Contactorgaan van de Sectie Diptera van de Nederlandse … · 2015-09-17 · Ik ben nogal honkvast,...

Jaargang 23, nr. 2 maart 2015

De Vliegenmepper

Contactorgaan van de Sectie Diptera van de

Nederlandse Entomologische Vereniging

De Vliegenmepper is het contactblad van de Sectie Dipteravan de Nederlandse Entomologische Vereniging enverschijnt twee keer per jaar.Sectie DipteraDe sectie heeft als doel het bevorderen van de studie vande Diptera in het Nederlandse taalgebied. Hierin vervultDe Vliegenmepper een belangrijke functie.Het bestuurVoorzitter en bijeenkomsten: Aat Barendregt Paulus Potterstraat 27,3781 EP VOORT-HUIZEN, +31(0) 6 17058740 [email protected]: André van Eck, Korte Hoefstraat 30, 5046 DB TILBURG, tel: +31 (0) 6 41014259, email: [email protected]: Ruud van der Weele, Vliegerweg 11, 4101JK, CULEM-BORG; [email protected]: €7,50 per jaar over te maken op:ING bankrekening/bankaccount 754847187 t.n.v./of:Ruud vd Weele, Culemborg onder vermelding van:'contributie Sectie Diptera 2013'. ING-Bank, Culem-borg IBAN: NL94INGB0754847187. BIC: INGBNL2ADipteraweekeinden: Gerard Pennards, tel. +31 (0) 6 18702082, Email: [email protected],LidmaatschapIedereen, ook niet-NEV-leden, kan lid worden van de Sec-tie Diptera, opgave bij de secretaris. Alle leden van desectie krijgen automatisch de Vliegenmepper toegestuurd.Redactie VliegenmepperLaurens van der Leij, Gestelseweg 6 5296 KP ESCH , tel:+31 (0) 6 51048179, email: [email protected]é van Eck, gegevens zie secretariaat.André Schulten. Callunastraat 11, 6813 ET Arnhem. [email protected] van der Linden, W. Alexanderplein 18, 5271 AR SINTMICHIELSGESTEL, tel: +31 (0) 73 5516335, email:[email protected]: zie Laurens van der Leij.Aanwijzingen voor de auteursKopij indien digitaal aangeleverd bij voorkeur als plattetekst of niet opgemaakt Worddocument. Eventueel kaneen document met de gewenste opmaak toegevoegd wor-den. Eventuele afbeeldingen graag als separaat bestandaanleveren in drukkwaliteit (minimaal 300 dpi).De Vliegenmepper wordt internationaal gelezen. Indieneen auteur een Engelstalige samenvatting bij het artikelwenst dient hij/zij deze zelf aan te leveren. De redactiekan hierbij ondersteuning bieden.Deze aflevering kan ook gedownload worden via:http://www.nev.nl/pages/secties/vliegen_muggen/Foto's en afbeeldingen zijn dan in kleur te zien en af tedrukken.Op dit adres zijn ook alle oude nummers tedownloaden.Foto voorplaat: Pamponerus germanicus, foto Jeroen van Soolingen

InhoudsopgaveColofonDe Vliegenmepper, jaargang 23 nr. 2ISSN-nummer:1338-3178

Agenda: Dipteraweekend 2015 Grenspark:De datum is bekend: het Hemel-vaartweekend 14-17 mei. Waar-schijnlijk een scouting te Weert. Op-geven kan nu al bij Gerard: [email protected] (alléén als je niet over e-mail be-schikt telefonisch: 033-8886999)

De Vliegenmepper (2014, nummer 2) 2

3 Door roofvliegen gegrepen

6

9

Het gedrag van enkele wolzwevers

Dagexcursie Planken Wambuis, 7 juni2014

13

18

31

Atlasproject Leuke vliegen: het data-bestandVerslag Dipteraweekend 2012 te Sim-pelveld, Zuid-LimburgVerslag Dipteradag Sectie Diptera vande Nederlandse Entomologische Vere-niging Zaterdag 31 januari 2015 Na-turalis Leiden

Adres- en e-mailwijzingen:Niet alleen doorgeven aan de secre-taris van de NEV (indien NEV-lid)maar ook aan de secretaris van desectie.

Contributie:

Het verzoek is om spoedig decontributie van 2015 te vol-doen. Zie voor de betalingsge-gevens de colofon.

Door roofvliegen gegrepen

André [email protected]

Bijna eind augustus 2014. Het regent, re-gent, regent. En het is nog koud ook. En ikben er niet blij mee. Ik ben bepaald geenzonaanbidder, maar het naar mijn gevoeltoch al korte vliegenseizoen wordt zo welheel erg kort. Als ik niet oppas slijpt dezenattigheid stukjes van mijn goede humeur.Gelukkig is niet alles kommer en kwel. Ikheb dan wel een vijfdaagse werkweek, maarin de middagpauze is er regelmatig gelegen-heid voor een wandeling naar bos en hei.Fototoestel en netje in de rugzak. Daarnaastis in de drukbezette weekenden is ook vaakwel een gaatje te vinden om een paar uur-tjes te struinen.

Sinds vorig jaar ligt mijn interesse vooral bijde roofvliegen. Asilidae, voor de kenners. Deoorzaak daarvan ligt in het maken van ‘mijn’digitale zweefvliegengids. Toen deze gereedwas kreeg ik van Reinoud van den Broek devraag of ik hem wilde helpen om een soort-gelijke gids voor roofvliegen te maken. Ikwas behoorlijk gaar van alle werk voor dezwevers, maar ik voelde me wel vereerd enhet ging tenslotte om maar zo’n vijftig soor-ten. Geen probleem. Het bleek al snel eeneindeloos project. En het werd een wonder-lijke samenwerking. Bijna een jaar ging allecommunicatie via de mail voordat wij elkaarop een Diptera-dag de hand konden geven.Twee eigenheimers, met ieder een eigensmaak, die uiteindelijk samen iets mooisneerzetten. Maar van afsluiten lijkt voorlopiggeen sprake.

Ondanks de zachte winter kon het me ditjaar niet snel genoeg voorjaar worden. Hele-maal in de greep van roofvliegen, zogezegd.Ik wilde naar buiten, het veld in. Mijn eerstewaarneming was –als vanzelf- een Vroegezandroofvlieg (Lasiopogon cinctus), samenmet Reinoud, op de Veluwezoom. Eigenlijkwas het nog te koud, maar we gloeiden nog

een beetje van het interview over roofvlie-gen voor de website van Natuurmonumen-ten. Naast alle complimenten die we al voorgids hadden gekregen –zelfs uit Amerika,voelde dit zeker ook als een opsteker.

Hoe dan ook, de start was lastig. Ik hadvoor de roofvliegengids dan wel honderden,wellicht duizenden foto’s doorgeworsteld enhet halve internet afgestroopt om de bestebeelden te vinden, maar de praktijk bleekweerbarstig. Ik kende de beesten dan welvan papier, maar wist in het veld nauwelijkswaar ik op moest letten. De eerste stap wasstoppen met ‘bloemenkijken’ en gaan speu-ren naar vliegjes op grassprieten, bladeren,takjes, boomstammen en kale grond. Tege-lijk moest ik het vlieggedrag en zithoudingvan de soorten ontdekken. Een hele exerci-tie. Voortdurend op de grens van frustratieen meditatie. Frustratie, omdat het nooitsnel genoeg gaat en omdat ze relatief weinigvoorkomen. Meditatie omdat het je leert stilte staan, aandacht te hebben. Blaadje voorblaadje afspeuren. En dan de roofvliegen zelf, die zich soms alseen diva gedragen, zich vanaf enkele centi-meters laten fotograferen en je op anderemomenten –als in hun privacy aangetast,aankijken om zich vervolgens plompverlorenin het gras te laten vallen of tussen de bla-deren te verdwijnen. Bramenbladeren danmeestal, zodat je met een netje ook niks be-gint.

Het verwondert me overigens nog steedsdat me in alle jaren voordat ik deze vliegenin beeld kreeg nooit een beest is opgevallenwaarvan ik nu kan zeggen dat het een roof-vlieg was. Het wil er bijvoorbeeld maar nietin dat ik nooit een van Gele hommelroofvlieg(Laphria flava) geschrokken ben, terwijl dattoch een harig monster van bijna drie centi-meter is, dat regelmatig pardoes op mensenlandt. Het is blijkbaar niet alleen een kwes-


tie van aandacht hebben voor en speurennaar, maar heeft dus ook te maken met we-ten en kennis hebben van.

Ik ben nogal honkvast, zeg gerust: een ech-te heikneuter, en ik reis dan ook niet stad enland af om soorten aan mijn lijstje toe tevoegen. Laat staat dat ik aan de anderekant van de wereld nieuwe exoten probeerte ontdekken. Liever eerst maar eens deraadsels van de Nederlandse soorten zien opte lossen. Ondertussen ben ik , wonend inArnhem, wel bijzonder blij dat ik in eenroofvliegrijke omgeving woon waar meerde-re zeldzame soorten voorkomen.

Hoewel mijn veldkennis in een jaar flink istoegenomen, gebeurt het me nog steeds datik een roofvlieg te nonchalant een naam op-prik. Ze vragen de volle aandacht. En ditheb ik wel geleerd; hoe meer je denkt teweten, hoe minder je weet en hoe meervragen er opduiken.

Neem de Stekelpootroofvlieg, Machimusarthriticus. Verleden jaar ving ik de soortmeermalen in ruige stukjes op minder daneen kilometer van waar ik woon. Leuk, zo’nzeldzame soort –ook al bleek hij allang nietmeer zo zeldzaam te zijn als aangegeven.Dit jaar, met een heerlijk warm voorjaar,verwachtte ik nog grotere aantallen. Maareind juni dook te temperatuur omlaag enwerden alle bermen in het gebied ook nogeens gemaaid. Dit jaar dus nauwelijks waar-nemingen, maar in hoeverre genoemde fac-toren een rol spelen blijft onduidelijk.

Dan de Dennen-stamjagers, Choerades gil-vus (figuur 1) en de zopas als nieuwe soortbeschreven Choerades igneus. De Rode ende Gouden dennen-stamjager. Namen dietot de verbeelding spreken. Prachtbeestenbovendien, vrijwel geheel zwart met eenrode vlek op hun achterlijf. Alsof er eenvuurtje vanbinnen brandt. Zeer zeldzaam,maar zeer plaatselijk algemeen. Het zijn,

Figuur 1: Choerades gilvus. Foto André Schulten


vermoed ik, de enige soorten die in zo groteaantallen op eenzelfde plek voorkomen. Ikheb met Elias de Bree en Marc de Winkelzo’n plek bezocht en ben later nog eensgaan kijken. De dieren vlogen in een vrijjong grove dennenbos bij een recent opengekapte plek. Er vielen twee dingen op. Opeen soortgelijke plek op minder dan twee-honderd meter afstand vloog geen enkelexemplaar. Beide soorten leggen hun eierenop boomstronken, waarin de larven levenvan andere insectenlarven. Maar geen enke-le van de stronken vertoonde gaatjes. Duswaar komen ze dan vandaan? Wat maaktdie ene plek zo aantrekkelijk, want beidekeren vlogen er meer dan tien exemplaren?

