Brussel – 2 mei 2018

Deel 1: doorlichtingen en schoolfeedback

1. De doorlichtingen in 2016-2017

2. Doorlichtingsronde 3 in cijfers

3. Schoolfeedback uit doorlichtingsronde 3 als inspiratiebron voor Inspectie 2.0

Deel 2: Onderzoeken in de kijker

1. De kwaliteit van de leerlingenbegeleiding in de basisscholen en in de eerste graad secundair onderwijs

2. Lichamelijke opvoeding in het basisonderwijs

Deel 3: Enkele andere opdrachten van de onderwijsinspectie

1. Overzicht van de andere opdrachten

2. Evaluatie van de examencommissie secundair onderwijs

3. Controle van de vijfde GOK-cyclus in het so en de derde GOK-cyclus in het bubao en buso.

Deel 4: Een blik op de toekomst

1. Inspectie 2.0: de toekomst start nu2

3

4

5

In 4028 scholen, academies en centra kwam de inspectie in de periode van januari 2009 tot en met juni 2017 op bezoek.

• 2194 scholen (56 %) krijgen een advies 1.• 1741 instellingen (43 %) ontvangen een advies 2.• 93 doorlichtingen (2 %) leiden tot een advies 3.

6

De leergebieden in het kleuteronderwijsVanaf schooljaar 2012-2013

7

De leergebieden en LOET in het lager onderwijsVanaf schooljaar 2012-2013

▪Grote verschillen tussen individuele scholen, types, opleidingsvormen

▪ Bubao:

• In type 1, 8 en basisaanbod: overwegend onvoldoendes

Technisch-cognitief gerichte aanpak, te weinig aandacht voor vaardigheden en attitudes (leren leren, sociaal-emotionele ontwikkeling, wereldoriëntatie)

• Type 3 en type 9: klein aantal scholen bezocht

• Type 5-scholen doen het zeer goed, type 6 en 7 goed.

▪ Buso:

• Opleidingsvorm 1: over het algemeen positievere resultaten dan opleidingsvormen 2, 3 en 4.

• De ziekenhuisscholen doen het opvallend sterk.

Een goede visie op handelingsplanning, selectie en nastreven van doelen maakt het verschil.

8

De doorgelichte centra voor basiseducatie maken hun maatschappelijke opdracht waar.

▪ Het onderwijsaanbod dat leerplangericht is én afgestemd op het doelpubliek, vormt een sterk punt van de centra.

▪ Een werkpunt in vele centra is de evaluatiepraktijk die betrouwbaarder en transparanter kan.

9

In de centra voor volwassenenonderwijs voldoen (in de periode van 2013-2014 tot en met 2016-2017) 71 % van de onderzochte opleidingen.

▪ Er bestaan grote verschillen tussen centra wat betreft de kwaliteit van de leerplanrealisatie.

▪ Een sterke vakgroepwerking, beleidsvoerend vermogen en interne kwaliteitszorg hebben een positieve impact.

▪ De CLB ’s voeren over het algemeen het merendeel van hun opdrachten voldoende kwaliteitsvol uit.

▪ Tekorten vloeien meestal voort uit een onvoldoende uitgebouwd kwaliteitsbeleid: borgen en bijsturen n.a.v. de evaluatie van meetbare doelen

10

▪ De meeste opleidingen voldoen. ▪ Een goed personeelsbeleid met coaching en professionalisering vormt een

hefboom voor een goede klaspraktijk.

Centra voor deeltijds beroeps-onderwijs

▪ Voor de algemene vorming stellen we een positieve tendens vast.

▪ De kwaliteit van de beroepsgerichte vorming is nog steeds voor verbetering vatbaar.

11

Syntra / Leertijd

4 centra krijgen een advies 3: de kwaliteit van de algemene en de beroepsgerichte vorming was er onvoldoende.

Het in 2016-2017 doorgelichte centrum ontvangt een advies 2:

Het centrum investeerde sterk in een kwaliteitsverbetering van de algemene vorming.

