Laatste nieuws

In d de rubriek 'Laatste Nieuws' vermeld ik de laatste ontwikkelingen die direct dan wel indirectde twee domeinen, Bouw (en ICT) en Bedrijfsopvolging,  waarin ik actief ben, te maken hebben.Soms breid ik de artikelen uit met verwijzingen naar kennisoverdracht, -doorzet en innovaties.

- Framework Connect & Construct

Het Framework biedt kleine en middelgrote bedrijven in de bouw- en vastgoed sector demogelijkheid digitaal samen te werken aan één bouwwerk. Het platform is ontwikkeld inopdracht van de EU. Het Framework is vrij beschikbaar en gebouwd met open software.Daardoor is het Framework uniek en laagdrempelig. Het Framework is eenvoudig te bedienen,goed gedocumenteerd en werkt met instructieve op Youtube beschikbare video’s. Elk bedrijf ofconsortium van bedrijven kan haar eigen, veilige omgeving, per bouwwerk, maken.Medewerkers moeten geautoriseerd zijn om toegang te verkrijgen. De toegang kan per niveauvan het project of rol verschillen.

Het Framework bestaat uit diverse modules, waaronder een module voor

1. project management (inclusief formats die gebruikt kunnen worden voor de inrichting vanhet management van een project); 2. document management systeem (DMS); 3. IFC bibliotheek (BIM server/surfer); 4. agenda; 5. discussie.

Op de homepage is ook een model om de digitale ‘maturity’ van een bedrijf te testen.

Het Framework is internationaal in enkele pilots getest. De criteria waren BIM server/surfer,document beheer, autorisaties en werkstromen projectmanagement. Met uitzondering van deBIM server waren de resultaten positief. De kritiek spitste zich vooral toe op het functionerenvan de webserver en de software.

1 / 28

Laatste nieuws

Opvallend was dat consortia in zuidelijke landen enthousiast waren over de documentmanagement module. Binnen één project bleef alle versies van documenten, foto’s’ en anderefiles beschikbaar. Communicatie vond plaats via het Framework in plaats van de gebruikelijke e-mail. Tegelijkertijd zagen zij het Framework als overdrachtsmodule voor kennis en ervaringaan derden.

Een risico is de doorontwikkeling, het beheer en het onderhoud. Wie voelt zichverantwoordelijk voor het Framework en is bereid te investeren in de performance enonderhoud? De ontwikkelaars denken aan een governancestructuur met regels en principes(beheer gouvernementele instanties) en een MoU (promotie/beheer door marktpartijen). Zezoeken deelnemers bouwbreed, overheden en ondernemers, die bereid zijn te investeren. Dedeelnemers zijn ook verantwoordelijk voor de uitrol van het platform.

In Nederland moeten nog veel MKB bedrijven de stap maken van documentgericht werkennaar objectgericht werken (van 0 naar 1) , voordat de volgende stap, (modelmatig)samenwerken (van 1 naar 2) gezet kan worden. Het Framework helpt in de huidige vorm deeerste stap te zetten. Indien ook de IFC module goed functioneert en de koppeling tussendocumenten en objecten in de IFC modellen tot stand is gebracht, helpt het Framework ookstap 2 te zetten.

Het onderhoud en beheer van het framework is overgedragen aan Contezza . Het platform isniet meer gratis. In een videowordt de werking van het platform uitgelegd.

- Eén klik op een kaart: In 2024 is dat alles wat nodig is om alle informatie over eenlocatie te krijgen. Het informatiestelsel 'Laan van de Leefomgeving' moet alle beschikbare informatie verzamelen en digitaal beschikbaar maken.

Hoge onderzoekslasten, tijdrovende procedures en informatiemonopolies. Bouwers enontwikkelaars klagen al jaren over de frustrerende eisen en zoektochten naar de juistegegevens. Ook overheden lopen aan tegen een wirwar van gegevens, slecht op elkaaraansluitende ICT-systemen en gegevens die alsnog niet bruikbaar blijken voor besluitvorming.

2 / 28

Laatste nieuws

De Laan van de Leefomgeving moet alle informatie bevatten die nodig is voor vergunningen ofeen omgevingsplan. Voor tien disciplines wordt een zogenoemd 'informatiehuis' ingericht: lucht,water, bodem en ondergrond, natuur, externe veiligheid, geluid, afval, cultureel erfgoed, ruimteen bouw. Doelgroepen zijn initiatiefnemers, belanghebbenden en het bevoegd gezag. Nietalleen worden begrippen geüniformeerd, de informatie moet ook dusdanig betrouwbaar zijn datdeze ook voor de rechter overeind blijft. Rijk, IPO, VNG en Unie van Waterschappenpubliceerden afgelopen week een gezamenlijk onderzoek naar de kansen, voorwaarden,kosten en beperkingen van een nieuw informatiesysteem. "De huidige digitale informatievoorziening is versnipperd, wisselend van kwaliteit en niet goed toegerust op hetverlenen van vergunningen en andere besluiten met rechtsgevolgen", constateren deonderzoekers.

Basisgegevens voor iedere locatie zijn straks in enkele muisklikken voor iedereen vrijbeschikbaar, toegesneden op de locatie en de activiteit. Initiatiefnemers van bijvoorbeeld debouw van een winkelcentrum op een voormalig industrieterrein weten zo onmiddellijk of op eenlocatie de bodem verontreinigd is, bepaalde  cultuurhistorische waarden of geluidsbeperkingengelden. Het is zo sneller duidelijk of een initiatief kansrijk is en welke aanvullende onderzoekenmoeten worden uitgevoerd.

De kosten voor het inrichten van een dergelijk stelsel schatten de onderzoekers op 209miljoen euro, verdeeld over de verschillende overheden. Een indicatie van de mogelijkebesparing is 341 miljoen euro; het grootste deel komt ten goede aan gemeenten enwaterschappen. Het systeem moet worden gefinancierd door een revolving fund waarbij het ministerie van Infrastructuur en Milieu de eerste inleg doet.

Men verwacht tot 2016 bezig te zijn met het in de steigers zetten van het stelsel. In 2018 zijnde eerste onderwerpen als koploper ingericht, waarna het stelsel gebruiksklaar moet zijn in2021.

De onderzoekers wijzen op de lessen van eerdere ICT-projecten, zoals de basisregistraties enhet Omgevingsloket. Zo moet de doorlooptijd niet te lang zijn, kunnen projecten vastlopen alsze te omvangrijk worden of als systemen als één massief ICT-project worden gebouwd. Bij deWabo en het Omgevingsloket was het  een probleem dat de definities nog veranderden, terwijlhet systeem al in aanbouw was. Dat zorgde voor hogere kosten en langere doorlooptijden.

Ook gegevens die gebruikers en initiatiefnemers verzameld hebben komen in de database en

3 / 28

Laatste nieuws

worden zo met het bevoegd gezag en andere belanghebbenden gedeeld, tenminste voor zoverdit geen bedrijfs- of pricvacygevoelige informatie betreft. "Op die manier worden dubbel werk,nodeloos overtikken, fouten en misverstanden of opnieuw onderzoeken voorkomen", denkende onderzoekers.