En dan nog dit, deze zomer. Ik werk in Wolf-heze in een fraai gebouw in een park. Van-wege de bezuinigingen wordt tegenwoordigvrijwel het hele terrein extensief beheerd.Veel bloemrijk grasland en gemengde bos-jes. Dit jaar was dan ook een ware explosievan Bruine zandoogjes. Maar dat er dan eenzeldzame Roodpoot (Neomochtherus palli-pes) en een niet minder zeldzame Zwartdij

(Paritamus (Neomochtherus) geniculatus)(figuur 2) zomaar mijn raam komen binnen-vliegen is toch wel heel apart..

En de zweefvliegen? Tja, die komen er te-genwoordig bekaaid vanaf ..

André Schulten

Digitale roofvliegengids, versie 2.0http://waarneming.nl/download/fotogidsAsilidae.pdfZoekkaart roofvliegenhttp://waarneming.nl/download/zoekkaart-roofvliegen.pdfInterview Natuurmonumentenhttps://www.natuurmonumenten.nl/nieuws/darwin-in-je-achtertuin

Figuur 2: Paritamus geniculatus. Foto André Schulten


Het gedrag van enkele wolzwevers

Wopke [email protected]

Wolzwevers vertonen een interessant ge-drag. Het eileggedrag van enkele soorten isal eerder beschreven (Wijngaard 2012,2013). Inmiddels kon ook het eileggedragvan Bombylius discolor (Mikan, 1796) envan Exoprosopa capucina (Fabricius, 1781)worden gefilmd. Verder worden hier enkelewaarnemingen aan het gedrag van manne-tjes besproken. Naast het zoekgedrag vanmannetjes naar vrouwtjes zijn er ook onder-delen van baltsgedrag waargenomen.Als hulpmiddel bij de waarnemingen zijnfilmpjes gemaakt met een Casio EX-F1 met300 beelden per seconde (512x384 pixels)en een Canon SX40-HS met 120 beeldenper seconde (640x480 pixels).

Bombylius discolorHet eileggedrag van Bombylius discolorwerd gefilmd op de Sint-Pietersberg. Eenfilmpje van het wegschieten van een eiwordt beeld voor beeld bekeken. De hoekvan de lichaamsas met de onderkant vanhet beeld wordt gemeten en weergegevenals functie van de tijd, zie figuur 1. De me-tingen werden gefit met een Gauss krom-me. De breedte op halve hoogte in dit voor-beeld is 0.0527 s. vergelijkbaar met de ge-vonden waarde voor Bombylius major (L.).

Figuur 1: Hoek in graden van de lengteas vanBombylius discolor tijdens het schieten van eenei. Breedte op halve hoogte 0.0527 s.

Bij het vullen van de zandkamer blijven devleugels in beweging op dezelfde manier alsbij B. major en B. venosus Mikan (zie: Wijn-gaard, 2013). Animaties zijn te bekijken op

de website http://www.insect-behavior.nl/bombylidae/110-bombyliusdiscolor

Bombylius majorBombylius major mannetjes zijn gefilmd opde Sint-Pietersberg, bij Gronsveld en langsde Maas bij Hedikhuizen. B. major manne-tjes zweven op een hoogte van enkele me-ters boven de grond of in de buurt van eenboomtop en volgen dan ieder langskomendinsect (figuur 2). Dit gedrag lijkt veel op datvan enkele grotere soorten zweefvliegen(Collett and Land, 1978). Er is geen baltsge-drag waargenomen en ook geen copulaties.

Figuur 2 : Bombylius major mannetje zwevend.

Exoprosopa capucinaHet gedrag van Exoprosopa capucina kon in2013 en 2014 worden gevolgd op de Maas-duinen (De Hamert) op zandpaden in eenheideterrein. Eileggedrag werd waargenomen aan de randvan heidevegetatie, maar een enkele keerwerden ook eieren onder de schoen van dewaarnemer geschoten. Het wegschieten vaneen ei gebeurt op dezelfde manier als bij deandere onderzochte Bombyliidae. Als voor-beeld is in figuur 3 de relatieve lengte vaneen vlieg tijdens het wegschieten van eenei, gezien van boven door de camera, uitge-zet als functie van de tijd.


Figuur 3 : Lengte van de vlieg als gezien van bovenmet als eenheid de lengte van de vlieg. Breedte ophalve hoogte 0.0729 s.

Bij het vullen van de zandkamer worden devleugels niet ten opzichte van het lichaam be-wogen, maar het hele insect draait over eenkleine hoek met een frequentie van ongeveer 12keer per seconde en een amplitude van onge-veer 1 graad. Dit gedrag lijkt op dat van Thyri-danthrax fenestratus.

Mannetjes vertonen soms baltsgedrag. Als on-derdeel van het baltsgedrag gaan de vliegen ge-durende enkele seconden op korte afstand te-genover elkaar zitten (figuur 4), ook is eenmannetje zwevend bij een vrouwtje waargeno-men (figuur 5).

Figuur 4 : Als onderdeel van de balts gaan de vliegentegenover elkaar zitten.

Figuur 5 : Exoprosopa mannetjes bij zittendvrouwtje (midden). Het linker mannetje komtaanvliegen.

Animaties van het gedrag van Exoprosopacapucina zijn te vinden op de website http://www.insect-behavior.nl/bombylidae/108-exoprosopa

Thyridanthrax fenestratusHet gedrag van Thyridanthrax fenestratus(Fallén, 1814) kon in 2012, 2013 en 2014worden gevolgd op de Regte Heide ten zui-den van Tilburg, tussen Riel en Goirle. Hetgaat hier om een stukje heide met lichte be-groeiïng van struikhei en dophei. In 2014werd T. fenestratus ook gefilmd op de Maas-duinen (De Hamert) op een zandpad in dehei. De activiteit van T. fenestratus lijkt ge-relateerd te zijn aan de activiteit van rup-sendoders. Mogelijk leven de larven van derupsen die door de rupsendoder wordenaangevoerd. T. fenestratus mannetjes val-len het eerst op, omdat ze vanaf een zandigplekje, bijvoorbeeld een zandpad, langsko-mende insecten achtervolgen, waarna zebinnen een afstand van maximaal enkelemeters weer landen. De mannetjes zijn ookwaargenomen zwevend boven een vrouwtjeen zwevend boven een Exoprosopa capucina(Fabr.) (figuur 6).


Figuur 6 : Thyridanthrax fenestratus mannetjezwevend boven Exoprosopa capucina.

De animaties van het zweefgedrag zijn tezien op de website : http://www.insect-behavior.nl/bombylidae/105-thyridanthrax

Villa modestaHet gedrag van mannetjes Villa modesta(Meigen, 1820) werd gefilmd in de duinenvan het zeedorpenlandschap bij Egmond aanZee. Er zijn twee soorten gedrag waargeno-men. Enerzijds kunnen mannetjes vanaf eenplek op de grond andere insecten achtervol-gen, anderzijds zoeken ze actief de vegetatieaf. In beide gevallen lijken de mannetjes opzoek te zijn naar vrouwtjes. Er is ook balts-gedrag waargenomen, waarbij een mannetjegedurende een tiental seconden bij eenvrouwtje blijft zweven (figuur 7).

Figuur 7 : Baltsend mannetje Villa modesta. Man-netje aangeduid met rood cirkeltje, vrouwtje metgroen. Het mannetje beweegt heen en weer overeen lengte aangeduid met het rode streepje.

Een animatie van dit gedrag is te bekijkenop de website :http://www.insect-behavior.nl/bombylidae/106-villamodesta

ConclusiesHet eileggedrag van de beschreven Bombyli-idae wordt bepaald door de aanwezigheidvan een zandkamer (Yeates 1994). Alle ge-filmde soorten schieten hun eitje weg meteen slingerbeweging van het achterlijf, dieslechts ongeveer 0,1 seconde duurt. Het vul-len van de zandkamer is iets meer soortspe-cifiek, waarbij de soorten van het genusBombylius de vleugels met een hoge fre-quentie blijven bewegen. Exoprosopa, Thyri-danthrax en Villa houden de vleugels stil tenopzichte van het lichaam en maken met hetachterlijf een kleine draaiende beweging. Mannetjes Bombylius major zweven vrij inde ruimte om van daaruit insecten, mogelijkvrouwtjes, te volgen. Mannetjes T. fenestra-tus worden waargenomen op de grond waar-vandaan ze steeds allerlei langsvliegende in-secten volgen. Bij Villa modesta kunnenmannetjes vanaf de grond insecten volgen,maar ook actief zoeken door de vegetatie. Baltsgedrag is waargenomen bij Exoprosopacapucina, Thyridanthrax fenestratus en Villamodesta. Het betreft hier overigens inciden-tele waarnemingen die verdere bevestigingbehoeven. Op dit moment kan wel wordengeconcludeerd dat het de moeite loont ookop het gedrag van mannetjes te letten.

Literatuur Collett T.S. and Land M.F. 1978 : How ho-verflies compute interception courses.J.Comp. Physiol. 125: 191-204.Wijngaard W. 2012 : Control of hoveringflight during oviposition by two species ofBombyliidae. Proc. Neth. Entomol. Soc.Meet. 23: 9 – 20.Wijngaard W. 2013 : Het eileggedrag vanenkele soorten wolzwevers. De Vliegenmep-per 22(2) : 11-15.Yeates D.K. 1994 : The cladistics andclassification of the Bombyliidae (Diptera :Asiloidea). Bulletin of the American Museumof Natural History Nr 219.


Deelnemers: Reinoud van den Broek, Niels-Jan Dek, Roel van Ekeris (NM), Cees Gielis,Kees Goudsmits, Laurens van der Leij, Laeti-tia Martina, Jan Meekel, André Schulten,John Smit, Kees en Jeroen van Soolingen,Maaike Vervoort, Ruben Winter, Cor Zonne-veld.

Het beloofde een mooie dag te worden. Endat werd het ook. Natuurmonumenten hadeen vergunning verleend om een aantal ak-kers en voormalige landbouwgronden vanOud-Reemst te gaan onderzoeken. De na-druk zou liggen op de Zwartkoproofvlieg,maar gezien waarnemingen elders was opvoorhand duidelijk dat de kans op de raad-selachtige Rhadiurgus hier erg gering zouzijn.De excursie was aangekondigd op de dipte-ra-dag en de leden van de sectie Dipterahadden via de mail een uitnodiging gekre-gen. Daarnaast had ik een aantal mensendie op het Vliegen-en-muggen-forum vanWaarneming.nl erg actief zijn een uitnodi-ging gestuurd. Dat leverde een aantal en-thousiaste reacties op, hoewel slechts enke-len in de gelegenheid waren om die dag meete gaan. Een volgende keer wellicht.

