Claeys & Engels © Claeys & Engels 2011 Sociale media op de werkvloer Ann Witters Sara Cockx...

Claeys & Engels

© Claeys & Engels 2011

Sociale media op de werkvloer

Ann Witters Sara Cockx

Antwerpen, 19 mei 2011

Overzicht

Inleiding

I. Gebruik van sociale media tijdens de werkuren

II. Gebruik van sociale media buiten de werkuren

Vragen en discussie

3© Claeys & Engels 2011

INLEIDING


Enkele cijfers…


13% hobbies

19% social media

25% internet bankieren

49% administratieve formaliteiten

Enkele cijfers...

Gemiddeld spenderen werknemers 49 minuten aan het lezen van privé berichten in hun inbox

20% van de tijd gespendeerd aan internet op het werk, wordt gebruikt voor privédoeleinden

Duitse studie: surfen voor privédoeleinden kost Duitse ondernemingen 50 miljard EUR / jaar (gespendeerde arbeidstijd)

VS: schade aan ondernemingen door “computercriminaliteit”: 10 miljard EUR / jaar (virussen, diefstal van bedrijfsgegevens, fraude, niet-geautoriseerde toegang, illegale software, ...)


Mogelijke problemen op de werkvloer

“Virtueel absenteïsme”

Openbaarmaking van vertrouwelijke / gevoelige informatie

Vb. “Zit nog steeds vast met Chinese investeerders. Reken niet op mij vanavond, …!”

gepost door J. Martin, werknemer bij S., die enkele honderden Facebook “vrienden” heeft, waaronder collega’s


Mogelijke problemen op de werkvloer

Imagoschade voor de onderneming

• Via sociale netwerken (Facebook, Twitter, …), blogs, discussieforums, websites voor het delen van filmpjes (YouTube, …), etc.

• Ongeveer 20% van de werk-gerelateerde “status updates” op Facebook zijn negatief

• Imagoschade

– Vb.: Domino’s pizza (VS)


Juridische benadering – gebruik van social media:


I. Gebruik van sociale media tijdens de werkuren


I. Gebruik van social media tijdens de werkuren

1. Preventie en omgaan met misbruik

Wat te doen wanneer u merkt dat een werknemer de hele dag op Facebook of Twitter zit in plaats van te werken?


Een duidelijke policy voor het gebruik van internet / social media (e-mail,…)

Juridische basis

Eigendomsrecht Werkgeversgezag CAO nr. 81 betreffende de controle op de elektronische on-

linecommunicatiegegevens: “Deze CAO heeft geen betrekking op de regels voor de toegang tot en/of het gebruik van de elektronische on-linecommunicatiemiddelen van de onderneming, welke regels het prerogatief van de werkgever zijn.”




Toepassingsgebied: niet enkel internet (e-mail, telefoon, mobiele telefoon,...)

Regels voor het gebruik van de media- Verbieden van elk privégebruik? - Een beperkte toegang toelaten:

Andere computer Tijdens de pauzes Beperking van de duur en de frequentie (uitzonderlijke toegang en/of

in noodgevallen) Beperking van het type van activiteiten op het internet (geen

internet bankieren, vakantieplanning, …) Blokkeren van bepaalde types van websites (porno, geweld, …)





Meest geblokkeerde websites (Bron: Smart Business Strategies)

1. Erotiek 65%

2. Gokken 59%

3. Download sites 53%

4. Online games 46%

5. Geweld 45%

6. Facebook 43%

7. Twitter 39%

8. MySpace 36%

9. Videostreaming 35%

10. YouTube 35%



Regels over de controle: • doeleinden, frequentie, omstandigheden, opslag van gegevens, etc... • Akkoord van de werknemer

Sancties

Welke vorm? • arbeidsreglement• interne policy• tekenen voor akkoord/voor ontvangst• presentatie in de onderneming, informatiesessies




Wat als u een werknemer ervan verdenkt dat hij constant aan het Twitteren is in plaats van te werken... Kan u de websites die hij bezoekt controleren?



2. Controle van het internetgebruik

Recht op privacy

• Artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens

• Artikel 22 van de Belgische Grondwet

• Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (Richtlijn 95/46/EC)

Controle van internetgebruik = verwerking van persoonsgegevens Wettelijke en uitdrukkelijk vermelde doeleinden, niet overdreven, informatie

aan werknemers, veiligheidsmaatregelen, beperkte bewaring, ... Aangifte bij de Privacycommissie




Recht op privacy

CAO nr. 81 betreffende de controle op de elektronische online communicatiegegevens:

Beperkte lijst van toegelaten doelstellingen (uitdrukkelijk te vermelden)

1. het voorkomen van ongeoorloofde of lasterlijke feiten 2. bescherming van de belangen van de onderneming3. de veiligheid van de IT-netwerksystemen4. de naleving van de in de onderneming geldende gebruiksregels




Recht op privacy?

