Colofon - Kennisplein.be COACHING GIDS... · 2017-03-31 · autisme, alleen zijn de specifieke...

ColofonDeze publicatie kadert inhet ESF-project Talent Telt.

Talent Telt is eensamenwerking van:

vzw De Ploegvzw IndigoNetwerkpunt 'en pASSant'VVA (Vlaamse Vereniging Autisme)SEN vzwSPK vzw (Strategische projecten-

organisatie Kempen)

9/2015 (Alle rechten voorbehouden)

Autisme op de Werkvloer

Gids voor werkgevers

1

Autisme op de werkvloer

INHOUDSTAFEL

1. Inleiding

1.1 Wat is een autismespectrumstoornis?

1.2 Beperking wordt talent

1.3 Voor elk talent een job!

2. Ervaringen van werkgevers met medewerkers met autisme

2.1 Reeds overtuigde werkgevers

2.2 Voor welke functies?

2.3 Motieven van werkgevers om aan te werven

2.4 Ervaringen van werkgevers

2.5 Tegemoetkomingen i.f.v. de persoon met autisme

3. Talenten van personen met autisme

4. Aandachtspunten t.o.v. personen met autisme

5. Tewerkstelling in de praktijk

5.1 Werving en selectie

5.2 Aan de slag met een medewerker met autisme

5.3 Ondersteunen van medewerkers met autisme op de werkvloer

5.4 Rekening houden met de werkomgeving

5.5 Mogelijke hulpmiddelen

6. Meer informatie nodig?

7. Tot slot

8. Referenties

3

3

4

5

6

6

8

8

10

12

13

16

19

19

21

24

29

30

32

33

35

36 37


36 37


1


INHOUDSTAFEL

1. Inleiding




2. Ervaringen van werkgevers met medewerkers met autisme





2.5 Tegemoetkomingen i.f.v. de persoon met autisme

3. Talenten van personen met autisme

4. Aandachtspunten t.o.v. personen met autisme

5. Tewerkstelling in de praktijk



5.3 Ondersteunen van medewerkers met autisme op de werkvloer



6. Meer informatie nodig?

7. Tot slot

8. Referenties

3

3

4

5

6

6

8

8

10

12

13

16

19

19

21

24

29

30

32

33

35

2 3


1. INLEIDING

Steeds meer werkgevers zien in dat personen met autisme zeer productievemedewerkers kunnen zijn, dat ze over gespecialiseerde vaardigheden entalenten beschikken die eenmeerwaarde kunnen bieden aan diverse organisatiesen bedrijven. Deze brochure geeft concrete tips om een ondersteunendewerkomgeving te creëren en zodoende het potentieel van deze doelgroep temaximaliseren. Met de juiste ondersteuning en begeleiding, kunnen personenmet autisme zich immers ontplooien tot zeer productieve en loyale werknemers.Zoals bij alle medewerkers is het cruciaal om een goede matching te creërentussen de talenten en vaardigheden van dewerknemer enerzijds en de specifiekejobvereisten anderzijds.

“Het talent van mensen met autisme is eengoudmijn voor de innovatieve werkgever”

Carl Heskes, MKB Eindhoven


Wanneer we in deze brochure de term ‘autisme’ vermelden, bedoelen we steeds‘autismespectrumstoornis’. Mensen met autisme hebben deze stoornis altijdgehad en zullen deze ook altijd hebben. Omdat elke persoon anders is - enafhankelijk van de ontwikkeling van een persoon - zal de stoornis zich op anderemanieren uiten. We spreken bijgevolg van een ontwikkelingsstoornis.

Een constante bij autisme is wel dat de stoornis invloed heeft op drie belangrijkedomeinen: sociale communicatie, sociale interactie en sociale verbeelding ofinlevingsvermogen. Mensen met autisme vinden het vaak moeilijk om de wereldrondom hen te begrijpen en interactie met de wereld en de mensen rondom henaan te gaan. Zo ervaren mensen met autisme vaak kwalitatieve beperkingen inhet leren en begrijpen van ongeschreven sociale regels die anderenvanzelfsprekend vinden.

“Collega’s op het werk vonden mij ‘raar’, waardoor ikvaak alleen de lunchpauzes doorbracht. Ik kende enbegreep gewoon de regels niet enwist niet wat ikwel of

niet hoorde te doen of zeggen.”Bart, persoon met autisme

34 35


ontwikkeldoelen af. Overweeg specifieke trainingen gericht op autisme encommunicatie of tijdelijke persoonlijke coaching van een expert. Als uinvesteert in uw werknemer, zodat hij beter kan omgaan met zijn autismeop het werk, draagt dit bij aan het zelfvertrouwen en verbetert het prestatiesen werksfeer.

•Evalueer regelmatig: Mensen met autisme zijn ermee geholpen wanneer inkaart gebracht wordt wat zij goed en minder goed kunnen, evenals wat zenodig hebben. Deze punten kunnen in regelmatige evaluerende gesprekkenmet collega’s, begeleider en leidinggevende worden besproken. Plan dezegesprekken op gezette momenten.

Het creëren van een autismevriendelijke werkomgeving enbedrijfscultuur is vriendelijk voor álle werknemers.

Autism Society of Minnesota. Working with People who have High-FunctioningAutism and Asperger’s Syndrome: Tools and Strategies for Managers andSupervisors.

Forward Motion Coaching http://www.forwardmotion.info/

Prospects employment support – the National Autistic Societywww.autism.org.uk/prospects/

Dr. Scott Standifer, author of Adult Autism & Employment: A guide for vocationalrehabilitation professionals

Hendricks, D. (2010). Employment and adults with autism spectrum

disorders: Challenges and strategies for success. Journal of Vocational

Rehabilitation, 32, 125-134.

Hurlbutt, K., & Chalmers, L. (2002). Adults with autism speak out: Perceptionsof their life experiences, Focus on Autism and Other Developmental Disabilities,17(2), 103-111.

Hurlbutt, K., & Chalmers, L. (2004). Employment and adults with aspergersyndrome, Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 19(4),215-222.

Smith, M., Belcher, R. G., & Juhrs, P. D. (1995). A Guide to SuccessfulEmployment for Individuals with Autism. Paul, H, Brookes Publishing.

8. REFERENTIES

34 35


ontwikkeldoelen af. Overweeg specifieke trainingen gericht op autisme encommunicatie of tijdelijke persoonlijke coaching van een expert. Als uinvesteert in uw werknemer, zodat hij beter kan omgaan met zijn autismeop het werk, draagt dit bij aan het zelfvertrouwen en verbetert het prestatiesen werksfeer.

•Evalueer regelmatig: Mensen met autisme zijn ermee geholpen wanneer inkaart gebracht wordt wat zij goed en minder goed kunnen, evenals wat zenodig hebben. Deze punten kunnen in regelmatige evaluerende gesprekkenmet collega’s, begeleider en leidinggevende worden besproken. Plan dezegesprekken op gezette momenten.

Het creëren van een autismevriendelijke werkomgeving enbedrijfscultuur is vriendelijk voor álle werknemers.

Autism Society of Minnesota. Working with People who have High-FunctioningAutism and Asperger’s Syndrome: Tools and Strategies for Managers andSupervisors.

Forward Motion Coaching http://www.forwardmotion.info/

Prospects employment support – the National Autistic Societywww.autism.org.uk/prospects/

Dr. Scott Standifer, author of Adult Autism & Employment: A guide for vocationalrehabilitation professionals

Hendricks, D. (2010). Employment and adults with autism spectrum

disorders: Challenges and strategies for success. Journal of Vocational

Rehabilitation, 32, 125-134.

Hurlbutt, K., & Chalmers, L. (2002). Adults with autism speak out: Perceptionsof their life experiences, Focus on Autism and Other Developmental Disabilities,17(2), 103-111.

Hurlbutt, K., & Chalmers, L. (2004). Employment and adults with aspergersyndrome, Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 19(4),215-222.

Smith, M., Belcher, R. G., & Juhrs, P. D. (1995). A Guide to SuccessfulEmployment for Individuals with Autism. Paul, H, Brookes Publishing.

8. REFERENTIES

2 3


1. INLEIDING

Steeds meer werkgevers zien in dat personen met autisme zeer productievemedewerkers kunnen zijn, dat ze over gespecialiseerde vaardigheden entalenten beschikken die eenmeerwaarde kunnen bieden aan diverse organisatiesen bedrijven. Deze brochure geeft concrete tips om een ondersteunendewerkomgeving te creëren en zodoende het potentieel van deze doelgroep temaximaliseren. Met de juiste ondersteuning en begeleiding, kunnen personenmet autisme zich immers ontplooien tot zeer productieve en loyale werknemers.Zoals bij alle medewerkers is het cruciaal om een goede matching te creërentussen de talenten en vaardigheden van dewerknemer enerzijds en de specifiekejobvereisten anderzijds.

“Het talent van mensen met autisme is eengoudmijn voor de innovatieve werkgever”

Carl Heskes, MKB Eindhoven


Wanneer we in deze brochure de term ‘autisme’ vermelden, bedoelen we steeds‘autismespectrumstoornis’. Mensen met autisme hebben deze stoornis altijdgehad en zullen deze ook altijd hebben. Omdat elke persoon anders is - enafhankelijk van de ontwikkeling van een persoon - zal de stoornis zich op anderemanieren uiten. We spreken bijgevolg van een ontwikkelingsstoornis.

Een constante bij autisme is wel dat de stoornis invloed heeft op drie belangrijkedomeinen: sociale communicatie, sociale interactie en sociale verbeelding ofinlevingsvermogen. Mensen met autisme vinden het vaak moeilijk om de wereldrondom hen te begrijpen en interactie met de wereld en de mensen rondom henaan te gaan. Zo ervaren mensen met autisme vaak kwalitatieve beperkingen inhet leren en begrijpen van ongeschreven sociale regels die anderenvanzelfsprekend vinden.

“Collega’s op het werk vonden mij ‘raar’, waardoor ikvaak alleen de lunchpauzes doorbracht. Ik kende enbegreep gewoon de regels niet enwist niet wat ikwel of

niet hoorde te doen of zeggen.”Bart, persoon met autisme

4 5



De gedragskenmerken van mensen met autisme worden vaak gezien als eenbeperking, maar wat als die gedragskenmerken op de juiste manier wordeningezet? Dan focus je niet langer op de beperking maar wordt het talent in deverf gezet. Oog voor detail, zeer goede concentratie en stiptheid zijn misschienwel de bekendste van deze kwaliteiten, maar de lijst is nog veel langer. Sommigemensen met autisme kunnen zeer nauwkeurig werken, anderen zijn heel handigmet een computer of kunnen goed schrijven. Het is zonde als deze talenten nietoptimaal benut worden op de arbeidsmarkt.

Gelukkig komen er steeds meer projecten die het mogelijk maken om mensenmet autisme aan een goede reguliere job te helpen. Door middel van begeleidingdoor een jobcoach, van zowel de werknemer als de werkgever komen de tweenader tot elkaar en ontstaat ermeer begrip. Uiteindelijk resulteert dat in eenhogewaardering voor de werknemer. Doordat mensen met autisme doorgaans nietvan verandering houden, zullen ze minder snel geneigd zijn om van job tewisselen. De eventuele extra energie die een werkgever in het begin in zijnwerknemer stopt, resulteert in een goede en loyale werknemer.

!


Welke job precies bij iemand met autisme past, is natuurlijk afhankelijk van zijn

of haar talenten en karakter. Deze regel is niet anders dan bij mensen zonder

autisme, alleen zijn de specifieke talenten van mensen met autisme vaak veel

beter ontwikkeld.

Oog voor detail is bijvoorbeeld bij alle mensen met autisme aanwezig. Een job

bij een cameratoezichtcentrale zou bijvoorbeeld een geschikte job kunnen zijn,

net zoals een job in de boekhouding of het uitvoeren van stocktellingen. Iemand

met autisme die handig met de computer is, kan aan de slag in de IT-branche,

als systeembeheerder of misschien als ontwikkelaar van computersoftware. Ook

wetenschappelijke beroepen als onderzoeker en jobs als schrijver, technisch

tekenaar of archiefmedewerker kunnen bij iemand met autisme passen. Toch

willen we ook benadrukken dat iedere persoon met autisme anders is en andere

talenten heeft. Ook jobs die aanvankelijkminder evident lijken, zijnmogelijk. Zo

zijn er mensen met autisme werkzaam als manager, in de ouderenzorg, als

receptiemedewerker, onthaalmoeder, leerkracht, psycholoog, kunstenaar,

bakker…

32 33


6. MEER INFORMATIE NODIG?

• FeGOB is de federatie van Centra voor Gespecialiseerde Opleiding-,Begeleidings- en Bemiddelingsdienst, ( afgekort GOB’s) en verenigtin totaal 12 GOB’s gespreid over 26 locaties in Vlaanderen en Brussel.www.fegob.be

Bij onderstaande sites vind je meer info terug over detewerkstellingsbevorderende maatregelen.VDAB: www.vdab.beRVA: www.RVA.be

VVA (Vlaamse Vereniging Autisme) kan eenervaringsdeskundige zoeken die een getuigenis kan brengen rondhet thema “werken met autisme”.

VVA kan ook een inleefmoment organiseren, waarbij de collega’szo dicht mogelijk bij het “autistisch denken” gebracht worden.www.autismevlaanderen.be

Kennisplein is een plek waar mensen elkaar ontmoeten en hunkennis en ervaring uitwisselen. Kennis en expertise verzamelen,verrijken, verbinden en verspreiden is het doel van dit ‘kennispleinvoor wie kwetsbare mensen ondersteunt’. www.kennisplein.be

Autisme Centraal: Hun missie is om de wereld autismevriendelijkte maken. Dat doen ze door te informeren, te inspireren en op teleiden. www.autismecentraal.com

Opleidingscentrum Theo Peeterswww.ocautisme.be

VAPH, Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicapwww.vaph.be

Heb je coaching nodig voor je werknemer, ben je op zoek naar een nieuwewerknemer, wil je info, wil je weten wat de financiële voordelen zijn bij deindienstname van een persoon met een arbeidshandicap,…?