Op de zonnige zaterdagmorgen waren 14man/vrouw present en na een klein voorstel-rondje en een in allerijl geregeld kopje koffiekonden we op pad. Boswachter en insecten-liefhebber Roel van Ekeris was ook van departij. Zonder dat hier iets over afgesprokenwas ontpopte hij zich tot vanzelfsprekendexcursieleider. Een meerwaarde, omdat hijhet gebied op zijn duimpje kent.

Eerst bezochten we de bloemrijke akkers engraslandjes (1.) ten noorden van Oud-Reemst (woonhuis met daarnaast werk-schuur NM). Allen omheind, maar een deelvan het raster is zo laag dat herten er over-heen kunnen om te grazen. De akkeronkrui-den die daar groeien dienen als voedselbronvoor vele insecten en zijn een als toevluchts-oord als de omliggende heide weinig voedselte bieden heeft. De akkers zijn aan denoordzijde begrensd door bos en aan deoostzijde door een windsingel. Hier latenzich meteen een vijftal soorten roofvliegenvangen. Opvallend is dat in de berm naast

het zandpad Machimus arthriticus (Stekel-pootroofvlieg) en op een van de weilandjeshet goed doet, maar dat de soort andereperceeltjes, waar je hem juist zou verwach-ten, ontbreekt. Opvallende afwezige in deranden is hier Neoitamus cyanurus (Bos-randroofvlieg). Andere opvallende soortenzijn hier Chrysotoxum octomaculatum (Hei-defopwesp), fouragerend op kamille enExoprosopa capucina, de Roodbruine hei-derouwzwever. Opvallend zijn ook de groteaantallen Dialineura anilis (Diksprietvilt-vlieg).

Dan naar de voormalige landbouwgrond (2.)ten zuiden van Oud-Reemst. Op dit terrein,dat nu acht jaar braak ligt, werd in het ver-leden voornamelijk maïs en aardappel ver-bouwd. Ondanks tamelijk intensieve begra-zing door paarden en runderen is deze vlak-te nog erg eenvormig qua begroeiing. Bo-vendien is de grens met de omringende bo-men scherp, doordat een struikenlaag langsde randen ontbreekt. Deze plek levert danook weinig soorten op.

Verder zuidelijk ligt de Dennenkamp (3), ookdit is voormalige landbouwgrond. Deze werdnog langer geleden aan de natuur terug ge-geven, maar hier zorgen wroetende zwijnenvoor een blijvende dynamiek. Op een oudedennenstronk treffen we een ei leggend wijf-je Laphria flava (Gele hommelroofvlieg) enwordt de zeldzame Tephritis ruralis (Muizen-oorboorvlieg) gevangen. Maar nog steeds geen Rhadiurgus. Roel steltvoor om het zoekgebied te vergroten en deduintjes langs de zuidrand van de Oud-Reemsterhei, ofwel Puthei, te bezoeken.Maar ook hier vangen we bot. Ondertussen is Roels enthousiasme aanste-kelijk. Het liefst had hij ons die dag heelPlanken Wambuis willen laten zien. In iedergeval mogen we volgend jaar contact methem opnemen voor een zomerexcursie omop andere plekken Choerades gilvus enChoerades igneus te gaan zoeken. En dezedag kan, zoals dat heet, als geslaagd in deboeken.

Dagexcursie Planken Wambuis, 7 juni 2014

André [email protected]


Reinoud fotografeert eileggend vrouwtje Laphria fla-va. Foto André Scholten

Pamponerus germanicus, foto Jeroen van Soolingen


Overzicht van de bezochte gebieden

Machimus arthriticus, foto Jeroen van Soolingen

Agromyzidae (Mineervliegjes)Liriomyza erucifolii

Anthomyiidae (Bloemvliegen)Hylemya variataParadelia intersecta

Asilidae (Roofvliegen)Eiken-stamjager - Choerades marginatusZwarte bladjager - Dioctria atricapillaGewone bladjager - Dioctria hyalipennisKnobbelbladjager - Dioctria rufipesBorstelroofvlieg - Dysmachus trigonusGele hommelroofvlieg - Laphria flavaGrasjager - Leptogaster cylindricaStekelpootroofvlieg - Machimus arthriticusBruinvleugelroofvlieg - Pamponerus germa-nicus

Bombyliidae (Wolzwevers)Roodbruine heiderouwzwever - Exoprosopacapucina

Calliphoridae (Brom- of Vleesvliegen)Lijkenvlieg - Cynomya mortuorum

Conopidae (Blaaskopvliegen)Roestbruine kromlijf - Sicus ferrugineus

Dolichopodidae (Slankpootvliegen)Dolichopus ungulatusSciapus platypterus

LauxaniidaeMinettia fasciataSapromyza quadripunctataSapromyza sexpunctata

Lonchopteridae (Speervleugelvliegen) Lonchoptera lutea

Muscidae (Echte Vliegen) Coenosia molliculaHelina impunctaNeomyia cornicinaSpekvlieg - Polietes lardariaPolietes meridionalis

Opomyzidae Geomyza balachowskyiOpomyza germinationis

Sarcophagidae (Dambordvliegen) Miltogramma punctata

Scathophagidae (Strontvliegen) Cordilura albipesStrontvlieg - Scathophaga stercoraria

Sciomyzidae (Slakkendodende vliegen) Limnia unguicornisTrypetoptera punctulata

Sphaeroceridae (Mestvliegen) Copromyza equina


Syrphidae (Zweefvliegen) Stipfopwesp - Chrysotoxum festivumHeidefopwesp - Chrysotoxum octomacula-tumKegelbijvlieg - Eristalis pertinaxBlinde Bij - Eristalis tenaxGrote Kommazweefvlieg - Eupeodes lunigerCitroenpendelvlieg - Helophilus trivittatusGewoon Krieltje - Paragus haemorrhousGele Halvemaanzweefvlieg - Scaeva seleniti-caDonkere Langlijf - Sphaerophoria philanthusGrote Langlijf - Sphaerophoria scriptaMenuetzweefvlieg - Syritta pipiensBosbandzweefvlieg - Syrphus torvusHommelreus - Volucella bombylans

Tabanidae (Dazen)Langsprietregendaas - Haematopota italica

Tachinidae (Sluipvliegen) Gymnosoma nitensGymnosoma nudifronsPhasia pusillaTachina magnicornisZophomyia temula

Tephritidae (Boorvliegen) Gesterde vederdistelboorvlieg - Tephritis co-metaMuizenoorboorvlieg - Tephritis ruralisBiggenkruidboorvlieg - Tephritis vespertinaGevlekte vederdistelboorvlieg - Terellia rufi-caudaSpeerdistelboorvlieg - Terellia serratulaeAkkerdistelgalboorvlieg - Urophora carduiVederdistelgalboorvlieg - Urophora stylataAkkerdistelboorvlieg - Xyphosia miliaria

Therevidae (Viltvliegen) Diksprietviltvlieg - Dialineura anilis

Plus:Groefbijendoder - Cerceris rybyensisKleine Zeefwesp - Crabro peltariusGewone Vlinderdoder - Lestica subterraneaSchoffelbloedbij - Sphecodes pellucidus


Atlasproject Leuke vliegen: het databestand

John SmitMenno Reemer

De afgelopen twee jaar zijn we hard beziggeweest om een bestand op te bouwen vande leuke vliegen van Nederland. De muse-umcollecties zijn volledig gedigitaliseerd ener zijn erg veel waarnemingen opwaarneming.nl ingevoerd. Daarnaast zijn erook nog de nodige losse bestandjes van pri-vécollecties of waarnemingen binnengeko-men, deze zijn nog niet allemaal verwerkt,maar daar wordt wel hard aan gewerkt. Indit stukje willen we vooral een beeld gevenvan het databestand zoals dat er nu ligt enwat de basis zal gaan vormen voor de ver-spreidingsoverzichten die later dit jaar ge-maakt zullen worden.

Eerst nog even kort een overzicht van het-geen er afgelopen jaar gebeurd is. De vierdeveldtabel is gepubliceerd over de wapenvlie-gen en bastvliegen. Deze is net als de ande-re veldtabellen gratis te downloaden vanwaarneming.nl, onder het pull-down menu‘soorten’. Er zijn nu dus rijk geïllustreerdeveldtabellen voor de blaaskopvliegen, roof-vliegen, wapenvliegen en wolzwevers.Verder zijn er nog een tweetal artikelen ver-schenen over de genera Choerades (Roof-vliegen) en Leopoldius (blaaskopvliegen). Inhet Choerades-artikel wordt een nieuwesoort voor Nederland gemeld: C. igneus, diewordt afgesplitst van C. gilvus. Lange tijd iser discussie geweest over de status van C.igneus, maar in dit artikel worden naast demorfologische verschillen, ook de resultatenvan DNA-onderzoek gegeven, waaruit blijktdat beide als valide soorten moeten wordenbeschouwd. Het Leopoldius-artikel bevat eenopsomming van al het opnieuw gecontro-leerde materiaal dat er in de Benelux is aan-getroffen. Recent is gebleken dat eigenlijkalleen de vrouwtjes van de verschillendesoorten met zekerheid op naam te brengenzijn en de mannetjes in het geheel niet. Eentabel voor de vrouwtjes van alle zes deNoordwest Europese soorten is opgenomenin het artikel. Pdf’s van deze artikelen zijnbij de auteurs op te vragen, evenals de eer-der verschenen artikelen over Abrachyglos-sum, Zodion (beide blaaskopvliegen), Exop-rosopa cleomene en het genus Villa (beideWolzwevers).

Het bestand

In totaal bevat het bestand nu 67.650 re-cords. Splitsen we dit uit naar de verschil-lende bronnen dan zijn uit het digitalise-ringsproject van de museumcollecties40.783, uit waarneming.nl 23.543 en uitoverige bronnen 3.324 records afkomstig.Een opvallend hoge bijdrage van de waarne-mingen uit waarneming.nl, waarvan meerdan de helft voorzien is van een foto:13.461 (fig. 4). Dit is erg fijn, want alleenwaarnemingen met foto worden gevalideerd.In 2013 zijn er 5.080 waarnemingen inge-voerd in waarneming.nl, in 2014 waren dater 5.933. Dit is een flinke stijging. De verdeling van alle waarnemingen over deverschillende families is weergegeven in on-derstaande tabel.

Familie RecordsAsilidae RoofvliegenBombyliidae Wolzwevers

231035762

Conopidae BlaaskopvliegenStratiomyidae WapenvliegenTabanidae DazenXylomyidae Bastvliegen

8666197479898474

Tabel 1. Aantal records per familie in het totaalbestand

Bekijken we de opbouw van het bestanddan is onmiddellijk duidelijk dat een grootdeel van de waarneming gebaseerd zijn opverzamelde exemplaren (fig. 1), dit wordtvooral veroorzaakt door het grote aandeelrecords afkomstig uit de museumcollecties(fig. 2). Halen we deze records er uit danzakt het aantal waarnemingen gebaseerd opeen verzameld exemplaar drastisch en ishet merendeel dus afkomstig van veldwaar-nemingen (fig. 3), al of niet voorzien vaneen foto op waarneming.nl (fig. 4).


