ZONDER STOLPEN ZOU NOORD-HOLLAND NOORD-HOLLAND NIET MEER ZIJN

Boeren die in hun stolp nog een boerenbedrijfuitoefenen zijn op de vingers van één hand tetellen. Dan gaat het om restactiviteiten wantde hoofdwerkzaamheden zijn gestopt of innieuwe schuren ondergebracht. Aan de stolp wordt al sinds jaren menigenieuwe functie toegedacht. Meer dan 60 procent is in zijn geheel in gebruik als woon-stolp. En legio is het aantal voorbeelden vanander gebruik: van kantoor, winkel, bibliotheek,hotel, zorgboerderij, appartementen en kinderopvang tot restaurant, kapsalon of kerk.Al deze soorten gebruik betekenen voor deboerderij een ‘tweede leven’, vormen de red-ding van het gebouw en bovendien het behoud van zowel cultuurhistorie als landschapen dorpsbeeld. Beleid als van de provincieNoord-Holland (‘Vrijkomende agrarische bebouwing’) vormt voor herbestemming eenbasis en de gemeenten zijn aan zet voor deaanpassing van bestemmingsplannen. Buiten kijf blijft het zorgvuldig omgaan metde karakteristieke verschijningsvorm van deboerderij in combinatie met de eisen voor hetnieuwe gebruik.

Zorg in de boerderijWaarneembaar is een stijgende belangstellingvoor de stolp getuige de vele ‘make-overs’door particulieren en de opmars van de zorg-boerderijen. Van de Egmondse Klompenhoevetot de Franciscushoeve in Julianadorp en debiologische Noorderhoeve in Schoorl als enkelevoorbeelden. De stolpen met hun erf worden,met of zonder agrarische activiteiten, benutvoor de zorg voor mensen die lichamelijk ofgeestelijk in het gedrang zijn gekomen. Ed Dekker stelde voor dit nummer een artikelsamen over drie zorgboerderijen in Noord-Holland. Voorts lezen we in deze Nieuwsbriefover de vroegere, typische combinatie van boeren burgemeester; een stolp van oud naar nieuwin de Beemster en een slotartikel over de herkomst van het woord stolp. In de Binnen-kijker een voorbeeld van een woon-werkstolp.

BestuurAls nieuw bestuurslid is toegetreden MaartenKoning. Vanwege drukke werkzaamhedenheeft Astrid van Seijen haar bestuurslidmaat-schap beëindigd.Door omstandigheden verschijnt dezenieuwsbrief wat later dan gepland.

Stolp anders

INHOUDs Award onthult boerenverleden

s Zorgboerderijen

s Trouwplannen?

s Binnenkijker

s Grietjes Hoeve in het nieuw

s What’s in a name

s Stolpen in het nieuwss

Boerderijenstichting Noord-Holland

NIEUWSBRIEF NR. 45, MEI 2006 www.boerderijenstichting.nl

Vrienden van de stolp

Om uw en onze administratie te vereenvou-digen vragen wij ons een machtiging af te geven om de jaarlijkse contributie van € 15,-(meer is welkom) automatisch van uw(post)bankrekening af te laten schrijven. Bijdeze Nieuwsbrief treft u een antwoordkaartaan waarop u het bedrag van de contributiedat u wilt betalen aan kunt geven; deze dooru ingevulde kaart kan ongefrankeerd terug-gestuurd worden. U helpt ons bijzonder als ueen machtiging afgeeft, mede omdat het systeem van acceptgirokaarten een belangrijkewijziging ondergaat. Leden die geen machtiging tot automatischeincasso verlenen, verzoeken wij de contributievan € 15,- (meer is dus welkom) over te willenmaken op Postbankrekening 338181 ten gunstevan de Boerderijenstichting Noord-Holland.

Contributie 2006

s

Zes stolpdaken priemen anno 1955-60 in deNoord-Hollandse lucht boven Koedijk. Dezezogenaamde ‘birdseye-view’ zou gemaaktkunnen zijn door een laag boven deze Hollandse piramiden scherende houtduif.Vanzelfsprekend gewapend met een camera.Kortom: het ingenomen standpunt is excep-

tioneel. Te laag voor een kerktoren en te hoogvoor een ladder. Hoe dan ook, het levert onseen panoramische blik op met vijf stolpdaken-met in het midden nog een kleiner puntdak- enaan de overkant van het (Noordhollands) kanaal nog een zesde exemplaar. Opvallend isde omvang van de stolpen, meest alle metgrote overstek of een dubbel vierkant.

