1

Bustocht Rupelstreek.

Uitgewerkt in 4 delen door: Marc Reyniers, Annik Vleminckx, Monique Van de Vreken en Lieve de Boeck.

Deel 1 Marc Reyniers. Vertrek De Schorre – Boom .De Schorre, een oude kleiput en sinds 1993 een Provinciaal Domein Via Voetballersstraat, Hollezijp en Velodroomstraat naar Boom park (=Gemeentepark) Boom park en beelden

In 1925 werd de Intercommunale vereniging ‘Boomsche Beekbosschen Tuinwijk’ opgericht. Deze vereniging stelde zich voornamelijk tot doel een gezonde agglomeratie tot stand te brengen in het noordelijk deel van de gemeente Boom door het aanleggen van een park en de huisvestigingsvoorwaarden van de plaatselijke arbeidersbevolking te verbeteren. Het bestaande bos en de aanpalende weiden met een oppervlakte van meer dan 28 hectare werden aangekocht van de familie Cardon de Lichtbuer uit Destelbergen en ongeveer 18 hectare moeras- en weidegrond werden onteigend. In 1928 werd begonnen met de aanleg van het park dat vooral tot stand kwam dankzij Benjamin Haesaerts (1872 – 1934), schepen van Boom (1914 – 1920) en bestendig afgevaardigde van de provincie (1920 – 1921). Zijn zoon Paul Haesaerts, architect en kunstschilder, stond in voor de aanleg van het park. De inkom van het park en de Franse vijvers worden gesierd door 3 grote beelden van Ernest Wynants: van links naar rechts: - nadenken - zegepraal - vooruitstreven + beeldhouwwerken van

- Rik Wouters (de volksvrouw – naar het Nel model) vis à vie de volksvrouw van Ernest Wynants

- George Minne (zie kopie postzegel 04 mei 1974) 2 mannen die met de voeten blijkbaar in de modder of de klei staan.

De later aangelegde PTS vormt een geheel met dit deel van het park.

Rik Wouters. Mechelen 21/08/1882 en † in Amsterdam 11/07/1916 op 33 jarige leeftijd gehuwd met Hélène (Nel) Duerinckx, de vrouw van zijn leven en zijn eeuwige muze. Van 1912 tot 1914: hoogtepunten uit zijn te korte carrière In 1914: opgeroepen als soldaat krijgsgevangen, maar ontsnapt In 1915 zijn de symptomen van zijn fatale ziekte duidelijk: kaakbeenkanker.

2

In nauwelijks 10 jaar creëerde hij 170 schilderijen, 35 sculpturen, 50 etsen, 40 pastels, 1500 tekeningen. In het park is er verder ook gelegenheid voor sport en ontspanning zoals o.a.vissen in de vijvers.Eveneens bevindt er zich een openluchtzwembad(in de winter gebruikt door de Boomse ijsberen).Verder nog tennisvelden en het voetbalterrein van Kon.Rupel Boom Football Club(stamnummer 2138).

Bovendien is er in het park voor de allerkleinsten ook een speeltein met Daaraan verbonden het cafetaria” ’t melkhuisje”. PTS – gebouw ( Provinciale Technische School ) Op 1 september 1915 werd op initiatief van Benjamin Haesaerts een technische avondcursus te Boom ingericht. Doel was de ontwikkeling van een nijverheidsschool voor de jongeren uit de Rupelstreek. Na onderhandelingen met het Boomse gemeentebestuur werd begin mei 1925 de ‘Vrije Gewestelijke Nijverheidsschool van Boom’ door de provincie overgenomen onder de huidige benaming. Reeds 5 dagen later werden de gronden aangekocht waarop zich het huidige schoolcomplex bevindt. Het ontwerp van PTS werd toevertrouwd aan de architecten Camille Bal en Ernest Lamot. Bal was op dat moment hulpbouwmeester van de gemeente Boom en had ism Lamot reeds vele woningen en enkele tuinwijken in de gemeente ontworpen. Het is bovendien in samenwerking met Benjamin Haesaerts dat het totaalontwerp van tuinwijk, gemeentepark en school tot stand kwam. Het ontwerp van de school, sterk geïnspireerd door de baksteenarchitectuur van het Amsterdamse modernisme, is duidelijk van de hand van Camille Bal, die reeds enige ervaring had met schoolarchitectuur. De school werd gebouwd in de periode 1927-1931. Het werd een enorm complex in de stijl van de NIEUWE ZAKELIJKHEID. Opvallend zijn de torenachtige hoekgebouwen. In 1930 werd het machtige complex in gebruik genomen dat momenteel de hoek vormt van de Beukenlaan en de Rodenbachstraat. Het technisch onderwijs in Vlaanderen was in die tijd nog een relatief nieuwe onderwijsvorm en daarvoor werd inspiratie gezocht bij onze noorderburen die op dat gebied meer ervaring hadden. De Nederlandse invloed is bijvoorbeeld duidelijk merkbaar aan de ramen (zijde Beukenlaan) die naar buiten geopend worden. In 1982 werden de gebouwen van de school aanzienlijk uitgebreid. Momenteel telt de school ongeveer 900 leerlingen, die in TSO en BSO een keuze kunnen maken uit een groot aantal studierichtingen. Aan de school is ook een Centrum voor Deeltijds Onderwijs verbonden. Niet enkel het monumentale exterieur van de school bleef gaaf bewaard, ook het interieur, met de grote eretrap, de gangen en klassen bekleed met kleurige tegels, getuigen nog steeds van het gedurfde modernisme van Bal en Lamot. Doorheen de jaren werd de school steeds verder uitgebreid, echter steeds met respect voor het gebouw van Bal en Lamot, en zich verder inspirerend op de oorspronkelijke vorm en ruimtelijke indeling van het complex.

3

Het monument PTS is ondertussen een volwaardig deel gaan uitmaken van het leven van de school.

Aan de achterzijde van het gebouw bevindt zich op de eerste verdieping een klaslokaal waar de lamp constant brandt, dag en nacht, winter en zomer. Dit is een technisch experiment van leraar Willy Pelemans, welke hij eind november 1998 opstartte. (als leraar bezocht hij in 1997 het Philips lampenbedrijf in Turnhout)

men begon daar met de productie van inductielampen. Het fascinerende van de lampen is de lange levensduur = brandduur.Deze lampen worden gebruikt als lichtpunten op hoge masten, pylonen, torens, windenergieturbines, enz. De producent Philips bezorgde de leraar zulke lampen als didactisch materiaal. Eén lamp sloot hij in het theorielokaal (1e verdiep) aan op het electriciteitsnet. De producent gaf 60.000 uur als maximale brandduur van de lamp. Maar die limiet heeft men begin september 2005 reeds overschreden. Leerlingen die aanwezig waren bij de start van het experiment hebben de PTS al lang verlaten. De leraar zelf gaat over 5 jaar op pensioen en hij betwijfelt of de lamp het zo lang zal uithouden. Rij richting A12 en steek deze over. Links af tot aan de splitsing. Volg Boom Centrum.

