8/6/2019 Brief Jopie Abraham Tweede Kamer Dd 16 Aug 2011 (Def Ondertekend

1/7

Aan de leden van de Tweede Kamer commissie Koninkrijksrelaties

Bonaire, 16 augustus 2011

Geachte leden,

InleidingNaar aanleiding van de Voorjaarsrapportage van de Rijksvertegenwoordiger over de stand vanzaken op Bonaire, Sint Eustatius en Saba tot 1 mei 2011 stuurde ik op 22 juni een open briefnaar minister Donner waarin ik nader inging op de zorgen van de Rijksvertegenwoordigerover de voortgang van het integratieproces (bijlage 1). De Rijksvertegenwoordigerverwoordde zijn zorgen als voigt: "Bonairianen, Statianen en Sabanen hebben de nieuwestaatkundige structuur niet in het hart gesloten. Veelgehoord zijn klachten over het verlies vande eigen identiteit en cultuur, de toestroom van Nederlanders uit West-Europa en de vreessteeds minder te zeggen te krijgen over het reilen en zeilen op het eigen eiland. Er is teveelveranderd, in een tekort tijdsbestek. Het vertrouwen in de nieuwe toekomst als onderdeel vanNederland is pril en kwetsbaar."

Ik deel de zorgen van de Rijksvertegenwoordiger en heb in mijn brief van 22 juni geprobeerdde negatieve gevoelens die bij vee I Bonairianen leven te verklaren. De vele instemmendereacties op mijn brief van zowel Bonairianen als ook van een steeds groter wordende groepEuropese Nederlanders op Bonaire steunt mij in mijn stellige overtuiging dat het niet goedgaat op ons eiland.

In mijn brief beschreef ik een drietal oorzaken dat de toenemende weerstand tegen deintegratie binnen het Nederlandse staatsbestel verklaart. Allereerst is die weerstand een directgevolg van het feit dat de beslissing tot integratie niet wordt gedragen door een duidelijkeuitspraak van de meerderheid van de bevolking . Daamaast blijkt de overeengekomen invloeddie het lokale bestuur is toebedacht op de wet- en regelgeving via rechtstreekse advisering aande Raad van State in de praktijk een wassen neus. Maar wat de mensen vermoedelijk hetmeeste steekt is dat de meermalen uitgesproken beloften van voormalig staatssecretarisBijleveld en BES-commissaris Kamp, gedaan tijdens openbare bijeenkomsten, dat alles beterzal worden, niet worden waargemaakt. Veel van de maatregelen die sinds 10-10-10 van krachtzijn geworden dragen niet bij aan de toegeZegd: verbeteringen van de leef- woon- en i

8/6/2019 Brief Jopie Abraham Tweede Kamer Dd 16 Aug 2011 (Def Ondertekend

2/7

8/6/2019 Brief Jopie Abraham Tweede Kamer Dd 16 Aug 2011 (Def Ondertekend

3/7

- het is belangrijk dat terughoudendheid wordt betracht bij het in detail uitwerken vannieuwe regels. Concentreer je op dat wat echt nodig is;

- Veel van de departementale gesprekspartners in de vele delegaties die de afgelopen jarende BES-eilanden hebben bezocht, hebben geen ervaring op uitvoeringsniveau. Daardoorkunnen zij vaak ook minder goed beoordelen wat op de werkvloer concreet nodig is.Geadviseerd wordt daarom bij de verdere voorbereiding van de overgang van de BESeilanden naar het Nederlandse staatsbestel (via de VNG) gebruik te maken van personendie ruime ervaring hebben met de daadwerkelijke uitvoering van beleid op vergelijkbareschaal, dus geen departementale rijksambtenaren;Stel twee uitvoeringsfunctionarissen aan (een voor Bonaire en een voor Saba en SintEustatius)die zorgt voor afsternming met de Gouverneur en met de bestuurscolleges vanhet eiland waarop hij werkzaam is.

