Competitive Memory Training

(COMET) voor lage zelfwaardering

Prof. dr. Kees Korrelboom,

klinisch psycholoog-

psychotherapeut

programma

• vragen vooraf op basis literatuur en/of ervaringen

• wat is lage zelfwaardering

• wat is COMET voor lage zelfwaardering

• wanneer pas je het toe

• stukje theorie

• werkt het

• andere specifieke zelfbeeld interventies

• het protocol in vogelvlucht

• oefenen maar

vragen vooraf

• zijn er vragen vooraf

• mijn vragen vooraf

– wie heeft ervaringen met COMET

• met welk COMET protocol

– wie heeft de DVD gezien

• verhouding video-zelf oefenen

wat is lage zelfwaardering

• negatieve zelfbeoordeling op relevante terreinen

– meer of minder specifiek/generiek

• hoe generieker des te meer in aanmerking voor therapie

– meer of minder terecht

– meer of minder betwijfeld

• symptoom van verschillende DSM-stoornissen

• risicofactor voor etiologie en relaps bij sommige

stoornissen

• aanmeldingreden voor veel patiënten

wat is COMET voor lage

zelfwaardering

• stapsgewijs protocol

– in individuele en groepsetting

• voor patiënt met een lage zelfwaardering

– weet dat die negatieve zelfwaardering onterecht is

• al dan niet na traditionele cognitieve therapie

– en dus ook over incompatibele info beschikt

• om wat ze weten over positieve zelfwaarde ook

voelbaar te maken

– ‘leren voelen wat je al weet’

wanneer pas je het toe?

• eigenlijk:

– hoofdprobleem is evidence–based behandeld

– lage zelfwaardering blijft issue

• in veel praktijksituaties (ook min of meer bij de

studies)

– ergens tijdens de behandeling

• vooral waar depressiviteit/lage zelfwaardering issue is

theoretische achtergronden

• transdiagnostisch en translationeel

– Peter Lang’s emotie netwerk theorie

• emotie als gedragsoutput programma

• emotionele kennis georganiseerd in cognitieve netwerken

– stimulus-, respons- en betekenisrepresentaties

– evaluatieve conditionering

• CS signaleert niet primair feitelijk optreden van US

• het refereert (doet denken aan) die US

– ‘Ik ben een mislukkeling’ versus ‘ik zal falen’

– Chris Brewin’s competitive memory retrieval account

inzoomen op retrieval hiërarchie

• concepten hebben meer betekenissen

– ik ben partner; sporter; danser; vakman; vriend

– hiërarchisch opgeslagen in lange termijn geheugen

• in vorm van cognitief/emotionele associatieve netwerken

– het wit experiment

– het meubel experiment

• als betekenis- en als stimulus- en responsrepresentaties

– geactiveerd door

• triggers (CS’en) en toestand van dat netwerk (priming)

– hiërarchie bij psychopathologie gebiased

– therapie moet bias ongedaan maken

hoe moeten we het theoretisch

snappen • er is disfunctionele betekenisverlening

– dus een BA

Ik Negatief

zelfbeeld

Onvrede Posit ief

zelfbeel

d

Tevredenheid

dus

• je verandert betekenissen (ook) door

– de retrieval competitie te beïnvloeden

• alternatieve betekenissen sterker maken

• zodat die gemakkelijker worden geactiveerd

• en activeerbaarheid disfunctionele betekenissen verzwakt

• dat beoogt COMET

• disfunctionele betekenissen verdwijnen dus niet

– ze worden relatief zwakker

– maar worden onder ‘juiste’ omstandigheden weer actief

• terugval

werkt het (1)

• best ondersteunde specifieke interventie voor lage zelfwaardering in volwassenen psychiatrie – 3 RCT’s COMET + TAU vs TAU (groepen)

• eetstoornissen (Korrelboom, de Jong et al.)

• persoonlijkheidstoornissen (Korrelboom, Marissen et al.)

• depressie (Korrelboom, Maarsingh et al.)

