COMITÉ DE MONITORING ESTIMATIONS CONTRÔLE …

Brussel, 10 maart 2017

COMITÉ DE MONITORING

ESTIMATIONS CONTRÔLE BUDGÉTAIRE 2017

Voorliggende versie wijkt af van de versie die door het Monitoringcomité werd overgemaakt aan de regering om een materiële vergissing recht

te zetten in tabellen 2, 56, 61 en 62. Deze rechtzetting heeft geen invloed op de ramingen voor 2017, noch op de berekening van de te leveren

inspanning.

2

INHOUDSTAFEL

1 SYNTHESE ................................................................................................................................... 5

2 ECONOMISCHE OMGEVING ................................................................................................. 12

3 EUROPEES KADER ................................................................................................................. 17

4 ENTITEIT I ............................................................................................................................... 19

4.1 Federale overheid ................................................................................................................................. 19

4.1.1 Fiscale ontvangsten ............................................................................................................................. 19

4.1.2 Afdrachten van fiscale ontvangsten .................................................................................................... 29

4.1.2.1 Algemeen overzicht .................................................................................................................. 29

4.1.2.2 Afdrachten EU .......................................................................................................................... 31

4.1.2.3 Afdrachten aan de Gemeenschappen en Gewesten ................................................................ 31

4.1.2.4 Afdrachten aan de sociale zekerheid ....................................................................................... 37

4.1.2.5 Andere afdrachten.................................................................................................................... 37

4.1.3 De niet-fiscale ontvangsten en niet-fiscale middelen ......................................................................... 38

4.1.4 Les dépenses primaires ....................................................................................................................... 43

4.1.5 De interestlasten ................................................................................................................................. 59

4.1.6 Solde des organismes à consolider avec le pouvoir fédéral ............................................................... 62

4.1.7 Raming van het vorderingensaldo van de federale overheid ............................................................. 66

4.2 Sécurité sociale ..................................................................................................................................... 67

4.2.1 Synthèse et solde SEC de la sécurité sociale ....................................................................................... 67

4.2.2 Le régime des salariés ......................................................................................................................... 70

4.2.3 Le statut social des indépendants ....................................................................................................... 78

4.2.4 Les soins de santé ............................................................................................................................... 82

4.2.5 Organismes hors gestion globale ........................................................................................................ 84

4.3 Saldo voor entiteit I............................................................................................................................... 85

4.3.1 Vorderingensaldo en primair saldo entiteit I ...................................................................................... 85

4.3.2 Structureel saldo entiteit I .................................................................................................................. 86

5 BEPALING GENORMEERD SALDO .................................................................................... 88

3

6 ENTITEIT II .............................................................................................................................. 91

6.1 Gemeenschappen en Gewesten ............................................................................................................ 91

6.2 Lokale overheden .................................................................................................................................. 92

6.3 Saldo voor entiteit II.............................................................................................................................. 92

7 SALDO EN SCHULDGRAAD GEZAMENLIJKE OVERHEID BIJ ONGEWIJZIGD

BELEID ............................................................................................................................................... 94

7.1 Saldo gezamenlijke overheid ................................................................................................................. 94

7.2 Schuldgraad gezamenlijke overheid ...................................................................................................... 96

8 BIJLAGEN .................................................................................................................................. 97

Bijlage 1 – De met de federale overheid te consolideren instellingen .............................................................. 97

4

Inleiding

De kalender en de werkwijze voor de voorbereiding van de begrotingscontrole 2017 werden

goedgekeurd door de Ministerraad van 10 februari 2017.

De goedgekeurde kalender voorzag in de opmaak van een nota van het monitoringcomité die

als basis zou dienen voor de begrotingsbesprekingen. Op basis van de economische begroting

van 9 februari omvat deze nota een actualisatie van het geraamde resultaat voor 2016, alsook

een herraming voor het begrotingsjaar 2017.

De nota start met een synthese, waarna kort wordt ingegaan op de macro-economische

omgeving en het Europees begrotingskader. Daarna wordt er meer uitvoerig stilgestaan bij de

ramingen van de ontvangsten en uitgaven van de federale overheid en de sociale zekerheid.

Vervolgens wordt toegelicht hoe de norm wordt bepaald waartegen het resultaat voor 2017 kan

afgemeten worden. Tot slot worden de resultaten voor de twee deelsectoren van entiteit II heel

summier aangehaald.

De nota eindigt met een raming van zowel het saldo als de schuldgraad voor de gezamenlijke

overheid.

5

1 Synthese

Raming van het saldo voor entiteit I bij ongewijzigd beleid

Het vorderingensaldo voor 2017 voor entiteit I, bij ongewijzigd beleid, wordt geraamd op een

tekort van 6.918 miljoen EUR. Dit is een verslechtering met 629 miljoen EUR ten opzichte van

de raming bij opmaak van de initiële begroting 20171.

Tabel 1: Vorderingensaldo entiteit I (2016-2017)

Het vorderingensaldo van de federale overheid verslechtert ten opzichte van de initiële

begroting met 203 miljoen EUR en wordt nu geraamd op een tekort van 6.797 miljoen EUR.

Voor de sociale zekerheid bedraagt de verslechtering van het vorderingensaldo 426 miljoen

EUR. Het wordt nu geraamd op een tekort ten belope van 120 miljoen EUR.

Op het niveau van de federale overheid is de evolutie in hoofdzaak te verklaren door de

interestlasten die met 193 miljoen EUR stijgen en door een stijging van de primaire uitgaven

met 84 miljoen EUR.

Op het niveau van de sociale zekerheid zijn de belangrijkste wijzigingen, aan ontvangstenzijde,

een verhoging van de bijdragen (inclusief sociale fraude) met 172 miljoen EUR en een

vermindering van de alternatieve financiering met 319 miljoen EUR, en langs uitgavenzijde,

een stijging van de prestaties met 177 miljoen EUR.

Om de overgang te maken naar een structureel saldo dienen de conjunctuurinvloed, de impact

van de éénmalige maatregelen alsook de correctie voor transferten aan de deelstaten (HRF-

concept) te worden uitgesloten. De volgende tabel geeft het overzicht weer van de raming van

het structureel saldo voor 2016 en 2017.

1 Het vorderingensaldo voor de initiële begroting 2017 verschilt van hetgeen is opgenomen in de algemene

toelichting omdat rekening werd gehouden met de door het Parlement gestemde Algemene uitgavenbegroting.

In % In %

- -En % En %

2016 2017 2017

Mon. maart Initieel Mon. maart Verschil Verschil Verschil Verschil

- - - - - - -Mon. mars Initial Mon. mars Différence Différence Différence Différence

(1) (2) (3) (3) vs. (1) (3) vs. (2) (3) vs. (1) (3) vs. (2)

Federale overheid -10 237 -6 594 -6 797 3 440 - 203 33,6 - 3,1 Pouvoir fédéral

Sociale zekerheid - 511 305 - 120 390 - 426 76,4 - 139,5 Sécurité sociale

Entiteit I -10 748 -6 289 -6 918 3 830 - 629 35,6 - 10,0 Entité I

Federale overheid -2,4 -1,5 -1,6 0,9 0,0 Pouvoir fédéral

Sociale zekerheid -0,1 0,1 0,0 0,1 -0,1 Sécurité sociale

Entiteit I -2,6 -1,5 -1,6 1,0 -0,1 Entité I

In miljoen EUR

-En millions EUR

% bbp - % PIB

6

Tabel 2: Raming structureel saldo entiteit I (2016-2017)

Bij ongewijzigd beleid wordt het structureel saldo voor 2017 geraamd op een tekort van -4.507

miljoen EUR. Deze raming betekent een verslechtering met 841 miljoen EUR tegenover de

raming bij begrotingsopmaak 2017. Toen werd het structureel saldo (vóór toepassing van de

flexibiliteitsclausule) geraamd op een tekort ten belope van 3.666 miljoen EUR. Voor 2016

wordt het structureel saldo geraamd op een tekort ten belope van 8.034 miljoen EUR.

De belangrijkste gehanteerde hypothesen bij de actualisatie van de cijfers

Dit rapport was in eerste instantie gericht op een actualisatie van de cijfers voor 2017,

tegelijkertijd gebeurde ook een update van de cijfers voor 2016. Er moet benadrukt worden dat

het voor 2016 bekomen saldo nog altijd een voorlopig karakter heeft.

De impact van sommige door de regering besliste maatregelen werd in voorliggende oefening

herzien of nog niet meegenomen. In de verschillende hoofdstukken wordt dit steeds duidelijk

aangegeven.

De bij de initiële begroting ingeschreven onderbenuttingen op het niveau van de primaire

uitgaven (910 miljoen EUR), de sociale parastatalen (134 miljoen EUR) en de instellingen

openbaar nut (100 miljoen EUR) werden ongewijzigd overgenomen.

2016 2017ini 2017

Vorderingensaldo -10 748 -6 289 -6 918 Solde de financement

Cyclische correctie -1 638 -1 867 -1 565 Correction cyclique

Impact éénmalige - 962 - 589 - 679 Impact one-off

Correctie voor transfers - 114 - 167 - 167 Corrections pour transferts

Structureel saldo -8 034 -3 666 -4 507 Solde structurel

2016 2017ini 2017

Vorderingensaldo -2,55 -1,45 -1,59 Solde de financement

Cyclische correctie -0,39 -0,43 -0,36 Correction cyclique

Impact éénmalige -0,23 -0,14 -0,16 Impact one-off

Correctie voor transfers -0,03 -0,04 -0,04 Corrections pour transferts

Structureel saldo -1,91 -0,85 -1,04 Solde structurel

bbp 421.284,4 433.632,7 434.256,7 PIB

In miljoen EUR

En millions EUR

In % van bbp

En % du PIB

7

Net als bij de initiële begroting werd de alternatieve financiering aan de sociale zekerheid

berekend overeenkomstig het wetsontwerp houdende hervorming van de financiering van de

sociale zekerheid.

Le montant relatif à la dotation d’équilibre a été maintenu au niveau du budget initial 2017 afin

de mesurer l’évolution du solde du régime des salariés et du régime des indépendants qui doit

être financé par la dotation d’équilibre après la prise en compte de plusieurs facteurs de

responsabilisation.

Binnen het saldo van de sociale zekerheid werd rekening gehouden met een bedrag ten belope

van 150 miljoen EUR als niet-verdeelde maatregel overeenkomstig de bij begrotingscontrole

2016 genomen beslissing van de regering aangaande de responsabilisering van werkgevers en

werknemers in het kader van de primaire arbeidsongeschiktheid. Deze maatregel werd nog niet

uitgevoerd.

Conform de methodologie van de HRF wordt voor de overdrachten in het kader van de

gewestelijke PB gewerkt op basis van de in de rijksmiddelen in te schrijven voorschotten en

afrekeningssaldi. Dit wijkt af van de benadering die gevolgd wordt in de overheidsrekeningen.

Het monitoringcomité verzamelt cijfers afkomstig van verschillende bronnen. Voor het globaal

beheer werknemers dienen de cijfers van het beheerscomité van de sociale zekerheid als basis.

In bepaalde gevallen zijn de maatregelen op een andere manier verwerkt in functie van de bron.

Dit is onder meer het geval voor de maatregel ‘e-commerce’:

- Fiscale ontvangsten: impact is niet langer opgenomen want terugverdieneffecten

worden verondersteld te zijn opgenomen in de evolutie van de macro-economische

basis;

- Sociale bijdragen: opnemen van twee maal het effect ten belope van 13,5 miljoen EUR

in functie van de notificatie van maart 2015 en oktober 2016;

- Werkloosheidsuitkeringen: opnemen van het effect van 13,5 miljoen EUR.

De bedragen voor de welvaartsenveloppe (werknemers, zelfstandigen, sociale bijstand) werden

overgenomen uit het advies van 14 februari 2017 van de NAR en de CRB.

Inzake primaire uitgaven werden ten opzichte van de initiële begroting geen bijkomende

volume-effecten ingecalculeerd bij de dotatie aan Fedasil en de toelagen aan de OCMW’s.

8

Net zoals bij de initiële begroting werd de ESR-correctie voor de spreiding van de impact van

de overname van de pensioenverplichtingen geboekt bij de federale overheid. Na de integratie

van PDOS in FPD zou deze correctie moeten aangerekend worden bij de sociale zekerheid. Zo

blijven de cijfers tussen initieel en begrotingscontrole vergelijkbaar. De door te voeren

verschuiving heeft geen impact op het vorderingensaldo van entiteit I.

Voor de berekening van het genormeerd saldo werd vertrokken vanuit het door het INR in

oktober 2016 gepubliceerd cijfer voor 2015. Dit kan in de rapportering van het INR aan Eurostat

in de loop van maart nog herzien worden.

Vanuit dit nominaal saldo 2015 wordt een structureel saldo berekend voor de bepaling van het

genormeerd saldo en de te leveren inspanning. Het structureel saldo is geen boekhoudkundig

concept (zoals het nominaal vorderingensaldo), maar vloeit voort uit een berekening. Het is

onder meer afhankelijk van de gehanteerde output gap die in op basis van de herziene macro-

economische hypothesen over de opeenvolgende ramingen varieërt, ook voor het verleden, en

de in aanmerking genomen one offs, hetgeen een zekere appreciatiemarge inhoudt.

Voor de output gap wordt gewerkt met cijfers van het Federaal Planbureau die consistent zijn

met de economische begroting.

Inzake one-offs werden voor 2015 deze van de Europese Commissie overgenomen waarbij

vervolgens de impact voor entiteit I werd bepaald door toevoeging van de éénmalige correctie

voor de autonomiefactor en het afrekeningssaldo uit de BFW, alsook met het aandeel van

Entiteit II in de impact van de fiscale regularisatie. Voor 2016 en 2017 werden de one-offs

geactualiseerd op basis van de beschikbare informatie zoals die onder meer voortvloeit uit de

gehanteerde cijfers inzake fiscale ontvangsten.

Norm waartegen het resultaat wordt afgemeten

Bij opmaak van de begroting voor 2017 heeft de federale regering zichzelf als doelstelling

gesteld om voor entiteit I, over de periode 2016-2017, een verbetering te realiseren van het

structureel saldo met 1,2 %. Aanvullend op deze doelstelling heeft de regering toen ook

bijkomende maatregelen genomen om een veiligheidsmarge van 0,17 % van het bbp in te

bouwen, hoofdzakelijk voor de fiscale ontvangsten.

9

Het komt de regering toe om de doelstelling te bepalen voor een gegeven begrotingsjaar. Het

monitoringcomité heeft in wat volgt, ten indicatieve titel, een genormeerd saldo bepaald aan

hand van hetgeen de regering heeft vooropgesteld als doelstelling bij de opmaak van de

begroting 2017, namelijk een verbetering van het structureel saldo met 1,2 % ten opzichte

van 2015 zonder rekening te houden met een veiligheidsmarge.

Om de norm te bepalen, werd vertrokken van het nominaal saldo voor het jaar 2015 zoals

gepubliceerd door het INR in oktober 2016 waarop een tweetal correcties werden doorgevoerd

om aan te sluiten bij de HRF-optiek. Het betreft een correctie voor de fiscale autonomie om

rekening te houden met de voorschottenregeling en een correctie voor de neutralisatie van het

Zorgfonds (wordt toegevoegd aan de Gemeenschappen en Gewesten). Vervolgens werd de

overgang gemaakt naar een structureel saldo door het uitsluiten van de conjunctuurinvloed, de

impact van de éénmalige maatregelen alsook de correctie voor overdrachten. Het berekende

structureel saldo voor 2015 bedraagt -8.887 miljoen EUR, hetzij een tekort van 2,17 % van het

bbp (cf. hoofdstuk 5).

Tabel 3: Bepaling structureel saldo 2015 voor entiteit I

Vanuit het structureel saldo 2015 wordt de indicatieve norm voor het begrotingsjaar 2017

bepaald door een verbetering in rekening te brengen van 1,2 % van het bbp. Het te behalen

structureel saldo wordt bijgevolg bepaald op -0,97 % van het bbp, hetzij een tekort van 4.194

miljoen EUR.

2015

In miljoen EUR

En millions EUR

Vorderingensaldo -9 419 Solde de financement

Cyclische correctie -1 458 Correction cyclique

Impact éénmalige 1 266 Impact one-off

Correctie voor transfers - 339 Corrections pour transferts

Structureel saldo -8 887 Solde structurel

2015

In % van bbp

En % du PIB

Vorderingensaldo -2,30 Solde de financement

Cyclische correctie -0,36 Correction cyclique

Impact éénmalige 0,31 Impact one-off

Correctie voor transfers -0,08 Corrections pour transferts

Structureel saldo -2,17 Solde structurel

10

Tabel 4: Bepaling indicatieve norm 2017 (structureel) voor entiteit I

Door vervolgens de geraamde invloed van de conjunctuur, de one-offs en de correctie voor

overdrachten er aan toe te voegen, wordt het te behalen nominaal saldo voor 2017 bekomen.

Dit saldo bedraagt -6.605 miljoen EUR, hetzij een tekort van 1,52 % van het bbp.

Tabel 5: Bepaling indicatieve norm 2017 (nominaal) voor entiteit I

Raming van de te leveren inspanning voor entiteit I

Indien het geraamde resultaat bij ongewijzigd beleid voor 2017 wordt vergeleken met de

hiervoor bekomen norm, dient de regering in het kader van de begrotingscontrole een

structurele inspanning te leveren van 313 miljoen EUR. Deze te leveren inspanning gaat uit

van een verbetering van het structureel saldo met 1,2 % ten opzichte van 2015 waarbij

geen rekening wordt gehouden met een veiligheidsmarge. Het is aan de regering om te

2015 2017

Structureel saldo (in mio EUR) -8 887

Structureel saldo (in % bbp) -2,17

Verbetering 2016-2017 (in % bbp) +1,20



bbp 410.350,8 434.256,7

2017

In % van bbp

En % du PIB



Impact éénmalige -0,16 Impact one-off



2017

In miljoen EUR

En millions EUR



Impact éénmalige - 679 Impact one-off



11

oordelen of er nog een veiligheidsmarge moet worden voorzien om de structurele verbetering

van 1,2 % te waarborgen.

Tabel 6: Raming van de te leveren structurele inspanning voor entiteit I

In miljoen EUR 2017

Structureel saldo -4 507

Voorgestelde norm -4 194

Te leveren inspanning - 313

12

2 Economische omgeving

De macro-economische parameters zijn afkomstig uit de economische begroting van februari

2017 zoals deze door het Federaal Planbureau (FPB) in opdracht van het Instituut voor de

Nationale Rekeningen (INR) werden gepubliceerd.

De Belgische economische ontwikkelingen hangen nauw samen met de mondiale en Europese

economische situatie. Daarom wordt eerst kort ingegaan op de internationale context en de

hypothesen gehanteerd door het Federaal Planbureau.

Een internationale omgeving met veel politieke onzekerheid

De groei van de wereldeconomie bleef in 2016 beperkt, maar zou dit jaar verbeteren dankzij

een groei van 2,3% in de Verenigde Staten en een aantrekken van de economie in de opkomende

landen. De onzekerheid over het Amerikaanse handelsbeleid is echter aanzienlijk.

Protectionistische maatregelen zouden een negatieve impact op de wereldhandel kunnen

hebben. Daarenboven kan de stijging van de Amerikaanse rente de groei afremmen.

Een bijkomende onzekerheid komt voort uit de verkiezingen in 2017 in een aantal lidstaten van

de eurozone. Daarnaast zorgt ook de Brexit voor onzekerheid. Voorlopig zijn de gevolgen

hiervan beperkt gebleven, zowel voor de Europese landen als voor Groot-Brittannië zelf, maar

oplopende invoerprijzen zouden de groei dit jaar kunnen afremmen.

De groei in de eurozone zou dit jaar uitkomen op 1,5 %, na een groei van 1,7 % in 2016. In

september was de verwachting nog dat de groei in 2016 slechts 1,5 % zou bedragen en 1,3 %

in 2017. Voor zowel 2016 als 2017 is er dus een herziening naar boven toe geweest van telkens

0,2 procentpunt.

De rentevoeten op lange termijn zijn aan de stijgende kant. In de eurozone zou de rentevoet op

10 jaar nu reeds 1,2 % bedragen in 2017, terwijl in september slechts werd uitgegaan van 0,5

%. Op korte termijn zou de rente negatief blijven (-0,3 %, terwijl in september werd uitgegaan

van -0,4 % op korte termijn). De koers van de euro ten opzichte van de Amerikaanse dollar

wordt iets lager ingeschat dan in september. De euro zou nu voor 2017 gemiddeld nog slechts

1,08 USD waard zijn, terwijl in september nog werd uitgegaan van een wisselkoers van 1,13.

Daarenboven wordt in de meest recente economische begroting uitgegaan van een belangrijke

13

stijging van de olieprijzen. Een barrel Brent-olie zou in 2017 nu al 56,1 USD kosten op de

wereldmarkt, terwijl dit in de prognose van september nog 49,5 USD was.

De economie in België

Tabel 7: Macro-economische parameters voor België

Groei

Het Federaal Planbureau raamt bij de economische begroting van februari 2017 een hogere

economische groei voor 2017 dan in september 2016. De Belgische economie zou met 1,4 %

groeien, terwijl in september uitgegaan werd van een groei van 1,2 %. Voor wat betreft 2016

wordt nu een minder hoge groei geraamd dan in september.

Het consumentenvertrouwen kende een stijging in de periode november 2016-januari 2017,

maar viel terug in februari 2017. Ook het ondernemersvertrouwen kende in de voorbije periode

2016 2017 2016 2017

Consumptieve bestedingen van de particulieren 0,9 1,4 0,7 1,4 Dépenses de consommation finale des particuliers

Consumptieve bestedingen van de overheid 0,1 0,6 0,4 0,2 Dépenses de consommation finale des pouvoirs publics

Brutovorming van vast kapitaal 3,2 2,4 2,3 3 Formation brute de capital fixe

(a) Bedrijfsinvesteringen 2,3 2,5 1,5 3,2 (a) Investissements des entreprises

(b) Overheidsinvesteringen 2,5 2,7 0,5 3,7 (b) Investissements des pouvoirs publics

(c) Investeringen in woongebouwen 6,5 2,1 5,4 2,1 (c) Investissements en logements

Voorraadwijziging (bijdrage tot de groei van het bbp) 0 0 -0,6 0 Variation de stocks (contribution à la croissance du PIB)

Totaal van de nationale bestedingen 1,2 1,4 0,4 1,5 Dépenses nationales totales

Uitvoer van goederen en diensten 3,4 3,6 5,8 4,5 Exportations de biens et services

Invoer van goederen en diensten 3,2 4 4,9 4,6 Importations de biens et services

Netto-uitvoer (bijdrage tot de groei van het bbp) 0,2 -0,2 0,8 0 Exportations nettes (contribution à la croissance du PIB)

Bruto binnenlands product 1,4 1,2 1,2 1,4 Produit intérieur brut

Nationaal indexcijfer der consumptieprijzen 2 1,6 2 2,1 Indice national des prix à la consommation

Gezondheidsindex 2,1 1,4 2,1 1,7 Indice santé

Reël beschikbaar inkomen van de particulieren 1,4 1 1 0,9 Revenu disponible réel des particuliers

Spaarquote van de particulieren (in % van het beschikbaar inkomen) 12,8 12,5 11,9 11,5 Taux d'épargne des particuliers (en % du revenu disponible)

Evolutie werkgelegenheid (in duizendtallen) 45,6 31,2 58,7 50,8 Evolution emploi (en milliers)

Werkgelegenheidsgraad (in %) 64,5 64,8 64,9 65,4 Taux d'emploi (en %)

Werkloosheidsgraad (Eurostatstandaard, in %) 8,3 8,2 8 7,6 Taux de chômage (taux standardisé Eurostat, en %)

Werkloosheidsgraad (definitie FPB, in %) 11,3 11,1 11,2 10,6 Taux de chômage (définition BFP, en %)

Saldo lopende rekening (betalingsbalans, in % van het bbp) 0,1 -0,1 0,7 0,5 Solde des opérations courantes (balance des paiements, en % du PIB)

Wijzigingspercentages in volume,

tenzij anders vermeld

Pourcentages de variation en volume,

sauf indications contrairesInitiële begroting

Budget initial

Begrotingscontrole

Contrôle budgétaire

De verbetering voor 2017 is vooral toe te schrijven aan de investeringen. Zowel op het vlak van

bedrijfsinvesteringen als op het vlak van overheidsinvesteringen zou er een grotere groei

worden opgetekend, terwijl voor 2016 de cijfers minder goed zijn dan werd verwacht in

september. Hierbij dient te worden opgemerkt dat de cijfers van de bedrijfsinvesteringen in

2016 neerwaarts werden beïnvloed door het grotendeels wegvallen van een aantal

uitzonderlijke aankopen.

14

een toename, met name een stijging in vier opeenvolgende maanden van oktober 2016 tot en

met 2017.

Prijsontwikkeling

De inflatie voor 2017 in de economische begroting van februari 2017 is hoger dan geschat in

september. Voor 2017 zou de inflatie 2,1 % bedragen, vooral als gevolg van de hogere

olieprijzen. Zonder een aantal maatregelen die de arbeidskosten beperken zou de inflatie nog

hoger zijn uitgekomen. Ook in 2016 was er al een relatief hoge inflatie van gemiddeld 2 %,

vooral als gevolg van de forse toename van de elektriciteitsprijs.

De groei van de gezondheidsindex, die niet wordt beïnvloed door het prijsverloop van benzine

en diesel, zou in 2017 vertragen (1,7 %) ten opzichte van 2016 (2,1 %). De toename van de

gezondheidsindex is echter wel hoger dan geraamd in september, toen werd uitgegaan van een

toename van 1,4 %. Volgens de economische begroting zou de volgende overschrijding van de

spilindex plaatsvinden in mei 2017, waardoor de sociale uitkeringen in juni zouden worden

geïndexeerd en de wedden van het overheidspersoneel in juli.

Arbeidsmarkt

In 2017 worden 50.800 nieuwe jobs verwacht, wat een stijging betekent van 1,1 %. Ook in

2016 was er al een toename van het aantal jobs (+58.700 of +1,3 %). De werkgelegenheid

wordt gunstig beïnvloed door de bijkomende maatregelen ter beperking van de arbeidskosten.

De arbeidsproductiviteit daalde echter in 2016 en zou slechts licht toenemen in 2017. De

werkloosheid, gemeten aan de hand van de Eurostat standaard zou afnemen van 8 % in 2016

tot 7,6 % in 2016. Volgens het administratief concept van het FPB zou de werkloosheid

afnemen van 11,2 % in 2016 tot 10,6 % in 2017. De werkgelegenheidsgraad zou toenemen van

64,9 % in 2016 tot 65,4 % in 2017.

Vergelijking van de economische begroting met de vooruitzichten van de Europese

Commissie

In de wet van 10 april 2014 tot wijziging van de wet van 22 mei 2003 is een bepaling

opgenomen die aangeeft dat de betekenisvolle verschillen in macro-economische parameters

en indicatoren tussen enerzijds de economische begroting van het INR en het Federaal

Planbureau en anderzijds de meest recente prognoses van de Europese Commissie dienen

beschreven en toegelicht te worden. In volgende paragrafen wordt ingegaan op deze verschillen

15

en een vergelijking gemaakt tussen de macro-economische cijfers van de winterprognoses 2017

van de Europese Commissie en de economische begroting van februari 2017.

Tabel 8: Vergelijking tussen de prognoses van de economische begroting en de

wintervooruitzichten van de Europese Commissie

De ramingen van de Europese Commissie liggen in lijn met de ramingen van het Federaal

Planbureau. De Europese Commissie raamt net als het Planbureau de economische groei op 1,2

% voor 2016 en op 1,4 % voor 2017. Zowel de Commissie als het Planbureau verwachten

vooral een bijdrage van de binnenlandse vraag aan de groei in 2017.

