens leven en gezinnen waarbij de

moeder een lage opleiding heeft,

zijn vaker negatief gestemd over de

opvoeding (Zeijl e.a. 2005).

Onderwijs en arbeid

Deelname aan VVE-program-ma’s en peuterspeelzalenVoor kinderen met een risico van

onderwijsachterstand zijn er de

zogenoemde programma’s voor

voor- en vroegschoolse educatie

(VVE-programma’s). Het gaat hierbij

om programma’s die starten op de

peuterleeftijd en doorlopen in groep

1 en 2 van de basisschool. VVE-

programma’s zijn er voor alle ach-

terstandsgroepen, zowel allochtone

als autochtone. In de praktijk blijken

vooral de allochtone groepen deel

te nemen aan deze programma’s.

Autochtone kinderen gaan veel vaker

naar de peuterspeelzaal. Na 2002

wordt het land van herkomst niet

meer geregistreerd, dus na dat jaar

zijn er geen cijfers over de verde-

ling en deelname van allochtone en

autochtone kinderen meer bekend.

Nederlands Jeugdinstituut 6

Voortgezet onderwijsEen kwart van alle leerlingen binnen

het voortgezet onderwijs gaat naar

het vmbo. Allochtonen zijn hierbij

oververtegenwoordigd: 36 procent

van de Turkse en Marokkaanse leer-

lingen zit op het vmbo. Op de havo

en zeker op het vwo zijn relatief veel

autochtonen te vinden: 17 en

18 procent. Maar weinig leerlingen

van Turkse en Marokkaanse her-

komst zitten op deze opleidingen

(beiden 11 procent op de havo en

7, respectievelijk 6 procent op het

vwo).

Schoolverzuim en schoolverlatenRelatief veel allochtone jongeren

verlaten het onderwijs zonder het

behalen van een startkwalificatie.

In het schooljaar 2007/2008 verliet

3 procent van de autochtone jonge-

ren het onderwijs voortijdig, terwijl

ruim 8 procent van de jongeren met

een Antilliaanse achtergrond zonder

startkwalificatie het onderwijs

verliet.

Hoger onderwijsHet aantal allochtonen dat hoger

onderwijs volgt is de laatste dertien

jaar sterk gestegen. In het schooljaar

2006/2007 volgde 12 procent van de

12- tot 25-jarige allochtone jongeren

een opleiding in het hoger onderwijs,

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Vwo 3-6

Havo 3-5

Vmbo 3-4

Leerjaren 1-2

AntilliaansSurinaamsMarokkaansTurksWesterse allochtoon

Autochtoon

Bron: CBS 2009

Verdeling leerlingen naar herkomstgroep in het voortgezet onderwijs

Voortijdig schoolverlaters naar herkomst

Voortijdig schoolverlaters % Van bevolkingsgroep

Autochtoon 3

Turks 5,7

Marokkaans 7

Surinaams 6,7

Antilliaans/Arubaans 8,3

Bron: Ministerie van OC&W 2007

onder autochtonen was dit bijna

17 procent. Toch zijn allochtone

jongeren vergeleken met autochtone

jongeren nog altijd ondervertegen-

woordigd in het hoger beroepson-

derwijs en op de universiteit.

Onder de 18- tot 25-jarigen is vooral

het aandeel niet-westerse allochtone

vrouwen dat over een startkwalifi-

7 Culturele diversiteit in opgroeien en opvoeden

catie beschikt of een opleiding volgt,

sterk toegenomen: van 74 procent in

2003 naar 85 procent in 2008.

Het aantal niet-westerse jonge-

ren dat het hoger onderwijs met

een hbo-diploma of een master-

of doctoraaldiploma verlaat is

sinds 2000/2001 verdubbeld. In

2000/2001 ontvingen ruim 2000

niet-westerse allochtone jongeren

een diploma in het hoger onderwijs.

In 2006/2007 waren dat er ruim

twee keer zo veel (CBS 2009).