Voor onderzoeksbureau Alterra heeft de komst van het nieuwe stelsel geen gevolgen. "Alonze onderzoeken zijn nu al openbaar, omdat we onderzoek doen met publiek geld. Iedereenmag het ook overal voor gebruiken", reageert de woordvoerder. "Voor onze directe werkwijzeen werkzaamheden heeft het waarschijnlijk geen gevolgen, maar ik kan me voorstellen dat alsalles naast elkaar staat, het ook duidelijk wordt waar de hiaten zitten en waar aanvullendonderzoek nodig is."

Animatie : Laan van de Leefomgeving, digitalisering van het omgevingsrecht

Bron: Cobouw nieuwsflash

- Workshop huisvesting opgave scholen, 4 februari 2015, Multifunctioneel centrum,Burg Haaften

Sinds eind 2013 ben ik betrokken bij de organisatie van de workshop huisvesting opgavescholen vanuit de Bouwcampus i.o. De workshop staat gepland voor 4 februari 2014.

IntroductieDe verantwoordelijkheid voor het binnen- en buitenonderhoud van basisscholen en scholenvoor speciaal onderwijs komt per 1 januari 2015 bij de schoolbesturen te liggen. Samen meteen aantal andere schoolbesturen en gemeenten wordt hierop geanticipeerd. Schoolbesturen zijn geïnteresseerd in hoe de huisvestingsopgave kostenbewust, hand in hand gaat met hetverduurzamen van de gebouwen, aangepakt kan worden. De partners Bouwcampus willendaarbij helpen. De workshop vindt plaats op woensdag 4 februari 2015 van 12:30 tot 18:30 inde Burgh van Haaften, Multifunctioneel Centrum te Haaften. In de workshop worden zo’n 40 mensen bij elkaar gebracht; schoolbesturen, hun huisvestingsmedewerkers, betrokkengemeenteambtenaren en partners van de Bouwcampus. Partijen die al verschillendeervaringen hebben opgedaan in het proces van door decentralisatie van onderhoud en datgraag willen delen. De dagvoorzitter is Hans Scholten van de PO raad. In een

4 / 28

Laatste nieuws

workshopcarrousel kunnen drie workshops worden bezocht met een wisselende samenstelling van deelnemers.  De partners van De Bouwcampus hebben hiertoe met experts de volgendeinteractieve workshops opgezet: 

Financiering met Jan Schraven van Ruimte OK. In deze workshop zullen de effecten van denieuwe financieringssituatie besproken worden. Eigendom van gebouwen, eigen vastgoed/onderhoudsdienst of alles uitbesteden zijn een aantal van de onderwerpen die langskomen.

Energie en binnenmilieu met Atze Boerstra van BBA binnenmilieu. Het verduurzamen en deaandachtspunten daarbij komen hier breed aan bod. Tevens de ervaringen die diverseschoolbesturen al hebben met bijvoorbeeld Frisse Scholen of Passief scholen.

Toekomstwaarde met Marius Berendse van KPC. Zeker van belang bij het beheer enveranderen van schoolgebouwen is hoe het gebouw aansluit op de veranderingen in debenadering van het onderwijs. Tips, gedachtegangen en het uitwisselen van ervaringen staan hier voorop.

Beter presteren tegen minder kosten. In het ‘school-café’ worden na afloop van de workshops de openstaande vragen verzameld en gaan de deelnemers, in discussiegroepjes in wisselende samenstellingen, in een aantal discussie-rondes met elkaar de uitdaging aan omoplossingsrichtingen helder boven tafel krijgen. Op doe wijze wordt een lijn uitgezet voor eenvervolg. De partners van de Bouwcampus zijn de kennisdragers voor de bouw: een overzichtvan alle betrokken organisaties vindt u op www.debouwcampus.nl/partners . Samen willen zijde verbinding met opdrachtgevers en de markt aangaan, om nieuwe kennis en betrouwbareproducten en diensten te ontwikkelen, en uit te geven. Zo willen we opdrachtgevers enbouwpartners ondersteunen in het realiseren van hun huisvestingsprojecten. 

Met de expertise en kennis van de markt, van huisvestingsmogelijkheden en van verduurzaming, kunnen de partners schoolbesturen ondersteunen in hun zoektocht naar eenpassende vorm van opdrachtgeverschap. Dit doen we door kennis over verschillendeoplossingsrichtingen aan te reiken; welke mogelijkheden zijn er om te verduurzamen, quaonderhoud en qua exploitatie?

Programma:12:30         inloop met koffie/thee13:00         opening, welkom en introductie dagCarrousel workshops in 3 rondes van 3 workshopsWorkshop 1: FinancieringWorkshop 2: Energie en binnenmilieuWorkshop 3: Toekomstwaarde (functioneel)korte pauzeplenaire terugkoppeling uit de workshops'schoolcafé' in 4 korte discussierondes onder het genot van een drankjeplenaire terugkoppeling en "oogsten pareltjes"18:15         einde programma

5 / 28

Laatste nieuws

nog even na borrelen

- Waardenonderzoek: rapportage

'BIM' wordt door velen in en buiten de bouw gezien als het ideale model voor het realiserenvan bouwwerken. Je zou verwachten dat bouwen met BIM, breed wordt omarmd in debouwsector. Toch is dat niet het geval. Dit was voor de BIR aanleiding om te onderzoekenwelke waarden er een rol spelen bij mensen die in de bouw werkzaam zijn als het gaat om de acceptatie van nieuwe ontwikkelingen en samenwerken met bouwpartners. Waarden zijnpersoonlijke drijfveren van mensen én kenmerken van de cultuur in een organisatie. Inzicht indie waarden is nodig om te weten welke belemmeringen er zijn bij de verdere implementatievan BIM in het bouwproces. Om de cultuurwaarden ten aanzien van BIM in kaart te brengen isin 2013, met steun van NWO, een grootschalige enquête uitgevoerd in de bouwsector. Bijna1000 respondenten, waarvan ongeveer de helft zelf ook met BIM werkt, hebben daaraanmeegewerkt en inzicht gegeven in de vraag wat men zag als huidige en gewenste waarden.Voorbeelden van waarden zijn hierbij menselijke integriteit, openheid, flexibiliteit, vertrouwen.De resultaten van de enquête komen er kort samengevat op neer dat meer samenwerking,meer informatie delen, meer teamwerk, meer duidelijkheid en meer open communicatienoodzakelijke waarden zijn om de mogelijkheden van BIM geheel te kunnen benutten. Echter,tegelijkertijd liggen er belemmeringen vanuit de organisatie zoals contractvormen en debarrières in de huidige bouwcultuur, wantrouwen en korte-termijn denken. Het besef groeit datpartijen dit toch moet veranderen, maar dat die cultuurverandering  tijd kost. De overallconclusie is dat BIM vooral een samenwerkingsmodel is en niet zozeer een technische tool. Hetrapport kan door hier te klikken gedownload worden.

- Aansprakelijkheid BIM: onterechte angst voor aansprakelijkheid BIM

Met z’n allen samen in één BIM-model werken is niet de juridische nachtmerrie die het op heteerste gezicht lijkt, zo stellen Jody van Leeuwen, Peter van Luijn en Remko Wiltjer. Angst isniet nodig – heldere afspraken maken, vastleggen en nakomen wél.

