1@marksmalley

Complexiteit van infomatiesystemen en de

menselijke maat

Mark Smalley, The IT Paradigmologist, ASL BiSL Foundation

mark@smalley.it www.linkedin.com/in/marksmalley@marksmalley

#ICTFaal, Studium Generale Saxion, Enschede, 29 okt 2015

2@marksmalley© ASL BiSL Foundation

Happ

ines

s (%

)

Manager

Prog

ram

mer Consultant

Paradigmologist

Work is more fun than fun – Noël Coward

Mark SmalleyThe IT Paradigmologist

Smalley.ITmark@smalley.it www.linkedin.com/in/marksmalley@marksmalley

3@marksmalley

www.computable.nl

4@marksmalley

Delft, 11 mei 2001

BemelmansLooijen

“De complexiteit” van informatiesystemen”

overstijgt de menselijke maat”

5@marksmalley

Prof Edsger Wybe Dijkstra, Computer Scientist

1972 Turing Award for fundamental contributions to developing programming languages

‘The Humble Programmer’

“Computing’s core challenge is how not to make a mess of it”

www.cs.utexas.edu/users/ EWD/ewd12xx/EWD1243.PDF

30 jaar eerder

6@marksmalley

We still made a mess of it

7@marksmalley

• Falende ICT-projecten leiden tot verspilling van 1 tot 5 miljard euro per jaar Bron: NCR, Ton Elias in NRC: Rijk blijft falen met ICT ontkennen, 08-12-2014

How much mess?

8@marksmalley

1. De rijksoverheid heeft haar ICT-projecten niet onder controle2. De politiek beseft het niet, maar ICT is overal3. De rijksoverheid maakt haar ICT-beleidsambities niet waar4. De verantwoordings- en besluitvormingsstructuur bij ICT-

projecten is zeer gebrekkig5. De rijksoverheid heeft onvoldoende inzicht in de kosten en

baten van haar ICT6. De ICT-kennis van de rijksoverheid schiet tekort7. Het ICT-projectmanagement is zwak8. ICT-aanbestedingstrajecten bevatten perverse prikkels9. Het contractmanagement bij ICT-projecten is onprofessioneel10. Het ontbreekt de rijksoverheid aan lerend vermogen op ICT-

gebied

Commissie Elias

BelangenBesluitvormin

gBeheersing

Kennis

Leren

9@marksmalley

1. Stel een zakelijke rechtvaardiging op waar alle belangrijke onderdelen om een besluit gedegen te kunnen nemen in voorkomen

2. Toon de meerwaarde van het project aan voor de eindgebruiker en de samenleving3. Zorg voor draagvlak bij alle betrokken partijen, inclusief de eindgebruikers, en toets op

organisatorische, bestuurlijke en technische haalbaarheid4. Reorganiseer en standaardiseer eerst de werkprocessen die met ICT worden

ondersteund en ga pas daarna automatiseren5. Breng de technische, organisatorische en bestuurlijke risico’s en risicomaatregelen in

kaart en elimineer «doormodderen» op voorhand6. Zorg ervoor dat de verantwoordelijkheid voor het budget én de opdracht bij één

persoon liggen7. Faseer de ontwikkeling van het ICT-project zo efficiënt mogelijk en probeer daarbij per

fase direct bruikbare producten op te leveren8. Sluit aan op de standaarden bij de rijksoverheid en toon de technische haalbaarheid aan9. Toon aan hoe er van het begin tot het einde van een project voor gezorgd wordt dat

kritiek en tegengeluiden mogelijk zijn en ter harte genomen worden. Openheid en transparantie zijn hierbij het uitgangspunt

10. Neem een heldere aanbestedingsstrategie op in de zakelijke rechtvaardiging

Commissie Elias

10@marksmalley

Labeling of axes is crucial @Pascallisch

Kwestie van perspectief

11@marksmalley

• Falende ICT-projecten leiden tot verspilling van 1 tot 5 miljard euro per jaar (NCR, Ton Elias in NRC: Rijk blijft falen met ICT ontkennen, 08-12-2014)

• “Na een project is er altijd een erfenis” Bron: http://beheermotti.blogspot.nl/

• Kosten van nieuwbouwprojecten versus kosten van beheer?• 1 op 4

• Productiviteitsverlies door operationele ICT-problemen?• 8% ~ 19 miljard euro per jaar

• Waarvan hoeveel door slecht gebruik?• 9 miljard euro per jaar

Bron: CTRL ALT DELETE, productiviteitsverlies door ICT problemen en ontoereikende ‐digitale vaardigheden, Van Deursen, A.J.A.M. & Van Dijk, J.A.G.M. (2012), Univ. Twente

How much mess?