A12 (N 177 = de zijbanen van de A 12) De A 12 was aanvankelijk een staatsbaan (was aangelegd in de Oostenrijkse periode). Het is 1 van de knelpunten in het dagelijks verkeer tussen Boom en Antwerpen en is tevens één van de drukst bereden wegen van het land. Sedert de ondertunneling van Boom is er een flinke verbetering gekomen in de veiligheid van dit traject en ook in de snelheid waarmee men zich kan verplaatsen. Daarom denkt de Vlaamse regering eraan om deze zéér drukke baan tussen de Rupelstreek en Wilrijk om te bouwen tot een volwaardige autostrade. Het is een denkpiste maar de kans dat deze denkpiste omgezet wordt in een project is niet klein! Langsheen de A 12/N 177/Boomsesteenweg zijn er veel industrieterreinen + gebied voor ambachtelijke bedrijven, véél KMO’s en de typische ‘baanwinkels’. Hier en daar liggen toch nog een aantal braakliggende en onbenutte terreinen (bedrijventerreinen). Steeds recht door rijden over de Ruppelbrug.

4

Rupeltunnel ∗ Rupel

Lengte: ± 12 km lang (= kortste rivier van Europa) Diepte: bij eb: ± 2,20 m bij vloed: ± 5,30 m Breedte: ± 200 m

∗ Rupelbrug 1937 –1939 (Leopold 3) het woord RUPEL = het Griekse “rheuma” betekent ‘lopende water’. De Kelten gebruikten soms de Griekse taal. Rheuma is verwant met het Latijnse ruere, rumpere; aan het Franse ruisseau, aan het hedendaagse ruisen, rumoer. enz… Dat is waarschijnlijk de oorsprong van de naam Rupel (oudtijds Rijmpel). Het wortelwoord Rum (rivier) en Peel (moerassig land). Rupel is dus waarschijnlijk afkomstig van het Kelts.

∗ Rupeltunnel (+ sleuf) In eerste instantie was er ook een optie voor een brug: 35 meter boven de waterspiegel, maar men koos uiteindelijk voor een tunnel. 30/10/1971: bouw toegewezen aan de ‘Tijdelijke Vereniging Rupeltunnel’. Werken waren geraamd op 45 maanden ‘= een kleine 4,5 jaar). Februari 1972: start der werken. Niet open in 1976 zoals gepland maar wel op 24 juni 1982 voor het verkeer opengesteld (ingehuldigd door minister Karel Poma). Reden van vertraging: onvoorziene moeilijkheden, zware storm, dijkbreuk, grote zwerfkeien, enz.

De Rupeltunnel is de enige tunnel in ons land die onder 2 waterlopen gaat nl.deRupel en het zeevaartkanaal. Over de Rupelbrug tot aan het rondpunt links af naar Klein Willebroek.

2 Windmolens langs A12 te Puurs Gelege op de gronden van de Vlaamse Gemeenschap aan de ingang van d de Rupeltunnel. Ze nemen sinds einde februari - begin maart 2006 een prominente plaats in het decor in. Deze windturbines zijn de 100ste en 101ste die in Vlaanderen geplaatst zijn. Bedoeling is om in 2010 ongeveer 25% van de nodige electriciteit op milieuvriendelijke manier te produceren. Momenteel krijgen nu al zo’n 57.000 Vlaamse gezinnen groene stroom.

5

Technische fiche : - Bouwheer : Aspira - Kostprijs : 5.000.000 euro per stuk - Afmetingen: windmolen in zijn totaliteit

gewicht: ongeveer 300 ton hoogte: 100 meter mast: gewicht : 265 ton

Wieken: gewicht :6,8 ton per wiek lengte: 40 meter rotor: (waarop de wieken draaien) gewicht rotor met 3 wieken = 37,2 ton - Vermogen : 2 megawatt per turbine

Aankomst in Klein-Willebroek Uitstappen n nu al zo’n 57.000 Vlaamse gezinnen groene stroom.

6

Deel 2 Annik Vleminckx. Op weg van Boom naar Niel. In de streek tussen Niel en Boom is men van de klei eerst dakpannen gaan maken en pas later ook stenen. De baksteennijverheid is gegroeid uit het landbouwbedrijf. Er is ten eerste het woord ‘geleeg’, het woord dat hier in de streek wordt gebruikt om de steenfabrieken aan te duiden maar taalkundig kan het zowel op landbouwbedrijf als op het steenbakkerijbedrijf slaan. Daarnaast werkte de steenbakkerij in de oudste fase als onderdeel van de agrarische activiteit. In de herfst en winter was er weinig te doen op de boerderij, in die periode werd de klei uitgestoken en werd er brandstof verzameld. Met het vormen van kleiprodukten startte men pas na het zaaien. De gevormde producten konden dan drogen tot na het oogsten en hooien om ze daarna in de oven te bakken. De baksteen nijverheid bereikte haar hoogtepunt in de jaren 50 van de vorige eeuw. De klei bepaalde het uitzicht van de streek en kneedde het lot en de levenswijze van de bewoners. Na de teloorgang van de baksteennijverheid, die voor enorme kleiputten zorgde had de streek nood aan reconversie. Sommige putten konden tot prachtige natuurgebieden ontwikkelen. Vb Walenhoek Een andere reconversie was er industriezone van maken. Vb Krekelenberg (rechts) Industrie terrein Krekelenberg I heeft een totale oppervlakte van 80 ha, en is volgebouwd. Hazewinkel, de watersportbaan, werd uitgegraven en hier werd de specie gestort om de terreinen te egaliseren. De ontsluiting van deze industrie zone op de grote wegen in de buurt, de A12 en E19 is nog niet optimaal en kan geen zwaarvervoer stromen verwerken. De Boomse klei werd hier ontgonnen. Op de heuvelrug, met maximale hoogte van 30 m, dagzoomde de klei bijna. De klei lag dus bijna aan de oppervlakte, de laag die erbovenop lag was relatief dun zodat men de klei gemakkelijk kon ontginnen. Er zat een enorme voorraad tussen Hemiksem, Schelle, Niel, Boom Terhagen en Rumst. Vanaf de 13de eeuw werd deze in steeds sneller tempo afgegraven Toen deze industrie in de jaren ’70 uitgebakken was en het ene na het andere bedrijf sloot of failliet ging bleef de streek achter met uitgegraven landschap van putten en vijvers en kilometers droogloodsen. En met een bevolking waarvan het grootste deel werkloos was. De politici uit de streek hebben nog gepleit om de leeftijdsgrens voor kinderarbeid hier lokaal niet toe te passen. Waar moesten ze immers hun werkkrachten halen? En het was toch gezonde arbeid in buitenlucht, pure gymnastiek. De wet van 1889 verbood arbeid onder de 12 jaar. Maar op de gelegen deed men gewoon verder. Kinderen van 8 à 9 jaar waren het meest geschikt om de gevormde steen uit natte klei telkens weer af te dragen naar de droogplaats.