Ondanks de formele afspraak om het integratieproces primair te rich ten op vierbeleidsterreinen (gezondheidszorg, onderwijs, veiligheid & justitie en inkomen & socialezekerheid) hebben vrijwel aile ministeries zich in de persoon van departementalekwartiennakers, gezanten en attaches gestort op de drie eilanden, wat heeft geleid tot eentsunami van wetten en regels. Naast de omvang daarvan is opvallend dat de inhoud primairgericht is op het herscheppen van de Bonairiaanse samenleving naar een doorsneeNederlandse gemeente, gebaseerd op unifonne regels voor aile drie de eilanden. Niet deconcrete oplossing van maatschappelijke problemen staat en stond centraal, wat volgens deRaad van State randvoorwaarde is voor welslagen, maar de invoering van uniformedepartementale regelgeving. We beperken ons in deze brief tot de vier beleidsterreinen diemet voorrang zouden worden opgepakt en toetsen die aan de hierboven geschetsteaanbevelingen van de Raad van State. Dat levert het volgende beeld op.

Onderwijs

Het transitieproces is gestart met het vaststellen van de problemen door o.a. deonderwijsinspectie. Op basis van de geconstateerde (zeer grote) problemen zijn concreteactieplannen opgesteld en in uitvoering genomen. Hier werd dus duidelijk gewerkt confonnde belangrijkste aanbevelingen van de Raad van State. Het is dan ook het enige beleidsterreinwaar uit het eerdergenoemde onderzoek blijkt dat de groep ondervraagden die vindt dat het -Ibeter gaat groter is dan die vindt dat het slechte: gaat (36% versus 14%). Jammer is dat men

8/6/2019 Brief Jopie Abraham Tweede Kamer Dd 16 Aug 2011 (Def Ondertekend

4/7

dit traject meende te moeten afronden met het van toepassing verklaren van vrijwel decomplete Nederlandse onderwijswetgeving. Volstaan (ook volgens de Raad van State) hadkunnen worden met enkele specifieke uitvoeringsregels per eiland gericht op het oplossen vande gesignaleerde specifieke problemen, waarmee een hoop administratieve ballast wasvoorkomen.

Overige geprioriteerde beleidsterreinen

Voor wat betreft de andere drie beleidsterreinen zijn de adviezen van de Raad van Statevrijwel volledig genegeerd. In plaats van problemen in kaart te brengen en uitvoeringsplannenop te stell en om deze op te lossen is men in 2009 en 2010 in nauw overleg met deNederlandse departementen bezig geweest met het ontwikkelen van wet- en regelgeving naarNederlands model. Op 10 oktober 2010 en op 1 januari 2011 is gestart met de uitvoering vandeze nieuwe wet- en regelgeving. Bij de start van de uitvoering daarvan werd de rijksdienstCaribisch Nederland geconfronteerd met de echte bestaande concrete problemen waarvoorgeen oplossingen waren bedacht. Ook leidde de nieuwe wet- en regelgeving tot nieuweproblemen in de uitvoering, die niet waren voorzien met alle gevolgen van dien. Om hiervaneen indruk te geven een overzicht per beleidsterrein.

Volksgezondheid

De eerste gezant volksgezondheid wist al kort na z 'n aanstelling in een interview met het bladMedisch Contact van 5 maart 2009 naar aanleiding van het feit dat patienten op Bonairegebruik maken van ongeveer 25 medisch specialisten die periodiek uit Curayao overkomen temelden:

"Het (Bonaire)zijn pure wingewesten voor hen - de goeden niet te na gesproken - en ik zetgrote vraagtekens bij de geleverde kwaliteit. Dat gaan we dus Jors saneren. Aileen eenbeperkt aantal dat voldoet aan de Nederlandse registratie- en herregistratie-eisen komt deBES nog op. "Een redelijk goed werkend systeem met 'tropenhuisartsen' en specialisten uit Curayao moestdus worden ontmanteld. Het Nederlandse model voor de volksgezondheid moet op Bonaireworden gei'mplementeerd met verregaande gevolgen voor het functioneren van zowel de