Wat de componenten van de binnenlandse vraag betreft, verwachten zowel de Commissie als

het Federaal Planbureau een toename van de particuliere consumptie en van de investeringen.

Daarnaast ziet de Commissie de uitvoer iets sterker toenemen dan de invoer, waardoor de

bijdrage van de netto-uitvoer aan de groei van het bbp positief is bij de Commissie, terwijl deze

bijdrage nul is bij het Planbureau.

Qua prijsevolutie voorzien zowel de Europese Commissie als het Federaal Planbureau een min

of meer vergelijkbare inflatie. Het Federaal Planbureau voorziet een inflatie van 2,1 % in 2017

(nationaal indexcijfer der consumptieprijzen), terwijl de Europese Commissie een inflatie van

2016 2017 2016 2017

Consumptieve bestedingen van de particulieren 0,7 1,4 0,7 1,4 Dépenses de consommation finale des particuliers

Consumptieve bestedingen van de overheid 0,4 0,2 0 -0,2 Dépenses de consommation finale pouvoirs publics

Brutovorming van vast kapitaal 2,3 3 2,3 2,3 Formation brute de capital fixe

Uitvoer van goederen en diensten 5,8 4,5 5,5 3,9 Exportations de biens et services

Invoer van goederen en diensten 4,9 4,6 4,7 3,6 Importations de biens et services

Bruto binnenlands product 1,2 1,4 1,2 1,4 Produit intérieur brut

Bijdrage tot de groei van het bbp : Contribution à la croissance du PIB :

Binnenlandse vraag 1,0 1,4 0,9 1,2 Demande intérieure finale

Voorraadwijziging -0,6 0 -0,5 -0,1 Variation des stocks

Netto-uitvoer 0,8 0 0,8 0,3 Exportations nettes

Bbp-deflator 1,4 1,6 1,6 1,7 Déflateur du PIB

Nationaal indexcijfer der consumptieprijzen 2 2,1 Indice national des prix à la consommation

Geharmoniseerd indexcijfer der consumptieprijzen 1,8 2 Indice harmonisé des prix à la consommation

Spaarquote van de particulieren (in % van het

beschikbaar inkomen) 11,9 11,5 12,6 12,2

Taux d'épargne des particuliers (en % du revenu

disponible)

Evolutie werkgelegenheid 1,3 1,1 1,3 0,9 Evolution emploi

Werkloosheidsgraad (Eurostatstandaard, in %) 8 7,6 8 7,8 Taux de chômage (taux standardisé Eurostat, en %)

Saldo lopende rekening (betalingsbalans, in % van

het bbp) 0,7 0,5 1 1,2

Solde des opérations courantes (balance des

paiements, en % du PIB)

Wijzigingspercentages in volume,

tenzij anders vermeld

Pourcentages de variation en volume,

sauf indications contrairesEconomische begroting FPB

Budget économique BFPWinter Forecast

16

2 % verwacht (geharmoniseerd indexcijfer der consumptieprijzen). Wat betreft de bbp-deflator

schat het Planbureau deze in 2017 op 1,6 %, terwijl de Commissie hier 1,7 % verwacht.

De evolutie van de werkgelegenheid wordt door het Federaal Planbureau iets positiever

ingeschat dan door de Europese Commissie. Het Federaal Planbureau verwacht namelijk een

toename van de werkgelegenheid met 1,1 % in 2017, terwijl de Europese Commissie een

toename van 0,9 % verwacht. Ook op het vlak van de werkloosheid zijn de cijfers van het

Federaal Planbureau positiever. De gestandaardiseerde Eurostat-werkloosheidsgraad zou

volgens het FPB afnemen van 8 % tot 7,6 %, terwijl de Europese Commissie een daling tot 7,8

% verwacht.

In het algemeen kan worden gesteld dat beide macro-economische prognoses dicht bij elkaar

liggen en dat beide instellingen een grotendeels vergelijkbare inschatting van de evolutie van

de economische toestand in België maken.

17

3 Europees kader

Trajectoire vers le MTO

La Belgique est actuellement soumise au volet préventif du pacte de stabilité et de croissance

(règlement européen n°1466/97). Ce qui signifie qu’elle doit réaliser une amélioration

structurelle de plus de 0,5 % du PIB par an (soit 0,6 % par an) en vue d’atteindre son objectif à

moyen terme (MTO), fixé à +0,0 % du PIB en termes structurels. En suivant cette trajectoire,

l’État doit également veiller à ne pas dépasser un taux de croissance de référence pour un

agrégat de dépenses primaires2 basé sur la croissance potentielle. Ce taux a été calculé à 0,0 %

pour 2017 lors de l’évaluation par la Commission du projet de plan budgétaire 2017 en

novembre 2016.

Réduction du taux d’endettement

Étant donné l’importance du taux d’endettement (106,8 % du PIB pour 2016 selon les

prévisions d’hiver de février 2017 de la Commission européenne), la Belgique est également

soumise au volet correctif du pacte de stabilité et de croissance (règlement n°1467/97). Des

progrès suffisants doivent ainsi être réalisés dans la réduction du taux d’endettement. Ce qui

signifie que le taux d’endettement doit être réduit à raison d’un rythme moyen d’un vingtième

par an en vue d’atteindre la valeur de référence de 60 % du PIB. Cette réduction est appréciée

tant de manière rétrospective (t-3 à t-1 par rapport à t) que prospective (t-1 à t+1 par rapport à

t+2). Lors de l’évaluation du projet de plan budgétaire, la Commission a considéré que le critère

n’apparaissait pas être respecté pour 2017.

Le non-respect du critère de la dette entraine la rédaction d’un rapport 126(3) examinant

l’opportunité ou non d’ouvrir une procédure de déficit excessif. Dans le cas de la Belgique, la

Commission européenne a annoncé que la situation de la Belgique serait réévaluée dès que les

données 2016 validées seront disponibles3.

2 Les dépenses primaires sont diminuées des dépenses intégralement financées par des fonds UE, des dépenses en matière de

chômage conjoncturel. Un lissage des dépenses d’investissement est réalisé sur 4 années. 3 “The Commission will reassess Belgium’s compiance in spring, once validated outturn data for 2016 are available”, European

Commission, Directorate General Economic and Financial Affairs, Planning, policy and coordination, « Follow-up the

Commission opinions on the 2017 Draft Budgetary Plans », Note to the Eurogroup Working Group, Brussels, 27 February

2017, p.7

18

Lors de la rédaction d’un rapport 126(3), la Commission doit tenir compte de facteurs

pertinents. Pour la Belgique, le strict respect de la trajectoire d’ajustement vers le MTO pourrait

jouer positivement.

Programme de stabilité

D’ici la fin du mois d’avril, la Belgique devra remettre son programme de stabilité 2017-2020.

Dans ce programme de stabilité, il importera donc que la trajectoire fixée en application de

l’accord de coopération du 13 décembre 2013 assure le respect du critère de la dette tout en

réalisant une amélioration structurelle d’au moins 0,6 % du PIB par an.

19

4 Entiteit I

4.1 Federale overheid

4.1.1 Fiscale ontvangsten

Ramingsmethode

De fiscale ontvangsten werden geraamd door de Studiedienst van de FOD Financiën4. Er werd

één correctie doorgevoerd op de ESR-cijfers van de Studiedienst: in de ramingen was een

dubbele betaling van de Franse Staat voorzien voor grensarbeiders in 2017. Dit wordt

gecorrigeerd met een negatieve correctie voor 2017 en een positieve voor 2016 ten belope van

25 miljoen EUR.

De raming van de fiscale ontvangsten door de Studiedienst van Financiën gebeurt grotendeels

rechtstreeks in ESR-termen. Zoals gebruikelijk worden de belangrijkste belastingcategorieën

geraamd op basis van de cijfers van het voorgaande jaar, die aan de hand van parameters uit de

economische begroting, specifieke technische factoren en de aanvullende impact van

maatregelen worden verwerkt in ramingen voor het begrotingsjaar.

Terwijl de initieel begrote cijfers voor 2017 nog berekend waren op basis van de ramingen 2016

waarbij voor de meeste rubrieken de eerste 7 maanden in kastermen gekend waren en de

economische begroting van september 2016, zijn de cijfers nu gebaseerd op bijna definitieve

ESR-cijfers voor 2016 en de economische begroting van februari 2017. De gebruikte cijfers

voor 2016 zijn dus nog niet de definitieve realisaties. In ESR-termen worden immers de

ontvangsten van februari 2016 tot en met januari 2017 gebruikt voor bepaalde

belastingcategorieën en voor enkele categorieën zelfs van maart 2016 tot en met februari 2017

om de ontvangsten van 2016 te bepalen. De cijfers van januari waren partieel beschikbaar

tijdens het opmaken van de ramingen.

In totaal is de voor 2016 gehanteerde ramingsbasis 65 miljoen EUR hoger dan deze die als basis

gebruikt werd voor de raming van de initiële begroting 2017 (of 90 miljoen EUR inclusief de

correctie voor grensarbeid). Er zijn natuurlijk wel variaties op het niveau van de individuele

belastingcategorieën. Wanneer er niet gekeken wordt naar belastingcategorieën die geheel voor

4 Zie nota SED/CV-TL/2017/054 van 28 februari 2017 van de Studiedienst van de FOD Financiën.

20

derden worden geïnd (douanerechten en gewestelijke belastingen), dan bedraagt de verbetering

van de startbasis zelfs 319 miljoen EUR (343 miljoen EUR inclusief correctie grensarbeid).

De impact van gewijzigde parameters van de economische begroting op de raming van de totale

belastingontvangsten is globaal gezien gunstig. De onderstaande tabel geeft de prognoses uit

de economische begroting weer voor de evolutie van de voornaamste macro-economische

aggregaten die gehanteerd worden als verklarende variabelen voor de grondslag van de

belangrijkste belastingcategorieën.

Tabel 9: Macro-economische aggregaten voor de raming van de fiscale ontvangsten

Wat de impact van maatregelen betreft wordt er voor een aantal maatregelen impliciet van

uitgegaan dat deze in de parameters van de economische begroting tot uiting zouden moeten

komen en dus niet meer additioneel mogen worden opgenomen gezien deze geacht worden in

de basis te zitten. Zo werden op het conclaaf volgende maatregelen beslist die zouden moeten

resulteren in fiscale terugverdieneffecten:

+13,5 miljoen EUR fiscaal effect e-commerce,

+6,7 miljoen EUR fiscaal effect startersbanen,

+10 miljoen EUR fiscaal effect voor de maatregel sociale huisvesting.

De studiedienst van Financiën gaat voor zijn ramingen uit van de macro-economische

aggregaten van de economische begroting en doet bij de begrotingscontrole geen bijkomende

correctie meer voor terugverdieneffecten.

Het Federaal Planbureau heeft met deze maatregelen echter expliciet geen rekening gehouden

in de ramingen van de economische begroting.

Impôt Variables BE sept.

2016 BE février

2017

IPP

Revenu global des particuliers 2,6% 3,0%

Dont croissance réelle 0,6% 1,0%

Dont inflation (t-1) 2,0% 2,0%

ISoc Base macroéconomique 3,9% 4,8%

Profitabilité 1,1% 1,4%

TVA Base macroéconomique 3,2% 3,5%

Accises Consommation à prix constants 1,5% 1,4%

Part du diesel et du tabac -2,9% -2,9%

21

Bij de begrotingscontrole wordt er in de aanvullende impact maatregelen ook rekening

gehouden met een btw-effect van de accijnsmaatregelen. Dit effect is bij de begrotingscontrole

verwerkt in de macro-economische basis van de economische begroting en valt dus weg in het

overzicht van de maatregelen.

Voor enkele maatregelen is de impact op nul gezet in de ramingen: de verhoging van de accijns

op alcoholische dranken (+7 miljoen EUR voorzien in de initiële begroting) en de

gezondheidstaks (+50 miljoen EUR in de initiële begroting 2017). De tarieven op alcohol zijn

immers niet meer gewijzigd sedert 1/11/2015 en deze van de gezondheidstaks sedert 1/1/2016.

Er zijn op dit ogenblik geen concrete beslissingen van de regering om de tarieven te verhogen.

Verder werd ook de impact van de taks shelter toegevoegd (-3 miljoen EUR). De verlenging

van de regularisatie staat nu ook in de tabel van de aanvullende impact (zie tabel volgende

pagina). Bij de initiële begroting was dit niet het geval omdat er toen ook nog voor 2016 werd

uitgegaan van een ontvangst van 250 miljoen EUR. Bijgevolg moest er toen geen bijkomende

impact voor 2017 worden voorzien. Nu wordt er een aanvullende impact voorzien van 227,5

miljoen EUR om opnieuw tot een opbrengst van 250 miljoen EUR te komen.

De bijkomende impact van enkele maatregelen werd herraamd. Voor de maatregel met

betrekking tot betere invordering (Crossborderproject) wordt nog rekening gehouden met de

helft van de initieel voorziene impact (dus -75 miljoen EUR ten opzichte van de initiële

begroting).

Voor de maatregelen met betrekking tot de accijnzen is er ook een significante impact. De

raming kan echter niet gelijklopend per maatregel worden uitgesplitst zoals bij de initiële

begroting, gezien de herraming globaal gebeurt per product. Bij de initiële begroting was er een

totale aanvullende impact ten opzichte van 2016 voorzien van +380 miljoen EUR voor de

accijnzen, nu is dit nog +246 miljoen EUR.

Bij de initiële begroting was er rekening gehouden met een bijkomende impact van 345 miljoen

EUR voor de verhoging van roerende voorheffing. Hierbij was rekening gehouden met een

anticipatief effect van 40 miljoen EUR in 2016. Dit wordt nu op 149 miljoen geraamd. De

aanvullende impact werd dan ook herleid tot 127 miljoen EUR.

22

Tabel 10: Voorziene bijkomende impact van de maatregelen ten opzichte van 2016

TVA "pure" Accises Divers Total

VA Pr.p SEC Rôles ex 2016 Rôles ex 2017 VA Rôles

Mesures antérieures 0,0 0,0 2,7 -6,5 0,0 0,0 0,0 160,6 227,5 384,3 Eerdere maatregelen

Croissance des dépenses fiscales 2,7 -6,5 -3,8 Groei van de fiscale uitgaven

Augmentations des accises sur les carburants (y compris les cliquets et

anticipations) 82,9 82,9

Verhoging van de accijnzen op brandstoffen

Augmentations des accises sur le tabac (y compris les anticipations) 77,7 77,7 Verhoging van de accijnzen op tabak

Prolongation de la régularisation fiscale et sociale 227,5 227,5 Verlenging van de fiscale en sociale regularisatie

Mesures : conclave budgétaire octobre 2014 0,0 0,0 11,2 18,2 -130,0 -13,0 33,3 85,8 0,0 5,5 Maatregelen: begrotingsconclaaf oktober 2014

Augmentation des frais professionnels forfaitaires, effet centimes

additionnels 11,2 18,2 29,4

Verhoging van de forfaitaire beroepskosten, weerslag opcentiemen

Assujettissement des intercommunales à l'impôt des sociétés -29,7 -29,7 Onderwerping van de intercommunales aan de vennootschapsbelasting

Contribution secteur financier (intérêts notionnels - one shot) -130,0 -130,0 Bijdrage financiële sector (notionele interest - one shot)

Lutte contre la fraude fiscale 16,7 33,3 50,0 Strijd tegen belastingfraude

Indexation des accises 85,8 85,8 Indexering van de accijnzen

Mesures : conclave budgétaire août 2015 0,0 0,0 0,0 46,8 0,0 16,7 -8,2 0,0 0,0 55,3 Maatregelen: begrotingsconclaaf augustus 2015

Tax shift : impact sur additionnels communaux 46,8 46,8 Taxshift: impact op gemeentelijke opcentiemen

Contrôles ciblés en ce qui concerne l'application du taux réduit de TVA

sur l'électricité (one shot) -41,5 -41,5

Gerichte controles van de toepassing van het verlaagd btw-tarief op

elektriciteit (one-shot)

Meilleur recouvrement 16,7 33,3 50,0 Betere invordering

Mesures : conclave budgétaire avril 2016 0,0 0,0 -3,1 0,0 0,0 0,0 39,0 0,0 0,0 35,9 Maatregelen: begrotingsconclaaf april 2016

Tax Shelter -3,1 -3,1 Tax Shelter

TVA sur les jeux et paris 39,0 39,0 Btw op spelen en weddenschappen

Mesures : conclave budgétaire octobre 2016 0,0 0,0 0,0 -13,6 100,0 8,0 143,0 0,0 479,5 716,9 Maatregelen: begrotingsconclaaf oktober 2016

Libéralités hautes écoles -5,8 -2,0 -7,8 Giften hogescholen

Coparentalité -1,7 -1,7 Co-ouderschap

Crédits d'impôt indépendants -15,5 -15,5 Belastingkrediet zelfstandigen

Travailleurs frontaliers Imfeld Garcet -15,5 -15,5 Grensarbeiders Imfeld Garcet

Plus-values internes: actions de contrôles et adaptation de la législation 31,0 31,0 Interne meerwaarden: controleacties en aanpassing van de wetgeving

Libre choix budget mobilité 100,0 100,0 Vrije keuze mobiliteitsbudget

TVA sur l'électricité 128,0 128,0 Btw op elektriciteit

Redesign de l'administration 40,0 40,0 Redesign van de administratie

Lutte contre la fraude 75,0 75,0 Fiscale fraudebestrijding

Augmentation des amendes de roulage 55,2 55,2 Verhoging van de verkeersboetes

Meilleur recouvrement (projet crossboarder) 75,3 75,3 Betere invordering (Crossborderproject)

Augmentation du taux général du précompte mobilier de 27% à 30%

127,0 127,0

Verhoging van 27 % tot 30 % van het algemeen tarief roerende voorheffing

Suppression de la taxe de spéculation et doublement du plafond de la

taxe boursière 46,0 46,0

Afschaffing speculatiebelasting en verdubbeling plafonds beurstaks

Extension de la taxe boursière - plateforme étrangère 30,0 30,0 Uitbreiding beurstaks - buitenlands platform

Intensification de la lutte contre la fraude fiscale 25,0 10,0 15,0 50,0 Versterking fiscale fraudebestrijding

Total général 0,0 0,0 10,8 45,0 -30,0 11,6 207,2 246,4 707,0 1 198,0 Algemeen totaal

Total général par impôt 207,2 246,4 707,0 1 198,0 Algemeen totaal per belasting

2017 2017IPP I.Soc

55,8 -18,4

23

Ook de technische factoren en verschuivingen werden herzien:

- Vooreerst wordt nu voor 2017 rekening gehouden met de éénmalige betaling van 150

miljoen EUR van touroperators (btw), deze betaling was bij de initiële begroting nog

voorzien voor 2016.

- Wat de excess profit rulings (EPR’s) (kohieren vennootschappen) betreft, werd in de

initiële begroting de basis 2016 gecorrigeerd met -349 miljoen EUR om 2017 te ramen.

Dit is nu herraamd naar -391 miljoen EUR. Aan de cijfers 2017 werd een bedrag van

231 miljoen EUR toegevoegd voor de EPR's voor 2017 (wordt beschouwd als one

shot). Daarenboven wordt nu in 2017 ook rekening gehouden met een aanpassing

van -350 miljoen EUR voor de EPR's 2016 en 2017, die er voor zorgen dat

ondernemingen gebruik gaan maken van andere aftrekken. Immers, indien er zou zijn

ingekohierd rekening houdende met alle aspecten van de vennootschapsbelasting, dan

zouden de betrokken ondernemingen nog notionele interestaftrek, verliezen van vorige

jaren en dergelijke in rekening mogen hebben brengen, wat nu niet gebeurd is. Er zal

een recuperatie van die bedragen worden doorgevoerd in 2017 door de toepassing van

die aftrekken.

- Er wordt nu rekening gehouden met een correctie van -96 miljoen EUR voor een

uitzonderlijke terugbetaling inzake roerende voorheffing. Deze correctie was nog niet

voorzien in de initiële begroting.

Volgende tabel toont de berekening van de belastingcategorieën die volgens de macro-

economische methode worden geraamd:

24

Tabel 11: Macro-economische raming van de belangrijkste belastingontvangsten

2015 2016 2017

Verwezen- Voorlopige Verwachte

lijkingen ontvangsten ontvangsten

1. Personenbelasting "ESR" 1. Impôt des personnes physiques "SEC"

1.1. Globale PB-opbrengst, aanslagjaar t+1 1.1 Produit global IPP, exercice t+1

Nominale toename van het globaal inkomen 1,4 % 2,4 % 3,0 % Croissance nominale du revenu global

Inflatie voorgaand jaar (t-1) 0,3 % 0,6 % 2,0 % Inflation décalée d'un an (t-1)

Reële groeivoet 1,0 % 1,8 % 1,0 % Taux de croisannce réelle

Groei globale PB-opbrengst, excl. maatregelen en verschuivingen 1,7 % 3,0 % 3,3 % Croissance du produit global IPP, hors mesures et glissements

Globale PB-opbrengst bij lopende wetgeving 41 691,1 41 272,8 42 612,2 Produit global IPP à législation courante

Idem groeivoet -1,0 % 3,2 % Idem taux de croissance

Bijkomende weerslag van de maatregelen (excl. indexering) - 396,7 -1 678,0 - 8,1 Incidences complémentaires des mesures (hors indexation)

Globale PB-opbrengst bij wetgeving t-1 42 087,8 42 950,8 42 620,3 Produit global IPP à législation de t-1

1.2 Bedrijfsvoorheffing "ESR" 1.2 Précompte professionnel "SEC"

Nominale loonstijging 1,0 % 2,4 % 2,9 % Croissance nominale des salaires

Nominale groei van de sociale uitkeringen 1,7 % 2,3 % 2,9 % Croissance nominale des allocations sociales

Inflatie voorgaand jaar (t-1) 0,3 % 0,6 % 2,0 % Inflation décalée d'un an (t-1)

Reële groei van de lonen 0,7 % 1,8 % 0,9 % Croissance réelle des salaires

Reële groei van de uitkeringen 1,3 % 1,8 % 0,9 % Croissance réelle des allocations

Groei bedrijfsvoorheffing, excl. maatregelen en verschuivingen 1,7 % 3,2 % 3,3 % Croissance du précompte professionnel, hors mesures et glissements

Bedrijfsvoorheffing "ESR" bij lopende wetgeving 46 247,1 46 088,1 47 598,8 Pr P "SEC" à législation courante

-0,3 % 3,3 %

Maatregelen (excl. indexering van de belastingsschalen en vrijstellingen) -1717,7 0,0 Mesures (hors indexation des barèmes fiscaux et hors dispenses)

Bedrijfsvoorheffing "ESR" bij wetgeving t-1 46 722,2 47 805,8 47 598,8 Pr P "SEC" à législation de t-1

2,3% -0,4%

1.3 Voorafbetalingen personenbelasting 1.3 Versements anticipés personnes physiques

Voorafbetalingen bij lopende wetgeving 1 562,1 1 533,3 1 588,7 Versements anticipés à législation courante

Bijkomende weerslag van de maatregelen (excl. indexering) 7,5 0,0 Incidences complémentaires des mesures (hors indexation)

Voorafbetalingen personenbelasting bij wetgeving t-1 1 512,1 1 525,8 1 588,7 Versements anticipés personnes physiques à législation de t-1

1.4 Kohieren PB "ESR" 1.4 Rôles IPP "SEC"

Saldo vastgestelde rechten bij wetgeving t-1 -6 146,6 -6 380,8 -6 567,2 Solde des droits constatés à législation t-1

Inachtneming van de vorige aanslagjaren en van de niet-geïnde rechten -4 793,3 -4 897,5 -5 040,5 Prise en compte des exercices antérieurs et des droits non perçus

Kohieren PB bij wetgeving t-1 -4 842,5 -4 760,4 -4 858,0 Rôles IPP à législation de t-1

Bijkomende weerslag van de maatregelen (excl. indexering), vorig aanslagjaar 10,8 Incidences complémentaires des mesures (hors indexation), ex. antérieur

Bijkomende weerslag van de maatregelen (excl. indexering), lopend aanslagjaar 20,0 Incidences complémentaires des mesures (hors indexation), ex. en cours

Bijkomende weerslag van de maatregelen excl. globale opbrengst 25,0 Incidences complémentaires des mesures hors produit global

Verschuivingen en diverse factoren Glissements et facteurs divers

Kohieren PB bij lopende wetgeving -4 842,5 -4 760,4 -4 802,2 Rôles IPP à législation courante

2. Vennootschapsbelasting "ESR" 2. Impôt des sociétés "SEC"

Verklarende variabelen Variables explicatives

Primair inkomen van de vennootschappen 68 296,8 74 052,4 77 585,0 Revenu primaire des sociétés

Groeivoet 6,7 % 8,4 % 4,8 % Taux de croissance

Winstgevendheid 0,345 0,364 0,369 Profitabilité

Groeivoet 3,3 % 5,5 % 1,4 % Taux de croissance

Groei van de ontvangsten bij ongewijzigde wetgeving 1,5% 4,5% Croissance des recettes à législation constante

Maatregelen en verschuivingen Mesures et glissements

Bijkomende weerslag maatregelen -18,4 Incidences complémentaires des mesures

Verschuivingen en diverse factoren "t-1" -391,0 Glissements et facteurs divers "t-1"

Verschuivingen en diverse factoren "t" -119,0 Glissements et facteurs divers "t"

Ontvangsten Ven.B "ESR" 13 567,0 15 213,3 15 349,7 Recettes d'I.Soc "SEC"

Verwachte groei van de ontvangsten 12,1 % 0,9 % Croissance prévue des recettes

Waaronder Dont

Voorafbetalingen vennootschappen 8.533,3 8 590,7 8 946,0 Versements anticipés sociétés

Kohieren vennootschappen 4.433,1 6038,0 5792,9 Rôles sociétés

Roerende voorheffing vennootschappen 600,5 584,6 610,8 Précompte mobilier sociétés

3. Btw "ESR" 3. TVA "SEC"


Macro-economische grondslag 257 630,0 264 900,0 274 200,0 Base macroéconomique

Uitvoer jaar "t" en eerste kwartaal "t+1" 425 654,0 448 148,0 478 382,6 Exportations année "t" et 1er trimestre t"+1"

Uitvoer 4e kwartaal "t-1" tot en met 3e kwartaal "t" 337 781,0 349 864,0 373 962,0 Exportations du 4ème trim. "t-1" au 3ème trimestre "t"

Idem, groeivoet Idem, taux de croissance

Macro-economische grondslag 1,3 % 2,8 % 3,5 % Base macroéconomique

Uitvoer jaar "t" en eerste kwartaal "t+1" 2,0 % 5,3 % 6,7 % Exportations année "t" et 1er trimestre t"+1"

Uitvoer 4e kwartaal "t-1" tot en met 3e kwartaal "t" 1,9 % 3,6 % 6,9 % Exportations du 4ème trim. "t-1" au 3ème trimestre "t"

Groei van de ontvangsten, excl. maatregelen en verschuivingen 4,3 % Croissance des recettes, hors mesures et glissements


Bijkomende weerslag maatregelen 207,2 Incidences complémentaires des mesures

Verschuivingen en diverse factoren "t-1" 0,0 Glissements et facteurs divers "t-1"

Verschuivingen en diverse factoren "t" 150,0 Glissements et facteurs divers "t"

Ontvangsten btw 27 576,9 28 753,8 30 337,1 Recettes de TVA

Verwachte groei van de ontvangsten 4,27 % 5,51 % Croissance prévue des recettes

4. Accijnzen "ESR" 4. Accises "SEC"


Gezinsconsumptie tegen constante prijzen (groei) 0,8 % 0,4 % 1,4 % Consommation privée à prix constants (croissance)

Aandeel van tabak en diesel in gezinsconsumptie (groei) -2,7 % -3,3 % -2,9 % Part du tabac et du diesel dans la consommation privée (croissance)

Groei van de ontvangsten, excl. maatregelen en verschuivingen -0,53 % Croissance des recettes, hors mesures et glissements


Bijkomende weerslag van de maatregelen 246,4 Incidences complémentaires des mesures

Verschuivingen en diverse factoren "t-1" Glissements et facteurs divers "t-1"

Verschuivingen en diverse factoren "t" Glissements et facteurs divers "t"

Ontvangsten accijnzen 8 260,4 8 824,4 9 024,0 Recettes d'accises

Verwachte groei van de ontvangsten 4,82% 6,83 % 2,26 % Croissance prévue des recettes

25

Resultaten in ESR-termen:

De raming voor de totale fiscale ESR-ontvangsten voor 2017 bedraagt 114 534 miljoen EUR

of 253 miljoen EUR minder dan bij de initiële begroting. Ten opzichte van 2016 betekent dit

een stijging van 5 017 miljoen EUR.