Figuur 1. Het aantal re-cords per familie, uitge-splitst in verzamelde enniet verzamelde exempla-ren

Figuur 3. Het aantal re-cords per familie, zonderde museumcollectie-exem-plaren, uitgesplitst in ver-zamelde en niet verzamel-de exemplaren.

Figuur 1. Het aantalrecords per familie,uitgesplitst in verza-melde en niet verza-melde exemplaren

Figuur 2. Het aantal re-cords per familie, uitge-splitst in records afkomstigvan de museumcollectiesen overige bronnen.


Figuur 4. Het aantal waar-nemingen ingevoerd inwaarneming.nl, uitge-splitst in met en zonderfoto.

De waarnemingen door de tijd heen geveneen mooi het beeld van de toename aan po-pulariteit. De eerste waarnemingen zijn uit1864, afkomstig van J. Kinker. Het betreffen3 vrij, tot zeer, zeldzame soorten uit 3 ver-schillende families (fig. 5). In de jaren 1940is er een duidelijke toename te zien doordatenkele van de inmiddels zeer bekende dipte-rologen actief worden (fig. 6). Gevolgd doorde volgende generatie in de jaren 1960 en

1970, wat weer een flinke toename laat zien(fig. 7). In de jaren 1990 neemt dit aantalweer af, vermoedelijk omdat veel van men-sen die nu nog actief zijn al in de jaren 1980begonnen maar de gegevens nog niet ofslechts ten dele hebben ingevoerd. Vanaf destart van waarneming.nl in 2005 is eenspectaculaire toename te zien van het aantalwaarnemingen (fig. 8).

Figuur 5. Het aantal waar-nemingen door de tijd,waarbij de eerste waarne-mingen zijn ingetekend.


Figuur 6. Het aantal waar-nemingen door de tijd,met de eerste duidelijketoename door een aantalbekende dipterologen.

Figuur 7. Het aantal waar-nemingen door de tijd,met de tweede periodevan toename door detweede generatie diptero-logen.


Figuur 8. Het aantal waar-nemingen door de tijd,waarbij de eerste waarne-mingen zijn ingetekend.

De komende maanden zullen we de reste-rende losse datasets die nog liggen wordentoegevoegd aan het bestand. Mocht u zelfnog waarnemingen hebben dan zijn wij zeergeïnteresseerd om hiervan nog een bestand-je te ontvangen, natuurlijk is het ook moge-lijk de waarnemingen in te voeren opwaarneming.nl. Daarna zullen de nodigecontroles op het bestand worden uitgevoerden zullen de kaarten gemaakt worden voorde verspreidingsoverzichten. We hopen dezezomer een eerste versie van het versprei-dingsoverzicht klaar te hebben, zodat hethopelijk dit jaar nog gepubliceerd kan wor-den.

Literatuur

De Bree, E. 2012. De Stekeldrager Abrachy-glossum capitatum, een nieuwe blaaskop-vlieg voor de Nederlandse fauna (Diptera,Conopidae). – Nederlandse Faunistische Me-dedelingen 38: 63-66.

De Bree, E., R. van den Broek & J.T. Smit2014. De gouden stamjager Choerades ig-neus nieuw voor Nederland (Diptera: Asili-dae). – Nederlandse Faunistische Mededelin-gen 43: 47-54.

De Bree, E. & J.T. Smit 2012. Zodion kroe-beri, een nieuwe blaaskopvlieg voor Neder-land (Diptera, Conopidae). – NederlandseFaunistische Mededelingen 38: 55-61.

De Bree, E., J.T. Smit & J. Mortelmans 2014.Blaaskopvliegen van het genus Leopoldius inde Benelux (Diptera, Conopidae). – Neder-landse Faunistische Mededelingen 43: 55-66.

Smit, J.T. 2013. Duistere heiderouwzweverExoprosopa cleomene duikt op in Nederland-se wolzwevercollectie (Diptera, Bombylii-dae). – Nederlandse Faunistische Mededelin-gen 39: 43-47.

Smit, J.T.. 2013. De Hotttentottenvilla Villahottentotta toch op de Nederlandse lijst(Diptera: Bombyliidae). – Nederlandse Fau-nistische Mededelingen 40: 135-145.

Adres van de schrijvers:EIS Kenniscentrum InsectenPostbus 95172300 RA, [email protected]@naturalis.nl


Verslag Dipteraweekend 2012 te Simpelveld,Zuid-Limburg

André van Eck

Van 17 tot en met 20 mei 2012 waren we tegast in een scoutingsgebouw in Simpelveldvoor alweer het, als ik goed geteld heb, 20eDipteraweekend (1995 verviel). Het is nietde eerste keer dat we in Limburg waren,maar zo zuidelijk is wel voor het eerst. Zuid-Limburg is een populaire bestemmingvoor menig natuurliefhebber. Dankzij de bij-zondere geologische omstandigheden ken-merkt de flora en fauna zich als 'on-Neder-lands'.Enerzijds lijkt Zuid-Limburg goed onderzochtop het gebied van de Diptera door de grotehoeveelheid beschikbare data, maar wienauwkeuriger naar de data kijkt kan nietveel anders concluderen dan dat de meestegegevens komen van eendagsbezoeken, endat er weinig consistent en gebiedsdekkendgeïnventariseerd wordt. Die tekortkoming valt niet goed te maken tij-dens een enkel Dipteraweekend, maar desoms verrassende resultaten hiervan tonenmaar eens te meer aan dat we nog te weinigbekend zijn met de huidige rijkdom van Lim-burg, en zelfs van Zuid-Limburg, op het ge-bied van de Diptera.

Het weer tijdens het weekend was vrij goedte noemen. Geen halve of hele excursieda-

gen die verpest werden door koud of regen-achtig weer. Aat en Joop hadden de moeitegenomen om hun Malaisevallen mee te ne-men en op verschillende zelfgekozen plekkenhun werk te laten doen. De anderen ver-trouwden vooral op hun vaardigheden methet insectennet. Daarnaast waren er ook eenpaar echte fotografen onder ons.

Deelnemers:Gerard Pennards, Laurens van der Leij, AatBarendregt, André van Eck, Theo Zeegers,Kees Goudsmits, Sander Bot, Ruud van derWeele, Hans Huijbrechts, Joop Prijs, Leen-dert Jan van der Ent, Jaap van der Linden,Ben Brugge, Wim Maassen, John Smit, XimoMengual, een vriend van Ximo, Elias deBree, Sandra Lamberts, Paul Beuk, Niels-JanDek, Liekele Sijstermans, Jan Wind en Mari-ette Geluk.

Bezochte gebieden

Hieronder volgt een overzicht van de gebie-den die tijdens en rondom het Dipteraweek-end zijn bezocht en bemonsterd. Achter devindplaats staan de Rd-coördinaten, gevolgddoor de datum.

Bemelen, Bemelerberg, 181-317, 21.VBerg, Ingendael 183-319, hellingloofbos,21.VBrunssumer Heide 197-326, heide met loof-bos, 22.VColmont MT, 192-318, 19.VCottesen, 194-308, 18.VElsloo, Bunderbos, 180-327/328, 20.VEpen, Bovenste bos 190-327, 17 & 19.VEys, De Piepert, 192-315, 17/18 & 20/23.VGeuldal, 192/193-308, 17/18.VGeulle, Snijdersbos, 180-326, 20.VGeverik, Kelmonderbos, parkbos, met veelhoog gras, brandnetel, 183-326, 19.VGronsveld, boomgaarden en buitengebied,179-313/314, 19.VLimbrichterbos, langs rand en in loofbos, 186-337, 19.VMeerssen, Geullerbos (Bunderbos), 180-324Nieuwstadt, Limbrichterbosch, 186.0-336.9,19.VNijswiller, Platte Bosch, 196-313, 16.VRiesenberg / Savelsbos, 180-312 + 313 &181-314, 18/19.V

Simpelveld, kampterrein, 196.7-315.4, 16-18.VSlenaken, Groote Bosch & Gulpdal, 188-309/310, 18/19/20.VStokhem, 189-316, 19.VSt. Odiliënberg, Munnichsbosch, gemengdbos met brandnetel en braam, 196-349,17.VSt. Pietersberg / Enci, 175-314, 19.VUrmond, 183-333Urmond, Heksenberg, loofbosrand, 183.2-333.6, 19.VValkenburg, Ravensbosch, 185-320/321/322 & 186-322, 21/22.VVijlener- en Elzetterbosch, 193-308/309/310 & 194-308, 17/18 & 22.V Voerendaal, loofbos, 193-322, 17-19.VWahlwiller-Nijswiller, Kruisberg, 194-313/314, 17.VWijlre, Kapolder, 191-314/315, 19.VWrakelberg, 191.9-317.8 & 192-317, 17-19.V


ResultatenTijdens het weekend werden vliegen en muggen behorende tot zeker 28 families waargeno-men. De beschikbare gegevens worden hieronder per familie weergegeven.Ten behoeve van de overzichtelijkheid zijn sommige gebieden samengevoegd in onderstaandesoortenlijsten.

Overzichten per familie:

Anthomyiidae

Anthomyia procellaris

Wah

lwill

er-

Nijsw

iller

Kru

isber

g194-3

13/3

14

6ex

Asilidae

Dioctria atricapilla Dioctria rufipes

Wah

lwill

er-

Nijsw

iller

Kru

isber

g194-3

13/3

14

Wra

kelb

erg

192-3

17

1m 1m, 1f7m, 2f

Neoitamus cyanurus

Bibionidae

Bibio leucopterus

Wah

lwill

er-N

ijs-

will

er K

ruis

ber

g194-3

13/3

14

Wra

kelb

erg

192-3

17

2fBibio marci Bibio sp.Dilophus febrilis

1f

Eys

De

Pie-

per

t 192-3

15

Vijle

ner

- en

Elz

ette

rbosc

h193-3

08/3

09

5m, 2f

Rie

senber

g /

Sav

elsb

os

180-3

13 &

181-3

14

Gro

ote

Bosc

h&

Gulp

dal

Sle

nak

en188-3

09

1m, 2f 1m, 1f1m, 2f

Eys

De

Piep

ert

192-3

15

Rie

senber

g /

Sav

elsb

os

180-

313 &

181-3

14

2f

3f1f

1f

Bombyliidae

Bombylius majorBombylius venosus

Wra

kelb

erg

192-3

17

Eys

De

Piep

ert

192-3

15

6m, 18f,1ex

1ex

Calliphoridae

Bellardia vulgarisCalliphora vicinaCynomya mortuorum

Voer

endaa

l 193-3

22

2m

St.

