De Journalistm a g a z i n e v a n d e V V J

Collectief protest tegen collectieve ontslagenHet einde van de persfotografie in Vlaanderen ?

Marc Reynebeau: ‘De waarheid bestaat niet’Raad voor de Journalistiek schrijft aanbeveling over ‘namen noemen’

En Stijn Tormans sprak met de Stem

BELGIE-BELGIQUEPB - PP

1099 Brussel XB - 11

30 ja

nuar

i 200

9 –

num

mer

121

– v

ersc

hijn

t m

aand

elijk

s –

v.u.

pol

del

tour

, IPC

, rés

iden

ce p

alac

e bl

ok C

- w

etst

raat

155

104

0 Br

usse

l

Algemene ledenvergaderingen VVJ en AVBB

zaterdag 14 februari 2009 vanaf 9u30

Alle VVJ-leden welkom !

Rubriek

2

UIT DE VVJ

Aanwelkekantstaandehoofdredacteurs? 3

ACTUEEL

MultimediaalverzettegencrisisplannenVlaamsemediabazen 4

HeteindevandefotojournalistiekinVlaanderen? 5

Uitgeversazenopnieuwfiscaalvoordeelauteursrechten 6

ALGEMENE VERGADERINGEN VVJ & AVBB OP 14 FEBRUARI

Uitnodigingenagenda 7

MENS ACHTER HET NIEUWS

EricDupain(VRT)trotseerdehartslag259 8

RAAD VOOR DE JOURNALISTIEK

Aanbevelingoveridentificatieineengerechtelijkecontext 9-12

VLAAMSE FOTO- EN FILMPERS

AankondigingenuitnodigingFFP-prijzen2008 13

ICONEN VAN DE VLAAMSE JOURNALISTIEK

MarcReynebeau:‘Eristeveelachtergrondgezoem’ 14-16

SCHEEF BEKEKEN 17

DE DEADLINE VOORBIJ

StijnTormans:interviewdeStem“uitgesloten” 18

ONDER EMBARGO 19

Een pak Vlaamse redacties kreunen onder de crisismaatregelen die hun uitgevers of omroepdirecties hen opleggen. Onder andere bij De Morgen staat het water de journalisten tot aan de lippen. Grote Pers-

groepbaas Christian Van Thillo maakt intussen grote sier in Nederland, waar hij op het punt staat het Algemeen Dagblad en mogelijk zelfs een

aanzienlijk deel van PCM-uitgevers binnen te rijven. (Foto Belga)

INH

OU

Djanuari 2009

3

De JournalistMAGAZINE VAN DE VLAAMSE VERENIGING VAN JOURNALISTEN (VVJ)

COÖRDINATIEPol DELTOURpol.deltour@journalist.be

VASTE MEDEWERKERS Jan BACKXIvan DECLERCQMarleen SLUYDTSJohan VAN CUTSEMLuc VANHEERENTALSMark VLAEMINCKPHOTO NEWSZAK

REDACTIESECRETARIAATRésidence PalaceBlok C - Lokaal 2232Wetstraat 155 - 1040 BrusselTel. 02/235.22.70Fax 02/235.22.72info@journalist.bewww.journalist.be

ABONNEMENTENLisbeth MOONSZie adres hierbovenlisbeth.moons@journalist.be

RECLAMEREGIELisbeth MOONSZie adres hierbovenlisbeth.moons@journalist.be

LAYOUT EN DRUKPoot PrintersIndustrialaan 12Zone maalbeek1702 Groot-BijgaardenTel. 02 467 30 30Fax 02 463 58 30www.pootprinters.be

Lid van de Unie van Uitgevers

van de Periodieke Pers

Uit de VVJ

DE OMERTA IN DE PERSDemeetingvanhetMediaplatformvanVVJenvakbondenop8januari–alspro-testtegendeherstructureringenindepers–waseenonverhooptsucces.Meerdan250aanwezigenluisterdenaandachtignaardesomspakkendegetuigenis-senoverhoeheteraantoegaatopdewerkvloerenvandemediahuizen.Solida-riteitisgeenabstractbegrip;hetwasvoelbaarinheeldezaal.

Nogalwatdirectiesvanpersgroepenwarennietopgezetmethet initiatief.Bijsommigekrantenwaseenvergrootglasnodigomeenverslagterugtevindenoverdecrisis–indeeigenmediasectordannogwel.Intussenwordtelkandersociaaldramabreeduitgesmeerd.Opredactieswordtzelfsvanbovenafdrukuit-geoefendomtochnietteveelaandachtteschenkenaandiepijnlijketoestanden.Hetgevolgiseenregelrechteboycotvanelkeactiediewerknemersvandege-troffenbedrijvenwillenopzetten.ErheersteenverraderlijkestilteindeVlaamsepersdiesterklijktopeenomerta.

DeVVJkanenmagnietzwijgenenzaldatooknietdoen.Weblijvendeonder-handelingenoverdeherstructureringenopdevoetvolgen.Enweproberenvooriedereendeschadezoveelmogelijk tebeperken.Concretebeslissingenzijnernognietgenomen,maarhetbeloofthelaashardteworden.

Erismeeraandehandalsdepersmetzoveelschroomoverhaareigenproble-menbericht.Danisderedactioneleonafhankelijkheidinhetgedrang.Inprincipemoetendaneerstdehoofdredacteureneroverwakendatcensuurnietkanspe-len.Datishunkerntaak.Enomdiebehoorlijktekunnenwaarmakenmoetenzebijconflictenmetdedirectieaandekantstaanvanhunredactie.Datveronder-steltookdatzehetvertrouwenhebbenvanhunredacties.

Helaas stellenwemeer dan eens het tegenovergestelde vast. Hoofdredactiesstaanvandaag tedichtbijdedirectieomnogopeenbehoorlijkemanierhunredactiesteverdedigen.Hetuurvandewaarheidisaangebroken.Hoofdredac-teuren,aanwelkekantstaatuindestrijdvoorhetbehoudvanhetpluralismeendekwaliteitvandepersinVlaanderen?Vooronsisdekeuzeduidelijk.Maarhoofdredacteurendienietlangervoorhunredactieskiezenleggenechtwelbeterhunfunctievanhoofdredacteurneer.Dankunnenzenogaltijddirecteur,strateeg,marketeerofmediagoeroeworden.

Marc Van de LooverboschVoorzitter VVJ

4

collectiefontslagvan26mensendekrant inhaaressentietreft.“Dekwaliteitenonafhankelijkheidvanonzetitelstaanophet spel.” Eenmetersbreed spandoekmet ‘De Morgen. Onafhankelijk bloedbad’opzettedeanalysekrachtbij.

Lode Verschingel, vrijgesteldevanLBC,beaamdedatdecon-currentie in de mediasectorvandaagveeltesterkaanhetdoorschieten is. “De kwaliteitenhetpluralismevandemedialijdendaaronder.”Verschingelwees ook op de toenamevan de werkdruk door devermenging van functies enrollen. VRT-vakbondsman LucVandenhoeck ging op dezelf-de lijn door. “Spijtig genoegroeptvandaagzelfsdeopen-bareomroepdecrisisinomtesnijdeninhetpersoneel.”

Met het kabinet van Vlaamsminister-presidentKrisPeeters(CD&V) wordt verder uitge-zochthoedebeoogdeStaten-generaalvoordeVlaamsepersvormkankrijgen.Deoverheidverleent sinds geruime tijdroyalesteunaandemediasec-

tor,ophetfederaleniveauindevormvanBTW-vrijstellingenenlageposttarieven,ophetcommunautaireplanindevormvan onder meer investeringssteun. Die steunmaatregelenwordeningegevendoordedemocratischeenculturelesur-pluswaardevandemedia,maarvoordeVVJbetekentditdanweldatzeveelnauwermoetenwordengekoppeldaanvoor-waardendiewerkelijkdekwaliteitvanhetnieuwsbetreffen.IndatverbandeistdeVVJmetaandrangdatdemediahuizenmeeraandachtopbrengenvoordebezettingvanhunwerk-vloeren,voordewerkvoorwaardenvanjournalisten,voordevergoedingenenauteursrechtenvanfreelancers,envoordeonafhankelijkheidvanhunredacties.Parallel hiermee is een VVJ-werkgroep begonnen met destudie van eenmogelijke uitbreiding van het kunstenaars-statuutnaarfreelancejournalisten.Ditkanhetsociaalstatuutvandebetrokkenredacteurenenfotografenaanzienlijkver-beteren. Vlaams minister van Werk Frank Vandenbroucke(SP.A) toonde alvast een grote bereidheid om dit mee tepromoten.

BijCorelio,De Morgen enVMMa–waardedirectiesde in-tentie formuleerden om tot collectieve ontslagen over tegaan– isdedoordewet-Renaultvoorziene informatie-enoverlegronde van start gegaan. Dat legt in de drie geval-lenbredemeningsverschillenbloot tussen personeelsdele-gatiesendirectie,zoweloverde noodzaak als over de ge-volgenvandeaangekondigdesaneringen. Meer en meerwordtduidelijkdatdirectiesdecrisis aanwenden om zonderveelernstigoverlegdelenvanhunredactiesteliquiderenofte herstructureren. Voor deachterblijversliggennogmeerwerkdruk en een voortschrij-dende flexibilisering – in devorm van interimcontractenen tijdelijke arbeidsovereen-komsten – in het verschiet.Ditdreigtnietenkeldekwa-liteitvandewerkgelegenheidmaar meer nog de kwaliteitvanhetnieuwsproducttehy-pothekeren.Intussen is bestwel duidelijkdatallemediahuizendevoor-bijejarenmeerdanvoldoendereserveskondenopbouwenomhet(mogelijk)watmoeilij-kerejaar2009teoverbruggen.DePersgroepstaatzelfsophetpunteenmega-overnameterealisereninNederland.DatmaaktdedoorhaarbeoogdeontmantelingvanDe Morgen–diedejongstejarenopdekooptoetelkensweergroeicijferskonlatenzien–alleenmaarextraschrijnend.

Debekommernisvoorhetbehoudvanwerkgelegenheidenkwaliteitvanhetnieuwskwamop8 januariook totuitingtijdenseenmeetingindeBrusselseKVS.Zowatdriehonderdjournalisten en andere mediawerkers eisten een anderecrisisaanpak vanwege hun uitgevers. Steven Samyn, VVJ-déléguébijDeStandaard,bestempeldehetaangekondigdecollectief ontslag van 60mensen bij Corelio als “een ont-slagronde te veel”. “We moeten almaar meer doen metsteedsmindermensen.Bovendienverdwijntmetdeouderejournalistennogmaareenseendeelvanhetgeheugenvandekrant.”BertBultinck,voorzittervanderedactieraadvanDe Morgen,weeseropdathetdoorDePersgroepbeoogde

MULTIMEDIAAL VERZET TEGEN GOLF VAN ONTSLAGEN IN DE PERS

Pol Deltour

ActueelD

e Jo

urn

alis

tD

e Jo

urn

alis

tjanuari 2009

Op diverse platformen gaan VVJ en vakbonden in tegen de ‘crisismaatregelen’ die directies en hoofdredacteuren hun redacties willen opleggen. De vraag blijft of de loodzware saneringen die worden opgelegd echt noodzakelijk zijn. En hoe dan ook zijn ze stuk voor stuk nefast voor de kwaliteit van het nieuws en voor de werkomstandigheden van de journalisten die achterblijven.