Wanneer de belastingen geheel geïnd voor derden worden uitgesloten bedraagt het verschil ten

opzichte van de initiële begroting slechts -146 miljoen EUR.

Tabel 12: De fiscale ontvangsten in ESR-termen

In % In %

- -

En % En %

2016 2017 2017


- - - - - - -

Mon. mars Initial Mon. mars Différence Différence Différence Différence

(1) (2) (3) (3) vs. (1) (3) vs. (2) (3) vs. (1) (3) vs. (2)

Roerende voorheffing 4 345 5 469 4 760 415 - 708 9,6 - 13,0 Précompte mobilier

dividenden 2 351 3 014 2 514 163 - 501 6,9 - 16,6 dividendes

andere 2 128 2 397 2 381 253 - 16 11,9 - 0,6 autres

kohieren - 135 58 - 135 0 - 192 0,0 - 333,8 rôles

woonstaatheffing 0 0 0 0 0 prélèvement état de résidence

Bijdrage op hoge vermogensinkomens 0 0 0 0 0

Cotisation sur les hauts revenus du

patrimoine

Werknemersparticipatie 17 24 17 0 - 7 2,6 - 29,2 Participation des travailleurs

Voorafbetalingen 10 124 10 524 10 535 411 11 4,1 0,1 Versements anticipés

Kohieren 1 409 328 1 163 - 246 835 - 17,5 254,8 Rôles

vennootschappen 6 038 4 979 5 793 - 245 814 - 4,1 16,3 sociétés

natuurlijke personen -4 760 -4 931 -4 802 - 42 129 - 0,9 2,6 personnes physiques

belasting der niet-inwoners 132 280 172 41 - 108 31,0 - 38,5 impôt des non-résidents

Bedrijfsvoorheffing 46 088 47 234 47 599 1 511 364 3,3 0,8 Précompte professionnel

bron 45 812 46 822 47 312 1 500 490 3,3 1,0 source

kohieren 276 412 287 11 - 125 4,0 - 30,4 rôles

Niet-geregionaliseerde diversen 375 358 358 - 16 0 - 4,3 0,1 Divers non régionaux

Directe belastingen 62 357 63 937 64 432 2 075 495 3,3 0,8 Impôts directs

Accijnzen 8 824 9 160 9 024 200 - 136 2,3 - 1,5 Accises

Btw 31 009 33 677 33 323 2 314 - 354 7,5 - 1,1 TVA

zuivere 28 754 30 599 30 337 1 583 - 262 5,5 - 0,9 pure

diverse rechten en taksen 2 255 3 078 2 986 731 - 92 32,4 - 3,0 droits et taxes divers

Niet-geregionaliseerde registratierechten 162 199 191 29 - 8 18,0 - 4,2

Droits d'enregistrement non régionaux

Niet-geregionaliseerde diversen en boeten1 181 962 819 - 362 - 143 - 30,6 - 14,9 Divers et amendes non régionaux

Regularisatie 23 250 250 228 0 1 011,1 0,0 Regularisation

Totaal excl. belastingen geheel geïnd voor

derden103 555 108 185 108 039 4 484 - 146 4,3 - 0,1

Total hors impôts entièrement encaissés

pour des tiers

Belastingen geheel geïnd voor derden

Impôts entièrement encaissés pour des

tiers

Gewestelijke belastingen 3 411 3 929 3 750 340 - 178 10,0 - 4,5 Impôts régionaux

Verkeersbelasting 128 140 136 8 - 4 6,1 - 2,6 Taxe de circulation

Belasting op inverkeerstelling 49 53 51 2 - 2 5,1 - 3,4 Taxe de mise en circulation

Eurovignet 28 5 5 - 23 0 - 81,8 0,0 Eurovignette

Belasting op spelen en weddenschappen 63 70 69 6 - 2 9,8 - 2,1 Taxe sur les jeux et paris

Automatische ontspanningstoestellen 33 39 39 6 0 18,3 0,0 Appareils automatiques de divertissement

Onroerende voorheffing 54 58 58 4 1 7,4 1,0 Précompte immobilier

Geregionaliseerde boeten directe bel. 1 1 1 0 0 0,0 - 18,3 Amendes reg. impôts directs

Geregionaliseerde registratierechten 1 794 2 007 1 879 84 - 129 4,7 - 6,4 Droits d'enregistrement régionalisés

Geregionaliseerde boeten indirecte bel. 221 313 313 92 0 41,8 0,0 Amendes reg. impôts indirects

Successierechten 1 040 1 243 1 200 160 - 43 15,4 - 3,5 Droits de succession

Douanerechten 2 552 2 674 2 745 193 71 7,6 2,7 Droits de douane

Totaal incl. belastingen geheel geïnd voor

derden (uitgez. opcentiemen)109 517 114 787 114 534 5 017 - 253 4,6 - 0,2

Total y compris impôts entièrement

encaissés pour des tiers (impôts

additionels exclus)

In miljoen EUR

-

En millions EUR

26

De belangrijkste verschillen ten opzichte van de initiële begroting bij de belastingen die niet

volledig voor rekening van derden worden geïnd, situeren zich vooral bij volgende rubrieken:

- roerende voorheffing: -708 miljoen EUR. De startbasis 2016 daalt met 261 miljoen EUR

en dit ondanks een groter anticipatie-effect dan voorzien (+129 miljoen EUR t.o.v. de

initiële raming). Ongeveer 84 miljoen EUR van het verschil wordt verklaard door een

lager geraamde ontvangst voor het tweede luik van de liquidatiereserve. Het grotere

anticipatie-effect zorgt wel voor een lagere ontvangst 2017. Het incalculeren van de

impact van arresten voor een reeks betwistingen uit het verleden verklaart ook een deel

van het verschil met de initiële begroting (cf. sub-rubriek kohieren en de uitleg bij

technische factoren). Verder is er ook een lagere groei van de interesten en dividenden

voorzien.

- kohieren vennootschappen : +814 miljoen EUR. De stijging wordt in hoofdzaak

verklaard doordat de cijfers voor 2016, die als startbasis dienen voor de ramingen 2017,

836 miljoen EUR gunstiger zijn. De kohieren vennootschappen 2016 werden gunstig

beïnvloed door een verschuiving van voorafbetalingen naar kohieren.

- kohieren natuurlijke personen : +129 miljoen EUR. Het verschil ten opzichte van de

initiële begroting wordt verklaard door een hogere raming voor de globale PB-opbrengst

(aanslagjaar 2017) waarvan een deel wordt toegerekend aan de kohieren natuurlijke

personen 2017.

- bedrijfsvoorheffing: +364 miljoen EUR. De stijging kan worden verklaard door

gunstigere realisaties 2016 en betere parameters van de economische begroting.

- accijnzen: -136 miljoen EUR. Het verschil is grotendeels gelinkt aan de gewijzigde

bijkomende impact van de maatregelen (-134 miljoen EUR).

- zuivere btw: -262 miljoen EUR. De ontvangsten 2016 waarvan vertrokken wordt bij het

ramen, dalen met 499 miljoen EUR. De macro-economische grondslag groeit dan weer

iets sterker dan initieel voorzien (+0,3 %) en er moet ook rekening worden gehouden

met de gewijzigde hypothesen i.v.m. de technische factoren (touroperators).

- niet-geregionaliseerde diversen en boeten: -143 miljoen EUR. De raming voor deze

rubriek is onder andere herzien voor de maatregel met betrekking tot betere invordering

27

(Crossborderproject). Er wordt nog rekening gehouden met de helft van de initieel

voorziene impact (-75 miljoen EUR ten opzichte van de initiële begroting).

Onder de rubriek regularisatie wordt nog steeds 250 miljoen EUR voorzien in de ramingen net

als bij de initiële begroting. In tegenstelling tot bij de initiële begroting wordt nu wel voorzien

dat er een gedeelte zal moeten worden afgedragen (momenteel geraamd op 100 miljoen EUR).

De geheel voor derden geïnde gewestelijke belastingen dalen met 179 miljoen EUR t.o.v. de

initiële begroting, de douanerechten stijgen met 71 miljoen EUR.

De overgang naar de fiscale ontvangsten in kas-termen

Hoewel de raming van de ontvangsten sedert enige tijd grotendeels rechtstreeks in ESR-termen

gebeurt, blijft het belangrijk om de kasontvangsten te kennen. De kasontvangsten vormen onder

meer de basis voor de berekening van de alternatieve financiering aan de sociale zekerheid.

Volgende tabel toont de overgang van de totale fiscale ontvangsten in ESR-termen naar de

totale fiscale ontvangsten op kasbasis. Het grootste gedeelte betreft de vrijstellingen van de

bedrijfsvoorheffing (2 980 miljoen EUR voor 2017) die als een subsidie moeten worden

beschouwd volgens het ESR, de rest is een correctie voor het moment van registratie, en het

opnemen van de accijns-verrekening in het kader van de BLEU van 24 miljoen EUR (ontvangst

die uit de fiscale ESR-ontvangsten wordt gehaald, hiervoor wordt wel een spiegelcorrectie

gedaan omdat het wel een ontvangst is die in rekening moet worden gebracht, maar niet bij de

fiscale ontvangsten).

28

Tabel 13: De overgang van ESR naar kas

De hoge ESR-correctie voor 2016 kan vooral worden toegeschreven aan de kohieren PB en

vennootschappen. Voor de vennootschappen zou dit te verklaren zijn door een verschuiving

van voorafbetalingen naar kohieren. Voor de kohieren PB is het kascijfer abnormaal negatief,

maar de achterstand werd ingehaald in de maanden januari-februari die in ESR wel worden

meegerekend.

De totale fiscale ontvangsten op kasbasis bedragen 111 132 miljoen EUR voor 2017, 264

miljoen EUR minder dan vermeld in de initiële begroting. Na uitsluiting van de belastingen die

volledig voor rekening van derden worden geïnd, is er een daling van 156 miljoen EUR.

De volgende tabel toont het detail van de fiscale ontvangsten op kasbasis.

2016 2017 2017

Mon. maart Initieel Mon. maart- - -

Mon. mars Initial Mon. mars

(1) (2) (3)

ESR-basis Financiën 109 517 114 787 114 534

vrijstellingen BV 2 887 3 008 2 980

federale ESR-correctie excl.

vrijstellingen BV2 599 377 415

niet-federale ESR-correctie 4 7 7

kasbasis 104 028 111 396 111 132

In miljoen EUR

-

En millions EUR

29

Tabel 14: De fiscale ontvangsten op kasbasis

4.1.2 Afdrachten van fiscale ontvangsten

4.1.2.1 Algemeen overzicht

De volgende tabel geeft een globaal overzicht van de afdrachten van de fiscale ontvangsten.

In % In %

- -

En % En %

2016 2017 2017


- - - - - - -


(1) (2) (3) (3) vs. (1) (3) vs. (2) (3) vs. (1) (3) vs. (2)

Accijnscompenserende belasting 0 0 0 0 0 - 16,7 0,0 Taxe compensatoire des accises

Roerende voorheffing 4 196 5 449 4 710 514 - 739 12,3 - 13,6 Précompte mobilier

dividenden 2 291 3 003 2 501 210 - 501 9,2 - 16,7 dividendes

andere 2 062 2 394 2 366 304 - 28 14,7 - 1,2 autres

kohieren - 158 52 - 158 0 - 209 0,0 - 405,6 rôles

woonstaatheffing 0 0 0 0 0 prélèvement état de résidence

Bijdrage op hoge vermogensinkomens 0 0 0 0 0 Cotisation sur les hauts revenus du

patrimoine

Werknemersparticipatie 17 24 17 0 - 7 2,6 - 29,2 Participation des travailleurs

Voorafbetalingen 10 124 10 524 10 535 411 11 4,1 0,1 Versements anticipés

Kohieren - 793 151 1 037 1 830 886 230,8 584,6 Rôles

vennootschappen 4 305 4 798 5 612 1 307 814 30,4 17,0 sociétés

natuurlijke personen -5 215 -4 925 -4 771 444 154 8,5 3,1 personnes physiques

belasting der niet-inwoners 117 278 196 79 - 82 67,8 - 29,5 impôt des non-résidents

Bedrijfsvoorheffing 43 268 44 124 44 468 1 200 344 2,8 0,8 Précompte professionnel

bron 42 997 43 718 44 183 1 186 465 2,8 1,1 source

kohieren 271 406 285 15 - 121 5,4 - 29,7 rôles

Niet-geregionaliseerde diversen 376 358 359 - 16 1 - 4,3 0,3 Divers non régionaux

Directe belastingen 57 187 60 630 61 126 3 939 496 6,9 0,8 Impôts directs

Accijnzen 8 743 9 160 9 048 305 - 112 3,5 - 1,2 Accises

Btw 30 785 33 599 33 211 2 426 - 388 7,9 - 1,2 TVA

zuivere 28 530 30 521 30 225 1 695 - 296 5,9 - 1,0 pure

diverse rechten en taksen 2 255 3 078 2 986 731 - 92 32,4 - 3,0 droits et taxes divers

Niet-geregionaliseerde registratierechten 162 199 191 29 - 8 18,0 - 4,2

Droits d'enregistrement non régionaux

Niet-geregionaliseerde diversen en boeten1 181 962 819 - 362 - 143 - 30,6 - 14,9

Divers et amendes non régionaux

Regularisatie 12 250 250 238 0 1 920,3 0,0 Regularisation

Totaal 98 070 104 800 104 644 6 574 - 156 6,7 - 0,1 Total

Belastingen geheel geïnd voor derdenImpôts entièrement encaissés pour des

tiers

Gewestelijke belastingen 3 406 3 922 3 743 337 - 179 9,9 - 4,6 Impôts régionaux

Verkeersbelasting 128 140 135 7 - 4 5,6 - 3,0 Taxe de circulation

Belasting op inverkeerstelling 49 53 51 2 - 2 5,1 - 3,4 Taxe de mise en circulation

Eurovignet 28 5 5 - 23 0 - 81,8 0,0 Eurovignette

Belasting op spelen en weddenschappen 63 70 69 6 - 2 9,8 - 2,1 Taxe sur les jeux et paris

Automatische ontspanningstoestellen 33 39 39 6 0 18,3 0,0 Appareils automatiques de divertissement

Onroerende voorheffing 54 58 58 4 0 6,7 0,0 Précompte immobilier

Geregion. fiscale boeten directe bel. 0 1 0 0 - 1 Amendes reg. impôts directs

Geregion. registratierechten 1 794 2 007 1 879 84 - 129 4,7 - 6,4 Droits d'enregistrement régionalisés

Geregion. fiscale boeten indirecte bel. 221 313 313 92 0 41,8 0,0 Amendes reg. impôts indirects

Successierechten 1 036 1 236 1 194 158 - 42 15,2 - 3,4 Droits de succession


Totaal incl. belastingen geheel geïnd voor

derden (uitgez. opcentiemen)104 028 111 396 111 132 7 104 - 264 6,8 - 0,2

Total y compris impôts entièrement

encaissés pour des tiers (impôts

additionels exclus)

En millions EUR

In miljoen EUR

-

30

Tabel 15: Afdrachten fiscale ontvangsten

De afdrachten voor 2016 bedroegen 55.937 miljoen EUR. Na ESR-correcties werd dat bedrag

bijgesteld tot 55.941 miljoen EUR.

Voor 2017 worden de totale af te dragen ontvangsten geraamd op 61.149 miljoen EUR, hetzij

261 miljoen EUR lager in vergelijking met de begrotingsopmaak 2017. Na ESR-correcties

worden de afdrachten voor 2017 geraamd op 61.155 miljoen EUR. Dit is 262 miljoen EUR

lager dan bij begrotingsopmaak: de afdrachten na ESR-correcties werden toen geraamd op

61.417 miljoen EUR.

De verschillende elementen van de afdrachten worden in de volgende punten meer in detail

toegelicht.

In % In %

- -

En % En %

2016 2017 2017


- - - - - - -


(1) (2) (3) (3) vs. (1) (3) vs. (2) (3) vs. (1) (3) vs. (2)

EU 3 068 3 204 3 275 207 71 6,7 2,2 UE

Btw 517 530 530 14 0 2,7 0,0 TVA


Gemeenschappen en Gewesten 42 190 43 395 43 381 1.191 -13 2,8 0,0 Communautés et Régions

Gewestelijke belastingen 3 407 3 922 3 844 437 -78 12,8 - 2,0 Impôts régionaux

Gewestelijke aanvullende belasting op PB 9 306 9 425 9 357 51 -68 0,6 - 0,7 Taxe additionnelle régionale sur l'IPP

PB- en btw-dotaties 29 478 30 048 30 180 703 132 2,4 0,4 Dotations IPP et TVA

Sociale zekerheid 10 040 14 318 14 000 3.959 -319 39,4 - 2,2 Sécurité sociale

Globaal beheer werknemers 6 213 11 790 11 543 5.330 -247 85,8 - 2,1 Gestion globale travailleurs salariés

Globaal beheer zelfstandigen 692 2 204 2 132 1.440 -72 208,0 - 3,3 Gestion globale travailleurs indépendants

RIZIV-Geneeskundige verzorging 2 751 0 0 -2.751 0 INAMI-Soins de santé

DIBISS en andere 45 0 0 -45 0 ORPSS et autres

Sociale Maribel en BBSZ 340 324 324 -16 0 - 4,6 0,0 Maribel social et CSSS

Andere 639 493 493 -146 0 - 22,8 0,0 Autres

Effectisering 0 0 0 0 0 Titrisation

Politie 421 261 261 -160 0 - 38,1 - 0,1 Police

Rampenfonds 12 12 12 0 0 0,0 0,0 Fonds des calamités

CREG 182 186 186 4 0 2,3 0,0 CREG

MMA-fonds 0 0 0 0 0 Fonds MEVA

Apetra 23 33 33 10 0 45,4 0,0 Apetra

Afdrachten fiscale ontvangsten 55 937 61 410 61 149 5.212 -261 9,3 - 0,4 Transferts de recettes fiscales

Fiscale Middelen 48 091 49 986 49 983 1.892 -2 3,9 0,0 Recettes fiscales Voies et Moyens

Afdrachten fiscale ontvangsten 55 937 61 410 61 149 5.212 -261 9,3 - 0,4 Transferts de recettes fiscales

Niet-federale overgangscorrecties 4 7 7 3 0 79,9 - 1,1 Corrections de passage non-fédérales

Andere overgangscorrecties 0 0 0 0 0 Autres corrections de passage

Afdrachten fiscale ontvangsten,

gecorrigeerd met overgangscorrecties op

saldoniveau

55 941 61 417 61 155 5.215 -262 9,3 - 0,4Transferts de recettes fiscales, incluant les

corrections de passage au niveau du solde

In miljoen EUR

-

En millions EUR

31

4.1.2.2 Afdrachten EU

De aan de EU af te dragen middelen worden geraamd op 3.275 miljoen EUR. Dit is een stijging

met 71 miljoen EUR ten opzichte van de initiële begroting 2017. Deze hogere afdracht is

integraal toe te schrijven aan een stijging van de douanerechten. Voor 2017 worden de

douanerechten geraamd op 2.745 miljoen EUR.

De aan de EU over te dragen BTW werd door de permanente vertegenwoordiging bij de EU

geraamd en blijft gehandhaafd op 530 miljoen EUR.

4.1.2.3 Afdrachten aan de Gemeenschappen en Gewesten

1. Parameters

De volgende tabel geeft een overzicht van de parameters die in rekening werden gebracht bij

de bepaling van de afdrachten aan de deelstaten in het kader van de BFW.

Tabel 16: Parameters BFW

32

begrotingsjaar (t) / année

budgétaire (t)

2016

DEFINITIEF / DEFINITIF

2017

INITIEEL / INITIAL

2017

AANGEPAST / AJUSTE

* niet afgerond

ICP / IPC 1,97% 1,60% 2,10%

EB 08.09.2016

reële groei BBP / croissance réelle PIB 1,20% 1,20% 1,40%

EB 08.09.2016

# inwoners -18 jaar (toestand 30/6/(t-1)) : 30.06.2015 def 30.06.2016 (1° obs) 30.06.2016 (2° obs)

# habitants -18 ans (situation 30/6/(t-1)) :

VG 1.253.245 1.259.177 1.260.078

RW hors CG 741.602 740.970 741.566

BHG / RBC 269.853 273.027 273.297

totaal excl DG / total hors CG 2.264.700 2.273.174 2.274.941

DG / CG 14.726 14.718 14.729

# leerlingen art 39, BFW : schooljaar 2015-2016 : raming obv evolutie inwoners 6 t.e.m. 17 jaar (rea 01.01.2016 + proj. FPB maart 2016) sch j / année scol sch j / année scol sch j / année scol

# élèves art 39, BFW : schooljaar 2015-2016 : estimations sbd l'évolution des habitants de 6 à 17 ans inclus (réa 01.01.2016 + proj BFP mars 2016) 2015 - 2016 rea 2016 - 2017 raming* 2016 - 2017 raming*

VG / Comm fl 56,681% 56,715% 56,715%

FG / Comm fr 43,319% 43,285% 43,285%

100,000% 100,000% 100,000%

# inwoners 0 tot en met 18 jaar (toestand 1/1/(t)): rea 01.01.2016 + proj FPB maart 2016 01.01.2016 rea 01.01.2017 raming* 01.01.2017 raming*

# habitants de 0 à 18 ans inclus (situation 1/1/(t)) : réa 01.01.2016 + proj BFP mars 2016)

VG 1.328.368 1.337.769 1.337.769

RW avec CG incluse 800.154 805.059 805.059

BHG / RBC 284.573 289.498 289.498

Rijk incl DG / Royaume avec CG incluse 2.413.095 2.432.326 2.432.326

DG / CG 15.665 15.721 15.721

RW hors CG 784.489 789.338 789.338


# inwoners ouder dan 80 jaar (toestand 1/1/(t)) (rea 01.01.2016 + proj FPB maart 2016) 01.01.2016 rea 01.01.2017 raming* 01.01.2017 raming*

# habitants de plus de 80 ans (situation 1/1/(t)) (réa 01.01.2016 + proj BFP mars 2016)

VG 336.284 343.155 343.155

RW avec CG incluse 168.151 168.170 168.170

BHG / RBC 45.090 44.802 44.802

Rijk incl DG / Royaume avec CG incluse 549.525 556.127 556.127

DG / CG 3.484 3.645 3.645

RW hors CG 164.667 164.525 164.525

totaal excl DG / total hors CG 546.041 552.482 552.482

totale bevolking (toestand 1/1/(t)) : rea 01.01.2016 + proj FPB maart 2016 01.01.2016 rea 01.01.2017 raming* 01.01.2017 raming*

population totale (situation 1/1/(t)) : réa 01.01.2016 + proj BFP mars 2016)

VG 6.477.804 6.524.663 6.524.663

RW avec CG incluse 3.602.216 3.628.571 3.628.571

BHG / RBC 1.187.890 1.206.032 1.206.032


DG / CG 76.645 77.395 77.395

RW hors CG 3.525.571 3.551.176 3.551.176


33

Bron: FOD Financiën

begrotingsjaar (t) / année

budgétaire (t)

2016

DEFINITIEF / DEFINITIF

2017

INITIEEL / INITIAL

2017

AANGEPAST / AJUSTE

aj. / ex d'imp 2015 rea.

federale personenbelasting /

réa. impôt des personnes

physiques fédéral

aj. / ex d'imp 2016 raming*


estimation* impôt des

personnes physiques fédéral

aj. / ex d'imp 2016 raming*


estimation* impôt des

personnes physiques fédéral

VG 20.780.225.963,00 20.962.428.382,70 21.160.241.709,06

RW hors la CG 9.070.141.269,32 9.097.712.849,24 9.182.683.948,22

BHG / RBC 2.655.628.300,60 2.688.662.510,45 2.721.628.206,19

DG / CG 140.435.447,68 142.273.074,27 142.848.583,71

Rijk incl DG / Royaume avec CG incluse 32.646.430.980,60 32.891.076.816,67 33.207.402.447,19

RW y compris la CG 9.210.576.717,00 9.239.985.923,52 9.325.532.531,94

totale bevolking 1/1/AJ : solidariteitsmechanisme / population totale 1/1/EI : méchanisme de solidarité 01.01.(AJ)2015 rea. 01.01.(AJ)2016 rea. 01.01.(AJ)2016 rea.

VG 6.444.127 6.477.804 6.477.804

RW avec CG incluse 3.589.744 3.602.216 3.602.216

BHG / RBC 1.175.173 1.187.890 1.187.890


DG / CG 76.328 76.645 76.645

RW hors CG 3.513.416 3.525.571 3.525.571


Stroom van pendelaars : voorlopige ramingen / Flux de navetteurs : estimations provisoires

% aandeel VG (kan nog wijzigen) 62,769% 62,735% 62,735%

% aandeel WG (kan nog wijzigen) 37,231% 37,265% 37,265%

Tota(a)l : 100,000% 100,000% 100,000%

Reële groei BBP per inwoner / taux de croissance réelle du PIB par habitant 0,6713% 0,3861% 0,5845%

# leerlingen art 39, BFW : bj 2015-2016 : raming obv evolutie inwoners 6 t.e.m. 17 jaar (rea 01.01.2016 + proj. FPB maart 2016) sch j / année scol sch j / année scol sch j / année scol

# élèves art 39, BFW : année budg 2015-2016 : estimations sbd l'évolution des habitants de 6 à 17 ans inclus (réa 01.01.2016 + proj BFP mars 2016) 2015 - 2016 rea 2016 - 2017 raming* 2016 - 2017 raming*

VG / Comm fl 841.961 854.107 854.107

FG / Comm fr 643.469 651.867 651.867


PB en federale PB / IPP et IPP fédérale : fed PB AJ 2015 voor begrotingsjaar 2016 & overgangsbedrag / IPP féd EI 2015 pour l'année budgétaire 2016 &

montant de transition

34

2. Gewestelijke belastingen

Voor 2017 worden de gewestelijke belastingen 78 miljoen EUR lager ingeschat in vergelijking

met de initiële begrotingsopmaak. De gewestbelastingen worden zodoende geraamd op 3.844

miljoen EUR tegenover 3.922 miljoen EUR bij begrotingsopmaak. Ter vergelijking, voor 2016

bedroegen de gewestbelastingen 3.407 miljoen EUR.

De daling van de gewestbelastingen wordt grotendeels verklaard door een neerwaartse herziening

van de registratierechten en de successierechten. De registratierechten worden 129 miljoen EUR

lager ingeschat dan initieel en worden nu geraamd op 1.879 miljoen EUR. De successierechten

worden geraamd op 1.194 miljoen EUR, hetzij een daling met 42 miljoen EUR ten opzichte van

de initiële begroting 2017.

Het totaal aan directe gewestelijke belastingen wordt 9 miljoen EUR lager geraamd en komen nu

uit op 358 miljoen EUR tegenover 366 miljoen EUR bij begrotingsopmaak.

Tot slot wordt nu ook rekening gehouden met een afdracht van 100 miljoen EUR ingevolge de

permanente regularisatie.

3. Afdrachten vanuit PB en BTW-middelen

3.1 Afdrachten aan Gewesten

De volgende tabel geeft een overzicht van de middelen die aan de gewesten worden toegewezen

vanuit de PB-middelen.