4

8/6/2019 Brief Jopie Abraham Tweede Kamer Dd 16 Aug 2011 (Def Ondertekend

5/7

huisartsen, apothekers als het ziekenhuis. Bonaire zou door het VU ziekenhuis en het AMCpermanent worden voorzien van aile basisspecialisten. Ais blijkt dat die niet voor langere tijdbeschikbaar zijn, moeten we het do en met gepensioneerde specialisten. Bet lokalezorgverzekeringskantoor gaat werken naar Nederlands model. Al jarenlang bestaandeconcrete problemen zoals het ontbreken van dialysemogelijkheden op het eiland hadden na 2Y2 aar allang opgelost kunnen worden, maar wachten nog steeds op uitvoering.

Veiligheid en j ustitie

Bier volsta ik met een voor zich sprekend citaat uit het blad Opportuun van het OpenbaarMinisterie (juni 2011). Bet tekent een wat ander beeld dan het kalme, rustige Bonaire vanenkele jaren terug:"Criminaliteit op de eilandenInmiddels heeft de senior parketsecretaris de gevraagde criminaliteitscyjers gevonden enoverhandigt ze aan de hoofdofficier, die direct van wal steekt: 'Vergis je niet in de omvang enaard van de criminaliteit op deze drie eilanden. Vorig jaar waren er op Bonaire met 14. 000inwoners, twee geweldsdoden en verschillende zwaargewonden in schiet- en steekpartijen tebetreuren. In februari dit jaar viel al de eerste geweldsdode: gestoken met eenschroevendraaier'In 2010 waren er maanden waarin meer dan honderd woninginbraken plaatsvonden. Datfenomeen is inmiddels redelijk onder controle. 1/

De criminaliteit op Bonaire is in de afgelopen jaren schrikbarend gestegen. Niet is aangetoonddat er een directe relatie be staat tussen de integratie binnen het Nederlandse staatsverband ende toegenomen criminaliteit. Vennoedelijk is deze trend al eerder begonnen, in het bijzonderdoor de dagelijkse 'ontsluiting' van het eiland door de KLM vluchten naar Schiphol. Hetconcrete probleem is dan ook al eerder gesignaleerd dan 10-10-10. Wat de bevolking hadmogen verwachten is een tijdige en adequate aanpak van de problemen en dat het politiekorpsop sterkte zou zijn. Zo beloofde de BES commissaris op 9 december 2010 dat er 165politieagenten zouden komen op Bonaire, een aantal dat bij lange na niet wordt gehaald.

5

8/6/2019 Brief Jopie Abraham Tweede Kamer Dd 16 Aug 2011 (Def Ondertekend

6/7

Inkomen en Sociale zekerheid

Tot slot het meest ingrijpende beleidsterrein. "Iedereen gaat er op vooruit" , aldus aIleNederlandse bewindslieden en ambtenaren. Helaas is de werkelijkheid het tegenovergestelde.94% van de bevolking vindt dat de situatie slechter of vee 1 slechter is geworden.Een van de oorzaken daarvan is de verschuiving van directe naar indirecte belastingen en dedaaraan gekoppelde verhoging van omzetbelasting en accijnzen. Het gevolg is prijsstijgingen,die niet gecompenseerd zijn door de verhoging van de uitkeringen. De armen zijn armergeworden en gepensioneerden zijn er in netto inkomen fors op achteruit gegaan, ondanks deNederlandse belofte datjuist deze groep het meeste zou profiteren van het nieuwebelastingstelsel (volgens de BES-commissaris zouden gepensioneerden geen premies meerbetalen voor de ziektekosten). In de praktijk betalen zij niet aileen een premie voor deziektekosten, maar ook voor de AOV. Een steeds groter wordende groep Bonairianen zaktonder de armoedegrens. Staatssecretaris Weekers kwam daarom in juni naar de eilanden enreageerde binnen een maand met voorstellen om de ongewenste effecten van het nieuwesysteem te repareren. Een van de gevolgen van deze aanpassingen is dat gepensioneerden meteen inkomen boven de belastingvrije voet er $35,- per maand op vooruit gaan, volstrektonvoldoende om de achteruitgang te compenseren.