De situatie is thans duidelijk veranderd en onze vraag aan de lezers wie de exacte plekvan deze foto weet te duiden; graag reactienaar het secretariaat. s

FOTO

: REG

ION

AAL A

RCH

IEF

ALKM

AAR

DORP S S T R A A T 1 7 9 1689 GB ZWAAGT E L E FOON : 0 2 2 9 - 2 6 2 140 F A X : 0 2 2 9 - 5 8 1 108

Sinds 1924 eenbegrip in de regio

Sinds 1924 eenbegrip in de regio

S I J M

Kanaaldijk 60 te KOEDIJK

Uitzonderlijke kans om wonen, vrijheid, recreëren en uitzicht moeiteloos te combineren. Roman-tische zonsondergang of felle bliksemflitsen zullen u niet meer ontgaan met zo'n prachtig weidsuitzicht. Ind.: entree, woonkamer met fraai uitzicht over polderlandschap en vele boten die door hetkanaal varen, keuken met div. losse app., bijkeuken met toilet. De garage/werkplaats is van tweezijden bereikbaar. Via dubbele deuren is de achtertuin toegankelijk. 1e Verd.: Via royale overloop en gang zijn diverse ruime kamers en de badk. bereikbaar. In hetvoorhuis een grote slpk. met uitzicht over kanaal eneen kleinere kamer, badk. met ruime douchehoek,wastafelmeubel en een separaat toilet met 2e toilet,urinoir en bidet, 2 roale kamers w.v. 1 met weidsuitzicht naar het Geestmerambacht. Inh. ca. 1.080 m3, woonopp. 160 m2, opp. 425 m2.

Vraagprijs € 495.000,= k.k.

Kennemerstraatweg 31-33, 1814 GB AlkmaarTelefoon 072 - 5141000, Fax 072 5119772, Internet www.vanderborden.nl

Noordbeemster Middenweg 1

De statige boerderij “Hoeve Bamestra” gelegen aan de noordelijke rand van de Beemster,omgeven door landelijke vrijheid en rijk aan authentieke details, straalt sfeer uit en biedtboerderij waardig wooncomfort. Een fraaie toegangsdam met sierhekwerk vormt de en-tree naar het 5.610 vierkante meter tellende perceel, waarbij de RIETGEDEKTE HOEVEmet staartdeel mooi op het midden van de kavel is gesitueerd en de royale achtertuin metaangrenzende weide borg staat voor landelijke rust en privacy. Gun uzelf een waardige blik op een stukje Beemster geschiedenis in optima forma. U zultverrast zijn over de warme uitstraling en de vele gebruiksmogelijkheden van dit fantasti-sche object!!!

Aanvaarding in overleg. Vraagprijs € 865.000,- k.k.

Tel. 0299 - 68 37 68Middenweg 152 - Middenbeemsterwww.trompgarantiemakelaars.nl

vierkant achter uw stolparchitectenburo ir henri leloup bv

warder 132 1473 ph wardertel. 0299 - 401 380

www.leloup.nl

Akerbouw bvBURGER- EN UTILITEITSBOUW

Akersloot

Heeft u bouwplannen?

Akerbouw b.v.Geesterweg 6a

1911 NB Uitgeest0251-315817

Bouwer van burger- en utiliteitsbouw, restauratie, renovatie, onderhoudswerken

en projectontwikkeling.

Boer, burgemeester en bankierVader Cornelis BRak (abusievelijk als BAk vermeld in het persbericht voor de Stolp-awarden in de vorige nieuwsbrief, red.) is in 1812 of1813 in Ursem geboren en overleed op 5 novem-ber 1873 te Oterleek. Hij was een zoon van Pieter Brak en Maartje Vet. Cornelis was eenboer van aanzien en importantie. Als veehouderschopte hij het niet alleen tot burgemeesteren secretaris van de gemeente Oterleek, maarook tot voorzitter van de banne en polderOterleek en tot heemraad van het waterschapDe Schermeer. Cornelis had - om het maareens zo te zeggen - flink wat in de melk tebrokkelen.Hij trouwde in 1838 met Guurtje Kalis uitOterleek en samen kregen zij drie kinderen,

