CONNIE PALMEN

als een pias naast dat boekom het te promoten. Dat ishet openbare deel van mijnleven, maar het leven hierbinnenshuis heeft mijnvoorkeur. Het schrijvenbrengt een geluksfactor dieniet te vergelijken is met bij-voorbeeld een optreden.Daar geniet ik ook van, maaranders.”

Die optredens gaan nuveel over haar collega JoostZwagerman, die in septem-ber zelfmoord pleegde. „Datgebeurde een week nadatmijn boek was verschenen.Ook hij was gefascineerddoor Plath en Hughes. Bijmijn optredens vraagt hetpubliek vaak naar hem. Ik

voel grote deernis voor zelf-moordenaars. Het is geendaad die bedoeld is om testraffen, maar een daad vaniemand die waarschijnlijkgeen al te groot talent heeftvoor lijden. Ik kende Joostals een collega. Hij schreefongeremd e-mails, aan allecollega-schrijvers, meestal’s nachts. Hij kon heel goedbewonderen. Dat doet nietiedereen in dit vak. Joostklom dan in de pen, meestalmet een slokje op.”

Het idee voor Jij zegt hetwas er al jaren. „Na Luciferal. Maar het logboek kwamertussen. Ik heb wel hon-derd boeken gelezen overen door Sylvia Plath en Ted

Hughes. De tragiek van gro-te liefde die mis kan gaan,Plaths zelfmoord. Maar hetlot van Hughes fascineerdeme het meest: dat hij al diejaren (Plath pleegde in 1963zelfmoord door zich te ver-gassen met haar hoofd in deoven; Hughes, die een min-nares had, stierf in 1998,red.) werd neergezet als ju-das, als schuldige werd aan-gewezen. Dat is totaal ab-surd. Over die schuldvraagben ik veel gaan nadenken.Als de buitenwereld met

een vinger gaat wijzen, vindik dat zo afschuwelijk. Datdeugt niet en maakt me heelboos. Je weet nooit wat ie-mand over de rand heeft ge-duwd, zegt Hughes ook.”

Terugkijkend op het jaarconstateert ze dat 2015 eenbarmhartig jaar was. „Hetboek was klaar in juni. In dezomer kon ik herstellen vanhet slopende schrijven. Inseptember kwam de romanuit en mijn hekel aan hetsterrensysteem is weg: ikkreeg overal vier of vijf ster-ren. In november werd ik

zestig en kreeg ik een fan-tastisch feest. Eerst in Bel-gië, waar ik door al mijnvrienden werd gefêteerd ophet podium: Onder de pal-men heette de voorstelling.Tom Lanoye trad onder an-deren op, Jan Decleir, onge-looflijk leuk. Thuis heb ikhet gevierd met de uitgeve-rij en mijn oudste vrienden,Jessica Durlacher, die ik alsinds mijn studietijd ken,Adriaan van Dis, Cees Noot-eboom.”

Het was ook het jaar vande ronde getallen. „We her-dachten Ischa die twintigjaar dood is, mijn vader isook twintig jaar dood enHans vijf jaar. Dat zijn ver-

Verdriet alskameraad

Connie Palmen: „Ik voel grotedeernis voor zelfmoordenaars.”FOTO MARK UYL

’Connie overkerst? Ik weetniet of ze daarzin in heeft.’De woorden

zijn van de pr-dame vanhaar uitgeverij. Maar deschrijfster lijkt op dezemooie winterdag nergensproblemen mee te hebben.Dat het haar goed gaat is defrêle Limburgse aan te zien.Ze ziet er gedistingeerd uit,zoals altijd gekleed in hetzwart. De haren staan woestomhoog en ze rookt gretigeen sigaretje. Een van haarlaatste, zal ze straks dapperbekennen.

„Een kerstboom komt erniet”, zegt ze terwijl ze doorhaar statige grachtenhuisloopt. Veel kunst, hoge pla-fonds en ingelijste foto’s vanConnie en haar Hans, de in2010 overleden charismati-sche D66-politicus en oud-minister Van Mierlo. Hetzijn foto’s waar de liefdevanaf spat.

„Nee, een boom heb ikhier niet meer gehad sindsde dood van Hans. Ik hangwel een mistletoe aan dedeur. Hans wilde altijd eenboom tot aan het plafond,met echte kaarsen erin. Ikwas als de dood dat de boelin brand vloog. En op kerst-avond gaven we altijd eengroot traditioneel diner

voor vrienden en de kinde-ren. Daar waren we wekenmee bezig. Dan haalden wezalm in IJmuiden en mari-neerde Hans een haas. Hijdeed alles zelf. Zo’n dinerwas entertainment, je on-derhoudt de mensen metlekker eten en conversatie,dat is eigenlijk heel verwantaan wat schrijven is: je biedtvreugde, of troost of wat deliteratuur allemaal ver-mag.”

