Chronische PancreatitisChronische Pancreatitis

College 6-1-2010College 6-1-2010

EJ Hazebroek, chirurgieEJ Hazebroek, chirurgie

JF Monkelbaan, MDL ziektenJF Monkelbaan, MDL ziekten

papil van vater

duodenum

pancreaskanaal

lever

galblaas

galgang

pancreas

sphincter van Oddi

pancreaskanaal

linker leverkanaal

galgang

blaaskanaal

leverkanaal

rechter leverkanaal

Buizenstelsel van lever, gal en pancreasBuizenstelsel van lever, gal en pancreas

Doorsnede lobulus exocriene pancreasDoorsnede lobulus exocriene pancreas

zymogeenkorrels

acinuscel

pedikels

Lumen van de acinuspedikels

FysiologieFysiologie

De enzymen van het PancreasDe enzymen van het Pancreas

Lipase: vertering van Lipase: vertering van vettenvetten

Amylase: vertering van Amylase: vertering van koolhydratenkoolhydraten

Proteasen: Trypsine, Chymotrypsine, Proteasen: Trypsine, Chymotrypsine, Elastase en Carboxypeptidase: Elastase en Carboxypeptidase: vertering van vertering van eiwitteneiwitten

spijsvertering; spijsvertering; rol van het pancreas (1)rol van het pancreas (1)

De exocriene pancreas scheidt De exocriene pancreas scheidt pancreasenzymenpancreasenzymen af die via uitvoergang af die via uitvoergang in duodenum komen: in duodenum komen:

Trypsine, chymotrypsine, elastase en Trypsine, chymotrypsine, elastase en carboxy-peptidase verteren de carboxy-peptidase verteren de peptidenpeptiden tot 2-3 aminozurentot 2-3 aminozuren

Lipase zet geLipase zet geëmulgeerde ëmulgeerde vettenvetten om in om in vrije vetzuren en glycerolvrije vetzuren en glycerol

Amylase zet Amylase zet koolhydratenkoolhydraten om in maltose om in maltose (disaccharide)(disaccharide)

spijsvertering; spijsvertering; rol van het pancreas (2) rol van het pancreas (2)

De secretie van pancreasenzymen De secretie van pancreasenzymen wordt geregeld door CCK-PZwordt geregeld door CCK-PZ

De endocriene pancreas (eilandjes van De endocriene pancreas (eilandjes van Langerhans) regelen de afgifte van Langerhans) regelen de afgifte van insuline en glucagon insuline en glucagon

Productie van Productie van bicarbonaat bicarbonaat vindt plaatsvindt plaats o.i.v. secretineo.i.v. secretine

Chronische Pancreatitis:Chronische Pancreatitis:

Chronische obstructie van de enzymafvoer Chronische obstructie van de enzymafvoer

Ontsteking en fibrose van de pancreas en Ontsteking en fibrose van de pancreas en soms ook omgeving. soms ook omgeving.

Progressief, irreversibelProgressief, irreversibel Zeer pijnlijkZeer pijnlijk Exocriene en endocriene pancreas Exocriene en endocriene pancreas

insufficiëntieinsufficiëntie Slechte prognoseSlechte prognose

Obstructieve pancreatitis: Obstructieve pancreatitis: blokkade enzymafvoerblokkade enzymafvoer

Gevolg: blijvend verlies van Gevolg: blijvend verlies van pancreasfunctiepancreasfunctie

Hoe vaak komt het voor?Hoe vaak komt het voor?