Neem dan zeker een kijkje op onderstaande websites:

7. TOT SLOT

Steeds meer werkgevers zijn ervan overtuigd dat mensen met autismeuitstekende werknemers kunnen zijn. In een bedrijfscultuur die open staat voordiversiteit, rendeert een medewerker met autisme even goed of zelfs beter dande collega’s. Vaak blijkt het label ‘autisme’ werkgevers en collega’s af teschrikken of is men ervan overtuigd dat er heel wat aanpassingen nodig zijn omde persoonmet autisme op te nemen binnen het team. Dat is meestal echter niethet geval: met kleinere aanpassingen en de juiste ingesteldheid kan je al heelveel bereiken. Hieronder zetten we nog eens de belangrijkste aandachtspuntenop een rij:

•Iedere werknemer is uniek. Dat geldt evenzeer voor werknemers metautisme. In deze brochure beschrevenwehun talenten, aandachtspunten enmogelijke oplossingen. De lijst is lang en desondanks niet volledig. Het komter steeds op aan om in een open sfeer te communiceren met de individuelemedewerker in kwestie, deze te leren kennen, zijn of haar talenten optimaalte benutten en zo goed mogelijk te kunnen ondersteunen.

•Creëer de randvoorwaarden zodatmensenmet autisme zelf zo veelmogelijkkunnen oplossen in plaats van hen alle verantwoordelijkheid uit handen tenemen.

•Zorg voor begeleiding, zowel voor de werknemer als de werkgever. Dat kanhet beste in de vorm van natuurlijke steunstructuren, zoals ouders ofpartner, collega’s, de leidinggevende, of vrienden en vriendinnen. Indiennodig kan je ook professionele jobcoaching inschakelen of doorverwijzennaar andere instanties. Laat je tijdig adviseren door professionelen.

•Mensen met autisme lopen het gevaar om in de standaardbeoordelingssystematiek structureel onvoldoende te worden beoordeeld,met name op competenties zoals samenwerken, flexibiliteit,aanpassingsvermogen, plannen en prioriteren. Heb oog voor de grenzen dieautismemet zichmeebrengt en spreekmet uwwerknemer bij hempassende

32 33


6. MEER INFORMATIE NODIG?

• FeGOB is de federatie van Centra voor Gespecialiseerde Opleiding-,Begeleidings- en Bemiddelingsdienst, ( afgekort GOB’s) en verenigtin totaal 12 GOB’s gespreid over 26 locaties in Vlaanderen en Brussel.www.fegob.be

Bij onderstaande sites vind je meer info terug over detewerkstellingsbevorderende maatregelen.VDAB: www.vdab.beRVA: www.RVA.be

VVA (Vlaamse Vereniging Autisme) kan eenervaringsdeskundige zoeken die een getuigenis kan brengen rondhet thema “werken met autisme”.

VVA kan ook een inleefmoment organiseren, waarbij de collega’szo dicht mogelijk bij het “autistisch denken” gebracht worden.www.autismevlaanderen.be

Kennisplein is een plek waar mensen elkaar ontmoeten en hunkennis en ervaring uitwisselen. Kennis en expertise verzamelen,verrijken, verbinden en verspreiden is het doel van dit ‘kennispleinvoor wie kwetsbare mensen ondersteunt’. www.kennisplein.be

Autisme Centraal: Hun missie is om de wereld autismevriendelijkte maken. Dat doen ze door te informeren, te inspireren en op teleiden. www.autismecentraal.com

Opleidingscentrum Theo Peeterswww.ocautisme.be

VAPH, Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicapwww.vaph.be

Heb je coaching nodig voor je werknemer, ben je op zoek naar een nieuwewerknemer, wil je info, wil je weten wat de financiële voordelen zijn bij deindienstname van een persoon met een arbeidshandicap,…?

Neem dan zeker een kijkje op onderstaande websites:

7. TOT SLOT

Steeds meer werkgevers zijn ervan overtuigd dat mensen met autismeuitstekende werknemers kunnen zijn. In een bedrijfscultuur die open staat voordiversiteit, rendeert een medewerker met autisme even goed of zelfs beter dande collega’s. Vaak blijkt het label ‘autisme’ werkgevers en collega’s af teschrikken of is men ervan overtuigd dat er heel wat aanpassingen nodig zijn omde persoonmet autisme op te nemen binnen het team. Dat is meestal echter niethet geval: met kleinere aanpassingen en de juiste ingesteldheid kan je al heelveel bereiken. Hieronder zetten we nog eens de belangrijkste aandachtspuntenop een rij:

•Iedere werknemer is uniek. Dat geldt evenzeer voor werknemers metautisme. In deze brochure beschrevenwehun talenten, aandachtspunten enmogelijke oplossingen. De lijst is lang en desondanks niet volledig. Het komter steeds op aan om in een open sfeer te communiceren met de individuelemedewerker in kwestie, deze te leren kennen, zijn of haar talenten optimaalte benutten en zo goed mogelijk te kunnen ondersteunen.

•Creëer de randvoorwaarden zodatmensenmet autisme zelf zo veelmogelijkkunnen oplossen in plaats van hen alle verantwoordelijkheid uit handen tenemen.

•Zorg voor begeleiding, zowel voor de werknemer als de werkgever. Dat kanhet beste in de vorm van natuurlijke steunstructuren, zoals ouders ofpartner, collega’s, de leidinggevende, of vrienden en vriendinnen. Indiennodig kan je ook professionele jobcoaching inschakelen of doorverwijzennaar andere instanties. Laat je tijdig adviseren door professionelen.

•Mensen met autisme lopen het gevaar om in de standaardbeoordelingssystematiek structureel onvoldoende te worden beoordeeld,met name op competenties zoals samenwerken, flexibiliteit,aanpassingsvermogen, plannen en prioriteren. Heb oog voor de grenzen dieautismemet zichmeebrengt en spreekmet uwwerknemer bij hempassende

4 5



De gedragskenmerken van mensen met autisme worden vaak gezien als eenbeperking, maar wat als die gedragskenmerken op de juiste manier wordeningezet? Dan focus je niet langer op de beperking maar wordt het talent in deverf gezet. Oog voor detail, zeer goede concentratie en stiptheid zijn misschienwel de bekendste van deze kwaliteiten, maar de lijst is nog veel langer. Sommigemensen met autisme kunnen zeer nauwkeurig werken, anderen zijn heel handigmet een computer of kunnen goed schrijven. Het is zonde als deze talenten nietoptimaal benut worden op de arbeidsmarkt.

Gelukkig komen er steeds meer projecten die het mogelijk maken om mensenmet autisme aan een goede reguliere job te helpen. Door middel van begeleidingdoor een jobcoach, van zowel de werknemer als de werkgever komen de tweenader tot elkaar en ontstaat ermeer begrip. Uiteindelijk resulteert dat in eenhogewaardering voor de werknemer. Doordat mensen met autisme doorgaans nietvan verandering houden, zullen ze minder snel geneigd zijn om van job tewisselen. De eventuele extra energie die een werkgever in het begin in zijnwerknemer stopt, resulteert in een goede en loyale werknemer.

!


Welke job precies bij iemand met autisme past, is natuurlijk afhankelijk van zijn

of haar talenten en karakter. Deze regel is niet anders dan bij mensen zonder

autisme, alleen zijn de specifieke talenten van mensen met autisme vaak veel

beter ontwikkeld.

Oog voor detail is bijvoorbeeld bij alle mensen met autisme aanwezig. Een job

bij een cameratoezichtcentrale zou bijvoorbeeld een geschikte job kunnen zijn,

net zoals een job in de boekhouding of het uitvoeren van stocktellingen. Iemand

met autisme die handig met de computer is, kan aan de slag in de IT-branche,

als systeembeheerder of misschien als ontwikkelaar van computersoftware. Ook

wetenschappelijke beroepen als onderzoeker en jobs als schrijver, technisch

tekenaar of archiefmedewerker kunnen bij iemand met autisme passen. Toch

willen we ook benadrukken dat iedere persoon met autisme anders is en andere

talenten heeft. Ook jobs die aanvankelijkminder evident lijken, zijnmogelijk. Zo

zijn er mensen met autisme werkzaam als manager, in de ouderenzorg, als

receptiemedewerker, onthaalmoeder, leerkracht, psycholoog, kunstenaar,

bakker…

6 7


2. AUTISME IN VLAAMSE BEDRIJVEN


Verschillende ondernemers beseffen dat mensen met autisme uitstekende

werknemers kunnen zijn.

BijUnidoor in Dessel werkt men al een aantal jaren samenmet een persoonmet

de diagnose autisme. Dit bedrijf levert maatwerk in de vorm van keuken-en

kastdeuren, werkbladen, tafels en meer. Binnen dit maatwerk is het zeer

nauwkeurige werk van een persoon met autisme een grote meerwaarde.

Passwerk (Antwerpen) is hier eenmooi voorbeeld van. Dit software bedrijf heeft

namelijk uitsluitend testingenieurs met autisme in huis. In hun nieuwe vestiging

in Hasselt hebben ze rekening gehouden met een autismevriendelijke inrichting

van het kantoor. Passwerk is daarnaast ook een cvba met sociaal oogmerk. Via

het door hen opgerichte fonds ‘ICT community for ASD’ ondersteunen ze

projecten in België die als doelstelling hebben: het bevorderen van de

leefomstandigheden, werkgelegenheid en het zelfstandig ondernemen van

mensen met autisme.

Twerk in Herentals is een maatwerkbedrijf en arbeidszorgcentrum, waar sinds

1992 mensen met autisme ingeschakeld worden in de productie van chocolade,

een arbeidsproces dat uit verschillende deeltaken bestaat en dat resultaat geeft

op korte termijn. Ook bij hetmaatwerkbedrijfErgasia in Niel wordt de chocolade

gemaakt en verkocht door mensen met autisme. Daarnaast bieden ze nog heel

wat andere diensten aan, gaande van het vervaardigen van handgeschept

papier, over drukwerk, tot verpakkingen.

Iets verder van huis vinden we ook in Nederland goede voorbeelden van

ondernemers die de specifieke talenten van mensen met autisme benutten.

Autitalent bijvoorbeeld zet mensen met autisme in voor het digitaliseren van

archieven. Dit blijkt een succes te zijn en nu wil Autitalent ook mensen met

autisme inzetten in de financiële sector. Het gaat daarbij vooral om routinematig

werk zoals het scannen, inboeken en controleren van facturen en het verwerken

en controleren van financiële gegevens. Ook de bedrijven Specialisterren,

NoXqs en A-factory stellen mensen met autisme te werk. Deze ondernemers

richten zich op het testen en ontwikkelen van software en applicaties. Omdat

mensenmet autisme visueel heel sterk zijn, heel geconcentreerd kunnenwerken

en op details zijn gefocust, zijn zij uitermate geschikt om als software testers aan

de slag te gaan. ATC4ICT biedt mensen met autisme een opleiding tot software

tester. Als de opleiding van ongeveer 6 maanden en een praktijkstage van 3

maanden zijn afgerond, krijgt de kandidaat demogelijkheid om bij het bedrijf als

software tester aan de slag te gaan. Zij krijgen dan een jaarcontract dat

individueel aangepast wordt naargelang de productiviteit van de werknemer en

wat hij of zij aankan qua hoeveelheid werk.

Bij voorgaande voorbeelden bestaat het voltallige personeelsbestand, op

begeleiders en omkadering na, uit mensen met autisme. Maar het is voor een

werkgever uiteraard ookmogelijk om op kleinere schaal mensenmet autisme te

werk te stellen. Heel wat werkgevers wereldwijd, maken bewust die keuze, net

omdat deze medewerkers zo goed zijn in hun job. Toonaangevende

multinationals als Microsoft en SAP bijvoorbeeld hebben honderden

medewerkers met autisme op hun loonlijst.

30 31



Voor een werknemer met autisme is het heel belangrijk dat hij zijnwerkzaamheden goed organiseert en structureert. Enkele hulpmiddelen entechnologieën kunnen hiervoor van belang zijn.

1. Agenda

Een agenda kan nuttig zijn voor mensen die moeilijkheden hebben met timemanagement. Soms hebbenmensenmet autismemoeite om hun agenda zelf bijte houden. Het plannen op zich kan dan al een dagtaak worden. Dit kan wordenopgelost door een ander te laten helpen of te laten zorgen voor de planning. Ookweekplanners kunnen handig zijn.

Wanneer de werknemer met een computer werkt, kan gebruik worden gemaaktvan een digitale agenda. In deze digitale agenda’s kan worden ingesteld dat dewerknemer met een piepsignaal wordt geattendeerd op een bepaalde handelingof taak die moet worden verricht. Mocht de werknemer geen beschikking hebbenover een computer, dan bestaan er ook smartphones of losse agenda’s met eenpiepsignaal. Op deze agenda’s is deels subsidie te verkrijgen indien ze wordeningezet ter ondersteuning van de werknemer met autisme.

2. Time timer

Voor sommige mensen met autisme is het gebruik van een time timer handig,voornamelijk voor diegenen diemoeilijkheden hebbenmet het correct inschattenvan tijd en het verloop ervan. Een time timer is een soort klok, maar in plaats vanwijzers of digitale cijfers wordt de verstreken tijd weergegeven aan de hand vaneen kleur.

3. Thuiswerk of geluiddempers

Indien het moeilijk is om voor een werknemer een prikkelarme werkplek tecreëren, kan thuiswerk een oplossing bieden, mits de werkzaamheden van dewerknemer dit toestaan. De werknemer kan eventueel ook gebruik maken vaneen hoofdtelefoon om niet afgeleid te worden door storende geluiden of men kantussenschotten tussen de verschillende bureaus voorzien.

4. Software

Een goed voorbeeld van bruikbare software is bijvoorbeeld Coach2care. Dankzijdeze apps kan je contact maken met digitale coaches. De OVcoach helpt je omzelfstandigmet het openbaar vervoer te reizen, de studeercoach helpt studentenin het hoger onderwijs omzelfstandig tewerkenaanopdrachten engeeft tips overstages en begeleiding en de werkcoach helpt werkenden om hun stress teverlagen en ondersteunt bij hun dagelijkse werkzaamheden door bijvoorbeeldtips bij overslapen of een ontspanningsoefening. Coach2care werd ontwikkelddoor Dr. Leo Kannerhuis. Bij gebruik van de app dient wel rekening gehouden teworden met het feit dat dit een Nederlandse organisatie is.

De ontwikkeling van apps en software staat niet stil, het loont bijgevolg omvernieuwingen op dit vlak verder op te volgen.

5. Bedrijfscultuur

Randvoorwaarde is dat de bedrijfscultuur waarinmensenmet autismewerkzaamzijn, open staat voor verandering en flexibiliteit.