Tabel 17: Afdrachten Gewesten

in miljoen EUR

BC2016 2016 DEF

excl saldo 2015

gewestelijke PB 9.009 9.009 9.306 297 9.425 9.357 -68

(voorlopig def)

voorafname op federale PB 5.996 6.021 5.862 -159 5.797 5.857 61

Totaal gewesten 15.004 15.030 15.168 138 15.221 15.214 -7


Verschil

(2)-(1)BC2016GEWESTEN

BO2017

(1)

BC2017

(2)2016 Saldo

35

De totale afdrachten aan de Gewesten worden 7 miljoen EUR lager geraamd ten opzichte van de

initiële begroting 2017. De afdrachten bedragen nu 15.214 miljoen EUR tegenover 15.221 miljoen

EUR bij de begrotingsopmaak 2017.

De afdrachten op het niveau van de gewestelijke aanvullende belasting op de personenbelasting

gaan van 9.425 miljoen EUR bij begrotingsopmaak naar 9.357 miljoen EUR in de huidige

ramingen, hetzij een daling met 68 miljoen EUR. Dit wordt verklaard door:

- een lagere geraamde afdracht voor aanslagjaar 2017: van 9.165 miljoen EUR naar 9.083

miljoen EUR (-82 miljoen EUR);

- een lagere inschatting van het saldo van de eerste afrekening van de gewestelijke

personenbelasting met betrekking tot aanslagjaar 2016 voor de periode tot eind september

2017: van 260 miljoen EUR naar 214 miljoen EUR (-46 miljoen EUR);

- een voorlopige inschatting van het saldo van de maandelijkse afrekeningen van de

gewestelijke personenbelasting voor de periode oktober 2017-januari 2018 (geïnde

ontvangsten september-december 2017): 64 miljoen EUR.

- Het verrekenen van de belastingenvoordelen BNI met betrekking tot aanslagjaar 2015,

toestand op 30 juni 2016, ten belope van 3,4 miljoen EUR. Dit bedrag was nog niet

afgehouden geworden bij de doorstortingen van de gewestelijke PB aan de gewesten.

Ter vergelijking, voor 2016 worden de afdrachten met betrekking tot de gewestelijke

personenbelasting voorlopig geraamd op 9.306 miljoen EUR. Hierin is rekening gehouden met

een voorlopige inschatting van het saldo van de maandelijkse afrekeningen van de gewestelijke

personenbelasting voor de periode oktober 2016-januari 2017 (geïnde ontvangsten september-

december 2016) ten belope van 63 miljoen EUR. Het saldo van de eerste afrekening van de

gewestelijke personenbelasting met betrekking tot aanslagjaar 2015 voor de periode tot eind

september 2016 blijft gehandhaafd op 234 miljoen EUR.

De daling van de afdrachten op het niveau van de gewestelijke PB wordt bijna teniet gedaan door

een stijging van de PB-dotatie aan de Gewesten. Deze gaat van 5.797 miljoen EUR bij

begrotingsopmaak naar 5.857 miljoen EUR in de huidige ramingen, hetzij een toename met 61

36

miljoen EUR en dit ondanks een negatieve afrekening voor 2016 ten belope van 159 miljoen EUR

(minder af te dragen aan Gewesten).

3.2 Afdrachten aan Gemeenschappen

De volgende tabel geeft een overzicht van de middelen die aan de gemeenschappen worden

toegewezen vanuit de PB en BTW-middelen.

Tabel 18: Afdrachten Gemeenschappen

De afdrachten aan de Gemeenschappen worden bij begrotingscontrole 72 miljoen EUR hoger

geraamd: terwijl deze afdrachten bij begrotingsopmaak 24.251 miljoen EUR bedroegen, worden

zij nu geraamd op 24.323 miljoen EUR. Hierin zit ook de definitieve afrekening voor 2016 ten

belope van 138 miljoen EUR. De negatieve PB-dotatie aan de Gemeenschappelijke

Gemeenschapscommissie is niet opgenomen in voormelde ramingen. Dit bedrag wordt immers

door de GGC niet teruggestort, maar komt wel in mindering van het bedrag aan federale dotaties

dat in de algemene uitgavenbegroting, onder sectie 01, is ingeschreven ten gunste van de GGC.

De negatieve dotatie bedraagt 15,7 miljoen EUR tegenover 16,5 miljoen EUR bij

begrotingsopmaak.

De BTW-dotatie (inclusief de vermindering voor het personeel van de gesloten jeugdinstelling te

Tongeren dat nog niet is overgeheveld) stijgt van 16.171 miljoen EUR naar 16.225 miljoen EUR,

hetzij een toename met 54 miljoen EUR.

De PB-dotatie (exclusief negatieve dotatie aan GGC) loopt op tot 8.099 miljoen EUR, hetzij een

stijging met 18 miljoen EUR.

in miljoen EUR

BC2016 2016 DEF

excl saldo 2015

voorafname op BTW 15.618 15.475 15.567 92 16.171 16.225 54

voorafname op federale PB 7.865 7.784 7.830 46 8.081 8.099 18

(excl negatieve PB toewijzing GGC)

Totaal gewesten 23.482 23.259 23.397 138 24.251 24.323 72


Verschil

(2)-(1)GEMEENSCHAPPEN BC2016 2016 Saldo

BO2017

(1)

BC2017

(2)

37

3.3 Totale afdrachten vanuit PB-en BTW-middelen

De totale afdrachten vanuit de PB- en BTW-middelen worden voor 2017 65 miljoen EUR hoger

geraamd ten opzichte van begrotingsopmaak 2017. De totale afdrachten bedragen nu 39.538

miljoen EUR tegenover 39.473 miljoen EUR initieel. In deze raming werd ook de voorlopig

definitieve afrekening voor 2016 meegenomen ten belope van 276 miljoen EUR, waarvan 63

miljoen EUR betrekking heeft op het saldo van de maandelijkse afrekeningen van de gewestelijke

personenbelasting voor de periode oktober 2016-januari 2017.

4.1.2.4 Afdrachten aan de sociale zekerheid

Voor 2017 worden de afdrachten aan de sociale zekerheid geraamd op 14.000 miljoen EUR, hetzij

een daling met 319 miljoen EUR ten opzichte van de begrotingsopmaak 2017.

De afdracht kan als volgt uitgesplitst worden:

Inzake alternatieve financiering (13.675 miljoen EUR of -319 miljoen EUR tov opmaak

2017):

- Globaal beheer werknemers: 11.543 miljoen EUR (-247 miljoen EUR);

- Globaal beheer zelfstandigen: 2.132 miljoen EUR (-72 miljoen EUR);

Sociale Maribel en BBSZ: 324 miljoen EUR (is ongewijzigd tov opmaak 2017).

De alternatieve financiering komt ook aan bod in deel 4.2.

4.1.2.5 Andere afdrachten

De overige afdrachten blijven ongewijzigd ten opzichte van de initiële begrotingsopmaak. Ze

blijven gehandhaafd op 593 miljoen EUR. Het gaat om afdrachten ter financiering van het

38

Rampenfonds, de CREG en Apetra (Petroleumagentschap), alsook de Politie (sociale dotatie en

bijdrage voor het Fonds voor de pensioenen van de geïntegreerde politie).

4.1.3 De niet-fiscale ontvangsten en niet-fiscale middelen

De niet-fiscale ontvangsten zijn gebaseerd op de resultaten van de bilaterale vergaderingen, die

werden verzameld in de exl-database van de dienst Begroting en beleidsevaluatie van de FOD

BOSA. Er wordt een klein bedrag van de niet-fiscale ontvangsten afgedragen aan de

gemeenschappen en gewesten en er worden nog een aantal ESR-correcties toegepast om cijfers te

bekomen waarmee het vorderingensaldo volgens het ESR-2010 kan worden berekend.

Tabel 19: De niet-fiscale ontvangsten en middelen 2016-2017

In % In %

- -

En % En %

2016 2017 2017


- - - - - - -


FOD/Departementen (1) (2) (3) (3) vs. (1) (3) vs. (2) (3) vs. (1) (3) vs. (2) SPF/Départements

Kanselarij van de Eerste Minister 4 4 4 0 0 5,2 - 3,0 Chancellerie du Premier Ministre

Budget en Beheerscontrole 1 1 1 0 0 - 9,6 - 0,7 Budget et Contrôle de la Gestion

P & O 1 1 1 0 0 0,0 6,4 P & O

Justitie 64 43 43 - 21 0 - 32,8 0,3 Justice

Binnenlandse Zaken 61 81 75 14 - 6 23,8 - 7,2 Intérieur

Buitenlandse Zaken 151 142 153 1 11 1,0 7,5 Affaires étrangères

Landsverdediging 53 48 48 - 4 0 - 8,2 0,0 Défense

Federale politie en geïntegreerde werking 75 61 53 - 22 - 8 - 29,5 - 13,3 Police fédérale et fonctionnement intégré

Financiën 3 432 3 415 3 420 - 11 5 - 0,3 0,1 Finances

Regie der Gebouwen 0 0 0 0 0 Régie des Bâtiments

Werkgelegenheid, Arbeid & Sociaal Overleg 0 0 0 0 0 - 19,5 - 15,7 Emploi,Travail et Concertation sociale

Sociale Zekerheid 57 42 42 - 15 0 - 26,6 0,0 Sécurité sociale

Volksgezondheid 7 66 64 57 - 2 787,3 - 3,4 Santé publique

Economie, Middenstand en Energie 334 111 115 - 218 4 - 65,5 3,5 Économie, Classes moyennes et Énergie

Mobiliteit en Vervoer 461 457 481 20 24 4,4 5,3 Mobilité et Transports

Maatschappelijke integratie 21 21 15 - 6 - 6 - 26,9 - 27,5 Intégration sociale

Wetenschapsbeleid 0 11 12 12 1 4,7 Politique scientifique

Niet-fiscale ontvangsten 4 721 4 506 4 528 - 193 22 - 4,1 0,5 Recettes non fiscales

waarvan lopende ontvangsten 3 821 3 728 3 706 - 116 - 23 - 3,0 - 0,6 dont recettes courantes

waarvan kapitaalontvangsten 900 778 822 - 78 45 - 8,6 5,7 dont recettes de capital

Afgestane niet-fiscale ontvangsten 22 16 16 - 6 0 - 26,5 2,6 Recettes non fiscales transférées

Niet-fiscale Middelen 4 700 4 491 4 512 - 188 22 - 4,0 0,5 Recettes non fiscales Voies et Moyens

Correctie codes 8 - 725 - 627 - 656 69 - 29 9,6 - 4,6 Correction codes 8

Andere overgangscorrecties 190 311 356 166 45 87,6 14,5 Autres corrections de passage

Niet-fiscale Middelen, gecorrigeerd met

overgangscorrecties op saldoniveau4 164 4 175 4 213 48 38 1,2 0,9

Recettes non fiscales Voies et Moyens,

incluant les corrections de passage au

niveau du solde

In miljoen EUR

-

En millions EUR

39

De niet-fiscale ontvangsten vòòr ESR-correcties worden nu voor 2017 geraamd op 4 528 miljoen

EUR, dit een stijging van 22 miljoen EUR ten opzichte van wat begroot was.

De belangrijkste wijzigingen ten opzichte van de initiële begroting situeren zich bij volgende

artikels:

13 FOD Binnenlandse zaken:

o 39.10.06 Subsidies van het Europees Fonds voor Asiel, Migratie en Integratie

(AMIF) en Internal Security Fund (ISF): -8 miljoen EUR.

14 FOD Buitenlandse zaken en Ontwikkelingssamenwerking, §1:

o 76.32.01 Opbrengst verkoop onroerende goederen buitenland: +11 miljoen EUR;

17 Federale Politie:

o 16.20.39 Terugbetalingen door de meergemeentepolitiezones en de gemeenten van

de kosten van de bij hen gedetacheerde federale politieambtenaren: -11 miljoen

EUR. Het aantal detacheringen zou lager liggen dan initieel voorzien;

18 FOD Financiën, Thesaurie:

o 28.20.01 Dividenden van de deelnemingen van de Staat in de financiële

instellingen: +60 miljoen EUR. De bij het conclaaf voorziene stijging van de

dividenden zal op basis van door BNP-Paribas en Belfius verspreide informatie,

overschreden worden.

o 36.90.06 Bijdrage van de financiële instellingen aan het Garantiefonds: -8 miljoen

EUR;

o 46.40.04 Liquidatie van het Rentenfonds: +57 miljoen EUR. Dit wordt evenwel

gecorrigeerd in ESR-termen;

18 FOD Financiën, Btw, registratie en domeinen:

o 16.12.01 Opbrengsten van de domeinen: +24 miljoen EUR;

o 16.12.03 Hypothecaire retributies: +29 miljoen EUR;

o 36.90.01 Retributies Nationaal Pandregister: -12 miljoen EUR;

18 FOD Financiën, Directe belastingen:

40

o 26.10.01 Nalatigheidsinteresten: -172 miljoen EUR. Door enkele juridische

geschillen wordt er geen ontvangst van 38 miljoen EUR voorzien, maar een

terugbetaling ten belope van netto 135 miljoen EUR ingeschreven;

33 FOD Mobiliteit:

o 38.10.02 Intrekking exploitatielicentie luchthaven: +19 miljoen EUR. Door de

intrekking van het koninklijk besluit van 7 januari 2014 tot toekenning van een

toelage wegens een inbreuk op de Europese communautaire regels, moet dit bedrag

teruggevorderd worden;

51 FOD Financiën, Rijksschuld

o 86.70.04 Inkomsten met betrekking tot derivaten: +28 miljoen EUR (code 8, dus

ESR-neutraal);

Voor 2017 worden 16 miljoen EUR niet-fiscale ontvangsten afgedragen: dit gaat uitsluitend over

interestontvangsten. Voor de initiële begroting was een gelijkaardig cijfer voorzien.

Volgende correcties op saldo-niveau voor een totaal van -300 miljoen EUR (+16 miljoen EUR

t.o.v. de initiële begroting) worden verricht bij de niet-fiscale ontvangsten om het vorderingensaldo

in ESR-termen te kunnen bepalen voor 2017:

uitsluiten van code-8 verrichtingen: -656 miljoen EUR (De correctie is dus 29 miljoen EUR

minder gunstig dan initieel voorzien);

vermijden van een dubbeltelling van het dividend van de FPIM: -20 miljoen EUR net zoals

bij de initiële begroting (Het saldo van de FPIM wordt reeds meegerekend bij de te

consolideren instellingen);

een correctie ten gevolge de ESR2010-reglementering voor het aanrekeningsmoment van

stortingen in het kader van de overdracht van pensioenverplichtingen aan de staat: +414

miljoen EUR (t.o.v. +422 miljoen EUR bij de initiële begroting)5;

5 Net zoals bij de initiële begroting werd de ESR-correctie voor de spreiding van de impact van de overname van de

pensioenverplichtingen geboekt bij de federale overheid. Na de integratie van PDOS in FPD zou deze correctie moeten

aangerekend worden bij de sociale zekerheid.

41

een correctie voor het boekingsmoment ten gevolge de ESR2010-reglementering voor het

aanrekeningsmoment van telecomlicenties: +54 miljoen EUR. Bij de initiële begroting was

dit nog -45 miljoen EUR. Het verschil is toe te schrijven aan het feit dat Eurostat de

boekingswijze van telecomlicenties heeft aangepast, waardoor de jaarlijkse betalingen toch

worden opgenomen in het boekingsjaar en de éénmalige betalingen moeten worden

gespreid over de looptijd;

een correctie voor de opbrengsten van emissierechten: -44 miljoen EUR (ten opzichte

van -46 miljoen EUR bij de initiële begroting). In de ramingen van het departement

(Volksgezondheid art 36.90.03) is er 57 miljoen EUR ingeschreven. Dit is samengesteld

uit de verdeling van het saldo van het verleden en de geraamde ontvangst voor 2017. De in

te schrijven federale ESR-ontvangst wordt eerder geraamd op een 13 miljoen EUR. (In

ESR wordt rekening gehouden met de ingeleverde rechten i.p.v. geveilde rechten.);

een correctie om bepaalde ontvangsten van het Rode Kruis die via een thesaurierekening

verlopen aan te rekenen: +8 miljoen EUR. Er gebeurt ook simultaan een correctie bij de

uitgaven;

een correctie voor het saldo van de liquidatie rentenfonds: -57 miljoen EUR (nieuw ten

opzichte van de initiële begroting).

De raming voor de niet-fiscale middelen na ESR-correcties verbetert bijgevolg met 38 miljoen

EUR tot 4 213 miljoen EUR ten opzichte van de initiële begroting.

Hieronder bevindt zich een tabel met de grote posten en verschillen.

42

Tabel 20: De niet-fiscale ontvangsten: grote posten (>25 mio of 10 mio verschil t.o.v. IB 2017)

43

4.1.4 Les dépenses primaires

Le tableau suivant reprend une situation des dépenses primaires pour les années 2016 (réalisations)

et 2017 (crédits) selon la présentation de l’Exposé général.

Tableau 21 : Dépenses primaires (concept exposé général)

Dans le budget initial 2017 voté au parlement le 22 décembre 2016, les crédits de liquidation des

dépenses primaires (y compris intérêts SPF Finances) du pouvoir fédéral s’élevaient à 50.353

millions EUR.

Les crédits de liquidation des départements fédéraux (y compris intérêts SPF Finances) ré-estimés

dans le cadre de ce rapport de monitoring s’établissent à 50.554 millions EUR, soit à un niveau

supérieur de 201 millions EUR par rapport aux crédits initiaux votés.

In % In %

- -

En % En %

2016 2017 2017

Mon. maart Initieel Mon. maart Verschil Verschil Verschil Verschil- - - - - - -


(1) (2) (3) (3) vs. (1) (3) vs. (2) (3) vs. (1) (3) vs. (2)

Primaire uitgaven 53 101 49 394 49 596 -3 505 201 - 6,6 0,4 Dépenses primaires

Kredieten 53 101 50 304 50 506 -2 595 201 - 4,9 0,4 Crédits

Totaal Autoriteitscel 26 061 24 812 24 870 -1 191 58 - 4,6 0,2 Total Cellule Autorité

Totaal Sociale Cel 22 701 20 384 20 514 -2 187 130 - 9,6 0,6 Total Cellule Sociale

Totaal Economische Cel 4 339 4 397 4 406 67 9 1,5 0,2 Total Cellule Économique

Globale provisie - 355 359 359 4 1,2 Provision globale

Provisies asiel, veiligheid en terrorisme - 356 356 356 0 0,0 Provisions asile, sécurité, terrorisme

Onderbenutting - 910 910 910 0 0,0 Sous-utilisation

In % In %

- -

En % En %

2016 2017 2017


- - - - - - -


(1) (2) (3) (3) vs. (1) (3) vs. (2) (3) vs. (1) (3) vs. (2)

Primaire uitgaven 53 101 49 394 49 596 -3 505 201 - 6,6 0,4 Dépenses primaires

Bni-bijdrage EU 3 570 3 006 2 875 - 695 - 131 - 19,5 - 4,4 Contribution RNB UE

Primaire uitgaven schuldbegroting 30 32 37 7 5 22,5 15,0 Dépenses primaires de la dette

Correctie codes 8 en 9 -1 793 - 128 - 128 1 665 0 92,9 0,0 Correction codes 8 et 9

Investeringen ziekenhuizen en

maximumfactuur 0 0 0 0 0

Investissements hôpitaux et maximum à

facturer

Andere overgangscorrecties - 85 - 142 - 132 - 47 10 - 54,8 6,7 Autres corrections de passage

Primaire uitgaven, gecorrigeerd met

overgangscorrecties54 823 52 163 52 248 -2 575 84 - 4,7 0,2

Dépenses primaires, incluant les

corrections de passage

In miljoen EUR

-

En millions EUR

In miljoen EUR

-

En millions EUR

44

Suite au passage du SPF Finances sous FEDCOM en 2011, les crédits départementaux comptent

des charges d’intérêt transférées du budget de la dette vers le SPF Finances à concurrence de 38

millions EUR en 2016 et de 49 millions EUR pour 2017. Etant donné qu’il ne s’agit pas vraiment

de dépenses primaires, ces montants sont exclus des dépenses primaires et réintégrés dans les

charges d’intérêt.

En termes budgétaires, les dépenses primaires réalisées en 2016 se montent ainsi à 53.101 millions

EUR, alors que les crédits des dépenses primaires 2017 représentent un montant de 49.596 millions

EUR (tenant compte d’une sous-utilisation de 910 millions EUR).

En termes SEC, les dépenses primaires réalisées en 2016 s’établissent à 54.823 millions EUR. En

2017, les crédits des dépenses primaires sont ré-estimés à 52.248 millions EUR, soit un montant

supérieur de 84 millions EUR par rapport au budget initial.

Année 2016

Sous-utilisation :

Les crédits des dépenses primaires 2016, composés des crédits du budget initial voté, des deux

feuilletons d’ajustement, ainsi que des différents arrêtés de reventilations des provisions

s’établissaient à 54.406,2 millions EUR.

Les crédits totaux 2016 ont été liquidés à concurrence de 53.138,6 millions EUR.

L’objectif de sous-utilisation final à atteindre pour les dépenses primaires se montait à 948 millions

EUR. La sous-utilisation réalisée (hors codes 8 et 9 sans influence sur le solde SEC) s’élève à

1.087,3 millions EUR.

La sous-utilisation 2016 concerne le fonctionnement de l’Etat à hauteur de 247 millions EUR (au

niveau des salaires ainsi que des dépenses de fonctionnement et d’investissement), les crédits de

la Coopération au développement à concurrence de 141 millions EUR, les dotations à PDOS pour

10 millions EUR, les transferts aux CPAS à raison de 20 millions EUR (revenu d’intégration et loi

45

de 1965), et les différentes provisions non liquidées qui représentent un montant de 449 millions

EUR.

Dans la sous-utilisation des autres dépenses primaires, l’on retrouve également les postes suivants :

- les paiements d’indemnités à des victimes d’actes intentionnels de violence (16 millions

EUR),

- les contributions de la Belgique à des organismes internationaux (14 millions EUR),

- le subside destiné au financement du régime de fin de carrière de la police locale (12

millions EUR),

- les intérêts sur les cautionnements et consignations (16 millions EUR),

- le plan de soutien à la Grèce (26 millions EUR),

- la contribution SMP de la Belgique (40 millions EUR).

Hors provisions, la sous-utilisation 2016 est de 638 millions EUR.

Les 2 tableaux suivants détaillent les crédits et les réalisations, ainsi que la sous-utilisation 2016

au niveau des départements et des gros postes.

46

Tableau 22 : Crédits et réalisations 2016 par département

(en millions EUR)

Départements Crédits Réalisations

Dotations 345,5 344,8

Dotations transférées aux Communautés 11.901,4 11.901,4

Chancellerie du Premier Ministre 130,3 120,8

Budget et Contrôle de la Gestion 29,2 25,6

Personnel et Organisation 58,2 52,9

Technologie de l'Information et de la

Communication 27,2 23,6

Justice 1.860,7 1.821,8

Intérieur 1.741,3 1.695,2

Affaires étrangères et Coop. Développement 1.841,8 1.640,6

Défense nationale 2.520,6 2.518,2

Police fédérale et fonctionnement intégré 1.792,8 1.727,5

Finances 1.928,5 1.765,9

Finances - Crédit FMI 1.847,7 1.697,9

Régie des Bâtiments 762,3 762,3

TOTAL CELLULE AUTORITÉ 26.787,5 26.098,6

Pensions 10.779,1 10.769,1

Emploi, Travail et Concertation sociale 100,0 95,1

Sécurité sociale hors dotation globales 2.475,2 2.468,9

Dotation globales sécurité sociale 7.899,5 7.899,5

Santé publique, Sécurité

de la Chaîne Alimentaire et Environnement 271,9 259,3

Intégration sociale 1.238,7 1.208,8

TOTAL CELLULE SOCIALE 22.764,5 22.700,8

Économie, PME, Classes moyennes et Énergie 510,5 479,2

Mobilité et Transport 3.309,5 3.288,2

Politique scientifique 585,3 571,9

TOTAL CELLULE ÉCONOMIQUE 4.405,2 4.339,3

Provision globale 103,9

Provision sécurité 4,1

Provision asile 113,2

Provision terrorisme 227,8

TOTAL PROVISIONS 449,0 0,0

TOTAL LIQUIDATIONS 54.406,2 53.138,6

DONT CODES 8 ET 9 1.972,9 1.792,6

Intérêts Finances 54,2 37,9

TOTAL DEPENSES PRIMAIRES 54.351,9 53.100,7

47

Tableau 23 : Sous-utilisation 2016 par gros poste

Corrections SEC :

Le tableau suivant donne un aperçu de ces corrections de passage qui impactent les dépenses

primaires du pouvoir fédéral.

Tableau 24 : Corrections de passage 2016

(en millions EUR)

Gros postes hors codes 8 et 9 Crédits Réalisations Sous-utilisation

Salaires et charges sociales 6.043,0 5.945,0 98,0

Frais de fonctionnement 1.883,0 1.758,5 124,6

Investissements y compris militaires 441,9 417,1 24,9

Budget des dotations hors dot. aux Comm. 345,5 344,8 0,6

Budget des dotations aux Communautés 11.901,4 11.901,4 0,0

Dotations Régie des bâtiments 762,3 762,3 0,0

Dotations PDOS 10.779,1 10.769,1 10,0

Dotations sécurité sociale 7.899,5 7.899,5 0,0

Financement communes et instit.brux. 355,2 354,7 0,5

Dotation aux zones de secours - Réforme SI 137,1 137,1 0,0

Dotation fédérale aux zones de police 724,8 719,7 5,1

Coopération au développement 1.235,3 1.094,0 141,3

Indemnités aux personnes handicapées 1.507,2 1.505,4 1,9

Subvention OSSOM 285,4 285,4 0,0

Garantie revenus personnes âgées 535,6 535,6 0,0

Dotation AFSCA 87,7 87,7 0,0

Concessions journaux et Poste charges imposées 254,9 254,9 0,0

Programme SNCB 2.871,6 2.871,4 0,1

Subventions CPAS - revenu d'intégr. 880,3 873,9 6,4

Subventions CPAS - loi du 02.06.1965 174,8 161,4 13,4

Dotation FEDASIL 579,1 579,1 0,0

Projets spatiaux ESA 189,9 189,9 0,0

Provisions 449,0 0,0 449,0

Autres dépenses primaires 2.109,6 1.898,0 211,6

LIQUIDATIONS HORS CODES 8 ET 9 52.433,3 51.346,0 1.087,3

Corrections de passage Exposé général Clôture 2016

Contribution RNB 3.597,6 3.569,6

Budget de la Dette 30,1 30,3

Défense -112,2 -148,0

Investissements hôpitaux et max. à facturer 814,8 0,0

Compte de trésorerie Croix rouge 0,0 8,2

Fonds de sécurité RBC 54,5 54,5

Codes 8 -1.948,0 -1.767,7

Codes 9 (SNCB) -24,8 -24,9

Totaux 2.412,1 1.746,8

48

Par rapport à l’Exposé général du budget initial 2017, les corrections de passage pour 2016 ont été

ré-estimées comme suit :

- la contribution RNB à l’UE a été actualisée pour s’établir à 3.569,6 millions EUR (-28

millions EUR par rapport à l’EG) ;

- le montant SEC des dépenses primaires imputables sur le budget de la dette a augmenté de

0,2 million EUR et représente une correction de 30,3 millions EUR ;

- la correction sur les investissements de la Défense a amélioré le solde SEC de 148 millions

EUR (soit 35,8 millions EUR de plus par rapport à l’EG) ;

- la correction SEC de 814,8 millions EUR, relative aux dépenses pour le compte des

Communautés destinées à financer une partie du maximum à facturer et certains

investissements dans les infrastructures et les services médicotechniques des hôpitaux, a

été intégrée au sein du budget des dotations ;

- la correction visant la dotation pour 2015 à la Région de Bruxelles-Capitale, à charge du

fonds de financement de certaines dépenses liées notamment à la sécurité des sommets

européens à Bruxelles, reste fixée en droits constatés 2016 à 54,5 millions EUR ;

- les octrois de crédits et les participations ainsi que les amortissements de dettes,

correspondants aux codes 8 et 9 s’élèvent à 1.792,6 millions EUR (le crédit FMI de 1.847,7

ayant, quant à lui, été liquidé à hauteur de 1.697,9 millions EUR). Pour rappel, les codes 9

concernent les amortissements de certains investissements dans le cadre du TGV

(infrastructures et gares), du matériel roulant de DESIRO et du matériel roulant du RER.