Pieter, Elisabeth Maartje en in 1852 een tweedezoon, Simon. Als Cornelis in 1873 overlijdt, zetGuurtje als veehoudster het bedrijf van haarman voort. Na het overlijden van Corneliswordt een boedelscheiding opgemaakt. Hieruit blijkt hoe belangrijk Cornelis moetzijn geweest voor de Oterleker dorpsgemeen-schap. Niet alleen heeft hij veel contant geld en effecten ter waarde van ruim 12.000 hardeNederlandse guldens, maar ook heeft hij voorbijna Hfl. 40.000 aan onderhandse leningenuitstaan. Bovendien brengt de verkoping vanzijn persoonlijke roerend goed, waaronder‘huisraad, inboedel, kleerens, gouden- en zilverwerken, sieraden, rijtuigen, boerengoed,gereedschappen, brandstoffen en vee (koeijens,schapen, varkens, paarden en hooij)’ de lievesom van nog eens 10.000 gulden op. Daarnaastbezit Cornelis verschillende boerderijen, ‘huis-manswoningen’ en schuren en stukken land(omschreven als ‘weiland, boomgaard, boschje,erf en tuin’) in Oterleek, in de Noord- en deZuid-Schermer, bij het Alkmaarse Oudorp en

in de Eilandspolder bij Graft. In de boedel-scheiding staat ook een ‘huis, erf en schuuraan de Dorpsweg te Oterleek, kadastraal bekend in sectie A, nummer 395, groot dertienarens, als voren begroot in waarde op de somvan tien duizend gulden’. Dit is naar allewaarschijnlijkheid de notariswoning aan deDorpsstraat 3 met de thans gerestaureerdestolpschuur.Gelet op het geboortejaar van Simon Brak -1852 - kan hij, zoals gesteld in de vorigenieuwsbrief, onmogelijk de eerste bewonerzijn geweest. Simon was ten opzichte van hetstichtingsjaar van de woning (ca. 1860) nietouder dan 8 jaar. Cornelis en zijn vrouw Guurtje moeten dus wel als eersten het huis

ZONDER STOLPEN ZOU NOORD-HOLLAND NOORD-HOLLAND NIET MEER ZIJN

2 3

De Stolp-award voor de gerestaureerde stolpschuur in Oterleek was een succes enleverde een onverwacht inkijkje in de bewonersgeschiedenis van het agrarisch ensemble aan de Dorpsstraat 3. Burgemeester Sander Schelberg van de gemeenteSchermer speelde er attent op in, door tijdens de uitreiking de oude burgemeesters-keten van de gemeente Oterleek te dragen. Want eerdere bewoners van Dorpsstraat 3- Cornelis en Simon Brak - waren destijds ook burgemeester van genoemd dorp.

FOTO

: GRÉ

BRE

EDT

Award onthult boerenverledenFamilie Brak kleine dorpsdynastie in oud Oterleek

Simon BrakGeboren 15 mei 1852 te Oterleek, aldaaroverleden 17 juni 1917. Zoon van CornelisBrak en Guurtje Kalis. Beroep: veehouderen bloemist.Ambtelijke carriere: Wethouder van de gemeente Oterleek. Wordt op 27 ecember1899 door H.M. de Koningin tot burge-meester van Oterleek benoemd. Was tevensgemeentesecretaris. Moet vanwege ‘aan-houdende ongesteldheid’ eerst ontslag nemen als secretaris en in maart 1917 ookals burgemeester. Hem wordt op 1 juni1917 eervol ontslag verleend. Is vanaf 1903voorzitter van de banne en polder Oterleek.Vervult dit ambt tot vlak voor, of tot zijndood.Persoonlijk leven: Trouwt 14 september1871 met de dan ca. 7 maanden zwangereJantje Hoek. Zij is geboren op 9 oktober1850 te Heerhugowaard. Na de dood vanhaar man vertrekt zij in april 1918 naar Alkmaar, waar zij op 10 maart 1930 overlijdt.Uit dit huwelijk wordt op 4 november 1871een dochter geboren: Guurtje. Zij overlijdtop 10 maart 1894 te Wijk bij Duurstede.

De uitreiking van de Stolp-award.

Simon Brak met zijn vrouw Jantje tussen de Belgische vluchtelingen omstreeks 1915.