Odili

ënber

g M

un-

nin

gsb

osc

h

2m1m 1f

Vijle

ner

- en

El-

zett

erbosc

h 1

93-

308/3

09

1ex

Rie

senber

g/

Sa-

vels

bos

180-3

13

& 1

81-3

14

1f, 7ex2m, 1ex

Gro

ote

Bosc

h &

Gulp

dal

Sle

na-

ken 1

88-3

09

1f

Piet

ersb

erg/E

nci

175-3

14

5ex

Sim

pel

veld

kam

pte

r-re

in 1

96.7

-315.4

Urm

ond H

ekse

nber

g183.2

-333.6

1m

Nie

uw

stad

t Li

mbrich

-te

r bosc

h 1

86.0

-336.9

Rie

senber

g /

Sav

elsb

os

180-3

13 &

181-3

14

Lucilia ampullaceaLucilia caesarLucilia richardsiLucilia silvarum

2m,1f14m, 3f

1m3f

1f4m, 3f

Pollenia angustigenaProtophormia terraenovae

2m 1m, 3f

1f

1m

1m

4m 2m1m

Epen

Bov

enst

ebos

190-3

27

2ex

Gro

nsv

eld

boom

gaa

rden

en

buiten

geb

ied

179-3

13/3

14

1ex

Gro

nsv

eld b

oom

-gaa

rden

en b

uiten

ge-

bie

d 1

79-3

13/3

14

1f


Conopidae

Myopa buccataMyopa pellucida

Wra

kelb

erg 192-

317

Eys

De

Piep

ert

192-3

15

2f

Myopa polystigmaMyopa tessellatipennisMyopa testacea

Thecophora atra

1f

1f

Vijle

ner

- en

Elz

et-

terb

os

193-3

09/

310 &

194-3

08

Rie

senber

g /

Sa-

vels

bos

180-3

13

& 1

81-3

14

1m

Sto

khem

189-3

16

St.

Pie

ters

ber

g/

Enci

175-3

14

2m1m , 2f,1ex

1f

7m, 9f

1m, 1f

In Van Veen (1984) nog opgenomen onder de oude synoniem M. extricata Collin1960, is M. pellucida een niet al-ledaagse verschijning in Nederland. Het is een soort met in Europa een Centraal- en Zuid-Europese verspreidingen Nederland ligt aan de noordwestelijke rand van haar verspreidingsgebied (Stuke & Clements, 2008). Ook voorMyopa polystigma geldt dat het aantal waarnemingen in Nederland nog zeer beperkt is. Beide soorten zijn voorna-melijk gevangen op de hogere zandgronden (vooral de Veluwe) en de zuidelijke helft van Limburg.

Empididae

Wah

lwill

er-

Nijsw

iller

Kru

isber

g194-3

13/3

14

Wra

kelb

erg

192-3

17

Empis caudatulaEmpis chiopteraEmpis ciliata

Empis femorata

2m, 5f

3f

3m, 7f

Eys

De

Pie-

per

t 192-3

15

Sim

pel

veld

kam

pte

rrei

n196.7

-315.4

Cott

esen

194-3

08

Geu

ldal

192/1

93-3

08

1ex1m, 1f,1ex1m, 1f

2ex 1f

Epen

Bov

enst

ebos

190-3

27

1ex2ex

Empis nigricansEmpis nuntiaEmpis opacaEmpis pennipes

1f

Empis planeticaEmpis stercoreaEmpis tessellataHilara brevistyla

2m, 2f

1f1m, 3f

1f1f 2f

1m1m, 1f1f, 1ex1f

2m1m

10ex 10ex

Hilara corniculaHilara mauraRhamphomya sulcata Rhamphomyia nigripennis

1f

Empididae (vervolg)

Empis ciliataEmpis opaca

Vijle

ner

- en

El-

zett

erbosc

h193-3

08/3

09/

310

Rie

senber

g /

Sav

elsb

os

180-

313 &

181-3

14

2ex1m 1f

2m, 2f8m, 3f

2m

Gro

ote

Bosc

h &

Gulp

dal

Sle

na-

ken 1

88-3

09

Geu

lle S

nijder

s-bos

180-3

26

4m, 1f1f

Sto

khem

189-

316

Gro

nsv

eld

boom

gaa

rden

en b

uiten

geb

ied

179-3

13/3

14

Empis pennipesEmpis planeticaEmpis prodromusEmpis stercorea

2m, 8f

1m, 2f1m

Empis tessellata

Empis trigrammaEmpis woodiHilara cornicula

1f

1m

1m, 1f,3ex

1f7m

2f2f

1m, 1f

1f

1f

Hilara fuscipesRhamphomya sulcata

1f1f


Fanniidae

St.

Odili

ën-

ber

g,

Mun-

nin

gsb

osc

h

Eys

De

Pie-

per

t 1

92-3

15

Fannia armataFannia coracinaFannia fusculaFannia hirticeps

2m

1f1f

Sle

nak

en,

Gro

ote

bosc

h188-3

09/3

10

Elz

ette

rbos

193-3

09/3

10

Nie

uw

stad

t,Li

mbrich

ter

bosc

h 186.0

-336.9

Els

loo,

Bun-

der

bos

180-

327/3

28

9m 2m 1m1m

1mFannia latipalpisFannia lepidaFannia lustratorFannia minutipalpis

1m1m1f

Fannia rondaniiFannia serenaFannia sociella

1m, 5f1m 1m

1f 1f, 1ex1f

1f

1f1m, 5f 2m, 9f 2f

2m

Fanniidae (vervolg)

Fannia armataFannia hirticepsFannia latipalpis

Bem

elen

Be-

mel

erber

g181-3

17

Bru

nss

um

erH

eide

197-

326

Fannia lustratorFannia rondaniiFannia serena

1f

1f

Colm

ont

MT

192-3

18

Val

kenburg

, Rav

ens-

bosc

h

1m1f2f

Voer

endaa

l193-3

22

Wijlre

Kap

ol-

der

191-

314/3

15

1f1f 1f

1f

4f 2m

Alle vangsten en determinaties zijn gedaan door Joop Prijs. Het ondervermelde aantal hokken betreffen waarne-mingen door hemzelf verricht.Fannia coracina: Larven van deze vlieg zijn gevonden in vogelnesten, in nesten van sociale wespen en in mest.Het aantal vindplaatsen in Nederland is beperkt; de soort is gevonden in de duinen van Terschelling, Meyendel enOostkapelle, in het Robbenoordbosch (N-H), Metbroekbos (Vlagtwedde, Gr) en Platte Bosch (Nijswijler, L).Fannia hirticeps is niet algemeen in Europa; in Nederland bekend van drie hokken in ZO-Groningen, drie in Dren-te, twee in Overijssel, Meyendel en twee hokken in Z-Limburg.Fannia latipalpis heeft z'n larven in muizennesten en is in Nederland slechts bekend van 7 hokken.

Heleomyzidae

Suillia affinisSuillia variegata

Eys

De

Pie-

per

t 192-

315

Vijle

ner

-bosc

h 1

94-

308

1m, 1f1f

Hybotidae

Bicellaria cf vana/sulcata

Wah

lwill

er-

Nijsw

iller

Kru

isber

g194-3

13/3

14

Wra

kelb

erg

191/1

92-3

17

1fPlatypalpus minutusTachydromia umbrarumTachypeza nubila

1m2m

Eys

De

Pie-

per

t 192-3

15

Elz

ette

rbos

193-3

09/3

10

1m

2f 2m

Lauxaniidae

Meiosimyza platycephala

Vijle

ner

-bosc

h194-3

08

Elz

ette

r-bos

193-

309/3

10

2m, 1fMeiosimyza rorida 1m


Limoniidae

Wra

kelb

erg

192-3

17

Eys

De

Piep

ert

192-3

15

Rie

senber

g /

Sav

elsb

os

180-

313 &

181-3

14

Epiphragma ocellareLimonia nigropunctata

1m1ex 1m, 1f

Micropezidae

Calobata petronellaNeria commutata

Elz

ette

rbos

193-3

09/3

10

Gro

ote

Bosc

h &

Gulp

dal

Sle

na-

ken 1

88-3

09

2m1m

1m, 1f

Muscidae

Azelia triquetraCoenosia testacea

Wah

lwill

er-

Nijsw

iller

Kru

isber

g194-3

13/3

14

Voer

endaa

l193-3

22

Graphomya maculataHebecnema umbraticaHebecnema vespertinaHelina impuncta

St.

Odili

ën-

ber

g,

Mun-

nin

gs-

bosc

h

Eys

De

Piep

ert

192-3

15

5m

Sim

pel

veld

,ka

mpte

rrei

n196.7

-315.4

Sle

nak

en,

Gro

ote

bosc

h188-3

09/3

10

1m

1f1m4m, 11f

1m

1fHelina lasiophthalmaHelina reversioHydrotaea cyrtoneurinaHydrotaea dentipesHydrotaea meteoricaHydrotaea militarisHydrotaea similisMesembrina meridiana

1f10m, 1f

2m, 11f1m

7m, 5f

11f 11f5f

1ex

1m2m, 4f1m

Elz

ette

rbos

193-3

09/3

10

1m

1m

1f, 1exMorellia simplexMusca autumnalis Muscina levidaMydaea ancilla

1f 2m

Mydaea corniMydaea urbanaPhaonia falleniPhaonia mystica

1f5m, 1f

2f

1m1m

1fPhaonia palpataPhaonia servaPhaonia subventaPhaonia trimaculataPolietes lardariaPolietes meridionalisThricops semicinereus

1m

1m, 1f1m

1m, 1f1f

1f

2m

3m, 1f 1m, 4f1f

6m, 2f

1m

1m

2m, 2f

14m, 1f

Alle vangsten en determinaties zijn gedaan door Joop Prijs. Het ondervermelde aantal hokken betreffen waarne-mingen door hemzelf verricht.Helina lasiophtalma is tot nu toe voornamelijk in de kuststrook gevonden (fig. 1 verspreidingskaart) en ook in deDrunense Duinen; nu dus ook in aantal op de kalkhellinggraslanden.Hydrotaea cyrtoneurina vindt men in/bij dassenburchten; naast vier hokken in Z-Limburg bekend van een hok inBrabant, drie hokken in Achterhoek, vier in Utrecht en een hok in Drenthe.Hydrotaea militaris heeft haar larven in verse koemest. Hiervoor slechts bekend uit twee hokken in ZO-Groningen,twee in Het Gooi, twee in Zeeuws-Vlaanderen en een hok in Brabant.Hydrotaea similis leeft voornamelijk in loofbossen; tot nu bekend van een hok in Utrecht, een in de Achterhoek,een in Overijssel en een hok op Ameland.Van Phaonia mystica worden de poppen gevonden onder schors, in mos en in rottend hout; hiervoor slechts be-kend van twee hokken in Drente en een hok op Z-Beveland.Van Thricops semicinereus leven de larven in humusrijke bodem; hiervoor bekend van Castricum, Denekamp endrie hokken in de NO-Polder (o.a. Voorsterbos).