Une nouvelle correction est prise en considération dans le solde SEC 2016. Elle est apportée à la

fois en recettes non-fiscales et en dépenses pour tenir compte du fait que le Fonds organique relatif

à la Croix-Rouge a été remplacé par un compte de trésorerie, faisant en sorte que les recettes

perçues en faveur de la Croix-Rouge ne sont plus enregistrées dans le budget des Voies et Moyens

et les dépenses du SPF Santé publique vers la Croix-Rouge ne sont plus enregistrées dans les

dépenses primaires.

49

Année 2017

Circulaire :

La circulaire ministérielle du 27 janvier 2017 précise les principes qui doivent être utilisés pour la

préparation du contrôle budgétaire de mars. Les propositions budgétaires devaient être fournies

par les départements au SPF BOSA pour le 9 février (14 février pour les SPF Sécurité sociale et

Emploi). Des réunions bilatérales techniques se sont déroulées du 15 au 24 février 2017 afin de

préciser les demandes de crédits liées aux paramètres d’indexation et de volume.

Selon les prévisions du BFP, l’indice-santé, qui sert entre autres au calcul de l’indexation des

salaires et des allocations sociales, serait de 1,8%, faisant en sorte que le prochain dépassement de

l’indice-pivot devrait se produire en mai 2017. Par conséquent, les allocations sociales et les

salaires de la fonction publique devraient être indexés de 2%, respectivement en juin et en juillet

2017.

La circulaire prévoit que l’incidence budgétaire de l’indexation des salaires et des allocations

sociales sera intégrée dans la provision globale.

La circulaire budgétaire précise que les crédits sont ceux du budget initial voté. Les départements

peuvent introduire des demandes de crédits pour :

- les adaptations aux paramètres d’indexation pour les dépenses liés à un mécanisme

d’indexation réglementaire ou légal et les variations de taux de change ;

- les variations des effets-volume (transferts aux personnes, pensions, …) et les montants

octroyés par une décision du Conseil des Ministres ;

- les augmentations entièrement compensées et dont la compensation est garantie pour les

années budgétaires suivantes.

La circulaire indique également que les demandes ayant pour effet de revenir sur les économies

décidées par le Conseil des Ministres du 15 octobre 2014 et sur des notifications ultérieures ne

sont pas autorisées.

50

De même, les décisions antérieures (notification du budget initial 2017, décisions du Conseil des

Ministres) qui ont un impact pour le contrôle budgétaire devaient également être prises en compte.

Estimation des crédits :

Le tableau suivant détaille les crédits de liquidation des dépenses primaires 2017 par département,

tel que repris dans la base de données du SPF BOSA à la date du 7 mars 2017 sur base des PV des

réunions bilatérales techniques. Il comprend les colonnes suivantes :

- Colonne (1) : contient les crédits initiaux amendés votés par le Parlement en date du 22

décembre 2016 ;

- Colonne (2) : contient les effets-prix pour les postes de dépenses disposant d’un régime

d’indexation spécifique ou liés aux variations des taux de change ;

- Colonne (3) : contient les effets-volume sur les postes de dépenses du pouvoir fédéral,

décidés en réunions bilatérales ;

- Colonne (4) : contient les effets-volume sur les postes de dépenses du pouvoir fédéral

apportés en post-bilatérales ;

- Colonne (5) : contient le total des adaptations en vue du contrôle budgétaire par application

des effets-prix et des effets-volume sur les crédits du budget initial amendé voté.

Sur base de cette situation, les crédits de liquidation pris en compte dans ce rapport en vue du

contrôle budgétaire 2017 se montent à 50.554,6 millions EUR pour les dépenses à charge du

pouvoir fédéral. Elles sont supérieures de 201,3 millions EUR par rapport aux crédits du budget

initial 2017.

51

Tableau 25 : Crédits de liquidation 2017 par département

(en millions EUR)

Départements Crédits initiaux Post-bila Monitoring mars

Evolution

montant

Evolution

%

(1)

Indexation

(2)

Volume

(3) (4) (5)=(1)+(2)+(3)+(4) (5)-(1) (5/(1)

Dotations 12.653,8 26,6 12.680,3 26,5 0,2

Chancellerie du Premier Ministre 149,9 1,5 151,4 1,5 1,0

Budget et Contrôle de la Gestion 29,1 29,1 0,0 0,0

Personnel et Organisation 57,6 57,6 0,0 0,0

Technologie de l'Information et de la

Communication 24,8 24,8 0,0 0,0

Justice 1.804,7 -9,9 1.794,8 -9,9 -0,5

Intérieur 1.431,1 0,2 28,0 1.459,4 28,2 2,0

Affaires étrangères et Coop. Développement 1.732,3 9,3 2,9 1.744,5 12,2 0,7

Défense nationale 2.480,8 2.480,8 0,0 0,0

Police fédérale et fonctionnement intégré 1.900,3 12,6 -6,2 1.906,8 6,4 0,3

Finances 1.859,8 1.859,8 0,0 0,0

Régie des Bâtiments 736,7 1,8 -8,9 729,6 -7,1 -1,0

TOTAL CELLULE AUTORITÉ 24.861,0 23,9 34,1 0,0 24.919,0 58,0 0,2

Emploi, Travail et Concertation sociale 241,7 0,0 5,5 247,3 5,6 2,3

Sécurité sociale 18.606,7 132,6 -12,6 18.726,8 120,1 0,6

Santé publique, Sécurité

de la Chaîne Alimentaire et Environnement 281,0 0,0 281,0 0,0 0,0

Intégration sociale 1.254,9 0,0 4,0 1.258,9 4,0 0,3

TOTAL CELLULE SOCIALE 20.384,3 132,7 -3,0 0,0 20.514,1 129,7 0,6

Économie, PME, Classes moyennes et Énergie 607,7 0,0 2,4 610,1 2,4 0,4

Mobilité et Transport 3.190,0 7,0 -1,3 3.195,8 5,7 0,2

Politique scientifique 599,6 1,1 600,6 1,1 0,2

TOTAL CELLULE ÉCONOMIQUE 4.397,3 7,0 2,2 0,0 4.406,5 9,2 0,2

Provision globale 354,5 9,9 -5,5 358,9 4,3 1,2

Provision terrorisme 356,2 356,2 0,0 0,0

TOTAL PROVISIONS 710,7 9,9 -5,5 0,0 715,1 4,3 0,6

Crédits départementaux 50.353,3 173,4 27,9 0,0 50.554,6 201,3 0,4

Intérêts Finances -49,0 -49,0 0,0 0,0

Sous-utilisation -910,0 -910,0 0,0 0,0

Dépenses primaires 49.394,3 173,4 27,9 0,0 49.595,6 201,3 0,4

Dont les codes 8 et 9 127,9 127,9 0,0 0,0

Bilatérales

52

Le tableau suivant détaille les crédits de liquidations 2017 par gros poste de dépense.

Tableau 26 : Crédits de liquidation 2017 par gros poste

(en millions EUR)

Gros postes

Crédits

initiaux Post-bila Redistributions

Monitoring

mars

Evolution

montant

Evolution

%

(1)

Indexation

(2)

Volume

(3) (4) (5)

(6)=(1)+(2)+(

3)+(4)+(5) (6)-(1) (6/(1)

Salaires et charges sociales 5.990,3 1,9 -4,0 1,2 5.989,5 -0,9 0,0

Frais de fonctionnement 1.744,6 0,7 -1,9 0,8 1.744,1 -0,5 0,0

Investissements y compris militaires 449,4 0,1 3,3 -2,0 450,8 1,4 0,3

Budget des dotations hors dot. aux Comm. 344,2 -1,7 343,1 -1,0 -0,3

Budget des dotations aux Communautés 12.309,6 28,3 12.337,9 28,3 0,2

Financement communes et instit. bruxelloises 363,7 8,1 371,8 8,1 2,2

Dotation FEDASIL 259,9 259,9 0,0 0,0

Dotation aux zones de secours - Réforme SI 144,0 144,0 0,0 0,0

Organismes internationaux 145,6 6,7 152,3 6,7 4,6

Coopération au développement 1.242,5 1.242,5 0,0 0,0

Dotation fédérale aux zones de police 733,8 12,3 746,1 12,3 1,7

Dotations Régie des bâtiments 736,7 1,8 -8,9 729,6 -7,1 -1,0

Dotation à l'ONEM 140,3 5,5 145,9 5,5 3,9

Dotation globale indépendants 363,3 6,8 370,1 6,8 1,9

Dotation équilibre indépendants 15,3 15,3 0,0 0,0

Indemnités aux personnes handicapées 1.540,9 10,3 3,1 1.554,3 13,4 0,9

Dotation globale salariés 1.921,7 31,2 1.953,0 31,2 1,6

Dotation équilibre salariés 2.635,8 0,0 2.635,8 0,0 0,0

Subvention ORPSS 238,2 1,7 30,1 270,0 31,8 13,4

Dotations pensions 11.190,3 78,6 -42,3 11.226,7 36,3 0,3

Garantie revenus personnes âgées 561,8 3,8 -1,6 564,0 2,1 0,4

Dotation AFSCA 86,3 0,2 86,5 0,2 0,2

Concession journaux et périodiques 165,8 0,9 166,7 0,9 0,5

Paiement Poste charges imposées 92,9 0,8 93,7 0,8 0,8

Programme SNCB 2.838,6 6,2 -5,2 2.839,6 1,0 0,0

Subventions CPAS - revenu d'intégration 936,9 48,2 985,1 48,2 5,1

Subventions CPAS - loi du 02.06.1965 156,9 -48,2 108,7 -48,2 -30,7

Projets spatiaux ESA 196,9 196,9 0,0 0,0

Provisions 710,7 9,9 -5,5 715,1 4,3 0,6

Autres dépenses primaires 2.095,9 0,7 19,7 -0,2 2.115,5 19,6 0,9

Crédits départementaux 50.353,3 173,4 27,9 0,0 0,0 50.554,6 201,3 0,4

Bilatérales

53

Commentaires :

Pour ce qui concerne les paramètres d’indexation, un index spécifique est d’application pour les

dépenses liées à un mécanisme réglementaire ou légal, comme c’est le cas par exemple pour les

dotations à la Régie des Bâtiments, les dotations à Bpost, ou encore les dotations pour le groupe

SNCB.

Quant à l’indexation automatique des salaires et des allocations sociales, le dépassement de

l’indice pivot est prévu en mai 2017. Pour rappel, dans le cadre de l’élaboration du budget initial,

ce dépassement était prévu en août 2017 et l’incidence budgétaire sur les dépenses primaires avait

été estimé à 133,5 millions EUR. Ce dernier montant avait été intégré dans la provision globale.

Le dépassement de l’indice pivot anticipé à mai a un impact budgétaire global de 245,8 millions

EUR, soit +112,3 millions EUR par rapport au montant repris dans le budget initial, dont 102,4

millions EUR ont déjà été imputés dans les crédits des départements concernés. Le solde de 9,9

millions EUR est ajouté à la provision globale.

Le tableau suivant expose l’adaptation des crédits et de la provision globale suite à l’indexation

automatique des différents postes de dépenses concernés.

Tableau 27 : Impact budgétaire de l’indexation automatique

Les crédits dont le montant est lié au cours du dollar, du yen ou du franc suisse sont également

impactés à hauteur de +9,3 millions EUR. Ceci concerne principalement les crédits de personnel

et de fonctionnement pour les ambassades.

Indexation suite au dépassement de l'indice pivotEn août

BI2017

En mai

CB2017Différence

Imputé

crédits

Solde

provision

Salaires SPF/SPP/Défense/Police 29,7 60,1 30,4 0,0 30,4

Dotations OIP 1,9 3,8 1,9 0,0 1,9

Dotations PDOS 74,5 135,8 61,3 78,6 -17,3

Dotations à la Sécurité sociale (salariés et indépendants) 7,9 7,9 0,0 7,9 -7,9

Assistance sociale (handicapés, ossom, grapa, autres) 15,7 28,0 12,3 16,0 -3,7

Transferts aux CPAS (revenu d'intégration et loi de 65) 3,8 9,9 6,1 0,0 6,1

Créances alimentaires 0,0 0,3 0,3 0,0 0,3

Totaux 133,5 245,8 112,3 102,4 9,9

54

S’agissant des variations de volume, les principales évolutions de crédits se localisent dans les

départements et gros postes suivants :

> Dotations transférées aux Communautés

Elles augmentent globalement de 28,3 millions EUR suite à la révision de paramètres d’inflation

et de croissance économique.

Pour rappel, elles correspondent aux moyens financiers accordés aux Communautés sous la forme

de dotations du pouvoir fédéral conformément à la loi spéciale de financement, liés aux transferts

des compétences suivantes : allocations familiales, soins aux seniors, soins de santé et aides aux

personnes, coût d’investissement des infrastructures hospitalières, maisons de justice et pôles

d’attraction interuniversitaire.

D’autres part, elles concernent les dotations versées aux Communautés dans le cadre de la

compétence que le pouvoir fédéral continue à assumer pour les investissements dans les

infrastructures et les services médicotechniques des hôpitaux, ainsi que la rémunération pour

l’intégration dans le maximum à facturer des interventions personnelles. Celles-ci faisaient

jusqu’ici l’objet d’une correction SEC mais suite à un amendement introduit dans le cadre du

budget initial 2017, elles sont dorénavant intégrées dans le budget des dotations.

Le détail de ces dotations est repris dans le tableau suivant.

Tableau 28 : Dotations transférées aux Communautés

Dotations fédérales transférées (en millions EUR)Budget

initial

Monitoring

marsDifférence

Communauté flamande 6.632,3 6.658,8 26,5

Communauté française 3.619,9 3.632,8 12,9

Communauté communautaire commune 1.208,5 1.197,2 -11,3

Communauté germanophone 81,6 81,9 0,3

Versement pour la Communauté flamande 473,0 473,0 0,0

Versement pour la Communauté française 226,4 226,4 0,0

Versement pour la Commis. commun. commune 62,5 62,5 0,0

Versement pour la Communauté germanophone 5,4 5,4 0,0

Total 12.309,6 12.337,9 28,3

55

> SPF Justice

Deux postes voient leur effet-volume diminuer, à savoir les frais contractuels pour les nouveaux

FPC et les rétributions des avocats pour l’aide juridique de deuxième ligne, de respectivement

-1,8 et -7,4 millions EUR.

> SPF Intérieur

Le financement prévu pour les communes et institutions bruxelloises augmente de 8,1 millions

EUR. Ceci concerne la main morte et la dotation à la ville de Bruxelles.

Le crédit concernant remboursement à l’ONEM pour les agents de prévention (Fonds de sécurité)

est augmenté de 5,4 millions EUR (compensé sur la provision globale).

Les nouvelles dépenses provenant des subsides européens des Fonds AMIF/ISF augmentent, quant

à elles, de 14,6 millions EUR (s’ajoutant aux 12,7 millions EUR prévus dans le budget initial).

> Régie des Bâtiments

Les économies de 5 millions EUR sur les frais de fonctionnement et de 3,9 millions EUR sur les

loyers (effet-volume de 1,1 million EUR – économies de 5 millions EUR) sont prises en compte.

Au total, les 10 millions EUR d’économies dans le cadre du redesign sont ainsi intégrés dans le

budget de la Régie des Bâtiments.

> Dotation à l’ONEM

La dotation à l’ONEM pour les interruptions de carrière et les congés thématiques du secteur public

croît de 5,5 millions EUR.

> Dotations aux Pensions (SPF Sécurité sociale)

L’effet-volume des dotations aux Pensions diminue globalement de 42,3 millions EUR, dont :

- -56,7 millions EUR pour les dotations pensions pour le secteur public (dépenses en baisse

de 14,7 millions EUR correspondant à l’effet des économies liées aux réformes des

pensions et recettes en hausse de 42,0 millions EUR) ;

- -0,5 million EUR pour les dotations pensions réparation et rentes de guerre ;

56

- -0,9 million EUR pour les dotations pensions rentes accidents de travail ;

- +15,8 millions EUR pour les dotations pensions (les dépenses augmentent de 14,5 millions

EUR et les recettes diminuent de 1,3 million EUR).

> Dotations à la Sécurité sociale (SPF Sécurité sociale)

L’effet-volume de la subvention à l’OSSOM augmente de 30,1 millions EUR, à la suite d’une

détérioration des recettes à concurrence de 15,5 millions EUR et d’une diminution de 3/12è du

montant de 50 millions EUR prévu dans le cadre de la réforme du régime, tenant compte de l’entrée

en vigueur de l’AR au 1er avril 2017.

> Transferts aux CPAS (SPP Intégration sociale)

A noter une redistribution des crédits à hauteur de 48,2 millions EUR de l’AB de la loi du

02.04.1965 vers l’AB du revenu d’intégration.

Provisions :

Le total des provisions avait été fixé à 710,7 millions EUR dans le budget initial 2017.

Une provision globale de 354,5 millions EUR avait été prévue afin de couvrir les dommages et

intérêts, les arriérés d’allocations de compétences, la cybersécurité, les petites institutions, les

déménagements, le redesign des pouvoirs publics, l’impact du dépassement de l’indice pivot en

août, l’enveloppe bien-être, l’intégration des agents de prévention et de sécurité au sein du Fonds

de sécurité, ainsi qu’un montant de 100 millions EUR pour de nouvelles initiatives. A ce stade, la

provision globale n’a pas encore fait l’objet de reventilations entre les départements.

Par rapport au budget initial, la provision globale a été ré-estimée au niveau du Fonds de sécurité,

de l’enveloppe bien-être, et du dépassement de l’indice-pivot avancé en mai (plus de détail dans

les paramètres d’indexation). Au total, elle augmente de 4,3 millions EUR pour s’élever à 358,9

millions EUR.

En outre, la provision en vue de couvrir les dépenses en matière de lutte contre le terrorisme et le

radicalisme n’a pas encore fait l’objet de reventilations et reste fixée au niveau du montant de

356,2 millions EUR inscrit dans le budget initial .

57

Le tableau suivant reprend le détail des provisions pour 2017.

Tableau 29 : Provisions 2017

Sous-utilisation :

Pour l’année 2017, le gouvernement a fixé dans le budget initial la sous-utilisation à réaliser à

hauteur de 910 millions EUR.

La circulaire relative au mécanisme de prudence budgétaire du 20 janvier 2017 vise à atteindre cet

objectif par le biais de blocages administratifs de crédits à hauteur de 500,1 millions EUR, ainsi

que d’un monitoring mensuel de la sous-utilisation basé sur les réalisations et les prévisions de

dépenses jusqu’à la fin de l’année des départements et ce, à partir du mois de mars.

Pour rappel, la sous-utilisation réalisée en 2016 s’est établie (hors codes 8 et 9) à 1.087 millions

EUR, dont 449 millions EUR sont attribuables à la non-liquidation des provisions.

Le tableau ci-dessous reprend l’évolution de la sous-utilisation réalisée entre 2010 et 2016 (hors

codes 8 et 9) par rapport à l’objectif fixé par le gouvernement.

Provisions (en millions EUR)Budget

initial

Monitoring

marsDifférence

Dommages et intérêts 55,0 55,0 0,0

Arriérés primes formations certifiées 3,5 3,5 0,0

Cybersécurité 1,1 1,1 0,0

Petites institutions 3,0 3,0 0,0

Déménagements 5,0 5,0 0,0

Redesign 2,8 2,8 0,0

Dépassement anticipé de 4 mois de l'indice pivot 133,5 143,3 9,9

Enveloppe bien-être 18,7 18,6 -0,1

Fonds de sécurité 15,0 9,6 -5,4

Nouvelles initiatives 100,0 100,0 0,0

Réorganisation parastataux de la Défense 17,0 17,0 0,0

Provision globale 354,5 358,9 4,3

Provision terrorisme 356,2 356,2 0,0

Total provisions 710,7 715,1 4,3

58

Tableau 30 : Sous-utilisation 2010-2016

Sur base de ce tableau, il apparaît que la sous-utilisation réalisée entre 2010 et 2016 oscille entre

0,9 et 1,1 milliard EUR. La part récurrente de cette sous-utilisation tourne autour de 0,6 milliard

EUR, le solde étant alimenté par des éléments plus exceptionnels qui varient d’une année à l’autre.

A ce stade avancé de l’année et avant le premier rapport de monitoring mensuel des dépenses, il

est difficile de dire que l’objectif de sous-utilisation de 910 millions EUR pourra être atteint ou

non.

Corrections SEC :

Les corrections SEC permettent le passage entre les chiffres budgétaires et le solde de financement

établi dans les comptes nationaux conformément à la nomenclature SEC.

Le tableau suivant donne un aperçu de ces corrections qui impactent les dépenses primaires en

2017.

Tableau 31 : Corrections de passage au solde SEC

La correction la plus importante concerne la contribution RNB de la Belgique à l’Union

européenne qui n’est traditionnellement pas inscrite dans les dépenses primaires. Il est donc

En millions EUR

Années 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010

Crédits totaux 54.406,2 53.161,6 49.277,9 48.982,5 49.608,1 43.888,7 39.964,2

Liquidations totales 53.138,6 50.093,8 46.545,6 46.083,4 46.544,1 42.797,4 38.995,2

Crédits hors codes 8 et 9 52.433,3 51.140,2 46.768,6 45.434,0 43.563,2 39.620,9 39.743,7

Liquidations hors codes 8 et 9 51.346,0 50.199,1 45.909,4 44.430,7 42.492,7 38.566,2 38.811,3

Sous-utilisation réalisée 1.087,3 941,1 859,2 1.003,3 1.070,5 1.054,7 932,4

Objectif de sous-utilisation 948,0 832,0 870,0 819,0 850,0 650,0 400,0

Corrections de passageBudget

initial

Monitoring

marsDifférence

Contribution RNB à l'Union européenne 3.006,4 2.875,0 -131,4

Dépenses primaires budget de la Dette 32,3 37,1 4,8

Investissements Défense Nationale -141,6 -140,2 1,4

Compte de trésorerie Croix rouge 0,0 8,2 8,2

Octrois de crédits et prises de participation (codes 8) -102,0 -102,0 0,0

Remboursements de dettes (codes 9) -25,9 -25,9 0,0

Totaux 2.769,1 2.652,1 -117,0

59

nécessaire d’ajouter cette contribution aux dépenses primaires si l’on veut avoir une vue complète

sur les dépenses. Le montant avait été estimé à 3.006,4 millions EUR dans le budget initial 2017.

En termes budgétaires, il diminue de 320,5 millions EUR pour s’établir à 2.685,8 millions EUR.

Mais en termes SEC, il convient d’y ajouter les remboursements en 2017 provenant de l’année

2016 pour 190,0 millions EUR suite au départ très lent des nouveaux programmes dans les fonds

structurels, ainsi que du paiement en 2017 d’un montant provenant de 2016 pour la mobilisation

du Fonds de solidarité de l’UE pour les inondations en Allemagne.

Le budget de la dette comprend également des dépenses autres que des charges d’intérêt qui ont

un impact sur le solde de financement primaire. Il s’agit principalement des commissions sur

émissions d’emprunts publics. La correction pour 2017 est ré-estimée à 37,1 millions EUR.

La correction pour les investissements de la Défense améliorait le solde SEC de 141,6 millions

EUR dans le budget initial 2017. Cette correction a été ré-estimée à 140,2 millions EUR, soit une

dégradation de 1,4 million par rapport au budget initial.

Les corrections pour les codes 8 et codes 9 qui n’ont pas d’influence sur le solde SEC s’établissent

à respectivement 102,0 et 25,9 millions EUR en 2017. Elles restent identiques à celles reprises

dans le budget initial.

Enfin, par rapport au budget initial 2017, une nouvelle correction est intégrée dans le solde SEC,

traitée à la fois en recettes non-fiscales et en dépenses pour tenir compte du fait que le Fonds

organique relatif à la Croix-Rouge a été remplacé par un compte de trésorerie. Cette correction

s’élève à 8,2 millions EUR en dépenses (comme en recettes non-fiscales).

4.1.5 De interestlasten

De totale interestlasten worden bepaald door de som van:

- de interestlasten beheerd door het Federaal Agentschap van de Schuld (interestlasten ten

laste van de Schatkist);

- de interestlasten van de te consolideren instellingen;

60

- de vanuit de primaire uitgaven naar de interestuitgaven geherklasseerde bedragen

(bedragen van de Deposito– en Consignatiekas).

Tabel 32: De interestlasten 2016-2017

De interestlasten beheerd door het Federaal Agentschap van de Schuld voor 2017 werden herraamd

naar 9 334 miljoen EUR, dit is 197 miljoen EUR meer dan bij de initiële begroting 2017.6

Ten opzichte van de realisaties 2016 liggen de voor 2017 geraamde interestlasten een 819 miljoen

EUR lager.

In de berekeningen wordt rekening gehouden met bruto-financieringsbehoeften van 41,4 miljard

EUR voor 2017, dit is vergelijkbaar met de bruto-financieringsbehoeften van 41,6 miljard EUR

gehanteerd bij de initiële begroting 2017. Circa 9 miljard EUR van de bruto-

financieringsbehoeften is toe te schrijven aan het netto te financieren saldo. Er wordt nu in de

hypothesen van het Federaal Agentschap van de Schuld uitgegaan van een hoger netto te

financieren saldo, maar het lagere voorziene bedrag voor schuld die vervalt in 2017 inclusief

geplande terugkopen, compenseert dit.

De onderstaande tabel toont hoe het netto te financieren saldo werd bepaald. Ten opzichte van de

raming van het netto te financieren saldo gebruikt in het kader van de opstelling van de initiële

6 Herraming door het Federaal Agentschap van de Schuld dd. 20/02/2017.

In % In %

- -En % En %

2016 2017 2017



(1) (2) (3) (3) vs. (1) (3) vs. (2) (3) vs. (1) (3) vs. (2)

Interestlasten (economisch) 10 227 9 211 9 403 - 824 193 - 8,1 2,1 Charges d'intérêt (économiques)

Schatkist 10 153 9 137 9 334 - 819 197 - 8,1 2,2 Trésor

Uit primaire uitgaven overgehevelde interesten 38 49 49 11 0 29,1 0,0Intérêts en provenance des dépenses

primaires

Te consolideren instellingen 36 25 21 - 16 - 4 - 43,1 - 17,2 Institutions à consolider

In miljoen EUR

-En millions EUR

61

begroting is er vooral een verschil bij de raming van de uitgiftepremies en in mindere mate bij de

gewijzigde hypothese van het federale vorderingentekort.

