Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II:...

46
Zaterdag 5 oktober 2013 Isabelle Cadron, MD, PhD Dienst Gynaecologie Oncologie Kempen 2013 Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie

Transcript of Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II:...

Page 1: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Zaterdag 5 oktober 2013

Isabelle Cadron, MD, PhD

Dienst Gynaecologie

Oncologie Kempen 2013

Chirurgie in de Gynaecologische

Oncologie

Page 2: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Ovarium

Page 3: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

I. Beperkt tot ovarium

II. Uitbreiding in klein bekken

III. Uitbreiding buiten het klein bekken of aangetaste

lymfeklieren

IV. Aantasting extra-abdominaal (vb pleura) of levermeta’s

→ Beeldvorming +/- diagnostische laparoscopie

Stadium

Page 4: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie:

TAH+BSO+omentectomie+pelviene en

para-Aortale LAD

2. Stage IIb-IIIb: primaire debulking = standard of care

3. IIIc - IV: neo-adj chemotherapie – intervaldebulking – adjuvante chemotherapie

Voor start therapie : Open scopie

• Altijd eerst biopsie voor diagnose OvC

• evaluatie operabiliteit ?

Behandeling

Page 5: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

DEBULKING = wegname van alle macroscopisch zichtbare

tumorhaarden

= cytoreductie

Uitgebreidheid = f(pat en tumorload)

uterus + ovaria

omentum (infra- en/of supracolisch)

peritoneale ziekte (hele abdominale holte moet

geïnspecteerd worden)

evt darm-resectie, milt, galblaas, diafragma

lymfadenectomie (klieren bekken en para-aortaal)

Page 6: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Extraperitoneal hysterectomy with

resection of pelvic peritoneum

Page 7: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Extraperitoneal hysterectomy with

resection of pelvic peritoneum

Page 8: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:
Page 9: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:
Page 10: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:
Page 11: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:
Page 12: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Lymfeklieraantasting

Page 13: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:
Page 14: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Voor- en nadelen :

• operatietijd,

• perop verwikkelingen, oa bloeding (7% vs 1%)

• postop mortaliteit (2,7% vs 1,3%)

Cijfers : in OS ?

EORTC studie : neen

Primaire debulking

Intervaldebulking

Rest = 0 is enige doel

Page 15: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

IGCS Meeting October 25th 2008 Bangkok;

NEJM 2010

Randomisation

Ovarian, tuba or peritonal cancer: FIGO stage IIIc-IV (n = 718)

Primary Debulking Surgery

Neoadjuvant chemotherapy

3 x Platinum based CT

Interval debulking (not obligatory)

Interval debulking if no PD

3 x Platinum based CT

> 3 x Platinum based CT > 3 x Platinum based CT

similar OS and PFS

Page 16: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

NACT + IDS versus PDS: ITT

Median survial

PDS: 29 months

IDS: 30 months

HR for IDS: 0.98

(0.84, 1.13)

Page 17: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Contra-indicaties primaire HK

Neo-adj ChT gevolgd door intervalDS

1. tumor > 2cm rond a mesent sup of aan porta hepatis

2. Intrahepatische (multiple) metastases of verschillende extra-abdominale metastases (uitgezonderd reseceerbare inguinale / supraclaviculaire LK) >2 cm

3. slechte algemene toestand van pat (> 80j, cardiaal belast, dement,…) waardoor R=0 niet haalbaar is

4. Extensieve serosale invasie (plaques) op darmen, waarvoor multipele of grote darmresecties noodzakelijk zijn.

Page 18: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:
Page 19: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Cervix

Page 20: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Rond de baarmoederhals Stadium Ib = zichtbaar letsel

Ib1: < 4cm

Ib2: > 4cm

II: vag/parametrium

IIA1: ≤ 4 cm

IIA2: > 4cm

A: vagina

B: parametrium

III: vag/parametrium

A: vagina onderste 1/3

B: parametrium tot bekken

IV: buiten bekken of invasie mucosa

Stadium IVa Aantasting van blaas- of rectum-mucosa.