Meeting VVJ-ACV-ABVV-ACLVB van 8 januari 2009: soli-dair protest tegen collectieve ontslagen (Foto Carol Ver-straete)

5

Hetopzijschuivenvanfotojournalistenisallangeraandegang.BijHet Laatste Nieuwsvlogeneenpaarjaargeledenaleenpakregionalemedewerkers aan de deur omdat de krant het veelgoedkoper afkonmet een persbureau. Eind vorig jaar kregenbijHet Nieuwsblad35regionalepersfotografenopeenbrutalewijzetehorendathunwerkvanafNieuwjaardoorschrijvenderegioreporters zou worden overgenomen. In de woorden vanalgemeenhoofdredacteurPeterVandermeersch:“De technolo-gie is zodaniggeëvolueerddatbeeldmateriaalniet langerhetexclusieveterreinisvanspecialisten.Metdigitalefototoestellenbeeldmateriaalversturenviainternetisvooriedereenhaalbaaren basistechnieken voor fotografie zijn voor iedereen toegan-kelijk.” Zelfs een moratoriumvan driemaanden kon er voorde Coreliotop niet af. Foto’sworden in Groot-Bijgaardennu nog vergoed a rato van16europerexemplaar.Begin januari was het aan dezeveneigen fotografen vanDeMorgen om te vernemen dathun werk niet langer op prijswerdgesteld.Voordenieuwspa-gina’szouvoortaaneenberoepwordengedaanophetaanbodvanBelgaenPhotonews.Enkelvoor de bijlagen en bijzonderereportages kan nog een eigenfotojournalistwordeningescha-keld. Vreemd is dat, aangeziende fotojournalistiek – net zoalsdecultuurberichtgevingdieookalontmanteldwordt–neteenvande klassieke kwaliteitslabels is vanDe Morgen. “Blijkbaarhechten de hoofdredactie en layout geen belang meer aangoede nieuwsfotografie”, heet het bij de DM-fotografen. “Inplaatsvanvoorsterkebeelden,opteertmengewoonvoormain-streamfoto’sdieiedereenheeft.”

Gigantische concurrentieOveral staatde fotojournalistiekonderdruk.Ook inNederlandleggen uitgevers beeldjournalisten tegenwoordigwurgcontrac-tenmetregelrechteafbraaktarievenvoor.Wienietbereidistewerkenvoor18europerfoto(herplaatsingeninbegrepen),kanhetschudden.Op 13 en 14 december vorig jaar organiseerde de EuropeseFederatievanJournalisten(EFJ)inParijsnogeencongresoverdetoestandentoekomstvandepersfotografie.Deuitdagingenzijnenorm,zobleek.Deimplosievanhetwerkendeverschrompe-lingvandeprijzenvloeienimmersvoortuiteengigantischecon-currentievananderbeeldmateriaal.Schrijvendejournalistendiemetcamera’soppadwordengestuurd.Fotopersbureausdiema-teriaalleverentegenlageretarieven.Burgersdiewordenopge-roepenombeeldendoortesturennaarredacties.InVlaanderenvervuldeDePersgroepmetzijntiplijnenopditvlakeendubieuzepioniersrol.EnzopasnogkondigdedeDuitsekrant Bildaandat

zeviade supermarktketenLidldigitale camera’sverkooptaanhetgunsttariefvan69,99€.Eenenander“terbevorderingvandeburgerjournalistiek”...“Volgens de mediabazen kan iedereen tegenwoordig foto’snemen”,beaamtPeterMaenhoudt,voorzittervandeVerenigingvan Vlaamse Beeldjournalisten (VVBJ). “Foto’s hebben in hunogendanookgeenwaardemeer,ennetzominisernogenigrespectvoorde fotograaf.”MaarMaenhoudtzegtookontgoo-cheldtezijnoverdeschrijvendejournalistendiebereidblijkenhetwerkvanpersfotografenovertenemen.“DeVVJzouhier-overduidelijkstellingmoeteninnemen.”PersbureausalsBelgaof Photonews stellenmet hun ‘dumpingprijzen’ dan nog een

extra probleem. “Om hen tecounterenmoetenwemisschienmet alle freelancers een eigenmega-fotoagentschapstichten”,aldusPeterMaenhoudt.

Wat te doen?Eén belangrijke troost hebbenfotojournalisten wel: beeldma-teriaal is in de nieuwsbusinessnooitbelangrijkergeweestdannu.Zonderbeeldgeennieuws,is het motto dat almaar meerook in de geschreven pers enop het internet doorwerkt. Datopent voor persfotografen opzijnminstbelangrijkereconver-siemogelijkheden binnen een

mediabedrijf.ZowerdenbijdekrantLe Soironlangszevenvastefotografen geheroriënteerd naar de website, waar ze nu ookinstaanvooronlinevideo’s.Blijftdegroteuitdagingomallemediaverantwoordelijkenmeerdanooitteovertuigenvandetoegevoegdewaarde–inkwaliteitenquadeontologie–vanhetwerkvaneenprofessionelebeeld-journalist.Defotojournalistiekhoudtechtwelmeerindanevenopeen knopjedrukken. Ende risico’s vanhetwild publicerenvanbeeldenvanburgerjournalistenstijgenmetdedag,zolerendetallozekerendatredactiesreedsmetonechteengemanipu-leerdefoto’soffilmpjeswerdenbedacht.IntussenisookdeBelgischewetopdeerkenningvanberoeps-journalisten voor persfotografen aan een facelift toe. Een vandeerkenningsvoorwaarden indiewet isdathet journalistiekewerknietwordtgecombineerdmet ‘commerciëlenevenactivi-teiten’.“Maarishetdanechtzofnuikendvooronzeonafhanke-lijkheidalsweookeenseenopdrachtvervullenvooreenbedrijfofzelfseenoverheid”,vraagtbijvoorbeeldpersfotograafPatrickHolderbekezichaf.Verderkaneenuitbreidingvanhetkunstenaarsstatuutwel-licht soelaas bieden aan freelance journalisten die plotswordengedumpt. Zo’n statuut zouhun sociale rechtenop-leveren die sporen met die van loontrekkenden. Een VVJ-werkgroepbuigtzichmomenteeloverdeconcretiseringvaneenenander.

HET EINDE VAN DE FOTOJOURNALISTIEK ?Pol Deltour

Luc Vanheerentals

Fotografen in actie op de recente meeting van VVJ en vakbonden (Foto Belga)

Een belangrijk doelwit van de saneringsdrift van de Vlaamse mediabazen en hoofdredacteuren vormen de fotojournalisten. Ongetwijfeld laten de nieuwe technologieën toe dat meer mensen dan vroeger beelden schieten. Maar het dumpen van professionele persfotografen wijst er even-eens op dat het de mediaverantwoordelijken almaar minder om de kwaliteit en deontologie van hun product is te doen.

6

socialezekerheid.Voordemedewerkerinbijberoepzijndiesocialegevolgenerniet,omdatdiealbijdragenbetaaltinhoofdberoep.Voordejournalisteninvastdienstverbandlijkenerzichnietdirectproblementestellen.Hetloondatbetaaldwordtopbasis van de CAO’s, zal beroepsinkomen blijven. Nochtanshebben enkele uitgevers al laten verstaan dat zij voor devolgendegeneratievanookvastejournalistendebarema’swillenverlageneneendeelvervangendoorauteursrechten.Opdat deel vanhet loon zijn danminderbedrijfsvoorhef-fingenengeensocialebijdragenmeerverschuldigd.Alsditgebeurt, zal het natuurlijk wel langer duren vooraleer dejournalist in zijn loopbaanhet loonplafondbereiktvoordeberekeningvanzijnpensioen-enandererechten,metallegevolgenvandien.Wat, tot slot, als de fiscus volgend jaar de aangifte van(nieuwe)auteursrechtenverwerpt?Danblijftheteenopenvraagofdeuitgevermeedegevolgenzaldragen.Misschienwel,maardanenkelalshijnaeenlangegerechtelijkeproce-dureinhetongelijkwordtgesteld.

Moratorium gevraagdUiteraardisdeJournalistenAuteursMaatschappij(JAM)niettegenhettoekennenvanauteursrechtengekant.MaarvoordeberoepsorganisatiesAVBBenVVJ,devakbondenenookdeoverheidishetevidentdatzijnietzomaareenverloningvan journalisten in de vormvan auteursrecht kunnen aan-vaarden.Hetzoudaaromgoedzijndatdepolitiekeverant-woordelijken en de fiscale administratie een norm zoudenuitvaardigenendevergoedingvoorhetschrijvenvanartikelszelf zoudenopdelen: zoveelprocentvoorberoepsinkomen,zoveelvoorauteursrecht.Wantwateenstapvooruitmoestzijn voor de auteurs en kunstenaars die steeds onder devormvanauteursrechtenwerdenbetaald(endaaropzwaarwerdenbelast),dreigtzichnuspecifiektegendejournalistentekerenomdatzijproblemenmetdefiscuskunnenverwach-teneneennadeelvoorhunsociaalstatuut.OmaldieredenenhebbendeAVBB/VVJendeJAMdeuitge-versmetaandranggevraagdomvoorlopiggeenwijzigingenaantebrengenaanhunbetalingswijzevoorjournalisten.Dittotervanoverheidswegemeerduidelijkheidkomt.

Sindskortiseennieuwfiscaalregimevantoepassingopau-teursrechten.Zijwordennubeschouwdalsroerendeinkom-stenwaarop slechts een bevrijdende roerende voorheffingvan15%verschuldigdis.Ineentoelichtingbijdewet,dieverscheeninhet Belgisch Staatsblad van 9 december 2008, stelde minister vanFinanciënDidierReynders (MR)datberoepsinkomstennietals auteursrechten mogen geherkwalificeerd worden. Tochhebbenenkeleuitgeversditonmiddellijkwelgedaan.Hunstellingisdatdewetdieherkwalificatiepreciesheeftdoor-gevoerd.Daarbijgaanzevoorbijaandemogelijkheiddatdefiscusdevergelijkingmetdevorigeaangiftezalmakenomtebeslissenwatmogelijkwasenwatniet.Zelfstandigemedewerkersvankranten,tijdschriftenenvak-bladenhebben,meestalmondeling,vernomendatzijvoort-aan hun volledige factuurbedrag als auteursrechten zullenontvangen.Doorde inhoudingvan15procentvoorheffing,ditnaaftrekvanforfaitairekosten,zouallesvoorhenbetaaldzijn.De IPM-kranten La Libre Belgique en La Dernière Heuregingennogeenstapverder.Zijkondigdenaandetarievenzelfsteverlagen,omzohetnieuwefiscalevoordeelmeeopzak te steken.Vers l’Avenir danweer schraptemeteendekilometervergoeding,wantdiezitnuindeforfaitairekosten-aftrekdiedefiscustoelaat,wordtgezegd.UitgeverijAverbodeschreefhaarmedewerkersdatbetalin-gentotenmet1maartopgeschortzijn,omdathetzolangwachtenblijftopdenieuwefichesdiehetmogelijkmakende ingehouden voorheffing aan de fiscus door te stortenbinnende15dagen.OokLLBenLDHhebbenhunbetalin-gensindsdecember2008gestaakt,onaangekondigd... Eenaantal zelfstandige journalistenkrijgt sindsdecembergeencentmeeruitbetaald.