Figuur 1: verspreiding van Helina lasiophthalma in Nederland


Malaiseval Joop Prijs in De Piepert. Foto: Joop Prijs

Muscidae (vervolg 1)

Coenosia agromyzinaCoenosia testaceaHebecnema umbratica

Nie

uw

stad

t,Li

mbrich

ter

bosc

h 1

86.0

-336.9

Rie

senber

g /

Sav

elsb

os

180-3

13 &

181-3

14

Hebecnema vespertinaHelina impunctaHelina reversioHydrotaea cyrtoneurina

Els

loo,

Bun-

der

bos

180-

327/3

28

1f

Gro

nsv

eld

boom

gaa

r-den

en b

ui-

tengeb

ied

179-3

13/3

14

Bem

elen

Be-

mel

erber

g181-3

17

Ber

g I

ngen

-dae

l 183-

319

1m

2f

1m, 1f

Bru

nss

um

erH

eide

197-

326

1m

2m, 3f

1fLimnophora tigrinaMesembrina meridianaMorellia aenescensMusca autumnalis 1m 1mMuscina levidaMydaea ancillaMydaea corniMydaea urbana

1m

1f1ex

11m 1m1f2f 1m

1m, 1f1f

1m

1m 5m

Phaonia palpataPhaonia rufiventrisPolietes lardariaPolietes meridionalis

1m

Muscidae (vervolg 2)

Hebecnema nigricolorHebecnema vespertina

Colm

ont

MT 1

92-

318

Gev

erik

Kel

mon-

der

bos

183-3

26

1m, 2f

2m 1m, 1f1m1f

Lim

brich

ter

-bos

186-

337

Val

kenburg

, Rav

ens-

bosc

h

1mU

rmond

183-3

33

Voer

endaa

l193-3

22

1f

1f1m

Wijlre

Ka-

pold

er191-3

14/

315

Helina evectaHelina impunctaHelina lasiophthalmaHelina reversio

1m

Hydrotaea cyrtoneurinaHydrotaea dentipesHydrotaea diabolusHydrotaea meteorica

1f

3f

2m

2f

1m

1f2f

1f1m1m, 11f

Hydrotaea similisMorellia aenescensMorellia simplexMusca autumnalis 1f 2mMuscina levidaMydaea nebulosaMyospila meditabundaPhaonia halterata 1m

1m 9m, 1f1f

4m, 2f

1m3m

1f

1m

4m

1m

Phaonia palpataPhaonia rufiventrisPhaonia subventaPhaonia trimaculataPolietes lardaria

Platystomatidae

Platystoma seminationis

1f

Wah

lwill

er-

Nijsw

iller

Kru

isber

g194-3

13/3

14

10

Wra

kelb

erg

192-3

17

2f

3m3f

1f1m

1m, 1f

2m, 9f2f1m

1m, 2f 3m, 10f

Eys

De

Piep

ert

192-

315

1f

Cott

esen

194-

308

1f

1m

Psilidae

Chyliza leptogaster

Eys

De

Piep

ert

192-3

15

1m


Rhagionidae

Chrysopilus cristatusRhagio lineolaRhagio scolopacea

Eys

De

Piep

ert

192-3

15

Cott

esen

194-

308

1m 2m

Geu

ldal

192/1

93-

308

Vijle

ner

bosc

h193-3

08/3

09

30ex1m1m

Elz

ette

rbos

193-

309/3

10

1f

Rie

senber

g /

Sa-

vels

bos

180-3

13

& 1

81-3

14

1m 1m, 1f

Gro

ote

Bosc

h &

Gulp

dal

Sle

nak

en188-3

09

Gro

nsv

eld b

oom

-gaa

rden

en b

ui-

tengeb

ied 1

79-

313/3

14

1m, 10ex 1exRhagio vitripennis

Sarcophagidae

Cynomya mortuorum

1mVoer

endaa

l193-3

22

St.

Odili

ën-

ber

g,

Mun-

nin

gsb

osc

h

Discachaeta pumilaNyctia halterataParasarcophaga aratrixSarcophaga lasiostyla

3m

1m

Wra

kelb

erg

192-3

17

1f

Eys

De

Pie-

per

t 192-

315

Urm

ond,

Hek

senber

g183.2

-333.6

Rie

senber

g /

Sav

elsb

os

180-3

13 &

181-3

14

1m1m 1m

1m1m

Scathophagidae

Cordilura albipesScathophaga stercoraria

Wra

kelb

erg

192-3

17

Eys

De

Pie-

per

t 192-3

15

1m1f

Sciomyzidae

Ilione albisetaLimnia unguicornis

Sim

pel

veld

196.8

-315.4

Wra

kelb

erg 192-3

17

1m, 1f1ex

Urm

ond,

Hek

-se

nber

g183.2

-333.6

1ex

Eys

De

Piep

ert

192-3

15

1exSepodon sphegeaTetanocera ferrugineaTrypetoptera punctulata

2m1m

1m

Simuliidae

Simulium ornatum

Stratiomyidae

Sto

khem

189-3

16

9m

Wah

lwill

er-

Nijsw

iller

Kru

isber

g194-3

13/3

14

Wra

kelb

erg

192-3

17

Eys

De

Pie-

per

t 1

92-3

15

Sle

nak

en,

Gro

ote

bosc

h188-3

09/3

10

Geu

ldal

192/

193-3

08

Vijle

ner

- en

Elz

ette

rbos

193-3

09/3

10

& 1

94-3

08

Beris chalybataBeris clavipesMicrochrysa cyaneiventrisMicrochrysa polita 1f 1m

1f 3f

1f2m

2f


Syrphidae

Baccha elongataBrachyopa pilosa

Nijsw

iller

Plat

te B

osc

h196-3

13

Wah

lwill

er-

Nijsw

iller

Kru

isber

g194-3

13/3

14

Wra

kelb

erg

192-3

17

Eys

De

Pie-

per

t 192-3

15

2f

Sim

pel

veld

,ka

mpte

rrei

n196.7

-315.4

Cott

esen

194-

308

Geu

ldal

192/

193-3

08

Vijle

ner

- en

Elz

ette

rbos

193-3

09/3

10

& 1

94-3

08

5mBrachyopa scutellarisBrachyopa spec.Brachypalpoides lentus

Brachypalpus laphriformisCaliprobola speciosaCheilosia aereaCheilosia albitarsis

Cheilosia carbonaria

10m, 2f

1m

1m

6m, 1f

1f

31m, 24f 2f

Cheilosia chrysocomaCheilosia paganaCheilosia proximaCheilosia sororCheilosia variabilisCheilosia vernalisChrysotoxum cautumChrysotoxum vernale

1f 1m

1m, 2f2m 7f

1m 1m1m

2m, 5f2f

8m, 7f

2m

1m 1m

2m, 2f1f

1m 4m, 1f,6ex

1m1m, 1ex

2m, 4f, 2ex 13m, 15f,26ex

1f1f

1m1m, 1f 8m, 1f

1m, 1f 1m

Criorhina asilicaCriorhina berberinaCriorhina berberina berberinaCriorhina berberina oxyacanthaeCriorhina floccosa

Criorhina ranunculiDasysyrphus albostriatusDasysyrphus venustus

1m, 1f

5m

1m

1m, 3ex4ex1f1m

1m 2m, 3f

1m 1m6f

2ex

1m4m 1f

Epistrophe eligans

Epistrophe flavaEpistrophe melanostomaEpistrophe nitidicollis

1m

Epistrophella euchromaEpisyrphus balteatusEristalinus aeneusEristalis arbustorum 1m, 1f

8m, 1f 8m, 3f

1f

1m 1f

1m

1f1m, 2f 4m, 2f1m1m, 1f

1f

4f3m3ex

1f 2m, 2f,4ex2m, 1f

1f4f, 1ex11f

2m, 1f 3m, 1f,1ex

1f1m, 3f

3f 2f, 3ex

1mEristalis horticola

Eristalis intricariaEristalis nemorumEristalis pertinax

1m

2m1m, 2f

Eristalis piceaEristalis tenax

Eupeodes corollaeEupeodes lapponicus

1f

1f

3m, 1f

1m4m 11m, 2f

3f 1f

1m, 2f,3ex

1m, 1f

1m, 3f

1m, 1f

Eupeodes latifasciatusEupeodes lunigerFerdinandea cupreaHelophilus pendulusHelophilus trivittatusHeringia (Neocnemodon) sp.Heringia specLejogaster metallina

2m2m, 1f 2f

1m, 2f 3m, 3f1m, 2f

1f1f 1m, 1f

4m, 3f,10ex

2m, 1f1m, 1ex

3m, 1f2m, 2f,10ex

2ex3f

1f

1f 1f2m, 2ex1m

1f

Leucozona lucorumMelangyna cinctaMelanogaster hirtellaMelanogaster nuda

Melanostoma mellinumMelanostoma scalareMeligramma trianguliferaMeliscaeva auricollis

2f1m

1f

6m, 7f1m

1f

8m, 5f

1m, 9f10f 6f

1fMyathropa floreaMyolepta varaNeoascia meticulosaNeoascia obliqua

1f 5m, 2f 1m, 5f

24m, 21f

1ex 1f

1f3f, 1ex2m, 1f

9m, 10f13m, 11f,5ex

1f, 120ex

1m, 4f1f1m

1m, 1ex 1f, 20ex1m

1f


Syrphidae (vervolg 1)

Neoascia podagricaObliosyrphus laetusOrthonevra nobilis

Nijsw

iller

Pla

tte

Bosc

h 1

96-3

13

Wah

lwill

er-N

ijs-

will

er K

ruis

ber

g194-3

13/3

14

Wra

kelb

erg 1

92-

317

1f

Eys

De

Piep

ert

192-3

15

1m, 3f

Sim

pel

veld

,ka

mpte

rrei

n196.7

-315.4

Cott

esen

194-3

08

Geu

ldal

192/1

93-

308

Vijle

ner

- en

Elz

et-

terb

os

193-3

09/

310 &

194-3

08

1f1f

Parasyrphus annulatusParasyrphus malinellus

Parasyrphus punctulatusPipiza bimaculataPipiza lugubrisPipiza noctilucaPipizella sp.

2f1f

3m, 1f

4f1f1f

Pipizella viduata Pipizella virensPlatycheirus albimanus

Platycheirus angustatus 2fPlatycheirus clypeatusPlatycheirus manicatusPlatycheirus peltatusPlatycheirus rosarum

1f1m

25m, 1f1m

5m, 2f

1m, 14f, 1ex 1f

1m, 2f25m, 21f2m, 1f1m

14m, 4f1m

1m1m

3f3f

1m

2f 2m, 10f,1ex

1m

1f2m 1m

Platycheirus scutatusRhingia campestris

Scaeva pyrastriSericomyia lappona

2m, 2f

Sphaerophoria scriptaSphaerophoria sp.Sphaerophoria taeniataSyritta pipiens

3f6m ,13f 11m, 13f,

5ex2f

2m 1m, 1f1f

2m, 1f3m, 1f 1m

Syrphus ribesiiSyrphus vitripennisTemnostoma vespiformeTrichopsomyia lucida

2m1m, 1f

Tropidia scitaVolucella bombylansVolucella bombylans plumataVolucella bombylans type

1m

5m, 3f5f2m

2m1m2m

1m1m

5m5m, 1f

1m

2f, 20ex1f2m, 6f,3ex1ex1f

1f6f2f2f1m

1ex 1m, 1ex

Volucella inflataVolucella pellucensXanthogramma citrofasciatum A

Xanthogramma pedissequum

1m1ex

Xylota segnis

Xylota xanthocnema

Enkele opmerkelijke vondsten op een rij.