30 31



Voor een werknemer met autisme is het heel belangrijk dat hij zijnwerkzaamheden goed organiseert en structureert. Enkele hulpmiddelen entechnologieën kunnen hiervoor van belang zijn.

1. Agenda

Een agenda kan nuttig zijn voor mensen die moeilijkheden hebben met timemanagement. Soms hebbenmensenmet autismemoeite om hun agenda zelf bijte houden. Het plannen op zich kan dan al een dagtaak worden. Dit kan wordenopgelost door een ander te laten helpen of te laten zorgen voor de planning. Ookweekplanners kunnen handig zijn.

Wanneer de werknemer met een computer werkt, kan gebruik worden gemaaktvan een digitale agenda. In deze digitale agenda’s kan worden ingesteld dat dewerknemer met een piepsignaal wordt geattendeerd op een bepaalde handelingof taak die moet worden verricht. Mocht de werknemer geen beschikking hebbenover een computer, dan bestaan er ook smartphones of losse agenda’s met eenpiepsignaal. Op deze agenda’s is deels subsidie te verkrijgen indien ze wordeningezet ter ondersteuning van de werknemer met autisme.

2. Time timer

Voor sommige mensen met autisme is het gebruik van een time timer handig,voornamelijk voor diegenen diemoeilijkheden hebbenmet het correct inschattenvan tijd en het verloop ervan. Een time timer is een soort klok, maar in plaats vanwijzers of digitale cijfers wordt de verstreken tijd weergegeven aan de hand vaneen kleur.

3. Thuiswerk of geluiddempers

Indien het moeilijk is om voor een werknemer een prikkelarme werkplek tecreëren, kan thuiswerk een oplossing bieden, mits de werkzaamheden van dewerknemer dit toestaan. De werknemer kan eventueel ook gebruik maken vaneen hoofdtelefoon om niet afgeleid te worden door storende geluiden of men kantussenschotten tussen de verschillende bureaus voorzien.

4. Software

Een goed voorbeeld van bruikbare software is bijvoorbeeld Coach2care. Dankzijdeze apps kan je contact maken met digitale coaches. De OVcoach helpt je omzelfstandigmet het openbaar vervoer te reizen, de studeercoach helpt studentenin het hoger onderwijs omzelfstandig tewerkenaanopdrachten engeeft tips overstages en begeleiding en de werkcoach helpt werkenden om hun stress teverlagen en ondersteunt bij hun dagelijkse werkzaamheden door bijvoorbeeldtips bij overslapen of een ontspanningsoefening. Coach2care werd ontwikkelddoor Dr. Leo Kannerhuis. Bij gebruik van de app dient wel rekening gehouden teworden met het feit dat dit een Nederlandse organisatie is.

De ontwikkeling van apps en software staat niet stil, het loont bijgevolg omvernieuwingen op dit vlak verder op te volgen.

5. Bedrijfscultuur

Randvoorwaarde is dat de bedrijfscultuur waarinmensenmet autismewerkzaamzijn, open staat voor verandering en flexibiliteit.

6 7


2. AUTISME IN VLAAMSE BEDRIJVEN


Verschillende ondernemers beseffen dat mensen met autisme uitstekende

werknemers kunnen zijn.

BijUnidoor in Dessel werkt men al een aantal jaren samenmet een persoonmet

de diagnose autisme. Dit bedrijf levert maatwerk in de vorm van keuken-en

kastdeuren, werkbladen, tafels en meer. Binnen dit maatwerk is het zeer

nauwkeurige werk van een persoon met autisme een grote meerwaarde.

Passwerk (Antwerpen) is hier eenmooi voorbeeld van. Dit software bedrijf heeft

namelijk uitsluitend testingenieurs met autisme in huis. In hun nieuwe vestiging

in Hasselt hebben ze rekening gehouden met een autismevriendelijke inrichting

van het kantoor. Passwerk is daarnaast ook een cvba met sociaal oogmerk. Via

het door hen opgerichte fonds ‘ICT community for ASD’ ondersteunen ze

projecten in België die als doelstelling hebben: het bevorderen van de

leefomstandigheden, werkgelegenheid en het zelfstandig ondernemen van

mensen met autisme.

Twerk in Herentals is een maatwerkbedrijf en arbeidszorgcentrum, waar sinds

1992 mensen met autisme ingeschakeld worden in de productie van chocolade,

een arbeidsproces dat uit verschillende deeltaken bestaat en dat resultaat geeft

op korte termijn. Ook bij hetmaatwerkbedrijfErgasia in Niel wordt de chocolade

gemaakt en verkocht door mensen met autisme. Daarnaast bieden ze nog heel

wat andere diensten aan, gaande van het vervaardigen van handgeschept

papier, over drukwerk, tot verpakkingen.

Iets verder van huis vinden we ook in Nederland goede voorbeelden van

ondernemers die de specifieke talenten van mensen met autisme benutten.

Autitalent bijvoorbeeld zet mensen met autisme in voor het digitaliseren van

archieven. Dit blijkt een succes te zijn en nu wil Autitalent ook mensen met

autisme inzetten in de financiële sector. Het gaat daarbij vooral om routinematig

werk zoals het scannen, inboeken en controleren van facturen en het verwerken

en controleren van financiële gegevens. Ook de bedrijven Specialisterren,

NoXqs en A-factory stellen mensen met autisme te werk. Deze ondernemers

richten zich op het testen en ontwikkelen van software en applicaties. Omdat

mensenmet autisme visueel heel sterk zijn, heel geconcentreerd kunnenwerken

en op details zijn gefocust, zijn zij uitermate geschikt om als software testers aan

de slag te gaan. ATC4ICT biedt mensen met autisme een opleiding tot software

tester. Als de opleiding van ongeveer 6 maanden en een praktijkstage van 3

maanden zijn afgerond, krijgt de kandidaat demogelijkheid om bij het bedrijf als

software tester aan de slag te gaan. Zij krijgen dan een jaarcontract dat

individueel aangepast wordt naargelang de productiviteit van de werknemer en

wat hij of zij aankan qua hoeveelheid werk.

Bij voorgaande voorbeelden bestaat het voltallige personeelsbestand, op

begeleiders en omkadering na, uit mensen met autisme. Maar het is voor een

werkgever uiteraard ookmogelijk om op kleinere schaal mensenmet autisme te

werk te stellen. Heel wat werkgevers wereldwijd, maken bewust die keuze, net

omdat deze medewerkers zo goed zijn in hun job. Toonaangevende

multinationals als Microsoft en SAP bijvoorbeeld hebben honderden

medewerkers met autisme op hun loonlijst.

8 9



Uit de bevraging blijkt dat personen met autisme ingeschakeld kunnen wordenvoor heel uiteenlopende jobs: data-invoer, administratief werk, projectleider,programmeur, operator, natuurarbeider, productiemedewerker, bode,dossierbeheerder, keukenhulp, softwareontwikkelaar, kwaliteitscontrole…


1. Ideologische motieven

Heel wat bedrijven willen maatschappelijk verantwoord ondernemen.Zehebben een diversiteitsplan en geven aan open te staan voor een diverswerknemersbestand.

2. Bedrijfseconomische redenen

Er zijn steeds meer bedrijven die voor het invullen van bepaalde functies bewustop zoek gaan naar mensen met autisme. Ze doen dit puur ombedrijfseconomische redenen. In een functie, waar kleine slordigheden alkostbare gevolgen kunnen hebben, betaalt de inzet van een zeer nauwkeurigemedewerker met autisme zich dubbel en dwars terug. Ook wordenmedewerkersmet autisme gewaardeerd omwille van hun uitzonderlijke concentratie en het feitdat ze weinig tot geen tijd besteden aan informele gesprekjes met collega’s.

3. Ondersteunende maatregelen

Voor het aanwerven van werkzoekenden uit kansengroepen, en dus ookmensenmet autisme, kunnen werkgevers aanspraak maken op bepaalde subsidies. Detegemoetkoming voor de werkgever is een compensatie voor het eventuelerendementsverlies en kan gebruikt worden voor bepaalde ondersteunendemaatregelen voormedewerkersmet autisme, zoals jobcoaching opdewerkvloer,het gebruik van een hoofdtelefoon, het toestaan van extra pauzes…

Voor meer informatie over ondersteunende maatregelen: zie 5.5. Mogelijke hulpmiddelen

4. Affiniteit met autisme

Uit onze bevraging bij werkgevers leerden we tevens dat een aantal werkgeversgeneigd zijn om meer kansen te geven aan medewerkers met autisme omdat zebijvoorbeeld zelf een zoon/dochter met autisme hebben.

5. Een autismevriendelijke werking komt ten goede aan alle medewerkers

Organisaties die effectief zijn in het managen van mensen met een beperking, ofmeer specifiek autisme, zijn meestal beter in het beheer van hun helepersoneelsbestand: maximaliseren van talent, een hogere productiviteit eninvesteringen in menselijk potentieel.

28 29


medewerker met autisme, die hem kan bijstaan bij problemen en die hem

kan adviseren als het nodig is. Het is belangrijk dat de mentor:

- goed kan luisteren;

- veiligheid biedt door gestructureerd te werken;

- concreet taalgebruik hanteert;

- zich flexibel opstelt.

Voor meer info verwijzen we naar het competentieprofiel voor het coachen vanpersonen met autisme.

9. Externe jobcoaching

Je kan een beroep op een gespecialiseerde organisatie die zich bezig houdt metjobcoaching van personen met autisme. Deze jobcoach kan zowel de werkgeverals de werknemer begeleiden en dit op diverse vlakken: de communicatie tussenbeide partijen verbeteren, procedures en werkschema’s opstellen, demedewerker bevragen rond stress- en time management en oplossingenaanreiken bij eventuele problemen… Doorgaans werkt één-op-één training ofbegeleiding beter voor mensen met autisme dan groepstrainingen.

10. Training voor collega’s

De mogelijkheid bestaat om een training te organiseren voor collega’s vanpersonen met autisme zodat ze beter weten hoe ze kunnen omgaan met eencollega met autisme.

1. Rustige werkplek

Mensen met autisme hebben veelal behoefte aan een rustige werkplek. Lokalenmet veel (pratende of telefonerende) collega’s, brommende printers, geluiden ofbewegende beelden van buitenaf of felle verlichting zijn niet echt geschikt.Eilandbureaus leveren eigenlijk altijd problemen op en kantoorruimtes metflexplekken zorgen ook voor moeilijkheden omdat de werkomgeving van demedewerkers dan dagelijks verandert.

Een medewerker met autisme rendeert doorgaans het best in een werkplek dieminimaal zintuiglijke prikkels geeft. Een kamer alleen, zonder geluiden enstoringen is vaak ideaal, maar dat aspect dient afgetoetst te worden met debetrokken persoon zelf. De inrichting wordt best overzichtelijk en functioneelgehouden en kleurgebruik en decoratie worden best zo gekozen dat ze demedewerker niet afleiden.

2. Bereikbaarheid

Sommige bedrijfsomgevingen of kantoren zijn dermate volgebouwd metinformatieborden, aanwijzingen, waarschuwingen, signalen en symbolen dat deaanwijzingen hun functie en uitwerking missen. Mensen met autisme kunnendaar extra last van hebben. Goed vormgegeven omgevingen en (interieur-)architecten en aannemers die hier bijzondere aandacht voor hebben, kunnen ditverminderen. Zowel buiten als binnen dient er duidelijke en begrijpelijkebewegwijzering op logische plaatsen te zijn. Zorg ook voor een duidelijkewegbeschrijving voor personen die de eerste keer het bedrijf bezoeken, zoalsbijvoorbeeld bij een sollicitatiegesprek.


“Zijn werktafel is anders geplaatst zodat hij minder last heeftvan allerlei prikkels van anderen die over en weer lopenAfspraken gemaakt over volume van de radio enmuziekzender die opstaat. Hij heeft oordopjes voor als er

eens teveel storende factoren zijn.”

“Externe en telefonische contacten... werden op vraag tot eenminimum herleid. Ook bij het zoeken naar een geschikte werkplekwerd rekening gehouden met hun wensen (rustige bureau)."

“Wat werkt is het mogelijk maken van stabiliteit in het uitte voeren werk en een rustige werkplek voorzien.”

28 29


medewerker met autisme, die hem kan bijstaan bij problemen en die hem

kan adviseren als het nodig is. Het is belangrijk dat de mentor:

- goed kan luisteren;

- veiligheid biedt door gestructureerd te werken;

- concreet taalgebruik hanteert;

- zich flexibel opstelt.

Voor meer info verwijzen we naar het competentieprofiel voor het coachen vanpersonen met autisme.

9. Externe jobcoaching

Je kan een beroep op een gespecialiseerde organisatie die zich bezig houdt metjobcoaching van personen met autisme. Deze jobcoach kan zowel de werkgeverals de werknemer begeleiden en dit op diverse vlakken: de communicatie tussenbeide partijen verbeteren, procedures en werkschema’s opstellen, demedewerker bevragen rond stress- en time management en oplossingenaanreiken bij eventuele problemen… Doorgaans werkt één-op-één training ofbegeleiding beter voor mensen met autisme dan groepstrainingen.

10. Training voor collega’s

De mogelijkheid bestaat om een training te organiseren voor collega’s vanpersonen met autisme zodat ze beter weten hoe ze kunnen omgaan met eencollega met autisme.

1. Rustige werkplek

Mensen met autisme hebben veelal behoefte aan een rustige werkplek. Lokalenmet veel (pratende of telefonerende) collega’s, brommende printers, geluiden ofbewegende beelden van buitenaf of felle verlichting zijn niet echt geschikt.Eilandbureaus leveren eigenlijk altijd problemen op en kantoorruimtes metflexplekken zorgen ook voor moeilijkheden omdat de werkomgeving van demedewerkers dan dagelijks verandert.

Een medewerker met autisme rendeert doorgaans het best in een werkplek dieminimaal zintuiglijke prikkels geeft. Een kamer alleen, zonder geluiden enstoringen is vaak ideaal, maar dat aspect dient afgetoetst te worden met debetrokken persoon zelf. De inrichting wordt best overzichtelijk en functioneelgehouden en kleurgebruik en decoratie worden best zo gekozen dat ze demedewerker niet afleiden.