6 / 28

Laatste nieuws

Iedereen die ooit overwoog om te gaan bimmen, heeft erover nagedacht. Sommige mensenhebben er misschien van wakker gelegen. En een aantal heeft er om die reden zelfs vanafgezien: juridische aansprakelijkheid. Verschillende partijen die tegelijkertijd samen inhetzelfde digitale gebouwmodel werken, een model waarin dagelijks tientallen wijzigingen worden aangebracht en waarin partijen ook aan elkaars werk kunnen zitten. Hoe zorg je dandat je niet de bietenbrug op gaat?

Voor het antwoord is het belangrijk om te kijken in hoeverre BIM in dit opzicht afwijkt vantraditioneel, standalone werken. Dat verschil is vaak klein. Zo werken bij zo’n 80 tot 90 procentvan de huidige BIM-projecten partijen namelijk helemaal niet samen in één model. Daar is watvoor te zeggen. Ieder werkt met zijn eigen software in zijn eigen 3D-model en wisselt datregelmatig met de anderen uit. Die verstuurde digitale modellen zijn de bewijsstukken, zoalsvroeger de tekeningen die op de post gingen.

Partijen importeren die modellen vervolgens, zien tientallen tot honderden clashes, oftewelwijzigingen die de anderen hebben aangebracht, en passen hun model daarop aan. En net alsbij traditioneel werken heeft iedereen de plicht om aan de bel te trekken als hij een foutvermoedt. Op deze manier kunnen fouten veel makkelijker opgespoord én hersteld worden.Faalkosten tijdens de bouw worden zo aanmerkelijk gereduceerd.

Achteraf is in deze light-versie van BIM eenvoudig vast te stellen wie een fout heeft gemaakt.Maar hoe zit dat als partijen wél samen in één model werken? Ook dan heeft iedere ontwerperen adviseur zijn eigen domein. In het gezamenlijke model kan alleen de constructeur deconstructie aanpassen, alleen de installatieadviseur de installaties, etcetera. Zodra eenonbevoegde dat probeert, krijgt de bevoegde partij een melding. Die moet vervolgens expliciettoestemming geven.

7 / 28

Laatste nieuws

Iets lastiger wordt het in fasen waarin er dagelijks zo veel verandert dat steeds over en weertoestemming vragen in de praktijk onwerkbaar is. Vaak wordt het model dan ‘opengezet’:meerdere partijen kunnen op dat moment wijzigingen in elkaars werk aanbrengen. Hoewelvertrouwen uiteraard altijd de basis van samenwerking is, is dát alleen in het kader vanjuridische aansprakelijkheid niet voldoende – je zult goede afspraken moeten maken,vastleggen in een zogenaamd protocol én nakomen.

In zo’n protocol leg je onder meer de onderlinge verantwoordelijkheden vast, wie op welkmoment wat aanlevert en hoe er wordt omgegaan met wijzigingen en eventuele fouten. Ookmoet duidelijk zijn wanneer het model weer wordt ‘gesloten’. Dat is immers het teken vooriedere partij om het eigen onderdeel nauwgezet te controleren. Overigens is achteraf nog altijdin de logboeken te achterhalen wie in de ‘open’ fase welke wijziging heeft aangebracht. Dat isechter zelden nodig.

Op dit moment wordt een BIM-model namelijk nog niet als contractstuk gebruikt. Ook bij ‘echt’bimmen genereert elke partij uit het gezamenlijke model nog altijd tekeningen, maakt eenbestek en verstuurt beide naar de klant. Er vinden dus precies dezelfde checks plaats als bijtraditioneel werken. Het BIM-model zelf wordt vaak wel meegestuurd, maar dan puur om degeometrische vormen weer te geven – alleen ter informatie dus.

De volgende stap is natuurlijk dat het BIM-model wél het contractstuk is. Daarvoor is nog veelwerk nodig. Zo moet eerst de DNR aangepast worden op het gebied van ontwerpintegratie en-aansprakelijkheid. En er moeten betere manieren worden gevonden om de completeinformatieoverdracht via BIM te laten verlopen. Toch verandert dat inhoudelijk weinig aan de traditionele rolverdeling en dus aan de aansprakelijkheid van partijen. Wat vooral verandert, isde vorm.

8 / 28

Laatste nieuws

Iedere verandering gaat gepaard met onzekerheid en angst. Hoe begrijpelijk ook, nodig is datniet.

Jody van Leeuwen, Peter van Luijn en Remko Wiltjer

Bron: Cobouw nieuws site. Publicatie datum: 30-04-2014

- 3D printen

Met 3D-geprinte producten valt de komende jaren veel geld te verdienen. Het economischbureau van ABN AMRO bank verwacht dat   de markt de komende tijd met zo’n 30 procent perjaar groeit. De wereldwijde omzet bedraagt nu 2,2 miljard dollar. In 2015 is dit naar verwachtingopgelopen tot ruim 3,7 miljard dollar en in 2019 tot zo’n 6,5 miljard. In Nederland houden nutientallen organisaties zich met 3D-printen bezig, dat is inclusief architectenbureaus die detechniek gebruiken voor het maken van maquettes, waaronder Mecanoo en Vaessen Bouw &Ontwikkeling. Het Nederlandse Ultimaker is zeer succesvol met de verkoop van consument gerichte 3D-printers en het Nederlandse Shapeways is ‘s werelds grootste 3D-printingmarktplaats en community.

3D-printing is een vorm van additive manufacturing productietechniek (ook wel rapid prototyping of rapid manufacturing genoemd) die een digitaal bestand om kan zetten naar eentastbaar object. Het object wordt laagje voor laagje opgebouwd door de 3D-printer in een3D-model. Het uitgangspunt voor een 3D-geprint object is een digitaal ontwerp. Professionele ontwerpers en architecten gebruiken hiervoor design software zoals Autodesk 123D en GoogleSketchUp. Uiteindelijk wordt het object geprint van een materiaal zoals: goud, zand, PLA(biologisch afbreekbaar plastic, gebaseerd op maïszetmeel), chocolade – de Star Trek (food) replicator komt eraan want NASA is begonnen met de financiering van de oprichting van een3D-printer die items zoals pizza uit voedzame pasta’s zal repliceren – en in de toekomst ookvan menselijk weefsel. Een 3D-printer is eigenlijk een soort minifabriek die ter plekke objecten kan uitprinten.

3D-printing zal de wereld gaan veranderen. In de toekomst zullen massaproducten nog meer

9 / 28

Laatste nieuws

plaats gaan maken voor gepersonaliseerde producten. Consumenten zullen meer en meer huneigen producten maken, aanpassen en 3D-printen. Sommige banen zullen verdwijnen ennieuwe banen zullen ontstaan. Organisaties zullen geld verdienen met het aanbieden vanaanpasbare producten en door verkoop van product bestanden. Veel producten – zoals bijvoorbeeld deurkrukken – zullen uit voorraden verdwijnen met als gevolg dat dezeontwikkelingen niet alleen een revolutie in de supply chains betekent, maar ook groei van hetbewustzijn rondom recycling (als onderdeel van de circulaire economie), met nieuwecommerciële vooruitzichten als gevolg.

