CONNIE PALMEN Verdriet als kameraad€¦ · „Een kerstboom komt er niet”, zegt ze terwijl ze...
1
CONNIE PALMEN als een pias naast dat boek om het te promoten. Dat is het openbare deel van mijn leven, maar het leven hier binnenshuis heeft mijn voorkeur. Het schrijven brengt een geluksfactor die niet te vergelijken is met bij- voorbeeld een optreden. Daar geniet ik ook van, maar anders.” Die optredens gaan nu veel over haar collega Joost Zwagerman, die in septem- ber zelfmoord pleegde. „Dat gebeurde een week nadat mijn boek was verschenen. Ook hij was gefascineerd door Plath en Hughes. Bij mijn optredens vraagt het publiek vaak naar hem. Ik voel grote deernis voor zelf- moordenaars. Het is geen daad die bedoeld is om te straffen, maar een daad van iemand die waarschijnlijk geen al te groot talent heeft voor lijden. Ik kende Joost als een collega. Hij schreef ongeremd e-mails, aan alle collega-schrijvers, meestal ’s nachts. Hij kon heel goed bewonderen. Dat doet niet iedereen in dit vak. Joost klom dan in de pen, meestal met een slokje op.” Het idee voor Jij zegt het was er al jaren. „Na Lucifer al. Maar het logboek kwam ertussen. Ik heb wel hon- derd boeken gelezen over en door Sylvia Plath en Ted Hughes. De tragiek van gro- te liefde die mis kan gaan, Plaths zelfmoord. Maar het lot van Hughes fascineerde me het meest: dat hij al die jaren (Plath pleegde in 1963 zelfmoord door zich te ver- gassen met haar hoofd in de oven; Hughes, die een min- nares had, stierf in 1998, red.) werd neergezet als ju- das, als schuldige werd aan- gewezen. Dat is totaal ab- surd. Over die schuldvraag ben ik veel gaan nadenken. Als de buitenwereld met een vinger gaat wijzen, vind ik dat zo afschuwelijk. Dat deugt niet en maakt me heel boos. Je weet nooit wat ie- mand over de rand heeft ge- duwd, zegt Hughes ook.” Terugkijkend op het jaar constateert ze dat 2015 een barmhartig jaar was. „Het boek was klaar in juni. In de zomer kon ik herstellen van het slopende schrijven. In september kwam de roman uit en mijn hekel aan het sterrensysteem is weg: ik kreeg overal vier of vijf ster- ren. In november werd ik zestig en kreeg ik een fan- tastisch feest. Eerst in Bel- gië, waar ik door al mijn vrienden werd gefêteerd op het podium: Onder de pal- men heette de voorstelling. Tom Lanoye trad onder an- deren op, Jan Decleir, onge- looflijk leuk. Thuis heb ik het gevierd met de uitgeve- rij en mijn oudste vrienden, Jessica Durlacher, die ik al sinds mijn studietijd ken, Adriaan van Dis, Cees Noot- eboom.” Het was ook het jaar van de ronde getallen. „We her- dachten Ischa die twintig jaar dood is, mijn vader is ook twintig jaar dood en Hans vijf jaar. Dat zijn ver- Verdriet als kameraad Connie Palmen: „Ik voel grote deernis voor zelfmoordenaars.” FOTO MARK UYL ’C onnie over kerst? Ik weet niet of ze daar zin in heeft.’ De woorden zijn van de pr-dame van haar uitgeverij. Maar de schrijfster lijkt op deze mooie winterdag nergens problemen mee te hebben. Dat het haar goed gaat is de frêle Limburgse aan te zien. Ze ziet er gedistingeerd uit, zoals altijd gekleed in het zwart. De haren staan woest omhoog en ze rookt gretig een sigaretje. Een van haar laatste, zal ze straks dapper bekennen. „Een kerstboom komt er niet”, zegt ze terwijl ze door haar statige grachtenhuis loopt. Veel kunst, hoge pla- fonds en ingelijste foto’s van Connie en haar Hans, de in 2010 overleden charismati- sche D66-politicus en oud- minister Van