2. Bereikbaarheid

Sommige bedrijfsomgevingen of kantoren zijn dermate volgebouwd metinformatieborden, aanwijzingen, waarschuwingen, signalen en symbolen dat deaanwijzingen hun functie en uitwerking missen. Mensen met autisme kunnendaar extra last van hebben. Goed vormgegeven omgevingen en (interieur-)architecten en aannemers die hier bijzondere aandacht voor hebben, kunnen ditverminderen. Zowel buiten als binnen dient er duidelijke en begrijpelijkebewegwijzering op logische plaatsen te zijn. Zorg ook voor een duidelijkewegbeschrijving voor personen die de eerste keer het bedrijf bezoeken, zoalsbijvoorbeeld bij een sollicitatiegesprek.


“Zijn werktafel is anders geplaatst zodat hij minder last heeftvan allerlei prikkels van anderen die over en weer lopenAfspraken gemaakt over volume van de radio enmuziekzender die opstaat. Hij heeft oordopjes voor als er

eens teveel storende factoren zijn.”

“Externe en telefonische contacten... werden op vraag tot eenminimum herleid. Ook bij het zoeken naar een geschikte werkplekwerd rekening gehouden met hun wensen (rustige bureau)."

“Wat werkt is het mogelijk maken van stabiliteit in het uitte voeren werk en een rustige werkplek voorzien.”

8 9



Uit de bevraging blijkt dat personen met autisme ingeschakeld kunnen wordenvoor heel uiteenlopende jobs: data-invoer, administratief werk, projectleider,programmeur, operator, natuurarbeider, productiemedewerker, bode,dossierbeheerder, keukenhulp, softwareontwikkelaar, kwaliteitscontrole…


1. Ideologische motieven

Heel wat bedrijven willen maatschappelijk verantwoord ondernemen.Zehebben een diversiteitsplan en geven aan open te staan voor een diverswerknemersbestand.

2. Bedrijfseconomische redenen

Er zijn steeds meer bedrijven die voor het invullen van bepaalde functies bewustop zoek gaan naar mensen met autisme. Ze doen dit puur ombedrijfseconomische redenen. In een functie, waar kleine slordigheden alkostbare gevolgen kunnen hebben, betaalt de inzet van een zeer nauwkeurigemedewerker met autisme zich dubbel en dwars terug. Ook wordenmedewerkersmet autisme gewaardeerd omwille van hun uitzonderlijke concentratie en het feitdat ze weinig tot geen tijd besteden aan informele gesprekjes met collega’s.

3. Ondersteunende maatregelen

Voor het aanwerven van werkzoekenden uit kansengroepen, en dus ookmensenmet autisme, kunnen werkgevers aanspraak maken op bepaalde subsidies. Detegemoetkoming voor de werkgever is een compensatie voor het eventuelerendementsverlies en kan gebruikt worden voor bepaalde ondersteunendemaatregelen voormedewerkersmet autisme, zoals jobcoaching opdewerkvloer,het gebruik van een hoofdtelefoon, het toestaan van extra pauzes…

Voor meer informatie over ondersteunende maatregelen: zie 5.5. Mogelijke hulpmiddelen

4. Affiniteit met autisme

Uit onze bevraging bij werkgevers leerden we tevens dat een aantal werkgeversgeneigd zijn om meer kansen te geven aan medewerkers met autisme omdat zebijvoorbeeld zelf een zoon/dochter met autisme hebben.

5. Een autismevriendelijke werking komt ten goede aan alle medewerkers

Organisaties die effectief zijn in het managen van mensen met een beperking, ofmeer specifiek autisme, zijn meestal beter in het beheer van hun helepersoneelsbestand: maximaliseren van talent, een hogere productiviteit eninvesteringen in menselijk potentieel.

10 11



Uit een bevraging bij 30 werkgevers die reeds ervaring hadden met hettewerkstellen van personen met autisme, bleek dat slechts 18% negatieveervaringen hadden met werknemers met autisme. 57% van de werkgevershadden enkel positieve of zeer positieve ervaringen met de doelgroep. Tevredenwerkgevers verwezen vooral naar de goede uitvoering van de opdrachten, hetkwaliteitsvol werk, het nauwkeurig werken…Werkgevers die ontevreden waren,wezen op de intensievere begeleiding, en spanningen die kunnen ontstaan.46% stelt dat een medewerker met autisme unieke kwaliteiten heeft; 23% steltdat een werknemer met autisme een medewerker zoals een andere is. 19% zegtdat eenmedewerkermet autismeminder op dewerkvloer functioneert. 38%steltdat –mits speciale maatregelen- de medewerker met autisme zoals een anderemedewerker functioneert.

Vrijwel alle werkgevers (uitgezonderd 1) zijn bereid om in de toekomst opnieuween persoon met autisme aan te werven.

“Een medewerker met eenautismespectrumstoornis kan m.i.

zeker in sommige jobs zeerproductief zijn, o.a. zeker in jobswaarbij klantencontacten of nauwesamenwerking met collega's niet

nodig is.”

reacties

“Onze medewerkers met autismeleveren betrouwbaar en kwaliteitsvol

werk”

“Structuur is heel belangrijk voor dezemensen, maar door meer

gestructureerd te werken, merken wedat dit ook beter is voor mensen

zonder autisme. Belangrijk is om alsleidinggevende in het begin toch extraaandacht aan deze personen te geven

en ervoor te zorgen dat ze op dewerkvloer een direct aanspreekpunt

hebben.”

“Autisme is niet bij elke persoonhetzelfde en het is belangrijk om viade externe organisatie te horen hoedeze mensen op bepaalde situatieszouden kunnen reageren en hoe we erdan zelf mee om zouden moetengaan. Het is belangrijk om hen tekunnen contacteren indien er iets inde organisatie zou veranderen watmogelijks impact zou kunnen hebbenop deze personen en om te bevragenhoe we hen daar in mee kunnennemen.““In de juiste setting (wanneer de taakgepast is doordat ze routinematig isen nauwkeurigheid vereist en deomgeving vooraf ingelicht is zodat hierrekening mee gehouden kan worden),doen mensen met autisme hun jobbeter en liever dan de doorsneemedewerker.“

“De moeilijke communicatie wordtvaak verward met niet functioneren”

“Mits specifieke maatregelen kan demedewerker met autisme functioneren

binnen het bedrijf op eenkwaliteitsvolle manier. Takenpakket

dient wel aangepast te worden,waardoor niet alle functies die deandere medewerkers vervullen,

kunnen worden opgenomen. Dit hoeftechter geen probleem te zijn indien ervoldoende personeel is om de taken

die niet door de personen met autismekunnen worden vervuld, over te

nemen.”

“Jerry werkt snel en nauwkeurig, isnooit ziek. Hij is een betrouwbare

werkkracht die geen fouten maakt.”

“Met een goede voorbereiding,duidelijke communicatie en interne enexterne begeleiding, kan een autist

meedraaien in een (bepaalde)werkomgeving.”

“In onze bib loopt de samenwerkingmet onze collega met autisme zeervlot. Door zijn ongelooflijke kennisvan literatuur is hij een grotemeerwaarde voor onze klanten. In zijnafdeling zijn alle boeken, schijnbaarzonder veel moeite steeds op de juisteplaats.”

“Medewerkers met eenautismespectrumstoornis hebbenconsequente en continue sturingnodig. Jobs die veel repetitieve actiesvergen waarbij ze zeer goed afgelijndepatronen/richtlijnen kunnen volgenzijn ideaal. Een continue sturing enopvolging zijn nodig.”

“Een medewerker met eenautismespectrumstoornis kan m.i.zeker in sommige jobs zeer productiefzijn, o.a. zeker in jobs waarbijklantencontacten of nauwesamenwerking met collega's niet nodigis.”26 27


- Zorg voor een duidelijke agenda die je op voorhand naar de deelnemers mailt.

- Voorzie de vergadering van een strakke leiding, waarin mensen alleen spreken

als zij van de voorzitter het woord krijgen.

- Zorg voor een niet al te hoog tempo en creëer rust door regelmatig samen te

vatten.

- Deel de rolverdeling vooraf mee aan iedereen zodat de werknemer weet wat

men van hem en van de overige leden van de vergadering kan verwachten.

- Bespreek punt voor punt tijdens de vergadering en hou je aan de agenda.

- Geef samenvattingen van ieder punt en bespreek per punt de gemaakte

afspraken.

- Sluit vergaderingen af met een duidelijke

samenvatting.

Brainstormsessies zijn aan de meeste mensen met autisme niet besteed. Vrijassociëren en scenario’s globaal bedenken voldoen niet aan de denkwijze van demeeste mensen met autisme. Het kan hen wel helpen om bijvoorbeeld deonderwerpen van de brainstormsessie op voorhand per mail door te sturen zodatze eveneens voor input kunnen zorgen.

5. Stress- en time management

Ermoet een balans gevondenworden tussen uitdaging en ontspanning. Dat geldtvoor alle werknemers, maar in het bijzonder voor mensen met autisme. Zespiegelen zich aan collega’s die geen autisme hebben, hoewel dit geen reëlereferentiegroep is. Ze gaan dan overcompenseren, wat tot grote stress kanleiden. Het is bijgevolg belangrijk om dit te bevragen tijdensevaluatiegesprekken. Hiervoor kan je best aangepaste vragenlijsten gebruiken,aangezien het voor een persoon met autisme niet altijd evident is om signalenvan stress bij zichzelf te herkennen.

Zoek samen met de medewerker naar oplossingen om de energiebalans beter inevenwicht te brengen. Dit kan door bijvoorbeeld regelmatig een vrije dag tenemen, geen volledige dagen te werken, overwerk te beperken, vaste tijden tehanteren voor het checken van e-mail, energieverslindende situaties alsoverlegsituaties te vermijden, ontspanningstechnieken zoals mindfulness ofsport in te zetten tijdens werkuren en het aanpassen van werktijden bij moeilijkeprivésituaties.

6. Creëer voorspelbaarheid

Mensen met autisme hebben doorgaans graag een zekere mate vanvoorspelbaarheid in hun job. Gebruik dus gestructureerde routines enconsistente dagelijkse schema’s en zorg ervoor dat veranderingen in routines ofschema’s vooraf aangekondigdworden.Gebruik heldere procedures of scenario’som bepaalde situaties aan te leren aan de medewerker met autisme. Schrijfbijvoorbeeld een stappenplan uit over hoe een ziekte te melden of hoe je eengesprek aangaat met klanten die klachten hebben. Spreek verwachte deadlinesaf voor de voltooiing van taken of projecten. Bij small talk, hou je het bij ‘veiligeonderwerpen’, zoals het weer of een actuele gebeurtenis in de stad.

7. Visuele hulpmiddelen

De meeste mensen met autisme verwerken informatie visueel. Het gebruik vanvisuele hulpmiddelen in de opleiding en het dagelijkse werk speelt in op dezesterkte. Het helpt ook eventuele problemen compenseren met het kortetermijngeheugen. Maak gebruik van schriftelijke instructies, schema's,kalenders, etiketten en logo’s.

8. Mentor

Medewerkers met autisme hebben meestal baat bij een vertrouwenspersoonbinnen het bedrijf. Duid een collega aan die als mentor fungeert voor de

Vergadertips

26 27


- Zorg voor een duidelijke agenda die je op voorhand naar de deelnemers mailt.

- Voorzie de vergadering van een strakke leiding, waarin mensen alleen spreken

als zij van de voorzitter het woord krijgen.

- Zorg voor een niet al te hoog tempo en creëer rust door regelmatig samen te

vatten.

- Deel de rolverdeling vooraf mee aan iedereen zodat de werknemer weet wat

men van hem en van de overige leden van de vergadering kan verwachten.

- Bespreek punt voor punt tijdens de vergadering en hou je aan de agenda.

- Geef samenvattingen van ieder punt en bespreek per punt de gemaakte

afspraken.

- Sluit vergaderingen af met een duidelijke

samenvatting.

Brainstormsessies zijn aan de meeste mensen met autisme niet besteed. Vrijassociëren en scenario’s globaal bedenken voldoen niet aan de denkwijze van demeeste mensen met autisme. Het kan hen wel helpen om bijvoorbeeld deonderwerpen van de brainstormsessie op voorhand per mail door te sturen zodatze eveneens voor input kunnen zorgen.

5. Stress- en time management

Ermoet een balans gevondenworden tussen uitdaging en ontspanning. Dat geldtvoor alle werknemers, maar in het bijzonder voor mensen met autisme. Zespiegelen zich aan collega’s die geen autisme hebben, hoewel dit geen reëlereferentiegroep is. Ze gaan dan overcompenseren, wat tot grote stress kanleiden. Het is bijgevolg belangrijk om dit te bevragen tijdensevaluatiegesprekken. Hiervoor kan je best aangepaste vragenlijsten gebruiken,aangezien het voor een persoon met autisme niet altijd evident is om signalenvan stress bij zichzelf te herkennen.

Zoek samen met de medewerker naar oplossingen om de energiebalans beter inevenwicht te brengen. Dit kan door bijvoorbeeld regelmatig een vrije dag tenemen, geen volledige dagen te werken, overwerk te beperken, vaste tijden tehanteren voor het checken van e-mail, energieverslindende situaties alsoverlegsituaties te vermijden, ontspanningstechnieken zoals mindfulness ofsport in te zetten tijdens werkuren en het aanpassen van werktijden bij moeilijkeprivésituaties.

6. Creëer voorspelbaarheid

Mensen met autisme hebben doorgaans graag een zekere mate vanvoorspelbaarheid in hun job. Gebruik dus gestructureerde routines enconsistente dagelijkse schema’s en zorg ervoor dat veranderingen in routines ofschema’s vooraf aangekondigdworden.Gebruik heldere procedures of scenario’som bepaalde situaties aan te leren aan de medewerker met autisme. Schrijfbijvoorbeeld een stappenplan uit over hoe een ziekte te melden of hoe je eengesprek aangaat met klanten die klachten hebben. Spreek verwachte deadlinesaf voor de voltooiing van taken of projecten. Bij small talk, hou je het bij ‘veiligeonderwerpen’, zoals het weer of een actuele gebeurtenis in de stad.

7. Visuele hulpmiddelen

De meeste mensen met autisme verwerken informatie visueel. Het gebruik vanvisuele hulpmiddelen in de opleiding en het dagelijkse werk speelt in op dezesterkte. Het helpt ook eventuele problemen compenseren met het kortetermijngeheugen. Maak gebruik van schriftelijke instructies, schema's,kalenders, etiketten en logo’s.