FOTO

: CO

LLEC

TIE

JULE

S D

E W

OLF

R I E T D E K K E R S B E D R I J F

V.O.F. J.P. KooijmanRuigeweg 119 A

1751 HJ SchagerburgTelefoon 0224 - 57 13 28, Fax 0224 - 57 31 68

Mobiel 06 - 53891849

De Coranti jn 26d, 1689 AN ZWAAG

T 0229 21 09 10, F 0229 27 25 84

Gespecial iseerd in hetrestaureren van oude gevels

- reinigen -- sni jvoegen -- impregneren -

v o e g b e d r i j f

Voor al uw: • Hout- en Timmerwerken • Renovatiewerkzaamheden

• Onderhoudswerken • Kleine nieuwbouw

Tevens plaatsen wij kozijnen, ramen en deuren

Westeinde 26-28 - 1636 VE SchermerhornTel. (072) 502 14 90 - Fax (072) 502 25 13

e-mail: jonk.aannemer@planet.nl

Pissarrohof 31, 1628 XG HoornT 0229 273009, F 0229 264484, M 06 53 87 96 20, E-mail: e.boogaard@quicknet.nl

BINNEN- EN BUITENSCHILDERWERK

DIVERSE (SPECIALE) WANDAFWERKINGEN

GLASZETWERK

HOUTREPARATIE

PLANMATIG ONDERHOUD EN KLEURADVIES

ERKEND LEERBEDRIJF

HEERHUGOWAARD NIJVERHEIDSPLEIN 7 (072) 574 18 56 www.vanlierop.nl

Ruim 40 jaar gespecialiseerd in:• Onderzoek op houtaantasting

• Bestrijding houtworm, huisboktor en

bonte knaagkever

• Zwamsanering op hout en muurwerk

• Constructief herstel van verzwakte balkeinden

en houtconstructies met epoxytechnieken

• Verkoop van producten voor vakman

en doe-het-zelver

• KOMO, ISO 9001, VCA* gecertificeerd en lid NVO

aantasting?aantasting?

West-Friesland wordt weer mooi, met al die stolpen van Maarten!

Rustenburgerdijk 5, Rustenburg (fietsroute 4, nr. 6)

4 5

ZONDER STOLPEN ZOU NOORD-HOLLAND NOORD-HOLLAND NIET MEER ZIJN

aan de Dorpsweg hebben betrokken. Pas nahet overlijden van zijn vader in 1873 trekt dejonggehuwde Simon in het huis. MoederGuurtje vertrekt in dat jaar naar een stolp-boerderij aan de Noordschermerdijk.Een lange lijst van onderhandse obligaties, nogte ontvangen renten, leningen aan de polder,allerhande vorderingen van 200 tot 6 guldenmaakt de erfenis compleet en beloopt uitein-delijk een waarde van ruim 5 ton. Het lijkt eropdat Cornelis een kleine private boerenleenbankbestierde. Zijn sociale kant spreekt met nameuit zijn deelname in ‘een vierde aandeel in hetfonds tot oprigting eener naai- en breischoolte Oterleek’ voor een bedrag van 700 gulden.

DorpsdynastieDe moeder van Simon Brak - Guurtje Kalis -vertrekt na het overlijden van haar Cornelisnaar de Noord-Schermer en boert zelf als vee-houdster verder. Hiermee maakt zij de weg vrijvoor Simon, die jonggehuwd (19 jaar en zijnvrouw Jantje 21) de boerderij aan de Dorpswegin Oterleek kan betrekken. Als beroep laat Simonveehouder en bloemist noteren.Ruim 25 jaar na de dood van zijn vader treedtSimon in diens publieke voetsporen. Simonbegint zijn openbare loopbaan als wethoudervan Oterleek en wordt in 1899 benoemd totburgemeester. Het ambt houdt nog steeds indat het burgemeestersambt is gecombineerdmet de functie van gemeentesecretaris. Netals zijn vader wordt Simon ook waterschaps-bestuurder en is voorzitter van de banne enpolder Oterleek. In de zin van de familie-geschiedenis is de cirkel gesloten: de carrièresvan vader en zoon zijn volledig gelijkvormig.Gelet op de lange, zij het onderbroken duurzou men van een Brakse dorpsdynastie kunnenspreken. Van Simon Brak is diens handtekening, zijnop 25 mei 1917 in de gemeenteraad uitge-sproken afscheidsrede en een foto bewaardgebleven. Op de foto staat hij met zijn vrouwJantje tussen een groep Belgische vluchtelingen,die in 1914-15 in Oterleek werden opgevangenvoor het geweld van de Eerste Wereldoorlog.Simon is de man met de baard en de ambts-keten en Jantje (met hul) de vrouw naasthem. De ambtsketen is thans in bezit van degemeente Schermer.