12

Vanaf 2012-2013 lichtten we 5222 structuur-onderdelen door. 39 % werkt nog onvoldoende kwaliteitsvol aan de onderwijsdoelstellingen.

• aso: lichte opwaartse trend• bso en eerste graad: positieve tendens die

zich niet doorzet in 2016-2017• tso: wisselende resultaten

Opvolgingscontroles: 94 % van de tekorten wordt geremedieerd.

Kwaliteitszorg dringt nog onvoldoende door tot op de klasvloer.

13

Vanaf schooljaar 2013-2014:

▪ Bij 63 % van de onderzochte processen is de aandacht voor de doelgerichtheid eerder sterk tot sterk.

▪ Slechts bij 43 % van de processen besteden schoolteams voldoende aandacht aan de doeltreffendheid.

14

15

16

Vanaf schooljaar 2013-2014:• Onderwijskundige tekorten worden in 94 %

van de bezochte scholen geremedieerd.• Tekorten voor bewoonbaarheid, veiligheid

en hygiëne krijgen 89 % gunstige opvolging. • In het dko is 24 % van de 37 BVH-adviezen

bij opvolgingsdoorlichtingen ongunstig.

Vanaf januari 2015:• 34 onderwijskundige tekorten: 31 gunstige

adviezen en 3 beperkt gunstige adviezen. • 52 BVH-tekorten: 41 gunstige adviezen, 7

beperkt gunstige en 4 ongunstige adviezen. • Deze cijfers wijzen op soms hardnekkige

problemen met de bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne in instellingen.

17

1. Hoe schatten de directies de onmiddellijke effecten en neveneffecten van de doorlichtingen in?

2. Hoe tevreden waren de schoolteams over onze aanpak van de doorlichtingen?Wat zijn de belangrijkste opmerkingen van de scholen, centra en academies?

3. Welke elementen van feedback waren inspirerend voor de vormgeving van Inspectie 2.0?

• Feedbackformulieren verstuurd na elke doorlichting in ronde 3.Algemene responsgraad van 53 %.

• Zeer veel positieve scores, beperkt aantal negatieve.• Leerrijke kwalitatieve opmerkingen en suggesties.

18

19

20

+ zelfvertrouwen, betrokkenheid op het pedagogisch beleid, op doelgericht werken, op de interne kwaliteitszorg van de school

+ bevestiging van de initiatieven die de school reeds nam

‒ stress en spanning, gedaald zelfvertrouwen, onzekerheid, demotivatie …

‒ extra werkbelasting

Een positieve invloed van de doorlichting krijgt meer kansen

• wanneer de school het inspectieteam deskundig en constructief vindt en de doorlichting grondig en evenwichtig

• wanneer de school zich herkent in het beeld dat de inspectie beschrijft

• wanneer de werkpunten aansluiten bij de eigen evaluatie door de school

21

• duidelijke informatie op de website, correcte en leesbare instellingsprofielen

• deskundige inspecteurs met een open en positieve houding

• constructieve gesprekken, evenwicht tussen positieve en kritische opmerkingen

• voldoende tijd om de werking van de school grondig te bespreken

• genuanceerde conclusies als aanzet voor trajecten van kwaliteitsverhoging

22

• duidelijke informatie op de website, correcte en leesbare instellingsprofielen

• deskundige inspecteurs met een open en positieve houding

• constructieve gesprekken, evenwicht tussen positieve en kritische opmerkingen

• voldoende tijd om de werking van de school grondig te bespreken

• genuanceerde conclusies als aanzet voor trajecten van kwaliteitsverhoging

gesprekken krijgen (nog) meer aandacht: samen reflecteren, partnerschap

het OK zorgt voor een gemeenschappelijke taal, ontwikkelingsschalen zorgen voor gelijkgerichtheid

beknopt maar informatierijk doorlichtingsverslag, afsluitend reflectiegesprek

ontwikkelingsschalen stimuleren de verdere ontwikkeling van de school

Partnerschap, vertrouwen, controleren én stimuleren: een krachtige hefboom voor effectieve kwaliteitsontwikkeling in elke school.