8. Mentor

Medewerkers met autisme hebben meestal baat bij een vertrouwenspersoonbinnen het bedrijf. Duid een collega aan die als mentor fungeert voor de

Vergadertips

10 11



Uit een bevraging bij 30 werkgevers die reeds ervaring hadden met hettewerkstellen van personen met autisme, bleek dat slechts 18% negatieveervaringen hadden met werknemers met autisme. 57% van de werkgevershadden enkel positieve of zeer positieve ervaringen met de doelgroep. Tevredenwerkgevers verwezen vooral naar de goede uitvoering van de opdrachten, hetkwaliteitsvol werk, het nauwkeurig werken…Werkgevers die ontevreden waren,wezen op de intensievere begeleiding, en spanningen die kunnen ontstaan.46% stelt dat een medewerker met autisme unieke kwaliteiten heeft; 23% steltdat een werknemer met autisme een medewerker zoals een andere is. 19% zegtdat eenmedewerkermet autismeminder op dewerkvloer functioneert. 38%steltdat –mits speciale maatregelen- de medewerker met autisme zoals een anderemedewerker functioneert.

Vrijwel alle werkgevers (uitgezonderd 1) zijn bereid om in de toekomst opnieuween persoon met autisme aan te werven.

“Een medewerker met eenautismespectrumstoornis kan m.i.

zeker in sommige jobs zeerproductief zijn, o.a. zeker in jobswaarbij klantencontacten of nauwesamenwerking met collega's niet

nodig is.”

reacties

“Onze medewerkers met autismeleveren betrouwbaar en kwaliteitsvol

werk”

“Structuur is heel belangrijk voor dezemensen, maar door meer

gestructureerd te werken, merken wedat dit ook beter is voor mensen

zonder autisme. Belangrijk is om alsleidinggevende in het begin toch extraaandacht aan deze personen te geven

en ervoor te zorgen dat ze op dewerkvloer een direct aanspreekpunt

hebben.”

“Autisme is niet bij elke persoonhetzelfde en het is belangrijk om viade externe organisatie te horen hoedeze mensen op bepaalde situatieszouden kunnen reageren en hoe we erdan zelf mee om zouden moetengaan. Het is belangrijk om hen tekunnen contacteren indien er iets inde organisatie zou veranderen watmogelijks impact zou kunnen hebbenop deze personen en om te bevragenhoe we hen daar in mee kunnennemen.““In de juiste setting (wanneer de taakgepast is doordat ze routinematig isen nauwkeurigheid vereist en deomgeving vooraf ingelicht is zodat hierrekening mee gehouden kan worden),doen mensen met autisme hun jobbeter en liever dan de doorsneemedewerker.“

“De moeilijke communicatie wordtvaak verward met niet functioneren”

“Mits specifieke maatregelen kan demedewerker met autisme functioneren

binnen het bedrijf op eenkwaliteitsvolle manier. Takenpakket

dient wel aangepast te worden,waardoor niet alle functies die deandere medewerkers vervullen,

kunnen worden opgenomen. Dit hoeftechter geen probleem te zijn indien ervoldoende personeel is om de taken

die niet door de personen met autismekunnen worden vervuld, over te

nemen.”

“Jerry werkt snel en nauwkeurig, isnooit ziek. Hij is een betrouwbare

werkkracht die geen fouten maakt.”

“Met een goede voorbereiding,duidelijke communicatie en interne enexterne begeleiding, kan een autist

meedraaien in een (bepaalde)werkomgeving.”

“In onze bib loopt de samenwerkingmet onze collega met autisme zeervlot. Door zijn ongelooflijke kennisvan literatuur is hij een grotemeerwaarde voor onze klanten. In zijnafdeling zijn alle boeken, schijnbaarzonder veel moeite steeds op de juisteplaats.”

“Medewerkers met eenautismespectrumstoornis hebbenconsequente en continue sturingnodig. Jobs die veel repetitieve actiesvergen waarbij ze zeer goed afgelijndepatronen/richtlijnen kunnen volgenzijn ideaal. Een continue sturing enopvolging zijn nodig.”

“Een medewerker met eenautismespectrumstoornis kan m.i.zeker in sommige jobs zeer productiefzijn, o.a. zeker in jobs waarbijklantencontacten of nauwesamenwerking met collega's niet nodigis.”

12 13


2.5 Tegemoetkomingen i.f.v. personen met autisme

Uit de bevraging blijkt verder dat werkgevers bereid zijn om bepaaldetegemoetkomingen te voorzien die er toe moeten leiden dat de medewerker metautisme vlotter aan het werk kan blijven.

Het merendeel van de werkgevers voorziet in een aangepast functieprofiel, ofaangepaste taken.

Daarnaast zijn er heel wat werkgevers die een rustige ruimte reserveren waar depersoon zich desgewenst even kan terugtrekken. Verder staan werkgeversflexibele werktijden toe of voorzien zij in maatregelen die de werkdruk verlagen.

“Soms mag hij wat van de huisregels afwijken.De minieme aanpassingen zijn de moeite waard.

Wanneer hij een slechte dag heeft en nood aan privacy,mag hij werken in de vergaderzaal”.

werkgever X

3. TALENTEN VAN PERSONEN MET AUTISME

Als goede werkgever vertrek je van de talenten van je medewerkers. Personenmet autisme beschikken over (soms zelfs uitzonderlijke) talenten die van zeergroot nut zijn in een werkcontext. Voor een werkgever komt het erop aan dietalenten bij elke individuele werknemer te ontdekken en te cultiveren. Veel hangtaf van een ondersteunend klimaat op de werkvloer.

1. Oog voor detail en perfectionisme

Mensen met autisme nemen vaak details waar en slaan die ook op in hetgeheugen. Met die details moeten ze dan het totaalplaatje opbouwen. Daarinwijken ze af van andere mensen die veel meer globaal en in context waarnemen.Ze excelleren dan ook vaak in functies waarbij oog voor detail en een grotenauwkeurigheid belangrijk zijn.

2. Informatieverwerking

Mensen met autisme verwerken informatie anders dan anderen. Mensen zonderautisme ontvangen en verwerken informatie parallel. Onderdelen van deinformatie worden tegelijkertijd naar de verschillende delen van de hersenengestuurd om daar ook weer tegelijkertijd te worden verwerkt. Veel mensen metautisme verwerken informatie serieel. Je kunt het vergelijken met de manierwaarop computers werken. Eerst moet infostukje a opgenomen en verwerkt zijn,voordat informatiestukje b aan de beurt kan komen. Bij sommige mensen metautisme verloopt deze seriële informatieverwerking razendsnel. Zij functionerenvaak prima in analytische taken of taken waarin logisch redeneren belangrijk is.

3. Eerlijkheid en betrouwbaarheid

Mensen met ASS zijn zich zeer bewust van de geldende regels en afspraken watzich vaak uit in laag absenteïsme, eerlijkheid, en betrouwbaarheid. Eenwerknemer met autisme is meestal heel eerlijk en rechtlijnig. De waarheid is dewaarheid. Ook ten opzichte van de collega’s zal de werknemer altijd eerlijkreageren. Eerlijke werknemers zullen het niet willen of kunnen verdoezelenwanneer ze bijvoorbeeld te laat arriveren op het werk of thuisblijven van het werkdoor een ziekte te veinzen. In de juiste omgeving en met de nodige capaciteitenslagen dezemensen er soms in om door te stromen naar het managementniveauof bedrijfsleider. Ze zullen medewerkers eerlijk en direct zeggen waar het opstaat, zonder de zaken te verbloemen.

24 25


5.3 Ondersteunen van medewerkers met autisme op dewerkvloer

1. Duidelijke communicatie van leidinggevende en collega’s

Een goede ondersteuning van de manager of direct leidinggevende en decollega’s is de sleutel tot een succesvolle tewerkstelling. Hierbij staat duidelijkecommunicatie centraal.

- Geef directe en precieze instructies en vermijd figuurlijk taalgebruik,spreekwoorden en ironie.

- Voor sommige medewerkers met autisme zijn geschreven instructiesduidelijker dan mondelinge. Voor anderen is iets voordoen de bestemanier om te leren. Ga samen met de medewerker op zoek naar demeest geschikte manier.

- Controleer of je boodschap begrepen werd én controleer ookregelmatig of je zelf als leidinggevende of collega de boodschap vande medewerker met autisme goed

begrepen hebt.

2. Regelmatige evaluatie- en opvolgingsgesprekken en feedback

Indien er binnen een bedrijf evaluatie-en opvolgingsgesprekken plaatsvinden,dient ook demedewerkermet autisme hier aan deel te nemen. Het is echter vaakéén van de moeilijkste aspecten van het functioneren in een baan. Praten overhet verleden levert nogal eens moeilijkheden op, omdat de leidinggevende zichuitlaat over de grote lijnen van het functioneren. De medewerker zal reagerenmet details of incidenten. Dat is immers zijn denkstijl. Toch zijn mensen metautisme er op iets langere termijn mee geholpen wanneer ze in kaart kunnenbrengen wat ze goed en minder goed kunnen, evenals wat ze nodig hebben.Regelmatige evaluerende gesprekken met leidinggevende, collega’s eneventueel een externe jobcoach hebben dus zeker hun nut.

- Plan deze gesprekken op vaste tijdstippen.

- Het kan nuttig zijn om vooraf enkele vragen door te geven aan de medewerker

ter zelfreflectie. Dit gebeurt best op papier of via mail en het dienen gesloten en

duidelijke vragen te zijn.

- Geef de medewerker tijdens het gesprek voldoende tijd geven om na te denken

en een antwoord te formuleren.

- Geef duidelijke feedback bij het functioneren. Noteer successen en identificeer

de exacte handelingen waarvan je wil dat je medewerker ze behoudt of wijzigt.

Toon het grote verhaal door het doel van elke taak uit te leggen en te zeggen

hoe deze past in het bredere doel van de organisatie. Wanneer je medewerker

moeilijkheden heeft om het uitvoeren van bepaalde taken of een attitude aan

te passen, stel dan zelf alternatieve oplossingen voor en moedig geleidelijke

veranderingen aan, hak grotere verantwoordelijkheden in

kleinere, beter controleerbare delen,

waaraan hij kan werken.

3. Beloningen

Zoals elke medewerker, heeft ook de medewerker met autisme nood aanbeloningen die motiveren tot betere prestaties. Een loonstrookje kan voldoendezijn voor sommige mensen, maar ook andere beloningen kunnen dewerkintegratie ondersteunen.

4. Vergaderen

Vergaderingen zijn georganiseerde menselijke interacties waar de medewerkermet autisme soms moeite mee heeft. Zo is het voor sommigen niet eenvoudigte bepalen of zij een passieve of actieve rol hebben in vergadering. Dat kan leidentot minder gelukkige timing van hun inbreng of leidt ertoe dat ze helemaal nietsdurven zeggen. Het is ook moeilijk om de hoofdzaken en de bijzaken teonderscheiden tijdens de vergadering. Deze zaken kunnen relatief gemakkelijkworden opgelost door ervoor te zorgen dat het onderwerp van de vergaderingduidelijk is en de vergadering op een gestructureerdewijze wordt georganiseerd.

Communica

tietipsCom

municatietips

24 25


5.3 Ondersteunen van medewerkers met autisme op dewerkvloer

1. Duidelijke communicatie van leidinggevende en collega’s

Een goede ondersteuning van de manager of direct leidinggevende en decollega’s is de sleutel tot een succesvolle tewerkstelling. Hierbij staat duidelijkecommunicatie centraal.

- Geef directe en precieze instructies en vermijd figuurlijk taalgebruik,spreekwoorden en ironie.

- Voor sommige medewerkers met autisme zijn geschreven instructiesduidelijker dan mondelinge. Voor anderen is iets voordoen de bestemanier om te leren. Ga samen met de medewerker op zoek naar demeest geschikte manier.

- Controleer of je boodschap begrepen werd én controleer ookregelmatig of je zelf als leidinggevende of collega de boodschap vande medewerker met autisme goed

begrepen hebt.

2. Regelmatige evaluatie- en opvolgingsgesprekken en feedback

Indien er binnen een bedrijf evaluatie-en opvolgingsgesprekken plaatsvinden,dient ook demedewerkermet autisme hier aan deel te nemen. Het is echter vaakéén van de moeilijkste aspecten van het functioneren in een baan. Praten overhet verleden levert nogal eens moeilijkheden op, omdat de leidinggevende zichuitlaat over de grote lijnen van het functioneren. De medewerker zal reagerenmet details of incidenten. Dat is immers zijn denkstijl. Toch zijn mensen metautisme er op iets langere termijn mee geholpen wanneer ze in kaart kunnenbrengen wat ze goed en minder goed kunnen, evenals wat ze nodig hebben.Regelmatige evaluerende gesprekken met leidinggevende, collega’s eneventueel een externe jobcoach hebben dus zeker hun nut.

- Plan deze gesprekken op vaste tijdstippen.

- Het kan nuttig zijn om vooraf enkele vragen door te geven aan de medewerker

ter zelfreflectie. Dit gebeurt best op papier of via mail en het dienen gesloten en

duidelijke vragen te zijn.

- Geef de medewerker tijdens het gesprek voldoende tijd geven om na te denken

en een antwoord te formuleren.

- Geef duidelijke feedback bij het functioneren. Noteer successen en identificeer

de exacte handelingen waarvan je wil dat je medewerker ze behoudt of wijzigt.

Toon het grote verhaal door het doel van elke taak uit te leggen en te zeggen

hoe deze past in het bredere doel van de organisatie. Wanneer je medewerker

moeilijkheden heeft om het uitvoeren van bepaalde taken of een attitude aan

te passen, stel dan zelf alternatieve oplossingen voor en moedig geleidelijke

veranderingen aan, hak grotere verantwoordelijkheden in

kleinere, beter controleerbare delen,

waaraan hij kan werken.

3. Beloningen

Zoals elke medewerker, heeft ook de medewerker met autisme nood aanbeloningen die motiveren tot betere prestaties. Een loonstrookje kan voldoendezijn voor sommige mensen, maar ook andere beloningen kunnen dewerkintegratie ondersteunen.