Tabel 33: De overgang tussen vorderingensaldo en netto te financieren saldo voor 2017

Ook de interesthypothesen werden gewijzigd, de interestvoeten op korte termijn werden verlaagd

en deze op lange termijn werden verhoogd ten opzichte van de berekening voor de initiële

begroting. Volgende tabel toont de gemiddelden van een aantal interestvoeten die werden

toegepast door het Agentschap van de schuld:

Tabel 34: Gemiddelde interesthypothesen voor 2017

De gewijzigde interesthypothesen zijn de voornaamste oorzaak van de minder gunstige

vooruitzichten. In mindere mate (33 miljoen EUR) speelt ook mee dat de boekhoudregels met

betrekking tot de rentelasten van “Euro Commercial Paper (ECP)”, waaraan een FX Swap is

IB 2017 verklaring cijfer IB 2017

verschil

IB2017 -

Monit 3/2017

Monit maart

2017verklaring cijfer Monit 3/2017

BBP 432 640 econ. begroting 9/2016 1 620 434 260 econ. begroting 2/2017

Vorderingensaldo federale overheid (% BBP) 1,36% cf. doelstelling MC 7/2016 0,14% 1,50% cf. AT IB 2017 (blz 47)

Vorderingentekort federale overheid (in mio. EUR) 5 884 630 6 514

Leningen aan Griekenland hyp.: geen stortingen meer - hyp.: geen stortingen meer

Terugbetaling leningen aan Griekenland (kap.) raming 11/08/2016 - raming 14/02/2017

Terugbetaling leningen Kaupthing (kap.) -3 raming 05/08/2016 -1 -4 raming 09/02/2017

Impact intresten swaps (cash) -151 raming 31/07/2016 3 -148 raming 31/12/2016

Renteloze leningen aan RSZ-glob. beheer - -

Renteloze leningen aan RSZ-glob.beheer - terugbetaling -62 - -62

Leningen aan (ex-) FRGE - terugbetaling -68 - -68

Leningen aan Apetra 80 - 80

Uitgiftepremies -1 217 raming 09/09/2016 1 772 555 raming 08/02/2017

Annulatiepremies swaps + swaptions 100 raming 02/08/2016 - 100 raming 14/02/2017

overgang gelopen intresten naar vervallen intresten 1 810 raming 09/09/2016 - 1 810 raming 14/02/2017

kostprijs terugkopen OLO's 149 raming 09/09/2016 29 178 raming 20/02/2017

Raming NFS 2017 6 521 2 434 8 954

IB 2017 MC 3/2017 MC tov IB

3 maand -0,28 -0,53 -0,25

6 maand -0,20 -0,45 -0,24

12 maand -0,12 -0,43 -0,32

3 jaar -0,43 -0,35 0,08

5 jaar -0,29 0,00 0,29

10 jaar 0,27 1,03 0,76

15 jaar 0,63 1,35 0,72

30 jaar 1,15 2,09 0,94

50 jaar 1,53 2,42 0,90

62

verbonden, werden herzien. Zoals voorgeschreven door het ESR 2010 worden voortaan de

rentelasten op de oorspronkelijke ECP-schuld (vóór FX Swap) aangerekend.

De vanuit de primaire uitgaven geherklasseerde interestuitgaven worden net zoals bij de initiële

begroting geraamd op 49 miljoen EUR.

De interestlasten van de te consolideren instellingen worden nu iets lager ingeschat, namelijk 21

miljoen EUR of -4 miljoen EUR ten opzichte van de initiële begroting.

De totale interestlasten op economische basis worden voor 2017 aldus geraamd op 9 403 miljoen

EUR of 193 miljoen EUR meer dan initieel begroot.

4.1.6 Solde des organismes à consolider avec le pouvoir fédéral

Le tableau en annexe reprend la liste des organismes consolidés avec le pouvoir fédéral ainsi que

le solde SEC estimé pour chacun de ces organismes. Pour effectuer cette estimation, le Comité de

Monitoring s’est basé sur les données reçues des organismes repris en annexe de la circulaire de

la Ministre du Budget relative à la préparation du contrôle budgétaire 2017, adaptées aux décisions

des réunions bilatérales.

Respect de la circulaire relative à la préfiguration du budget 2017

La circulaire budgétaire 2017 prévoit qu’à l’exception du CEN, du Fonds RER, Apetra et de Dexia

Holding, tous les organismes doivent présenter un solde SEC7 nul ou positif au 31 décembre 2017.

Entretemps, l’ONDRAF a reçu l’autorisation de la Ministre du Budget d’afficher un solde SEC

négatif de maximum -20 millions EUR et l’Agence des Médicaments a reçu l’autorisation de

présenter un budget 2017 avec un solde SEC de -6 millions EUR à condition que les réalisations

7 Le solde SEC diffère du solde budgétaire proprement dit. Pour calculer le solde SEC théorique, on exclut les

opérations suivantes :

- Codes économiques 03 et 08 : il s’agit entre autres d’opérations internes, de report de soldes budgétaires, de

réinscription de soldes reportés, de constitution de provisions (réserves), d’utilisation de provisions existantes, …

- Codes 8 : octrois de crédits et prises de participations (en dépenses comme en recettes) ;

- Codes 9 : opérations financières relatives à la dette publique (amortissements, produits d’emprunts, …).

63

2017 de l’Agence soient en équilibre SEC. Pour le Palais d’Egmont, un solde de -0,1 million EUR

a été accepté lors de la réunion bilatérale des Affaires étrangères.

Sur base des informations en possession du comité de monitoring, les organismes suivants ne

respectent pas cette circulaire car ils affichent une préfiguration 2017 avec un solde SEC négatif

et n’ont pas reçu de dérogation.

Tableau 35 : Organismes avec un solde SEC négatif sans dérogation

Le Musée Royal d’Afrique Centrale a reçu une dérogation pour un solde SEC de -1,6 million EUR

mais affiche ici un solde de -2,2 millions EUR .

Estimation du solde SEC 2017

Comme le montre le tableau ci-après, le solde SEC 2017 des organismes à consolider est estimé à

+125,4 millions EUR pour ce monitoring 2017, en tenant compte d’une sous-utilisation ex-ante de

100 millions EUR tout comme lors du budget initial 2017. Cela représente une dégradation du

solde SEC de 34,2 millions EUR par rapport au budget initial 2017.

2017

Monit

Muntfonds -0,8 Fonds monétaire

Nationale Kas voor Rampenschade -6,9 Caisse nationale des calamités

Koninklijke Bibliotheek Albert I -0,9 Bibliothèque royale Albert I

Koninklijke Sterrenwacht van België -2,7 Observatoire royal de Belgique

Koninklijk Meteorologisch Instituut van België -0,4 Institut royal météorologique de Belgique

Koninklijk Belgisch Instituut voor

Natuurwetenschappen-2,9

Institut royal des sciences naturelles de

Belgique

Koninklijk Museum voor Midden-Afrika -2,2 Musée royal d'Afrique centrale

Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van

België-0,4 Musées royaux des Beaux-Arts de Belgique

SAB voor het beheer van de paspoorten, visa,

identiteitskaarten voor Belgen in het buitenland -0,2

SGS pour la gestion des passeports, des

visas, des cartes d'identité pour belges à

l'étranger

Nationaal Instituut voor Oorlogsinvaliden, Oud-

strijders en Oorlogsslachtoffers -0,2

Institut national des invalides de guerre,

anciens combattants et victimes de guerre

Instituut voor gerechtelijke opleiding -1,5 Institut de formation judiciaire

Commissie voor Regulering van de

Elektriciteit en Gas - geconsolideerd -8,5

Commission de Régulation de l'Électricité et

du Gaz - consolidé

64

Tableau 36 : Solde des organismes à consolider (2016-2017)

En excluant les charges d’intérêts estimées à 20,7 millions EUR, le solde primaire SEC des

organismes à consolider est estimé à +146,1 millions EUR.

Les éléments suivants méritent d’être soulignés :

- La Caisse Nationale des Calamités affiche un solde SEC de -6,9 millions EUR contre un

solde SEC en équilibre lors du budget initial 2017. Ceci est dû à une augmentation de

l’estimation de ses dépenses par rapport au budget initial.

- Les Etablissements scientifiques fédéraux affichent ensemble un solde SEC de -8,8

millions EUR contre -1,5 million EUR lors de la préparation du budget initial. Ce solde de

-8,8 millions EUR provient des budgets initiaux 2017 approuvés par les organes de gestion

des ESF alors que le solde de -1,5 million EUR était une estimation reçue lors de la

préparation du budget initial 2017.

- Tout comme les chiffres repris lors de la préparation du budget initial 2017, le solde SEC

de la Société Fédérale de Participation et d’Investissements contient une correction

négative de 5 millions EUR afin de tenir compte du fait que l’ICN requalifie, en transfert

en capital, la prise de participation de la SFPI dans la SA Palais des Congrès. Il s’agit d’une

correction neutre pour le pouvoir fédéral car le solde du Palais des Congrès tient compte

de ce transfert en capital. La différence de solde SEC par rapport à 2016 provient

principalement par l’estimation des dividendes (-25 millions EUR) et par la commission

de gestion versée par Belfius (-15 millions EUR).

Evaluation de la sous-utilisation

Lors du budget initial 2017, il a été tenu compte d’une sous-utilisation ex-ante probable de 100

millions EUR pour les organismes à consolider avec le pouvoir fédéral. Suite à la demande du

Gouvernement, le Comité de Monitoring a essayé d’évaluer cet objectif en effectuant une

comparaison du solde SEC estimé pour 2017 avec le solde SEC réalisé pour 2016 hors soldes

2016

REA

2017

INI

2017

Monit

ESR saldo 225,4 159,6 125,4 Solde SEC

Interestlasten 36,4 25,0 20,7 Charges d'intérêt

Primair ESR-saldo 261,8 184,6 146,1 Solde primaire SEC

65

exceptionnels. Pour cela, les soldes apparaissant comme exceptionnels en 2016 ont été ajustés dans

le calcul du solde SEC de 2016.

Tableau 37 : Évaluation de la sous-utilisation

- Fedasil a dégagé un solde SEC de +40 millions EUR en 2016 étant donné qu’il a reçu en

2016 des crédits supplémentaires pour faire face aux dépenses supplémentaires générées

par la crise de l’asile et de la migration et que ces crédits supplémentaires n’ont pas été

entièrement consommés. Dans cet exercice, ce solde positif de 2016 est annulé.

- Le solde de la CREG et de ses fonds varie de façon très imprévisible d’un exercice à l’autre

(+ 19,8 millions EUR en 2016 ; +9,4 millions EUR en 2015 ; -48,8 millions EUR en 2014)

en fonction de l’évolution de ses recettes et de ses dépenses. Pour cet exercice, il nous est

apparu plus judicieux d’éliminer le solde positif de 2016.

- Apetra affiche un solde positif de 24,8 millions EUR en 2016 influencé favorablement par

une dotation de 35 millions EUR du SPF Economie. Sans cette dotation, le solde SEC

d’Apetra aurait été négatif en 2016. Comme Apetra ne reçoit pas de dotation du SPF

Economie en 2017, nous avons préféré reprendre le solde de 2017 pour cet exercice.

- Le CEN affiche un solde SEC de -28,2 millions EUR en 2016. En 2017, le CEN a reçu des

moyens supplémentaires pour que son solde SEC devienne positif. Dans cet exercice, le

solde de 2017 a été repris pour le CEN.

- La SFPI affiche un solde particulièrement positif en 2016 suite au versement d’un

dividende de ‘BAC’ de 23,4 millions EUR non prévu au budget initial 2016 et d’une recette

de 19,8 millions EUR pour la commission de gestion Belfius non prévue au budget initial

2016. Pour 2017, aucune recette de dividende n’est prévue en provenance de ‘BAC’ et seul

un montant de 4 millions est prévu pour la commission de gestion Belfius. Vu ces éléments

Solde SEC

2016

Solde SEC

2016 corrigé

Fedasil 40 0

CREG 19,8 0

Apetra 24,8 0,7

CEN -28,2 0,5

SFPI 139,6 96,7

autres 29,4 29,4

total 225,4 127,3

66

exceptionnels 2016 non pris en compte dans le budget de 2017, le solde de 2017 de la SFPI

a été repris dans cet exercice.

Le solde SEC corrigé de ces éléments exceptionnels se monte ainsi à +127,3 millions EUR pour

2016.

Pour 2017, le solde SEC des organismes à consolider est estimé à +125,4 millions EUR compte

tenu d’une sous-utilisation ex-ante de 100 millions.

On peut donc en conclure que le solde 2016 corrigé des éléments exceptionnels (+127,3 millions

EUR) est assez proche de celui estimé pour 2017 (+125,4 millions EUR) et qu’une sous-utilisation

de 100 millions est donc tout à fait réalisable pour 2017 sur base des hypothèses retenues.

4.1.7 Raming van het vorderingensaldo van de federale overheid

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de opbouw van het vorderingensaldo van de federale

overheid.

Tabel 38: Raming van het vorderingensaldo van de federale overheid

Het ESR-saldo voor de federale overheid wordt voor 2017 geraamd op een tekort van 6.797

miljoen EUR. Dit is een verslechtering met 203 miljoen EUR ten opzichte van de initiële

begroting. Indien dit geraamde resultaat voor 2017 wordt vergeleken met dat van 2016 is er een

In % In %

- -

En % En %

2016 2017 2017


- - - - - - -


(1) (2) (3) (3) vs. (1) (3) vs. (2) (3) vs. (1) (3) vs. (2)

Fiscale ontvangsten 109 517 114 787 114 534 5 017 - 253 4,6 - 0,2 Recettes fiscales

Fiscale overdrachten (-) -55 941 -61 417 -61 155 -5 215 262 - 9,3 0,4 Transferts fiscaux (-)

Fiscale middelen 53 577 53 370 53 379 - 198 8 - 0,4 0,0 Moyens fiscaux

Niet-fiscale middelen 4 164 4 175 4 213 48 38 1,2 0,9 Moyens non-fiscaux

Middelen 57 741 57 545 57 591 - 150 46 - 0,3 0,1 Recettes Voies et Moyens

Interestlasten (-) -10 227 -9 211 -9 403 824 - 193 8,1 - 2,1 Charges d'intérêt (-)

Primaire uitgaven departementen (-) -54 823 -52 163 -52 248 2 575 - 84 4,7 - 0,2 Dépenses primaires des départements (-)

Uitgave vrijstellingen BV (-) -2 887 -3 008 -2 980 - 93 28 - 3,2 0,9 Dép. dispenses précompte pr. (-)

Primair saldo instellingen 262 185 146 - 116 - 39 - 44,2 - 20,9 Solde primaire organismes

Onverdeelde overgangscorrecties - 303 59 97 400 38 131,9 64,6 Corrections de passage non ventilé

Vorderingensaldo federale overheid -10 237 -6 594 -6 797 3 440 - 203 33,6 - 3,1 Solde de financement pouvoir fédéral

-

En millions EUR

In miljoen EUR

67

verbetering met 3.440 miljoen EUR. Voor 2016 wordt het vorderingensaldo immers geraamd op

een tekort van 10.237 miljoen EUR.

De verschillende rubrieken werden reeds hiervoor uitvoerig verduidelijkt, met uitzondering van

de onverdeelde overgangscorrecties. Die rubriek omvat een correctie voor:

- de gelijkschakeling van de consolidatieperimeter met de NBB op basis van een gemiddelde

afwijking over de periode 2012-2015 die behouden blijft op 45 miljoen EUR;

- voor Europese Fondsen ten belope van 24 miljoen EUR;

- voor de BLEU ten belope van 24 miljoen EUR;

- redesign ten belope van 4 miljoen EUR.

4.2 Sécurité sociale

4.2.1 Synthèse et solde SEC de la sécurité sociale

Synthèse

Cette section vise à adapter les données budgétaires de la sécurité sociale pour les années 2016 et

2017.

Les données chiffrées du régime des salariés proviennent de l’ONSS, et ont été retravaillées dans

des tableaux préparés par le SPF Sécurité sociale.

Les données chiffrées du régime des indépendants proviennent de l’INASTI, et ont été retravaillées

dans des tableaux préparés par le SPF Sécurité sociale.

Pour le financement alternatif, le SPF Finances a transmis des chiffres actualisés notamment pour

la TVA, les accises sur le tabac et le précompte mobilier. Pour l’année 2017, dans le cadre de ce

rapport, le calcul du financement alternatif tient compte du projet de loi portant réforme du

financement de la sécurité sociale, qui est pendant à la chambre. Ainsi, seules deux sources sont

retenues pour le financement alternatif en 2017 : la TVA et le précompte mobilier.

68

Au niveau des frais de gestion, les montants repris sont ceux qui ont été transmis par les

institutions. À ce stade, il n’a pas été possible de les mettre en relation avec les adaptations prévues

dans la circulaire budgétaire.

Au niveau des corrections SEC, les données fournies par le SPF Sécurité sociale ont été adaptées,

de sorte que la ligne « Différences dans le périmètre » ne reprenne que le solde du Fonds de

fermeture des entreprises ainsi que le solde relatif aux pensions du secteur public.

Les données chiffrées présentées dans ce rapport tiennent a priori compte des mesures décidées

par le gouvernement lors des conclaves précédents. Plus de détails quant à cette remarque seront

développés dans les parties concernées.

Solde SEC de la sécurité sociale

Le tableau suivant donne un aperçu du solde SEC de la sécurité sociale en 2016 et en 2017, et

présente les corrections établies de manière à passer du solde budgétaire au solde de financement.

En dehors de l’introduction du solde du Fonds de fermeture des entreprises (qui n’appartient ni

aux deux gestions globales ni au secteur des soins de santé mais qui fait partie du périmètre de

consolidation en termes SEC), des corrections plus spécifiques sont prises en compte, ayant trait

notamment à l’élimination des plus ou moins-values sur le portefeuille de la gestion globale des

travailleurs salariés et à la sous-utilisation non ventilée des IPSS.

69

Tableau 39 : Détails relatifs aux corrections SEC (2016-2017)

Le total des corrections SEC est de 73 millions EUR en 2016 et de 137 millions EUR en 2017.

En 2016, le montant de 237 millions EUR se compose d’un montant de 276 millions EUR relatif

aux réductions de valeur sur les débiteurs douteux à l’ONEm et d’un montant de -39 millions EUR

relatif au dépassement des dépenses autorisées de l’INAMI-Soins de santé.

Par rapport au budget initial 2017, l’évolution en 2017 provient quasi exclusivement de

l’amélioration du solde du Fonds de fermeture des entreprises (+13 millions EUR).

Le solde de financement de la sécurité sociale atteint -511 millions EUR en 2016. Pour l’année

2017, par rapport au budget initial, le solde de financement de la sécurité sociale se détériore de

426 millions EUR et atteint -120 millions EUR.

Le tableau présenté ci-dessous regroupe les données budgétaires du régime des travailleurs

salariés, du régime des travailleurs indépendants, des soins de santé ainsi que des régimes hors

gestion globale (hors Fonds de fermeture des entreprises, qui est repris dans les corrections SEC)

pour les années 2016 et 2017. Dans le cadre de cet exercice, les montants relatifs aux pensions du

secteur public ne sont pas repris dans les tableaux de synthèse.

In % In %

- -

En % En %

2016 2017 2017


- - - - - - -


(1) (2) (3) (3) vs. (1) (3) vs. (2) (3) vs. (1) (3) vs. (2)

Begrotingssaldo - 584 185 - 258 326 - 442 55,9 - 239,6 Solde budgétaire

(a.) Verschillen in perimeter - 43 - 8 5 48 13 111,9 165,1 (a.) Différences dans le périmètre

(b.) Gerealiseerde meer- of minwaarden - 34 - 2 - 2 32 0 94,1 0,0 (b.) Plus ou moins values réalisées

(c.) Consolidatiecorrectie - 87 0 0 87 0 (c.) Correction de consolidation

(d.) Niet-verdeelde onderbenutting 0 134 134 134 0 0,0 (d.) Sous-utilisation non ventilée

(e.) Andere 237 - 4 0 - 237 4 (e.) Autres

Totale correctie 73 121 137 64 17 87,7 13,7 Correction totale

Vorderingensaldo sociale zekerheid - 511 305 - 120 390 - 426 76,4 - 139,5 Solde de financement sécurité sociale

In miljoen EUR

-

En millions EUR

70

Tableau 40 : Vue d’ensemble de la situation budgétaire de la sécurité sociale (2016-2017)

4.2.2 Le régime des salariés

2016

Les recettes diminuent de 382 millions EUR par rapport aux chiffres 2016 présentés dans le cadre

du budget initial 2017 et atteignent 63 496 millions EUR alors que les dépenses augmentent de

247 millions EUR et atteignent 64 547 millions EUR.

Le solde du régime des salariés atteint ainsi -1 051 millions EUR en 2016, ce qui correspond à une

détérioration de 629 millions EUR par rapport aux chiffres 2016 présentés dans le cadre du budget

initial 2017. Cette détérioration s’explique notamment par les dépenses diverses de l’ONEm, en

raison des réductions de valeur sur les débiteurs douteux qui sont reprises dans les dépenses

budgétaires, pour un montant de 336 millions EUR. Afin, en termes SEC, de neutraliser les

dépenses qui ne sont pas relatives à l’année 2016, une correction SEC de 276 millions EUR a été

introduite.

2017

2016 2017 2017

Mon. maart Initieel Mon. maart

- - -

Mon. mars Initial Mon. mars

(1) (2) (3)

Bijdragen (ESR-termen) 54,91 56,44 56,83 Cotisations (en termes SEC)

Toelagen van de overheden 9,77 6,91 6,95 Subventions des pouvoirs publics

Alternatieve financiering 9,78 13,99 13,68 Financement alternatif

Toegewezen ontvangsten 2,68 2,67 2,67 Recettes affectées

Externe overdrachten 0,74 0,59 0,47 Transferts externes

Opbrengsten beleggingen 0,35 0,28 0,25 Revenus de placements

Diversen 0,75 0,90 0,90 Divers

Sociale fraude 0,00 0,23 0,01 Fraude sociale

Totaal ontvangsten

(exclusief overdrachten tussen de stelsels)78,98 82,01 81,76

Recettes totales

(transferts entre les régimes exclus)

Prestaties 70,63 72,49 72,68 Prestations

Welvaartsenveloppe 0,00 0,15 0,15 Enveloppe bien-être

Niet-verdeelde maatregelen 0,00 -0,14 -0,15 Mesures non réparties

Betalingskosten 0,00 0,00 0,00 Frais de paiements

Beheerskosten 2,14 2,17 2,18 Frais de gestion

Externe overdrachten 5,33 6,06 5,99 Transferts externes


Diversen 1,45 1,10 1,16 Divers

Totaal uitgaven

(exclusief overdrachten tussen de stelsels)79,56 81,83 82,02

Dépenses totales

(transferts entre les régimes exclus)

Begrotingssaldo sociale zekerheid -0,58 0,18 -0,26 Solde budgétaire de la sécurité sociale

ESR-correcties 0,07 0,12 0,14 Corrections SEC

Vorderingensaldo sociale zekerheid -0,51 0,31 -0,12 Solde de financement de la sécurité sociale

In miljard EUR

-

En milliards EUR

71

Par rapport aux données du budget initial 2017, le solde du régime des salariés se détériore de

497 millions EUR. Cette détérioration s’explique par une diminution des recettes de 396 millions

EUR et une augmentation des dépenses de 102 millions EUR.

Au niveau des recettes, l’évolution des cotisations doit être analysée en même temps que celle des

recettes liées à la fraude sociale. En effet, dans cet exercice, à la différence de ce qui a été fait lors

du budget initial 2017, tous les montants concernant les mesures du gouvernement, y compris ceux

relatifs à la fraude sociale, sont intégrés aux cotisations (méthodologie similaire à celle de

l’ONSS). Ainsi, par rapport au budget initial, l’évolution de ces deux postes est négative (-94

millions EUR). Cette évolution s’explique par deux facteurs contradictoires : premièrement,

l’augmentation des cotisations en raison notamment de l’augmentation de l’hypothèse du Bureau

fédéral du Plan de croissance de la masse salariale tant pour le secteur privé que pour le secteur

public et, deuxièmement, la diminution du montant relatif au rendement des mesures du

gouvernement.

Tableau 41 : Hypothèses du BFP pour les masses salariales (2017)

S’agissant des mesures du gouvernement, deux aspects doivent être analysés : premièrement, le

fait que certaines mesures qui, au moment du budget initial, étaient encore reprises dans les

estimations sont maintenant comprises dans la base de départ et, deuxièmement, la réestimation

des mesures décidées dans les notifications budgétaires du 20 octobre 2016. Le tableau ci-dessous

donne, par mesure et au niveau des cotisations, le rendement intégré par l’ONSS et le SFP dans

les chiffres du comité de monitoring.

Budget économique

09/2016

Budget économique

02/2017

Secteur privé +2,8 % +3,3 %

Augmentation réelle +0,8 % +0,5 %

Indexation +1,2 % +1,4 %

ETP +0,8 % +1,4 %

Secteur public +0,9 % +1,3 %

Augmentation réelle +0,1 % +0,1 %

Indexation +1,5 % +2,0 %

ETP -0,7 % -0,8 %

2017

72

Tableau 42 : Mesures du gouvernement octobre 2016 (recettes)

Outre les mesures pour lesquelles les rendements ont été adaptés (en raison d’informations

nouvelles ou sur base de l’absence de mise en œuvre de la mesure), certaines remarques doivent

être faites concernant quatre mesures :

- Cotisations patronales RCC : prise en compte du rendement attendu intégrée au niveau des

cotisations ;

- Introduction heures supplémentaires volontaires : prise en compte du rendement attendu

via les paramètres macroéconomiques du Bureau fédéral du Plan ;

- E-commerce : un doute subsiste encore, qui a été soulevé en préparation de ce rapport mais

qui n’a pas encore été levé. Cette mesure apparaît en effet dans deux notifications

budgétaires (mars 2015 et octobre 2016) et est traitée de manière différente par l’ONSS

(qui intègre deux rendements distincts de 13,5 millions EUR) et par l’ONEm (qui n’intègre

qu’un rendement de 13,5 millions EUR) ;

- Réouverture du droit aux travailleurs salariés de régulariser leurs périodes d’étude pendant

3 ans (SFP) : le rendement de cette mesure, qui est intégré au niveau des cotisations propres

du SFP, a été adapté suite au report au 1er mai 2017 (28 millions EUR à la place de

42 millions EUR).

En millions EUR BI 11/2016 CM 03/2017 Différence

ONSS1 156,9 57,2 -99,7

Ecartement du travail 17,0 0,0 -17,0

Compensation SPF Finances-ONSS 39,3 15,0 -24,3

Emplois jeunes 6,7 0,0 -6,7

Cotisations patronales RCC1 3,0 0,0 -3,0

Introduction heures supplémentaires volontaires1 30,0 0,0 -30,0

E-commerce 13,5 13,5 0,0

Fraude sociale 47,4 28,7 -18,7

SFP 41,7 27,8 -13,9

Rachat périodes d'études 41,7 27,8 -13,9

Total 198,6 85,0 -113,6 1

Le montant de -99,7 mill ions EUR qui apparait dans le tableau doit être tempéré en raison du fait que :

- le montant de 3 mill ions EUR relatif aux cotisations patronales RCC est intégré aux cotisations spécifiques

- le montant de 30 mill ions EUR relatif aux heures supplémentaires volontaires est intégré à la base

Ainsi, la différence réelle par rapport au budget initial est de -66,7 mill ions EUR.

73

L’évolution des subventions des pouvoirs publics (-3 millions EUR) s’explique par l’augmentation

de la dotation provenant du pouvoir fédéral en raison de la régularisation de l’arriéré 2016 (+31

millions EUR) et la diminution de la subvention provenant des entités fédérées (-35 millions EUR).

Le montant relatif à la dotation d’équilibre a été maintenu au niveau du budget initial 2017 afin de

mesurer l’évolution du solde du régime des salariés qui doit être financé par la dotation d’équilibre

après la prise en compte de plusieurs facteurs de responsabilisation.

L’évolution négative du financement alternatif (-247 millions EUR) s’explique par les prévisions

négatives au niveau des recettes de TVA (-40 millions EUR) et de précompte mobilier

(-282 millions EUR), qui sont tempérées par une augmentation du financement alternatif

additionnel des soins de santé, dit « §1 quater », en vue de l’équilibre de l’INAMI-Soins de santé

(+75 millions EUR). Plus d’explications quant à cette évolution apparaissent dans la section

relative à l’INAMI-Soins de santé.

Le tableau ci-dessous présente l’évolution par poste du financement alternatif entre l’exposé

général du budget initial 2017 et le comité de monitoring de mars 2017.