7

Werkdagen van 15 uur waren geen uitzondering. Op één dag moesten zij vaak zo’n 32 km afleggen en 4000 keer bukken. Om daarna nog met gebogen rug de stenen te draaien zodat alle kanten konden drogen. Ze schudden de groene klei uit zijn vorm en brachten de vorm telkens weer terug naar de steenmaker. Vanaf de 13de eeuw werd de klei in de Rupelstreek ontgonnen. Al in 1268-1278 vaardigde de heer van Mechelen een brandpreventie uit voor zijn stad. Strodaken waren uit den boze. Met de sterke groei van Antwerpen en de grote brand daar in 1546 versnelde het uitgraaftempo. De nabijheid van de Rupel en de verder vertakkende waterwegen maakten de verspreiding van de baksteen gemakkelijker. De Averechtse root. Het valt onmiddellijk op dat deze huizen geen voordeur hebben. De ‘averechtse root’. Dit is nog de authentieke wijze van ruimtelijke ordening rond de steenbakkerij. De voordeur zit aan de andere kant, aan de kant langs waar ze het werk binnenstapten. In 1912 waren er 31 steenbakkerijen in Niel – Hellegat. In 1969 waren er nog 9. In 2007 nog 1. In 1875 was het Nielse landschap vanaf de Rupeloever al 1 km ver afgeknabbeld. De kleiontginning ontzag niets. Alles moest wijken voor de honger naar klei. De ‘dijkweg’, de Boomsestraat, die mocht op het oorspronkelijke niveau blijven, hij moest de dorpen immers verbinden maar op vele plaatsen werd hij nog eens ondertunnelt om van de ene kant van de steenbakkerij naar de andere kant, de waterkant te geraken. Bruggen werden ze hier genoemd want ze werden bekeken vanuit het standpunt van de uitgraving. Op straatniveau zijn ze te herkennen aan de borstwering aan beide kanten van de straat. Oorspronkelijk werd alles vervoerd op vlotten langs kanaaltjes, ze werden dan onder de bruggen door geduwd. Later werd er een smalspoor aangelegd en kon het transport met wagonnetjes getrokken door paarden gebeuren. Paarden waren onmisbare werkkrachten op de geleigen. In het voorjaar kocht men verse dieren en voor de winter begon verkocht men de oude paarden. Precies daarom werden er in Niel twee kermissen ingericht. Eén rond Pasen om de dieren te kopen en een late om de dieren te verkopen, de eerste maandag na Sint - Hubertus (3 november), al zeker vanaf 1870. Deze laatste is nog altijd dé jaarmarkt van Niel. De grootste uit de streek met op 11 november een internationale cyclocross wedstrijd. Tot na WOI waren paarden heilige dieren en werden ze niet opgegeten maar begraven op paardenkerkhoven. Pas in de jaren 20 van de 20ste eeuw durfde men paard ook op te eten. De schep, een traditioneel gerecht met paardenstoofvlees, werd veelvuldig geserveerd op teerfeesten en met Niel Jaarmarkt. Het wordt gegeten met brood of met frieten maar zeker met een klad mosterd.

8

Niel. De eerste vermelding van een zelfstandige parochie Niel dateert van 1149. De parochie was klein en niet rijk. Vooral de abdij van Roosendaal bij Walem moest regelmatig financieel bijspringen. De dorpskern van Niel werd gevrijwaard van de keiuitgravingen. Niel is 527 hectaren groot en telt 8930 inwoners. Onze – Lieve – Vrouwekapel. Heideplaats Neogotische kapel uit 1867 toegewijd aan O.-L.-Vrouw. Opgetrokken in de lokale rode baksteen. Het rode contrasteert mooi met de lichte hoekpinakels, de raamomlijsting en andere bouwelementen. De Pastorij. Zeker sinds de 16de eeuw was hier het onderkomen voor de pastoor van de O.L. Vr. Parochie. De huidige benedenverdieping werd in 1772 - 1773 gebouwd, de bovenverdieping rond 1820. De schuine inplanting tov de straat wijst op een zeer oude oorsprong. Ook links van ons het gemeentehuis. In het voorhof van het gemeentehuis stond in de 16de eeuw een herberg ‘de Helle’. In de 19de eeuw stond er een jeneverstokerij en op het einde van die eeuw de herenwoning van de stoombrouwerij ‘de Klok’. De brouwerij zelf paalde aan de woning. Tijdens de bezetting van de Duitsers en WOI eisten zij al het koper op. De zoon van de brouwer dreef er dan nog een likeur en wijnhandel. In de periode 1925-1929 werd overgeschakeld op de productie van ijs. ‘de Nielse IJschfabriek’. In 1930 werd de herenwoonst van de brouwerij uit 1890 opgekocht door de gemeente om er het ‘nieuw gemeentehuis’ in onder te brengen. In 1931 werd het in dienst genomen. (oorspronkelijk had het gemeente bestuur geprobeerd het kasteel Nielerbroek te kopen) In 1992 kwam er een moderne vleugel bij voor de administratie. Het gebouw is opgetrokken in bak en zandsteen en is een mooi voorbeeld van neo-vlaamse renaissance. Op het plantsoen naast het gemeentehuis staat een beeld van het ‘Afdraagstertje’. Het meisje heeft een baksteenvorm in de hand. Het is een aanklacht tegen de onmenselijke kinderarbeid op de steenbakkerijen van rond de eeuwwisseling. Van de hand van oud Nielenaar Pierre Troebente (1919-1997)

9

O.L. Vrouw geboorte kerk. Gebouwd in neorenaissance stijl. Al in 1366 stond hier een kerk. Waarschijnlijk opgetrokken in witte zandsteen. De renovatie in 1773 was de basis voor het huidige gebouw. De witte zandsteen van de oude kerk werd herbruikt in de onderste lagen aan de buitenkant van de nieuwe kerk. De abdij van Roosendaal bekostigde het grootste deel. In de arduinen deuromlijsting van de hoofdingang zit de inscriptie A.H.A.V.R. die verwijst naar de opdrachtgeefster Agnes Haegens Abdis Van Roosendael. In 1835 tot 1839 werd de kerk uitgebreid met kruisbeuk en hoogkoor. In 1860 kwamen de twee zijbeuken met aparte ingang erbij en werd de toren verhoogd met een verdieping waarin nu het uurwerk zit. Binnen pronkt een Van Peeteghem orgel uit 1799. Nielerbroeck. Het voormalige kasteel Nielerbroeck. Links op het einde van de ‘oprijlaan’ De hoofdingangen van kasteel en kerk lagen in elkaars verlengde. Het is nu een rust en verzorgingshuis. Tot 1966 een moederhuis. Het kasteel werd gebouwd op de resten van een middeleeuws waterslot. Het had een U-vormige platte grond en het was opgetrokken in een Italiaans renaissanceachtig palazzo, qua concept lijkend op het Antwerpse stadhuis. Later in 1654 werd de gevel verfraaid met barokelementen. In 1931 werd het kasteel verkocht aan de zusters Annunciaden van Huldenberg. Zij maakten er moederhuis van. In 1996 werd het zo goed als helemaal afgebroken en terug opgebouwd. Het Sint Hubertusplein links. Dit driehoekige plein is het historische dorpsplein van Niel. Mensen noemen het soms nog ‘den blijk’ verwijzend naar het open grasplein van vroeger waar men zijn was kwam bleken in de zon. In het midden prijkt de gemeentelijke kiosk voor muziekuitvoeringen. Wapenschild van Niel. Iets over het wapenschild en de vlag van Niel. Deze zijn rood en geel. De kleuren van Mechelen zou u zeggen, en dat klopt nog ook. Het wapenschild is een erfenis van de Berthouts, een vooraanstaande ridderfamilie hier, die ook heren van Mechelen waren. Zij hadden hier in de streek heel wat gronden. Het wapenschild drie palen (verticale balken) van keel (rood) op een gouden (geel) veld, vindt men hier in de streek dan ook veel terug. Vaak in combinatie met iets anders. Om er enkele te noemen Aartselaar, Duffel, Walem en Kontich. De Mechelaars maakten dus al heel vroeg kennis van het potentieel aan klei hier in de streek. En Niel was hun bevoorrechte leverancier van tichelen, tegels en stenen.