– in alle gevallen

• COMET + TAU > TAU

– zelfbeeld

– depressiviteit

– autonomie

– (ruminatie)

werkt het (2)

– 1 RCT COMET vs EMDR ‘rechtsom’ (individueel)

• Angststoornissen (Staring, Korrelboom et al.)

• COMET > EMDR ‘rechtsom’

– zelfwaardering

– angst (volledig gemedieerd door zelfwaardering)

– depressiviteit (volledig gemedieerd door zelfwaardering)

bovendien 1

• bij schizofreniforme patiënten met auditieve hallucinaties (van der Gaag et al.)

– COMET bij auditieve hallucinaties protocol

• COMET + TAU > TAU

– minder depressief

– gemedieerd door zelfbeeld en minder macht aan de stemmen

• bij paniek patiënten (Korrelboom, Peeters et al)

– COMET voor paniek protocol

• COMET = AR

– paniekmaten

– agorafobiematen

bovendien 2

• bij depressieve ruminerende ouderen

– COMET voor rumineren protocol (Ekkers, Korrelboom et

al.)

• COMET + TAU > TAU

– depressiviteit

– ruminatie

sterkte/zwakte analyse

• sterk

– meest empirisch ondersteunde specifieke interventie

– bij diverse klinisch relevante patiënten populaties

– redelijk lange follow ups (6 maanden max)

– ook andere COMET protocollen ‘doen wat’

• paniek; piekeren/rumineren; auditieve hallucinaties

– suggestie dat wordt aangegrepen op belangrijk proces

• zwak

– alleen expliciete maten

– pak je zelfwaardering aan of depressiviteit/demoralisatie

– slechts 1 (2?) vergelijking met andere interventie

zijn er ook andere specifieke

interventies voor zelfwaardering? • Tarrier

– schizofrenen – aandacht en gedragsfocus op ‘goede dingen’ doen

• 1 studie + follow up - positieve bevindingen

• De Neef – vergelijkbaar met Tarrier, bredere toepassing

• zelfhulp opzet - geen studies

• EMDR – linksom/rechtsom – negatieve ervaringen rondom zelfbeeld desensitiseren

• 2 studies (1 versus TAU en 1 versus COMET)

• onderwijs/preventiesfeer – matige effect sizes

Even rust

• vragen over voorafgaande?

COMET in vogelvlucht

• indicatie • rationale • bepaling negatief zelfbeeld • bepaling incompatibel tegenbeeld/informatie • voorbeelden incompatibel tegenbeeld/informatie

– beschrijven

– imagineren

– motoriek

– muziek

• contraconditioneren – immuniseren

– coping

• door behandeling heen: stimuleren tot gedrag

oefenen maar

• missie van de workshop:

– een protocol leer je zo

– de jus zit in de uitvoering en de omgang met afwijkingen

• per onderwerp:

– stukje demonstratie: video

– stukje oefenen in groepjes

– stukje bezinning op mogelijke complicaties en valkuilen

• en wat je daar tegen kunt doen

– plenaire terugkoppeling

– dit alles afgewisseld met pauzes

oefenen maar (1): indicatie;

negatief zelfbeeld en rationale • indicatie

– is er een onterecht negatief zelfbeeld

• negatief zelfbeeld

– wat is er zo negatief aan je (jijzelf; goede bekende)

• indicatie + sessie 1

• rationale

– te veel oog voor negatieve; te weinig voor positieve

– geforceerde nadruk op positieve

– zodat evenwichtiger zelfbeoordeling mogelijk is

• indicatie + sessie 1

video pre-sessie, stap 1 en stap 2

• max 15 minuten

• vragen?

• aan de slag dan maar!

– problemen in de uitvoering

– mogelijke complicaties

wat zijn daarbij de valkuilen (1)

• indicatie – beeld dat anderen van patiënt hebben

– terecht negatief zelfbeeld

• gedragsverandering; compenseren

• vaststellen negatief zelfbeeld – heel veel/alles

• meeste last; meest voor discussie vatbaar

• vertrouw op generalisatie

• rationale – arrogant om eenzijdig op je goede punten te focussen

• eenzijdig op zwakke punten focussen is zelfdestructief

• bij negatief zelfbeeld verlaagde kans op arrogantie

oefenen maar (2): identificeren

tegenbeeld en illustraties

• identificeren tegenbeeld + illustreren met

voorbeelden

– waarom klopt dat niet 100%

– welke kenmerken spreken negatief zelfbeeld tegen

• geef voorbeelden

• maak die meteen levendig

• check op gevoel

video stap 3 en 4

• max 20 minuten

• vragen?

