CodaDE TIJD l DONDERDAG 1 APRIL 2010

32

DE WIJDE WERELD

+++++ De jazzgitarist Herb Ellis,voormalig lid van het Oscar Peter-son-trio, is op 88-jarige leeftijdoverleden. Ellis bezweek aan de ge-volgen van de ziekte van Alzheimer.De in Texas geboren muzikant hadmet zijn gepolijste, door de bluesgedragen manier van spelen ook alssolist wereldwijd erkenning gekre-gen. Internationale roem verwierfEllis als gitarist van de groep rondOscar Peterson van 1953 tot 1958.Daarna ging hijop tournee metElla Fitzgeralden werd hijdoor de beken-de platenpro-ducent NormanGranz aange-trokken vooropnames metBilly Holiday,Louis Armstrong, Dizzy Gillespie,Stan Getz en Fitzgerald. +++++De stadsbesturen van Brugge,Gent, Kortrijk en Mechelen werkensamen om een standaardsysteemte laten ontwikkelen voor een digi-tale beeldbank. Daarmee hopen desteden hun archief van digitale fo-to's, filmopnames, plannen en ge-

luidsfragmenten beter te kunnenbewaren en catalogiseren. Het pro-ject werd gisteren voorgesteld inGent. Een negentigtal anderegemeentebesturen toonde al inte-resse in de aankoop van het stan-daardsysteem. Op dit ogenblik heb-ben de vier partners elk een eigenbeeldbank. Die documenten zijnvooral historisch gericht. Het nieu-we systeem wil ruimer gaan en ookbestanden zoals actueel lopendedossiers en technische data onlinezetten. +++++ Als Zuid-Korea in2022 het wereldkampioenschapvoetbal mag organiseren van deFIFA, wil het enkele matchen inNoord-Korea laten plaatsvinden.Dat zei de voorzitter van het bied-comité Han Sung-joo gisteren. Methet initiatief wil hij de spanning tus-sen de landen verminderen.+++++ Ondanks de lente kampenSchotland en Noord-Ierland metzwaar winterweer. Gisteren zatentot 48.000 gezinnen in Noord-Ier-land en nog eens 15.000 in Schot-land zonder stroom. Sinds dinsdagmoesten ongeveer 300 mensenworden bevrijd uit voertuigen waar-mee ze in de sneeuw waren vastge-raakt.

TIPZAK

CANVAS, 00.05 UUR

Met ‘Graceland' maakte PaulSimon in 1986 zijn succesvolstesoloalbum, net op het moment datzijn carrière in een dipje zat doorde komst van de punk en de newwave. Simons carrière leek voorbij.Daarom begon hij te experimente-ren met nieuwe muziekstijlen,vooral wereldmuziek, wat in 1986resulteerde in 'Graceland'. Decombinatie van de Amerikaansefolkrocktraditie en bruisende Zuid-Afrikaanse ritmes opende nieuwehorizonten voor de popmuziek enintroduceerde de Zuid-Afrikaanseband Ladysmith Black Mambazobij het westerse publiek.

GracelandNED2, 22.50 UUR

In de reportagereeks ‘HollandDoc’ zendt Nederland 2 vanavondde documentaire ‘Hoe China Afri-ka overnam’ uit. De reportage iseen casestudy van twee Chineseondernemers die in Zambia zaken-doen. Maar wat vinden de Zam-bianen daarvan? Wat doet de Chi-nese aanpak met het zelfbeeld vande Afrikanen? Door de ogen vande Chinezen krijgen we een inkijkin de Afrikaanse samenleving. Hoeis de verhouding tussen de hard-werkende Chinese en de meer re-laxte Afrikaanse arbeiders? Hoezien de Chinezen hun rol in Afrikaen de wereld?De aanwezigheid van China inAfrika wordt steeds groter. Chinageeft leningen en hulp, bevorderter de investeringen en scheldthoge leningen kwijt, maar stelt erook de toevoer van grondstoffennaar China veilig en creëert er af-zetmarkten voor Chinese goede-ren.