Mierlo. Het zijn foto’s waar de liefde vanaf spat. „Nee, een boom heb ik hier niet meer gehad sinds de dood van Hans. Ik hang wel een mistletoe aan de deur. Hans wilde altijd een boom tot aan het plafond, met echte kaarsen erin. Ik was als de dood dat de boel in brand vloog. En op kerst- avond gaven we altijd een groot traditioneel diner voor vrienden en de kinde- ren. Daar waren we weken mee bezig. Dan haalden we zalm in IJmuiden en mari- neerde Hans een haas. Hij deed alles zelf. Zo’n diner was entertainment, je on- derhoudt de mensen met lekker eten en conversatie, dat is eigenlijk heel verwant aan wat schrijven is: je biedt vreugde, of troost of wat de literatuur allemaal ver- mag.” „Sommige dingen zijn al- leen leuk met zijn tweeën”, concludeert ze. Maar ze heeft het prima alleen, haast ze zich te zeggen. „Ik heb ook altijd mijn eigen huis aangehouden. Ik kan goed alleen zijn en daar in- tens van genieten. Diners geven doe ik inmiddels wel weer, maar niet van die hele grote. De vreugde om men- sen te ontvangen heb ik ge- lukkig hervonden. Wil je geen chocolaatje?” Tegen de kerstdagen ziet ze niet per se op, dat is niet wat ze wil overbrengen. „Ik vind deze dagen niet zwaar- der, niet anders dan andere dagen. Dat is geen snijdende pijn meer. Met de pijn raak je bevriend. Op eerste kerst- dag ga ik naar mijn moeder in Limburg, die is achten- tachtig. Mijn broers zijn daar ook. Dat heb ik altijd gedaan, ook met Hans, en dat is plezierig.” Het wordt de vijfde kerst zonder haar grote liefde. „Je verdriet wordt als het ware je kameraad. Dat duurt zijn tijd. Het was belangrijk om het Logboek van een on- barmhartig jaar te schrijven in het jaar na Hans’ dood. Je ervaart het gemis het eerste jaar elke dag sterk. Het jaar daarna ligt er een laagje tijd overheen. En het jaar daar- na nog één. Maar dat eerste, gruwelijke jaar wilde ik ook niet vergeten. Dat vergeten vond ik ineens een bijko- mende vorm van rouw.” Ze had het niet voor zich- zelf kunnen houden, het logboek. „Het geluk van het schrijven ligt in het besef dat het gelezen gaat worden. Dat is ook wat Ted Hughes zegt in Jij zegt het: acht maanden voor zijn dood publiceerde hij de ge- dichten die hij schreef na de zelfmoord van Sylvia Plath. Dat maakte hem ongeloof- lijk gelukkig. Publiceren is onderdeel van het geluk, het verraden van wat je hebt ge- dacht en hebt gezien. Dat is essentieel voor hoe je leeft als schrijver. Je hebt een heel intiem en verborgen le- ven en komt de deur haast niet uit. Nu wel hoor, als het er is loop ik twee jaar lang door Annet de Jong HET WAS EEN BARMHARTIG JAAR voor Connie Palmen. Ze werd zestig, haar nieu- we roman werd overladen met sterren en ze heeft haar leven weer helemaal op de rit. Dit wordt haar vijfde kerst zonder Hans van Mierlo. Ook dat kan ze aan. IN HET MEDIACAFÉ ■ BETER TE VROEG... De NOS weet (nu al) te melden dat Dione de Graaff en Herman van der Zandt de Tour de France volgend jaar vanuit Frankrijk gaan presenteren. Het gaat om een Tourprogram- ma dat – net als voor- heen – elke avond live vanuit Frankrijk komt. Hoe de rubriek gaat heten, is nog niet be- kend. Ach, je kunt maar beter op tijd zijn met het bekendmaken van nieuws. ■ X-FACTOR Henkjan Smits verwierf ooit grote bekendheid als jurylid van Idols. Dat hij het scouten van talenten niet helemaal heeft losgelaten, bewijst de voormalig televisie- presentator met zijn nieuwe uitdaging. Met Dentix X-Factor leert Smits tandartsen