InspectieWanneerdezelfstandigejournalistbijzijnvolgendeaangiftegeen beroepsinkomstenmeer vermeldt, maar nog slechtsauteursrechten,zaldeinspectieditopbasisvandewetendevoorgaandeaangiften,nietaanvaarden.Enindienzijdattochzoudoen,zijnergevolgenvoorhetsociaalstatuut,wantde zelfstandige zal slechts hetminimumbetalen voor de

UITGEVERS TREKKEN NIEUW FISCAAL REGIME AUTEURSRECHTEN NAAR ZICH TOE Frans Wauters

Directeur JAM

ActueelD

e Jo

urn

alis

tD

e Jo

urn

alis

tjanuari 2009

• Belastingopauteursrechten:15%.•Deauteursrechten(beneden37.500€nietgeïndexeerdof49.680€voor2008)wordenbeschouwdalsroerendein-komsten.•Bovenhetniet-geïndexeerdebedragvan37.500€wordendeinkomstenalsberoepsinkomstenbeschouwdenalsdus-danigbelast.•Devoordeligebelastingvoordebedragenbeneden37.500€gebeurtdooreenvoorafhoudingdoordeschuldenaarvaneenroerendevoorheffingvan15%(voorafhoudingdiebinnende15dagenaandefiscusmoetwordendoorgestort).•Dezevoorheffingisbevrijdendvoorhetauteursrecht.Metanderewoorden:deauteurmoetdezebedragennietmeervermeldenopzijnjaarlijksefiscaleaangifte.•Deafhoudingvan15%gebeurtnaaftrekvanforfaitaireberoepskosten.Diezijnvastgelegdop50%voordeeersteschijfvan0tot10.000€(13.250€geïndexeerdvoor2008)enop25%opdeschijfvan10.000tot20.000€(13.250tot26.500€voor2008).Ophetresterendebedragisgeenforfaitaireaftrekmeermogelijk.

Technische fiche

7

OPROEP

ALGEMENE LEDENVERGADERINGENVVJ / AVBB

zaterdag 14 februari 2009 vanaf 10uin het IPC, Résidence Palace – blok C

Wetstraat 155 te 1040 Brussel.

TOEGANKELIJK VOOR ALLE LEDENStemrecht (of volmachtrecht) voor erkende beroepsjournalisten die VVJ-/AVBB-lid zijn

Veel redacties – zowel van Vlaamse als Franstalige media – zuchten onder de crisismaat-regelen die hun directies denken te moeten nemen. De mediabazen vertonen daarbij ont-stellend weinig respect voor hun journalisten en andere werknemers. Al te weinig wordt rekening gehouden met de noodzakelijke bezetting van redacties, de loon- en werkvoor-waarden van zowel weddetrekkende als freelance journalisten, de onafhankelijkheid van redacties en het pluralisme van de pers, en de kwaliteit van het nieuws.Alle VVJ-/AVBB-leden worden daarom met aandrang verzocht meer dan ooit aanwezig te zijn op de algemene ledenvergaderingen van zaterdag 14 februari.Dat moet een nieuw, krachtig signaal opleveren dat kwalitatief nieuws echt niet zonder volwaardige journalistiek kan.

ALGEMENE LEDENVERGADERING VVJ

Agenda:1. Activiteitenverslag van de Raad van Bestuur

2. Financiën: voorstelling rekeningen 2008 en begroting 2009, décharge van de bestuursleden

3. Raad van Bestuur: aanwijzing van een vertegenwoordiger van de magazinejournalisten

4. Varia

ALGEMENE LEDENVERGADERING AVBB

Agenda:1. Activiteitenverslag van de Raad van Bestuur, voorgesteld door de voorzitter

2. Financiën: rekeningen 2008 en begroting 2009, voorgesteld door de secretaris-penningmeester; décharge van de bestuursleden

3. Verhouding met de JAM4. Toenadering tot de Vereniging van Journalisten van de Periodieke Pers

5. Raad van Bestuur: actualisering samenstelling6. Varia

SOLIDARITEITSMEETING n.a.v. DE CRISIS IN DE MEDIA

Alle aanwezigen worden na de A.V. uitgenodigd op een glas

8

zag ikdaarover raargenoegnietsopTeletekstengreep iknaardetelefoon.“Heu, laat u dat nieuwtje maar komen...”,klonkhetantwoordvanderedactie.”“ ’tWasmijneerste journalistiekedaad. Loixbezorgdemenogmeermateriaal: zijn overstap naarMitsubishi, zijn uithet parcours breken inMonte Carlo. Ik gaf tekst en uitlegaandeVRT-sportredactie.Toenze iets latereendeskredac-teurzochtenvoordeChampionsLeague,diendeikmijaan.Ik moest wel inderhaast negen jaar voetbalgeschiedenisblokken.Maarhetlukte.Laterdeedikmeeaanhetexamenvoorsportjournalist,enalleenvoordestemproefmoestVRT-logopedisteChristelLacroixwataanmijnLimburgssleutelen.In2004geraakte ikgefascineerddoordevermeendeEPO-dopingzaakvan triatleetRutgerBeke. Ikgeloofdediemanengingopeigenhoutjezijndossieruitspitten.TrainerPieterTimmermanszeiheelverbaasddatikdeeerstejournalistwasdieaandrongopinzagevanallestukken.Tweemaandenhebikeropgestudeerd.Toenerinaugustus2005inberoepeenvrijspraakkwam,werdgezegddatmijnobjectieveberichtge-vingoverdeaffaireBekeeengroterolhadgespeeld.Ikwasplotsonderzoeksjournalistgeworden.”

“Tweedeevenementwashetschandaalronddevoetbal-Chi-nees ZheYunYe.Wedstrijdenvervalsen,gokkenopmatchen.SamenmetmijnVRT-collega’sChrisVandenAbeeleenTomvandeWeghebeetikmevastin de zaak. Onze Panorama-uitzendingop5februari2006ontketende veel commotie,ongeloofenkritiek.Maarhetgerechtelijkonderzoekgafonslater gelijk. De jacht op eenmooie primeur, lastige zakenuitvlooien,ikkanermateloosvangenieten.”

Ericvertelthetheelbeweeg-lijk en met hartstocht. Maar

zijnfysiekehartspeeldehemooitlelijkparten.“Datwasinoktober2007. Ik zatopeen zondag rustig thuisenvoeldeme plots doodziek worden. Mijn hart... Spoedopname. Decardiolooggeloofdezijntoestelniet:259slagenperminuutinrust?Datkongewoonniet,ikmoestallangineenirrever-sibele comazijnbeland. Zeprobeerdenmijnhart te reset-ten,ikkreegondermeerviersessiesmetdierarestrijkijzerstegenmijnborstkas.Uiteindelijkvondenzewatermiswas:eenfouteelektrischebedradingvanmoedernatuurinmijnrechterhartkamer.Zehebbendatlevengevaarlijkecontactjeoperatief weggebrand. Sindsdien voel ik me kiplekker. Enmisschienstaafdehetookwelmijnvisieopdejournalistiek:éérstdemensendanpashetnieuws.”

“Ikbeneenselfmademan.Koppig,gemotiveerd,eendoor-zetter...Alsjournalistiekepitbullzitikzeergoedinmijnvel.Maarwieweet open ik ooitmijn eigen restaurantjewantikkookheelgraag.Als jemaarhardwerktenluistertnaargoed advies kun je in het leven àlles worden, behalvekoning.Zovertelikhetookaanmijnkinderen,Seppe(13)enLisse(9).”

VRT-sportjournalist Eric Dupain (40) blaakt van zelfvertrou-wen.Ikziteenbeetjebeduusdaandeanderekantvandetafelwantikkennietsvansport.Maardatblijktalsnelgeenonoverkomelijke hindernis. Mijn gesprekspartner gidst mevoortreffelijk.Nietvoorniets ishij ineenvorig levenrijks-wachterenhandelsvertegenwoordigergeweest.EricDupain: “Geboren in het notoire 1968,was ikwellichteen accident de parcours: mijn enige broer is twaalf jaarouder.VaderwasinhetLimburgseHekszelfstandighoutza-germaarwerdlaterchauffeurvangraaf‘dUrsel.Opschoolhaatteikopstelletjesschrijven,alhoewelhetmenietontbrakaan fantasie. Opmijn achttiendewou ik handelsvertegen-woordiger worden. Maar de studiemarketing schriktemewat af. Eind1986 liep ik eenletterlijk en figuurlijk dikke vriendtegenhetlijf:“Hé Eric, ik wil gendarme worden, gaat ge mee naar het examen? Wij worden zeker Bud Spencer en Terence Hill.”Ikzeija...Devriend zakte, maar van mijwildenzewéleenrijkswacht-onderofficiermaken.Mooi: ikkon thuis een centje afgevenen hoefde geen legerdienstmeer te doen. De opleidingwaszwaar,nietalleenfysiek.Stevigblokkenopwapensenwetgeving plus de disciplinevoorliefnemen.Gevoelsmatigslonken de voordelen snelmaarhetwaszekergoedvoormijnFrans.Want ikverzeilde inBrusselendeedeencalei-doscoopervaringenop:ordedienstenallerlei, vastgeketendrondlopenaanPatrickHaemers,deHeizel-enCCC-processenmethunwaanzinnigeveiligheidsmaatregelen... In septem-ber 1990 vond ik hetwelletjes. Tijd voor de oude droom:vertegenwoordiger worden. Het werden auto-accessoires.Eerstzelfstandig,danvooreenbedrijf.Tienjaardeedikhetmetveelplezier.Toenzemewildenpromoverentotdistricts-managerbedankteik.Sportjournalistiek,dàtwasmijnnieuwding!Deaanlooplaginderallywereld.Inmijngendarme-rietijdwasikéénjaartjecopilootgeweestvanFreddyLoix.WeraasdentoenrondmeteenLanciaDeltaIntegrale.LaterstapteLoixovernaarToyota.ToenhijinSpawerdverwacht,

ERIC DUPAIN (VRT): SPORTPITBULL DIE HARTSLAG 259 TROTSEERDE

Jan Backx

Mens achter het nieuwsD

e Jo

urn

alis

tD

e Jo

urn

alis

tjanuari 2009

Eric Dupain: ‘Eerst de mens, dan pas het nieuws’ (Eigen foto)

9

Op alle redacties is het een heikele kwestie, en ze keerttelkens opnieuw terug. Makenwe in de gerechtelijke be-richtgevingdevolledigenaamvanverdachten,slachtoffersenveroordeeldenbekend,engevenwe zonodigookeenafbeeldingvanhenmee?Ofvolstaaninitialen,entonenwehoogstens een bewerkte foto of een bewerkt videobeeld,waarbijdevolledigeidentiteitvandebetrokkeneverborgenblijftvoorlezer,luisteraarenkijker?Eenantwoordgevenopdievraagisnieteenvoudigeneeneenduidigeoplossingbestaatereigenlijkniet.Daarvoorzijndemogelijkesituatiesteuiteenlopend.Zekerisdateraltijdtweebelangenophetspelstaan.Hetrechtvanhetpubliekomzovolledigmogelijkgeïnformeerdtewordenenerzijds,enhetrechtopprivacybeschermingvaneeniederanderzijds.Beide rechten zijn even belangrijk, maar soms weegt debalansdoorinderichtingvandeopenbaarheid,somsindievandeprivacybescherming.

Al van bij zijn ontstaan, in2002, wordt de Raad voorde Journalistiek geconfron-teerdmetvragenenklachtenover het al dan niet terecht‘namen noemen’ van wie ineen bericht van gerechte-lijke aard aan bod komt. Ineen aantal gevallenheeft deRaadhieroverookeenbeslis-singgenomen,ensoms isergeoordeeld dat de betrokkenmedia ten onrechte te veelidentiteitsgegevens haddenbekendgemaakt.Vanuit het publiek wordtimmers negatief gereageerdop berichtgeving die deprivacy onnodig schendt. Datbewijzen niet enkel de ge-gronde klachten bij de Raadvoor de Journalistiek, maarook standpunten die hierovergeregeldwordeningenomendooropiniemakers,doorbelan-genorganisatiesvanslachtoffersofdoordeordevanadvo-caten.

