Burnout

Ziekte of arbeidsprobleem?

Ouderdag 23 maart 2006 2

Overzicht

• Waarom burnout als onderwerp?• Wat is het en hoe komt het?• Aanpak: het time out-model• Intermezzo: ziekte, verzuim en

arbeidsongeschiktheid• Een nieuwe aanpak• Conclusies

Ouderdag 23 maart 2006 3

Waarom burnout?

• Veel (media)aandacht• Nieuwe, omstreden diagnose

Geen ‘echte’ psychische stoornis werkgerelateerd• Relatief veel slachtoffers (4% - 10%)• Sectoren: overheid, gezondheidszorg &

hulpverlening, onderwijs• Categorieën: jong, hoogopgeleid, vrouw • Invaliderend en langdurig ( WAO)• Interessant voor sociale wetenschappen

Ouderdag 23 maart 2006 4

Controleverlies

• Uitputting‘Ik weet niet hoe ik deze dag moet doorkomen’

• Cynisme‘Ze bekijken het maar’

• Machteloosheid‘Mij lukt niet veel meer in mijn werk’

• Concentratieproblemen• Lichamelijke klachten• Verminderde weerstand

Ouderdag 23 maart 2006 5

Uit balans

Waardoor?• Fysiologische ontregeling• Negeren oververmoeidheid• Ongeremde gedrevenheid• Veeleisende werkomgeving

x druk privé-leven

Frustraties worden ‘weggewerkt’ totdat…

Ouderdag 23 maart 2006 6

Kunnen en willen

• Voor presteren is gezondheid nodigziekte = onvermogen om rollen te vervullen

• Als rolverwachtingen > capaciteiten zoeken naar nieuw evenwicht– Langere hersteltijd– Productiedaling

• En: werkmotivatie slaat om in ziektemotivatie (ziekteverzuim als uitbreiding hersteltijd) Hier beginnen de problemen!

Ouderdag 23 maart 2006 7

Aanpak: time outZiekmelding: overgang naar medisch regime

Ziekte is een persoonlijk probleemen herstel een privé-zaak

Patiëntrol:• De zieke is tijdelijk geëxcuseerd

Afwezigheid wordt medisch gelegitimeerd• Ziekte is overmacht (niet: ‘schuld’)• De zieke moet beter willen worden (motivatie!)• en professionele hulp zoeken

Ouderdag 23 maart 2006 8

Dimensies van ziekte

• Disease: objectief aantoonbare stoornis• Illness: ziekte-ervaring (klachten)• Sickness: sociale dimensie van ziekte

Voorkeur voor disease (bij arts én patiënt), maar:

Dimensies zijn in praktijk altijd verweven (bredere definitie nodig)

Ouderdag 23 maart 2006 9

Arbeidsongeschiktheid • WAO compenseert ‘verminderde

verdiencapaciteit als gevolg van ziekte of beperking’

• Groot aandeel subjectieve factoren: 71%– Psychische aandoeningen: 35% – Bewegingsapparaat: 26%– Onvoldoende omschreven:10%

• Sinds TBA (1993) is arbeidsongeschiktheid:– ‘een rechtstreeks en objectief medisch vast te

stellen gevolg van ziekte of gebreken’

Ouderdag 23 maart 2006 10

Voor- en nadelen time out-model

• Voor werknemer:Ziektewinst (sociaal voordeel), echter:Ziekteverlies (isolement, depressie)Terugkeer wordt moeilijker

• Voor werkgever:Alleen ‘fitte’ mensen blijven overIndividualisering uitval, echter:Hoog ziekteverzuim kost geld en oogt slecht

• Algemeen: ziekerol bestendigt ziektegevoel, en remt genezing en reïntegratie

Ouderdag 23 maart 2006 11

Nieuw: activerende aanpak

Wet Verbetering Poortwachter + Leidraad psychisch ziekteverzuim:

• Ziekteverzuim is verantwoordelijkheid werknemer én werkgever

• Tweesporenbeleid: behandeling én gedeeltelijke werkhervatting

• Aanpak via protocol (tijdcontingent, niet klachtcontingent)

• Preventie als bedrijfsbelang

Ouderdag 23 maart 2006 12

Conclusies

• Burnout is meer dan disease• Activerende aanpak positieve ontwikkeling

– Werksituatie wordt onderdeel van interventie– Arbeidsongeschikte níet volledig in ziekerol

Echter:• Werknemers en hun ‘recht op ziekmelding’• Nieuwe taak leidinggevenden: steun verlenen• Reïntegratie uitvallers stuit op weerstand

(Wie neemt een ex-WAO’er in dienst?)