IncidentieIncidentie 8 ( 8 (nieuwenieuwe) pati) patiëntenënten per per 100.000 persone per jaar100.000 persone per jaar

PrevalentiePrevalentie: 30 pati: 30 patiënten per ënten per 100.000 100.000 per jaar lijden aan de ziekteper jaar lijden aan de ziekte

Chronische pancreatitis; hoe Chronische pancreatitis; hoe ontstaat hetontstaat het

1) alcoholisme: 85%1) alcoholisme: 85%

2) idiopathisch: 10%2) idiopathisch: 10%

3) erfelijkheid: 3%3) erfelijkheid: 3%

4) incidentele 4) incidentele

oorzaken: <2% oorzaken: <2%

(hyperparathyroïdie, (hyperparathyroïdie,

hyperlipidemie) , hyperlipidemie) ,

medicamenteus)medicamenteus)150 gr alcohol/dag gedurende 10 jaar

DiagnoseDiagnose

Chronische pancreatitisChronische pancreatitis

Wat zijn de symptomen van de ziekte?Wat zijn de symptomen van de ziekte?

Hevige abdominale (buik) pijnHevige abdominale (buik) pijn

SpijsverteringsstoornissenSpijsverteringsstoornissen

Steatorrhoe (vet in ontlasting)Steatorrhoe (vet in ontlasting)

Icterus (geelzucht)Icterus (geelzucht)

GewichtsverliesGewichtsverlies

DiabetesDiabetes

DiagnoseDiagnose

1) echografie1) echografie 2) CT scan2) CT scan 3) ERCP 3) ERCP

endoscopische endoscopische retrograde cholangio retrograde cholangio pancreatografie pancreatografie

4) NMR4) NMR

BeeldvormingstechniekenBeeldvormingstechniekenMethodenMethoden Bevindingen:Bevindingen KKwaliteit

Overzichtsfoto van het abdomen 

Calcificaties ++, vochtuitstorting

+/±

Echografie + echo-endoscopie

volume en structuur van de pancreas, dilatatie, stenen, enz

++++

CT-scan 

calcificaties ++++, kysten,obstructies

++++/+++++

ERCP (endoscopische retrograde pancreatico cholangiografie)

kanker uitsluiten, wanneer ingreep wordt overwogen, meting pancreassecreties door aspiratie

+++++InvasiefRisico! 

Cholangiopancreatico-grafie door NMR (nucleaire magnetische resonantie)

toont perfect de pancreas en de galwegen;niet invasief!

++++++

referentie-onderzoek

Aanvullende testsAanvullende tests

Steatorroetest – vet in ontlasting Steatorroetest – vet in ontlasting metenmeten

TriolTriolëine ademtest – vetmalabsorptie ëine ademtest – vetmalabsorptie opsporen dmv COopsporen dmv CO22 uitademing uitademing

Analyse pancreassap – functioneel Analyse pancreassap – functioneel onderzoek via sonde tijdens ERCPonderzoek via sonde tijdens ERCP

Stoelgangonderzoek – bepalen van Stoelgangonderzoek – bepalen van elastase en chymotrypsine in de elastase en chymotrypsine in de ontlastingontlasting

Complicaties van chronische Complicaties van chronische pancreatitispancreatitis

Recidief acute pancreatitisRecidief acute pancreatitis Necrotische kystenNecrotische kysten IcterusIcterus MaagdarmbloedingenMaagdarmbloedingen BrakenBraken Kankerontwikkeling (zeldzaam)Kankerontwikkeling (zeldzaam) Mortaliteit circa 20%Mortaliteit circa 20%

BehandelingBehandeling

Chronische pancreatitisChronische pancreatitis

Behandeling van chronische pancreatitisBehandeling van chronische pancreatitis

1) alcoholverbruik volledig stopzetten1) alcoholverbruik volledig stopzetten 2) dieet 60g vet en 80 g eiwit/dag2) dieet 60g vet en 80 g eiwit/dag 3) behandeling van de pijn3) behandeling van de pijn 4) aanvulling van enzymen4) aanvulling van enzymen 5) behandeling van diabetes5) behandeling van diabetes 6) behandeling van de complicaties 6) behandeling van de complicaties

(pancreas kysten)(pancreas kysten) 7) chirurgisch 7) chirurgisch