1

25 sept. 2015

jeroenclemens.nl

Lerarenopleider

Coordinator RT-VO

Hoofd Talen APS

Leraar Nederlands

Onderzoeker onlinegeletterdheid

edublogger

jeroenclemens.nl

Jeroen Clemens

jeroenclemens.nl

Digital natives

zijn leerlingen digital natives

of

moet het onderwijs hier wat mee?

wat, wie, waarom, hoe?

jeroenclemens.nl

Kinderen moeten leren hoe ze computers en internet het best kunnen gebruiken en hoe ze informatie opzoeken en beoordelen. Anders dan vaak gedacht, kunnen veel kinderen dat niet, ook al zijn ze vanaf hun geboorte vertrouwd met tablets.Volkskrant, 19 sept. 2015 IJs&Weder Aleid Truijens 7

jeroenclemens.nl

• lespraktijk: werkstuk, stage, solliciteren

•‘that these students may find it difficult

completing their studies and, later on,

looking and applying for work, filling out

forms to pay their taxes or even reserving a

seat on a train' (OECD / Pisa 2006) : 20 %

•Online Reading Comprehension Assessment ORCA (Leu e.a.)

leesproblemen  online

jeroenclemens.nl

onderzoek

• sommige leerlingen goed in traditioneel tekstbegrip en slecht in online tekstbegrip (Coiro, 2007)

• onlinetekstbegrip niet altijd te verklaren uit voorkennis en traditionele tekstbegriptoets (Coiro, 2011)

• strategieën die 'appeared to have no counterpart in traditional reading' (Afflerbach & Cho, 2010)

jeroenclemens.nl

onlinegeletterdheid >>nieuwe vaardigheden

Diataal (Haquebord)

ORCA Nederlands (Clemens)

verklaringen

» informatieomgeving:  veranderend,  rijp  en  groen,  

gigantisch,  ongeordend,  ..  

» tekstsoorten:  niet  lineair,  hypertekst,  multimediaal,  

interactief    

» informatiemiddelen:  blog,  website,  apps,  games,    

» complexere  (taal)taken:  Verwerven,  Verwerken,  

Verstrekken  &  participatie  /  interactie  11

jeroenclemens.nl

onderzoekend lezen en schrijven ( en kijken luisteren)

Verwerven, Verwerken en Verstrekken

in steeds veranderende informatieomgeving

met nieuwe tekstsoorten en manieren van communicatie

waarvoor nieuwe kennis, vaardigheden en strategieën nodig zijn

onlinegeletterdheid

jeroenclemens.nl

herdefinitie geletterdheid

• Verwerven (wat is nieuw?)

• Verwerken (wat is nieuw?)

• Verstrekken (wat is nieuw?)

jeroenclemens.nl

herdefinitie geletterdheid VVV of LESC

• Verwerven: (1) zoekstrategieën, zoektermen, zoekmachines, interpreteren zoekresultaten (2) kritisch lezen: deugdelijkheid en bruikbaarheid, (3) nieuwe bronnen: dieper internet, meer dan Google, (4) in interactie

• Verwerken: hyperteksten lezen; zelfsturing; multimediale informatie samenvoegen / synthetiseren, kennis maken uit deelinfo

• Verstrekken: nieuwe vormen van delen / communiceren

• nu  wordt  het  leuk  /  uitdagend  voor  

Nederlands  /  (Taal)onderwijs    

• echte  strategietraining  /  kritisch  lezen  /  

functionele  taaltaken    

• in  een  reële  communicatieve  situatie    

• vanuit  herdefinitie  geletterdheid:  Verwerven,  

Verwerken,  Verstrekken.  Online  informatie  

jeroenclemens.nl

wat willen leraren: survey

Online Surveyonderzoek (Clemens 2014)

•309 leraren Nederlands (15 uit Vlaanderen)

•Het betreft nieuwe vaardigheden : 86%

•Nieuwe vaardigheden in onderwijs 92%

•Behoefte professionalisering: 77%

•Maar nog onbekend wat en hoe

jeroenclemens.nl

• Curriculum achterhaald

• eindtermen, referentieniveaus

• schoolboeken / lesmateriaal

• didactiek

• toetsen / examens

• schoolplan

probleem context

probleem  context

18

jeroenclemens.nl

positief

• SLO: beetje beweging

• Lerarenopleidingen geïnteresseerd

• uitgever geïnteresseerd

• aan het werk met proefscholen

• start ontwerpgroep met leraren

• veel bezoeken workshops

• overzicht op edublog http://bit.ly/1F6oFqJ

jeroenclemens.nl

Samen ontwerpen

• Leerdoelen  stellen:    • bottom  up:  vanuit  geconstateerd  probleem  • top  down:  vanuit  schema  nieuwe  vaardigheden  (VVV);  

• Didactiek  ontwerpen:  tekst  met  vragen  voorbij

• Aansluiten  bij:  project,  proAielwerkstuk,  schrijfopdracht,..  • Aanvullen  /  Vernieuwen  (nieuwe  lessen)  • Aanpassen:  schoolboek,  ander  materiaal,  ..

• Organisatie:  alleen/samen,  hoe  samenwerken,  organiseren  feedback/evaluatie..  ?

21

leerdoelen  Leerling  kan  voor  leervraag  relevante  informatie  

vinden  op  internet  

• ll  kan  goede  zoekvraag/-­‐term  stellen    

• ll  kan  slim  zoeken  met  zoekmachines    

• ll  realiseert  zich  waarde  en  verschil  zoekmachines    

• ll  kan  resultatenpagina  interpreteren  

• ll  kan  diepe  internet  gebruiken    

• …

(nieuwe)  didactiek  

» nieuwe  strategieën  /  vaardigheden  

» samen  lezen  /  reciprocal  teaching    

» functionele  (taal)taken    

» mix  deelvaardigheid  /    hele  taak  

» docentgestuurd  naar  leerlingestuurd    

» rol  docent:  coachen,  modellen

Ontwerpschema

24

docentgestuurd leerlinggestuurd

verwerven • zoeken, beoordelen, kiezen

• strategieën en kennis nieuwe tekstsoorten, informatiebronnen

verwerken • begrijpen van niet lineaire, multimediale, interactieve teksten

• doelgericht lezen: samenvatten, synthetiseren

verstrekken • informatie integreren en produceren

• nieuwe tekstsoorten produceren (hypertekst, blogs, wiki, video, blog,..)

Samenwerken Participeren

• samen leren; interactief lezen en leren, samenwerken online

• feedback

samenontwerpen

Ontwerpschema

jeroenclemens.nl

Jeroen Clemens

edublogger / website: http://jeroenclemens.nl email: contact@jeroenclemens.nl twitter: @jeroencl presentaties: http://www.slideshare.net/jeroencl publicaties: https://independent.academia.edu/JeroenClemens Podcast Kennisnet: http://bit.ly/1FZlzCM Lopende Activiteiten: http://wp.me/p36vQ1-mG