CAO nr. 81:

Procedure: In principe: indirecte controle:

Directe controle in geval van doeleinden 1-3




Recht op privacy

• Wet van 13 juni 2005 betreffende elektronische communicatie

Kennis nemen van en/of het gebruiken van communicatie informatie = verboden, tenzij toestemming van de partijen betrokken bij deze communicatie

E-mail

Internet?




Ons advies: Een duidelijke policy over het gebruik van internet/social media en de controle ervan





3. Mogelijke actie: ontslag om dringende reden?

Overmatig gebruik van internet voor private doeleinden kan een dringende reden uitmaken

Voorbeeld: werkgever ontdekt dat werknemer op 15 dagen tijd 70 uur op beurswebsites heeft gespendeerd + persoonlijke bestanden heeft gemaakt

(Arbrb. Brussel 6 september 2001)



3. Mogelijke actie: ontslag om dringende reden?

Naleving van CAO n° 81 = belangrijk!

• Geen dringende reden wegens geen duidelijke en voorafgaande richtlijnen

(Arbrb. Brussel 19 maart 2004)



4. Geldigheid van het bewijs

Voor 2003: Verwerping van alle onrechtmatig verkregen bewijs

Hof van Cassatie, 14 oktober 2003 (arrest “Antigoon”) • Strafrechtelijke zaak • Enkel verwerping van onwettig bewijs indien:

recht op een eerlijk proces is bedreigd de betrouwbaarheid van het bewijs is aangetast een voorwaarde voorgeschreven op straffe van nietigheid is geschonden

• Bevestiging in 2004 and 2005

Burgerlijk recht / arbeidsrecht?• Aanvankelijk passen arbeidsgerechten de Antigoon rechtspraak niet

toe (dringende reden geweigerd in geval van onwettig bewijs)25


4. Geldigheid van bewijs

Hof van Cassatie, 10 maart 2008: bevestiging van de Antigoon rechtspraak in een burgerrechtelijke zaak

Arbeidsrechtbanken en -hoven lijken te volgen• Arbrb. Gent 1 september 2008: onrechtmatig verkregen e-mails,

die concurrentiële activiteiten van de werknemer aantonen• Arbh. Antwerpen 2 september 2008: privé chat en e-mail tijdens

de werkuren – IT-werknemer gebruikte afzonderlijke mail server – CAO 81 niet volledig nageleefd, maar bewijs aanvaard omdat: betrouwbaar, recht op een eerlijk proces was niet geschonden




Hof van Cassatie, 9 september 2008

• Strafrechtelijke zaak

• “Redelijke privacyverwachtingen” Zelden toegepast door de arbeidshoven en -rechtbanken US “redelijke privacyverwachtingen test”

• een persoon moet een werkelijk (subjectieve) verwachting van privacy hebben in een bepaalde situatie

• de maatschappij is bereid om deze (objectieve) verwachting als redelijk te erkennen

EHRM




Misbruik van het recht op privacy (Art. 17 EVRM, 1134 en 1382 Burgerlijk Wetboek)

Conclusie Onrechtmatig verkregen bewijs kan toegelaten worden Belang van duidelijke regels Rechtspraak zal zeker nog evolueren Zoveel mogelijk CAO 81 naleven



5. Gebruik van sociale media in het belang van de onderneming?

Behoefte aan een intern professioneel sociaal netwerk? • Interne discussieplatforms, Facebook groepen van werknemers

Informatie delen• “Wie doet wat” (interne Facebook of LinkedIn)• Efficiëntere rapportering, verbeteren van prestaties

Voor grote, internationale bedrijven:• Groepen van werknemers die dezelfde interesses delen• Sociale coherentie, team building• Beheren van internationale projecten: gemakkelijker om in contact

te treden, efficiënter, kostenreductie• Bv: IBM: BluePages – 600.000 werknemersprofielen

29


5. Gebruik van sociale media in het belang van de onderneming?

Innovatie• Ruimte om vernieuwende ideëen te ontwikkelen • Intern / extern

Vb: “My Starbucks Idea”


II. Gebruik van sociale media tijdens de privétijd


II. Gebruik van social media tijdens de privétijd

1. Vrijheid van meningsuiting?



1. Vrijheid van meningsuiting

Realiteit: steeds meer werknemers

worden ontslagen om wat zij schrijven

op sociale netwerksites

• US: coördinator middelbare school gedwongen om ontslag te nemen na boodschappen op Facebook

• La petite anglaise• Kortenaken: lerares lagere school ontslagen omdat ze aan het chatten was met

leerlingen op Netlog




Of worden zelfs ontslagen via een Facebook boodschap




Grenzen aan de vrijheid van meningsuiting• Art. 19 Grondwet• Art. 443 Strafwetboek (laster, eerroof, ...)• Art. 17 Wet betreffende de arbeidsovereenkomsten: verplichting tot

loyaliteit en vertrouwelijkheid

“Klassieke” rechtspraak• Gerechtvaardigde kritiek is toegestaan. Kritiek mag niet

beledigend of lasterlijk zijn (Arbh. Luik 16 december 2008)

• Het recht op kritiek kan misbruikt worden door haar formulering of publiciteit (Arbrb. Brussel 9 juli 1985)




Is Facebook een publiek medium?