10

SKM. Rechts op de hoek, de oude vestiging van Succes Kleding Meyers Stukje van de site van SKM

Er was eens te Niel, in 1865, een man Johannes Lenie genaamd, die besloten had zijn zoon Jozef Lenie naar de Parijse School voor Kunsten en Ambachten te sturen om zich de knepen van het vak van meester-kleermaker eigen te maken. Jozef Lenie kwam in 1870 terug uit Parijs met zijn kersvers diploma op zak en vestigde zich te Niel als zelfstandig meester-kleermaker. Zijn zoon, Raymond Lenie, nam de zaak over zonder grote veranderingen door te voeren en diens dochter opende er in 1929 de eerste modezaak voor dames, waarmee de basis werd gelegd voor de latere SKM.

De stichter van de eigenlijke SKM volgens het concept dat wij vandaag nog voeren, Redy Meyers, zag het levenslicht in 1932. Hij studeerde voor meester-kleermaker en behaalde dit diploma in 1952. Hij herdoopte de winkel tot "SKM" en adverteerde wekelijks in een regionale krant. Ook werden er modeshows georganiseerd. Na de dood van zijn vader in 1961 nam Redy Meyers het roer in handen en breidde het gamma uit. In 1969 bestreek SKM een oppervlakte van 600 m² en had aparte afdelingen voor dames-, heren- en kinderkleding, een tearoom en een kunstsalon waar tentoonstellingen werden georganiseerd.

Gedurende de jaren 1974 en 1975 slaagde SKM erin een nationaal en internationaal record te breken, namelijk het behalen van het grootste omzetcijfer per m² in de kledingwereld. Om de verkoopruimte aan te passen aan de vraag van het groeiende cliënteel, werd besloten op zoek te gaan naar een andere locatie. Zo werd in 1976 de beslissing genomen om van Niel naar Aartselaar te verhuizen. Deze gemeente bood ons tevens een meer centrale ligging ten opzichte van de grote steden die ons omringen. Zodoende werd op 5 oktober 1978 de opening van onze nieuwe gebouwen op de Boomsesteenweg te Aartselaar gevierd.

Op 21 april 1975 kreeg Redy Meyers zijn eerste nationale erkenning en werd hij door Zijne Majesteit, Koning Boudewijn, gedecoreerd tot Ridder in de Orde van Leopold II. Tijdens zijn lange carrière zou hij nog vele eretekens mogen ontvangen. In februari 2005 overleed Redy Meyers na een slepende ziekte. Ter herinnering aan de stichter en bezieler van SKM werd zijn standbeeld op de parking geplaatst, zo blijft hij voor altijd verbonden met zijn zaak die hem zo nauw aan het hart lag. Zijn dochter, Romy Meyers, zet de traditie verder. Aldus zal SKM blijven borg staan voor "Service, Kwaliteit, Mode", de pijlers waarop ze is gebouwd.

Het kerkhof. Het oorspronkelijke kerkhof lag rond de kerk. In 1835 werd ze omwille van de vergroting van de kerk verhuisd naar de huidige speelplaats van de Broederschool. In 1883 moesten om hygiënische redenen de kerkhoven weg uit de dorpskernen. Zo verhuisde het Nielse kerkhof naar ‘den Biezerd’

11

Zeesluis Wintam. Links van ons in het landschap zien we de controle toren staan van de Zeesluis van Wintam. Al sinds de Middeleeuwen heeft Brussel een haven, maar op een goede rechtstreekse verbinding met de Schelde en de Noordzee heeft de stad langer moeten wachten. Omdat de grillige Zenne daar niet voor geschikt was en omdat de Brusselaars het beu waren hoge tolgelden te betalen aan de stad Mechelen, werd rond 1550 begonnen met het graven van de Vaart naar Willebroek. Dit kanaal liep evenwijdig met de Zenne en mondde uit in de Rupel, tegenover Boom. Brussel was via het water rechtstreeks met Antwerpen verbonden. Later maakte men tegenover Niel de monding van de Vaart en de Rupel. Dit bleef zo tot 1997. De huidige Zeesluis ligt aan het begin van het kanaal Brussel-Schelde. Nu vaart men immers rechtstreeks vanaf de Schelde in de sluis en hoeft men de Rupel niet meer op. Via deze sluis kunnen schepen van de Schelde naar Brussel varen en van Brussel via de Schelde naar Antwerpen en de Noordzee. De werken voor de nieuwe kanaalarm met de nieuwe zeesluis en toegangsgeul zijn gestart in 1967. November 1997 werd dit geheel officieel in gebruik genomen in aanwezigheid van koning Albert II. De versassing kan nu gebeuren met schepen tot max. 10 000 ton Zo dadelijk, voorbij de voetbalpleinen, rechts van ons de 3 windmolens van Schelle. Ze hebben elk een capaciteit van 1.5 MW en de drie samen kunnen op jaarbasis voldoende elektriciteit produceren om ruim 2000 doorsnee gezinnen van stroom te voorzien. Het was het eerste windpark met hogerendementsturbines in België. Zij staan op het terrein van de gesloten elektriciteitscentrale Interescaut. De oude steenkoolgestookte centrale trad in werking in 1930 en is gebouwd nav de wereldtentoonstelling in Antwerpen. Op dat moment was zij één van de grootste ter wereld. In 2001 stopte alle activiteiten.

12

Deel 3 Monique Van de Vreken. Wanneer je langs de hoofdweg rijd van Niel naar Schelle dan rij je tot aan de Mikman (rondput begin van de Fabiolalaan) en dan links af voorbij de kerk H. Familie tweede straat recht is de Laarhofstraat. Rij je langs de achterzijde van het kerkhof van Niel dan rij je recht de Laarhofstaat in met het zich op de Zeesluis. De Fabiolalaan (dubbele lange baan tot aan de St. Peterus en Paulus kerk. De Fabiolalaan, werd plechtig ingehuldigd in 1961. De plannen dateerden al van 1929. Economische crisis, WOII en eindeloze discussies zorgden ervoor dat uiteindelijk 32 jaar later de weg er was. Het rondpunt zal worden aangelegd omwille van de veiligheid voor alle burgers (start van de werken 2007). Mikman. De Mikman is een gehucht van Schelle dat verwijst naar een mik. Een mik was een staak, in de vorm van een Y, waar de veroordeelde met de handen op de rug en rugwaarts werden aan opgehangen. Na verloop van tijd gaat de nek breken vanwege het lichaamsgewicht en bleef zo hangen tot hij dood was. Ondertussen moest de lijfwacht de strafuitvoering bewaken. De gehangene bleef tot afschrik van de ongure nog een paar dagen tentoongesteld hangen alvorens hij werd afgenomen en begraven.