Tableau 43 : Détail du financement alternatif 2017 (en millions EUR)

L’évolution négative des dépenses s’explique essentiellement par l’augmentation des prestations

(+67 millions EUR). Cette évolution est notamment expliquée par deux phénomènes qui se

neutralisent partiellement : l’impact négatif du dépassement anticipé de l’indice-pivot en mai 2017

(+195 millions EUR) et l’impact positif lié à une nouvelle estimation des facteurs de volume à

l’ONEm (-157 millions EUR). Le tableau suivant propose une vision synthétique de l’évolution

des dépenses de prestations en 2017 de l’INAMI-Indemnités, du SFP et de l’ONEm, en mettant en

évidence l’impact des nouvelles perspectives d’indexation ainsi que d’autres facteurs éventuels.

BI 11/2016 CM 03/2017 Différence

(1) (2) (2) - (1)

Financement alternatif 11.790 11.543 -247

TVA 8.878 8.912 35

Montant de base 4.093 4.053 -40

Taxshift 1.180 1.180 0

Soins de santé (§1 quater) 3.605 3.680 75

Précompte mobilier 2.912 2.631 -281


Taxshift 693 693 0

En millions EUR

74

Tableau 44 : Détail des dépenses de prestations (2017)

Les prestations de l’INAMI-Indemnités augmentent de 39 millions EUR par rapport au budget

initial 2017, entièrement à cause des nouvelles perspectives d’indexation.

Les prestations du SFP augmentent de 118 millions EUR par rapport au budget initial 2017,

entièrement à cause des nouvelles perspectives d’indexation.

Les prestations de l’ONEm, quant à elles, diminuent de 82 millions EUR et sont influencées par

plusieurs facteurs :

- Effet de volume : -157 millions EUR ;

- Nouvelles perspectives d’indexation : +37 millions EUR ;

- Variations impact des mesures : +25 millions EUR

Ces variations au niveau de l’impact de certaines mesures concernent les nouvelles règles

crédit temps et congés thématiques du secteur privé et l’adaptation dans l’accord

interprofessionnel des CCT-cadres concernant les RCC et la fin de carrière (+11,8 millions

EUR) ainsi que la non prise en compte du rendement de la notification relative à la mesure

« E-commerce » des notifications du 20 octobre 2016 (+13,5 millions EUR, voir tableau

ci-après) ;

- Autre : +13 millions EUR.

En vue de la préparation de ce rapport du Comité de monitoring, le secrétariat du Comité de

monitoring a contacté les différentes institutions afin de déterminer de quelle manière elles avaient

intégré le rendement des différentes mesures décidées lors du budget initial 2017. À l’exception

du rendement relatif à la mesure « E-commerce », tant l’INAMI-Indemnités que l’ONEm ont

repris dans leurs chiffres les rendements initialement prévus, indépendamment du statut de la mise

en œuvre des différentes mesures. Ainsi, les rendements des mesures qui n’ont pas encore été

mises en œuvre (écartement des travailleuses enceintes, crédit-temps et interruption de carrière)


(1) (2) (2) - (1)

INAMI-Indemnités 7.907 7.946 39 39 0 0 39

SFP 24.828 24.946 118 118 0 0 118

ONEm 7.618 7.536 -82 37 -157 38 -82

En millions EUR Index Volume Autres Total

75

ainsi que celui de celles qui ont été modifiées (prolongation du stade d’attente) n’ont pas été

adaptés par rapport au budget initial 2017. Le tableau ci-dessous donne, par mesure et au niveau

des prestations, le rendement intégré par l’INAMI, l’ONEm et le SFP dans les chiffres du comité

de monitoring.

Tableau 45 : Mesures du gouvernement octobre 2016 (dépenses)

Nous ajoutons à cette indication trois remarques :

- La mesure relative à l’écartement des travailleuses enceintes, qui n’a pas encore été mise

en œuvre, a été intégrée de manière différente à l’ONSS (aucune recette supplémentaire)

et à l’INAMI-Indemnités (intégration du rendement initialement prévu) ;

- Un doute subsiste encore quant à la mesure « E-commerce », qui a été soulevé en

préparation de ce rapport mais qui n’a pas encore été levé. Cette mesure apparaît en effet

dans deux notifications budgétaires (mars 2015 et octobre 2016) et est traitée de manière

différente par l’ONSS (qui intègre deux rendements distincts de 13,5 millions EUR) et par

l’ONEm (qui n’intègre qu’un rendement de 13,5 millions EUR) ;

- Un montant de 150 millions EUR est toujours intégré en tant qu’économies non réparties

au niveau des prestations sociales, pour lequel aucune décision n’a encore été prise. Ce

montant fait référence à la notification du contrôle budgétaire 2016 relatif à la

responsabilisation des employeurs et des employés.

En millions EUR BI 11/2016 CM 03/2017 Différence

INAMI 38,4 38,4 0,0

Ecartement du travail 8,4 8,4 0,0

Activités autorisées en période de maladie 18,0 18,0 0,0

Prolongation du stage d'attente 12,0 12,0 0,0

ONEm 42,5 29,0 -13,5

Emplois jeunes 6,7 6,7 0,0

Crédit-temps/IC harmonisation public-privé 2,3 2,3 0,0

Harmonisation des allocations IC et crédit-temps 20,0 20,0 0,0

E-commerce 13,5 0,0 -13,5

SFP 6,0 6,0 0,0

Crédit-temps/IC harmonisation public-privé 6,0 6,0 0,0

Total 51,9 38,4 -13,5

76

Dans le cadre de ce rapport, les montants relatifs à l’enveloppe bien-être (+133 millions EUR),

tels qu’ils ont été confirmé par le CCE et le CNT, sont repris sur une ligne spécifique au même

titre que les économies non réparties (-150 millions EUR). Le tableau ci-dessous illustre la

répartition de l’enveloppe bien-être entre les différents organismes.

Tableau 46 : Répartition de l’enveloppe bien-être entre les différents organismes (2017)

Les frais de gestion augmentent de 9 millions EUR par rapport aux chiffres du budget initial, dont

4,2 millions EUR pour l’ONEm et 2,2 millions EUR pour le SFP. Ces montants proviennent du

57ème Rapport au Gouvernement du Comité de Gestion de la Sécurité Sociale. À ce stade, par

manque d’informations, il n’a pas été possible de les mettre en relation avec les adaptations prévues

dans la circulaire budgétaire.

Les transferts augmentent quant à eux de 75 millions EUR, en raison de l’augmentation du

financement des moyens additionnels en vue de l’équilibre de l’INAMI-Soins de santé. Ce montant

est compensé via un financement alternatif particulier (dit « §1 quater »).

En millions EUR 2017

Enveloppe bien-être 133

INAMI-Indemnités 32

SFP 71

Fedris-Accidents de travail 1

Fedris-Maladies professionnelles 1

ONEm 28

77

Tableau 47 : Sécurité sociale des travailleurs salariés (2016-2017)

In % In %

- -En % En %

2016 2017 2017



(1) (2) (3) (3) vs. (1) (3) vs. (2) (3) vs. (1) (3) vs. (2)

Bijdragen 46 716 48 393 48 518 1 802 125 3,9 0,3 Cotisations

Globaal beheer 46 660 48 245 48 385 1 725 140 3,7 0,3 Gestion globale

Sociale bijdragen 44 416 45 845 45 978 1 562 133 3,5 0,3 Cotisations sociales

Regeringsmaatregelen en

opslagen en verwiljinteresten 89 174 197 108 23 121,6 13,5

Mesures de gouvernement et

majoration et intérêts de retard

Specifieke bijdragen 2 155 2 226 2 209 55 - 16 2,5 - 0,7 Cotisations spécifiques

Bijdragen instellingen 57 148 134 77 - 15 135,3 - 10,1 Cotisations des organismes

Toelagen van de overheden 8 068 6 031 6 028 -2 040 - 3 - 25,3 - 0,1 Subventions des pouvoirs publics

RSZ-Globaal beheer 6 495 1 928 1 959 -4 535 31 - 69,8 1,6 ONSS-Gestion globale

Gefedereerde entiteiten 1 434 1 467 1 432 - 2 - 35 - 0,1 - 2,4 Entités fédérées

Sectoren 139 0 0 - 139 0 - 99,9 0,0 Secteurs

Alternatieve financiering 6 300 11 790 11 543 5 243 - 247 83,2 - 2,1 Financement alternatif

Globaal beheer 6 300 11 790 11 543 5 243 - 247 83,2 - 2,1 Gestion globale

Toegewezen ontvangsten 1 493 1 509 1 515 23 7 1,5 0,5 Recettes affectées

Externe overdrachten 507 495 465 - 41 - 30 - 8,2 - 6,1 Transferts externes

Opbrengsten beleggingen 242 236 207 - 35 - 29 - 14,3 - 12,2 Produit des placements

Globaal beheer 239 234 205 - 34 - 29 - 14,4 - 12,4 Gestion globale

Instellingen 3 2 3 0 0 - 5,7 12,6 Organismes

Diversen 171 202 202 31 0 18,0 0,0 Divers

Globaal beheer 0 0 0 0 0 Gestion globale

Instellingen 171 202 202 31 0 18,0 0,0 Organismes

Sociale fraude 0 219 0 0 - 219 Fraude sociale

Totaal ontvangsten 63 496 68 874 68 478 4 983 - 396 7,8 - 0,6 Total des recettes

Uitkeringen 40 129 40 818 40 886 757 67 1,9 0,2 Prestations

Welvaartsenveloppe 0 134 133 133 - 1 - 0,6 Enveloppe bien-être

Niet-verdeelde maatregelen 0 - 150 - 150 - 150 0 0,0 Mesures non réparties

RIZIV-Uitkeringen 7 466 7 907 7 946 480 39 6,4 0,5 INAMI-Indemnités

RVP 24 071 24 828 24 946 875 118 3,6 0,5 ONP

FAO 216 221 220 4 - 1 2,0 - 0,2 FAT

FBZ 241 251 245 3 - 6 1,4 - 2,4 FMP

RVA 8 125 7 618 7 536 - 589 - 82 - 7,3 - 1,1 ONEm

Loopbaanonderbreking 817 524 526 - 291 2 - 35,6 0,4 Interruption de carrière

Werkloosheid 5 909 5 793 5 687 - 222 - 105 - 3,8 - 1,8 Chômage

Werkloosheid met bedrijfstoeslag 1 399 1 302 1 323 - 76 21 - 5,4 1,6

Chômage avec complément

d'entreprise

Mijnwerkers 1 1 1 0 0 - 20,0 1,1 Mineurs

Zeelieden 8 8 8 0 0 0,9 - 0,1 Marins

Betalingskosten 2 2 2 0 0 0,3 - 0,9 Frais de paiement

Beheerskosten 1 060 1 087 1 096 36 9 3,4 0,8 Frais de gestion

Globaal beheer 162 169 171 9 1 5,4 0,8 Gestion globale

Instellingen 898 918 925 28 8 3,1 0,8 Organismes

Overdrachten 22 892 26 811 26 820 3 927 9 17,2 0,0 Transferts

Federale overheid 2 376 2 342 - 34 - 1,4 Pouvoir fédéral

Gefedereerde entiteiten 1 467 1 398 - 69 - 4,7 Entités fédérées

RIZIV-Geneeskundige verzorging 19 822 22 968 23 043 3 221 75 16,3 0,3 INAMI-Soins de santé

Interesten op leningen 3 0 5 2 5 75,2 Intérêts sur emprunts

Diversen 462 108 120 - 342 12 - 74,0 11,5 Divers

Totaal uitgaven 64 547 68 827 68 928 4 381 102 6,8 0,1 Total des dépenses

Saldo -1 051 47 - 450 602 - 497 57,2 -1 047,9 Solde

In miljoen EUR

-

En millions EUR

78

4.2.3 Le statut social des indépendants

2016

Les recettes augmentent de 157 millions EUR par rapport aux chiffres 2016 présentés dans le cadre

du budget initial 2017 et atteignent 6 466 millions EUR alors que les dépenses augmentent de

1 million EUR et atteignent 6 142 millions EUR.

Le solde du régime des indépendants atteint ainsi 324 millions EUR en 2016, ce qui correspond à

une augmentation de 157 millions EUR par rapport aux chiffres 2016 présentés dans le cadre du

budget initial 2017.

2017

Par rapport aux chiffres du budget initial 2017, le solde du régime des indépendants augmente de

198 millions EUR pour atteindre 198 millions EUR. Les recettes augmentent de 223 millions EUR

pour atteindre 6 887 millions EUR alors que les dépenses augmentent de 25 millions EUR pour

atteindre 6 689 millions EUR.

L’évolution des recettes est expliquée essentiellement par l’augmentation des cotisations

(+292 millions EUR), et plus précisément par celle des cotisations sociales de l’indépendant (+287

millions EUR). Cette augmentation s’explique par le fait que la base de départ utilisée par

l’INASTI pour réaliser ses estimations diffère : en effet, l’INASTI se base sur les enrôlements

bruts du 1er trimestre 2017, qui sont extrapolés sur base annuelle, alors que les estimations

précédentes se basaient principalement sur les revenus d’entreprise des indépendants

communiqués par la BNB. Cela revient également à dire qu’il est tenu compte partiellement de la

réforme des cotisations sociales étant donné que certains indépendants ont manifesté dès début

février 2017 leur intention de payer des montants différents (en plus et en moins) par rapport aux

cotisations N-3. Les paramètres connus de 2016 ont également été intégrés ainsi que l’impact des

mesures décidées par le gouvernement.

La dotation de l’Etat augmente quant à elle de 7 millions EUR sous l’effet d’une régularisation de

l’arriéré 2016 (+7 millions EUR). Le montant relatif à la dotation d’équilibre a été maintenu au

niveau du budget initial 2017 afin de mesurer l’évolution du solde du régime des indépendants qui

79

doit être financé par la dotation d’équilibre après la prise en compte de plusieurs facteurs de

responsabilisation.

L’évolution négative du financement alternatif (-72 millions EUR) s’explique par les prévisions

négatives au niveau des recettes de nettes de TVA (-10 millions EUR) et de précompte mobilier

(-70 millions EUR), qui sont tempérées par une augmentation du financement alternatif

additionnel des soins de santé, dit « §1 quater », en vue de l’équilibre de l’INAMI-Soins de santé

(+7 millions EUR). Plus d’explications quant à cette évolution apparaissent dans la section relative

à l’INAMI-Soins de santé.

Le tableau ci-dessous présente l’évolution par poste du financement alternatif entre l’exposé

général du budget initial 2017 et le comité de monitoring de mars 2017.

Tableau 48 : Détail du financement alternatif 2017 (en millions EUR)

L’évolution des dépenses est expliquée par l’augmentation des prestations (+18 millions EUR)

ainsi que par l’augmentation des transferts de 7 millions EUR, en raison de l’augmentation du

financement des moyens additionnels en vue de l’équilibre de l’INAMI-Soins de santé. Ce montant

est compensé via un financement alternatif particulier (dit « §1 quater »).

Les prestations sont notamment influencées par :

- Pensions : dépassement anticipé de l’indice-pivot ;

- INAMI-Indemnités : dépassement anticipé de l’indice-pivot, nouvelle estimation des

facteurs de volume ainsi que l’impact de l’amélioration de la mesure relative à l’aide à la

maternité ;


(1) (2) (2) - (1)

Financement alternatif 2.204 2.132 -72

TVA 1.551 1.548 -2


Taxshift 174 174 0

Soins de santé (§1 quater) 361 368 7

Précompte mobilier 653 584 -70

Montant de base 551 482 -70

Taxshift 102 102 0

En millions EUR

80

L’évolution de la ligne relative aux mesures non répartie s’explique par l’intégration de nouvelles

mesures destinées à améliorer le statut social des indépendants, pour un montant de 11,3 millions

EUR. Il s’agissait initialement d’une enveloppe de 25 millions EUR accordée lors des notifications

budgétaires du 11 octobre 2015. En fonction de l’introduction des mesures, les dépenses ont été

intégrées dans les rubriques concernées. Le tableau suivant illustre la ventilation de ce montant.

Tableau 49 : Ventilation de l’enveloppe de 25 millions EUR visant à améliorer le statut

social des travailleurs indépendants

Le tableau ci-dessous illustre quant à lui la répartition de l’enveloppe bien-être entre les différents

organismes, tels qu’ils ont été confirmés par le CNT et le CCE.

Tableau 50 : Répartition de l’enveloppe bien-être entre les différents organismes (2017)

Amélioration du SSTI (en millions EUR) 25,0

Amélioration de l'aide à la maternité 13,7

Assimilation service militaire 0,0

Amélioration du droit passerelle 10,0

Statut de l'étudiant indépendant 0,6

Non réparti 0,7

En millions EUR 2017

Enveloppe bien-être 18

INAMI-Indemnités 3

INASTI-Pensions 15

INASTI-Assurance faillite 0

81

Tableau 51 : Sécurité sociale des travailleurs indépendants (2016-2017)

In % In %

- -

En % En %

2016 2017 2017


- - - - - - -


(1) (2) (3) (3) vs. (1) (3) vs. (2) (3) vs. (1) (3) vs. (2)

Bijdragen 4 303 4 034 4 326 24 292 0,6 7,2 Cotisations

Toelagen van de overheden 1 413 379 385 -1 027 7 - 72,7 1,8 Subventions des pouvoirs publics

RSVZ-Globaal beheer 1 413 363 370 -1 043 7 - 73,8 1,9 INASTI-Gestion globale

Evenwichtsdotatie 0 15 15 15 0 0,0 Dotation équilibre

Gefedereerde entiteiten 0 0 0 0 0 Entités fédérées

Sectoren 0 0 0 0 0 Secteurs

Alternatieve financiering 692 2 204 2 132 1 440 - 72 208,0 - 3,3 Financement alternatif

Globaal beheer 692 2 204 2 132 1 440 - 72 208,0 - 3,3 Gestion globale

Toegewezen ontvangsten 20 22 20 0 - 2 2,2 - 6,8 Recettes affectées

Externe overdrachten 0 0 0 0 0 - 62,5 0,0 Transferts externes

Opbrengsten beleggingen 35 10 10 - 25 0 - 71,8 - 3,7 Produit des placements

Diversen 3 2 2 - 1 0 - 43,4 - 10,2 Divers

Sociale fraude 0 12 11 11 - 1 - 10,9 Fraude sociale

Totaal ontvangsten 6 466 6 664 6 887 421 223 6,5 3,4 Total des recettes

Uitkeringen 3 945 4 117 4 135 191 18 4,8 0,4 Prestations

Welvaartsenveloppe 0 18 18 18 0 0,0 Enveloppe bien-être

Niet-verdeelde maatregelen 0 12 1 1 - 11 - 94,4 Mesures non réparties

RIZIV-Uitkeringen 435 464 467 32 3 7,4 0,7 INAMI-Indemnités

Pensioenen 3 501 3 611 3 628 126 17 3,6 0,5 Pensions

Faillissementsverzekering 7 11 21 13 9 186,1 84,3 Assurance faillite

RSVZ-GB 1 1 1 0 0 25,3 1,2 INASTI-GFG

Betalingskosten 0 0 0 0 0 - 12,8 - 12,8 Frais de paiement

Beheerskosten 92 98 98 6 0 6,9 - 0,5 Frais de gestion

Globaal beheer 64 70 71 7 1 11,4 1,8 Gestion globale

Instellingen 28 29 27 - 1 - 2 - 3,4 - 6,0 Organismes

Niet-verdeelde besparingen 0 0 0 0 0 Économies non réparties

Overdrachten 2 099 2 442 2 449 350 7 16,7 0,3 Transferts

Buiten globaal beheer 1 0 0 - 1 0 - 82,8 42,1 hors Gestion globale

RIZIV-Geneeskundige verzorging 2 099 2 442 2 449 350 7 16,7 0,3 INAMI-Soins de santé

Interesten op leningen 0 0 0 0 0 Intérêts sur emprunts

Diversen 6 6 6 0 0 - 1,8 3,1 Divers

Totaal uitgaven 6 142 6 664 6 689 546 25 8,9 0,4 Total des dépenses

Saldo 324 0 198 - 125 198 - 38,7 ########## Solde

-

En millions EUR

In miljoen EUR

82

4.2.4 Les soins de santé

2016

Le solde de l’INAMI-Soins de santé, tel qu’il est présenté dans le cadre de ce rapport, est

de -1 million EUR.

Sur base des dépenses des onze premiers mois de l’année 2016, une correction SEC relative au

dépassement des dépenses autorisées des soins de santé a été introduite. Cette dernière s’élève

à -39 millions EUR, soit une dégradation de 16 millions EUR par rapport au budget initial 2017.

2017

Par rapport aux données du budget initial 2017, le solde de l’INAMI-Soins de santé ne varie pas

et est à l’équilibre.

Les recettes propres de l’INAMI-Soins de santé diminuent de 3 millions EUR alors que les

dépenses augmentent de 79 millions EUR, dont 29 millions EUR sont expliqués par l’adaptation

de l’objectif budgétaire des soins de santé aux nouvelles hypothèses d’indexation. L’augmentation

de 50 millions EUR est quant à elle expliquée par des éléments techniques approuvés par le Conseil

général le 12 décembre 2016.

L’impact sur le solde est ainsi de -82 millions EUR.

Afin de garantir la neutralité budgétaire de l’INAMI-Soins de santé, le financement additionnel

provenant des gestions globales des travailleurs salariés et indépendants, dit « §1 quater », est

adapté. Ainsi, le financement provenant de la gestion globale des travailleurs salariés augmente de

75 millions EUR alors que celui provenant de la gestion globale des travailleurs indépendants

augmente de 7 millions EUR.

Le rendement des mesures prises au conclave budgétaire d’octobre 2016 a été réestimé par

l’INAMI à 898 millions EUR au lieu de 902 millions EUR.

Au niveau des soins de santé, il n’a pas été tenu compte du montant de 7 millions EUR décidé en

Conseil des ministres le 18 novembre 2016 relatif au « Masterplan pour une détention dans des

conditions humaines ».

83

Tableau 52 : Soins de santé (2016-2017)

In % In %

- -

En % En %

2016 2017 2017



(1) (2) (3) (3) vs. (1) (3) vs. (2) (3) vs. (1) (3) vs. (2)

Eigen ontvangsten 5 644 3 051 3 049 -2 595 - 3 - 46,0 - 0,1 Recettes propres

Bijdragen 1 166 1 221 1 221 55 0 4,7 0,0 Cotisations

Alternatieve financiering 2 751 0 0 -2 751 0 Financement alternatif

Toegewezen ontvangsten 1 165 1 136 1 136 - 29 0 - 2,5 0,0 Recettes affectées

Externe overdrachten 2 5 2 0 - 3 31,3 - 57,3 Transferts externes

Opbrengsten beleggingen 4 2 2 - 2 0 - 45,5 0,0 Produits des placements

Diversen 557 688 688 131 0 23,5 0,0 Divers

RSZ - Globaal beheer 19 822 22 968 23 043 3 221 75 16,3 0,3 ONSS - Gestion globale

bedrag 1 19 822 19 363 19 363 - 459 0 - 2,3 0,0 montant 1

bedrag 2 0 3 605 3 680 3 680 75 2,1 montant 2

bedrag 3 (afrekening voorgaande jaren) 0 0 0 0 0montant 3 (décompte années

précédentes)

RSVZ - Globaal beheer 1 960 2 298 2 306 346 7 17,6 0,3 INASTI - Gestion globale

bedrag 1 1 960 1 937 1 937 - 23 0 - 1,2 0,0 montant 1

bedrag 2 0 361 368 368 7 2,1 montant 2

bedrag 3 (afrekening voorgaande jaren) 0 0 0 0 0montant 3 (décompte années

précédentes)

Gemengde loopbanen 139 143 143 5 0 3,4 0,0 Carrières mixtes

Totaal ontvangsten 27 564 28 461 28 540 977 79 3,5 0,3 Total des recettes

Prestaties 23 813 24 627 24 656 843 29 3,5 0,1 Prestations

Beheerskosten 946 951 954 8 3 0,8 0,3 Frais de gestion

Externe overdrachten 1 843 1 901 1 903 60 2 3,2 0,1 Transferts externes

Overdrachten Toekomstfonds 4 2 2 - 3 0 - 62,5 0,0 Transferts Fonds pour l'avenir

Bijdrage begrotingsdoelstelling SZ 0 0 0 0 0 Cotisation objectif budgétaire SS

Diversen 959 980 1 026 67 46 7,0 4,7 Divers

Totaal uitgaven 27 565 28 461 28 540 975 79 3,5 0,3 Total des dépenses

Saldo - 1 0 0 1 0 Solde

In miljoen EUR

En millions EUR

-

84

4.2.5 Organismes hors gestion globale

Dans le tableau ci-dessous, les montants relatifs aux pensions du secteur public n’apparaissent pas.

Le solde relatif aux réalisations de l’année 2016 pour les pensions du secteur public a été intégré

au niveau des corrections SEC.

2016

Le solde des organismes hors gestion globale est de 145 millions EUR. Les recettes sont de 3 433

millions EUR alors que les dépenses sont de 3 288 millions EUR.

2017

Pour 2017, le solde des organismes hors gestion globale se détériore de 143 millions EUR par

rapport aux données du budget initial 2017. Cela s’explique notamment par une diminution des

recettes de 80 millions EUR et une augmentation des dépenses de 63 millions EUR.

Tableau 53 : Organismes hors gestion globale (2016-2017)

In % In %

- -

En % En %

2016 2017 2017


- - - - - - -


(1) (2) (3) (3) vs. (1) (3) vs. (2) (3) vs. (1) (3) vs. (2)

Ontvangsten 3 433 3 533 3 452 19 - 80 0,6 - 2,3 Recettes

Bijdragen 2 723 2 788 2 763 40 - 25 1,5 - 0,9 Cotisations

Toelagen van de overheden 285 501 541 255 40 89,4 7,9 Subventions des pouvoirs publics

Alternatieve financiering 41 0 0 - 41 0 Financement alternatif

Toegewezen ontvangsten 1 1 1 0 0 25,1 0,0 Recettes affectées

Externe overdrachten 296 202 106 - 190 - 95 - 64,1 - 47,2 Transferts externes

Opbrengsten beleggingen 66 33 33 - 32 0 - 49,2 - 0,4 Revenus de placement

Diversen 20 8 8 - 12 0 - 60,2 0,0 Divers

Uitgaven 3 288 3 396 3 458 170 63 5,2 1,8 Dépenses

Prestaties 2 748 2 940 3 002 254 63 9,2 2,1 Prestations

Betalingkosten 0 0 0 0 0 100,0 0,0 Frais de paiement

Beheerskosten 38 35 35 - 2 0 - 6,0 - 0,2 Frais de gestion

Externe overdrachten 479 417 417 - 62 0 - 12,9 0,0 Transferts externes

Interestlasten 0 0 0 0 0 3,3 2,6 Charges d'intérêt

Diversen 23 4 4 - 20 0 - 84,9 - 2,7 Divers

Saldo 145 137 - 6 - 151 - 143 - 104,1 - 104,4 Solde

En millions EUR

In miljoen EUR

-

85

4.3 Saldo voor entiteit I

4.3.1 Vorderingensaldo en primair saldo entiteit I

De volgende tabel geeft een overzicht van de samenstelling van het saldo voor entiteit I.

Tabel 54: Overzicht saldo entiteit I

Het vorderingensaldo voor entiteit I wordt voor 2017 geraamd op een tekort van 6.918 miljoen

EUR. In de initiële begroting 2017 was het tekort nog geraamd op 6.289 miljoen EUR. Dit is dus

een verslechtering met 629 miljoen EUR. Ten opzichte van 2016 is er evenwel een verbetering

met 3.830 miljoen EUR. Voor 2016 wordt het vorderingensaldo immers geraamd op een tekort

van 10.748 miljoen EUR.

De geconsolideerde interestlasten worden voor 2017 geraamd op 9.166 miljoen EUR. Dit is 237

miljoen EUR meer dan bij begrotingsopmaak, maar 735 miljoen EUR minder ten opzichte van de

ramingen voor 2016.