China in Afrika

BERT POPELIER

D e Nederlandse dichterLucebert schreef: ‘Allesvan waarde is weer-

loos.’Dat geldt zeker voor kunst. InBelgië worden jaarlijks zo’n 1.200kunstwerken en andere precieuzevoorwerpen gestolen. En daarvanwordt slechts 6 procent terugge-vonden. Aan Axel Poels zal het nietliggen. Hij is hoofd vande cel Kunstcriminali-teit van de federale po-litie in Brussel. Hijhoudt zich met nietsanders bezig dankunstdelicten. Over lo-pende zaken kan hijniks zeggen (‘Nee, diegestolen Magrittes uithet museum in Elsenezijn nog niet terecht’),maar over het algeme-ne kader praat hijgraag. Dat doet hij ookvanavond in hetVlaams-Nederlandsecultuurhuis De Burenaan het Flageyplein.Hij gaat er in debat met schrijveren kunstvervalser Stan Laurys-sens.

In veel landen is het opsporenvan gestolen kunst geen prioritairezaak voor de politie, ook niet inBelgië. ‘Onze dienst is afgeslanktvan acht naar twee mensen’, zegtPoels. ‘In het buitenland is het be-ter. In Frankrijk bestaat een per-formante dienst van 30 politie-mensen die zich uitsluitend metkunstmisdaad bezighouden. Italiëheeft zelfs een ploeg van 250 men-sen. Heel wat gestolen kunstwer-ken uit Frankrijk, Italië, Nederlanden het Verenigd Koninkrijk komenin België terecht. Hoeveel gestolen

kunstwerken in ons land op demarkt komen, weten wij niet pre-cies. Sinds 2003 houden wij geenstatistieken meer bij.’ Dat komt on-der meer omdat in België kunst-diefstal in de wet niet is gespecifi-ceerd. ‘Het maakt voor de wetgeverniet uit of je een duur schilderij ofeen reep chocolade steelt. De straf-fen zijn hetzelfde.’

‘De Europese Gemeenschapzou de wetgeving ter zake moeten

harmoniseren. InBelgië kan een kunst-dief tien jaar na defeiten niet meerstrafrechtelijk ver-volgd worden. Dediefstal is dan ver-jaard, de dief nietmeer strafbaar. DeBelgische wet zegtook dat in de drie jaarna de diefstal debonafide koper vaneen gestolen kunst-werk desgevraagd hetwerk moet terugge-ven aan de wettelijkeeigenaar. Die laatstemoet wel alle kosten

terugbetalen die de koper heeftgemaakt. Wat eigenlijk wil zeggendat hij zijn gestolen kunstwerkmoet terugkopen. Dat heeft al totdrama’s geleid, ja.’

KENMERKENKunstdiefstal vertoont enkele

specifieke kenmerken. ‘Er zijn ge-specialiseerde en niet-gespeciali-seerde kunstdieven’, legt Poels uit.‘De eerste categorie, onder wieslechts enkelingen een opleidingkunstgeschiedenis gevolgd heb-ben, kent de circuits om de gesto-len kunstwerken te verhandelen.Die criminelen weten in welk landdit of dat voorwerp het best ver-

koopt. Zij passen zich ook aan. Alsbijvoorbeeld de vraag naar art decoop de legale kunstmarkt stijgt,gaan zij zich ook meer art-deco-kunstwerken stelen en helen. Ge-specialiseerde dieven stelen zon-der gebruik van geweld, vooral bijparticulieren. Het gaat om misda-den waar niet te veel risico aan ver-bonden is. In kerken wordt meest-al gepikt door wat wij rondtrek-kende dadergroeperingennoemen, vaak mensen uit hetvoormalige Oostblok.’

‘Niet-gespecialiseerde dievennemen bij een inbraak in een huisalles mee wat ze kunnen dragen,van een televisietoestel over eendvd-speler tot een schilderij. Hetgebeurt dat ze een belangrijkkunstwerk aan de muur laten han-gen, omdat ze de waarde ervan nietkunnen inschatten. Zo laten ze eenpeperduur werk van Jean-MichelBasquiat hangen omdat ze denkendat het om een kindertekeninggaat. De gemakkelijkst traceerbaresubcategorie onder hen is de jun-kie, die bijvoorbeeld bij een anti-quair iets steelt en het voorwerpenkele tientallen meters verderaan een andere antiquair verkoopt.De meeste kunstdieven zijn overi-gens mannen, zo’n 90 procent.’