4. Vergaderen

Vergaderingen zijn georganiseerde menselijke interacties waar de medewerkermet autisme soms moeite mee heeft. Zo is het voor sommigen niet eenvoudigte bepalen of zij een passieve of actieve rol hebben in vergadering. Dat kan leidentot minder gelukkige timing van hun inbreng of leidt ertoe dat ze helemaal nietsdurven zeggen. Het is ook moeilijk om de hoofdzaken en de bijzaken teonderscheiden tijdens de vergadering. Deze zaken kunnen relatief gemakkelijkworden opgelost door ervoor te zorgen dat het onderwerp van de vergaderingduidelijk is en de vergadering op een gestructureerdewijze wordt georganiseerd.

Communica

tietipsCom

municatietips

12 13


2.5 Tegemoetkomingen i.f.v. personen met autisme

Uit de bevraging blijkt verder dat werkgevers bereid zijn om bepaaldetegemoetkomingen te voorzien die er toe moeten leiden dat de medewerker metautisme vlotter aan het werk kan blijven.

Het merendeel van de werkgevers voorziet in een aangepast functieprofiel, ofaangepaste taken.

Daarnaast zijn er heel wat werkgevers die een rustige ruimte reserveren waar depersoon zich desgewenst even kan terugtrekken. Verder staan werkgeversflexibele werktijden toe of voorzien zij in maatregelen die de werkdruk verlagen.

“Soms mag hij wat van de huisregels afwijken.De minieme aanpassingen zijn de moeite waard.

Wanneer hij een slechte dag heeft en nood aan privacy,mag hij werken in de vergaderzaal”.

werkgever X

3. TALENTEN VAN PERSONEN MET AUTISME

Als goede werkgever vertrek je van de talenten van je medewerkers. Personenmet autisme beschikken over (soms zelfs uitzonderlijke) talenten die van zeergroot nut zijn in een werkcontext. Voor een werkgever komt het erop aan dietalenten bij elke individuele werknemer te ontdekken en te cultiveren. Veel hangtaf van een ondersteunend klimaat op de werkvloer.

1. Oog voor detail en perfectionisme

Mensen met autisme nemen vaak details waar en slaan die ook op in hetgeheugen. Met die details moeten ze dan het totaalplaatje opbouwen. Daarinwijken ze af van andere mensen die veel meer globaal en in context waarnemen.Ze excelleren dan ook vaak in functies waarbij oog voor detail en een grotenauwkeurigheid belangrijk zijn.

2. Informatieverwerking

Mensen met autisme verwerken informatie anders dan anderen. Mensen zonderautisme ontvangen en verwerken informatie parallel. Onderdelen van deinformatie worden tegelijkertijd naar de verschillende delen van de hersenengestuurd om daar ook weer tegelijkertijd te worden verwerkt. Veel mensen metautisme verwerken informatie serieel. Je kunt het vergelijken met de manierwaarop computers werken. Eerst moet infostukje a opgenomen en verwerkt zijn,voordat informatiestukje b aan de beurt kan komen. Bij sommige mensen metautisme verloopt deze seriële informatieverwerking razendsnel. Zij functionerenvaak prima in analytische taken of taken waarin logisch redeneren belangrijk is.

3. Eerlijkheid en betrouwbaarheid

Mensen met ASS zijn zich zeer bewust van de geldende regels en afspraken watzich vaak uit in laag absenteïsme, eerlijkheid, en betrouwbaarheid. Eenwerknemer met autisme is meestal heel eerlijk en rechtlijnig. De waarheid is dewaarheid. Ook ten opzichte van de collega’s zal de werknemer altijd eerlijkreageren. Eerlijke werknemers zullen het niet willen of kunnen verdoezelenwanneer ze bijvoorbeeld te laat arriveren op het werk of thuisblijven van het werkdoor een ziekte te veinzen. In de juiste omgeving en met de nodige capaciteitenslagen dezemensen er soms in om door te stromen naar het managementniveauof bedrijfsleider. Ze zullen medewerkers eerlijk en direct zeggen waar het opstaat, zonder de zaken te verbloemen.

14 15


4. Stiptheid

Werknemers met autisme hanteren graag een bepaalde structuur in hun dagenen ook in hun ochtendroutine. Dit creëert voorspelbaarheid en vermindert stress.Bovendien vinden ze het belangrijk om de regels van het bedrijf te volgen.Wanneer eenwerkdag om9u. start, start deze niet om9.01 u. Wanneer de pauzeeen half uur duurt, hervatten ze na die tijd het werk en trachten ze niet om depauze nog te rekken.

Opmerking: Mensen met autisme houden van routine in hun dagelijksebezigheden. Het is dus goed mogelijk dat ze om klokslag 8 u. aan hun bureauzitten, hun pauze geen minuut langer nemen dan in hun contract vermeld staat .Verandering in de dagroutine kan heel hun structuur om zeep helpen.

5. Loyaliteit

Aangezien personen met autisme zich goed voelen in een gestructureerde,routinematige en voorspelbare werksituatie, zijn zij in staat om zich langer danandere werknemers perfect in hun vel te voelen in één specifieke rol/taak/opdracht. Medewerkers met autisme zijn doorgaans ook minder snel geneigd omvan job te veranderen.

6. Uitzonderlijke concentratie

Mensen met autisme kunnen langdurig gefocust zijn op hun werk waardoor zezeer gedetailleerd werk aankunnen, zonder dat hun aandacht verslapt.

7. Probleemoplossend vermogen

Mensen met autisme zijn vaak zeer logische gestructureerde denkers. Hoewel zeniet allen even creatief zijn in het bedenken van oplossingen, zullen ze somsproblemen sneller opmerken en signaleren dan hun collega’s en deze problemenstructureren. Ze kunnen ook zeer volhardend zijn in het zoeken naar eenoplossing. Software testers en boekhouders bijvoorbeeld zijn zeker gebaat bij dittalent, zij kunnen zich immers geen fouten permitteren.

8. Intelligent

Ongeveer de helft van de personen met autisme is normaal tot hoog begaafd.Door hun soms vreemde gedrag of manier van communiceren, worden ze hierinvaak onderschat. Heel wat mensenmet autisme werken onder hun niveau omdatze werkgevers moeilijk kunnen overtuigen van hun capaciteiten tijdens eensollicitatie. Ook lopen ze promotiekansen mis omdat ze zichzelf onderschatten ofdoor anderen onderschat worden.

9. Gespecialiseerde interesses

Mensen met autisme ontwikkelen vaak specifieke interessedomeinen waarin zijuitblinken, mits voldaan is aan de juiste randvoorwaarden. In bepaalde jobs isdit een grote troef, zoals bijvoorbeeld een job als wetenschapper of docent.

10. Uitstekend geheugen

Hun interesse in bepaalde kennisdomeinen zorgt voor een grote detailkennisover bepaalde onderwerpen. Vaak beschikkenmensenmet autismeook over eenuitstekend visueel geheugen.

11. Routinematig werk

Mensen met autisme houden meestal van structuur, een zekere routine en zijndoorgaans goed in planmatig en stapsgewijs werken. Bij sommigen vertaalt zichdat in een werkcontext in het graag en goed uitoefenen van repetitieve taken.Vaak zijn dit taken waar andere medewerkers liever voor bedanken omdat ze teweinig afwisselend zijn.

12. Creativiteit

Hoewel dit talent niet voor alle mensen met autisme geldt, zijn er toch veelpersonen met autisme succesvol als kunstenaar, musicus, acteur of zelfsuitvinder doordat ze op een andere manier naar de wereld kijken.

22 23


werkproces uitleggen. Als je hiervoor de tijd neemt en voldoende geduld aan dedag legt, betaalt zich dat terug in een zeer gedegen invulling van de taak. Depersoon die verantwoordelijk is voor de inwerking moet erop voorbereid zijn datde nieuwe collega niet in grote lijnen denkt, maar zich de stof in kleine stapjeseigen maakt. Demonstreer daarom elke stap van de taak terwijl de medewerkermet autisme observeert en laat hem of haar de taak onmiddellijk na dedemonstratie uitvoeren. Corrigeer elke vergissing en laat demedewerker de taakherhalen tot het resultaat goed is. Gelieve er ook rekening mee te houden dat deinwerktijd van een medewerker met autisme vaak wat langer duurt dan die vananderen. Misschien rijzen er veel vragen over ogenschijnlijk onbelangrijkedetails, maar voor een persoon met autisme zijn die details allemaal heelbelangrijk. Neemde tijd omdeze vragen te beantwoorden, ook al heb je de indrukdat je in herhaling valt. Zorg voor een visueel voorgesteld schema met de tevolgen stappen waarnaar de medewerker indien nodig kan teruggrijpen als diezelfstandig aan de slag gaat. Opmerking: Heel wat mensen met autisme krijgendie eerste dagen zoveel prikkels en nieuwe informatie te verwerken dat het nietevident is om dan al veel vragen over het werkproces te (durven) stellen.

4. Collegiale interactie

Het is belangrijk om de andere collega’s te informeren over de communicatiestijlvan een collega met autisme. Goed geformuleerde, eenduidige communicatieover de inhoudvanhetwerk is noodzakelijk.Meestal zijn gesprekkenover koetjesen kalfjes of deelname aan bedrijfsuitjes niet het sterkste punt van de persoonmet autisme. Ze onttrekken zich daar liever van, al wijst dat niet op desinteresseof antipathie tegenover de collega’s.

5. Afspraken over uurroosters

Voor werknemers met autisme is het van essentieel belang dat de structuur van

hun werkzaamheden duidelijk is en daarmee dus ook hun werktijd. Als je jouw

werknemer een opdracht geeft, zal hij deze afmaken, soms uit zichzelf

doorwerkend buiten de reguliere uren. Echter, als je deze zelfde werknemer bij

wijze van spreken, om kwart voor vijf vraagt om over te werken en aan een

nieuwe opdracht te beginnen, kan het fout lopen. Het vaste en duidelijke patroon,

de routine wordt namelijk doorbroken en dat kan een paniekreactie opleveren.

Vaak kost werken ook veel energie. Daarom is voor werknemersmet autisme een

deeltijdse job soms beter geschikt dan een voltijdse. Hun vrije tijd hebben zij

nodig om ‘bij te tanken’. Overleg met uw werknemer wat in zijn geval het beste

is.

6. Mobiliteit

Mobiliteit is vaak eenprobleemdat een succesvolle tewerkstelling in deweg staat.Het zich verplaatsen per auto, openbaar vervoer, fiets of soms ook te voet kaneen overdaad aan sensorische prikkels opleveren. Medewerkers met autismeervaren dus al heel wat stress nog voor de werkdag goed en wel begonnen is.Soms hebben ze ook problemenmet het vinden van de juiste weg. Indien de wegbekend is levert dit vaak geen problemen op, maar een onverwachte omleiding,vertragingen of het niet vinden van parkeerplaats kan een hoop stress opleveren.

Zorg ervoor dat de medewerker met autisme even tot rust kan komen vooraleerhij het werk aanvat, spreek eventueel af dat hij of zij dan een beetje vroegerarriveert. Stress in het verkeer kan ook vermeden worden door bijvoorbeeld tecarpoolen met andere collega’s en door stakingen van het openbaar vervoer ofwegomleidingen tijdig mee te delen aan het personeel.

22 23


werkproces uitleggen. Als je hiervoor de tijd neemt en voldoende geduld aan dedag legt, betaalt zich dat terug in een zeer gedegen invulling van de taak. Depersoon die verantwoordelijk is voor de inwerking moet erop voorbereid zijn datde nieuwe collega niet in grote lijnen denkt, maar zich de stof in kleine stapjeseigen maakt. Demonstreer daarom elke stap van de taak terwijl de medewerkermet autisme observeert en laat hem of haar de taak onmiddellijk na dedemonstratie uitvoeren. Corrigeer elke vergissing en laat demedewerker de taakherhalen tot het resultaat goed is. Gelieve er ook rekening mee te houden dat deinwerktijd van een medewerker met autisme vaak wat langer duurt dan die vananderen. Misschien rijzen er veel vragen over ogenschijnlijk onbelangrijkedetails, maar voor een persoon met autisme zijn die details allemaal heelbelangrijk. Neemde tijd omdeze vragen te beantwoorden, ook al heb je de indrukdat je in herhaling valt. Zorg voor een visueel voorgesteld schema met de tevolgen stappen waarnaar de medewerker indien nodig kan teruggrijpen als diezelfstandig aan de slag gaat. Opmerking: Heel wat mensen met autisme krijgendie eerste dagen zoveel prikkels en nieuwe informatie te verwerken dat het nietevident is om dan al veel vragen over het werkproces te (durven) stellen.

4. Collegiale interactie

Het is belangrijk om de andere collega’s te informeren over de communicatiestijlvan een collega met autisme. Goed geformuleerde, eenduidige communicatieover de inhoudvanhetwerk is noodzakelijk.Meestal zijn gesprekkenover koetjesen kalfjes of deelname aan bedrijfsuitjes niet het sterkste punt van de persoonmet autisme. Ze onttrekken zich daar liever van, al wijst dat niet op desinteresseof antipathie tegenover de collega’s.

5. Afspraken over uurroosters

Voor werknemers met autisme is het van essentieel belang dat de structuur van

hun werkzaamheden duidelijk is en daarmee dus ook hun werktijd. Als je jouw

werknemer een opdracht geeft, zal hij deze afmaken, soms uit zichzelf

doorwerkend buiten de reguliere uren. Echter, als je deze zelfde werknemer bij

wijze van spreken, om kwart voor vijf vraagt om over te werken en aan een

nieuwe opdracht te beginnen, kan het fout lopen. Het vaste en duidelijke patroon,

de routine wordt namelijk doorbroken en dat kan een paniekreactie opleveren.

Vaak kost werken ook veel energie. Daarom is voor werknemersmet autisme een

deeltijdse job soms beter geschikt dan een voltijdse. Hun vrije tijd hebben zij

nodig om ‘bij te tanken’. Overleg met uw werknemer wat in zijn geval het beste

is.

6. Mobiliteit

Mobiliteit is vaak eenprobleemdat een succesvolle tewerkstelling in deweg staat.Het zich verplaatsen per auto, openbaar vervoer, fiets of soms ook te voet kaneen overdaad aan sensorische prikkels opleveren. Medewerkers met autismeervaren dus al heel wat stress nog voor de werkdag goed en wel begonnen is.Soms hebben ze ook problemenmet het vinden van de juiste weg. Indien de wegbekend is levert dit vaak geen problemen op, maar een onverwachte omleiding,vertragingen of het niet vinden van parkeerplaats kan een hoop stress opleveren.