Iedereen met een inkomen onder de belastingvrije voet zoals AOV -ers zonder aanvullendpensioen en andere uitkeringsgerechtigden schieten met de maatregelen van Weekers niets op,of zoals hij het zelf schrijft:

"De injlatiecorrectie in de loon- en inkomstenbelasting heeft uitsluitend eenpositiejeffectvoor belastingplichtigen met een inkomen dat in totaal hoger is dan de belastingvrije som.Belastingplichtigen met een lager inkomen ondervinden geen voordeel van verhoging van debelastingvrije som etc. Eventuele wijziging van het netto inkomen van belastingplichtigen meteen lager inkomen kan niet langs fiscale weg worden bereikt. Afwegingen daarover behorenniet tot het beleidsterrein van staatssecretaris Weekers. "

Een veelgehoorde opmerking van bewindslieden als ze een probleem krijgen voorgelegd: 'hetbehoort niet tot mijn beleidsterrein'. De vraag blijft dan: wie gaat er voor zorgen dat degemaakte afspraak (iedereen gaat er op vooruit) wordt nagekomen? Dat kan bijvoorbeeld doorhet verhogen van de onderstand uitkering en de AOV uitkering, de invoering van

6

8/6/2019 Brief Jopie Abraham Tweede Kamer Dd 16 Aug 2011 (Def Ondertekend

7/7

kinderbijslag, tegemoetkoming in de kosten van kinderopvang en het invoeren vanhuursubsidie. Maar dat behoort tot de competentie van een andere bewindspersoon. Iederberoep op de verantwoordelijke bewindspersonen om iets aan deze ernstige situatie is tot nutoe vergeefs geweest. Vandaar dat ik mij wederom richt tot de leden van de Tweede Kamer enhen vraag om gepaste actie te ondernemen.

Slot

Het hierboven geschetste beeld is weinig rooskleurig. De indruk die regelmatig van de zijdevan de rijksdienst Caribisch Nederland wordt gewekt dat het allemaal weI meevalt is nietjuist. Waar men zich niet van be'A'Ust is dat steeds meer Bonairianen afhaken en schijnbaargelaten alles over zich heen laten komen. Actief verzet en luidruchtig protest passen niet bijhet karakter van de Bonairiaan. De steeds groter wordende onvrede smeult echter als eenveenbrand die op onverwachte plaatsen en tijdstippen kan en zal ontvlammen. De zorgen vande Rijksvertegenwoordiger spreken wat dit betreft voor zich. Zijn inzet om het vertrouwen teversterken en, indien nodig, te herstellen zal zoals hij zelf opmerkt geen eenvoudige zaak zijn.

Voor het vrijwel volledig negeren van de adviezen van de Raad van State betaalt de bevolkingvan Bonaire een hoge prijs. Niet alleen worden groepen Bonairianen in hun elementairebestaan getroffen. Minstens zo triest is de afbraak van de traditionele samenlevingsopbouwvan Bonaire die in de afgelopen 2 Y2 jaar heeft plaatsgevonden, of zoals deRijksvertegenwoordiger het verwoord: "veelgehoord zijn klachten over het verlies van deeigen identiteit en cultuur, de toestroom van Nederlanders uit West-Europa en de vrees steedsminder te zeggen te krijgen over het reilen en zeilen op het eigen eiland".

riendelijke groet,

7