Maaralgemeneregelsontbrakentotnutoe.BinnendeRaadvoor de Journalistiek is daaromgewerkt aaneen tekst diealshulpmiddelen richtingaanwijzer isbedoeldvoor iedereredactie en elke journalist die met het probleem van het‘namennoemen’wordtgeconfronteerd.

Overéénnacht ijs isdaarbij zekernietgegaan.Al in2003heeftophet secretariaat vandeRaadeeneersteoverleg-vergaderingplaatsgevondenmetgerechtsverslaggeversvanverscheidenemedia.Daarna is eenenquêteuitgevoerdbij

deredactiesomnategaanwelkeregelsenrichtlijnenerbijhennualbestaan.EenwerkgroepvandeRaadheeft zichdanaanhet schrij-venvaneenontwerptekstgezet,waarbijzowelmetdebe-roepsethische principes en dewettelijke vereisten alsmetde huidige praktijk rekening is gehouden. Bedoeling wasimmers een tekst uit tewerkendie zo concreetmogelijkeoplossingenvoorsteltvoordevragendiekunnenrijzen.Uiteindelijk heeft de Raad voor de Journalistiek in decem-ber2008,naverschillendebesprekingenenamenderingen,de aanbeveling over identificatie in een gerechtelijke context goedgekeurd.

Deaanbevelingisbedoeldalshulpmiddelvoorjournalistendieinhetkadervandegerechtelijkeverslaggevingmoetenbeslissenoverdebekendmakingvanidentiteitsgegevensvan

betrokkenen.Dejournalistzaldaarbij telkens de afwegingmaken tussen het recht vanhetpubliekopzovolledigmo-gelijke informatie enerzijds,en het recht op privacy vande persoon over wie berichtwordtanderzijds.Indeaanbevelingwordeneenaantalsituatiesbesproken,enwordter telkensaangegevenwelke oplossing de voorkeurverdient. In bepaalde geval-lenweegthetrechtopprivacyzwaarderdoor.Zozalerinderegel terughoudend wordenomgegaanmethetgevenvanvolledigeidentiteitsgegevens,zoals de naam of het beeld,van verdachten, van minder-jarigen en van slachtoffers.Wemoetenons trouwensaf-vragenofidentiteitsgegevenseigenlijk veel toevoegen aanbepaaldeinformatie,enofze

vaaknietoverbodigzijn.Maar,uiteraard,zijnerooksituatieswaarbijvolledige identificatieaangewezenkanzijn,endiewordenindeaanbevelingeveneenstoegelicht.

DeRaadvoordeJournalistiekvindtdatdebeslissingomeenverdachteofeenslachtoffervolledigteidentificerenbijvoor-keurgeeninschattingisvandeindividuelejournalist,maareenopderedactieoverlegdebeslissing.DeRaadvraagtdanookdatderedactieshierovernadenkeneneenbeleidont-wikkelen.Deballigtnudusteruginhetkampvanderedac-ties…

Flip VoetsOmbudsman Raad voor de Journalistiek

AANBEVELING OVER IDENTIFICATIE IN EEN GERECHTELIJKE CONTEXT

(Foto PhotoNews)

Raad voor de Journalistiekrj

Raad voor deJournalistiek

10

Aanbeveling over identificatie in een gerechtelijke context

Raad voor de JournalistiekD

e Jo

urn

alis

tD

e Jo

urn

alis

tjanuari 2009

Een journalist die in zijn berichtgeving een verdachte, een ver-oordeelde of een slachtoffer identificeert door woord, tekst of beeld, maakt steeds een afweging tussen het recht van het publiek om zo volledig mogelijk geïnformeerd te worden enerzijds, en het recht op privacy van de persoon over wie bericht wordt anderzijds. Deze belangenafweging maken is niet eenvoudig. Naar gelang van de situatie zal de journa-list kiezen voor een volledige identificatie, voor een beperkte identificatie of voor het niet bekendmaken van de identiteits-gegevens. De beslissing om een verdachte of een slachtoffer volledig te identificeren is bij voorkeur geen inschatting van de individuele journalist, maar een op de redactie overlegde beslissing. Dat doet overigens niets af aan het recht van elke journalist om zijn medewerking op een concreet punt te wei-geren als hij of zij een bepaalde journalistieke handelwijze beroepsethisch moeilijk vindt.

Deze aanbeveling is bedoeld als een hulpmiddel bij het maken van deze belangenafweging. In de aanbeveling wordt een aantal situaties besproken, en daarbij wordt aangegeven welke oplossing de voorkeur verdient. De specifieke omstandighe-den van een concrete situatie kunnen ook tot een andere verantwoorde keuze leiden.

Plicht 5 van deVerklaringderplichtenenrechtenvandejournalist(1971) zegt dat de journalisten ‘zich ertoe verplichten het privéleven van personen te eerbiedigen’. Artikel 5 van de Codevanjournalistiekebeginselen (1981) zegt: ‘De uitge-vers, de hoofdredacteuren en de journalisten moeten de individuele waardigheid en privacy respecteren. Zij moeten elke ongeoorloofde inmenging in persoonlijke pijn en smart vermijden, tenzij overwegingen in verband met de persvrijheid dit noodzakelijk maken.’Als regel bepaalt het Europees Hof voor de Rechten van de Mens dat privacygegevens bekendmaken slechts kan indien hierdoor een bijdrage wordt geleverd tot een debat van maatschappelijk belang. Recht op privacy en persvrijheid moeten daarom telkens tegenover elkaar worden afgewogen.Soms verbiedt de wet bovendien uitdrukkelijk het identificeren van betrokkenen in bepaalde situaties. Dit geldt onder meer voor minderjarigen die betrokken zijn in een zaak voor de Jeugdrechtbank (art. 433bis Strafwetboek) en voor slachtoffers van seksueel geweld (art. 378bis Strafwetboek).

Bij de bekendmaking van namen en andere identificatiegegevens in de gerechtelijke verslaggeving wordt daarom een zekere terughoudendheid in acht genomen. Dit geldt ook voor indirecte identificatie. Toch zijn er situaties waarin identificatie aangewezen kan zijn.

Achtereenvolgens wordt in deze aanbeveling de berichtgeving over verdachten, veroordeelden, minderjarigen en slachtof-fers toegelicht.

(Fot

o Ph

otoN

ews)

UitzonderingVolledigeidentificatiekangebeureninvolgendegevallen:• eenernstigmaatschappelijkbelangverantwoordtdevol-ledigeidentificatie;

• de verdachte is een publiek persoon en hetmaatschap-pelijkbelangverantwoordtdevolledigeidentificatie;

• bij ernstigemisdrijvenwaarbij de schuld aannemelijk isgemaakt,bijvoorbeelddooreenbekentenis,eenbetrap-pingopheterdaadofuitbetrouwbarebron;

• dedaderisvoortvluchtigenbetekenteengevaarvoordesamenleving;

• de politie of het gerecht heeft een opsporingsberichtverspreid waarin de identiteitsgegevens zijn bekendge-maakt;

1. VERDACHTENPrincipeVolledige identificatie wordt vermeden. De voornaam, debeginletter van de familienaam, de leeftijd en de woon-plaatskunnenwordenbekendgemaakt.Herkenbarebeeldenwordenvermeden.De mate waarin deze gegevens worden bekendgemaakthangthoofdzakelijkafvandeernstvanhetmisdrijf,vandestandvanhetonderzoekenvanhetmaatschappelijkbelangomoverdezaakteberichten.Uiterstevoorzichtigheidwordtinachtgenomenwanneerertwijfelisoverdebetrokkenheidvandeverdachte.Elkever-dachtegeniet immershet vermoedenvanonschuldenditdientuitdeberichtgevingteblijken.

11

Aanbeveling over identificatie in een gerechtelijke context

rj

Raad voor deJournalistiek

(Fot

o Ph

otoN

ews)

• hetvolledigidentificerenvandeverdachtekaneenwaar-schuwingbetekenenvoormogelijkenieuweslachtoffers;

• de verdachte komt zelfmet zijn verhaal naar buiten enmaaktgeenbezwaartegenvolledigeidentificatie.

2. VEROORDEELDENPrincipeVolledigeidentificatiekangebeuren.De mate waarin deze gegevens worden bekendgemaakthangthoofdzakelijkafvandeernstvanhetmisdrijfenvanhetmaatschappelijkbelangomoverdezaakteberichten.

Uitzondering• Bijberichtgevingover lichtemisdrijvenwordenenkeldevoornaam,debeginlettervandefamilienaam,deleeftijden de woonplaats vermeld, en wordt herkenbaar beeldvermeden. Indiendeveroordeeldeeenpubliekepersoonis,kanevenwelookbijlichtemisdrijvenvolledigeidentifi-catieverantwoordzijn.

• Deherintegratieindemaatschappijvaneenveroordeelde,zijnreclassering,ofhetlangetijdsverloopnadeveroorde-ling,zijnelementenwaarmeedejournalistrekeninghoudtomeventueelaftezienvanvolledigeidentificatie.

3. MINDERJARIGENPrincipeVolledigeidentificatievaneenminderjarigediebetrokkenisbijstrafbarefeiten,isniettoegestaan.Identificatie vaneenminderjarigediehet voorwerp is vaneenmaatregel van de Jeugdrechtbank, is bovendien straf-baar.Minderjarigeslachtofferswordeninderegelnietgeïdentifi-ceerd,minstenswordtuiterstterughoudendmetdezegege-vensomgegaan.Hierbijwordtookrekeninggehoudenmetdehoudingvandeouders.

4. SLACHTOFFERSPrincipeVolledige identificatie wordt vermeden. De voornaam, deeerste letter van de familienaam, de leeftijd en dewoon-plaatskunnenwordenbekendgemaakt.Hetgebruikvanher-kenbarebeeldenwordtvermeden.Debekendheidofdeinstemmingvanhetslachtoffer,ofdeernst vande feitenkunneneenvolledige identificatie ver-antwoorden.Erwordtzoveelmogelijkrekeninggehoudenmetdevraagvaneenslachtofferomnietgeïdentificeerdteworden.Bijslachtoffersworden,indienmogelijk,deidentiteitsgege-venspasbekendgemaaktnadatblijktdathetslachtofferofderechtstreeksefamilieisverwittigd.

Uitzonderingen• minderjarigeslachtofferswordeninderegelnietgeïden-tificeerd,minstenswordtuiterst terughoudendmetdezegegevensomgegaan;

• identificatievanslachtoffersvanseksueelgeweldisbijwetverboden,tenzijmethunschriftelijketoestemmingofdievandeonderzoeksmagistraat.

Brussel, 11 december 2008(Foto PhotoNews)

12

Waarop is de aanbeveling gebaseerd?