12@marksmalley

Bus Mgt App Dev

Bus Ops IT Ops

Plan

Build

Use

Run

InfoSyst

Mess in perspectief

1-5 mld

9 mld 10 mld

miskoop

gebruiksellende

13@marksmalley

Evolutie van IT

‘Eenvoudig’

Ingewikkeld

Complex

14@marksmalley

Evolutie van ‘managementdenken’

Scientific ManagementTaylor, Drucker

Control of functionSimple

Mass production

Systems ThinkingHammer, Senge, Kaplan, Nonaka

Control of informationComplicated

Mass customization

‘Sense-making’Snowden

Ability to ‘situate’ a networkComplex

Mass collaboration

Source: David Snowden, YouTube ‘Dave Snowden 1.mov’ Time U

tility

Cynefin

15@marksmalley

Cynefin sense-making framework (Dave Snowden, Cognitive Edge)

16@marksmalley

Speed and unpredictability of business changeComplexity of information systems

Troubled relationship between business and IT

Top IT-zorgen

17@marksmalley

Spanningsvelden

Belangrijk

Urgent Complex

Gedoe

18@marksmalley

ITBusiness

Rare jongens

19@marksmalley

• Are bureaucratic and slow• Speak in techno-babble• Think that they know what we want • But don’t have a clue what we need• The last people we want to call

What do Business people think about IT people?

20@marksmalley

ITBusiness

Rare jongens

21@marksmalleysource: theworkplacetherapist.com

• Don’t know what they want• Are always changing their mind• Won’t take responsibility• Are never satisfied• Blame us for everything

What do IT people think about Business people?

22@marksmalley

EQ SQ EQSQ

EQ or SQ?Empathy Quotient

the ability to sense other

people's feelings and the tendency to be

affected by other people's

feelings

Systemizing Quotient

the drive to analyse and explore a

system, to extract underlying rules that govern the behaviour of a

system; and the drive to construct

systems

Bron: Stuart Wray, SQ Minus EQ can Predict Programming Aptitude

23@marksmalley

Bus Mgt App Dev

Bus Ops IT Ops

Resource

Plan

Build

Use

Run

InfoSyst

Headach

e

Solution

Infrastr.

Verschillende perspectievenop informatiesystemen

24@marksmalley

Projectmanagement

A

B

Gedoemanagement

25@marksmalley25

“Culture eats strategy for breakfast”Peter Drucker

Technocraten opgepast!

26@marksmalley

• Stem de aanpak op de systemen en organisatie af – indien complex en dus onvoorspelbaar:• Vermijd projectplannen met schijnzekerheden• Neem kleine stappen – ‘probe-sense-respond’

• Organiseer gebruik en beheer – daar gebeurt ‘t

• Richt ook de rollen en verantwoordelijkheden binnen de business in (zie ons BiSL-boekje)

• Weet hoe hongerig cultuur is en koester een cultuur waarin vertrouwen centraal staat – praat met elkaar

‘Commissie Smalley’

27@marksmalley

Wat is het belangrijkste vraagstuk waarover ICT-mensen zich moeten buigen?

Looijen: “Ethiek”

Bron: Mark Smalley, Give me questions, not answers, 2012

‘Commissie Looien’

28@marksmalley

Complexiteit van infomatiesystemen en de

menselijke maat

Mark Smalley, The IT Paradigmologist, ASL BiSL Foundation

mark@smalley.it www.linkedin.com/in/marksmalley@marksmalley

Van Haren Publishinggratis e-book BiSL Pocket Guide http://bit.ly/1Qs7jrI

#ICTFaal, Studium Generale Saxion, Enschede, 29 okt 2015