ARTNAPPING‘De jongste vijf jaar is er een

nieuwe vorm van kunstcriminali-teit bijgekomen, de artnapping’,weet Poels. ‘De dieven gaan erdaarbij van uit dat het door hen ge-stolen goed verzekerd is. Ze biedende tegenpartij aan het kunstwerkterug te bezorgen mits die losgeldbetaalt. De belangrijkste slachtof-fers van artnapping, en van kunst-diefstal in het algemeen, zijn rijkeparticulieren. Vaak moeten de ver-zekeringsmaatschappijen voor

artnapping opdraaien. Officiëlemusea zijn voor artnapping nietinteressant. Museale collecties inBelgië zijn zelden tegen diefstalverzekerd. De financiële waardevan een museale verzameling isdikwijls zo groot dat de verzeke-ringspremie voor het museumonbetaalbaar wordt. Men gaat er-van uit dat de staat of een andereoverheid, die eigenaar van de ver-zameling is, zijn eigen verzekeraaris. Anders gezegd, de overheiddraagt zelf het risico. Overigens be-staat op kunstwerken dieeigendom van de staat zijn, geenverjaring voor de strafbaarheid vaneen diefstal.’

Axel Poels: ‘Behalve dat van degestolen kunstwerken heb je noghet probleem van de vervalsingen.Volgens het strafrecht bestaat hetbegrip vervalsing niet, wel het be-grip oplichting.’

‘Wij spreken van oplichtingwanneer een niet-authentiekkunstwerk als authentiek verkochtwordt. Zolang men een werk ver-koopt voor wat het is, is er niets aande hand. In België zijn de veiling-zalen niet verantwoordelijk voorde authenticiteit van de geveildegoederen, in Frankrijk wel, zegtPoels. ‘Ook bij de bekende, geves-tigde veilinghuizen in België ge-beurt het wel eens dat een niet-au-

thentiek stuk wordt aangeboden.Niet alles kan grondig onderzochtworden. Veel meer gevaar is er bijde kleine provinciale veilinghui-zen, waar op grote schaal vervalstekunst en antiek wordt aangebo-den. Dergelijke veilinghuizen zijneigenlijk rondtrekkende winkels.Bij een dergelijk veilinghuis heb-ben wij onlangs een partij van 70stukken in beslag genomen.’

■ Echt of FAKE? Een gesprek over kunst-criminaliteit met Stan Lauryssens, AxelPoels en Sven Speybrouck, vanavond, 20.15uur, cultuurhuis De Buren, Flageyplein, El-sene

Axel Poels: ‘Er gebeuren wel eens drama’s wanneer bestolen eigenaars hun kunstwerken moeten terugkopen.’ © EMY ELLEBOOG

In tegenstelling tot veelandere misdaden, waar hetspoor steeds vager wordtnaarmate de tijd verstrijkt, isde tijd meestal een mede-stander bij het opsporen vaneen kunstroof. Een gestolenkunstwerk reist. Op een be-paald ogenblik, in de kettingvan brocanterie over anti-quair of veilinghuis naar ver-zamelaar, komt een gestolenkunstwerk boven water.Bij het opsporen van gesto-len kunstwerken is het ArtLoss Register (www.art-loss.com) van groot nut. Hetgaat om een internationaleprivate databank van kunst-voorwerpen, antiek en ande-re cultuurgoederen die ge-stolen zijn. Waar ook ter we-reld.Het Art Loss Register heefteen gedigitaliseerde lijst metfoto’s van zo’n 200.000 ge-stolen cultuurgoederen. Opdie lijst figureren schilderij-en, maar ook andere gesto-len cultuurgoederen, zoalskeramiek, antiek, tapijten,tuinmeubels, juwelen, zilver-werk, munten, wapens, we-tenschappelijke instrumen-ten, boeken en manuscrip-ten. Naast het Art LossRegister is er ook een typi-sche databank voor België:www.stolenart.be.

Art LossRegisteronschatbarehulp

Het gebeurtdat dieveneen waardevolleBasquiat aande muur latenhangen omdatze denken dathet een kinder-tekening is.

‘Veel gestolenkunstwerkenkomen inBelgië terecht’l Kunstrechercheur Axel Poels spreekt over kunstcriminaliteit

Beroemdediefstallen

■ Het Laatste Oordeel,Hans Memling, gestolenin 1473 onderweg naar Italië.Hangt nu in Museum Gdansk.

■ De RechtvaardigeRechters, gebroedersVan Eyck, 1934 in Gent.Nog steeds spoorloos.

■ De Schreeuw, Edvard Munch,verschillende versies paarkeer gestolen. De laatste keerin 2005 in Oslo. Steedsteruggevonden.