ArbeidsmarktHet aandeel jongeren met werk

onder de niet-westerse allochtonen

van 15 tot 23 jaar nam toe: van 47

procent in 2003 naar 56 procent in

2008. Ondanks deze toename van

het aandeel werkzame niet-westerse

allochtone jongeren hebben zij nog

steeds veel minder vaak een baan

dan autochtone jongeren (81 procent

in 2008) (CBS 2009).

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

Antilliaans

Surinaams

Marokkaans

Turks

2008/092005/062000/011995/96

Niet-westerse allochtonen in het hoger onderwijs

Bron: CBS 2009

Nederlands Jeugdinstituut 8

Welbevinden

Psychisch welbevindenJeugdigen in de leeftijd van 8 tot en

met 16 jaar zijn over het algemeen

zeer tevreden over hun leven. De 8-

tot 12-jarigen geven een gemiddeld

cijfer van 8,3 (Zeijl e.a. 2005). De

oudere kinderen geven een gemid-

deld cijfer van 7,8 (Dorsellaer e.a.

2007). Tussen autochtone en alloch-

tone kinderen zijn geen significante

verschillen in de mate van welbevin-

den.

Psychosociale problemen in het voortgezet onderwijs

0

5

10

15

20

25

30

autochtoon

allochtoon

problemenmet

leeftijdsgenoten

hyperactiviteitgedragsproblemenemotioneleproblemen

perc

enta

ge le

erlin

gen

Bron: Van Dorsselaer e.a. 2007

Psychosociale problemenKinderen van 0 tot 12 jaar

Volgens artsen en verpleegkundigen

in de jeugdgezondheidszorg heeft

11 tot 28 procent van de kinderen

van 0 tot 12 jaar (percentage is

afhankelijk van de leeftijd) last van

psychosociale problemen. Volgens

ouders heeft 4 tot 6 procent van

de kinderen last van psychosociale

problematiek. Binnen de psychoso-

ciale problemen wordt onderscheid

gemaakt in gedragsproblemen en

emotionele problemen.

De artsen en verpleegkundigen

signaleren evenveel psychosociale

problemen onder de verschillende

etnische groepen. Er zijn weinig

verschillen tussen kinderen van

9 Culturele diversiteit in opgroeien en opvoeden

westerse en niet-westerse afkomst.

Een uitzondering hierop is dat ze bij

Marokkaanse kinderen zelfs minder

problemen zien.

Ouders van met name Turkse en

Marokkaanse kinderen rapporteren

echter vaker psychosociale proble-

men dan ouders van Nederlandse

kinderen (Zeijl e.a. 2005).

Wanneer gekeken wordt naar de

aard van de problematiek blijken,

volgens de ouders, bij Turkse en

Marokkaanse kinderen vooral emo-

tionele problemen (bijvoorbeeld

teruggetrokkenheid, psychosoma-

tische klachten, angst of depressie)

vaker voor te komen dan bij hun

Nederlandse leeftijdsgenoten. Bij

kinderen van Turkse afkomst komen

emotionele problemen volgens de

ouders drie keer zo vaak voor als

bij westerse kinderen. Ook geven

kinderen (8 tot 12 jaar) van Turkse

afkomst zelf aan vaker depressief te

zijn dan westerse kinderen.

Land van herkomst speelt in de

peiling Jeugd en Gezondheid (Zeijl

e.a. 2005) bij de zogenoemde exter-

naliserende of gedragsproblemen

veel minder een rol dan bij emotio-

nele problemen.

Kinderen van 11 tot 17 jaar

Ruim 16 procent van de jongeren in

het voortgezet onderwijs geeft aan

last te hebben van psychosociale

problemen. Psychosociale proble-

men beslaan in dit onderzoek: emo-

tionele problemen, gedragsproble-

men, hyperactiviteit en problemen

met leeftijdsgenoten (Van Dorsselaer

e.a. 2007).