BoerenboedelAls Simon’s moeder Guurtje in 1888 van deSchermer naar Alkmaar vertrekt (kennelijk deplek voor gepensioneerde boerenweduwen!),wordt alles verkocht via eenopenbare verko-ping die twee dagen duurt.

Op de eerste dag worden boerderij, gereed-schappen en vee en op de tweede dag de heleinboedel verkocht. De elf door notaris PieterAdrianus de Gelder met de hand volgeschrevenvellen papier geven een verbluffende inkijk inde bezittingen (en prijzen) van een boeren-bestaan uit die tijd. Dik honderd jaar geleden.Koeien brengentussen de 105 en172 gulden op, eenschaap kost 13 à 14gulden. Natuurlijkwordt er een ‘boerewagen, eenhooischudder,een kar op veeren,een bakwagen eneen machine-wagen’ verkochten allerlei gereedschappen, maar ook ‘eenspekkast, een zoutkist, kuipen en boternappen’;‘leidsels, gareelen, (kar)haamen, stalgrimmen,hoofdstellen, buikriemen, koekettingen enkruisteugels’ en ‘graven, grepen en slaaien’.Opmerkelijk is het kleine goed, dat nu allangin de vergetelheid is geraakt, maar toen noggewoon (veel) geld waard was: brandhout,planken, stokken, riet(!), goten, hekken enschragen. Allerliefst is de vermelding van eenmand met peren, staarthoutjes en een rijtuig-kussen, die respectievelijk nog 90, 70 en 50cent opbrengen!De lijst met goe-deren die op detweede dag wordtgeveild is zo mo-gelijk nog mooier.Een complete lijstvan huisraad uithet boerenlevenvan eind 19deeeuw trekt aanhet oog voorbij.De duurste stukken zijn hetledikant (10 gulden); een koperen ketel (7 gul-den); zes stoelen (6 gulden); een blaadje enserviesje (5 gulden); een kachel met pijpen(4,25 gulden); een karpet (3 gulden) en eenstaartklok (2,60 gulden). Ook hier opmerkelijkezaken, zoals een schilderij, twee vogelkooitjes,een likeurkeldertje en een harmonica!

AfscheidDe Stolp-award in Oterleek leverde een onverwachte kijk in het boerenleven van toen.

Met Simon Brak kwam een kleine dorpsge-schiedenis tot leven. Dat hij nooit notaris isgeweest (wat aanvankelijk wel is beweerd) ishiermee wel duidelijk geworden. Brak schreefwel veel, omdat hij nu eenmaal ook gemeente-secretaris was. Toen hij in 1917 vanwege gezondheidsredenen afscheid moest nemen,

zei hij onder meer: ‘dat hij het goede naar zijninzien steeds gewild heeft te doen’ en hij wenst‘dat het de gemeente en de burgerij wel ga,en dat burgerzin, volkskracht en welvaart innieuwe mate haar deel mag zijn’ en tenslottezijn laatste worden ‘dat ieder met de zijnengelukkig moge zijn’. Woorden die vandaag dedag nog niets aan kracht hebben verloren.

Willem MesschaertMet dank aan Jan Willem Balder van het Regionaal Archief Alkmaar s

FOTO

: MAR

T G

ROEN

TJES

Stolp-award voor de gerestaureerde stolpschuur.

76

Julianadorp: Francishoeve in debuurtDe Franciscushoeve in Julianadorp is een woonboerderij met twee woningenwaar de bewoners zo zelfstandig mogelijkverblijven. Elke woning biedt plaats aanzes bewoners. De hoeve is ook geschiktvoor mensen in een rolstoel.

Rondom de Franciscushoeve is van alles tedoen. De boerderij staat op een groot stukgrond van 5000 m2 met een moestuin, eenboomgaard en een siertuin met bloemen. Opde boerderij zijn kippen, konijnen en schapen.De dagbesteding bestaat uit het verzorgenvan de dieren en het onderhoud aan de moes-tuin. En er is een kleine speeltuin waar ookkinderen uit de buurt spelen. Op deze manier