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list

januari 2009

De aanbeveling over identificatie in een gerechtelijke context houdt onder meer rekening met de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in Straatburg en met de Belgische strafwet. Ook wordt enkele keren verwezen naar het begrip ‘maatschappelijk belang’ om bekendmaking van de identiteit te verantwoorden. Als achtergrondinformatie gaan we daarom wat verder in op die ‘bronnen’ van de aanbeveling.

rj

Raad voor deJournalistiek

1. De jurisprudentie van StraatsburgHetHofvoordeMensenrechteninStraatsburgheeftaltalrijkearres-tengevelddievoordejournalistiekvanbelangzijn.Meerbepaaldalshetgaatoverdeverhoudingtussenprivacybeschermingenbe-kendmaking vanpersoonlijke gegevens, bevattende arresten vandezaakCaroline van Hannover tegen DuitslandenvandezaakCiné Revue tegen Belgiënuttigeoverwegingen.

HetarrestCaroline van Hannover t/ Duitslandbevatvolgenderele-vantepassages:« Il faut prendre en compte le juste équilibre à ménager entre l’intérêt général et les intérêts de l’individu. »« Cette protection de la vie privée doit être mise en balance avec la liberté d’expression garantie par l’article 10 de la Convention. »« (La Cour) a toujours mis l’accent sur la contribution que la parution de photos ou d’articles dans la presse apportait au débat d’intérêt général. »InzijnconclusieszegthetHof:« La Cour considère que l’élément déterminant, lors de la mise en balance de la protecton de la vie privée et de la liberté d’expression, doit résider dans la contribution que les photos et articles publiés apportent au débat d’intérêt général. »(EHRM, Von Hannover t/ Duitsland, 24 juni 2004)

HetarrestLeempoelenCiné-Revue t/ BelgiëvatdevisievanhetHofopvolgendewijzesamen:« Dans les affaires relatives à la mise en balance de la protection de la vie privée et de la liberté d’expression dont la Cour a eu à connaître, elle a toujours mis l’accent sur la nécessité que la publi-cation d’informations, de documents ou de photos dans la presse serve l’intérêt public et apporte une contribution au débat d’intérêt général (voir, récemment, Tammer c. Estonie, no 41205/98, CEDH 2001-I, §§ 64 et suiv.; News Verlags GmbH & Co. KG, précité, §§ 52 et suiv., CEDH 2000-I ; et Krone Verlag GmbH & Co. KG c. Autriche, no 34315/96, §§ 33 et suiv., 26 février 2002). S’il existe un droit du public à être informé, droit essentiel dans une société démocratique qui, dans des circonstances particulières, peut même porter sur des aspects de la vie privée de personnes publiques, notamment lors-qu’il s’agit de personnalités politiques (Editions Plon, précité, § 53), des publications ayant eu pour seul objet de satisfaire la curiosité d’un certain public sur les détails de la vie privée d’une personne, quelle que soit la notoriété de celle-ci, ne saurait passer pour con-tribuer à un quelconque débat d’intérêt général pour la société (Von Hannover, précité, § 65, ainsi que, mutatis mutandis, Campmany y Diez de Revenga et Lopez Galiacho Perona c. Espagne (déc.), no 54224/00, CEDH 2000-XII, Julio Bou Gibert et El Hogar Y La Moda J.A. c. Espagne (déc.), no 14929/02, 13 mai 2003). »(EHRM, Leempoel en Ciné-Revue t/ België, 9 november 2006)

2. De Belgische strafwetDeBelgischestrafwetverbiedtuitdrukkelijkdeidentificatievanjon-gerendieonderdejeugdrechterstaanenvanslachtoffersvanseksu-eelgeweld.Enkelzeeruitzonderlijkkanhiervanafgewekenworden,zobepalendeartikelen433bisen378bisvanhetStrafwetboek.

Artikel 433bis van het Strafwetboek

« Publicatie en verspreiding van het verslag van de debatten voor de jeugdrechtbank, voor de onderzoeksrechter en voor de kamers van het hof van beroep die bevoegd zijn om over het hoger beroep tegen hun beslissingen te oordelen, door middel van boeken, pers, film, radio, televisie, of op enige andere wijze, zijn verboden.

Alleen de motieven en het beschikkend gedeelte van de in open-bare terechtzitting uitgesproken rechterlijke beslissing vormen, onder voorbehoud van de toepassing van het derde lid, hierop een uitzondering.Publicatie en verspreiding door middel van welke procédés ook van teksten, tekeningen, foto’s of beelden waaruit de identiteit kan blijken van een persoon die vervolgd wordt, of ten aanzien van wie een maatregel is genomen als bedoeld in [de artikelen 37, 39, 43, 49, 52, 52quater en 57bis van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming, het ten laste nemen van min-derjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd en het herstel van de door dit feit veroorzaakte schade] of in de wet van 1 maart 2002 betreffende de voorlopige plaatsing van minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben ge-pleegd, zijn eveneens verboden. Hetzelfde geldt voor de persoon ten aanzien van wie een maatregel genomen is in het kader van de rechtspleging als bedoeld in artikel 63bis van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming.Overtreding van dit artikel wordt gestraft met gevangenisstraf van twee maanden tot twee jaar en met geldboete van driehonderd euro tot drieduizend euro of met een van die straffen alleen. »

Artikel 378bis van het Strafwetboek

« Publicatie en verspreiding door middel van boeken, pers, film, radio, televisie of op enige andere wijze, van teksten, tekeningen, foto’s, enigerlei beelden of geluidsfragmenten waaruit de identiteit kan blijken van het slachtoffer van een in dit hoofdstuk genoemd misdrijf zijn verboden, tenzij met schriftelijke toestemming van het slachtoffer of met toestemming, ten behoeve van het opspo-ringsonderzoek of het gerechtelijk onderzoek, van de procureur des Konings of van de met het onderzoek belaste magistraat.Overtredingen van dit artikel worden gestraft met gevangenisstraf van twee maanden tot twee jaar en met geldboete van driehonderd frank tot drieduizend frank of met een van die straffen alleen. »

3. Het algemeen belangEen definitie van het algemeen belang geven is niet eenvoudig.Toch isheteennotiediegeregeldopduikt inallerleiberoepsethi-schecodes.DeBritsePress Complaint Commission (PCC)heeftindebijlagebijhaarcodeeenomschrijvinggegevenvanwatzevanalge-meenbelangacht,endieomschrijvingkanookdejournalistiekbijonsinspiratiebieden.

1 The public interest includes, but is not confined to: i) Detecting or exposing crime or serious impropriety. ii) Protecting public health and safety. iii) Preventing the public from being misled by an action or

statement of an individual or organization.

2. There is a public interest in freedom of expression itself.

3. Whenever the public interest is invoked, the PCC will require editors to demonstrate fully how the public interest was served.

4. The PCC will consider the extent to which material is already in the public domain, or will become so.

5. In cases involving children under 16, editors must demonstrate an exceptional public interest to over-ride the normally para-mount interest of the child.

13

Secretariaat Foto- en Filmpersprijs 2008t.a.v.MiekeAbel-Schotenstraat832960Brecht

03/636.03.62.620479/991744mieke.abel@telenet.be

Artikel 1.AlleenledenvandeVlaamseVerenigingvanBeeldjournalisten,met anderewoorden beeldjournalisten die lid zijn van deVlaamseVerenigingvan Journalisten (VVJ),kunnendeelne-menaandewedstrijd.

Artikel 2.VoordeFoto-enFilmpersprijsVlaanderen2008komenalleenopnameninaanmerkingdieindeloopvan2008werdenge-realiseerd.

Artikel 3.PersfotografenkunnenvoordePrestigeprijs Fotojournalistiek maximaaldriefoto’sinsturen.DeinzendingenmoeteninJPGtenlaatsteop1maart2009inhetbezitzijnvanhetsecre-tariaatvandewedstrijd (adres: zieonderaan).Debeeldenmoeten voorzien zijn van een informatieve ondertitel. Depoststempelgeldtalsdatum.Geprintefoto’swordennietaan-vaard,tenzijhetdeelnemersbetreftdieanaloogwerken.

Artikel 4.Perscameramensen kunnen voor de Prestigeprijs Filmjournalistiek maximaal drie opnamen insturen vanmaximaal 3 minuten ieder. Deze moeten eveneens tenlaatste op 1maart 2009 opDVD afspeelbaar viaWindowsMediaplayer, in het bezit zijn van het secretariaat van dewedstrijd (ziehieronder).Depoststempelgeldt als datum.Debeeldenmoetenvoorzien zijn vaneenbeknopte situe-ring.

Artikel 5.Deinzendingenzijnanoniem.Dedeelnemersvermeldenopalleinzendingeneenzelftebepalencodebestaandeuitdrieletter-encijfertekens(bijvoorbeeldABC123).Ineenblancobriefomslag,waaropalleenhuncodestaatendiemethuninzending wordt meegestuurd, vermelden zij hun identifi-

catiegegevens (hun code, naam, adres, telefoonnummer,e-mail adres).Dezeenveloppewordtnaafloopvande ju-reringgeopendinaanwezigheidvandejury.Eéndeelnemerkanmeerdanéénprijsontvangen.

Artikel 6.Voor de Foto- en Filmpersprijs 2008 worden de volgendeprijzenuitgereikt:• Prestigeprijs Fotopers: 1000 euro• Prestigeprijs Filmpers: 1000 euro• Prijs van de VVJ: 750 euro

Debekendmakingvanhet juryrapportendeuitreikingvandeprijzenzalplaatshebbeninAntwerpen.

Artikel 7.Dejurywordtsamengestelduitpersonendieprofessioneelbetrokken zijn bij fotografie of camerawerk. Wanneer eenjurylidzelfeenactiefbeeldjournalistis,kanhij/zijuiteraardnietdeelnemenaandezepersprijs.Ookdirectefamilieledenvandeelnemersvallenbuitenbeschouwing.Debeslissingvandejuryisonherroepelijk.Overhaarbeslis-singwordtgeenbriefwisselinggevoerd.Dejurykanbeslissenomeenprijsniettoetekennen.Zijmotiveertdezebeslissinginhetjuryrapport.

Artikel 8.De organisatoren behouden het recht om bekroondeopnamen, zonder reproductierechten, ter beschikking testellenvandepersendebedrijfsbladenvandesponsorsofsubsidiërende overheden. De naam van de beeldjournalistmoetuiteraardwordenvermeld.

Artikel 9.HetsecretariaatvandewedstrijdwordtwaargenomendoordeafdelingAntwerpen-LimburgvandeVVBJ.

FOTO- EN FILMPERSPRIJS VLAANDEREN 2008

OPROEP EN REGLEMENT

MetdezewedstrijdwildeVlaamseVerenigingvanBeeldjournalisten(VVBJ)hetwerkvandevelepersfotografenenpersca-meramensenonderdeaandachtbrengen.Mededankzijhunwerkeninzetkrijgthetdagelijksenieuwseengezicht.

Kandidatenkunnenmeedingennaardevolgendeprijzen:•eenPrestigeprijsFotoeneenPrestigeprijsFilm,gesponsorddoorBASFAntwerpenenRENAULTRetailGroup•eenbijzonderebeeldpersprijs(foto-offilmjournalistiek),gesponsorddoordeVVJ

DeorganisatievandeFoto-enFilmprijs2008wordtmogelijkgemaaktdoordefinanciëlesteunvanhetProvinciebestuurAntwerpenenhetDepartementCultuur,SportenMediavandeVlaamseOverheid.