Een op de vijf jongeren heeft last van

emotionele problemen. Autochtone

en allochtone leerlingen geven even

vaak aan emotionele problemen

(stemmingsproblemen, depressie

en psychosomatische klachten) te

hebben.

Allochtone leerlingen rapporteren

bijna twee keer zo veel gedrags-

problemen (bijvoorbeeld vechten,

agressief gedrag, stelen) en proble-

men met leeftijdsgenoten, terwijl

autochtone leerlingen twee keer zo

vaak problemen met hyperactivi-

teit (impulsiviteit, rusteloosheid en

gebrek aan concentratie) rapporte-

ren.

KindermishandelingOver het voorkomen van de meeste

vormen van kindermishandeling

binnen allochtone gezinnen bestaan

geen betrouwbare cijfers. Wel zijn

in beperkte mate cijfers bekend over

het voorkomen van seksueel mis-

bruik en prostitutie onder allochtone

jongeren.

Uit onderzoek uit 2006 blijkt een op

de tien jongens van Marokkaanse

en Turkse afkomst slachtoffer te

zijn van seksuele dwang. Het gaat

hierbij om seksueel misbruik door

pedoseksuelen en gedwongen prosti-

tutie. De onderzoekers geven hierbij

aan dat er waarschijnlijk sprake is

van onderrapportage omdat alloch-

tone jongens zelden melding doen

hiervan en als er wel meldingen zijn

deze zelden worden omgezet in aan-

giften (www.pharos.nl).

Naar schatting 1.500 tot 2.000

minderjarige meisjes waren in 1998

werkzaam in de prostitutie (Venicz

en Vanwesenbeeck 1998). Twee

derde van deze meisjes zou van niet-

westerse afkomst zijn. Marokkaanse

meisjes lijken tien keer vaker in de

jeugdprostitutie vertegenwoordigd

te zijn dan in de algehele bevol-

kingsgroep; Surinaamse en Turkse

meisjes zijn ongeveer drie keer zo

vaak vertegenwoordigd (MOVISIE

2008).

Nederlands Jeugdinstituut 10

bekijken blijkt ook hier dat jongeren

van allochtone afkomst het vaakst

hiermee te maken krijgen. Met name

jongeren van Marokkaanse, Suri-

naamse en Antilliaanse afkomst zijn

oververtegenwoordigd.

Verblijf in justitiële jeugdinrichting In 2007 verblijven 4188 jongeren

in een justitiële jeugdinrichting.

Hiervan is 57 procent van allochtone

afkomst.

Zelfrapportage daderschapWanneer aan jongeren van 10 tot 18

jaar zelf gevraagd wordt of ze zich in

het voorgaande jaar schuldig hebben

gemaakt aan een misdrijf geeft circa

40 procent een bevestigend ant-

woord. Hoewel autochtone jongeren

iets vaker dan allochtone jonge-

ren zeggen een misdrijf te hebben

gepleegd is het verschil niet signifi-

cant (Van der Laan & Blom 2006).

van de Nederlandse Antillen of

Aruba (Blom & Van der Laan 2007).

Jongeren met een Halt-afdoeningWanneer we de gegevens van jon-

geren met een Halt-afdoening

Criminaliteit

Geregistreerde jeugd-criminaliteit2,5 procent van alle jongeren van 12

tot 18 jaar is door de politie verhoord

als verdachte van een strafbaar feit.