• Informatie wordt gedeeld tussen virtuele “vrienden”

• Maar: het “prikbord” (“wall”) is vaak beschikbaar voor “vrienden van vrienden”

• Rechtspraak:

– Facebook is niet publiek (Arbrb. Brussel 23 december 2009)

– “Informatie op een niet-beveiligd discussieforum [Facebook groep toegankelijk voor iedereen] is potentieel toegankelijk voor alle Internet gebruikers” (Arbh. Brussel 4 maart 2010)




Ongepaste opmerkingen op Facebook : dringende reden? (Arbh. Brussel 4 maart 2010)

• Agressieve taal van een werknemersvertegenwoordiger (die een ‘nickname’ gebruikt) tegen het management van de onderneming en kritiek op bepaalde collega’s

• Arbeidshof: open discussiegroep, potentieel toegankelijk voor iedereen, MAAR:

– De werknemer wist niet dat de groep “open” was– Geen wens om de opmerkingen publiek te maken – Context van conflicten met het management– Opmerkingen waren “niet zo delicaat, eerder agressief en misten respect”, maar niet

bedreigend of beledigend

NIET aanvaard als dringende reden 37


2. Openbaarmaking van vertrouwelijke informatie

Zaak vakbond CGT (Frankrijk)

• Publicatie op de vakbondswebsite van notulen van onderhandelingen met de vakbond > informatie over winst en lonen

• Standpunt vakbond: vrijheid van meningsuiting van de vakbond, niet beperkt door werknemersverplichtingen

• Cassatie (FR), 5 maart 2008: de vrijheid om informatie openbaar te maken aan het publiek op internet kan beperkt worden wanneer dit noodzakelijk is om openbaarmaking van vertrouwelijke informatie te vermijden die de rechten van derden zou schaden en in het bijzonder de legitieme belangen van de onderneming

38


2. Openbaarmaking van vertrouwelijke informatie via social media

Zaak ACV / CSC (België)

• Online vabondswebsite, met het logo van de onderneming, publicatie van de notulen van de bijeenkomsten van de ondernemingsraad

• Vertrouwelijke informatie en zware kritiek op het management van de onderneming

• Verwarring: officiële website van de onderneming?

• Potentiële schade aan het imago van de onderneming

• Website werd vrijwillig afgesloten

39


3. Mogelijke acties/sancties?

Ontslag om dringende reden

• Termijn van 3 werkdagen– Noodzaak om de identiteit van de werknemer achter het Facebook profiel te controleren (horen van de werknemer) (Arbrb. Brussel 23 december 2009)

• Geldigheid van bewijs

• Gegrondheid van de dringende reden? – Geval per geval – Type van opmerkingen (beledigingen, gebrek aan respect, publieke aard, ...)– Context en sociale sfeer– Expliciet de naam van de werkgever vermelden – Intentie om de onderneming te schaden

40


3. Mogelijke acties/sancties?

Stakingsvordering

• Kortgeding • Onmiddellijke staking van opmerkingen/schadelijke informatie

Vordering tot schadevergoeding• Publieke schade aan het imago of de reputatie van het

merk/bedrijf• Bewijs van fout – schade – oorzakelijk verband• Moeilijk om de omvang van de schade te berekenen

41


4. Gebruik van informatie gevonden op het internet

Recrutering: steeds meer rekruteerders zoeken op het internet informatie over de kandidaten

• Privacy vs – redelijke privacyverwachtingen– misbruik van het recht op privacy

• Informatie die relevant is voor de functie (CAO n° 38)

42


4. Gebruik van informatie gevonden op het internet

Arbeidsongeschiktheid

• Ontdekken op het internet dat de werknemer bezig is met andere activiteiten, onverenigbaar met zijn verklaarde gezondheidstoestand

• Ontslag om dringende reden omwille van feiten uit het privéleven– Band met de arbeidsovereenkomst?

43

IV. Besluit

Belang van duidelijke en transparante regels over het gebruik van internet en sociale media

Gebruik van sociale media op de werkvloer: verbieden, beperken, ... maar waarom niet gebruiken op een positieve manier, in het belang van het bedrijf?

Gevaar van sociale media voor het bedrijfsimago: belangrijk om de werknemers te informeren

Ontslag• Moet geval per geval beoordeeld worden • Beperkte rechtspraak op dit moment – zeker op te volgen in de toekomst• Fundamentele discussie: privacy – privacyverwachting – afstand


Bedankt voor uw aandacht!


www.claeysengels.be

[email protected]@claeysengels.be

Claeys & Engels © Claeys & Engels 2011 Sociale media op de werkvloer Ann Witters Sara Cockx...

Documents

Transcript of Claeys & Engels © Claeys & Engels 2011 Sociale media op de werkvloer Ann Witters Sara Cockx...