Bijgevolg kan het primair saldo voor entiteit I voor 2017 geraamd worden op een overschot ten

belope van 2.249 miljoen EUR. Bij begrotingsopmaak werd het primair saldo nog geraamd op een

overschot van 2.640 miljoen EUR. De huidige ramingen liggen dus 392 miljoen EUR lager. Ter

vergelijking, het primair saldo voor 2016 wordt geraamd op een tekort van 847 miljoen EUR.

2016 2017 2017

Mon. maart Initieel Mon. maart Verschil Verschil

- - - - -

Mon. mars Initial Mon. mars Différence Différence

(1) (2) (3) (3) vs. (1) (3) vs. (2)

Primair saldo entiteit I - 847 2 640 2 249 3 096 - 392 Solde primaire entité I

Vorderingensaldo entiteit I -10 748 -6 289 -6 918 3 830 - 629 Solde de financement entité I

Vorderingensaldo federaal -10 237 -6 594 -6 797 3 440 - 203 Solde de financement féderal

Vorderingensaldo SZ - 511 305 - 120 390 - 426 Solde de financement SS

Interestlasten entiteit I 9 901 8 929 9 166 - 735 237 Charges d'intérêt entité I

Interestlasten federaal 10 227 9 211 9 403 - 824 193 Charges d'intérêt féderal

Interestlasten SZ 3 0 5 2 5 Charges d'intérêt SS

Consolidatiecorrectie intresten 329 282 242 - 87 - 40 Correction de consolidation charges d'intérêt

In miljoen EUR

-

En millions EUR

86

4.3.2 Structureel saldo entiteit I

Om de overgang te maken van een nominaal saldo naar een structureel saldo dienen de

conjunctuurinvloed, de impact van de éénmalige maatregelen alsook de correctie voor transferten

aan de deelstaten (HRF-concept) te worden uitgesloten.

De raming van de impact van de conjunctuur op het saldo gebeurt op basis van de output gap.

Voor de hier gehanteerde ramingen werden de cijfers van het Federaal Planbureau gebruikt die

coherent zijn met de ramingen van de economische begroting van februari 2017. Voor 2017 wordt

de cyclische correctie voor entiteit I geraamd op -1.565 miljoen EUR. Tijdens de opmaak van de

begroting voor 2017 werd nog uitgegaan van een cyclische correctie van -1.867 miljoen EUR voor

entiteit I. Het verschil van 302 miljoen EUR is te verklaren door een kleiner wordende output gap

(-0,88 versus -1,06 in % van het potentieel bbp) en een gewijzigd bbp8.

Voor de éénmalige factoren werden de berekeningen zoveel mogelijk afgestemd op de werkwijze

en de praktijk van de Europese Commissie. Er bestaat echter geen gestandaardiseerde methode om

deze te bepalen. De definiëring van wat als éénmalig kan worden beschouwd, is dus afhankelijk

van de appreciatie van ontvangsten- en uitgavenstromen. De volgende tabel geeft een overzicht

van de éénmalige factoren die in rekening worden gebracht voor 2016-2017.

Tabel 55: One-offs 2016-2017

De correctie voor transferten blijft gehandhaafd op het niveau van hetgeen was opgenomen in de

initiële begroting. Er werd immers geen actualisatie doorgevoerd door het secretariaat van de HRF.

8 Bbp voor 2017 op basis van economische begroting februari 2017: 434.256,7 miljoen EUR. In de initiële begroting

werd uitgegaan van een bbp voor 2017 van 433.632,7 miljoen EUR.

2016 2017 2016 2017

Vertraging eigen middelen EU - 381 - 380 Retard moyens propres UE

Terugbetaling touroperators 150 0 150 Remboursement tour-opérateurs

Anticipatieve heffing pensioensparen 198 198 177 159 Prélèvement anticipé de l'épargne-pension

Ritme kohieren personenbelasting - 316 - 316 Rythme enrôlements IPP

Eenmalig effect autonomiefactor - 419 - 431 - 486 - 503 Effet unique facteur d'autonomie

Bijzondere liquidatiereserves 174 298 90 Réserves de liquidations

Vertraging in bijdrage energiesector onbenutte sites 100 120 Retard cotisation secteur d'énergie sites non utilisés

Gerechtelijke beslissingen - 98 - 196 - 196 Décisions judiciaires

Excess Profit Ruling 349 391 - 119 Excess Profit Ruling

Optima - 55 - 54 Optima

Afrekeningssaldo BFW - 171 - 356 - 266 - 260 Solde de décompte LSF

Herkapitalisatie Dexia Crédit Local - 250 Dexia Crédit Local récapitalisation

Totaal - 468 - 589 - 962 - 679 Total

AT 2017 BC 2017

87

Voor 2016 en 2017 gaat het om een correctie van respectievelijk -114 miljoen EUR en -167

miljoen EUR.

De volgende tabel geeft het overzicht weer van de raming van het structureel saldo voor 2016 en

2017.

Tabel 56: Raming structureel saldo entiteit I (2016-2017)

Bij ongewijzigd beleid wordt het structureel saldo voor 2017 geraamd op een tekort van -4.507

miljoen EUR. Deze raming betekent een verslechtering met 841 miljoen EUR tegenover de raming

bij begrotingsopmaak 2017. Toen werd het structureel saldo (vóór toepassing van de

flexibiliteitsclausule) geraamd op een tekort ten belope van 3.666 miljoen EUR. Voor 2016 wordt

het structureel saldo geraamd op een tekort ten belope van 8.034 miljoen EUR.

2016 2017ini 2017

Vorderingensaldo -10 748 -6 289 -6 918 Solde de financement

Cyclische correctie -1 638 -1 867 -1 565 Correction cyclique

Impact éénmalige - 962 - 589 - 679 Impact one-off

Correctie voor transfers - 114 - 167 - 167 Corrections pour transferts

Structureel saldo -8 034 -3 666 -4 507 Solde structurel

2016 2017ini 2017


Cyclische correctie -0,39 -0,43 -0,36 Correction cyclique

Impact éénmalige -0,23 -0,14 -0,16 Impact one-off

Correctie voor transfers -0,03 -0,04 -0,04 Corrections pour transferts


bbp 421.284,4 433.632,7 434.256,7 PIB

In miljoen EUR

En millions EUR

In % van bbp

En % du PIB

88

5 Bepaling genormeerd saldo

Bij opmaak van de begroting voor 2017 heeft de federale regering zichzelf als doelstelling gesteld

om voor entiteit I, over de periode 2016-2017, een verbetering te realiseren van het structureel

saldo met 1,2 %. Aanvullend op deze doelstelling heeft de regering toen ook bijkomende

maatregelen genomen om een veiligheidsmarge van 0,17 % van het bbp in te bouwen,

hoofdzakelijk voor de fiscale ontvangsten. In de verdere berekening van de norm wordt er geen

rekening gehouden met een veiligheidsmarge.

Om de norm te bepalen, wordt vertrokken van het nominaal saldo voor het jaar 2015 zoals

gepubliceerd door het INR in oktober 2016. Het nominaal saldo voor entiteit I bedraagt -4.798

miljoen EUR. Hierop dienen een tweetal correcties te gebeuren.

Ten eerste, is er de correctie voor de fiscale autonomie. In het ESR worden de voorschotten op de

gewestelijke opcentiemen aan de gewesten als een louter financiële transactie beschouwd. Het is

pas op het moment van de inkohiering dat de gewestelijke opcentiemen in ESR in rekening worden

genomen. Aangezien 2015 evenwel het jaar was waarin de fiscale autonomie in voege trad, en een

dergelijke ESR-aanrekening bijgevolg zou leiden tot een éénmalige scheeftrekking die in het

voordeel zou spelen van de federale overheid ten koste van de Gemeenschappen en Gewesten,

werd ervoor geopteerd om voor de normering zich te baseren op de voorschotten conform de HRF-

optiek. Voor 2015 gaat het om een verslechtering van het saldo met 4.598 miljoen EUR.

Een tweede correctie betreft de neutralisatie van het resultaat van het Zorgfonds. Het INR neemt

het Zorgfonds op onder de sociale zekerheid. In het concept van de HRF wordt het Zorgfonds

onder de Gemeenschappen en Gewesten geplaatst. Het monitoringcomité sluit aan bij het HRF-

concept. Voor 2015 verslechtert het saldo met 22,7 miljoen EUR.

Rekening houdende met deze twee correcties, wordt het nominaal saldo voor entiteit I voor 2015

bepaald op een tekort van 9.419 miljoen EUR.

Om de overgang te maken van een nominaal saldo naar een structureel saldo dienen de

conjunctuurinvloed, de impact van de éénmalige maatregelen alsook de correctie voor transferten

(HRF-concept) te worden uitgesloten.

89

De raming van de impact van de conjunctuur op het saldo gebeurt op basis van de output gap.

Voor de hier gehanteerde ramingen werden de cijfers gehanteerd van het Federaal Planbureau die

coherent zijn met de ramingen van de economische begroting van februari 2017. Voor 2015 wordt

de cyclische correctie voor entiteit I geraamd op -1.458 miljoen EUR.

Voor de éénmalige factoren werd het cijfer van de Europese Commissie overgenomen. Dit cijfer

(1.335 miljoen EUR) betreft echter enkel het bedrag aan one-offs voor de gezamenlijke overheid.

Om de one-offs voor entiteit I te bepalen dient bijgevolg nog rekening te worden gehouden met

het geraamde éénmalige effect van de correctie voor de autonomiefactor (-631 miljoen EUR) en

met het afrekeningssaldo uit de BFW (644 miljoen EUR), alsook met het aandeel van entiteit II in

de impact van de fiscale regularisatie (82 miljoen EUR). Dit brengt het totaal aan one-offs voor

2015 voor entiteit I op 1.266 miljoen EUR.

Voor de correctie voor overdrachten wordt het bedrag hernomen zoals door de HRF was bepaald

in zijn advies van april 2016. De correctie voor 2015 werd geraamd op -0,08 % van het bbp voor

entiteit I, hetzij -339 miljoen EUR.

Het structureel saldo voor 2015 bedraagt bijgevolg -8.887 miljoen EUR, hetzij een tekort van

2,17 % van het bbp. De volgende tabel geeft een overzicht.

Tabel 57: Bepaling structureel saldo 2015 voor entiteit I

2015

In miljoen EUR

En millions EUR



Impact éénmalige 1 266 Impact one-off



2015

In % van bbp

En % du PIB



Impact éénmalige 0,31 Impact one-off



90

Vanuit het structureel saldo 2015 wordt de norm voor het begrotingsjaar 2017 bepaald door een

verbetering in rekening te brengen van 1,2 % van het bbp. Het te behalen structureel saldo wordt

bijgevolg bepaald op -0,97 % van het bbp, hetzij een tekort van 4.194 miljoen EUR.

Tabel 58: Bepaling norm 2017 (structureel) voor entiteit I

Door vervolgens de invloed van de conjunctuur, de one-offs en de correctie voor overdrachten er

aan toe te voegen, wordt het te behalen nominaal saldo voor 2017 bekomen. Dit kan dan afgemeten

worden met het bekomen resultaat vóór conclaaf. Het te behalen nominaal saldo bedraagt -6.605

miljoen EUR, hetzij een tekort van 1,52 % van het bbp.

Tabel 59: Bepaling norm 2017 (nominaal) voor entiteit I

2015 2017



Verbetering 2016-2017 (in % bbp) +1,20



bbp 410.350,8 434.256,7

2017

In % van bbp

En % du PIB



Impact éénmalige -0,16 Impact one-off



2017

In miljoen EUR

En millions EUR



Impact éénmalige - 679 Impact one-off



91

6 Entiteit II

6.1 Gemeenschappen en Gewesten

Het vorderingensaldo voor 2016 van de Gemeenschappen en Gewesten is gebaseerd op het

jaarverslag van de NBB van februari 2017. Er wordt rekening gehouden met een tekort van 783

miljoen EUR. Ter vergelijking, bij de opmaak van de initiële begroting 2017 werd voor de

Gemeenschappen en Gewesten rekening gehouden met de saldi die door hen waren meegedeeld

in het kader van de opmaak van het ontwerpbegrotingsplan. Voor 2016 werd toen rekening

gehouden met een tekort van 1.214 miljoen EUR.

De interestlasten voor 2016 worden geraamd op 1.194 miljoen EUR.

Het primair saldo van de Gemeenschappen en Gewesten kan bijgevolg geraamd worden op 411

miljoen EUR voor 2016.

Voor 2017 zijn de ramingen gebaseerd op de cijfers die door de desbetreffende entiteiten werden

opgenomen in hun algemene toelichting in het kader van de begrotingsopmaak 2017, waarbij voor

Vlaanderen onder meer rekening werd gehouden met de bouwkosten voor de Oosterweel en voor

het Brussels Hoofdstedelijk Gewest met een aantal belangrijke investeringen (tunnels, mobiliteit,

gewestelijk crisiscentrum ten belope van 99 miljoen EUR). Voor 2017 wordt het vorderingensaldo

geraamd op een tekort van 789 miljoen EUR. Ter vergelijking, bij de opmaak van de initiële

begroting 2017 werd voor de Gemeenschappen en Gewesten rekening gehouden met de saldi die

door hen waren meegedeeld in het kader van de opmaak van het ontwerpbegrotingsplan. Voor

2017 werd het tekort geraamd op 785 miljoen EUR.

De interestlasten voor 2017 worden geraamd op 1.111 miljoen EUR.

Het primair saldo van de Gemeenschappen en Gewesten kan bijgevolg geraamd worden op 322

miljoen EUR voor 2017.

92

6.2 Lokale overheden

Voor de lokale overheden zijn de ramingen gebaseerd op het jaarverslag van de NBB van februari

2017 voor wat betreft 2016 en op de herfstvooruitzichten 2016 van de NBB voor wat betreft 2017.

De NBB raamt het saldo van de lokale overheden voor 2016 op een overschot van 446 miljoen

EUR. Voor 2017 wordt het vorderingensaldo geraamd op 22 miljoen EUR.

Ter vergelijking, bij de opmaak van de initiële begroting 2017 werd voor de lokale overheden

uitgegaan van de doelstellingen die waren opgenomen in het stabiliteitsprogramma 2016-2019 en

tevens werden overgenomen in het Draft Budgetary Plan. Voor zowel 2016 als 2017 werd telkens

een tekort geraamd van respectievelijk 220 miljoen EUR en 308 miljoen EUR.

Voor de bepaling van het primair saldo worden de rentelasten voor de lokale overheden voor 2016

en 2017 geraamd op respectievelijk 428 miljoen EUR en 435 miljoen EUR.

Het primair saldo wordt bijgevolg geraamd op 874 miljoen EUR in 2016 en op 457 miljoen EUR

voor 2017.

6.3 Saldo voor entiteit II

De volgende tabel geeft een overzicht van de samenstelling van het saldo voor entiteit II.

Tabel 60: Overzicht saldo entiteit II

In miljoen EUR 2016 2017 En millions EUR

Gemeenschappen en Gewesten Communautés et Régions

Vorderingensaldo - 783 - 789 Solde de financement

Interestlasten 1 194 1 111 Charges d'intérêts

Primair saldo 411 322 Solde primaire

Lokale overheden Pouvoirs locaux

Vorderingensaldo 446 22 Solde de financement

Interestlasten 428 435 Charges d'intérêts

Primair saldo 874 457 Solde primaire

Entiteit II Entité II

Vorderingensaldo - 337 - 767 Solde de financement

Interestlasten 1 620 1 544 Charges d'intérêts

Primair saldo 1 283 778 Solde primaire

93

Het vorderingensaldo voor entiteit II wordt geraamd op een tekort van 337 miljoen EUR in 2016

en op een tekort van 767 miljoen EUR in 2017.

Rekening houdende met de geconsolideerde interestlasten ten belope van respectievelijk 1.620

miljoen EUR en 1.544 miljoen EUR, kan het primair saldo voor entiteit II worden geraamd op

1.283 miljoen EUR in 2016 en op 778 miljoen EUR in 2017.

94

7 Saldo en schuldgraad gezamenlijke overheid bij ongewijzigd

beleid

7.1 Saldo gezamenlijke overheid

De volgende tabellen geven de raming weer van het structurele saldo voor de gezamenlijke

overheid bij ongewijzigd beleid, zowel in miljoen EUR als in percentage van het bbp.

Tabel 61: Overzicht structureel saldo gezamenlijke overheid (in miljoen EUR)

In miljoen EUR 2015 2016 2017 En millions EUR

INR okt

ICN oct

Entiteit I Entité I

Vorderingensaldo -9.419 -10.748 -6.918 Solde de financement

Eenmalige maatregelen 1.266 -962 -679 Mesures "one off"

Cyclische component -1.458 -1.638 -1.565 Composante cyclique

Correctie voor transferten -339 -114 -167 Correction pour transferts

Structureel saldo -8.887 -8.034 -4.507 Solde structurel

Evolutie structureel saldo 853 3.527 Évolution solde structurel


Vorderingensaldo -926 -337 -767 Solde de financement

Eenmalige maatregelen 69 752 763 Mesures "one off"

Cyclische component -706 -793 -757 Composante cyclique

Correctie voor transferten 339 114 167 Correction pour transferts

Structureel saldo -629 -410 -940 Solde structurel

Evolutie structureel saldo 219 -529 Évolution solde structurel

Gezamenlijke overheid Ensemble des pouvoirs public

Vorderingensaldo -10.345 -11.085 -7.684 Solde de financement

Eenmalige maatregelen 1.335 -210 84 Mesures "one off"

Cyclische component -2.164 -2.431 -2.322 Composante cyclique

Structureel saldo -9.516 -8.444 -5.447 Solde structurel

Evolutie structureel saldo 1.072 2.997 Évolution solde structurel

95

Tabel 62: Overzicht structureel saldo gezamenlijke overheid (in % van het bbp)

Het structurele saldo voor de gezamenlijke overheid voor 2017 bij ongewijzigd beleid wordt

geraamd op een tekort van 1,25 % van het bbp, hetzij -5.447 miljoen EUR. Dit is een verbetering

met 0,75 %-punt ten opzichte van de ramingen voor 2016. Indien vergeleken wordt met 2015

bedraagt de verbetering 1,06 %-punt.

Met betrekking tot de éénmalige maatregelen voor entiteit II werd enkel rekening gehouden met

de impact van het éénmalig effect van de autonomiefactor en met het afrekeningssaldo BFW. Voor

2015 werd daarenboven ook de impact meegenomen met betrekking tot regularisatie ten belope

van 82 miljoen EUR.

In % van het bbp 2015 2016 2017 En % du PIB

INR okt

ICN oct

Entiteit I Entité I


Eenmalige maatregelen 0,31 -0,23 -0,16 Mesures "one off"

Cyclische component -0,36 -0,39 -0,36 Composante cyclique

Correctie voor transferten -0,08 -0,03 -0,04 Correction pour transferts


Evolutie structureel saldo 0,26 0,87 Évolution solde structurel



Eenmalige maatregelen 0,02 0,18 0,18 Mesures "one off"


Correctie voor transferten 0,08 0,03 0,04 Correction pour transferts


Evolutie structureel saldo 0,06 -0,12 Évolution solde structurel

Gezamenlijke overheid Ensemble des pouvoirs public


Eenmalige maatregelen 0,33 -0,05 0,02 Mesures "one off"



Evolutie structureel saldo 0,31 0,75 Évolution solde structurel

96

7.2 Schuldgraad gezamenlijke overheid

Op basis van onder meer de ramingen omtrent het vorderingensaldo en de ramingen van het

Agentschap van de Schuld aangaande de impact van de exogene factoren op de schuld wordt de

schuldgraad voor 2017 geraamd op 106,7 %. Dit is een lichte stijging ten opzichte van de ramingen

bij begrotingsopmaak 2017. Voor 2016 wordt de schuldgraad geraamd op 106,9 %. De volgende

tabel geeft een overzicht.

Tabel 63: Evolutie schuldgraad gezamenlijke overheid

De endogene factoren dragen vanaf 2017 bij aan een daling van de schuldgraad. De exogene

factoren hebben zowel in 2016 als in 2017 een aanzienlijk schuldgraad verhogend effect.

In % van het bbp 2015 2016 2017 En % du PIB

Schuldgraad 105,8 106,9 106,7 Taux d'endettement

Verandering schuldgraad -0,7 1,2 -0,2 Variation du taux d'endettement

Endogene factoren 0,0 -0,1 -1,4 Facteurs endogènes

Exogene factoren -0,7 1,3 1,2 Facteurs exogènes

97

8 Bijlagen

Bijlage 1 – De met de federale overheid te consolideren instellingen

2016

REA

2017

INI

2017

Monit

Muntfonds -6,4 -0,3 -0,8 Fonds monétaire

Nationale Kas voor Rampenschade 0,1 0,0 -6,9 Caisse nationale des calamités

Koninklijke Bibliotheek Albert I 0,2 0,1 -0,9 Bibliothèque royale Albert I

Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de provinciën 0,0 0,0 0,0Archives générales du Royaume et Archives de l' État dans les

provinces

Koninklijke Sterrenwacht van België 3,3 0,0 -2,7 Observatoire royal de Belgique

Koninklijk Meteorologisch Instituut van België 0,0 0,0 -0,4 Institut royal météorologique de Belgique

Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie -1,5 0,0 0,2 Institut d'aéronomie spatiale de Belgique

Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen -2,2 0,0 -2,9 Institut royal des sciences naturelles de Belgique

Koninklijk Museum voor Midden-Afrika -0,8 -1,6 -2,2 Musée royal d'Afrique centrale

Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis 0,4 0,1 0,5 Musées royaux d'art et d'histoire

Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België 0,6 0,0 -0,4 Musées royaux des Beaux-Arts de Belgique

Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium 0,0 0,0 0,0 Institut royal du patrimoine artistique

Dienst voor Wetenschappelijke en Technische Informatie 0,0 0,0 0,0 Service d'information scientifique et technique

Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie 0,5 0,0 0,0 Institut national de Criminalistique et Criminologie

BELNET 1,5 0,1 0,1 BELNET

Résidence Palace/Internationaal Perscentrum 0,8 0,0 0,0 Résidence Palace/Centre international de presse

Selor 0,2 0,0 0,0 Selor

Fed+ 0,0 0,0 0,0 Fed+

SAB voor het beheer van de identiteitskaarten en van het

Rijksregister6,5 0,1 0,1 SGS pour la gestion des cartes d'identité et du Registre national

SAB voor het beheer van de paspoorten, visa, identiteitskaarten

voor Belgen in het buitenland 14,9 2,0 -0,2

SGS pour la gestion des passeports, des visas, des cartes

d'identité pour belges à l'étranger

Egmontpaleis 0,0 0,0 -0,1 Palais d'Egmont

Federaal Kenniscentrum voor de Civiele Veiligheid -0,5 0,0 0,0 Centre fédéral de connaissances pour la sécurité civile

Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis -0,6 0,0 0,0 Musée royal de l'Armée et d'Histoire militaire

Fedorest 4,5 0,0 0,0 Fedorest

Restauratie en hoteldienst van Defensie 0,1 0,1 0,1 Service de restauration et d'hôtelerie de la Défense

Centrale dienst voor Duitse vertaling 0,1 0,0 0,0 Service central de traduction allemande

Gemeenschappelijke sector pool ruimte -1,7 0,0 0,0 Secteur commun pole espace

Poolsecretariaat 2,0 0,1 0,0 Secrétariat Polaire

Belgische mededingingsautoriteit 2,4 0,0 0,0 Autorité belge de la concurrence

Regie der Gebouwen 57,3 19,5 23,0 Régie des Bâtiments

Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie 26,0 13,7 13,5 Institut belge des services postaux et des télécommunications

Federaal Planbureau 0,5 0,0 0,0 Bureau fédéral du Plan

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 4,8 2,3 0,1 Agence fédérale pour la sécurité de la chaîne alimentaire

Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen-

fondsen -5,5 0,3 0,0 Agence fédérale pour la sécurité de la chaîne alimentaire-fonds

Federaal Agentschap voor de Opvang van Asielzoekers 40,0 0,0 0,0 Agence fédérale pour l'accueil des demandeurs d'asile

Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en

Gezondheidsprodukten0,7 -6,0 -6,0 Agence fédérale des Médicaments et des Produits de Santé

Agenschap van de schuld 0,0 0,0 Agence fédérale de la dette

Nationaal Instituut voor Oorlogsinvaliden, Oud-strijders en

Oorlogsslachtoffers -0,1 0,0 -0,2

Institut national des invalides de guerre, anciens combattants et

victimes de guerre

Nationaal Orkest van België 0,4 0,0 0,0 Orchestre national de Belgique

Koninklijke Muntschouwburg -6,0 0,0 0,0 Théâtre royal de la monnaie

Nationaal Geografisch Instituut 1,1 0,3 0,3 Institut géographique national

Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen 0,0 0,0 0,0 Institut pour l'égalité des femmes et des hommes

Federaal agentschap voor de nucleaire contrôle -0,4 0,5 0,0 Agence fédérale de contrôle nucléaire

Studiecentrum voor Kernenergie -28,2 0,0 0,5 Centre d'études de l'énergie nucléaire

Koninklijk Filmarchief van België 1,5 0,2 0,2 Cinemathèque royale de Belgique

Agentschap voor Buitenlandse Handel -0,3 0,0 0,0 Agence du commerce extérieur

Instituut voor gerechtelijke opleiding -2,2 0,0 -1,5 Institut de formation judiciaire

Nationale Arbeidsraad 0,1 0,0 0,0 Conseil national du travail

98

2016

REA

2017

INI

2017

Monit

Centrale Raad voor het Bedrijfsleven 0,3 0,0 0,0 Conseil central de l'économie

Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de Kleine en Middelgrote

Ondernemingen0,0 0,0 0,0

Conseil supérieur des indépendants et des petites et moyennes

entreprises

Fonds voor Dringende Geneeskundige Hulpverlening -0,1 0,0 0,1 Fonds d'aide médicale urgente

Paleis voor Schone Kunsten -0,7 0,4 0,6 Palais des Beaux-Arts

Fonds Gewestelijk Express Net (GEN) -70,2 -72,1 -72,1 Fonds Réseau Express Régional (RER)

Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij 139,6 103,7 96,7 Société fédérale de participation et d'investissement

Steunpunt voor armoedebestrijding 0,0 0,0 0,0 Service Pauvreté

Unia 0,1 0,2 0,2 Unia

Myria -0,1 0,0 0,0 Myria

Commissie voor Regulering van de Elektriciteit en Gas -

geconsolideerd 19,8 -6,8 -8,5 Commission de Régulation de l'Électricité et du Gaz - consolidé

Koninklijke Munt van België 2,0 4,6 4,1 Monnaie Royale de Belgique

Belgische Investeringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden 10,1 18,4 13,8 Société belge d'investissement pour les pays en développement

Astrid 6,7 8,0 8,0 Astrid

Nationale Veiligheidsoverheid 0,5 0,0 0,0 Autorité de sécurité nationale

Apetra 24,8 0,7 0,7 Apetra

Dexia Holding -19,7 -15,0 -18,0 Dexia Holding

Congrespaleis 2,0 2,0 1,8 Palais des Congrès

Belgische Maatschappij voor Internationale Investeringen 0,3 0,4 0,6 Société belge d'investissement international

Kamer van Volksvertegenwoordigers -3,1 3,7 4,1 Chambre des représentants

Senaat 4,9 0,0 0,0 Sénat

Belgoprocess -1,0 0,1 0,1 Belgoprocess

BTC 0,0 0,0 0,0 Coopération Technique Belge

NIRAS -4,9 -20,0 -20,0 ONDRAF

Saldo buiten financiële verrichtingen 225,4 59,6 25,4 Solde hors opérations financières

Onderbenutting 100,0 100,0 Sous-utilisation

ESR saldo 225,4 159,6 125,4 Solde SEC


Primair ESR-saldo 261,8 184,6 146,1 Solde primaire SEC

COMITÉ DE MONITORING ESTIMATIONS CONTRÔLE …

Documents

Transcript of COMITÉ DE MONITORING ESTIMATIONS CONTRÔLE …