Allochtone jeugdigen worden ver-

houdingsgewijs vaker verdacht van

een misdrijf dan autochtone jonge-

ren. Van alle minderjarige verdach-

ten in 2005 is 42 procent van alloch-

tone afkomst (Blom & Van der Laan

2007). Het aandeel niet-westerse

allochtone jongeren dat in aanraking

komt met de politie is substantieel

hoger dan dat van de autochtone

jongeren

Vooral jongeren van Marokkaanse,

Antilliaanse en Arubaanse afkomst

zijn oververtegenwoordigd in de

jeugdcriminaliteit. Ten opzichte van

autochtone jongeren van 12 tot en

met 17 jaar registreerde de politie in

2005 vijf keer zo veel processen-ver-

baal per 100 Marokkaanse jongeren

en bijna zes keer zo veel processen-

verbaal per 100 jongeren afkomstig

0

50

100

150

200

250

300

350

Overige niet-westerse

allochtoon

Antilliaans /Arubaans

SurinaamsMarokkaansAllochtoonAutochtoon

Jongeren met Halt-verwijzing 2006

Aant

al p

er 1

0.00

0 in

won

ers

Bron: CBS 2009

0

2

4

6

8

10

TurksSurinaamsAntilliaans/Arubaans

MarokkaansAutochtoon

Jongeren die in 2006 in aanraking zijn gekomen met politie (exclusief Halt)

perc

enta

ge v

an h

erko

mst

groe

p

Bron: CBS 2009

11 Culturele diversiteit in opgroeien en opvoeden

Tot slot

Momenteel zijn nog de meeste niet-

westerse allochtone ouders buiten

Nederland geboren. Zij behoren

daarmee tot de eerste generatie.

Deze eerste generatie ouders wordt

veelal gekenmerkt door een lage

opleiding, relatief grote gezinnen en

een laag inkomen. Dit zijn risicoken-

merken voor het ontwikkelen van

problemen. Binnen de komende tien

jaar zal een groot deel van de niet-

westerse bevolking in Nederland

geboren en getogen zijn. Dit bete-

kent dat veel meer kinderen zullen

worden opgevoed door ouders die de

Nederlandse samenleving kennen,

die een hoger onderwijsniveau halen

en die ook de Nederlandse taal

(beter) beheersen. Verschillen in

functioneren tussen autochtone en

allochtone jeugdigen zullen steeds

kleiner worden.

Positieve ontwikkelingen in deze

richting zijn al gaande. Zo is het

aantal niet-westerse jongeren dat

een hbo-opleiding volgt flink geste-

gen, het aantal dat de opleiding

met succes afrondt verdubbeld en

hebben deze jongeren steeds vaker

een baan.

Er zijn ook terreinen die nog veel

aandacht behoeven: criminaliteit

onder jongeren van Marokkaanse en

Antilliaanse afkomst springt hierbij

het meeste in het oog.

De beschikbare gegevens over psy-

chosociale problemen zijn niet een-

duidig. Niet-westerse ouders en kin-

deren van 8 tot 12 jaar rapporteren

vaker emotionele problemen. In het

voortgezet onderwijs hebben autoch-

tone en allochtone leerlingen even

vaak last van emotionele problemen.

Het gaat hier echter wel om een

op de vijf leerlingen. Hierbij is dus

zowel voor autochtone als allochtone

leerlingen aandacht nodig.

Meer informatie

Wilt u meer weten over diversiteit? Bekijk dan het dossier op onze website. Hier vindt u onder andere een overzicht van wat werkt bij jeugdigen uit etnische minderheidsgroepen. Daarnaast biedt het dossier informatie over lopend en afgesloten onderzoek, beleid en relevante literatuur. Het digitale dossier Culturele diversiteit in opgroeien en opvoeden is te vinden via www.nji.nl/culturelediversiteit.

Nederlands Jeugdinstituut 12

Bronnen

Blom, M, & van der Laan, A.M.

(2007). Monitor Jeugd terecht.

Factsheet 2007-3. Den Haag:

Wetenschappelijk Onderzoek- en

Documentatiecentrum.

Boekhorn, P. & Jong, T. de (2008).

Gezinnen van de toekomst. Cijfers

en trends. E-Quality.

Centraal Bureau voor de Statistiek

(2005). Jaarrapport integratie

2005. Den Haag/Heerlen: CBS.

Centraal Bureau voor de Statistiek

(2008). Armoedemonitor 2008. Den

Haag/Heerlen: CBS.