zich aantrekkelijk te maken. „Bij de Dentist X-Factor gaat het om de aantrek- kingskracht van een tandartsenpraktijk. Hiervoor moet de tand- arts zich bewust wor- den van zijn eigen X- factor”, aldus Henkjan. ■ ALL YOU NEED... Hè? Zien we dat nou goed? Robert ten Brink die bij de publieke om- roep reclame maakt voor het ’concurreren- de’ RTL 4-programma All you need is love? Tijdens een kerstdiner met de hele familie wordt broer/zoon Alexander gemist, die er al dertien jaar niet meer bij is. Dan komt Ten Brink binnen en doet wat-ie moet. Hij zorgt ervoor dat Alex met zijn partner voor deur staat. Dan blijkt ook dat het niet om All you need is love gaat, maar om de luxe kerstlijn van super- markt Lidl... Als we het dan toch over reclame hebben; een online warenhuis lijkt handig in te spelen op het droevige lied van het konijntje dat geof- ferd wordt voor het feestmaal. De winkel prijst eerst een set superscherpe messen aan, om vervolgens aan te komen met een hok voor... Je raadt het al! ■ WARM MET DE VEERKAMPJES Of de Veerkampjes, in elk geval ten tijde van hun reallife soaps, altijd even energiebewust waren, valt te betwijfe- len. Toch heeft het illus- tere stel, Ton en Hanny, sinds deze maand zijn eigen energielabel met de zakelijke naam Veer- kampjes Energie. Aan hun deelname aan Man bijt hond hebben ze niks verdiend, maar hopelijk zitten zij er tegenwoor- dig dankzij deze schnab- bel weer warmpjes bij op de woonboot. Dione de Graaff: Tour de France. Henkjan Smits: tandarts. Robert ten Brink: super- markt. DE TELEGRAAF WEEKEINDE - ZATERDAG19 DECEMBER 2015 Connie Palmen werd in 1955 geboren in Sint Odiliënberg. Ze studeerde Nederlands en filosofie en debuteerde in 1991 met De wetten. Die roman werd meteen haar doorbraak. Daarna volgde De vriendschap, die haar de AKO Literatuurprijs opleverde. Haar jong gestorven geliefde Ischa Meijer inspireerde haar voor I.M. en Geheel de uwe. Daarna volgde Lucifer. In 2010 overleed haar grote liefde Hans van Mierlo, waarna ze Logboek van een onbarmhartig jaar publiceerde. Palmen woont en werkt in Amsterdam. 3 4 5 6 7 8 9 10 DE TELEGRAAF WEEKEINDE - ZATERDAG19 DECEMBER 2015 2-3 podium ROMAN OVER BEROEMD LIEFDES- PAAR Tragisch lot Ted Hughes en Sylvia Plath vormen het beroemdste liefdespaar uit de moderne westerse literatuur. In Jij zegt het geeft Connie Palmen de in 1998 overleden Ted Hughes een stem. Ze laat hem terugkijken op zijn gepassioneerde huwelijk dat op 11 februari 1963 eindigt in de zelfmoord van zijn vrouw, en op zijn leven dat vanaf dat moment door deze dood wordt beheerst. In de talloze biografieën krijgt zij de status van martelares, hij die van verrader en moordenaar, beschimpt door wildvreem- den en aangeklaagd door mensen die hij als vriend beschouwde. Een aangrijpende, poëtische en meeslepende roman over liefde en de dood. drietige hoogtepunten, naast de glorieuze hoogte- punten. Dat ik de zestig ge- haald heb, is ook een hoog- tepunt. Ik ben niet zuinig met mezelf omgesprongen. Schrijven is niet de gezond- ste manier van leven. Twee jaar geleden ben ik een zo- mer gestopt met drinken en nu drink ik alleen nog be- grensd. Dat vergt oefening. Soms heb ik een terugval, maar dan stop ik weer even helemaal. Dan krijg je macht over je verslaving. Maar je moet het jezelf ook niet kwalijk nemen als het een keer niet lukt.” Nu wacht er een nieuwe uitdaging voor 2016. „Ik ga proberen te stoppen met ro- ken. Dat heb ik nog nooit