23

24

1. Zorgen de scholen voor een kwaliteitsvolle leerlingenbegeleiding?

2. Voeren de scholen een kwaliteitsvol beleid en doen zij aan kwaliteitsontwikkeling inzake leerlingenbegeleiding?

3. Welke zijn volgens de scholen succesfactoren en drempels voor een kwaliteitsvolle leerlingenbegeleiding?

28 inspecteurs (in gemengde duo’s bao/so)onderzochten de brede basiszorg en de verhoogde zorg in 339 klassen en 55 scholen (27 bao en 28 so 1ste graad).

25

Voor de meeste onderzochte aspecten van leerlingenbegeleiding geldt:

> 50 % van de scholen voldoet aan de verwachtingen> 80 % benadert minstens de verwachtingen

Veel scholen zitten op het goede spoor (maar is dit voldoende?)

Sterke elementen in alle onderwijsniveaus:

- Een positief en stimulerend school- en klasklimaat (in bijna alle klassen/scholen)

- Samen met de leerlingen zorgen voor ordelijk en efficiënt klasmanagement.

- Veel scholen brengen voldoende in kaart waar mogelijkheden en behoeften liggen van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften.

- De vier domeinen krijgen voldoende aandacht, de verhoogde zorg telkens iets meer dan de brede basiszorg.

26

Brede basiszorg

- Krachtige leeromgeving: doelgericht werken aan betekenisvolle leerinhouden

d.m.v. activerende en taalstimulerende werkvormen

- Adequaat feedback geven, inzetten op zelfsturing en metacognitie

- Afstemmen op verschillen

Basiszorg en verhoogde zorg

- Leerlingen betrekken bij het leerproces en bij de begeleiding

- Samenwerken, zowel intern als extern (ouders, CLB, …)

- Ondersteuningsbehoeften van leraren en ouders

- Effecten opvolgen en onderwijsleerproces bijsturen

Basisonderwijs scoort systematisch sterker dan de eerste graad so.

Aandachtspunten in kleuteronderwijs zijn werkpunten in lager onderwijs

en tekorten in secundair onderwijs.

27

- Diversiteitsdenken i.p.v. stoornisdenken: geen hokjesdenken, iedereen is anders.

afstemmen op de beginsituatie, verschillen aanwenden als troeven

- Leergerichtheid (slimmer leren leren)

i.p.v. prestatiegerichtheid (meer inhoud verwerven)

- Samen werken aan kwaliteit, leerlingen en ouders betrekken

- Kwaliteitsontwikkeling: cyclisch proces i.f.v. effectiviteit

28

1. Streven de scholen de ontwikkelingsdoelen na en bereiken ze de eindtermen?

2. Zetten de scholen kwaliteitsbevorderende factoren in?

3. In welke omstandigheden (context en input) doen scholen dat?

▪ 88 kleuterafdelingen (derde kleuterklas) en 86 lagere afdelingen (derde graad) in het basisonderwijs

▪ Observaties in gymzaal en zwembad, gesprekken met leerlingen, leraren en directies, documentenonderzoek, rondgang in de school

1. Ontwikkelingsdoelen en eindtermen: check!

▪ De meeste scholen voldoen in grote mate aan de minimumverwachtingen.

▪ Evenwicht, diepgang en samenhang ontbreekt vaak.

Meer aandacht vereist voor ‘gezonde en veilige levensstijl’ en ‘sociaal functioneren en positief zelfbeeld’

2. Maken scholen gebruik van kwaliteitsbevorderende factoren?

▪ De bezochte scholen zetten in op kwaliteitsbevorderende factoren

▪ Een gericht kwaliteitsbeleid ontbreekt vaak: volledigheid, systematiek, opvolging.