Zorg ervoor dat de medewerker met autisme even tot rust kan komen vooraleerhij het werk aanvat, spreek eventueel af dat hij of zij dan een beetje vroegerarriveert. Stress in het verkeer kan ook vermeden worden door bijvoorbeeld tecarpoolen met andere collega’s en door stakingen van het openbaar vervoer ofwegomleidingen tijdig mee te delen aan het personeel.

14 15


4. Stiptheid

Werknemers met autisme hanteren graag een bepaalde structuur in hun dagenen ook in hun ochtendroutine. Dit creëert voorspelbaarheid en vermindert stress.Bovendien vinden ze het belangrijk om de regels van het bedrijf te volgen.Wanneer eenwerkdag om9u. start, start deze niet om9.01 u. Wanneer de pauzeeen half uur duurt, hervatten ze na die tijd het werk en trachten ze niet om depauze nog te rekken.

Opmerking: Mensen met autisme houden van routine in hun dagelijksebezigheden. Het is dus goed mogelijk dat ze om klokslag 8 u. aan hun bureauzitten, hun pauze geen minuut langer nemen dan in hun contract vermeld staat .Verandering in de dagroutine kan heel hun structuur om zeep helpen.

5. Loyaliteit

Aangezien personen met autisme zich goed voelen in een gestructureerde,routinematige en voorspelbare werksituatie, zijn zij in staat om zich langer danandere werknemers perfect in hun vel te voelen in één specifieke rol/taak/opdracht. Medewerkers met autisme zijn doorgaans ook minder snel geneigd omvan job te veranderen.

6. Uitzonderlijke concentratie

Mensen met autisme kunnen langdurig gefocust zijn op hun werk waardoor zezeer gedetailleerd werk aankunnen, zonder dat hun aandacht verslapt.

7. Probleemoplossend vermogen

Mensen met autisme zijn vaak zeer logische gestructureerde denkers. Hoewel zeniet allen even creatief zijn in het bedenken van oplossingen, zullen ze somsproblemen sneller opmerken en signaleren dan hun collega’s en deze problemenstructureren. Ze kunnen ook zeer volhardend zijn in het zoeken naar eenoplossing. Software testers en boekhouders bijvoorbeeld zijn zeker gebaat bij dittalent, zij kunnen zich immers geen fouten permitteren.

8. Intelligent

Ongeveer de helft van de personen met autisme is normaal tot hoog begaafd.Door hun soms vreemde gedrag of manier van communiceren, worden ze hierinvaak onderschat. Heel wat mensenmet autisme werken onder hun niveau omdatze werkgevers moeilijk kunnen overtuigen van hun capaciteiten tijdens eensollicitatie. Ook lopen ze promotiekansen mis omdat ze zichzelf onderschatten ofdoor anderen onderschat worden.

9. Gespecialiseerde interesses

Mensen met autisme ontwikkelen vaak specifieke interessedomeinen waarin zijuitblinken, mits voldaan is aan de juiste randvoorwaarden. In bepaalde jobs isdit een grote troef, zoals bijvoorbeeld een job als wetenschapper of docent.

10. Uitstekend geheugen

Hun interesse in bepaalde kennisdomeinen zorgt voor een grote detailkennisover bepaalde onderwerpen. Vaak beschikkenmensenmet autismeook over eenuitstekend visueel geheugen.

11. Routinematig werk

Mensen met autisme houden meestal van structuur, een zekere routine en zijndoorgaans goed in planmatig en stapsgewijs werken. Bij sommigen vertaalt zichdat in een werkcontext in het graag en goed uitoefenen van repetitieve taken.Vaak zijn dit taken waar andere medewerkers liever voor bedanken omdat ze teweinig afwisselend zijn.

12. Creativiteit

Hoewel dit talent niet voor alle mensen met autisme geldt, zijn er toch veelpersonen met autisme succesvol als kunstenaar, musicus, acteur of zelfsuitvinder doordat ze op een andere manier naar de wereld kijken.

16 17


4. AANDACHTSPUNTEN I.F.V. PERSONEN MET AUTISME

Als werkgever kan je met een aantal eenvoudige ingrepen resultaten bereiken.Medewerkers met autisme functioneren veel beter als er een beroep wordtgedaan op hun talenten én er rekeningwordt gehoudenmet hun beperkingen. Diebeperkingen kunnen in veel gevallen met relatief eenvoudige ingrepen wordengeneutraliseerd.

1. Over- en ondergevoeligheid voor sensoriële prikkels

Het aantal zintuiglijke prikkels dat wij per dag te verwerken krijgen is ontelbaar.Hoewel de meeste mensen in staat zijn een heel aantal van die prikkels tenegeren, is dit voor mensen met autisme niet altijd mogelijk. Prikkels komenbijgevolg ongefilterd binnen endit kan leiden tot hypersensitiviteit. Het tikken vaneen klok lijkt dan bijvoorbeeld op geweerschoten of een flikkerende TL-lamp kaneenwerknemer volledig doen blokkeren. Overprikkeling kan zich voordoen op hetniveau van alle zintuigen. Geluid, licht, geur, smaak en aanrakingen kunnenreacties veroorzaken die het functioneren van de persoon met autisme negatiefbeïnvloeden. Het is ook mogelijk dat mensen met autisme verminderd gevoeligzijn voor prikkels. Met name pijn, vermoeidheid of stress worden niet herkend,waardoor ze soms over hun eigen fysieke grenzen gaan.

2. Non-verbale communicatie

Mensen met autisme hebben vaak moeite met het inschatten en correctinterpreteren van (sociaal wenselijke) non-verbale communicatie.

Een werknemer met autisme herkent moeilijk lichaamstaal. Een lach, een knikjeof een duim omhoog ontgaat hen vaak. Het is daarom beter om concreet, metwoorden, iets duidelijk te maken dan met lichaamstaal. De lichaamstaal vanmensen met autisme zelf komt vaak wat vreemd of stroef over.

Veel werknemers met autisme hebben moeite met oogcontact. Ofwel kijken zehun gesprekspartner niet of nauwelijks aan, ofwel staren ze. Beide manierenleiden tot een ongemakkelijk gevoel bij de gesprekspartner. Die kan zich afvragenof de persoon met autisme niet luistert, geen interesse heeft of in het andereuiterste zich geviseerd voelt doordat hij de hele tijd aangestaardwordt. Er zijn ookmensen met autisme die (schijnbaar) adequaat oogcontact maken. Vaak is ditechter aangeleerd en is er feitelijk geen sprake van contact, maar kijkt de mensmet autisme naar een willekeurig detail van het gezicht.

Dit gebrek aan oogcontact heeft ook tot gevolg dat personen met autisme

meestal geen betekenis kunnen geven aan de gezichtsuitdrukking van hungesprekspartner. Dit komt zeker niet alleen door inadequaat oogcontact, maarook vaak door een gebrek aan theory of mind (gebrek aaninlevingsvermogen) of door contextblindheid.

Ze kunnen weinig aflezen aan iemandsmimiek. Door ervaring slagen demeestener wel in om een brede glimlach te linken aan vrolijkheid of tranen aan verdriet,maar subtielere gezichtsuitdrukkingen zoals agitatie of onbegrip zijn moeilijkerte plaatsen. De gesprekspartner dient dit gevoel duidelijk te verwoorden. Datgeldt overigens ook vaak andersom: veel mensen met autisme variëren niet ergin hun gezichtsuitdrukking,men spreekt vaak van een vlakkemimiek. Ze zijn danook moeilijk te “lezen”, wat soms tot foute conclusies leidt.

3. Intonatie en stemvolume

Voor sommige mensen met autisme hebben een ongewoon stemvolume en eensterke intonatie geen betekenis. Zo kan de boosheid van een gesprekspartnervolledig aan hen voorbijgaan, als dat niet in de gebruikte woorden tot uitdrukkingwordt gebracht. Een in kwaadheid uitgesproken zin als “wie denk je wel dat jebent!” levert dan als antwoord de naam van de persoon met autisme op.

4. Letterlijk taalgebruik

Mensen met autisme nemen taal vaak heel letterlijk. Figuurlijk taalgebruik,spreekwoorden en metaforen worden vaak niet opgepikt. Cynisme,dubbelzinnigheden en grappen ontgaan hen dikwijls.

5. Contextblindheid

Naargelang de context waarin ze voorkomen, kunnen woorden, gebaren enafspraken anders geïnterpreteerdworden. De betekenis verandert naargelang decontext. Mensen met autisme zien deze context niet. Ze missen de verbeeldingom verder te kijken dan datgene wat ze reeds kenden in een bepaalde situatie.Hierdoor wordt informatie trager of ‘anders’ geïnterpreteerd.

6. Sociale interactie

Veel mensen met autisme hebben moeite met sociale interactie. Kern is datmensenmet autisme veelal vanuit hun eigenwereld dewaarde van communicatiebepalen, waarbij ze soms te weinig oog hebben voor de leefwereld van de ander.Er geldt dus een gebrek aan wederkerigheid. De communicatie metleidinggevende, collega’s en eventueel klanten verloopt daardoor vaakmoeizaam.

20 21


Overweeg een aangepast sollicitatiegesprek waarin je concrete en geslotenvragen stelt, op basis van ervaringen uit het verleden van de kandidaat, inplaats van open (gegeneraliseerde of hypothetische) vragen. Vervang “vertelme over je vorige job” door “Vertel me over je drie belangrijkste taken tijdensje vorige job”. In plaats van "Hoe ga je om met stress?", vraag je beter "Watleverde in je vorige job stress op? Wat deed je om deze stress teverminderen?”

Sta pauzes toe zodat de kandidaat de vraag kan verwerken, en nadenken overzijn antwoord. Laat de kandidaat het tempo bepalen.

Wees tactvol maar duidelijk om de kandidaat er op te wijzen indien ze te veelof te weinig informatie geven.

Het is een goed idee om een externe jobcoach met ervaring in het begeleidenvan mensen met autisme te betrekken bij de voorbereiding van hetsollicitatiegesprek en eventueel bij het gesprek zelf. Deze persoon kan extratips geven om het sollicitatiegesprek autismevriendelijker te maken en kan

optreden als “tolk” tijdens het gesprek zodat het voor dekandidaat duidelijker is welk soort antwoord er

precies van hem verwacht wordt.Tips voor het sollicitatiegesprek

1. Collega’s informeren over het autisme

Wanneer mensen met autisme een job hebben gevonden, moeten zij debeslissing nemen om al dan niet te vertellen dat zij autisme hebben. Vaak durvenzij dit niet uit angst om anders behandeld te worden. Toch kan het voordelenbieden om het juist wel te vertellen. De directe omgeving kan dan rekeninghouden met de bijzondere kenmerken van de collega met autisme enstigmatisering kan voorkomenworden. Veelwerkgevers zijn overigens bereid omvoor aanpassingen te zorgen, zodat iemand met autisme zijn werk goed kandoen. Het is eveneens in het belang van collega’s om de diagnose bespreekbaarte maken, omdat zij aan zichzelf kunnen gaan twijfelen als ze samenwerken meteen collega of collega’s die ander sociaal gedrag vertonen. Voorwaarde is echterdat de medewerker met autisme toestemt in het bekendmaken van zijn of haardiagnose. Het is in dit kader ook van groot belang om niet enkel bekend temakendat de persoon autisme heeft, maar ook wat dat dan precies betekent voor diepersoon: wat zijn diens specifieke troeven, waarmee heeft de persoonmoeilijkheden…

2. Introductie op de werkvloer

De introductie van nieuwe medewerkers is een belangrijke stap. Dat geldt des te

meer voor een nieuwe collega met autisme. Vang hem of haar al bij de ingang

op en zorg voor een veilig gevoel door een uitgebreide rondleiding te geven en

tot op detailniveau uit te leggen wat de regels van het bedrijf zijn. Dit geldt ook

voor alle ongeschreven regels en de specifieke bedrijfscultuur. Geef bijvoorbeeld

aan of het al dan niet de gewoonte is om de collega’s individueel te begroeten ’s

ochtends, hoe en wanneer er geluncht wordt, hoe verjaardagen gevierd worden,

wat de dresscode is… Het kan nuttig zijn om na een aantal dagen de werknemer

met autisme te bevragen over diens sensoriële gevoelighedenmet betrekking tot

het kantoor en de accommodatie. Zo zijn landscape kantoren niet altijd demeest

geschikte werkplekken voor mensen die moeite hebben met het verwerken van

prikkels.

3. Inwerken tijdens de eerste dagen

Ook het inwerken van collega’s met autisme vraagt speciale aandacht. Depersoon die het inwerken voor zijn rekening neemt, moet gedetailleerd het


20 21


Overweeg een aangepast sollicitatiegesprek waarin je concrete en geslotenvragen stelt, op basis van ervaringen uit het verleden van de kandidaat, inplaats van open (gegeneraliseerde of hypothetische) vragen. Vervang “vertelme over je vorige job” door “Vertel me over je drie belangrijkste taken tijdensje vorige job”. In plaats van "Hoe ga je om met stress?", vraag je beter "Watleverde in je vorige job stress op? Wat deed je om deze stress teverminderen?”

Sta pauzes toe zodat de kandidaat de vraag kan verwerken, en nadenken overzijn antwoord. Laat de kandidaat het tempo bepalen.

Wees tactvol maar duidelijk om de kandidaat er op te wijzen indien ze te veelof te weinig informatie geven.