ge- probeerd. Al sinds mijn pu- berteit rook ik en ik vind het heerlijk. Maar ik krijg hulp van zo’n stoppen met roken- poli. Toevallig heb ik net een afspraak gemaakt voor vol- gende week. Ik krijg er pil- len voor. Straks word ik in- eens heel dik. Dat ziet er niet uit hoor, ik dik”, zegt ze met pretogen. Om in vorm te blijven sport ze. „Ik zwem elke dag, op een geheime plek waar ik een zwembad voor mezelf heb. Maar daar zit nu even de klad in door al die optre- dens. Als ik niet zwem dan loop ik, op gymschoenen. Op zich heb ik een goede conditie. Als ik schrijf laat ik mezelf elke dag een half uur uit. Dan stap ik ook flink door, met de blik naar bene- den. Ik ga altijd netjes ge- kleed de deur uit. Schrijven doe ik in mijn pyjama, in bed. Dan schrijf ik tot een uur of half twee en ga ik daarna in bad. Voor twee uur maak ik nooit afspraken en neem ik de telefoon niet op.” Of er ooit nog een grote liefde komt? „Ik denk het niet. Nee, ik ben tevreden met mijn leven. Grote liefde begint met het verlangen er- naar, schreef Cees Noot- eboom ooit. Dat is weg. Mis- schien heb ik alles al gege- ven. Ik heb innige vriend- schappen. Volgens Voltaire is een vriendschap ook een liefde. Het kan net zo bevre- digend zijn. Je hebt dezelfde afhankelijkheden en zorgen voor elkaar, zeker naarmate je ouder wordt. Ik heb veel vrienden voor wie ik zorg. Dat doe ik graag. Het heeft schoonheid. Als je weet dat een vriend dood gaat, neemt de machteloosheid een beetje af als je mag zorgen. Als het zover komt, kan ik ook voor me laten zorgen. Je moet een ander dat ook gun- nen. Dat heb ik goed ge- leerd. Ja, ik ben een rijk ie- mand.” 2015 was een barmhartig jaar
Transcript of CONNIE PALMEN Verdriet als kameraad€¦ · „Een kerstboom komt er niet”, zegt ze terwijl ze...
CONNIE PALMEN
als een pias naast dat boekom het te promoten. Dat ishet openbare deel van mijnleven, maar het leven hierbinnenshuis heeft mijnvoorkeur. Het schrijvenbrengt een geluksfactor dieniet te vergelijken is met bij-voorbeeld een optreden.Daar geniet ik ook van, maaranders.”
Die optredens gaan nuveel over haar collega JoostZwagerman, die in septem-ber zelfmoord pleegde. „Datgebeurde een week nadatmijn boek was verschenen.Ook hij was gefascineerddoor Plath en Hughes. Bijmijn optredens vraagt hetpubliek vaak naar hem. Ik
voel grote deernis voor zelf-moordenaars. Het is geendaad die bedoeld is om testraffen, maar een daad vaniemand die waarschijnlijkgeen al te groot talent heeftvoor lijden. Ik kende Joostals een collega. Hij schreefongeremd e-mails, aan allecollega-schrijvers, meestal’s nachts. Hij kon heel goedbewonderen. Dat doet nietiedereen in dit vak. Joostklom dan in de pen, meestalmet een slokje op.”
Het idee voor Jij zegt hetwas er al jaren. „Na Luciferal. Maar het logboek kwamertussen. Ik heb wel hon-derd boeken gelezen overen door Sylvia Plath en Ted
Hughes. De tragiek van gro-te liefde die mis kan gaan,Plaths zelfmoord. Maar hetlot van Hughes fascineerdeme het meest: dat hij al diejaren (Plath pleegde in 1963zelfmoord door zich te ver-gassen met haar hoofd in deoven; Hughes, die een min-nares had, stierf in 1998,red.) werd neergezet als ju-das, als schuldige werd aan-gewezen. Dat is totaal ab-surd. Over die schuldvraagben ik veel gaan nadenken.Als de buitenwereld met
een vinger gaat wijzen, vindik dat zo afschuwelijk. Datdeugt niet en maakt me heelboos. Je weet nooit wat ie-mand over de rand heeft ge-duwd, zegt Hughes ook.”