De Italiaan Enrico Dini – civiel ingenieur en de bouwer van de grootste 3D-printer ter wereld –printte onder andere al een huis, een hut en muurschermen. De Nederlandse architect JanJaap Ruijssenaars heeft een 12.000 vierkante meter ‘huis, zonder begin of einde’ ontworpenen hij is van plan om het hele object met een D-shape 3D-printer van Enrico Dini te bouwen enwat ongeveer vier miljoen euro zou moeten gaan kosten. Daarnaast is de bouw van het eerste3D-geprinte ‘grachtenpand’ in ontwikkeling en zal in Amsterdam-Noord te bewonderen zijn. Het grachtenpand is een initiatief van DUS architects en zal geheel worden geprint met deKamerMaker, ‘s werelds eerste verplaatsbare large-scale 3D printer. Hoewel de belangrijksteuitdagingen van 3D-printing liggen bij de verwachtingen die worden gewekt, bouwkwaliteit,(kost- en materiaal) prijs en gebruiksvriendelijkheid, zie ik voor de bouwsector drie redenen omzich te verdiepen in deze nieuwe productietechniek:

1. 3D-printing biedt organisaties de kans zich voor te sorteren op de toekomst. Omdat heteen nieuwe industriële revolutie tot gevolg zal hebben. De wereld van de bouwsector gaat doorde 3D-printer, in combinatie met het internet, veranderd worden zoals het internet de wereldvan de media veranderd heeft; 2. Revolutionaire bouwproductontwerpen zullen niet lang op zich laten wachten. Ditbetekent dat er nieuwe business modellen ontstaan die inspelen op klantvragen; 3. De potentiële mogelijkheden voor het leveren van maatwerk zijn groots en daarnaastgaat het overproductie en verspilling tegen, reduceert het , transportbewegingen en het brengtwerkgelegenheid dichterbij de klant.

3D-printing is geen wondermiddel, maar het beïnvloedt wel het maakproces, de hele maniervan denken en sluit aan bij de belevingswereld van de toekomstige generatie. De 3D-printing(circulaire) toekomst voor de bouwsector ligt in het omarmen van de mogelijkheden ommensen ideeën, ontwerpen en producten uit te laten wisselen, kortom de ‘maker-movement’.Welke kansen zie jij voor jouw organisatie en de sector?

Bron: http://www.cobouw.nl

10 / 28

Laatste nieuws

- Spoordata.nl.

Het veranderprogramma Spoordata heeft als doel de informatie van het spoor te organiseren,vindbaar, universeel toegankelijk, betrouwbaar en bruikbaar te maken, voor iedere speler in despoorbranche. Initiatiefnemer en eigenaar is Prorail. Om indruk te krijgen bekijk dan hetvolgende filmpje .

Prorail is actief in standaardisering en uniformering van data. Recent verplichten ze ook hetgebruik van NLCS (zie BIM uitgediept, hoofdstuk 3) door voor haar werkende uitvoerende envoorbereidende partijen.

- Beter beheer met BIM

Beter Beheer met BIM is het vierde deel uit een reeks publicaties en richt zich op de ontwikkeling van BIM in brede context. De uitgave is een bundeling van alle ontwikkelingen vande afgelopen 2,5 jaar op zowel technisch als procesmatig vlak. Beschreven wordt de rol vanBIM in de beheerfase van een gebouw, waarover eerder al een rapport verscheen onder denaam BIM in beheer Biedt Kansen. Het boekje is zo opgezet dat ook voor beginnende BIMmers duidelijk wordt waarom BIM niet alleen ingezet wordt tijdens het ontwerp en deuitvoering, maar ook gedurende de jaren na de oplevering van een gebouw.

- deBIMnorm.nl

1 november 2011 heeft de Rijksgebouwendienst, vanwege de behoefte aan concrete,

11 / 28

Laatste nieuws

betrouwbare en uniforme informatie over de gebouwenvoorraad, de RVD BIMnorm gelanceerd.De BIMnorm wordt inmiddels door de RVD voorgeschreven in diverse lopende en alletoekomstige PPS aanbestedingen. Inmiddels is de BIMnorm breed geaccepteerd als eerste versie van een nationale BIM standaard en wordt deze ook door andere opdrachtgevers reedstoegepast. Ten behoeve van het controleren van de kwaliteit van modellen hebben ZEEP endeBIMspecialist in opdracht van de RVD de Solibri* regelset ontwikkeld voor de Rgd BIMNorm. Deze regelset is opgezet voor het checken op de technische vereisten vanIFC-modellen conform de RVD BIM Norm versie 1.1.

De Solibri regelset** voor de RVD BIM Norm is vrij te downloaden op www.deBIMnorm.nl. Metdeze release wordt de verdere ontwikkeling van de regelset aan de markt overgelaten. De RVDverwacht hiermee dat in Nederland een volgende stap gezet kan worden in de goede richting.De afgelopen jaren zijn ZEEP en deBIM-specialist intensief betrokken bij de ontwikkeling vande BIMnorm. Daarnaast hebben ZEEP en deBIMspecialist diverse andere opdrachtgevers enconsortia begeleid met het toepassen van de BIMnorm. Met het ontstaan van desamenwerking in de vorm van ‘deBIMnorm.nl’ zal deze kennis met de markt gedeeld worden inde vorm van workshops, lezingen en adviestrajecten, maar zal ‘deBIMnorm.nl’ ook alsvraagbaak dienen voor iedereen die meer wil weten van de BIMnorm. Toekomstige ervaringenzullen worden teruggekoppeld om de BIMnorm verder uit te breiden en een nog bredereaansluiting met de marktbehoeften te vervullen.

De vrijgave van de Solibri regelset zal naar verwachting een nog bredere acceptatie van deBIMnorm tot gevolg hebben, hetgeen de ontwikkeling, en dus de uniformiteit binnen BIMmendNederland verder zal bevorderen. Dit sluit goed ook bij de doelstelling van de BIR  (langetermijn) om de kwaliteit, de continuïteit en (internationale) concurrentiepositie van debouwsector in Nederland te verbeteren en draagt het initiatief bij om op korte termijn eenvliegwiel in gang te zetten voor de implementatie van BIM in Nederland. Dit wil de BIR doendoor het creëren van condities om eind 2014 samen te kunnen werken met BIM openstandaarden.

Sinds de lancering van Solibri 9 zijn ZEEP en deBIM-specialist druk bezig geweest om deRegelset verder door te ontwikkelen en geschikt te maken voor de laatste versie van Solibri.Met trots kunnen wij aankondigen dat deze Regelset gereed is en inzetbaar voor toetsing vanprojecten.

Download hier de regelset** voor Solibri 8.1.

12 / 28

Laatste nieuws

* Solibri Model Checker is BIMsoftware dat zowel ontwerp- als modelleerfouten opspoort eneen gedetailleerde 3D-visualisatie én rapportage van de eventuele problemen maakt.