Het is een goed idee om een externe jobcoach met ervaring in het begeleidenvan mensen met autisme te betrekken bij de voorbereiding van hetsollicitatiegesprek en eventueel bij het gesprek zelf. Deze persoon kan extratips geven om het sollicitatiegesprek autismevriendelijker te maken en kan

optreden als “tolk” tijdens het gesprek zodat het voor dekandidaat duidelijker is welk soort antwoord er

precies van hem verwacht wordt.Tips voor het sollicitatiegesprek

1. Collega’s informeren over het autisme

Wanneer mensen met autisme een job hebben gevonden, moeten zij debeslissing nemen om al dan niet te vertellen dat zij autisme hebben. Vaak durvenzij dit niet uit angst om anders behandeld te worden. Toch kan het voordelenbieden om het juist wel te vertellen. De directe omgeving kan dan rekeninghouden met de bijzondere kenmerken van de collega met autisme enstigmatisering kan voorkomenworden. Veelwerkgevers zijn overigens bereid omvoor aanpassingen te zorgen, zodat iemand met autisme zijn werk goed kandoen. Het is eveneens in het belang van collega’s om de diagnose bespreekbaarte maken, omdat zij aan zichzelf kunnen gaan twijfelen als ze samenwerken meteen collega of collega’s die ander sociaal gedrag vertonen. Voorwaarde is echterdat de medewerker met autisme toestemt in het bekendmaken van zijn of haardiagnose. Het is in dit kader ook van groot belang om niet enkel bekend temakendat de persoon autisme heeft, maar ook wat dat dan precies betekent voor diepersoon: wat zijn diens specifieke troeven, waarmee heeft de persoonmoeilijkheden…

2. Introductie op de werkvloer

De introductie van nieuwe medewerkers is een belangrijke stap. Dat geldt des te

meer voor een nieuwe collega met autisme. Vang hem of haar al bij de ingang

op en zorg voor een veilig gevoel door een uitgebreide rondleiding te geven en

tot op detailniveau uit te leggen wat de regels van het bedrijf zijn. Dit geldt ook

voor alle ongeschreven regels en de specifieke bedrijfscultuur. Geef bijvoorbeeld

aan of het al dan niet de gewoonte is om de collega’s individueel te begroeten ’s

ochtends, hoe en wanneer er geluncht wordt, hoe verjaardagen gevierd worden,

wat de dresscode is… Het kan nuttig zijn om na een aantal dagen de werknemer

met autisme te bevragen over diens sensoriële gevoelighedenmet betrekking tot

het kantoor en de accommodatie. Zo zijn landscape kantoren niet altijd demeest

geschikte werkplekken voor mensen die moeite hebben met het verwerken van

prikkels.

3. Inwerken tijdens de eerste dagen

Ook het inwerken van collega’s met autisme vraagt speciale aandacht. Depersoon die het inwerken voor zijn rekening neemt, moet gedetailleerd het


16 17


4. AANDACHTSPUNTEN I.F.V. PERSONEN MET AUTISME

Als werkgever kan je met een aantal eenvoudige ingrepen resultaten bereiken.Medewerkers met autisme functioneren veel beter als er een beroep wordtgedaan op hun talenten én er rekeningwordt gehoudenmet hun beperkingen. Diebeperkingen kunnen in veel gevallen met relatief eenvoudige ingrepen wordengeneutraliseerd.

1. Over- en ondergevoeligheid voor sensoriële prikkels

Het aantal zintuiglijke prikkels dat wij per dag te verwerken krijgen is ontelbaar.Hoewel de meeste mensen in staat zijn een heel aantal van die prikkels tenegeren, is dit voor mensen met autisme niet altijd mogelijk. Prikkels komenbijgevolg ongefilterd binnen endit kan leiden tot hypersensitiviteit. Het tikken vaneen klok lijkt dan bijvoorbeeld op geweerschoten of een flikkerende TL-lamp kaneenwerknemer volledig doen blokkeren. Overprikkeling kan zich voordoen op hetniveau van alle zintuigen. Geluid, licht, geur, smaak en aanrakingen kunnenreacties veroorzaken die het functioneren van de persoon met autisme negatiefbeïnvloeden. Het is ook mogelijk dat mensen met autisme verminderd gevoeligzijn voor prikkels. Met name pijn, vermoeidheid of stress worden niet herkend,waardoor ze soms over hun eigen fysieke grenzen gaan.

2. Non-verbale communicatie

Mensen met autisme hebben vaak moeite met het inschatten en correctinterpreteren van (sociaal wenselijke) non-verbale communicatie.

Een werknemer met autisme herkent moeilijk lichaamstaal. Een lach, een knikjeof een duim omhoog ontgaat hen vaak. Het is daarom beter om concreet, metwoorden, iets duidelijk te maken dan met lichaamstaal. De lichaamstaal vanmensen met autisme zelf komt vaak wat vreemd of stroef over.

Veel werknemers met autisme hebben moeite met oogcontact. Ofwel kijken zehun gesprekspartner niet of nauwelijks aan, ofwel staren ze. Beide manierenleiden tot een ongemakkelijk gevoel bij de gesprekspartner. Die kan zich afvragenof de persoon met autisme niet luistert, geen interesse heeft of in het andereuiterste zich geviseerd voelt doordat hij de hele tijd aangestaardwordt. Er zijn ookmensen met autisme die (schijnbaar) adequaat oogcontact maken. Vaak is ditechter aangeleerd en is er feitelijk geen sprake van contact, maar kijkt de mensmet autisme naar een willekeurig detail van het gezicht.

Dit gebrek aan oogcontact heeft ook tot gevolg dat personen met autisme

meestal geen betekenis kunnen geven aan de gezichtsuitdrukking van hungesprekspartner. Dit komt zeker niet alleen door inadequaat oogcontact, maarook vaak door een gebrek aan theory of mind (gebrek aaninlevingsvermogen) of door contextblindheid.

Ze kunnen weinig aflezen aan iemandsmimiek. Door ervaring slagen demeestener wel in om een brede glimlach te linken aan vrolijkheid of tranen aan verdriet,maar subtielere gezichtsuitdrukkingen zoals agitatie of onbegrip zijn moeilijkerte plaatsen. De gesprekspartner dient dit gevoel duidelijk te verwoorden. Datgeldt overigens ook vaak andersom: veel mensen met autisme variëren niet ergin hun gezichtsuitdrukking,men spreekt vaak van een vlakkemimiek. Ze zijn danook moeilijk te “lezen”, wat soms tot foute conclusies leidt.

3. Intonatie en stemvolume

Voor sommige mensen met autisme hebben een ongewoon stemvolume en eensterke intonatie geen betekenis. Zo kan de boosheid van een gesprekspartnervolledig aan hen voorbijgaan, als dat niet in de gebruikte woorden tot uitdrukkingwordt gebracht. Een in kwaadheid uitgesproken zin als “wie denk je wel dat jebent!” levert dan als antwoord de naam van de persoon met autisme op.

4. Letterlijk taalgebruik

Mensen met autisme nemen taal vaak heel letterlijk. Figuurlijk taalgebruik,spreekwoorden en metaforen worden vaak niet opgepikt. Cynisme,dubbelzinnigheden en grappen ontgaan hen dikwijls.

5. Contextblindheid

Naargelang de context waarin ze voorkomen, kunnen woorden, gebaren enafspraken anders geïnterpreteerdworden. De betekenis verandert naargelang decontext. Mensen met autisme zien deze context niet. Ze missen de verbeeldingom verder te kijken dan datgene wat ze reeds kenden in een bepaalde situatie.Hierdoor wordt informatie trager of ‘anders’ geïnterpreteerd.

6. Sociale interactie

Veel mensen met autisme hebben moeite met sociale interactie. Kern is datmensenmet autisme veelal vanuit hun eigenwereld dewaarde van communicatiebepalen, waarbij ze soms te weinig oog hebben voor de leefwereld van de ander.Er geldt dus een gebrek aan wederkerigheid. De communicatie metleidinggevende, collega’s en eventueel klanten verloopt daardoor vaakmoeizaam.

18 19


Enerzijds vinden ze het niet relevant om over koetjes en kalfjes te praten.Gelegenheden of tijdstippen waar smalltalk vereist wordt, zoals informelegesprekken aan de koffiemachine, de lunchpauze of bedrijfsfeestjes, bezorgenhen eerder stress dan dat ze ontspanning bieden. Ze vinden het moeilijk omcontacten aan te knopen en om zelf een gesprek te structureren en vast tehouden. Aandeandere kant draven ze vaak (te lang) doorwanneer zehet gesprekinhoudelijk relevant vinden en al helemaal als een speciale interesse of hobby hetonderwerp van gesprek is.

7. Beperkt voorstellingsvermogen

Mensen met autisme hebben vaak een beperkt voorstellingsvermogen. Het luktniet om alle details op te roepen, die nodig zijn om een toekomstbeeld op tebouwen. Daarom is een onveranderlijke omgeving veilig voor mensen metautisme. Bij vragen als “Stel je eens voor…”, “Hoe zou het zijn als…” of “Als wein de toekomst onze werkwijze aanpassen…” haken ze af.

5. TEWERKSTELLING IN DE PRAKTIJK

Aanwervingsprocedures creëren nog al te vaak drempels voor personen metautisme. Eenvoudige aanpassingen in de aanwervingsprocedure kunnen hetproces van het solliciteren veel toegankelijker maken, hetgeen voordelen biedtaan kandidaten zonder autisme.

1. Vacatures en functieomschrijvingen

Jobadvertenties en taakomschrijvingen moeten beknopt, overzichtelijkgepresenteerd, en in duidelijke taal geschreven zijn. Jargon of overbodigeinformatie moet zoveel mogelijk vermeden worden. Denk goed na over debelangrijkste vaardigheden die nodig zijn voor de job. Al te vaak wordt invacatures gebruik gemaakt van standaardbegrippen als ‘teamspeler’, ‘goedecommunicatieve vaardigheden’ en ‘flexibiliteit’. Uiteraard zijn deze vaardighedenbij elke job altijd in meer of mindere mate belangrijk, maar als deze niet in grotemate relevant zijn voor het uitoefenen van deze specifieke job, neem ze dan nietop in de vacature. Het kan kandidaten onnodig afschrikken.

2. Sollicitatiegesprekken

Sollicitatiegesprekken of interviews kunnen zeer stresserend zijn voor personenmet autisme. Moeilijkheden met communicatie, gecombineerd met een nieuweontmoeting in een onbekende omgeving, vormeneenhele uitdaging. Geef voorafduidelijke informatie over wat de verwachtingen zijn van het sollicitatiegespreken licht de kandidaat hierover in via e-mail of brief. Laat vooraf weten welkepersonen het interview zullen afnemen enwaar het gesprek precies zal doorgaan.Vertel de kandidaat hoeveel tijd het ongeveer in beslag zal nemen en geef eenindicatie van de inhoud of de soort vragen die kunnen worden gesteld. Als hetmogelijk is zou de ruimte waarin het gesprek plaats vindt, zo prikkelarmmogelijkmoeten zijn, zodat de kandidaat niet wordt afgeleid.

Sollicitatiegesprekken zijn sterk afhankelijk van sociale en communicatievevaardigheden. Kandidatenmet autismehebbenvaakheel veelmoeite omzichzelfte verkopen, ook al beschikken ze over de juiste vaardigheden. Ze kunnenbijvoorbeeld problemen ondervinden met het begrijpen van lichaamstaal enoogcontact, het tonen van enthousiasme voor de functie, of met correctbeoordelen hoeveel informatie te geven, vooral bij open vragen.


18 19


Enerzijds vinden ze het niet relevant om over koetjes en kalfjes te praten.Gelegenheden of tijdstippen waar smalltalk vereist wordt, zoals informelegesprekken aan de koffiemachine, de lunchpauze of bedrijfsfeestjes, bezorgenhen eerder stress dan dat ze ontspanning bieden. Ze vinden het moeilijk omcontacten aan te knopen en om zelf een gesprek te structureren en vast tehouden. Aandeandere kant draven ze vaak (te lang) doorwanneer zehet gesprekinhoudelijk relevant vinden en al helemaal als een speciale interesse of hobby hetonderwerp van gesprek is.

7. Beperkt voorstellingsvermogen

Mensen met autisme hebben vaak een beperkt voorstellingsvermogen. Het luktniet om alle details op te roepen, die nodig zijn om een toekomstbeeld op tebouwen. Daarom is een onveranderlijke omgeving veilig voor mensen metautisme. Bij vragen als “Stel je eens voor…”, “Hoe zou het zijn als…” of “Als wein de toekomst onze werkwijze aanpassen…” haken ze af.

5. TEWERKSTELLING IN DE PRAKTIJK

Aanwervingsprocedures creëren nog al te vaak drempels voor personen metautisme. Eenvoudige aanpassingen in de aanwervingsprocedure kunnen hetproces van het solliciteren veel toegankelijker maken, hetgeen voordelen biedtaan kandidaten zonder autisme.

1. Vacatures en functieomschrijvingen

Jobadvertenties en taakomschrijvingen moeten beknopt, overzichtelijkgepresenteerd, en in duidelijke taal geschreven zijn. Jargon of overbodigeinformatie moet zoveel mogelijk vermeden worden. Denk goed na over debelangrijkste vaardigheden die nodig zijn voor de job. Al te vaak wordt invacatures gebruik gemaakt van standaardbegrippen als ‘teamspeler’, ‘goedecommunicatieve vaardigheden’ en ‘flexibiliteit’. Uiteraard zijn deze vaardighedenbij elke job altijd in meer of mindere mate belangrijk, maar als deze niet in grotemate relevant zijn voor het uitoefenen van deze specifieke job, neem ze dan nietop in de vacature. Het kan kandidaten onnodig afschrikken.

2. Sollicitatiegesprekken

Sollicitatiegesprekken of interviews kunnen zeer stresserend zijn voor personenmet autisme. Moeilijkheden met communicatie, gecombineerd met een nieuweontmoeting in een onbekende omgeving, vormeneenhele uitdaging. Geef voorafduidelijke informatie over wat de verwachtingen zijn van het sollicitatiegespreken licht de kandidaat hierover in via e-mail of brief. Laat vooraf weten welkepersonen het interview zullen afnemen enwaar het gesprek precies zal doorgaan.Vertel de kandidaat hoeveel tijd het ongeveer in beslag zal nemen en geef eenindicatie van de inhoud of de soort vragen die kunnen worden gesteld. Als hetmogelijk is zou de ruimte waarin het gesprek plaats vindt, zo prikkelarmmogelijkmoeten zijn, zodat de kandidaat niet wordt afgeleid.

Sollicitatiegesprekken zijn sterk afhankelijk van sociale en communicatievevaardigheden. Kandidatenmet autismehebbenvaakheel veelmoeite omzichzelfte verkopen, ook al beschikken ze over de juiste vaardigheden. Ze kunnenbijvoorbeeld problemen ondervinden met het begrijpen van lichaamstaal enoogcontact, het tonen van enthousiasme voor de functie, of met correctbeoordelen hoeveel informatie te geven, vooral bij open vragen.


Colofon - Kennisplein.be COACHING GIDS... · 2017-03-31 · autisme, alleen zijn de specifieke...

Documents

Transcript of Colofon - Kennisplein.be COACHING GIDS... · 2017-03-31 · autisme, alleen zijn de specifieke...