Terugkijkend op het jaarconstateert ze dat 2015 eenbarmhartig jaar was. „Hetboek was klaar in juni. In dezomer kon ik herstellen vanhet slopende schrijven. Inseptember kwam de romanuit en mijn hekel aan hetsterrensysteem is weg: ikkreeg overal vier of vijf ster-ren. In november werd ik
zestig en kreeg ik een fan-tastisch feest. Eerst in Bel-gië, waar ik door al mijnvrienden werd gefêteerd ophet podium: Onder de pal-men heette de voorstelling.Tom Lanoye trad onder an-deren op, Jan Decleir, onge-looflijk leuk. Thuis heb ikhet gevierd met de uitgeve-rij en mijn oudste vrienden,Jessica Durlacher, die ik alsinds mijn studietijd ken,Adriaan van Dis, Cees Noot-eboom.”
Het was ook het jaar vande ronde getallen. „We her-dachten Ischa die twintigjaar dood is, mijn vader isook twintig jaar dood enHans vijf jaar. Dat zijn ver-
Verdriet alskameraad
Connie Palmen: „Ik voel grotedeernis voor zelfmoordenaars.”FOTO MARK UYL
’Connie overkerst? Ik weetniet of ze daarzin in heeft.’De woorden
zijn van de pr-dame vanhaar uitgeverij. Maar deschrijfster lijkt op dezemooie winterdag nergensproblemen mee te hebben.Dat het haar goed gaat is defrêle Limburgse aan te zien.Ze ziet er gedistingeerd uit,zoals altijd gekleed in hetzwart. De haren staan woestomhoog en ze rookt gretigeen sigaretje. Een van haarlaatste, zal ze straks dapperbekennen.
„Een kerstboom komt erniet”, zegt ze terwijl ze doorhaar statige grachtenhuisloopt. Veel kunst, hoge pla-fonds en ingelijste foto’s vanConnie en haar Hans, de in2010 overleden charismati-sche D66-politicus en oud-minister Van Mierlo. Hetzijn foto’s waar de liefdevanaf spat.
„Nee, een boom heb ikhier niet meer gehad sindsde dood van Hans. Ik hangwel een mistletoe aan dedeur. Hans wilde altijd eenboom tot aan het plafond,met echte kaarsen erin. Ikwas als de dood dat de boelin brand vloog. En op kerst-avond gaven we altijd eengroot traditioneel diner
voor vrienden en de kinde-ren. Daar waren we wekenmee bezig. Dan haalden wezalm in IJmuiden en mari-neerde Hans een haas. Hijdeed alles zelf. Zo’n dinerwas entertainment, je on-derhoudt de mensen metlekker eten en conversatie,dat is eigenlijk heel verwantaan wat schrijven is: je biedtvreugde, of troost of wat deliteratuur allemaal ver-mag.”
„Sommige dingen zijn al-leen leuk met zijn tweeën”,concludeert ze. Maar zeheeft het prima alleen,haast ze zich te zeggen. „Ikheb ook altijd mijn eigenhuis aangehouden. Ik kan
goed alleen zijn en daar in-tens van genieten. Dinersgeven doe ik inmiddels welweer, maar niet van die helegrote. De vreugde om men-sen te ontvangen heb ik ge-lukkig hervonden. Wil jegeen chocolaatje?”
Tegen de kerstdagen zietze niet per se op, dat is nietwat ze wil overbrengen. „Ikvind deze dagen niet zwaar-der, niet anders dan anderedagen. Dat is geen snijdendepijn meer. Met de pijn raakje bevriend. Op eerste kerst-dag ga ik naar mijn moederin Limburg, die is achten-tachtig. Mijn broers zijndaar ook. Dat heb ik altijdgedaan, ook met Hans, endat is plezierig.”
Het wordt de vijfde kerstzonder haar grote liefde. „Jeverdriet wordt als het wareje kameraad. Dat duurt zijntijd. Het was belangrijk omhet Logboek van een on-barmhartig jaar te schrijvenin het jaar na Hans’ dood. Jeervaart het gemis het eerstejaar elke dag sterk. Het jaardaarna ligt er een laagje tijdoverheen. En het jaar daar-na nog één. Maar dat eerste,gruwelijke jaar wilde ik ookniet vergeten. Dat vergetenvond ik ineens een bijko-mende vorm van rouw.”