„Sommige dingen zijn al-leen leuk met zijn tweeën”,concludeert ze. Maar zeheeft het prima alleen,haast ze zich te zeggen. „Ikheb ook altijd mijn eigenhuis aangehouden. Ik kan

goed alleen zijn en daar in-tens van genieten. Dinersgeven doe ik inmiddels welweer, maar niet van die helegrote. De vreugde om men-sen te ontvangen heb ik ge-lukkig hervonden. Wil jegeen chocolaatje?”

Tegen de kerstdagen zietze niet per se op, dat is nietwat ze wil overbrengen. „Ikvind deze dagen niet zwaar-der, niet anders dan anderedagen. Dat is geen snijdendepijn meer. Met de pijn raakje bevriend. Op eerste kerst-dag ga ik naar mijn moederin Limburg, die is achten-tachtig. Mijn broers zijndaar ook. Dat heb ik altijdgedaan, ook met Hans, endat is plezierig.”

Het wordt de vijfde kerstzonder haar grote liefde. „Jeverdriet wordt als het wareje kameraad. Dat duurt zijntijd. Het was belangrijk omhet Logboek van een on-barmhartig jaar te schrijvenin het jaar na Hans’ dood. Jeervaart het gemis het eerstejaar elke dag sterk. Het jaardaarna ligt er een laagje tijdoverheen. En het jaar daar-na nog één. Maar dat eerste,gruwelijke jaar wilde ik ookniet vergeten. Dat vergetenvond ik ineens een bijko-mende vorm van rouw.”

Ze had het niet voor zich-zelf kunnen houden, het

logboek. „Hetgeluk van hetschrijven ligtin het besef dathet gelezengaat worden.Dat is ook wat

Ted Hughes zegt in Jij zegthet: acht maanden voor zijndood publiceerde hij de ge-dichten die hij schreef na dezelfmoord van Sylvia Plath.Dat maakte hem ongeloof-lijk gelukkig. Publiceren isonderdeel van het geluk, hetverraden van wat je hebt ge-dacht en hebt gezien. Dat isessentieel voor hoe je leeftals schrijver. Je hebt eenheel intiem en verborgen le-ven en komt de deur haastniet uit. Nu wel hoor, als heter is loop ik twee jaar lang

door Annet de Jong

HET WAS EEN BARMHARTIG JAAR voor Connie Palmen. Ze werd zestig, haar nieu-

we roman werd overladen met sterren en ze heeft haar leven weer helemaal op de

rit. Dit wordt haar vijfde kerst zonder Hans van Mierlo. Ook dat kan ze aan.

IN H

ET M

EDIA

CAFÉ

■ BETER TEVROEG...

De NOS weet (nu al) temelden dat Dione deGraaff en Herman vander Zandt de Tour deFrance volgend jaarvanuit Frankrijk gaanpresenteren. Het gaatom een Tourprogram-ma dat – net als voor-heen – elke avond livevanuit Frankrijk komt.Hoe de rubriek gaatheten, is nog niet be-kend. Ach, je kunt maarbeter op tijd zijn met hetbekendmaken vannieuws.

■ X-FACTORHenkjan Smits verwierfooit grote bekendheidals jurylid van Idols. Dathij het scouten vantalenten niet helemaalheeft losgelaten, bewijstde voormalig televisie-presentator met zijnnieuwe uitdaging. MetDentix X-Factor leertSmits tandartsen zichaantrekkelijk te maken.„Bij de Dentist X-Factorgaat het om de aantrek-kingskracht van eentandartsenpraktijk.Hiervoor moet de tand-arts zich bewust wor-den van zijn eigen X-factor”, aldus Henkjan.

■ ALL YOU NEED...Hè? Zien we dat nougoed? Robert ten Brinkdie bij de publieke om-roep reclame maaktvoor het ’concurreren-de’ RTL 4-programmaAll you need is love?Tijdens een kerstdinermet de hele familiewordt broer/zoonAlexander gemist, die eral dertien jaar niet meerbij is. Dan komt TenBrink binnen en doetwat-ie moet. Hij zorgtervoor dat Alex met zijnpartner voor deur staat.Dan blijkt ook dat hetniet om All you need islove gaat, maar om deluxe kerstlijn van super-markt Lidl... Als we het dan tochover reclame hebben;een online warenhuislijkt handig in te spelenop het droevige lied vanhet konijntje dat geof-ferd wordt voor hetfeestmaal. De winkelprijst eerst een setsuperscherpe messen

aan, om vervolgens aante komen met een hokvoor... Je raadt het al!