REGLEMENT

14

overhoeikme,bijhetbuitenrijdenvandestad,concentreeropdeonverstoorbaresereniteitvandeeindelooslangerijenplatanen. Ik heb nu gemerkt dat er geen fluit van klopte:hetzijnhelemaalgéénplatanen.Alleenlijkendestammenereenbeetjeopenzozijnhetinmijnherinneringplatanengeworden.Ikhebdriemensenvetorechtgegevenoverhetboek.Wantalzijndefeitenerinnietvanbelangomwillevanzichzelf,hetismogelijkdatmensenzicherinherkennen. Ikmoesttocheenbeetje fair blijven tegenoverhen.Maarhet verbiedenkonden ze natuurlijk niet. Zemochten hoogstens nogwatextraleugenstoevoegen.” (lacht)

“Iktrouwdeenwerdalvadertoeniknoggeschiedenisstu-deerdeaandeGentseuniversiteit.Ikwaseenijverigstudent,die graagnaar de les ging.Daarnaastwerd ik ook lid vande studentenvereniging Vlaamse Geschiedkundige Kring.Opeengegevenogenblikben ik zelfs toegetreden tothetbestuur.Maar daarin zat een verborgen agenda: zo kon ikhoofdredacteurvanhetledenbladworden.Alsjeopzo’njongeleeftijdvaderwordt,moetjejeverant-woordelijkheid opnemen. Daarwordt eenmens niet rusti-

“Iedereenleestietsandersineenboek.Iedereenleestwathijwíllezen.Datwistikallangeralsjournalist,maarbijdereactiesopStruikelend door het leven ishetmenogmeeropgevallen dan anders. Ik beschrijf bijvoorbeeld een reisnaarMarrakesh,waarikopstapbenmeteenzekereNuria.Sommigen hebben me gevraagd: ‘Had jij een relatie metdatmeisje?’Wantuitlegdaarovergeefikniet,omdatditinde opbouw van het verhaal niet ter zake doet.Maar veelmensenhebbenduseengrotenieuwsgierigheidnaarfeite-lijkheid,naar‘dewaarheid’.Terwijldewaarheidnietbestaat.Erisaltijdeenhoekaf.In Struikelend door het leven heb ik bewust veel leugensgestopt: situatiesveranderdof samengevoegd,personagesweggelatenentoegevoegd.Ikhebnamelijknochdeleeftijdnochhetstatuutomechtememoiresteschrijven.Mijnper-soonlijkeervaringenzijnalleenmaarinteressantindematedatzeietszeggenoverhetwezenvandemens.Bovendien:jemagjeeigenherinneringennooitvertrouwen.Wantnietszomisleidendalshetgeheugen.’tIsbeterdatjejedaarvanbewustbentdandatjeereenheiligvertrouweninstelt.Ikhebhetvorigezomernogaandenlijveondervonden,toeniktoevalligopnieuwinMarrakeshwas.Inhetboekvertelik

MARC REYNEBEAU: ‘ELK ARTIKEL SCHRIJF IK ALSOF HET VOOR DE EEUWIGHEID IS’

Iconen van de Vlaamse journalistiekD

e Jo

urn

alis

tD

e Jo

urn

alis

tjanuari 2009

Marc Reynebeau stapte in 2003 over van Knack naar De Standaard. In zijn jongste boek Struikelend door het leven houdt hij zichzelf onder het vergrootglas. Ontmoeting met een observator van het vlietende bestaan. “Ik heb een vorm van mentale claustrofobie.”

“De manier waarop er in het café – en zelfs in de media – gesproken wordt over de Walen, Brussel-Halle-Vilvoorde en Leterme is niets meer dan achtergrondgezoem, om niet te zeggen gezever.” (Foto Maîtrise)

15

gervan.Ikmoestzorgendatvrouwenkindteetenhadden.Zondereenklaagzangtewillenafsteken: ikheblanggeenauto gehad, geen televisie, zelfs geen telefoon. Gewoonomdatikdatnietkonbetalen.Datbeniknooitvergeten,dusleefiknogaltijdrelatiefzuinig.’tIsnietmijnambitieomveelgeld tehebben.Mijnambitieheet veeleer: zekerheid. Eneenarbeidscontract,zoalsikernueenhebbijDe Standaard,íszekerheid.Ikhebdatnodig,want ik ben een administra-tieve kluns. Ikmoet nog fac-turen sturen voor prestatiesdie ikmaanden geleden hebgeleverd,terwijl ikmeblauwbetaalaannalatigheidsintres-tenvoorgasenelektriciteit.Indatopzichtbenikeendiefvanmijneigenportemonnee.Toch weiger ik te werkenalléénmaarvoorhetgeld.Erwaseen tijddatopdebeursspelen uitsluitend iets wasvoor rentenierende oudepekes.Totindejarennegen-tigdebeleggershypeopdook.Opeens moest iedereennaar de beurs. Ik zag al diemannen en vrouwen zich fo-cussenopdebeurskoersenendat begreep ik niet. Niet datikneezouzeggenalsiemandmemorgeneenmiljoeneurocadeau doet, maar ik wil inde eerste plaats toch plezíérhebbeninmijnwerk.Daaromvind ik het niet erg om ookvoor kleinere blaadjes teschrijven. En van sommigevanmijnboekenweet ikvantevoren: daar verdien ik, inverhoudingmetdeenergiedieikerinsteek,geenrotteeuroaan.Maardatishetleukevanjournalistiek:hetverrijktmijalspersoon.Elkartikelschrijfikdanookalsofhetvoordeeeuwigheidis–albesefikmaaraltegoeddatmorgendeviserinwordtgedraaid.Watdannog?Hetmoetjuistzijn,wantmijnnaamstaateronder.”

“MetdedichterPaulVanOstaijendeelikdeovertuiging:eenideaalhebbenisnietslecht,zolangjemaarbeseftdatjehetnooitvoorelkaarkrijgt.VanOstaijenomschreefhetals‘hetheimweenaarhetvaderlandvanhetvolmaaktewetenenhetbesefvandeijdelheidvanelkemenselijkepogingdaartoe’.Helaas zien nogal wat mensen dat niet in. Idealisten zijn

errotsvastvanovertuigddathetwélzallukken.Hetmoet.Gaandewegwordenzedanradicaler,totzeopdenduurzelfskiezenvoorterrorisme.Enzelfsdaarmeehalenzehetniet.Zomakenzenietalleenzichzelfongelukkig,maarookiedereenrondomzich.

In Hugo Claus heeft me danaltijd weer zijn dualiteit ge-charmeerd. Het dollen metzijn actrices tegenover deenorme sérieux in zijn werk.Zich overgeven aan onnozel-heden,maarondertussentochcontinuïteit en diepgang na-streven.Datismooi.Naaraan-leidingvande25steverjaardagvan het verschijnen van Het verdriet van Belgiëhebikhetboeknogeensherlezen.Toenismeopgevallenhoezeerhetnogovereindblijft.Deoorlogiser –behalveopheteinde,met het bombardement opKortrijk–nietzozeerinaanwe-zigalsgebeuren,maaralleenalsonderwerp indegesprek-ken.’tIseenpermanentach-tergrondgezoem vanmensendie er hun eigen ideeën opna houden: de Joden zijn zo,de Duitsers zijn zo... Maarzeweten van niks, het is al-lemaal van horen zeggen.Precies hetzelfde mechanis-mehebbenwedeafgelopenmaanden meegemaakt metdeBelgischepolitiek.Wantdemanierwaaroperinhetcafé–enzelfsindemedia–gespro-ken wordt over ‘de Walen’,Brussel-Halle-Vilvoorde enLeterme is ook niets meerdan achtergrondgezoem, om

niet te zeggen gezever.Maar dat creëert ondertussenweleenbepaaldklimaat.DatmechanismeheeftClausal25jaargeledenprachtigbeschreven.”

“Nadat ikwas afgestudeerd, heb ik eerst een tijdje op decultureledienstvandestadGentgewerkt.Hetwasnietmijnroeping,maar ik zat er ookniet tegenmijn zin. Zoheb ikbijvoorbeeldJanHoetlerenkennen.Tochwildeiklieverjour-nalistworden.Eerstgingikoplossebasisschrijvenvoor De GentenaarenDe Standaard, latervoorKnack.Naaraanlei-dingvandevijftigstesterfdagvanVanOstaijenmaakteikeengrootartikeloverhem.Knack-hoofdredacteurFransVerleyen

“Niets is zo misleidend als het geheugen.” (Foto Maîtrise)

MARC REYNEBEAU: ‘ELK ARTIKEL SCHRIJF IK ALSOF HET VOOR DE EEUWIGHEID IS’

Een reeks van Manu Adriaens

Marc Reynebeau stapte in 2003 over van Knack naar De Standaard. In zijn jongste boek Struikelend door het leven houdt hij zichzelf onder het vergrootglas. Ontmoeting met een observator van het vlietende bestaan. “Ik heb een vorm van mentale claustrofobie.”

16

academische carrière heb geambieerd. Begin jaren tachtigwerkteikevenhalftijdsvoorKnack,terwijlikdeanderehelftvan de tijdwetenschappelijkmedewerker aan de ErasmusUniversiteitinRotterdamwas.Naéénjaaralmaakteikmedebedenking: volgend jaarmoet ikweerpreciesdezelfdecursussengeven.Diegedachteervoerikalsbedreigendenikbenermeeopgehouden.Laterzoueenbuitengewoonhoog-leraarschap memisschien wél aantrekken. Tja, alles waar‘buitengewoon’voorstaat,trektmeaan–vooralomdathetinditgevalalleenmaarbetekent:‘nietfulltime’.Door de televisie ben ik een klein BV-tje geworden, zekernietvanhetgehalteKoenWautersofUrbanus.Ikhebhetnietnagestreefd,’tismeoverkomen.Hetheeftzijnvoordelen.Ikhebhetalvoorgehaddatmijineenhotelmeteendesuiteaangebodenwerd.Eenanderekeerkreegikineenvliegtuigeenupgrade.Laatheteencompensatiezijnvooraldiekerendatiemandmepersezijnlevenwilvertellen,terwijlikopdetramstatewachten.Maarikblijfbeleefdtegeniedereen.Ooktegendeverwaaidedorpsfilosoofdiemetoevalligindefrituurontmoetendiemeentmeduidelijktemoetenmakendathijmemaareenonnozelaarvindt.EntijdensdeGentseFeestenblijfiknamiddernachtbijvoorkeurthuis.Wantdanwillendegenendiemewélsympathiekvindenendiealwatgedronkenhebben,mepintenoffreren–waarvan,zoleertdeervaring,zejammergenoegdehelftovermeuitgieten.Ikhebvoorzulketoestandenteweinigsociaaltalent.Ikweetnooitgoedwatikmoetzeggen,ikkannietzomakkelijkpraatjes

makenmetmensenover omhetevenwat.Aandeanderekantbenikeenijdeltuit,zoalsiedereen.Alsikmijnmeningovereencomplexemateriehebproberenteverwoor-

denindebeperkteruimtevaneencolumnenikkrijgdaarpositievefeedbackop,danbenikblij.Omdatmedatsterktindemeningdatiknietophetverkeerdespoorzat.”