houden de bewoners makkelijk contact methun buren De zorgboerderij is onderdeel vanNoorderhaven. Dit centrum is onderdeel vande ’s Heeren Loo Zorggroep. Deze landelijkeorganisatie richt zich op mensen met een verstandelijke beperking. De ’s Heeren LooZorggroep heeft ongeveer 8.700 cliënten, meerdan 11.500 werknemers en 3.800 vrijwilligers.De organisatie doet haar werk in 68 plaatsen,vanuit enkele honderden locaties. Noorder-haven heeft de Franciscushoeve als vervallenstolp aan de Callantsogervaart in 2000 gekocht. Er is ruimte gemaakt voor twaalfcliënten uit Noorderhaven. De Franciscushoeveis geheel opgeknapt. De oude stolpboerderijwerd eerder bedreigd door de slopershamermaar is na plaatselijke acties voor behouddoor de verkoop aan het centrum voor verstandelijk gehandicapten Noorderhavengered. De hoeve is op het dak en het oude‘vierkant’ na opnieuw opgebouwd. Binnenzijn er twee wooneenheden gemaakt voortwee groepen van zes bewoners.

Enkhuizen: Tien gehandicaptenrond oud vierkantDe Boerderij in Enkhuizen is een gezamenlijk initiatief van StichtingWoondiensten Enkhuizen en StichtingEsdégé-Reigersdaal. Stichting Woon-diensten heeft de verbouwing van destolp aan de Noorderweg en het onderhoud voor haar rekening geno-men, Esdégé-Reigersdaal regelt de appartementenverdeling en biedt ondersteuning en begeleiding.

De bijna honderd jaar oude stolp, een van deEnkhuizer stadsboerderijen, is een provinciaalmonument. De Boerderij beschikt over eenruime tuin van 360 vierkante meter met eenberging. De hoofdingang is aan de zijkant.Najaar 2003 is gestart met de verbouwing. Op de begane grond zijn vijf appartementenmet een vloer-oppervlak van ongeveer dertigvierkante meter en een gemeenschappelijkewoonkamer en -keuken. Op de eerste verdieping zijn eveneens vijf appartementen gecreëerd. Deze hebben eengroter vloeroppervlak, maar de woonkameren -keuken zijn daar kleiner dan op de beganegrond. Op de tweede verdieping bevinden zich opslag- en technische ruimtes. Alle apparte-menten beschikken over een eigen badkamer,wc en keuken. De Boerderij is bestemd voorvolwassenen met een verstandelijke handicapmet een indicatiestelling voor wonen. Op de begane grond bevindt zich een apparte-ment dat bestemd is voor iemand met eenmeervoudige handicap. Het oude vierkant is ernog. En ook de oude voorgevel en de originele

ZONDER STOLPEN ZOU NOORD-HOLLAND NOORD-HOLLAND NIET MEER ZIJNZONDER STOLPEN ZOU NOORD-HOLLAND NOORD-HOLLAND NIET MEER ZIJN

Blokker: Jongeren, wonen énzorg in stolp De Vlindertuin is een appartementen-boerderij aan de rand van Hoorn. Dezehistorische, beeldbepalende boerderijheeft zestien appartementen. Acht appartementen zijn door woningbouw-stichting Intermaris Woondiensten teHoorn aan jongeren verhuurd. De andereacht worden bewoond door jonge mensen met een verstandelijke handicap.De Vlindertuin heeft een gezamenlijkehuiskamer en wordt omringd door kijk-boerderij Atalanta.

Op het adres Boedijnhof 129, Blokker (vh Lage-weg 16) wonen zestien jongeren onder ééndak, ieder met een eigen appartement. Vanhen zijn er acht verstandelijk gehandicapt.Enkele van hen zijn bovendien fysiek gehandi-capt. Zij hebben het achterste gedeelte van destolp betrokken. Aan de voorzijde wonen deacht overige jongeren. Ineke Bakker-Naber uitHoogkarspel is voorzitter van de StichtingVrienden van De Vlindertuin. Zij heeft zichenorm ingezet om het bijzondere woonprojectin de gemeente Hoorn van de grond te krijgen,samen met haar man Timo en anderen. Inekeen Timo hadden bij de opening in 2004 en deuitreiking van de sleutels ook kriebels in debuik. Hun 19-jarige dochter Sanne, meervoudiggehandicapt, is een van de bewoners geworden.Blijdschap was er ook bij toenmalig directeur

Piet Schakel van Intermaris. De wooncorporatieheeft een bijzonder project mogelijk gemaakt.Dat lukte in betrekkelijk korte tijd. Het wasbegin 2001 toen Ineke Bakker daadwerkelijkwerk maakte van haar wens voor onderdakvoor een groep gehandicapte jongeren. Al eind 2002 kocht Intermaris de boerderijvan de gemeente. Een trots gevoel heeft ookSander Douma, architect en bestuurslid vande Boerderijenstichting Vrienden van deStolp. Naar zijn ontwerp heeft aannemers-bedrijf Visser & Mol uit Hoogkarspel de stolpverbouwd. Ingrijpend, maar op fraaie en historisch verantwoorde wijze. Het karakteris-tieke uiterlijk van het pand als stoere stolp isbehouden.