■ WARM MET DEVEERKAMPJES

Of de Veerkampjes, inelk geval ten tijde vanhun reallife soaps, altijdeven energiebewustwaren, valt te betwijfe-len. Toch heeft het illus-tere stel, Ton en Hanny,sinds deze maand zijneigen energielabel metde zakelijke naam Veer-kampjes Energie. Aanhun deelname aan Manbijt hond hebben ze niksverdiend, maar hopelijkzitten zij er tegenwoor-dig dankzij deze schnab-bel weer warmpjes bijop de woonboot.

Dione de Graaff: Tour deFrance.

Henkjan Smits: tandarts.

Robert ten Brink: super-markt.

DE TELEGRAAF WEEKEINDE - ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Connie Palmen werd in 1955 geboren in Sint Odiliënberg. Ze studeerde Nederlands en

filosofie en debuteerde in 1991 met De wetten. Die roman werd meteen haar doorbraak.

Daarna volgde De vriendschap, die haar de AKO Literatuurprijs opleverde. Haar jong

gestorven geliefde Ischa Meijer inspireerde haar voor I.M. en Geheel de uwe. Daarna

volgde Lucifer. In 2010 overleed haar grote liefde Hans van Mierlo, waarna ze Logboek

van een onbarmhartig jaar publiceerde. Palmen woont en werkt in Amsterdam.

3 4 5 6 7 8 9 10 DE TELEGRAAF WEEKEINDE - ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

2-3 podiumROMANOVERBEROEMDLIEFDES-PAAR

Tragisch lotTed Hughes en Sylvia Plath vormen het

beroemdste liefdespaar uit de moderne

westerse literatuur. In Jij zegt het geeft

Connie Palmen de in 1998 overleden Ted

Hughes een stem. Ze laat hem terugkijken

op zijn gepassioneerde huwelijk dat op 11

februari 1963 eindigt in de zelfmoord van

zijn vrouw, en op zijn leven dat vanaf dat

moment door deze dood wordt beheerst.

In de talloze biografieën krijgt zij de status

van martelares, hij die van verrader en

moordenaar, beschimpt door wildvreem-

den en aangeklaagd door mensen die hij

als vriend beschouwde. Een aangrijpende,

poëtische en meeslepende roman over

liefde en de dood.

drietige hoogtepunten,naast de glorieuze hoogte-punten. Dat ik de zestig ge-haald heb, is ook een hoog-tepunt. Ik ben niet zuinigmet mezelf omgesprongen.Schrijven is niet de gezond-ste manier van leven. Tweejaar geleden ben ik een zo-mer gestopt met drinken ennu drink ik alleen nog be-grensd. Dat vergt oefening.Soms heb ik een terugval,maar dan stop ik weer evenhelemaal. Dan krijg jemacht over je verslaving.Maar je moet het jezelf ookniet kwalijk nemen als heteen keer niet lukt.”

Nu wacht er een nieuweuitdaging voor 2016. „Ik gaproberen te stoppen met ro-ken. Dat heb ik nog nooit ge-probeerd. Al sinds mijn pu-berteit rook ik en ik vind hetheerlijk. Maar ik krijg hulpvan zo’n stoppen met roken-poli. Toevallig heb ik net een

afspraak gemaakt voor vol-gende week. Ik krijg er pil-len voor. Straks word ik in-eens heel dik. Dat ziet erniet uit hoor, ik dik”, zegt zemet pretogen.

Om in vorm te blijvensport ze. „Ik zwem elke dag,op een geheime plek waar ikeen zwembad voor mezelfheb. Maar daar zit nu evende klad in door al die optre-dens. Als ik niet zwem danloop ik, op gymschoenen.Op zich heb ik een goedeconditie. Als ik schrijf laat ikmezelf elke dag een half uuruit. Dan stap ik ook flinkdoor, met de blik naar bene-den. Ik ga altijd netjes ge-kleed de deur uit. Schrijvendoe ik in mijn pyjama, inbed. Dan schrijf ik tot eenuur of half twee en ga ikdaarna in bad. Voor tweeuur maak ik nooit afsprakenen neem ik de telefoon nietop.”

Of er ooit nog een groteliefde komt? „Ik denk hetniet. Nee, ik ben tevredenmet mijn leven. Grote liefdebegint met het verlangen er-naar, schreef Cees Noot-eboom ooit. Dat is weg. Mis-schien heb ik alles al gege-ven. Ik heb innige vriend-schappen. Volgens Voltaireis een vriendschap ook eenliefde. Het kan net zo bevre-digend zijn. Je hebt dezelfdeafhankelijkheden en zorgenvoor elkaar, zeker naarmateje ouder wordt. Ik heb veelvrienden voor wie ik zorg.Dat doe ik graag. Het heeftschoonheid. Als je weet dateen vriend dood gaat, neemtde machteloosheid eenbeetje af als je mag zorgen.Als het zover komt, kan ikook voor me laten zorgen. Jemoet een ander dat ook gun-nen. Dat heb ik goed ge-leerd. Ja, ik ben een rijk ie-mand.”

2015 was eenbarmhartig jaar