• aan de slag dan maar!

– problemen in de uitvoering

– mogelijke complicaties

wat zijn daarbij de valkuilen (2)

• identificeren tegenbeeld

– weet niks

• geleend geld terugbetalen

• vrienden in nood helpen

• illustrat ies zoeken

– weet niks

• voortborduren op voorafgaande

• navragen bij bekenden

• opzoeken in fotoboeken etc.

– ook negatief (vriendje er vandoor met beste vriendin)

• vakantie/leven zinloos omdat het ooit afloopt?

oefenen maar (3): versterken

positieve zelfwaardering

• emotioneel saillanter maken + herhalen

– waar gebeurde verhaaltjes schrijven

– imagineren

– zelfverbalisatie

– motoriek

– muziek

video stap 5 a, b, c, d

• max 25 minuten

• vragen?

• aan de slag dan maar!

– problemen in de uitvoering

– mogelijke complicaties

wat zijn daarbij de valkuilen (3)

• verhaaltjes worden opsommingen

– het verhaal van de Huntmanspin

• imaginatie en motoriek vindt men raar

– voordoen

– vragen of men het kent

– voorbeeld uit eigen leven

– toepassen met hulp

• muziek (en motoriek) geven goed gevoel ipv versterking zelfbeeld

– uitleg

– je kunt positief zelfgevoel hebben bij negatieve situaties

oefenen maar (4): versterken van

‘gezonde’ associatieve banden

• contraconditionering

– immuniseren

• minder gevoelig worden voor negatief zelfbeeld prikkels

– coping

• EHBO om weg te schakelen van negatief zelfbeeld als het zich toch

nog eens voordoet

video stap 6 en 7

• max 17 minuten

• vragen?

• aan de slag dan maar!

– problemen in de uitvoering

– mogelijke complicaties

wat zijn daarbij de valkuilen (4)

• negatieve blijft/gaat overheersen tijdens

contraconditionering

– tijdelijk terug naar positieve

– te weinig motoriek

– schakelen gaat te langzaam/ te snel

– ander issue uit de hiërarchie

algemene conclusies

• COMET voor lage zelfwaardering – effectief voor diverse patiëntenpopulaties

– goed te implementeren

– veel patiënten vinden het leuk

– veel therapeuten ook

– er ligt nog een reeks onderzoeksvragen

• effectiviteit tov andere specifieke behandelingen

• effecten langer dan 6 maanden

• invloed op andere aspecten van zelfwaardering

• invloed op risicofactoren

• werkzame factoren

– aard, duur, volgorde

– maar ook: monobehandeling voor depressie???

Nog wat reclame

COMET voor

volwassenen

• Handleiding voor

therapeuten

inclusief DVD

• Werkboek voor

patiënten in 7

stappen

• COMET voor negatief zelfbeeld bij

volwassenen

• Auteur: Kees Korrelboom

Geschatte tijdsduur: 2uur 0min

Punten: 2

• Accreditatie-organisatie: Federatie van

Gezondheidszorgpsychologen en

Psychotherapeuten, Kwaliteitsregister

Psychotherapie NVP,

Eerstelijnspsychologie NIP,Vereniging

voor Clientgerichte psychotherapie

(VCgP)

• E-learning bij Bohn, Stafleu van Loghum

Individueel werkboek (ongeveer 8-18

jaar)

Groepswerkboek (ongeveer 12-24 jaar)

Beide protocollen hebben

oefeningen/opdrachten met positieve

aandachtstraining toegevoegd om het

effect van COMET te versterken.

Poster met onderzoeksresultaten pilot

donderdag/vrijdag aanwezig!

laatste dia

einde