Stadium IVb Metastasen op afstand of ziekte buiten het kleine bekken

Page 21: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Lymfeklieren Lymfeklieraantasting

Stadium Pos LK pelv (%)

Ia1 0,2-0,8

Ia2 6 - 8

Ib 8 - 21

IIa 20 - 31

IIb 30 - 45

III >50

Pos LK para-Ao (%)

Ib 6

II 12

III 30

Page 22: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:
Page 23: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Behandeling

• Stadium Ia1 (< 1% LN + geen lymphadenectomie):

• Nog kinderwens: conisatie

• Kinderwens voldaan: hysterectomie zonder BSO

• Stadium Ia2-II a

• Wertheim-Meigs:

1) correcte stadiëring

2) verwijderen pathologische klieren (prognose ~ microM+)

3) behoud sexuele/ovariële functie

Page 24: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:
Page 25: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Wertheim-Meigs

verwijderen baarmoeder

met parametria en pelviene

lymfeklieren

- via laparoscopie

- via laparotomie

(+/- eierstokken)

Page 26: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:
Page 27: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Zenuwsparend

Page 28: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

• Ureter- en blaasfistel (1%)

• Mortaliteit (0.1-0.25%)

• Dysfunctie blaas en rectum

• Dyspareunie

Voordeel HK:

• Bewaren ovariele functie

• Geen fibrose vagina

• LK status

HK + RT 5% fistulisatie en 10-15% lymfoedeem

Complicaties Wertheim-Meigs

↓ bij laparoscopie

Page 29: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

• Stadium IIb-IVa:

radiochemotherapie ( pelvien +/- paraAo)

• Stadium IVb:

chemotherapie

Laparoscopische para-Ao lymfadenectomie:

aangetaste klieren?

Page 30: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Uterus

Page 31: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Stage I* Tumor confined to the corpus uteri

IA* No or less than half myometrial invasion (< 50%)

IB* Invasion equal to or more than half of the myometrium

Stage II* Tumor invades cervical stroma, but does not extend beyond the uterus**

Stage III* Local and/or regional spread of the tumor

IIIA* Tumor invades the serosa of the corpus uteri and/or adnexae#

IIIB* Vaginal and/or parametrial involvement#

IIIC* Metastases to pelvic and/or para-aortic lymph nodes#

IIIC1* Positive pelvic nodes

IIIC2* Positive para-aortic nodes with or without positive pelvic nodes

Stage IV* Tumor invades bladder and/or bowel mucosa, and/or distant metastases

IVA* Tumor invasion of bladder and/or bowel mucosa

IVB* Distant metastases, including intra-abdominal metastases and/or inguinal nodes

* G1, G2 of G3

** Endocervical glandular involvement only should be considered as Stage I and no longer as Stage II

# Positive cytology has to be reported separately without changing the stage

Stadium

Page 32: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

‘apparent’ early stage endometriumca • Endometrioid

• Serous, clear cell, carcinosarcoma

→ TLH / TAH + BSO +/- pelviene en para-Ao LAD

advanced endometriumca • Stadium IV: beperkt tot peritoneale caviteit: primaire/interval

debulking

• Stadium IV: Parenchymateuse M+: chemotherapie or hormonale behandeling

recidief • Repeat Heelkunde

• Chemotherapie / Radiotherapie

• Hormonale therapie

Behandeling

Page 33: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

33

Separate type of endometrial cancer Lauchlan S, Arch Pathol Lab med 1981;105:615-8

Hendrickson M, Am J Surg Pathol 1982;6:93-108

Bokhman J, Gynecol Oncol 1983;15:10-7

Represents 10% of all endometrial cancer diagnoses but accounts

for 39% of endometrial cancer related deaths Ueda et al., AJOG 2008;198:218

Cirisano et al., Gynecol Oncol 1999;74:385-94

Hamilton et al., Br J Cancer 2006;94:642-6

46% stage II-IV at presentation vs 21% in Endometrioid EC Creasman et al., Gynecol Oncol 2004;95:593-6

Sereus endometriumca

Page 34: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Overview on spread pattern in different subtypes of

endometrial cancer as reported in literature

N (%) Peritoneal

cytology

Adnexal Omental Pelvic LN

Grade 3 E 86/668 (13) 41/721 (6) 3/25 (12) 78/734 (11)

Carcinosarcoma 72/373 (19) 75/512 (15) 15/96 (16) 80/423 (19)

Serous 17/57 (13) 27/125 (22) 47/202 (23) 72/244 (30)

Clear cell 7/20 (35) 3/32 (9) 3/6 (50) 9/20 (45)

Amant et al., Gynecol Oncol 2005;98:274-80

Page 35: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Endometrial Carcinoma Clinical Stage I – FIGO 2009

< 2cm, Stage Ia G1-G2 or

> 2cm, G1 < 1/3 infiltr

TAH / TLH + BSO

Peritoneal Cytology

No Adjuvant Therapy

Endometrioid Stage Ib, or G3, or > 2cm, G1 >

1/3 , clear cell or serous

TAH / TLH + BSO

Peritoneal Cytology

Pelvic Lymphadenectomy

Neg Pelvic Ln

No Adjuvant Therapy, unless Endometrioid G3:

Paclitaxel Carbo x 6

Pos Pelvic Ln

Paclitaxel/Carbo 6x

Pelvic RT (?)