**De regelset, d.d. 19-07-2013 voor Solibri versie 8.1.0.67, is opgezet voor het checken op detechnische vereisten van IFC-modellen en omvat checks voor de bouwkundige en ruimtelijkeelementen. De regelset bestaat deels uit automatische checks en deels uit visuele checks. De regelset is vrij te downloaden en te gebruiken, ook voor commercieel hergebruik. Aan hetgebruik van deze regelset zijn evenwel geen rechten te ontlenen. De regelset, als zijnde “opensource”, mag vrij aangepast worden, doch nooit gepresenteerd worden alsof onder of uit naamvan de RVD.

- Volwassenheid BIM

Hoe ver is een bedrijf, zijn bedrijven in hun BIM ontwikkeling. Onderstaande figuuronderscheidt in het gebruik van BIM niveaus. Op niveau 0 wordt informatie op papieruitgewisseld. De representatie kan maar hoeft niet gestandaardiseerd te zijn. Op niveau 1 en 2wordt gewerkt met modellen, gebaseerd op (3D) objecten en wordt samengewerkt door files uitte wisselen. Op niveau 2 wordt files uitgewisseld die met elkaar gemapt kunnen worden omdatde talen gemapt zijn. Op het 3e niveau wordt samengewerkt in één taal (bibliotheek), één proces en één data set. Als de samenwerking de gehele levenscyclus betreft en wijzigingenreal time worden verwerkt en voor iedereen die het aangaat beschikbaar is, is sprake van hetbereiken van het hoogste doel. De meeste bedrijven bevinden zich op niveau 0 of 1. Enkele bedrijven experimenteren met niveau 2. De figuur komt van de site van de Engelse regering,maar is wijd verspreid in verschillende gedaantes. De Engels regering wil in 2016 niveau 2hebben bereikt (doel)

Een interessante en lezenswaardige publicatie is: PAS 1192-2:2013 , The British StandardInstitution February 2013

- Samen, sneller, slimmer

13 / 28

Laatste nieuws

Samen, sneller, slimmer is een optimistisch boek over de bouw. Onder het motto 'verspil nooiteen crisis wordt in dit boek geconcludeerd dat de sector zichzelf opnieuw aan het uitvinden is.Begrippen als BIM, assetmanagement, lean-productie, ketensamenwerking en levensduurdenken die uitmonden in veelbelovende innovaties worden behandeld.  Het boek bevatinterviews en praktijkvoorbeelden. Het is een waardevol boek voor iedereen die inziet dat eencrisis bij uitstek het moment is om te innoveren.

De auteurs zijn Getrud Blauwhof, lector Innoverend Ondernemen aan de Haagse Hogeschool,Ben Spiering, innovatiemanager bij Rijkswaterstaat en Willem Verbaan, econometrist. Ik hebtezamen met 5 collega's uit de bouw een bijdrage mogen leveren.

- BIM browser

De BIM browser stelt je in staat modellen opgeslagen op de BIM server te inspecteren op jetelefoon. Je ziet alle objecten en hun eigenschappen en een 3D representatie. De browser isdoor TNO voor de I-Phone en Android toestellen ontwikkeld. Je kan de browser downloaden .

- BIM atelier op RDM campus

In 2011-2012 is op de Hogeschool Rotterdam het SIA RAAK MKB onderzoek Barehouse BIMuitgevoerd, onder leiding van lector C.M. Ravesloot. Het budget van deze subsidie was aan heteinde van dit project nog niet helemaal gebruikt. Met toestemming van de subsidieverstrekkeris er een vervolgproject gestart: BIM in Concept House Village (CHV).

Living Lab

CHV is een unieke, gebruikers georiënteerde testomgeving voor duurzaam bouwen, wonen enduurzame gebiedsontwikkeling. Het is een Living Lab waar innovatieve woningen, productenen systemen getest worden door en met de bewoner. CHV is een reëel en virtueelinnovatienetwerk dat ruimte biedt voor onderzoek, onderwijs, experimenteren, testen envermarkten. Zie www.concepthousevillage.nl

14 / 28

Laatste nieuws

Opname BIM in opleiding

Beide subsidietrajecten zijn de aanjager geweest van een brede ontwikkeling met betrekkingtot BIM op de Hogeschool Rotterdam. De Hogeschool erkent de essentiële rol van BIM voor debouwsector en zal de studenten voorbereiden op het veranderende werkveld. Om dit proces teversnellen heeft lector Ravesloot voor de periode 2014-18 de opdracht gekregen om BIM enbijbehorende projectinnovatie samen met de docenten in de opleidingen te implementeren.

Ook voor uw BIM-cursus

Op RDM Campus wordt hiervoor een uitstekend geoutilleerd BIM-atelier ingericht datbeschikbaar is voor studenten, docenten en partijen in het werkveld waarmee wordtsamengewerkt. Daarnaast is het BIM-atelier beschikbaar voor BIM-cursussen, al an nietgeorganiseerd door de Hogeschool Rotterdam.

Voor meer informatie: Bert Hooijer, directeur RDM, h.hooijer@hr.nl

- CB-NL: droom of werkelijkheid

Hoe actueel en vooruitstrevend de conceptenbibliotheek is blijkt wel uit het artikel in de NRCvan 11 december 2013: 'De wereld in hapklare brokken'.

Recent is er een video gemaakt over de werking van CB-NL.  Ook is er een video leerzaaminterview gemaakt  met een bij de ontwikkeling van CB-NL zeer dichtbij betrokken medewerkervan Ballast Nedam: Mark den Heijer, BIM-specialist, verantwoordelijk voor de implementatievan BIM bij Ballast Nedam.

- Drones

15 / 28

Laatste nieuws

Eind oktober heb ik in stadion Galgewaard, Utrecht , een demonstratie, verzorgd door bureaude Bont, met een ‘Drone’ bijgewoond. De Drone is momenteel uitgerust met een fototoestel ofvideo camera, maar kan per februari 2014 ook uitgerust worden met een laserscanner.

De Drone wordt benut voor:

-visuele inspecties en opnames van de toestand van onderhoud van kunstwerken, die moeilijkte bereiken zijn;

-kartering, 3D mapping.

Het voordeel is de snelheid en het feit dat de Drone opnames maakt die gedocumenteerdworden. De snelheid en het niet hoeven gebruiken van kranen en/of hoogwerkers leidt totaanzienlijke verlaging van de kosten.

Indien begin 2014 ook de laserscanner voor de Drone beschikbaar is, kan een nauwkeurigheidvan 1 tot 2 millimeter bereikt worden. Met de digitale camera is de nauwkeurigheid 1 tot 2centimeter. Deze nauwkeurigheid is bij grondverzet vaak ruim voldoende.

Voor een impressie van de demonstratie klik je hier en voor de presentatie door deinitiatiefnemer, de groep Bureau de Bont, hier

- BIR Event: verslag en presentaties

16 oktober vond in de Doelen de 3e Event van de Bouw Informatie Raad plaats. Het verslagvan die dag en de presentaties vind je hier

16 / 28

Laatste nieuws

.