3m, 1f2m, 3f,1ex

1f

1m, 1f2m, 2f 7m, 7f

1f

1m

Twee mannetjes Caliprobola speciosa zijn samen met vier mannetjes Criorhina pachymera en twee vrouwtjes Cr. floccosaaangetroffen aan de voet van twee vlakbij elkaar staande oude populieren in het dal van de Gulp bij Slenaken. De stamvoe-ten hadden een doorsnee van ongeveer 1.70m. Even was er sprake van een territoriaal conflict tussen twee mannetjes Cr.pachymera. C. floccosa is op een stam ei-afzettend gezien: bij de ene boom onderaan de stamvoet, molmige randjes en naadjes afzoe-kend; bij de andere boom, die flink beschadigd was aan de onderste meter, in naadjes kruipend en ze verdween ook even mi-nutenlang in een spleet. De vliegen maken typische 'bzzz-bzzz'-geluidjes met de vleugels, al rondlopend en zoekend. Defunctie daarvan werd niet duidelijk (waarneming A. van Eck). Luttele tientallen meters verder zat een mannetje Chalcosyrphus eunotus op een stuk hout, temidden van bijeen gedreventakken en stammetjes, midden op de Gulp.

Olbiosyrphus laetus is dit weekend opvallend veel gevangen tijdens de excursie naar het Riesenberg/Savelsbos. Daar is ookeen andere zeldzame soort aangetroffen die uitsluitend in Zuid-Limburg wordt gevonden, namelijk een man Epistrophe diap-hana. Ook Cheilosia aerea is in Nederland zeer zeldzaam en tot op heden een echte Zuid-Limburgsoort. De vlieg plant zichvoort in Verbascum sp. (toorts), en wordt vaak niet ver van de groeiplaats van deze plant gevangen. Pipizella virens wordtnauwelijks buiten Zuid-Limburg gevonden en geldt als vrij zeldzaam.

1m

1m 5m, 6f,3ex


Van Sericomyia lappona bestaan nauwelijks recente waarnemingen in Zuid-Limburg, dus de vangst van een vrouwtje in hetVijlener- en Elzetterbos is zeker het vermelden waard. Kennelijk is deze soort op deze vindplaats nog altijd aanwezig. In Ree-mer et al (2009) staan geen recente vondsten (na 1989) op de kaart, en ook op waarneming.nl is te zien dat deze vindplaatsafwijkt van de twee bekende huidige vindplaatsen in zuidelijk Limburg. Trichopsomyia lucida wordt maar zeer weinig gevangen en geldt als vrij zeldzaam. Deels zal dat komen door het obscure ge-drag van deze zweefvlieg. Dat geldt minder voor Myolepta vara. Deze geldt als zeer zeldzaam in Nederland, uitsluitend be-kend uit zuidelijk Zuid-Limburg en deze waarneming uit het Elzetterbos is erg bijzonder te noemen. Afgaande op Reemer etal (2009) is hier mogelijk de enige stabiele populatie in Nederland van deze soort. Rhingia rostrata gold als uitgestorven in Nederland (Reemer et al, 2009). Tijdens het Dipteraweekend zijn liefst twee popula-ties ontdekt. Een in het Savelsbos, de andere op de St. Pietersberg. Deze vondsten zijn opgenomen in een publicatie overdeze ontdekking (De Bree et al, 2013).

Een soort die geheel nieuw bleek voor Nederland, is Cheilosia vulpina. Ze is op twee plaatsen gevonden: Riesenberg/Savels-bos en het Bovenste bos bij Epen. Deze vondsten zijn eveneens gepubliceerd in Faunistische Mededelingen (Smit et al, 2012). Syrphidae (vervolg 2)

Baccha elongataBrachyopa pilosaBrachyopa scutellaris

Rie

senber

g /

Sav

elsb

os

180-3

12 +

313 &

181-3

14

1f, 1ex

Gro

ote

Bosc

h&

Gulp

dal

Sle

-nak

en 1

88-

309/3

10

1f1m

Brachypalpoides lentusCaliprobola speciosaChalcosyrphus eunotusChalcosyrphus nemorum

1ex2m

1f1m

Bunder

bos

&Snijder

sbos

180-3

26/3

27/

328

1m, 1f

St.

Pie

ters

ber

g/

Enci

175-3

14

2m, 1f

Mee

rsse

n,

Geu

llerb

os

180-3

24

3ex

Epen

,Bov

enst

e bos

190-3

27

1ex

1m 1m, 1f1f

1m1f

1m, 1ex

Cheilosia albitarsis

Cheilosia bergenstammiCheilosia chrysocomaCheilosia illustrata

13m, 5f 1f, 10ex

1m1m

Cheilosia lenisCheilosia nigripesCheilosia paganaCheilosia proxima

2m, 1f3f

2m, 3f 1f

1m

1m, 2f,5ex1f

1f3m

2f1f3f

Gro

nsv

eld

boom

gaa

rden

en b

uiten

ge-

bie

d 1

79-3

13/

314

Cheilosia variabilisCheilosia vernalisCheilosia vulpinaChrysogaster solstitialis

5m 1m

1m, 2f

Chrysotoxum arcuatumChrysotoxum cautum

Criorhina asilicaCriorhina berberina

5m, 1f,1ex

1m, 1f

1f, 1ex1m, 3f

4m, 1f1m

1m

1m, 1f,1ex

1m, 1f

4f

1m, 2f,1ex

1m, 4f,3ex

1f1m, 1ex

1m, 1f 1m, 1ex1m, 1ex

Criorhina berberina oxyacanthaeCriorhina floccosaCriorhina pachymeraDasysyrphus albostriatus

1ex2f, 3ex 3m, 2f

2m5m

Dasysyrphus hilarisDasysyrphus pauxillusDasysyrphus venustusDidea fasciata

1m2f1m

1ex

1m1f, 1ex 1f, 1ex

2m, 4f,1ex

3f 2m, 1f

8f

1f 7f

1f

1f

1ex

1f

Epistrophe diaphanaEpistrophe eligans

Epistrophe flavaEpistrophe melanostoma

1m1m, 1f,1ex

1m

2f2f

Epistrophe nitidicollisEpistrophella euchromaEpisyrphus balteatus

Eristalis horticola

1f4f

1f

1m, 2f,3ex1m

1m, 1f

4m, 1ex

2m

2f

1m

1m, 1f 1f

2m, 5f,1ex

2ex1f1f, 6ex

1mEristalis nemorumEristalis pertinaxEristalis tenax

Eupeodes corollae

1m, 1f2m

1f3m

1m, 1f,2ex

1m, 1f

Eupeodes luniger

Rie

senber

g /

Sav

elsb

os

180-3

12 +

313 &

181-3

14

Gro

ote

Bosc

h &

Gulp

dal

Sle

nak

en 1

88-3

09/3

10

5f

2ex1m1m

1fBunder

bos

& S

nijder

sbos

180-3

26/3

27/3

28

St.

Pie

ters

ber

g /

Enci

175-3

14

Mee

rsse

n,

Geu

llerb

os

180-3

24

Epen

, Bov

enst

e bos

190-3

27

Gro

nsv

eld b

oom

gaa

rden

en b

uiten

geb

ied 1

79-3

13/3

14

1fFerdinandea cupreaHelophilus pendulusHeringia cf vitripennisLeucozona lucorum

2m, 3f1m

1f

1f3f, 3ex

1m, 4f1m

4m 1m, 2f1ex

3m


Melangyna cinctaMelangyna lasiophthalmaMelangyna umbellatarumMelanogaster hirtella

1f, 1ex2f

1f

2f2m

1f

Melanogaster nudaMelanostoma mellinumMelanostoma scalare

Meliscaeva auricollis

3f2f, 10ex

2m, 1f

1f

1f

Merodon equestrisMyathropa florea

Neoascia meticulosaNeoascia podagrica

1ex6m, 1f,31ex

1f

1f

2m1f4f 1f

1m

3m, 5ex

1f

1m 1m, 2f,5ex

1m

1f

Obliosyrphus laetus

Orthonevra brevicornisOrthonevra nobilisParagus pecchiolii

2m, 2f,1ex

1f

Parasyrphus annulatusParhelophilus frutetorumParhelophilus versicolorPipiza noctiluca

1m1f2f

1f1m

2m

1f

3m, 1f

Pipizella sp.Pipizella viduata Platycheirus albimanusPlatycheirus peltatus

1f1m 1m1f1m

1m, 2f

Platycheirus rosarumPlatycheirus scutatusPortevinia maculataRhingia campestris

1m, 2f

6m, 21f,49ex

1f, 1ex

6m, 1f5f1m

1f

1m1f12m, 6f3m, 10f,14ex

1m, 1f2ex1f 2f, 4ex

1f

1f

Rhingia rostrataRiponnensia splendensSericomyia silentisSphaerophoria scripta

1m, 3f

1m, 1f

Sphegina elegansSphegina verecundaSyritta pipiensSyrphus ribesii

1m2m, 2f

1f2m, 2f, 10ex

1f4m, 2f8m, 18f1m2f 1f

Syrphus vitripennisTemnostoma bombylans

Temnostoma vespiformeVolucella bombylans

1f1f 2f

1m1f, 1m

Volucella inflataVolucella pellucensXanthogramma citrofasciatum AXylota abiens

2m

1m, 1f,1ex

1f

1m, 1ex1m, 1ex

1f

1m2m, 1ex

1m2m

1m

1f

1m

Xylota segnis

Tachinidae

2m, 1f,2ex

1m

Eys

De

Piep

ert

192-3

15

Sim

pel

veld

,ka

mpte

rrei

n196.7

-315.4

Blepharipa pratensisEpicampocera succinctaErnestia puparumGastrolepta anthracina 1f

1m, 4f 2ex

Vijle

ner

- en

El-

zett

erbos

193-

308/3

09/3

10

Rie

senber

g /

Sav

elsb

os

180-

313 &

181-3

14

1m, 4ex

Gro

ote

Bosc

h &

Gulp

dal

Sle

na-

ken 1

88-3

09

Geu

lleSnijder

sbos

180-3

26

1m1m

1m

Gymochaeta viridisGymosoma rotundatumMeigenia mutabilis group Pales pavida

1f1f

Phania funestaPhasia hemipteraPhorocera obscuraPhebellia sp.