13

Kerk H. Familie. In 1938 werd Vanautgaerden benoemd tot kapelaan en werd ook deze kerk ontworpen. Het dossier en de plannen zijn opgesteld door architect Van Ravenstein en de aanbesteding volgde in 1940 de werken werden uitgevoerd door aannemer Wilfried van den Eede uit Rumst, die ook de St. Katharina kerk van Boom heeft gebouwd (langs de A12).Het is een pilaarloze (pijler) kerk met extra steunberen aan de binnen en de buitenzijde van de gevelmuren. De eenvoudige gekleurde glasramen hebben een ware zinvolle betekenis. De kerk werd ingehuldigd in 1941 en waar nu het parochiecentrum is was vroeger het schooltje voor kleuters. De galgen velden. De gronden in de omgeving van de Laarkapel staan in het kadaster ingevuld als Galgenvelden. Tot de galg veroordeelden werden hier opgehangen. (Zie Mikan) Laarkapel Schelle. Deze kapel staat bekend als de ' Laarkapel'. Deze kapel die meer dan 500 jaar oud is, is prachtig gelegen in de Laarhofstraat, in een plantsoen dat beplant is met lindebomen en kastanjebomen.Rond de oprichting van deze kapel zijn verschillende legenden verbonden, waarvan de volgende één van de vele is: 'Het gaat om een redding uit het water van een kind van de plaatselijke kasteelheer. Hij deed toen de belofte om een kapel te bouwen. Maar hij vergat het.' 'Op een keer kwam hij voorbij de plaats waar het kind gered werd en zijn paarden hielden op onverklaarbare wijze halt. Toen herinnerde de kasteelheer zich zijn belofte en liet toen de Laarkapel bouwen.' De kapel, die toegewijd is aan O.- L.-Vrouw van Zeven Weeën, is gebouwd omdat men na alle doorstane oorlogsweeën eindelijk van het Spaanse juk bevrijd was. De kapel bestaat uit witgeschilderde bakstenen gevels op een zwarte plint. Het koor is iets hoger opgetrokken dan het eerste gedeelte van de kapel. Het koor is aan de rechterzijde breder dan aan de linkerzijde. De dakruiter staat op het koor. De voorgevel heeft een korfboogdeur in een natuurstenen, geprofileerde omlijsting.Boven de deur bemerken we in een kleine nis het beeld van O.L. Vrouw van Smarten. Hogerop bevindt zich een ocolus in een rechthoekige omlijsting. Dit venster heeft een ijzeren tracering met de initialen: 'S.R.A.M.'. Is het monogram van Onze-LieveVrouw en moet gelezen worden als S.M.A.R.I.A en dat is de betekenis S(ancta) Maria of Heilige Maria. Een verdere uitleg kan zijn S.M.A.R.I.A.R en dat is de betekenis van S(ancta) Maria R(egina) wat vertaald wordt als Heilige Maria Koningin. De korfboogvensters, langs de zijmuren en de driezijdige afsluiting achteraan, hebben allen een ruitvormige tracering. Achteraan de kapel bevindt zich nog een Kruis en banken om te bidden. Aan de zijgevels en koorgevels hangen kleine beschilderde bas-reliëfs met voorstelling van de zeven smarten, welke door de Kerk als dusdanig werden erkend.

14

Het interieur is bepleisterd en witgeschilderd. In een nis van het barokke portiekaltaar staat het beeld van 'O.L. VROUW DER ZEVEN SMARTEN'. Rond het de nis bemerken we verschillende medaillons met de afbeeldingen van verschillende foltertuigen. Een modern altaar staat achter de communiebank met in het midden het 'Lam Gods'. Naast de toegangsdeur staat een merkwaardige tekst: 'Al degenen die hier een offerande geven zullen tot behoef van reparatie dezer kapel zullen verdienen den aflaat begrepen in een bulle van Rome, 800 dagen aflaat' Tot in de jaren tachtig trok er jaarlijks in de meimaand een plechtige stoet naar de kapel. In 1988 werd er het vijfhonderdjarig bestaan van de kapel gevierd. Heden is in de meimaand elke dinsdag en vrijdag om 19 uur een misviering met rozenkransgebed en op maandag, woensdag en donderdag is er een Mariale gebedsdienst met rozenkransgebed. De Laarkapel is gans de dag open. Zo blijkt dat de devotie nog niet is uitgedoofd maar wel beperkt blijft tot de regio. De Brigand De sculptuur draagt ook de titel ‘Voor outer en heerd’. Het standbeeld ter ere van de Boerenkrijg stelt de vlaggendrager voor die het sein geeft tot de opstand in Klein-Brabant, de Rupelstreek en het Waasland. De brigand (zo genoemd omdat hij uitgescholden werd voor struikrover) was een weinig bewapende man die strijd voerde tegen de Franse troepen voor het behoud van zijn heimat. Eén van de generaals van het Boerenleger was Melchior Quarteer uit Schelle. Hij voerde het bevel in het kanton Boom. Omwille van vermeend verraad zou hij door de krijgsraad van het Boerenleger terechtgesteld zijn in Willebroek. Het standbeeld staat hier sinds 1998 ter ere van 200 jaar Boerenkrijg en is een werk van de plaatselijke kunstenaar Roger Pintens jr. Het is van brons en 1,8 meter hoog. Laarhof. Het kasteel Laarhof dat hier oorspronkelijk stond, dateerde uit het Spaanse tijdvak, maar werd spijtig genoeg gesloopt in 1952. Het Laarhof werd al vermeld in een akte van 1298 toen Jan Berthout dit verkocht aan Jan Sanders, heer van Cleydael. Vanaf 1559 wordt het kasteel eigendom van de familie Suys. Door erfopvolging blijft het in bezit der Suyzen tot 1680. In hun wapenschild bevinden zich drie heiblokken die we ook terug vinden boven de ingangspoort, maar deze zijn bijna helemaal vernietigd door de ‘zure regen’. De drie heiblokken verklaren dat de Suyzen dijkenbouwers waren. Het zijn deze heiblokken die verkeerd werden geïnterpreteerd als torens in het wapenschild van Schelle. Bij een verkoop in 1829 kwam het kasteel in handen van de familie Ravenstijn waarnaar het kasteel later werd genoemd: kasteel Ravenstijn. In het 1831 werden de gebouwen hersteld. Dit vinden we terug op de gedenksteen. De familie Ravenstijn verliet het kasteel in 1930 toen het verkocht werd aan de elektriciteitsmaatschappij. Het kasteel werd afgebroken in 1952, slechts de toren is overgebleven. Het domein werd ingericht als een ontmoetingscentrum voor de op

15

rust gestelde werknemers van den Interescaut. Nu is het in privé handen en het is hier heerlijk vertoeven tijdens een fietstocht of wandeling. Interescaut. De centrale werd gebouwd voor de Wereldtentoonstelling van 1930 te Antwerpen en is lange tijd één van de modernste en grootste van West-Europa geweest. Deze centrale, is nog altijd bekend onder de naam van "den Escaut", wat afgeleid is van de oorspronkelijke naam société d'Electricité de l'Escaut of afgekort SEE. Rond die fabriek werd door de Société Immobiliaire du Laer een cité opgericht met woningen voor de directie en het personeel. Ze bouwden zelfs een hele woonwijk voor hun medewerkers. De tuinwijk omvat 52 woningen die in verschillende stadia werden gebouwd. De oudste woningen dateren uit 1930, de meest recente uit de jaren 1950 en 1966. Ampèrestraat en Voltastraat zijn namen die geen uitleg behoeven. Allemaal vormen ze één sterk geheel, de uniformiteit is opvallend omdat de woningen en buitenruimte lange tijd beheerd werden door één huisbaas nl. Electrabel. De huizen werden particulier verkocht en het openbaar groen met een collectief tennis-, voetbal- en basketbalveld worden beheerd door de Vereniging van Mede-eigenaars. De centrale werd in drie fasen telkens vergroot. De oude steenkoolgestookte centrale trad in werking in 1930 en is gebouwd na de wereldtentoonstelling in Antwerpen. Op dat moment was zij één van de grootste ter wereld. Zij voorzag de hele Antwerpse agglomeratie en een deel van Brabant van stroom. Doel speelt nu een vergelijkbare rol. Het eerste deel werd in 1957 verbouwd naar oliestook. In 1976 werd ze uit dienst genomen. Centrale II kwam in 1950 in dienst en stookte, door de gunstige kostprijs, stookolie. Na de oliecrisis werd terug overgeschakeld op steenkolen en won deze centrale aan belang. In 1982 werd ook deze uit de dienst genomen. Centrale III kwam in 1966 in dienst. Er konden zowel kolen als olie als gas verbrandt worden. Eind 2000 werd ook deze laatste definitief stilgelegd. Er is een sloopvergunning voor de fabrieken maar men weet nog niet goed welke herbestemming men het gaat geven aan de overige gebouwen. De koelvijvers van Centrale III worden al meer dan 30 jaar gebruikt als recreatieve visvijvers. Drie turbinemolens De drie turbinemolens van elk 1.5 MW beheersen hier in Schelle sinds april 2001 het landschap. Het was het eerste windpark met hoge rendementsturbines in België. Zij staan op het terrein van de gesloten elektriciteitscentrale. De drie samen kunnen op jaarbasis voldoende elektriciteit produceren om ruim 2000 doorsnee gezinnen van stroom te voorzien. Ze staan op minstens 250 m van de woonhuizen en op een minimum afstand van 280 m van elkaar.