Vlinders als inspiratieDe acht gehandicapten hebben 24-uurs zorg.De zorg wordt verleend door de instellingEsdégé-Reigersdaal. Het voormalige koetshuisaan de achterzijde van de boerderij wordt be-stemd als gezamenlijke huiskamer en keuken.

Zorgboerderijen dakkapel zijn intact gebleven. Maar voor de restis de stolpboerderij op de hoek van de Noorder-weg en Noordergracht geheel herbouwd.

Van boerderij naar BoerderijDe herbouw van de boerderij werd mogelijknadat de Stichting Woondiensten de stolp begin 2002 wist aan te kopen van de familieStavenuiter. In opdracht van Woondienstenstartte het Enkhuizer Aannemersbedrijf januari 2004 met de verbouwing. Duidelijkwas toen reeds dat de stolp bewoond zougaan worden door cliënten van de zorginstel-ling Esdégé-Reigersdaal. De namen van de bewoners staan met sierletters op de deurengeschilderd. Een detail dat uitstekend past inde stijlvolle inrichting van de nieuwe boerderij.Het oude vierkant is fraai verwerkt in de binnenwanden van de appartementen aan de buitenkant. Hierbinnen bevindt zich hetcentrale trappenhuis en de lift. Zowel op deeerste verdieping als op de begane grond zijnonder leiding van een styliste en met inspraakvan de bewoners en hun ouders vijf apparte-menten ingericht. Op beide verdiepingen

bevindt zich een centrale keuken en kamerwaar de bewoners onder meer met elkaareten. Tien parttime begeleiders ondersteunende bewoners dagelijks. ‘s Nachts vervult éénmedewerker de nachtdienst. Ook worden debewoners ‘s nachts in de gaten gehouden doorde wachtdienst van Esdégé-Reigersdaal inHeerhugowaard. ’Zodra die iets merkt, wordtde nachtdienst ter plekke gewaarschuwd’,legt manager John Ebink van de instelling uit.Overdag gaan negen van de tien bewonersnaar de Rode Luifel in Hoorn, dat ook onderEsdégé-Reigersdaal valt. In de Boerderij wordt zoveel mogelijk een normale thuissituatie nagestreefd. ’De bewo-ners woonden eerst in ons grote complex inHeerhugowaard. Maar het is ons streven omhen zo dicht mogelijk bij waar ze vandaan komen, op kleinschalige manier te laten wonen’, aldus Ebink.

De laatste jaren zijn boerderijen die hun agrarische bestemming kwijtraakten intoenemende mate in gebruik gekomen als zorgboerderij. Het gebouw is voor denieuwe functie opnieuw ingedeeld. De term zorgboerderij wordt op veel verschillendemanieren toegepast, al of niet met agrarische activiteiten. Er zijn gezinsvervangendetehuizen bij, zorgboerderijen voor (geestelijk-)gehandicapten, opvangcentra voorverslaafden, voor ouderen en voor mensen in een burn-out situatie.

’Niets moet’ zegt Marijke Appelman van zorgboerderij De Meerhoeve in de Wieringermeerpolder,waar ex-verslaafden en werknemers met psychische klachten meehelpen in het boerenbedrijf.’Hier kunnen ze hun zinnen verzetten, het hoofd leegmaken’. De Meerhoeve, aangesloten bij deorganisatie Landzijde, is een van de tientallen zorghoeven in Noord-Holland. Drie ervan wordendoor Ed Dekker in zijn artikel beschreven.

Van Franciscushoeve tot zorgboerderij, Julianadorp.