1ex

1ex

1m4m

1ex

1f

1f

1f

Gro

nsv

eld

boom

gaa

rden

en b

uiten

ge-

bie

d 1

79-3

13/

314

1f

Tachina feraTachina luridaTachina magnicornisTimavia amoena

1f

1m

1f, 1ex2m

1f

1f

1f


Tephritidae

Chaetorellia jaceae

Wah

lwill

er-

Nijsw

iller

Kru

isber

g194-3

13/3

14

Eys

De

Pie-

per

t 192-

315

Elz

ette

rbos

193-3

09/3

10

St.

Pie

ters

-ber

g /

Enci

175-3

14

1m

Gro

nsv

eld

boom

gaa

r-den

en b

ui-

tengeb

ied

179-3

13/3

14

Chaetostomella cylindrica Euleia heracleiPhilophylla caesioTephritis crepidis

1f

1m, 1f2f1m, 1f

Tephritus hyoscamiTephritis neesii

Tipulidae

1fW

ahlw

iller

-Nijs-

will

er K

ruis

ber

g194-3

13/3

14

Wra

kelb

erg

192-3

17

1f 1ex 1f

Eys

De

Piep

ert

192-3

15

Elz

ette

rbos

193-3

09/3

10

1m, 1f

Rie

senber

g /

Sav

elsb

os

180-

313 &

181-3

14

Gro

ote

Bosc

h &

Gulp

dal

Sle

na-

ken 188-3

09

Ctenophora pectinicornisNephrotoma appendiculata Tanyptera atrata atrataTanyptera nigricornis

1m

Tipula vernalis

Ulidiidae

Otites formosa

1f

St. Pietersberg / Enci175-3141f

1m, 1f

1f

1f

1m, 1f

1f

Xylophagidae

Xylophagus ater

Groote Bosch & Gulp-dal Slenaken 188-309

Literatuur:

Bree, E. de, S. Bot & J. Smit (2013). De rode snuitvlieg Rhingia rostrata terug in Nederland(Diptera: Syrphidae). Nederlandse Faunistische Mededelingen 40: 15 – 22.

Reemer, M., Renema,W., Van Steenis,W., Zeegers,T., Barendregt, A., Smit, J.T., Van Veen,M.P., Van Steenis, J. & Van der Leij, L.J.J.M. (2009). De Nederlandse Zweefvliegen (Dipte-ra: Syrphidae). Nederlandse Fauna 8, 442pp. NNMN/KNNV/EIS Nederland.

Smit, J.T, E. de Bree & L. van der Leij (2012). Het klitgitje Cheilosia vulpina nieuw voor Ne-derland (Diptera: Syrphidae). Nederlandse Faunistische Mededelingen 38: 77 – 82.

Stuke, J.-H. & D. K. Clements (2008). Revision of the Myopa testacea Species-Group in the Palae-arctic Region (Diptera: Conopidae).- Zootaxa, 1713: 1-26. Auckland.

Veen, M. van (1984). De Blaaskopvliegen en roofvliegen van Nederland en België. Jeugdbondsuitge-verij. Vijfde gewijzigde druk.

Veen, M.P. van (2002) Conopidae. In: Beuk, P. L. T. (Eds.) Checklist of the Diptera of the Nether-lands. K.N.N.V. Uitgeverij, Utrecht, 223–224.


Aanwezig: Herman de Jong, Jan Velterop,Ben Brugge, Patrick Wokke, John Smit, Wilvan den Hoven, Jan-Willem van Zuijlen,Wopke Wijngaard, Menno Reemer, SanderBot, Wouter van Steenis, Jan Meekel, Marjo-lein Oosthoek, André Schulten, André vanEck, Jaap van der Linden, Reinoud van deBroek, Theo Zeegers, Joop Prijs, KeesGoudsmits, Laurens van der Leij, Aat Ba-rendregt, Menno van Zuijen, AlexanderDeelman, Gerard Pennards, Wim Gerritsen,Pasquale Ciliberti, Michiel Willemse, Jens-Hermann Stuke, Paul Hoekstra, Hans Huij-bregts, Ximo Mengual, Marissa S. Peiró. (33mensen).

Afwezig met kennisgeving: Elias de Bree(ziek), Jan Wind & Mariette Geluk, Ruud vdWeele, en met groet: Paul Beuk

Opening van de vergadering om 10.50u, ietslater dan gepland.De voorzitter heet eenieder welkom enschetst kort de activiteiten van het afgelo-pen jaar.

Huishoudelijke deel: ledenvergadering

Bestuur / financiën: Beleid en financiën worden goedgekeurd.André geeft nog kort een toelichting over deruimte die er is op de begroting voor extramogelijkheden. Met de Dipteraexcursies ende Dipterastudiedag zullen er extra uitgavenzijn. En ook is er meer mogelijk w.b. onder-komens voor het Dipteraweekend. Extra uit-gaven daarnáást willen we nog even nietdoen. Er zijn geen aftredende bestuursleden; An-dré verlaat de redactie (maar blijft dus aanals secretaris en organiseert de Diptera stu-diedag). Zijn beoogde opvolger wordt voor-gesteld in de persoon van André Schulten ende zaal gaat daarmee accoord. De zaal gaataccoord met het aanblijven van het huidigebestuur.

Vliegenmepper: Door de verhuisperikelen van Laurens laatVliegenmepper nr 2 van 2014 nog even opzich wachten, maar hij komt er wel.

Dipteraweekend 2015 Grenspark:De datum is bekend: het Hemelvaartweek-end 14-17 mei. Waarschijnlijk een scoutingte Weert. Opgeven kan nu al bij Gerard: [email protected] (alléén als je niet over e-mail beschikt tele-fonisch: 033-8886999)

Dipteraweekend 2016: Vanuit de zaal wordt geopperd: Wadden,NO-polder en Noord-Holland. W.b. Noord-Holland volgt nog korte discussie over hoeinteressant deze streek nu is. Feitelijk alleenRobbenoordbos is leuk. Op het a.s. Dipteraweekend zal nader be-paald worden waar we heen willen. Gerard zal ook in 2016 het Dipteraweekendorganiseren.

Bovendien een oproep van Gerard: wie wilhet verslag van het Dipteraweekend van2014 schrijven?! In de zaal reageert nie-mand positief. André licht derhalve nog eventoe dat er aan de gunst van betredingsver-gunningen ook een plicht hangt, namelijk dievan een verslag. Dus, wie wil er aan deslag? Laat het de Vliegenmepperredactieeven weten!

Studiedagen:De afgelopen eerste Studiedag was een suc-ces. De deelnemers zijn heel tevreden. Voor 2015 wordt door André voorgesteld omhet thema 'Calyptraten' aan te bieden. Hijvraagt hoe de zaal erover denkt, en HansHuijbrechts wil graag één van de twee inlei-ders zijn. Zodoende staat het thema vast (eris geen alternatief thema voorgesteld).De mogelijkheid wordt onderzocht om ookdit jaar gebruik te maken van de faciliteitenvan het Natuurmuseum Brabant te Tilburg.Wederom rond eind oktober/begin novem-ber, daarbij dit keer wél rekening houdendmet najaarsvergadering NEV.De vergadering zou graag zien dat ook dezeactiviteit breder wordt aangekondigd danlouter binnen de Sectie Diptera. Zie ook on-der excursies.

Excursies:Elias blijft aan als organisator van een-dagsexcursies.

Verslag Dipteradag Sectie Dipteravan de Nederlandse Entomologische Vereniging

Zaterdag 31 januari 2015 Naturalis Leiden


Eén excursie is al in de planning: Marc Polletwil ons inleiden in de Dolichopodidae en inhet middagdeel met hem vangen. Locatienog niet bekend. André organiseert deze dagsamen met Marc.Sander Bot wil graag een dagexcursie naareen Waddeneiland, zoals Schier. Ook Texelis snel bereikbaar over het water. Tegen hetbezwaar dat het voor veel mensen ver wegis wordt ingebracht dat excursies vaak voornoorderlingen ver weg zijn. Eventueel over-nachten bij Sander? André Schulten geeft te kennen dat we ditjaar welkom zijn op Planken Wambuis.

Zelf ook ideeën voor een excursie? Voorstel-len daartoe richting Elias: [email protected] (telefonisch voor wie geen e-mail heeft: 06-10478851).

André Schulten wil zorgen voor aankondigin-gen via Waarneming.nl.

Praatjes & Presentaties

Praatjes van Elias vervallen.

Theo Zeegers: Rhagio latipennis, van spook-soort naar bona fide Rhagio.Theo bespreekt de soorten van de Rhagioscolopacea-groep: scolopacea, vitripennis,strigosa en latipennis. Correcte uitgang is devrouwelijke.

Herman de Jong: De oorsprong van de Dip-tera.Herman is op weg naar een publicatie overdit onderwerp, gebaseerd op genetisch on-derzoek.

John Smit: De verspreiding van 'leuke vlie-gen' in Nederland.Geeft een indruk van de stand van zaken inhet 'leuke vliegen'-project tot nu toe.

Alexander Deelman: Dansvliegen en hunprooien.Alexander doet verslag van het al vele jarenlopende prooidieronderzoek van Empis tes-sellata en E. opaca in het Doornpark teScheveningen (eerdere publicatie hieroververschenen al in 1999 in De Vliegenmepper,jaargang 8 nr 1; AvE).

Aat Barendregt: Vliegtijden bij Sciomyzidae.

Aat toont diverse vliegtijddiagrammen,waarbij veel nieuwe informatie hierover ter

beschikking komt, en daarmee ook veelnieuwe vragen. Het blijft oppassen met deinterpretatie van de beschikbare gegevens.

Sander Bot: Project veldgids zweefvliegen.Sander werkt aan een nieuwe fotoveldgidszweefvliegen voor NL en BE, plus te ver-wachten soorten. Hij roept op om hem mooigeprepareerde vliegen te leveren. Er is eenpdf met instructies beschikbaar (en intussenrondgemaild aan belangstellenden; AvE).

Wopke Wijngaard: baltsgedrag van wolzwe-vers (Bombyliidae).Wopke heeft het eileggedrag en zandverza-melwijzen van o.a. wolzwevers gefilmd.Dankzij allerlei 'hogeschooltechnieken' kanhij ook bij benadering de vleugelslagfre-quentie bepalen van insecten. Fraaie film-pjes die nieuwe inzichten opleveren!

Jaap van der Linden: Stomorhina lunata(Calliphoridae) in NL en BE.Dit is een nieuwkomer in NL en BE, met deeerste waarneming in 1990 en in 2014 al 93.De verwachting is dat het hier om een blij-vende vestiging gaat; hoe zit het met degasthe(e)r(en) in onze contreien (Acridi-dae)?

Tot zover een beknopt verslag van de afge-lopen Dipteradag.

André van Eck,secretaris


Contactorgaan van de Sectie Diptera van de Nederlandse … · 2015-09-17 · Ik ben nogal honkvast,...

Documents

Transcript of Contactorgaan van de Sectie Diptera van de Nederlandse … · 2015-09-17 · Ik ben nogal honkvast,...