16

Als je langs de Fabiolalaan rijd kom je voorbij het gemeente huis van Schelle. Rij je langs het kerkhof dan kan je spreken over de nissenheuvel. Beide wegen gaan tot aan de St. Petrus en Paulus kerk. Gemeentehuis. Oorspronkelijk stond hier een bouwvallige hoeve (kasteeltje) genaamd Bijsterveld, of Schooten hof of Hofke van Wouters. Volgens de overlevering zou Antoon Van Dyck, de grote kunstschilder (Antwerpen 1599 – London 1641) hier het in de St. Petrus en Paulus kerk hangende schilderij ‘De marteldood van St. Sebastiaan’ geschilderd hebben voor de destijds bestaande St. Sebastiaansgilde gesticht in 1556. Eenmaal het bouwvallige hoeve gesloopt, kwam het terrein vrij als gemeentepark. Later werd het terrein als gevolg van oorlogsomstandigheden verkaveld in kleine hofjes en werden er dierkeuringen op de jaarmarkt gehouden In 1971 werd op dezelfde plaats het nieuwe gemeentehuis geopend dat momenteel aan een opfrisbeurt toe is. De Schelse architect Roeyens tekende dit nog steeds modern ogende gebouw. De nissenheuvel in het kerkhof van Schelle. Speciaal aan dit kerkhof is dat zij sinds 2004 beschikt over een nissenheuvel. Met deze nissenheuvel heeft de gemeente Schelle de Funeral Award 2004 gewonnen. Dit is een prestigieuze prijs toegekend door de nationale sector van de begrafenisondernemers. De evolutie toont aan dat meer en meer mensen niet langer opteren voor een traditionele begrafenis, maar meer voor een bijzetting van asurn in een columbarium. Het bestaande columbarium was volzet en uitbreiding was noodzakelijk. Men koos voor een nissenheuvel. De nissenheuvel is een project dat oeroude vormen en gebruiken omzet in een hedendaags concept. Wanneer we in de geschiedenis terug gaan kennen we reeds grafheuvel van alle tijden, van in de Oudheid zelfs (Tumulus en Dolmen) Deze grafheuvels werden in verschillende vormen van dodenbezorging gebruikt. Naast het bijplaatsen van lijken, al dan niet in kisten, werden in grafheuvels ook asurnen bijgezet en hier wordt de asurn bijgezet in de nissenheuvel. De nissenheuvel beschikt over 240 plaatsen en op alle nissen zijn dezelfde glasnaamplaten aangebracht met witte letters. Centraal van de nissenheuvel staat kunstwerk van de beeldhouwer Karel Hadermann . Dit kustwerk stelt een tijdloper voor die openbreekt in oneindigheid de handen en gezichten drukken een verscheidenheid van gevoelens en emoties uit. De beeldconstructie draagt de sprekende uitdrukking uit ‘wie herinnerd wordt, sterft niet’. Dit alles is een sober maar mooi geheel.

17

Men kent hier drie verschillende wijzen van asbezorging.

1. asbijzetting in de nissenheuvel. 2. asverstrooiing op de weide. 3. asbijzetting in de aarde.

Park van Schelle. Oorspronkelijk was het park op de plaats waar nu het gemeenthuis staat en werd een nieuw het park in 1968 aangelegd daar waar oorspronkelijk het kasteel Scherpenstein stond, dat gesloopt is. Heel het grondgebied, ook het gedeelte waar de sporthal staat maakte deel uit van het domein Scherpenstein. In 2001 kreeg het park een volledige nieuw look. St. Petrus en Paulus. Over het ontstaan van de kerk en de parochie is niets met zekerheid geweten. Alle oude documenten ontbreken, negens is een spoor achtergebleven tenzij in de grond. Bij de verbouwing in 1844 werd door het wegnemen van de grafstenen de oorspronkelijke ondergrond verstoord zodat een archeologisch onderzoek onmogelijk werd. Door haar ligging aan de waterkant, de naam van de patroonheilige en door enkele belangrijke oude Schelse plaatsnamen die zijn teruggevonden in de bestaande archieven van de kerk, kunnen we afleiden dat de kerk van Schelle de oudste is van de Rupelstreek en zeker niet werd opgericht door de monniken van de Sint-Bernardus wat wel eens wordt beweerd. Bij de binnenrestauratie in 1994 werden de muren in de toren afgekapt en zijn er resten van Doornikse steen vrij gekomen die verwijzen naar de 11de eeuw. De toenmalige kerk was een primitieve kerk die niet groter was dan het huidige kerkschip en niet breder dan de onderbouw van de toren. Dat de kerk buiten de dorpskom is gelegen komt omdat de kerk een kasteelkerk was en behoorde tot het kasteeldomein. In de 15de eeuw komt de dorpskern tot ontwikkeling en krijgt de kerk een gotische stijl. Op een schilderij van Jan Breugel de Oude wordt deze gotische kerk en dorpskern afgebeeld. Het schilderij hangt in het Kunsthistorisch Museum van Wenen en dateert van 1614. Het schilderij is een compositie van:

• een groep familieleden waartussen we Jan Breugel terugvinden op de voorgrond.

• We zien dat het feest is in Schelle. • We vinden de Vliet terug. • De hernieuwde kerk in al haar trots. • Het hof van plaisantie en het kasteel Scherpenstein.

Het was de bedoeling van de schilder een beeld te schetsen van een dorp. Ten gevolgen van het Franse Schrikbewind op het einde van de 18de eeuw verkommert het kerkgebouw. Onder de regering van Willem I wordt de kerk heropgebouwd en van deze veranderingen houden we van de mooie gotische kerk enkel een boerenschuur over.