Centraal Bureau voor de Statistiek

(2008). Steeds minder allochtone

tienermoeders. Webmagazine 9 juni

2008.

Centraal Bureau voor de Statistiek

(2009a). Landelijke Jeugdmonitor.

Jeugd en integratie. Rapportage

eerste kwartaal 2009. Den Haag/

Heerlen: CBS.

Centraal Bureau voor de Statistiek

(2009b). Bevolkingsstatistieken.

Den Haag/Heerlen: CBS.

Distelbrink, M. & Hooghiemstra, E.

(2005). Allochtone gezinnen. Feiten

en cijfers. Den Haag: Nederlandse

Gezinsraad.

Dorsselaer, S. van., Zeijl, E., Eeck-

hout, S. van den, ter Bogt, T. & Vol-

lebergh, W. (2007). HBSC 2005:

Gezondheid en welzijn van jongeren

in Nederland. Utrecht: Trimbos-

instituut.

Garssen, J. (2007). De Nederlandse

demografie in zeven tegenstellingen.

Bevolkingstrends 4e kwartaal 2007.

Den Haag/Heerlen: CBS.

Laan, A.M. van der & Blom, M.

(2006). Jeugddelinquentie: risico’s

en bescherming. Bevindingen uit de

WODC Monitor Zelfgerapporteerde

Jeugdcriminaliteit 2005. Meppel/

Den Haag: Boom Juridische uitge-

vers/ Wetenschappelijk Onderzoek-

en Documentatiecentrum.

Ministerie van Onderwijs, Cultuur &

Wetenschappen (2007). Factsheet

voortijdig schoolverlaten. Novem-

ber 2007. Den Haag: Ministerie van

Onderwijs, Cultuur & Wetenschap-

pen.

MOVISIE (2008). Factsheet meisjes

prostitutie. Feiten en Cijfers.

Utrecht: MOVISIE.

Venicz, L. & Vanwesenbeeck, L.

(1998). Aard en omvang van

(gedwongen) prostitutie onder

minderjarige (allochtone) meisjes.

Utrecht: NISSO.

Verweij, A., Sanderse, C., Lucht, F.

van der (2009). Scholing en oplei-

ding. Heden, verleden en toekomst.

www.nationaalkompas.nl gedown-

load op 06-10-2009.

Zeijl, E., Crone, M., Wiefferink, K.,

Keuzenkamp, S. & Reijneveld, M.

(2005). Kinderen in Nederland. Den

Haag/Leiden: Sociaal en Cultureel

Planbureau / TNO Kwaliteit van

Leven.

Websites

www.cbs.nl

http://jeugdstatline.cbs.nl

www.jeugdmonitor.cbs.nl

www.pharos.nl

Colofon

© 2009 Nederlands Jeugdinstituut

Tekst: Deniz Ince, Machteld van der Pijll

Foto’s: Marsel Loermans, Bettina Neumann, Charles Ro� ey, Patrick Sheándell O’Caroll (PhotoAlto), Don Wijns (Frissewind)

Nederlands JeugdinstituutCatharijnesingel 47Postbus 192213501 DE UtrechtT (030) 230 63 44F (030) 230 63 12W www.nji.nl

Infolijn (030) 230 65 64, e-mail info@nji.nl

Het Nederlands Jeugdinstituut

Het Nederlands Jeugdinstituut werkt voor beleidsmakers, sta� unctionarissen en beroepskrachten in de sector jeugd, opvoeding en onderwijs. Wij maken kennis beschikbaar voor de praktijk, maar verwerken ook kennisvragen vanuit de praktijk. Op die manier wordt een kenniscyclus georganiseerd, die de jeugdsector helpt de kwaliteit en e� ectiviteit van de dienstverlening te verbeteren. Voor vragen of advies kunt u vrijblijvend contact met ons opnemen. Dit kan via de Infolijn (030) 230 65 64, op werkdagen tussen 09.00-13.00 uur.