Deltaprogramma

Natuurlijk zoetwaterbehoudInitiatief : Masterplan Water voor Texel Locatie : Texel Uitdaging : Creren van een strategische zoetwatervoorraad voor mens en natuurOp een eiland te midden van zeewater is zoetwater geen vanzelfsprekendheid. Net als op het vaste land heeft Texel wel zoetwater nodig, voor onder meer landbouw en natuur. Onder het eiland bevindt zich een zoetwaterbel die voor aanvulling volledig afhankelijk is van regenwater. In de zomermaanden valt dit echter te weinig. In de wintermaanden daarentegen valt er veel regen maar kan al het overtollige regenwater niet worden opgeslagen door een gebrek aan bergingscapaciteit op de juiste plaats. Het gevolg is een zoetwatertekort in droge perioden en wateroverlast in natte perioden. Waterschap Hollands Kroon en het Hoogheemraadschap Uitwaterende Sluizen) het initiatief tot het Masterplan Water voor Texel. De projectenprogrammas waaruit het Masterplan bestaat moeten samen zorgen voor een strategische stabiele zoetwatervoorraad en integraal waterbeheer op het eiland. De initiatiefnemers werken in het Masterplan vanaf het begin samen met organisaties uit de agrarische sector, de natuursector, de recreatie sector en de inwoners van Texel. Een sterke basis voor succes volgens Kasper van Zuilekom, objectbeheerder integraal waterbeheer bij het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier: Enthousiasme en commitment is makkelijker te behouden als mensen hun eigen plannen uitvoeren.

Water over de volle breedteBinnen het Masterplan wordt zoetwater vanuit verschillende disciplines bekeken. Natuur is er een van. Integraal waterbeheer gaat op Texel hand in hand met het versterken van de diversiteit en de recreatieve waarde van natuur. Twee projecten uit het Masterplan, het herstel van duinrellen en het natuurvriendelijk maken van oevers, spelen hier een grote rol in. Duinrellen zijn gegraven ondiepe watergangen die duinwater vanuit de voeten van de duinen afvoeren naar lager gelegen gebieden zoals polders. Door de gereguleerde en vertraagde afvoer van dit zoetwater krijgt de natuur de kans om zich rond de duinrellen verder te ontwikkelen. Duinrellen zorgen daarnaast ook voor aanvoer van zoetwater naar landbouwgronden in de polders. Veel

Eind 1998 namen de gemeente Texel, de provincie Noord-Holland, het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (voorheen:

van de oorspronkelijke duinrellen op Texel zijn verdwenen door afgraving van duinen. Onder de vlag van het Masterplan zijn oude duinrellen hersteld en nieuwe ondiepe duinrellen aangelegd, die het zoetwater nog langer vasthouden. De Masterplan-duinrellen kennen natuurvriendelijke oevers. Natuurvriendelijke oevers worden vrijer gelaten in hun begroeiing dan rechte oevers. Ook is de overgang van nat naar droog minder abrupt doordat de oever is afgevlakt. Het resultaat is een geschikt leefmilieu voor planten die met hun voeten in het water staan, wat de waterkwaliteit op een natuurlijke manier verbeterd. Naast versterking van de natuur heeft een natuurvriendelijke oever ook nog een andere functie, namelijk die van waterberging. De afgevlakte oever geeft meer ruimte aan water en de begroeiing op de oever houdt water langer vast dan het geval is bij een rechte oever. Deze dubbelfunctie maakt een natuurvriendelijke oever aantrekkelijk voor zowel het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier als Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. Deze organisaties werken samen op Texel om de natuurlijke oevers te herstellen. Veel van de oevers liggen echter langs agrarisch land. Volgens Van Zuilekom vormt dit geen probleem: Ook agrarirs zien de voordelen van natuurlijke oevers en willen er best aan mee werken. Als Hoogheemraadschap kunnen we hen hierin ondersteunen. Hij doelt op de aanleg van de natuurlijke oevers. De werkzaamheden hiervoor worden door het Hoogheemraadschap uitgevoerd. Een recent project waarbij het Hoogheemraadschap samenwerkt met agrarirs is de aanpak van de oevers van een acht kilometer lang kanaal in Eijerland. Van Zuilekom: De beschoeiing langs het kanaal heeft zijn beste tijd gehad en moet worden vervangen. De optie om natuurlijke oevers aan te leggen in dit gebied is zeer aantrekkelijk. Het kanaal verbindt namelijk twee natuurgebieden met elkaar. Natuurlijke oevers kunnen hier een brug slaan tussen beide gebieden door flora en fauna een weg te geven om te bewegen tussen beide gebieden, licht Van Zuilekom toe. Bovendien is de bergingscapaciteit die over een dergelijke lengte kan worden gewonnen aanzienlijk.

nog water kan ontvangen en welke water moeten lozen. Zo wordt het maximale gehaald uit de bergingscapaciteit. In serie geschakeld kunnen slimme stuwen het waterpeil in een behoorlijk gebied regelen. Van Zuilekom benadrukt dat het slimmer maken van de stuwen voorzichtig moet worden aangepakt. Als er sprake is van miscommunicatie tussen de stuwen kunnen er immers flinke problemen ontstaan met het waterpeil in een gebied. Het is dan ook van belang om eerst bekend te raken met de fijne kneepjes van automatisering van de stuwen, aldus Van Zuilekom.

Dit initiatief draagt bij aan... Waterconservering Dekwaliteitvanhetoppervlaktewater

Meer weten...?Kijk op de website van programmacordinator Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier: www.hhnk.nl Mail naar: info@hhnk.nl Of neem contact op met Kasper van Zuilekom, Objectbeheerder integraal waterbeheer Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, via telefoonnummer 072 582 75 23.

Wie doen er mee?Het Masterplan Water voor Texel is een initiatief van: HetHoogheemraadschapHollandsNoorderkwartier rovincieNoord-Holland P emeenteTexel G Vertegenwoordigers van organisaties uit de agrarische sector, de natuursector en de recreatie sector waren betrokken bij de totstandkoming van het Masterplan en nemen eveneens deel aan de uitvoering van de projectenprogrammas. Ook bewoners van het eiland hebben een stem. Het project wordt mede mogelijk gemaakt door: Het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling, de Dienst Landelijk Gebied, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten.

Hoogwaardige communicatieHet beter benutten van bergingscapaciteit is ook onderdeel van het Masterplan. Het Hoogheemraadschap start met de automatisering van 60 van haar 140 stuwen op Texel. Van Zuilekom: De huidige stuwen kunnen niet snel reageren op veranderende waterstanden doordat ze handmatig moeten worden bediend, dat maakt dat je het watersysteem er niet optimaal mee kunt beheren. Wateroverlast ligt hierdoor op de loer. Het project Slimme Stuwen op Texel gaat echter nog een stapje verder. Na automatisering volgt het slimmer maken van de stuwen. Van Zuilekom licht toe wat slimme stuwen zijn: De stuwen communiceren als het ware met elkaar om erachter te komen welke