18

De verbouwing was een verminking en een onherstelbare beschadiging van de binnenarchitectuur van de kerk. Gelukkig bleef het meubilair bewaard. De kerk is een beschermd monument en de gemeente heeft de wettelijke verplichting haar monumenten te onderhouden en dit wordt dan ook gedaan. In 1994 is men gestart met de binnenrestauratie en enkele jaren geleden is ook de buitenrestauratie voltooid. Dit was de aanleiding tot de eerste Schelse Scheven toren feesten. Hoe komt het dat Schelle een scheve toren heeft? Werd de toren scheef gebouwd? Hebben onze voorouders bij het meten een fout gemaakt? Volgens Schellenaar Joz Verlinden, die de geschiedenis van Schelle grondig heeft bestudeerd, is de scheefstand te wijten aan de kracht van de natuur. De slanke torenspits werd kort na zijn oprichting scheef geblazen door een stormwind. Volgens Jos Roosemont, de Mechelse architect, die de restauratie van de kerk begeleide is het een rare geschiedenis. In de torenconstructie vonden ze nergens scheuren of barsten en toch moest er iets gebeuren. De scheefstand heeft niets te maken met een onstabiele ondergrond, zoals dat in Pisa het geval is. De toren van Schelle begint namelijk pas over te hellen vanaf de ‘lantaarn’ dit is de achthoek onder de spits. In Schelle hoor je zeggen dat de toren sinds de restauratie nog schever staat dan vroeger, maar dat klopt niet.Er is geen correctie uitgevoerd. De restauratiespecialisten van de firma Van Loy uit Herselt hebben gewerkt naar exact dezelfde toestand. Dat moest ook. De historische kerk is een beschermd monument. De ranke, slanke toren diende in al zijn glorie hersteld te worden. En bij die glorie hoort de scheefstand. Dat is nu het visitekaartje van Schelle. De constructie werd wel verstevigd en er werd tevens een mechanisme ingebouwd waarmee men in geval van uiterste nood de spits recht kan zetten. De Vliet. De Vliet vormt de natuurlijke grens tussen Hemiksem en Schelle en is een zeer oud water. Deze Vliet werd in de middeleeuwen gebruikt als ontsnappingsroute door de monniken van de abdij tijdens de godsdienstoorlogen en was ook bevaarbaar tot aan het kasteel Cleydael in Aartselaar. Voor de Schellenaars was de Vliet in het beging van de 20ste eeuw van groot economisch belang. Er waren nog geen Sigmadijken en de Vliet monde uit in de Schelde. Ooit vonden wij hier aan de oevers van de Schelde de scheepswerf ‘Jacobs en Kinderen en een kleine aanlegsteiger den ‘Hamer’. Aan de ingang van de scheepswerf stond een herberg. De herbergier die de herberg bewoonde was ook de scheepsbevrachter. Tussen pot en pint werden hier alle formaliteiten verricht van de schepen die hier aanlegde. Schepen met ladingen zoals kolen, witzand, aardappelen en mosselen. Vanuit Brussel was er zelf toevoer van beer. In de steden had men overschot aan beer, die werd hier over de landerijen gekapt en was een natuurlijke bemesting. De schippers die hier aanlegden met hun vrachten met mosselen liepen met een lege mand door het dorp van Schelle en riepen dan ‘mosselen aan de werf’ of op de veerdam. De dorpelingen kwamen dan naar de veerdam om hun portie mosselen te kopen. In 1909 kreeg de Vliet havengeul bij KB de titel van ‘Zeehaven’, maar dat kunnen we best met een korreltje zout nemen. In 1927 verdween de zogezegde zeehaven en moest ze plaats maken voor de scheepswerf ‘Jacobs en Kinderen’ Zoals vele

19

scheepswerven langs de Rupel en Schelde kende deze werf een bloeiperiode tot de jaren 1980. Door het toenemen van het vrachtverkeer langs de baan kwam er een einde aan de glorietijd van de vele werven. Nu is de Vliet nog altijd van groot belang. Verschillende beken komende vanuit Morstel, Edegem, Kontich, Aartselaar en Reet monden uit in de Vliet die op haar beurt uitmond in de Schelde via een kleine afwateringssluis. Het notarishuis. Aan dit huis vinden we nog een gerestaureerde oranjerie terug met aan de buitenzijde faience tegels van Gilliot De abdij van Hemiksem. Zie het eindwerk van Monique dat staat op de CD.

20

Deel 4 Lieve de Boeck. Rij het domein recht af tot het einde van de straat. Recht af en aan de lichten naar links. Recht door tot aan het spoor, recht af het spoor over. De spoorweg. Antwerpen- Boom-Puurs. Voor 1980 ging deze spoorlijn tot Dendermonde. De spoorlijn Antwerpen-Puurs-Dendermonde werd wegens verbredingswerken van het zeekanaal in 1980 buiten gebruik gesteld en vervangen door autobussen. De spoorlijn is later in 1998 weer in gebruik genomen maar slechts tot Puurs. Vanaf Puurs richting Dendermonde is de spoorlijn museumspoorlijn geworden waar op aanvraag of bij evenementen met een stoomtrein kan gereden worden. Kasteel Cleydael (Cleydaellaan Aartselaar) Eén van de mooiste waterkastelen in Vlaanderen dat bovendien goed is bewaard. Uiteraard een beschermd monument. Het kasteel heeft een Middeleeuwse oorsprong: een akte uit 1331 vermeldt dat het kasteel werd bewoond door de familie Sanders. Het kasteel verkreeg zijn mooie huidige uitzicht in de 17de eeuw. In 1987 werd het kasteel Cleydael en het domein eromheen door de firma Burggolf uit Nederland aangekocht. Op de gronden naast het kasteel werd door die Nederlandse firma Burggolf een golfterrein met 18 holes aangelegd, en het kasteel zelf werd omgebouwd tot hotel-restaurant. In de bijgebouwen van het kasteel werden hotelkamers ingericht, en ook een lokaal voor de leden van de Cleydael Golf Club. In het kasteel is ook een golfschool ondergebracht. Sinds 1993 is het kasteel eigendom geworden van de heer Peter Antoon Krudde. Om nog even terug te komen op het reilen en zeilen van de “Cleydael Golf & Country Club”, d.i. de officiële naam van deze golfclub, vandaag de dag. Sinds 1 juni 2004 heeft deze golfclub een nieuwe exploitant die – en ik citeer – opteert voor een toekomstgericht management en een open karakter van de golfclub. Het was trouwens de conclusie van een behoeftestudie uitgevoerd op initiatief van de voormalige Vlaamse Minister van Sport Marino Keulen. De promotie van de golfsport staat bij dit alles centraal. Het komt er waarschijnlijk op neer dat men de golfsport een meer democratisch karakter wil geven. Steeds recht door tot aan de lichten A12. Recht af op de zijbaan tot Schelle We rijden even op de zijbaan van de A12, richting Brussel Dit was de eerste "boulevard" die Antwerpen met Brussel verbond. Brussel ligt 12 m hoger dan Boom. Op de linkerkant zien we SKM (oorspronkelijk in Niel) die zich, zoals zeer veel bedrijven zich zijn komen vestigen langsheen de vroegere "Boomse steenweg"