- Vers van de pers: Optimistisch boek over de bouw

Op woensdag 25 september werd tijdens het seminar ‘Innoveren in de bouw’ bij De HaagseHogeschool het eerste exemplaar van ‘Samen, sneller, slimmer – Innoveren in de bouw’overhandigd aan Jan Hendrik Dronkers, Directeur Generaal Rijkswaterstaat. Dit boek isgeschreven door Gertrud Blauwhof (lector innoverend Ondernemen aan de HaagseHogeschool), Ben Spiering (innovatiemanager bij Rijkswaterstaat) en Willem Verbaan (econometrist). Ik heb een bijdrage aan het boek geleverd. Het is 'een optimistisch boek'. Te midden van massaontslagen, faillissementenen een stagnerende woningmarkt is het moeilijk voor te stellen dat de rol van de sectorfundamenteel kan veranderen en een nieuwe maatschappelijke betekenis kan krijgen. Tochbieden de vele interviews en praktijkvoorbeelden in het boek een inspirerend toekomstperspectief aan architecten, bouwbedrijven, ontwikkelaars en opdrachtgevers. Desector is zichzelf opnieuw aan het uitvinden, zo blijkt: BIM, assetmanagement, Lean productie,ketensamenwerking en levensduur denken raken snel ingeburgerd en zetten bedrijven en overheden aan tot veelbelovende innovaties. Samen Sneller Slimmer is een waardevol boek voor iedereen die inziet dat een crisis bij uitstek het moment is om te innoveren!

Meer informatie en bestellen: http://www.samensnellerslimmer.nl

- Woningcorporatie ontwikkelt BIM protocol

Woningbouwcorporatie Eigen Haard uit Amsterdam heeft een BIM protocol gepubliceerd. Een initiatief dat navolging verdient onder collega woningbouwcorporaties. Doelstelling van hetprotocol is om voor alle partners van Eigen Haard een eenduidig beeld te scheppen van deaanpak en de verwachtingen wat betreft de te leveren resultaten en de kwaliteit per fase in het bouwproces. Met de afspraken in dit BIM protocol wordt beoogd de noodzakelijke voorwaardente scheppen voor effectief gezamenlijk werken: zowel bij het opbouwen van het BIM, deverschillende aspect modellen, als het uitwisselen en beheersen van informatie. DitBIM-protocol wordt per project specifiek ingevuld, aangepast en gebruikt ter ondersteuning van de oplevering van een goed BIM-project. Om het BIM-model te kunnen gebruiken voor

17 / 28

Laatste nieuws

gebouwbeheer en onderhoud zijn de omschreven modelleerafspraken en hoeveelhedenlijsteen harde eis. Het overige wordt geadviseerd en kan gebruikt worden naar inzicht.Tijdens hetBIM Open op 3 oktober in Arnhem (http://www.bimopen.nl/) hield Dirk Jan Kroon, werkzaamals senior projectontwikkelaar bij Eigen Haard, een enthousiast verhaal over de ervaringen hetprotocol in de praktijk.

- CB-NL: het laatste nieuws

Op 16 oktober 2013 presenteerden software bedrijven hun aansluitingen op CB-NL. Je trefthier 2 voorbeelden daarvan aan van respectievelijk Cadac en Stabiplan . Jaap Bakkerschetste kort wat CB-NL is. CB-NL is gepresenteerd tijdens de buildingSMART bijeenkomst inMünchen van dit jaar. Tussen CB-NL en buildingSMART is een MOU getekend voor intensievesamenwerking.

- Waardenonderzoek: rapportage

BIM wordt door velen in en buiten de bouw gezien als het ideale model voor het realiseren vanbouwwerken. Je zou verwachten dat bouwen met BIM breed wordt omarmd in de bouwsector.Toch is dat niet het geval. Dit was voor de BIR aanleiding om te onderzoeken welke waarden ereen rol spelen bij mensen die in de bouw werkzaam zijn als het gaat om de acceptatie vannieuwe ontwikkelingen en samenwerken met bouwpartners. Waarden zijn dus persoonlijkedrijfveren van mensen én kenmerken van de cultuur in een organisatie. Inzicht in die waarden isnodig om te weten welke belemmeringen er zijn bij de verdere implementatie van BIM in hetbouwproces.

Enquête: om de cultuurwaarden ten aanzien van BIM in kaart te brengen is in 2013, met steunvan NWO, een grootschalige enquête uitgevoerd in de bouwsector. Bijna 1000 respondenten,waarvan ongeveer de helft zelf ook met BIM werkt, hebben daaraan meegewerkt en inzichtgegeven in de vraag wat men zag als huidige en gewenste waarden. Voorbeelden van waardenzijn hierbij menselijke integriteit, openheid, flexibiliteit, vertrouwen.

18 / 28

Laatste nieuws

Resultaten: de resultaten van de enquête komen er kort samengevat op neer dat meersamenwerking, meer informatie delen, meer teamwerk, meer duidelijkheid en meer opencommunicatie noodzakelijke waarden zijn om de mogelijkheden van BIM geheel te kunnenbenutten. Echter, tegelijkertijd liggen er belemmeringen vanuit de organisatie zoalscontractvormen en barrières vanuit de huidige bouwcultuur: wantrouwen en korte-termijndenken. Het besef groeit dat partijen dit moet veranderen, maar die cultuurverandering kost tijd.De resultaten van de enquête zijn doorgenomen met een aantal spraakmakendevertegenwoordigers van het bouwbedrijfsleven in.

Algemene conclusie: BIM is vooral een samenwerkingsmodel en niet zozeer een technischetool. De BIR gebruikt de uitkomsten van het waardenonderzoek bij haar acties om BIM verder teimplementeren in de bouwsector.

Het rapport is hier te downloaden.

- BIR Event: verslag en presentaties

16 oktober vond in de Doelen de 3e Event van de Bouw Informatie Raad plaats. Het verslagvan die dag en de presentaties vind je hier.

- Vers van de pers: Optimistisch boek over de bouw

Op woensdag 25 september werd tijdens het seminar ‘Innoveren in de bouw’ bij De HaagseHogeschool het eerste exemplaar van ‘Samen, sneller, slimmer – Innoveren in de bouw’overhandigd aan Jan Hendrik Dronkers, Directeur Generaal Rijkswaterstaat. Dit boek isgeschreven door Gertrud Blauwhof (lector innoverend Ondernemen aan de HaagseHogeschool), Ben Spiering (innovatiemanager bij Rijkswaterstaat) en Willem Verbaan(econometrist). Ik heb een bijdrage aan het boek geleverd. Het is 'een optimistisch boek'. Temidden van massaontslagen, faillissementen en een stagnerende woningmarkt is het moeilijk

19 / 28

Laatste nieuws

voor te stellen dat de rol van de sector fundamenteel kan veranderen en een nieuwemaatschappelijke betekenis kan krijgen. Toch bieden de vele interviews en praktijkvoorbeeldenin het boek een inspirerend toekomstperspectief aan architecten, bouwbedrijven, ontwikkelaarsen opdrachtgevers. De sector is zichzelf opnieuw aan het uitvinden, zo blijkt: BIM,assetmanagement, leanproductie, ketensamenwerking en levensduur denken raken snelingeburgerd en zetten bedrijven en overheden aan tot veelbelovende innovaties. Samen SnellerSlimmer is een waardevol boek voor iedereen die inziet dat een crisis bij uitstek het moment isom te innoveren!