“StefanHertmansheefteensbeschrevenhoehij alspubereenboekzattelezen,terwijlhijhoordehoezijnleeftijdge-notenbuitendemeisjesachternaaanhetzwemmenwaren.Daarkanikmewelietsbijvoorstellen.’tIsmijngelukdatikvooreenmassamediumwerk:dejournalistiekverplíchtmebuitentekomenenmensenteontmoeten.Hetneutraliseertvooreenflinkdeelmijnmensenschuwheid.Rondmijnveertigstedachtik:ikwoudatikalmetpensioenkongaan.Hetleekinallesopeenvroegemidlifecrisis,maarzovoeldehetnietaan,tochnietineennegatievebeteke-nis.Misschienwildeikgewoonvanhetgejaagaf.Ikbenin-middelsdevijftigvoorbij.Ikhebenkeleboekengeschrevenwaarvan ik – dat iswelhéél pretentieus –durf te zeggendatzeietshebbenbewerkstelligd:Apollo’s klachtovercul-tuurpolitiekenHet klauwen van de leeuwmeteennieuwekijkophetflamingantisme.Maarinwezenvoelikmenogaltijdeenjongetjevandertien.Datisdeleeftijdwaaropjegeenkleinkindmeerbent,maarooknognietvolwassen.Eentoestandwaarinjenogkuntdenken:láter,alsikgrootben,alsikeenserieuzemensben...Watinmijngevalnognietvoordenabijetoekomst is.Enals ikopeendagsterfenmoet terugkerenomdat reïncarnatieweldegelijkblijkttebestaan,laathetdanzijnalseenstofje.Zominimaalmo-gelijk.Genoegisgenoegentropisteveel.JehadmetochnietopgezetwillenzienvooreenvolgendeKörperwelten-tentoonstelling?”

vondhetblijkbaarheelgoed:erwasneteenvacaturebijhetmagazineenhijvroegmeofikdiewildeinvullen.Ikbenereenkwarteeuwgebleven.Jarenlangwasikdejongstevanderedactie,inhetbegintussencoryfeeënalsJohanAnthierensenJohanStruye.Verleyen is inmiddelsaleenhele tijddood. Ikbrandgeenkaarsjesvoorhem,zijnfotostaatooknietopmijnkast,maarhetwasweleenmanvanwie ik zeg:blijdat ikhemhebgekend. Aanvankelijk was hij natuurlijk vooral mijn baas,eneenbaashoor jetehaten.(lacht) Ikhebveelvanhemgeleerd,hijgafmekansenenvrijheid,enhijlietgraagzijnappreciatieblijken.Hetdierbaarstzijnmijnherinneringenaandeontelbarekerendatwesamenopcafézaten.Wehebbenveelgedronken,terwijlhetgelukkignooitoverhetvoetbalging,maarovereenvanzijnvelefascinaties:Schubert,ar-cheologie,FelixTimmermans...In 2003 ben ik naar De Standaard overgestapt. Er wordtgezegd‘omdatzebijKnackvondendathijteveelmettele-visieprogramma’sbezigwas’,maardatwashetvoorwend-sel.Alsdatéchthetprobleemwas,danvoorzietdesocialewetgeving allerlei procedures omeenwerknemer die nietbehoorlijkfunctioneert,inhetgareeltehouden.Maarikhebeenblancosociaaldossier.Nee,dewareredenwaseencon-flictmetRikVanCauwelaert,deopvolgervanVerleyen,overderichtingwaarinhijKnackwildelatenevolueren:’tiseenpopulistischer, rechtserbladgeworden.Enerspeeldenooknogeenpaarpersoonlijkedingenmee,maardaarzwijg iklieverover.Ach,’tiseenafgeslotenhoofdstukvoorme.Ergernisvindikenergie-verspilling,dusiktrachthettoteenminimum te beperken. Kwalijkeervaringenprobeer ikaltijdzoveelmogelijk tevergeten. Ikbengescheiden,datwasgeen leukeindevanmijnhuwe-lijk,maarookdaarvanwilikalleenhetprettigeonthouden.Kunnenvergeten iseenzegen.HetzelfdemetmijnvertrekbijKnack.Achterafhebikmezelfsgerealiseerd:goeddathetisgebeurd,wantanderszat ikdaarnogaltijdwellichteenbeetjeteverkommeren.NuhebikbijDe Standaardeenheelnieuweomgevingdiemeergbevalt.AlhaddenerietsmeercafésinhetindustrieparkvanGroot-Bijgaardenmogenzijn.BijDe Standaardvalikeenbeetjebuitenhetnormaledag-bladritme: ik hebmijn column en ik werk vooral voor deweekendbijlage.Intheoriezouikookeenzelfstandigpubli-cistkunnenzijn,maarzoalshetnuis,pasthetbeterbijmijnkarakter.IkhebhetgezienbijJohanAnthierens,dieikopzijnbestvondtoenhijvastindienstwasvanKnack.Laterwerdhijeenzwerfkatindejournalistiek.Ikkreegtoendeindrukdat hij daardoor onvoldoende rust vond omecht zijn dingtedoen.Het zoumíjnietandersvergaan,vrees ik: ikbeniemanddieamperzijnbelastingbriefingevuldkrijgt.Ikhebeen structuur nodig,waarbinnen ik voldoende speelruimtekrijg.Watdatbetreft,benaderteenkrantalsDe Standaard het ideaal. Er is voldoendemogelijkheid totafwisseling. Ikhoef me van een heleboel dagelijkse dingen niks aan tetrekken,maarikhebintussenwelalvoorallerubriekenge-schreven, inclusief de sportbladzijden. Ik heb een loon entrachtdatwaartemaken.”

“Ikhebeenvormvanmentaleclaustrofobie:alsiklangmethetzelfdebezigben,wordikhetkotsbeuenwiliktotaalietsandersdoen.Datisookderedenwaaromiknooitechteen

Iconen van de Vlaamse journalistiekD

e Jo

urn

alis

tD

e Jo

urn

alis

tjanuari 2009

‘De waarheid bestaat niet. Er is altijd een hoek af.’

17

“Ik begrijp nietwaaromDe Morgen zoumoetenafslanken.Deverkoopscijferszijngoed en De Persgroep overweegt eenovernamevanHet Algemeen Dagblad.Ikbennooiteencommunistgeweest,maarditistochdeperversiteitvanhetkapita-lisme.”Rik Torfs in Humo van 30 december 2008

“Wanneer uitgevers worden gekarika-turiseerd als bang, kortzichtig en gierig,begrijp ik niet over wie het gaat. DeVlaamse uitgevers zijn nog echte uitge-vers en hebben niet – zoals vaak in hetbuitenland – hunmedia uitverkocht aanfinanciëlegroependiemetgeleendgeldeen (tijdelijk?) imperium hebben opge-bouwd,endatnu,middenindekrediet-crisis,ophuntitelsmoetenverhalen.(...)Wie als uitgever nu niet ingrijpt, zet detoekomstvanzijntitelsophetspel.Endatzou pas onverantwoord zijn. Geloofme,besparen isniet leuk.Maarhet is –hoepijnlijk ook – niet meer dan een kleinestapterug,diegeenafbreukdoetaanderichtingdieVlaamseuitgeversaleenjaaroftiengeledenzijningeslagen.”Marc Vangeel, ceo van Concentra Media, in zijn nieuwjaarstoespraak

“Beste VVJ, ik stap uit de journalistieknadatikinseptemberopeenzeerunfairemanier doorHet Laatste Nieuws aandedeurbengezet.Ikhebhetgehadmethetschijnzelfstandigenstatuut en ik ga eenfatsoenlijkejobzoeken.”Een (ex-)journalist reageert op de VVJ-uitnodiging om opnieuw lid te worden

“Ontslagen, inkrimping van mensen enmiddelen, het maakt veel journalistenbang. Nochtans zijn zeker in een pers-bedrijfmensenabsoluutdebelangrijkstefactor.Eenmagazineofeenkrantbestaatnietzondergedrevenbladenmakers,jour-nalistenenvormgevers,dieer inslagenhet bedrukte papier te doen leven. Alsdatwonderbaarlijkeprocesniettotstandkomt,ishetinderdaadnietsmeerdaneen‘boekske’.Erzijnnaarmijngevoelteveel‘boekskes’tegenwoordig,ensteedsmeerbladendreigenboekskestewordendoorhet snoeien inmiddelenen competentemensen,doortesnoeieninhetgeheugenvanredacties.”Tessa Vermeiren in haar afscheids-speech voor de Roulartacollega’s op 17 december 2008

“Milo is niet meer. Hij was nochtans eengezondebaby,dieeenplaatsveroverdeinde harten van tienduizenden lezers.Maarniet in die van de adverteerder. Gemistekans,marketeers:uhadons,midlifers,betergepaktnuwenogintepalmenzijn.”Annemie Speybrouck, (ex-)hoofdredacteur van het door Sanoma opgedoekte Milo, in

haar afscheidsedito van januari 2009

“Ermoetmeeraandachtkomenvoordefoto’s, hetwerk van de fotografenmoetsterkergeapprecieerdworden.Ikdurfhierhetwoordrespectgebruiken.”Michel Vandersmissen, hoofdredacteur van Het Nieuwsblad, in het Corelio-bedrijfsblad Schakels van de zomer 2008. Geen half jaar later zet Corelio brutaal 35 freelance persfotografen op straat.

“Watmijverontrustisdatzebijde Morgenbeweren dat je na het ontslag van eenkwart van de redactie het verschil nietgaatmerken.Datkàntochniet?”Goedele Liekens in Humo van 30 de-cember 2008

“Deeerstendiesnappenwatergebeurt,zijnjournalisten.Afentoeiserwelinteemotionele termen over de kredietcrisisgeschreven.Dewoordenangst envreesvielen nogal eens en daarmee hebben

journalistenbijgedragen aande versnel-lingvandenegatievetendensen.”De Nederlandse hoogleraar commu-nicatiewetenschap Jan Kleinnijenhuis in NRC Handelsblad van 27 december 2008

“Hebben we eigenlijk iets aan eenbladzijdenlange analyse van elk sms’jetijdenseen regeringsvorming,ofaan tv-interviewswaarindegeïnterviewdegeentwee zinnen kan afmaken? Schietenweopmetméérfaitsdivers,méérpietluttig-heden,méérgehaktstro?”Leo Neels, hoogleraar mediarecht, in Knack van 7 januari 2009

“Vrouwen kijken op naar types alsMarcReynebeau en ook mijn collega JanBecaus, die iets heel mysterieus heeft.Toch niet naar zo’n stille,misschien ookwatsaaiejongenalsik?”Omzeggens slimste mens ter wereld Freek Braeckman in Dag Allemaal van 30 december 2008

Scheef bekeken

18

perseeenwoordvoerdermoethebben.Waaromdiewoord-voerderszeldenopdehoogtezijn,ook.Envooral:waaromzenooithetheleverhaalvertellen.

Eentijdlaterstondikweeropperron6.Tewachtenopeentreindiedeze keerwel zou komen. Ikwoueen reportagemakenovereenandereminderheid:dewoonwagenbewo-ners.Uiteenonderzoekwasgeblekendatzebijnanergensmeerwelkomwaren. Ikhadeenafspraakmeteenfamiliewoonwagenbewoners,dieergensaanderandvaneenbosinLimburgwoonden.Lieve,vriendelijkemensen.Zehadden

koffie gezet en legden rustighun grieven uit. Ik vroeghen of het vroeger allemaalanders was. Plots stokte hetgesprek.‘Daar gaan we niets over zeggen.’Ikschrok,wantzo’nonoverko-melijkevraagwashetnuookweerniet.‘Onze mediatrainer heeft ons afgeraden om over vroeger te praten’,bekendenze. ‘Alleen over vandaag. Wat telt, zijn de feiten. De cijfers. Niet de anekdotes.’Toen ikhetnummervanhunmediatrainer vroeg, bleek hijgewoon in het notitieboekjestaan.Bijde‘M’.Het was de normaalste zaakvan de wereld, vertelde diebewuste mediatrainer melater.Iedereenvolgdemedia-training: politici, bedrijfslei-

ders,voetballers,waaromzoudenwoonwagenbewonersdatdannietmogendoen?Hetisinhuneigenbelangdatzehunexternecommunicatiezogoedmogelijkproberentestroom-lijnen.Hethoorde‘bij de professionalisering van het veld’.Erzijnzovandiedagendatikhevigverlangnaarwatminder‘professionalismevanhetveld’.Naarmensenzonderwoord-voerders. Naar politieke interviews waar nog iets instaat.Naar geïnterviewden die hun externe communicatie nietstroomlijnen,maargewoonzeggenhoededingenzijn.ZoalsdeStem,ineenonbewaaktmoment.Ikmaghemdanwelnietinterviewen,maarmorgenbrengikhuldeaanhem.Opperron6. Ikhoopdathijmag luisterenvanzijnwoord-voerder.