21

Aan de afslag van gaan we links af de A12 over. Steeds recht door tot men niet meer verder kan. Recht af richting Reet. De Heimolen te Aartselaar. Genoemd naar het gehucht “Heiken”. Deze graanmolen dateert van 1801, en werd in 1961 aangekocht door de gemeente Aartselaar die hem liet restaureren. Het interieur is als molenmuseum ingericht. De molen is sinds 1978 beschermd. Steeds rechtdoor tot Reet en dan richting Rumst. Dorpskom van Reet. Vooral de kerktoren is zeer oud, en dus waardevol: uit de 15de eeuw, gotische stijl (Sint-Magdalenakerk). Alles wijst erop dat Reet een zeer oude oorsprong heeft (cfr. ook vroegmiddeleeuws kasteel. Kasteel van ’t Laar te Reet Het gebouw ligt grotendeels verscholen achter bomen. De keldermuren dateren uit de Vroege Middeleeuwen. En die keldermuren zijn niet uit baksteen gebouwd, maar wel in natuursteen. Steenbakkerijen in de streek bestonden toen nog niet. Panorama in de Hollebeekstraat, aan de zgn. “Blauwe Pan” Met zijn dertig meter het hoogste punt van Rumst en de Rupelstreek. Van hier heb je een uitgestrekt vergezicht. Een zeer grote kleiput, waar links nog weinig van te zien is en waar de groene natuur zich hersteld heeft, en waar we rechts nog duidelijk de kleiafgraving zien met de nodige machinerie erbij (baggermachines, rails waarop wagonnetjes geladen met klei kunnen rijden, enz.). Uiterst links zien we bij helder weer het Brusselse Atomium. Drie kanaalbruggen over het Zeekanaal Brussel – Schelde zijn ook zichtbaar: vl.n.r.: brug van Tisselt, de nieuwste brug van de grote ring rond Willebroek, en de brug van Willebroek zelf (de zgn. “Brug der Zuchten” dat is vereeuwigd in een liedje van Wannes Van de Velde). Men kan m.a.w. op die manier het tracé van het kanaal Brussel – Zeeschelde goed volgen Ook zichtbaar: de kerktorens van Boom en Terhagen. Tot aan het rond punt en dan richting Terhagen. Rumst Was ooit uitgekozen door de Romeinen als nederzetting. Dit tengevolge van de gunstige ligging aan de Nete, de Dijle en de Rupel. De St.Pieterskerk is in neo-gotische stijl bebouwd.

22

Museum “’t Geleeg” Rumst (op de rechterkant) Eén van de drie musea in de Rupelstreek die volledig zijn gewijd aan het steenbakkerijverleden van de streek. Een geleeg is een werkplaats plaats waar alle bewerkingen van het drogen van de klei en het bakken van steen plaatsvinden. In de VTM-serie “Rupel” vormde jaloezie tussen de museumdirecteurs van de verschillende steenbakkerijmusea één van de verhaallijnen . Twee andere musea zijn: Rupelklei en EMABB. Tussen de dorpskom van Rumst en Terhagen We rijden nu voorbij het lelijkste stuk van deze bustocht. Het landschap werd volledig aan zijn lot overgelaten. Ooit heeft de bekende Vlaamse architect Renaat Braem gezegd dat België het lelijkste land ter wereld is. Welnu, voor deze uitspraak heeft hij zijn inspiratie gevonden hier in de Rupelstreek Tot aan de kerk in Terhagen en even parkeren naast de kerk. De kerk. Helemaal in baksteen (da’s vanzelfsprekend, toch?!), werd gebouwd en afgewerkt in 1884. De bekende Vlaamse schrijver Piet Van Aken, geboren en getogen in Terhagen, en auteur van het overbekende “De Klinkaart”. Het kleine Terhagen, nu een deelgemeente van Rumst, was een échte steenbakkerijgemeente waar veel arbeiders woonden in kleine arbeidershuisjes. Ooit werkte in Terhagen 90 % van de bevolking in de steenbakkerijen. Alleen de bazen van de steenbakkerijen woonden in mooie herenhuizen, en vóór ons kunnen we zo’n meesterswoning bewonderen Recht tegenover deze herenwoning bevindt zich het Volkshuis waar de socialistische vakbond vergaderde, en waar Piet Van Aken als kleine jongen er als het ware opgroeide (hij noemde het Volkshuis zijn tweede thuis). We rijden verder richting Boom. Kardinaal Cardijnstraat - Kapelstraat De baan waarover we nu verder rijden ligt tussen twee putten. De putten zijn ontstaan door het uitgraven van klei voor de baksteennijverheid. vandaar de niveauverschillen in het landschap van de Rupelstreek. Links van ons ligt de Rupel .De Rupelhelling heeft een hoogte van 4 tot 27 m !! Even verder rechts zien we de Bosstraat waar de niveauverschillen ook zeer duidelijk te zien zijn.

23

Herbestemming van de kleiputten Vanaf ongeveer 1970 :

• Heel wat uitgegraven kleiputten werden opgevuld met 1. grond: uit de waterputten van Hazewinkel en Bloso. Zand, grond en water werden door buizen onder de Rupel in de kleiputten gespoten. 2. afval: o.a. huisvuil van Brussel en ook gevaarlijke producten.

• Een deel van de kleiputten werd niet gedempt. Hier kon de natuur spontaan zijn gang gaan, zoals bvb. in Walenhoek, Niel en 1/3 van het recreatiegebied De Schorre. Het resultaat is hier een groenrijke biotoop.

• Industrie en KMO hebben ook gebruik gemaakt van de vroegere kleiputten. Links van ons, t.o. De Schorre, ligt de wijk Hoek 76. Wat historisch een woon-werk-wijk was van de steenbakkerijen, heeft nu weer een gemengde bestemming gekregen van bedrijven en woningen. Dit is interessant wat sociale controle betreft. Dag en nacht zijn er mensen aanwezig.

• Ook heel wat nieuwbouw heeft een plaats gekregen op de plaats van de vroegere kleiputten.

• Last but not least : De Schorre, het Provinciaal centrum voor recreatie en natuur. Maar daarover werd bij de start van de rit al verteld. En zo is de cirkel rond, we zijn weer aan de startplaats !!

West Europa - Stratennetwerk

1. (Boom)2. Voetballersstraat (Boom)

4. Velodroomstraat (Boom)

5. Oostvaartdijk (Boom)

6. N148 (Niel)

7. E. Vanderveldelaan (Niel)8. Dorpsstraat (Niel)

9. Sint Hubertusplein (Niel)10. Overwinningsstraat (Niel)

11. Blauwbrugstraat (Niel)

12. Laarhofstraat (Niel)

13. Kapelstraat (Schelle)

15. Sint Bernhardsesteenweg (Schelle)

16. N148 (Schelle)20. Abdijstraat (Schelle)

22. Langlaarsteenweg (Aartselaar)

23. Eikenstraat (Reet)

24. Rumstsestraat (Reet)

25. Kapelstraat (Terhagen)

A n t w e r p e n

O o s t - V l a a n d e r e n

K r u i b e k e

Temse

B o r n e m

Duffel

R u m s tB o o m

P u u r s

K o n t i c h

W i l l e b r o e k

Mechelen

N i e l

A a r t s e l a a rSchelle

Hemiksem

E d e g e mHove

Puurs

Boom

Kalfort

Heindonk

Eikevliet

Sauvegarde Terhagen

Klak

Ruisbroek

Walem

Rumst

Bazel Hemiksem

Aartselaar

Rupelmonde

Wintham

Reet

Waarloos

Kontich

A12

A1

A12

A1

A1

E19

E19

N16N149

N177

N183

N418

N1

N419

N148 N177

N177

N1

N1

N171

N173

S c h e l d e

Rupel

WatersportbaanHazewinkel

Putten

RupelmondseKreek

Zeilvijver

Grote Vijver

Nete

Groeningenhof

Broekbos

Arkenbos

IndustriezoneSatenrozen

De Blauwe Steen

2 km (1 : 59.000)2 km (1 : 59.000)2 km (1 : 59.000)2 km (1 : 59.000)2 km (1 : 59.000)

Copyright © ROUTE 66 1993-2003. Alle rechten voorbehouden. BELANGRIJK: Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, gearchiveerd of openbaar gemaakt, op electronische wijze dan wel door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van ROUTE 66.