Meer informatie en bestellen: http://www.samensnellerslimmer.nl

- Woningcorporatie ontwikkelt BIM protocol

Woningbouwcorporatie Eigen Haard uit Amsterdam heeft een BIM protocol gepubliceerd. Eeninitiatief dat navolging verdient onder collega woningbouwcorporaties. Doelstelling van hetprotocol is om voor alle partners van Eigen Haard een eenduidig beeld te scheppen van deaanpak en de verwachtingen wat betreft de te leveren resultaten en de kwaliteit per fase in hetbouwproces. Met de afspraken in dit BIM protocol wordt beoogd de noodzakelijke voorwaardente scheppen voor effectief gezamenlijk werken: zowel bij het opbouwen van het BIM, deverschillende aspect modellen, als het uitwisselen en beheersen van informatie. DitBIM-protocol wordt per project specifiek ingevuld, aangepast en gebruikt ter ondersteuning vande oplevering van een goed BIM-project. Om het BIM-model te kunnen gebruiken voorgebouwbeheer en onderhoud zijn de omschreven modelleerafspraken en hoeveelhedenlijst eenharde eis. Het overige wordt geadviseerd en kan gebruikt worden naar inzicht.Tijdens het BIMOpen op 3 oktober in Arnhem (http://www.bimopen.nl/) hield Dirk Jan Kroon, werkzaam alssenior projectontwikkelaar bij Eigen Haard, een enthousiast verhaal over de ervaringen hetprotocol in de praktijk.

20 / 28

Laatste nieuws

- CB-NL: het laatste nieuws

Op 16 oktober presenteerden software bedrijven hun aansluitingen op CB-NL. Je treft hier 2voorbeelden daarvan aan van respectievelijk Cadac en Stabiplan . Jaap Bakker schetste kortwat CB-NL is. CB-NL is gepresenteerd tijdens de buildingSMART bijeenkomst in München vandit jaar. Tussen CB-NL en buildingSMART is een MOU getekend voor intensievesamenwerking.

Wil je het laatste nieuws lezen over CB-NL klik dan hier , het is de site van CB-NL, die gelinkt isaan de site van Bouw Informatie Raad. Op september verscheen de laatste Nieuwsbrief. In deze nieuwsbrief vind je links naar alle presentaties en tussenresultaten. CB-NL is een openstandaard en en open proces.

- ICT Waarden onderzoek in de bouw: Hoe hard is dezachte kant van BIM?

Presentatie door Gerard van Oortmerssen, Universiteit Tilburg en Robert-Jan Simons, Paphos.

Van Oortmerssen opende met een korte introductie over de onderzoekswijze, om vervolgenshet woord over te dragen aan Simons. Waarden en overtuiging zijn belangrijke aspecten in hetonderzoek, vertelde Simons: “Als men met een BIM werkt, welke waarden hanteert men daardan bij? En welke waarden zouden er moeten zijn, wil BIM op de juiste manier gebruiktworden? Daar is een survey voor uitgestuurd,” aldus Simons. Hij merkte op dat waarden enovertuiging voor een groot gedeelte ons gedrag besturen, onze gedachten en de beslissingendie we nemen.

Drie niveausSimons gaf aan dat mensen verschillende waarden hebben: “Met de survey hebben we om dewaarden gevraagd die mensen hanteren ten aanzien van BIM, zoals het vandaag wordt

21 / 28

Laatste nieuws

gebruikt. We vroegen ook welke waarden volgens hen dominant aanwezig moeten zijn, wil BIMbeter worden gebruikt.” Simons liet daarbij een aantal resultaten zien aan de hand van deniveaus van little BIM, big BIM en lifecycle BIM. Bij niveau één werd als persoonlijke waardevooral ‘samenwerking’ genoemd. De andere meest gekozen waarden (uit de 80 waardenopties)waren onder meer enthousiasme, eerlijkheid en open communicatie.

Ingebakken wantrouwenDit zijn volgens Simons echte cultuurwaarden:“Probeer maar eens enthousiast te zijn in eengroep waar mensen dat niet zijn. Waar het gestoeld is op wantrouwen. Waarbij men bij decontracten bezig is om laag in te schrijven, om zo later er meer uit te halen. Het is een soortingebakken wantrouwen wat erin zit, maar uit de tussentijdse resultaten blijkt wel dat men zegt:Nee, we moeten ervoor gaan.” De boodschap uit de onderzoeken is dat men wil veranderen.“Er wordt gekeken naar BIM vanuit het perspectief van interne cohesie, van een community.Met elkaar zaken willen verbeteren, dat is de invalshoek”, aldus Simons.

Nieuw vakmanschapÉén van de opmerkingen uit het publiek:“We hebben ons al die jaren geconditioneerd. Depotentie is er en het vakmanschap hebben we nog keihard nodig, maar er is nieuwvakmanschap nodig. Dat moet namelijk gebaseerd zijn op hele andere fundamenteleuitgangspunten, en daar hebben wij met elkaar nog wel een stap te maken. Als je niet in staatbent die elementen in je organisatie binnen te brengen, en een projectleider hebt die stuurt optraditionele waarden en niet op de gewenste waarden, dan zul je altijd dat probleem houden.”

Meer informatie over het waardenonderzoek: www.bimwaardenonderzoek.nl .  Hier zullen ookop termijn de resultaten bekend gemaakt worden

- Opvolging familiebedrijf vertrouwenskwestie: de weekvan de ondernemer, april 2013, Beatrix theater, Utrecht

22 / 28

Laatste nieuws

Opvolging is een belangrijke kwestie voor familiebedrijven. Vooral vertrouwen speelt eenvoorname rol, zo blijkt uit de inspiratiesessie ‘Leiderschap in het familiebedrijf’ tijdens de Weekvan de Ondernemer. Zorg bij opvolging voor voldoende vertrouwen, zowel geven als krijgen. Envergeet niet je familie en hun verwachtingen, die moet je managen”, zegt Mariël van Kampen,directeur van een familiebedrijf. “Ook balans in privé- en werktaken is belangrijk." "Begin tijdigmet het opvolgingstraject", voegt FBNed-voorzitter Tjebbe Nabuurs hieraan toe. "Pak het ookniet te informeel aan, maar maak er een proces van, inclusief notulen. Bovendien is hetbelangrijk niet alleen de harde kant, maar ook de zachte kant in de peiling te houden. Obstakelsschuilen volgens Nabuurs vooral in het vaststellen van de kenmerken waaraan de nieuwedirecteur moet voldoen. "En je moet je afvragen wanneer je precies een externe partij moetaantrekken." "Het bepalen van de geschiktheid hangt ook af van de fase waarin een bedrijf zichbevindt", stelt Van Kampen. "Bij een jong familiebedrijf zijn er minder kapers op de kust voor deleiderschapspositie." Typisch voor familiebedrijven is dan ook dat er regelmatig gekozen wordtvoor meerdere opvolgers. In sommige gevallen kent een familiebedrijf zelfs twee algemeendirecteuren. Ook wordt er vaak gekozen voor een verdeling van de verschillendedirecteursposten onder het nageslacht en wordt de een bijvoorbeeld financieel directeur, terwijlde ander tot commercieel directeur benoemd wordt.