Macro/frozen section Pelv Ln + Macro Pos

Adnex Growth through serosa

Paraaortic Lymphadenectomy to

renal vessels

Neg PAO/Pos Pelvic:

Paclitaxel/Carbo

Pelvic RT

Pos PAO and Pelvic: Paclitaxel/Carbo x 6

Pelvic + PAO RT

Page 36: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

G1 G2 G3

Endometrium 0% 3% 0%

Inner 1/3 3% 5% 9%

Middle 1/3 0% 9% 4%

Outer 1/3 11% 19% 34%

ENDOMETRIOID (N = 621)

PELVIC LYMPH NODE METASTASES

Creasman et al., Cancer 1987;60:2035-41

Page 37: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

N = 328 grade 1 or 2, myometrial invasion < 50%, no extrauterine disease

Pelvic lymphadenectomy in 57%: 9/187 (5%) positive nodes

No patient with tumour < 2cm: pos nodes or DOD

Hysterectomy only if

grade 1-2

< 2cm

myometrial invasion < 50%

no extra-uterine disease

NEED FOR LYMPHADENECTOMY IN

ENDOMETRIOID ENDOMETRIAL CANCER

Mariani et al., Am J Obstet Gynecol 2000;182:1506-19

Page 38: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:
Page 39: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Compared to TAH, TLH is associated with a significantly

decreased risk of major surgical Aes and shorter hospital stay.

A laparoscopic surgical approach to early stage endometrial

cancer is safe.

Laparoscopie en safety?

LAP2 study, Walker et al. JCO 2009; Kornblith et al . JCO 2009; Mourits et al., Lancet

Oncol 2010; LACE study, Janda et al., Lancet Oncol 2010; Obermair A, Eur J ca 2012;

Walker J L et al. JCO 2012;

Page 40: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Laparotomy or laparoscopy for endometrial cancer:

Gynecologic Oncology Group LAP2 Study. Walker J L et al. JCO 2012;30:695-700

Cumulative incidence of recurrence by randomly

assigned treatment group.

Overall survival by randomly assigned treatment group.

median follow-up time of 59 months for 2,181 patients

Page 41: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Minimally invasive surgery versus laparotomy in women with

high grade endometrial cancer: A multi-site study performed at

high volume cancer center

Fader et al., Gynecol Oncol 2012

Page 42: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

FREQUENCY OF OBSERVED METASTASES TO PELVIC

OR PARA-AORTIC OR BOTH NODE-BEARING REGIONS*

Mariani et al., Gynecol Oncol 2008;109:11-18

*In patients with lymphatic dissemination who underwent systematic pelvic and para-aortic lymphadenopathy.

Node site Endometrioid,

number (%) (n=32)

Nonendometrioid,

number (%) (n=25)

Total,

number (%) (n=57)

Pelvic only 12 (37) 7 (28) 19 (33)

Pelvic plus para-aortic 14 (44) 15 (60) 29 (51)

Para-aortic only 6 (19) 3 (12) 9 (16)

Page 43: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:
Page 44: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:
Page 45: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

47/48 with aortic node metastases had :

a. Grossly positive pelvic lymph nodes (55% + paraAO nodes)

b. Grossly positive adnexal metastases (43% + paraAO nodes)

c. Outer 1/3 myometrial invasion (18% + paraAO nodes)

40 % of patients with aortic node metastases survive

In patients without extra-uterine metastases, grade was the most important prognostic variable

ENDOMETRIOID CARCINOMA, N=895

PARA-AORTIC LYMPHADENECTOMY

Morrow et al., Gynecol Oncol 1991;40:55-65 – Benedetti et al., Int J Gynecol Cancer

1998;8:322-7

Page 46: Chirurgie in de Gynaecologische Oncologie - AZ … en congressen... · 1. Stadium I-II: stadieringslaparotomie: TAH+BSO+omentectomie+pelviene en para-Aortale LAD 2. Stage IIb-IIIb:

Advanced Stage endometrial cancer: NACT + IDS