Ze had het niet voor zich-zelf kunnen houden, het
logboek. „Hetgeluk van hetschrijven ligtin het besef dathet gelezengaat worden.Dat is ook wat
Ted Hughes zegt in Jij zegthet: acht maanden voor zijndood publiceerde hij de ge-dichten die hij schreef na dezelfmoord van Sylvia Plath.Dat maakte hem ongeloof-lijk gelukkig. Publiceren isonderdeel van het geluk, hetverraden van wat je hebt ge-dacht en hebt gezien. Dat isessentieel voor hoe je leeftals schrijver. Je hebt eenheel intiem en verborgen le-ven en komt de deur haastniet uit. Nu wel hoor, als heter is loop ik twee jaar lang
door Annet de Jong
HET WAS EEN BARMHARTIG JAAR voor Connie Palmen. Ze werd zestig, haar nieu-
we roman werd overladen met sterren en ze heeft haar leven weer helemaal op de
rit. Dit wordt haar vijfde kerst zonder Hans van Mierlo. Ook dat kan ze aan.
IN H
ET M
EDIA
CAFÉ
■ BETER TEVROEG...
De NOS weet (nu al) temelden dat Dione deGraaff en Herman vander Zandt de Tour deFrance volgend jaarvanuit Frankrijk gaanpresenteren. Het gaatom een Tourprogram-ma dat – net als voor-heen – elke avond livevanuit Frankrijk komt.Hoe de rubriek gaatheten, is nog niet be-kend. Ach, je kunt maarbeter op tijd zijn met hetbekendmaken vannieuws.
■ X-FACTORHenkjan Smits verwierfooit grote bekendheidals jurylid van Idols. Dathij het scouten vantalenten niet helemaalheeft losgelaten, bewijstde voormalig televisie-presentator met zijnnieuwe uitdaging. MetDentix X-Factor leertSmits tandartsen zichaantrekkelijk te maken.„Bij de Dentist X-Factorgaat het om de aantrek-kingskracht van eentandartsenpraktijk.Hiervoor moet de tand-arts zich bewust wor-den van zijn eigen X-factor”, aldus Henkjan.
■ ALL YOU NEED...Hè? Zien we dat nougoed? Robert ten Brinkdie bij de publieke om-roep reclame maaktvoor het ’concurreren-de’ RTL 4-programmaAll you need is love?Tijdens een kerstdinermet de hele familiewordt broer/zoonAlexander gemist, die eral dertien jaar niet meerbij is. Dan komt TenBrink binnen en doetwat-ie moet. Hij zorgtervoor dat Alex met zijnpartner voor deur staat.Dan blijkt ook dat hetniet om All you need islove gaat, maar om deluxe kerstlijn van super-markt Lidl... Als we het dan tochover reclame hebben;een online warenhuislijkt handig in te spelenop het droevige lied vanhet konijntje dat geof-ferd wordt voor hetfeestmaal. De winkelprijst eerst een setsuperscherpe messen
aan, om vervolgens aante komen met een hokvoor... Je raadt het al!
■ WARM MET DEVEERKAMPJES
Of de Veerkampjes, inelk geval ten tijde vanhun reallife soaps, altijdeven energiebewustwaren, valt te betwijfe-len. Toch heeft het illus-tere stel, Ton en Hanny,sinds deze maand zijneigen energielabel metde zakelijke naam Veer-kampjes Energie. Aanhun deelname aan Manbijt hond hebben ze niksverdiend, maar hopelijkzitten zij er tegenwoor-dig dankzij deze schnab-bel weer warmpjes bijop de woonboot.
Dione de Graaff: Tour deFrance.
Henkjan Smits: tandarts.
Robert ten Brink: super-markt.
DE TELEGRAAF WEEKEINDE - ZATERDAG 19 DECEMBER 2015
Connie Palmen werd in 1955 geboren in Sint Odiliënberg. Ze studeerde Nederlands en
filosofie en debuteerde in 1991 met De wetten. Die roman werd meteen haar doorbraak.