De kwaliteit van de lessen lichamelijke opvoeding kan verhogen door

• een breed bewegingsbeleid, meer aandacht voor evenwichtige planning van alle onderwijsdoelen

• meer planning op schoolniveau i.f.v. horizontale en verticale samenhang en integratie in het dagelijkse leven

• sterker inzetten op evaluatie LO, geïntegreerd in het brede evaluatie-beleid van de school

30

3. In welke context vinden de lessen LO plaats?

▪ De kwalificatie van de leraren en de beschikbare onderwijstijd voldoet.

▪ De beschikbare bewegingsruimte en sportaccomodatie zijn soms ontoereikend.

Mits meer ambitie en een gericht beleid kunnen scholen meer bereiken binnen de beschikbare tijd, deskundigheid en accommodatie.

Lichamelijke opvoeding verdient een meer centrale plaats

Inzetten op een breed bewegingsbeleid

Lichamelijke opvoeding integreren in een cultuur van kwaliteitsontwikkeling

31

32

Situering

▪ Decretale opdracht: vijfjaarlijkse evaluatie examencommissie so

▪ De eerste evaluatie vond plaats in de periode januari-juni 2017 en is uitgevoerd door een team van zeven onderwijsinspecteurs.

Resultaten

▪ De examencommissie voldoet aan de wettelijke vereisten.

▪ De kwaliteitsbewaking op organisatieniveau voldoet.

▪ De vakonderzoeken: een verhaal in evolutie.

Conclusie

Het geheel voldoet aan de verwachtingen.

Er zijn enkele punten tot bijsturing maar de sterke punten overwegen met daarbij een aantal duidelijke voorbeelden van goede praktijk.

33

Situering

▪ 5e GOK-controle in so, 3e GOK-controle in bubao en buso

▪ Controle in:

52 van de 90 bubao-scholen24 van de 68 buso-scholen 154 van de 668 so-scholen met GOK-lestijden

34

87% 88% 95%

13% 13% 5%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

bubao buso so

gunstig advies Ongunstig advies

Resultaten

▪ Merendeels gunstige adviezen

▪ Verbeterpunten:

• gebruik maken van objectieve leerlingengegevens

• concreet formuleren van doelen

• (deskundigheid qua) zelfevaluatie

• betrokkenheid van het schoolteam, effecten op leerkrachtenniveau

▪ Scholen met een sterk GOK-beleid verankeren het GOK-beleid in de totale schoolwerking, gedragen door het hele schoolteam.

▪ Directie- en coördinatorenwissels gaan samen met minder inzet van ondersteuning en een minder kwalitatief GOK-beleid.

▪ In vele buo-scholen cumuleren een aantal situationele factoren. Scholen met een sterk beleidsvoerend vermogen zijn beter gewapend.

35

36

Van referentiekader (samen werken aan kwaliteit) naar toezichtskader De onderwijsinspectie onderzoekt kwaliteit en kwaliteitsontwikkeling d.m.v. ontwikkelingsschalen geworteld in het OK.

Van concept naar decreet nieuwe referentiekader(s), twee adviezen en minstens één doorlichting om de zes jaar

Van cocreatie naar betrokkenheid 2016-2017: intensieve en constructieve samenwerking met de verschillende onderwijspartnersproefdoorlichtingen en regionale infosessies (bijna 3000 geïnteresseerden!)

Van stakeholders naar participanten leerlingen en ouders als gesprekspartner bij de doorlichting, leerlingen leiden ons rond

Doorlichten in dialoog start… nu!Op 1 september 2018 gaat de vernieuwde doorlichting mét juridische consequentie van start.

37

Inspecteur-generaal Lieven Viaene

lieven.viaene@onderwijsinspectie.be

02 553 87 13

0499 39 61 61

Coördinerend inspecteur Els Vermeire

els.vermeire@onderwijsinspectie.be

0473 78 03 64

Stafmedewerker Leen Helsen

leen.helsen@onderwijsinspectie.be

02 553 88 89

38