- Beheer en onderhoud Belastingkantoor Doetinchem:onderdeel van BIM

23 / 28

Laatste nieuws

In februari dit jaar tekende facilitair dienstverlener Facilicom Services Group, als PPS partnervan de Rijksgebouwendienst (Rgd), een intentieverklaring over de ontwikkeling van BIM(Bouwwerk Informatie Model) in het beheer en onderhoud van het kantoor van deBelastingdienst in Doetinchem. Doel is om binnen een termijn van twee jaar te komen totopname van de Rgd BIM-norm in het bestaande PPS-contract. Het centrale idee achter BIM(Bouwwerk Informatie Model) is een digitaal driedimensionaal gebouwmodel waarin allegegevens ten behoeve van het ontwerp-, bouw- en beheerproces zijn geïntegreerd en waarmeedoor alle betrokken partijen in dat proces wordt gewerkt. In de afgelopen jaren maakte Breijer intoenemende mate gebruik van BIM. Voor de Rgd vloeit het belang van BIM in de eerste plaatsvoort uit de behoefte aan concrete, betrouwbare en uniforme informatie over degebouwenvoorraad, niet alleen in het kader van contractmanagement envastgoedmanagement, maar ook ten behoeve van kwaliteitsmanagement en verantwoording opvoorraadniveau. Om in de toekomst duurzaam over zo'n informatiebasis te beschikken, schrijftde Rgd aan huisvesting- en onderhoudsleveranciers een BIM-norm voor. De BIM-norm wordtvoorgeschreven in alle toekomstige DBFMO-aanbestedingen maar ook in een aantal lopendezoals het PPS-project in Doetinchem. 'Wij hebben hierin als toonaangevend bouwbedrijfduidelijk zelf het initiatief genomen. Dat kwam mede voort uit de behoefte aan eenefficiencyverbetering van de eigen processen zegt Pieter Jan van Hooijdonk van Breijer Bouwen Installatie, onderdeel van Facilicom Services Group. 'De Rgd is erg enthousiast over ditproject omdat het mogelijkheden biedt om de Rgd BIM-norm te toetsten binnen een lopendDBFMO-contract. Verder wordt samen met Breijer gewerkt aan doorontwikkeling van de norm (Bron: websiteBreijer).

- Microsoft 2020: de visie van Microsoft op onzetoekomst

24 / 28

Laatste nieuws

In de video geeft Microsoft haar visie hoe de wereld er in 2020 uitziet. Opmerkelijk is dat deontwikkeling van computers, tablets, niet stilstaat, maar dat onze leefomgeving daarentegenongewijzigd hetzelfde blijft. Het is overigens mijns inziens mogelijk met enige fantasie dezeontwikkelingen in verband te brengen met de bouw. In de video wordt de belangrijksteveranderingen in 2020 geprognosticeerd. Verlies nooit uit het oog dat in de toekomst kijkennooit echt mogelijk is en vaak trends bevat, gebaseerd op beelden van percepties anno 2013.Recent is een nieuwe video met als titel VISIONS2050EU verschenen.

- Google Glass: augmented reality door Google ProjectGlass wordt momenteel ontwikkeld door Google X, eenresearch lab van Google

25 / 28

Laatste nieuws

De augmented reality-bril bevat een klein schermpje voor het rechteroog, waarop informatie kanworden weergegeven. Ook is een camera ingebouwd om foto's en video's mee te maken. Eenvoorbeeld is te zien op de volgende video . Het is dus denkbaar dat een uitvoerder op debouwplaats loopt en de bouw virtueel volgt en direct koppelt aan digitale modellen (constructies), logistieke processen (bestelling bouwdelen), et cetera.

Recent verscheen er een lezenswaardige blog van Zachery Edelson over de betekenis vanGoogle glass voor architecten.

- Het huis van de toekomst: stichting Smart Homes

De Stichting Smart Homes is het kenniscentrum voor domotica en slim wonen. Domotica is: "Deintegratie van technologie en diensten, ten behoeve van een betere kwaliteit van wonen enleven."  Bij Domotica draait het niet alleen om integratie van techniek en bediening in dewoning, maar ook om de dienstverlening van buitenaf naar de woning. Er zijn vijf verschillendeniveaus van woningautomatisering te onderscheiden: Woningen met intelligente objecten:woningen met losse standalone objecten en toepassingen die intelligent functioneren. Woningen met intelligente communicerende objecten: woningen met objecten en toepassingendie intelligent functioneren en ook onderling informatie uitwisselen om de functionaliteit teverhogen. Communicerende woningen: woningen met interne en externe netwerken, waardoor

26 / 28

Laatste nieuws

interactie tussen systemen en bediening over afstand mogelijk is, alsmede toegang totinformatie en diensten van zowel binnen als buiten het huis. Lerende woningen: woningenwaarin patronen van activiteit worden herkend en waarin deze gegevens gebruikt worden omde technologie in de woning af te stemmen op de behoeften van de gebruikers. Reagerendewoningen: woningen waarin de activiteiten en locaties van mensen en objecten voortdurendgeregistreerd worden om aan de hand van deze informatie de technologie in de woningproactief te laten anticiperen op de behoeften van de gebruikers.  Geïnteresseerd? Kijk naar devolgende video . Bron: Francis K. Aldrich – Inside the Smart Home. Voor meer informatie ziede site van stichting Smart Homes.

- Augmented reality: zappar (voorheen: popcode)

Augmented reality, toegevoegde realiteit, is een vakgebied dat computer gemaakte beeldentoevoegt aan rechtstreekse, reële beelden. In plaats van informatie af te beelden op klassiekeen geïsoleerde beeldschermen, worden de data geprojecteerd in het gezichtsveld van degebruiker (door middel van een head-mounted display of head-up display). Het maakt hetverschil tussen de reële wereld en de virtuele wereld steeds kleiner en zorgt tevens vooreenvoudigere en gebruikersvriendelijke interfaces, ook voor complexere toepassingen.Voorbeelden daarvan vind je op de www.zappar.com (en de voorloper van zappar,www.popcode.info/developer). Zie de bijgevoegde video. In hoeverre deze ontwikkeling in debouw een toekomst heeft is afwachten. Een toepassing zou kunnen zijn de instructies voorzelfbouwpaketten (zie dit eenvoudige voorbeeld op deze video). Door TNO, Leon van Berlo , Formitas(Dld) en Bentley

27 / 28

Laatste nieuws

zijn mooie video's gemaakt die de mogelijkheden van augmented reality illustreren. In de AppStore zijn applicaties beschikbaar, zoals Boompoort ( zie siteAM) en Le Grand, waarmee woningen (ontwikkeld door vastgoedontwikkelaar AM) kunnenworden bekeken. In juni heeft Gerard Meijer zijn afstudeeronderzoek Civiel techniek HRO, metals titel 'Beeldvorming door augmented reality. onderzoek naar welke toepassing vanaugmented reality raakvlakken in grootschalige infraprojecten beter in beeld kan brengen',afgerond en gepubliceerd.

- Herbezinning op innovatie, organisaties en leiderschap: toekomstvisie

Bekijk de volgende video . Denk erover na en laat je inspireren. Het sociale aspect wordtsteeds belangrijker in deze door de sociale media gedomineerde tijd.

28 / 28