Voor volgende keer draag ik deze column over aan Tom Peeters van De Tijd

HoeveeljaardeNMBSonslevenkortergemaaktheeft,wetenweniet.Maarhetzullenerveelzijn.Alsheteenbeetjevriest,ligthethalvespoornetplat.Alshettewarmisook.Enindeperiodesdaartussenishetvingerskruisen.Maarer iseenverklaringvoor:hetkomtallemaal,volgensdeNMBS-woordvoerder,omdatweover‘één van de modernste spoorweginfrastructuren ter wereld’beschikken.Nee,ditlandhoudtnietopmetonsteverbazen.Eentijdgeledenstondenweopeenperronvaneenvandemodernste spoorweginfrastructuren terwereld. Te vloekenopeentreindieweernietkwam.Destembovenonshadal een paar keer geroependat‘de trein een onbepaalde vertraging had. Waarvoor onze excuses’.Enwijhaddenteruggeroepen dat hij zijnexcuses mocht houden – erzijngrenzenaanfatsoen.Een paar minuten later: destem weer. Met een ‘Bericht voor de reizigers op perron 6’.Eendramatischestilte.‘De trein is afgeschaft’,vervolgdedeStem,‘de chauffeur is niet komen opdagen.’Hilariteit op het perron 6.Misschien was het onprofes-sioneel van de Stem om dielaatstezinaanzijnberichttoete voegen, zo openhartig tezijn.Maarhetdeedweldeugd.En: het zorgde zowaar vooreen warm solidariteitsgevoelopperron6.Wij,deslachtof-fersvanzoveelonkunde.IkwoudeStemmeteen interviewen.Overhoe frustrerendhetnietmoestzijn,elkedagduizendenmokkendemensente moeten toespreken, honderdduizend keer excuses temoetenophoesten.Eendaglaterbeldeikhemop.Hijbleekovereentelefoon-toesteltebeschikken,watdecommunicatieenigszinsverge-makkelijkte.Eeninterviewzaghijhelemaalzitten–hijhadookwattezeggen.Maarhijmoestheteerstaanzijnoverstevragen.Datleekeenbillijkedeal.Noggeenhalfuurlater,eenwoedendeNMBS-woordvoerderaan de lijn. Hoe onprofessioneel ik wel niet was. ‘Als er vragen zijn, dan moet u die aan ons stellen.’De Stem interviewen bleek uitgesloten – ‘natuurlijk, wat denkt u nu?’‘Mag de stem in zijn vrije tijd dan niet doen wat hij wil?’,probeerdeiknog.‘Nee. Wij zijn er voor u. Wat wilt u nu weten?’Tja,eigenlijkniets.Behalvedanwaaromiedereeninditland

DE STEM Een estafettecolumn vanStijn Tormans (Knack)

De deadline voorbijD

e Jo

urn

alis

tD

e Jo

urn

alis

tjanuari 2009

(Foto Nele Tormans)

19

Onder embargo

De Staten-generaal voor de Media,die Vlaams minister-president KrisPeeters(CD&V)eind2008heeftaange-kondigd, vindt plaats op donderdag 5maart2009nademiddag.Voorjourna-listen,endeVVJinhetbijzonder,wordtheteennieuwegelegenheidomduide-lijk temakendat er andereuitwegenvoordemediacrisiszijndandegenediedeVlaamsemediabazenbeogen.

DemeetingvanhetMediaplatformvanVVJ en vakbonden van 8 januari trokalvast een driehonderdtal journalistenen andere mediawerkers. Het VTM-personeelwasmeteendertigkoppigedelegatieophetappel.Dedirectiehadwerknemersvoorhetbijwonenvandeactiedrieuursyndicaalwerkverlettoe-gekend.

De VTM-bus uit Vilvoorde kwam weleenhalfuurtjete laat.BleekinBrusselverkeerd gereden te zijn. Wat VVJ-voorzitter en meetingmeester MarcVan de Looverbosch het commentaarontloktedathetonsonvermijdelijkelotwordtonzewegteverliezeninBrusselals redactiesmaarblijvenwegtrekkenuitdestad.

Dat leiddetot luideinstemmingbijdemensen van de nog steeds met eenverhuizing uit Brussel naar KobbegembedreigdeDe Morgen.

Ook VRT-collega’s zakten af naar demeeting. In een mail had algemeenhoofdredacteurPieter Knapendanookniemand iets indeweggelegd,warehetnietdat“deelnemingonmiddellijkaandeplannermoestwordengemeldennietalswerktijdkonwordenaange-rekend”.

Het personeel vanDe Morgen stampteengrootLezersfeestuitdegrondomdevelesympathiebetuigingenvoorhetvoortbestaan van de krant te kanali-seren.Hetevenementvindtplaatsopvrijdag20februariindenaastderedac-tiegelegenKVSBoxaandeBrusselseArduinkaai.

ViaFacebookkreegderedactievanDe Morgeninmiddelsdesteunvanomenbijde7.800verontrustelezers.Ookzij

ijveren voor het behoud van de krantenkantenzichtegenhetbeoogdecol-lectief ontslag van een kwart van hetpersoneel en de geplande verhuizingnaarHet Laatste Nieuws.

Wat de gesprekken tussen directie enpersoneel bij De Morgen allerminstbevordert, is dat het management inallediscretienualmaatregelen trachtdoor tedrukkenwaarde redactie ab-soluut niet gelukkig mee is. Zo blijkthetredactiegebouwaandeArduinkaaizowaarreedste huurtestaan.Enevencynisch: ook het documentair archiefvanderedactieisdoorDePersgroepindeetalagegezet.

Ookdeinternetpetitiediede35door-gestuurde freelancefotografen vanHet Nieuwsblad opstartten, is eensuccesmetomenrond2.000steunbe-tuigingen.

Een ervan komt van Johan Swinnen,VUB-hoogleraarfotogeschiedenis.“Foto-journalistiekiseenwezenlijkonderdeelisvanonscultureelerfgoed”,schrijfthijophttp://www.ipetitions.com/petition/reddepers. “Foto’s zijnniet alleenonzebelangrijkste informatiebrongeworden,maarsindshaarontstaanheeftdepers-fotografieonzewereldenonzewaarne-mingervanmeebepaald. Respect dusvooronzefotografena.u.b.”

ZosterkishetLimburggevoeldathetzelfs de landsgrenzen overstijgt. NuhebbenHet Belang van LimburgenhetNederlandse dagblad De Limburger/Limburgs Dagblad samenLimburgs XL opgezet.Hetgaatomeenpaginametgrensoverschrijdend nieuws die voort-aan elke donderdag in beide krantenverschijnt.

Een aparte redactiecel van tweeBelgische en twee NederlandseLimburgers schrijft Limburgs XL vol.EenvandedrijvendekrachtenisMarij Wyers,dieinhetkadervandejongsteVlaams-Nederlandse Journalisten Uit-wisselingalheelwatverkenningswerkkonverrichten.

Intussen ligt de eerste Vitaya in dewinkel. Het maandblad wordt de ge-

schrevenpendantvandegelijknamigelifestylezender. Samen met Vitaya isookSanomauitgevervanhetblad, inwatbeideneen ‘unieke joint venture’noemen.

Sanoma doekt over enkele maandenwel Evita op als onafhankelijke titel,omereenkopbladvanVitaya van temaken. Een beetje zoals Blik en Dag Allemaal. Sanoma ontkent dat er bijEvita ontslagen zullen vallen, aange-zieniedereenbijhetnieuweVitayaaandeslagzalkunnen.

HoofdredactricevanVitayaisoverigensAnn De Tremerie, voorheen hoofdre-dacteurvanEvita.

In Kortrijk overleden: Jacques Vandevijvere(83).42jaarlangwashijchefvanhetWest-VlaamsekantoorvanGazet van Antwerpen.32jaarlangwasJacquesookvoorzittervandeKortrijksePerskring.

Peter Teuwensstaptna20jarendienstbijHetBelang van Limburg overnaarHet Laatste Nieuws, waar hij eindre-dacteurwordt.

Sarah SchoefsdanweerzetteonlangsdestapvanBelganaarHet Belang van Limburg.

Wim Coessens, eerder directeur vanDe Morgen en sinds een goed jaarmanager bij de VRT, wordt directeurvanhet InternationaalFilmfestivalvanVlaandereninGent(waarhijeerderookalevencoördinatorwas).

Dikkeproficiat,CarolineVandenBerghe(VRT)enMarkEeckhaut(De Standaard/Het Nieuwsblad),metzoontjeMats.Alsdaar geen grote gerechtsverslaggevervankomtwetenwehetnietmeer.

De informatieavond die de VVJ op 17december 2008 organiseerde overzelfstandige journalistiek envennoot-schappen, kon op de ruime interessevaneenveertigtalfreelancersrekenen.Indemaandmeiwordtmetdezelfdeexpert eennieuwe infosessiegeplandover journalistiek en belastingsaan-gifte.

Omdat kwaliteitsjournalistiek belangrijk blijft

Meer info op www.kbs-frb.be/beurzen-voor-journalisten.htm

Contact: Josse Abrahams Tel: +32-2-549 02 56 – abrahams.j@kbs-frb.be

Na vijf jaar slaat de oproep ‘Beurzen voor journalisten’ van de Koning Boudewijnstichting een andere weg in. Tot nu was deze oproep enkel bedoeld om reportages te maken in Marokko, Turkije of in Europese regio’s waar grote groepen moslims wonen en waarbij we iets kunnen leren over de migranten in België.

Oproep 2009• Vanaf nu financieren de beurzen journalistieke

projecten over alle mogelijke migratiefeno-menen in België en Europa en ook in de dias-pora. De invalshoek is dus niet langer enkel de islam en de moslimgemeenschappen.

• De nieuwe oproep opent het project voor landen in onder andere de Balkan, Oost-Europa, Subsahara Afrika (Congo), Latijns Amerika en Azië.

• Het blijft mogelijk om een beurs te krijgen voor een reportage in Marokko en Turkije over de migratieproblematiek.

CriteriaDe oproep is gericht tot elke journalist in dienst van of verbonden aan een Belgische redactie (radio, tv, geschreven pers) die een expliciet akkoord van zijn redactie kan voorleggen.

Hoe hoog is het bedrag?• 1.250 euro voor één week, 750 euro per bijko-

mende week met een maximum van 3.500 euro. • Voor een cameraploeg kan het bedrag worden

uitgebreid tot 5.000 euro.

Timing• Lancering van de oproep: 15/12/2008• Uiterste indieningdatum van de dossiers:

28/02/2009• Bekendmaking geselecteerden: april 2009• De reportage moet gebeuren tussen begin juni

en eind december 2009.

BEURZEN VOOR JOURNALISTEN: NIEUWE FORMULE

Meer thema’s, meer landen

(Fot

o W

oute

r Ra

woe

ns)