Daarna volgde De vriendschap, die haar de AKO Literatuurprijs opleverde. Haar jong
gestorven geliefde Ischa Meijer inspireerde haar voor I.M. en Geheel de uwe. Daarna
volgde Lucifer. In 2010 overleed haar grote liefde Hans van Mierlo, waarna ze Logboek
van een onbarmhartig jaar publiceerde. Palmen woont en werkt in Amsterdam.
3 4 5 6 7 8 9 10 DE TELEGRAAF WEEKEINDE - ZATERDAG 19 DECEMBER 2015
2-3 podiumROMANOVERBEROEMDLIEFDES-PAAR
Tragisch lotTed Hughes en Sylvia Plath vormen het
beroemdste liefdespaar uit de moderne
westerse literatuur. In Jij zegt het geeft
Connie Palmen de in 1998 overleden Ted
Hughes een stem. Ze laat hem terugkijken
op zijn gepassioneerde huwelijk dat op 11
februari 1963 eindigt in de zelfmoord van
zijn vrouw, en op zijn leven dat vanaf dat
moment door deze dood wordt beheerst.
In de talloze biografieën krijgt zij de status
van martelares, hij die van verrader en
moordenaar, beschimpt door wildvreem-
den en aangeklaagd door mensen die hij
als vriend beschouwde. Een aangrijpende,
poëtische en meeslepende roman over
liefde en de dood.
drietige hoogtepunten,naast de glorieuze hoogte-punten. Dat ik de zestig ge-haald heb, is ook een hoog-tepunt. Ik ben niet zuinigmet mezelf omgesprongen.Schrijven is niet de gezond-ste manier van leven. Tweejaar geleden ben ik een zo-mer gestopt met drinken ennu drink ik alleen nog be-grensd. Dat vergt oefening.Soms heb ik een terugval,maar dan stop ik weer evenhelemaal. Dan krijg jemacht over je verslaving.Maar je moet het jezelf ookniet kwalijk nemen als heteen keer niet lukt.”
Nu wacht er een nieuweuitdaging voor 2016. „Ik gaproberen te stoppen met ro-ken. Dat heb ik nog nooit ge-probeerd. Al sinds mijn pu-berteit rook ik en ik vind hetheerlijk. Maar ik krijg hulpvan zo’n stoppen met roken-poli. Toevallig heb ik net een
afspraak gemaakt voor vol-gende week. Ik krijg er pil-len voor. Straks word ik in-eens heel dik. Dat ziet erniet uit hoor, ik dik”, zegt zemet pretogen.
Om in vorm te blijvensport ze. „Ik zwem elke dag,op een geheime plek waar ikeen zwembad voor mezelfheb. Maar daar zit nu evende klad in door al die optre-dens. Als ik niet zwem danloop ik, op gymschoenen.Op zich heb ik een goedeconditie. Als ik schrijf laat ikmezelf elke dag een half uuruit. Dan stap ik ook flinkdoor, met de blik naar bene-den. Ik ga altijd netjes ge-kleed de deur uit. Schrijvendoe ik in mijn pyjama, inbed. Dan schrijf ik tot eenuur of half twee en ga ikdaarna in bad. Voor tweeuur maak ik nooit afsprakenen neem ik de telefoon nietop.”
Of er ooit nog een groteliefde komt? „Ik denk hetniet. Nee, ik ben tevredenmet mijn leven. Grote liefdebegint met het verlangen er-naar, schreef Cees Noot-eboom ooit. Dat is weg. Mis-schien heb ik alles al gege-ven. Ik heb innige vriend-schappen. Volgens Voltaireis een vriendschap ook eenliefde. Het kan net zo bevre-digend zijn. Je hebt dezelfdeafhankelijkheden en zorgenvoor elkaar, zeker naarmateje ouder wordt. Ik heb veelvrienden voor wie ik zorg.Dat doe ik graag. Het heeftschoonheid. Als je weet dateen vriend dood gaat, neemtde machteloosheid eenbeetje af als je mag zorgen.Als het zover komt, kan ikook voor me laten zorgen. Jemoet een ander dat ook gun-nen. Dat heb ik goed ge-leerd. Ja, ik ben een rijk ie-mand.”
2015 was eenbarmhartig jaar