FOTO

: MAR

T G

ROEN

TJES

Achterzijde van stolp De Vlindertuin in Blokker

FOTO

: SAN

DER

DO

UM

A AR

CHIT

ECTE

N B

NA/

HEN

K D

E W

EERD

Interieur De Vlindertuin, Blokker

FOTO

: SAN

DER

DO

UM

A AR

CHIT

ECTE

N B

NA/

HEN

K D

E W

EERD

Visser raamHTel. (075) 617 79 84, Zaandam

MAATWERK IN:

KOZIJNENRAMENDEURENTRAPPEN

LIJSTWERK

e-mail: post@sander

doum

a.nl

www.sanderdouma.nl

Onderlinge Verzekeringsmaatschappij

De VeenhoopHoornseweg 2

1687 ND WOGNUMtelefoon 0229 57 22 57

www.ovmdeveenhoop.nl

Speciaal voor de brandverzekering van rietgedekte panden.Goede voorwaarden met lage premies.

Voorbeeld: brand-/stormverzekering woonboerderij steen/riet vanaf € 1,85 o/oo

VVAnno

17951795

WWW.ATTACK.NL • VCA-GECERTIFICEERD • WWW.ATTACK.NL

E F F E C T I E V E B E S T R I J D I N G M E T G A R A N T I E • I S O 9 0 0 1 : 2 0 0 0 G E C E R T I F I C E E R D

4 0 J A A R G E S P E C I A L I S E E R D I N H E T B E S T R I J D E N VA N H O U TA A N TA S T E R S , Z WA M M E N E N V O G E LW E R I N G

Houtaantasting?HOUTWORMBOKTORBONTEKNAAGKEVER

0800-0242000BEL GRATIS NOORD-HOLLAND:

STOP

Wij vinden dat u het buiten net zo goed moet hebben als binnen

Wij vinden dat u het buiten net zo goed moet hebben als binnen

Bernhardstraat 23, 1616 BH Hoogkarspel • tel: 0228-567263 • fax: 0228-567283 • mobiel: 06-51207915 • www.franscommandeur.nl

• ontwerp en advies • projectbegeleiding

• aanleg en onderhoud • (authentieke) boerenerven

• ontwerp en advies • projectbegeleiding

• aanleg en onderhoud • (authentieke) boerenerven

Bernhardstraat 23, 1616 BH Hoogkarspel • tel: 0228-567263 • fax: 0228-567283 • mobiel: 06-51207915 • www.franscommandeur.nl

AARRNNOOLLDD’’ssBOUWMATERIALEN

in- en verkoop oude bouwmaterialen

met name:

oude handvorm metselstenen(Waal-, Vecht- en Rijnformaat),

plavuizen, tegels, oude straatklinkers, etc.

Corr.adres: Magnusstraat 19, 1741 GP SchagenTel/fax: 0224 - 21 72 11 Mobiel: 06 - 53 85 88 66

Opslag: Nijverheidsweg 14 Schagerbrug

8 9

ZONDER STOLPEN ZOU NOORD-HOLLAND NOORD-HOLLAND NIET MEER ZIJN

Aankopen als een televisie en spelletjes zijn tedanken aan de inzet van de Stichting Vriendenvan De Vlindertuin. De stichting heeft metsucces fondsen en andere sponsors benaderd.De verbouwing en verdere inrichting van destolp betekenden voor Intermaris een investe-ring van 800.000 euro. Een deel van het erf is ingericht als dierenweide. De kijkboerderijbij De Vlindertuin is ook toegankelijk voor kinderen en hun ouders uit de aangrenzendewijk Kersenboogerd. Het overgebleven restantvan de oude boomgaard naast de stolp is nietverder worden aangetast. Er zijn enkele beschutte plekjes ingericht, met planten enheesters. Over de keuze van de naam Vlindertuin zegtIneke: ’Vlinders symboliseren kwaliteit van leven én kwetsbaarheid. Ze gedijen het bestin een goed leefklimaat. Vlinders staan ooksymbool voor continue ontwikkeling en vernieuwing. Voor ons project zijn vlindersuitstekende bronnen van inspiratie.’ De bewoners en begeleiders namen najaar 2004hun intrek in de Vlindertuin. Dat was bijna101 jaar na de bouw van de stolp. Daar hebbenachtereenvolgens de families Schouten enPeetoom geboerd. P. Peetoom stopte in 1979met melken. De weilanden werden opgesloktdoor woningbouw.

Agrarisch verledenOp een kaart van de omgeving van Hoorn uit1723 staat op deze plek nog geen boerderij.Wel honderd jaar later, toen het paadje erlangsniet de Lageweg, maar Schulpenweg heette.De naaste buren woonden toen twee, drie kilometer verderop. Dat valt op te maken uiteen kaart uit 1858. De huidige stolp is gebouwd in 1903, vantwintig bij twintig meter, met een dubbelvierkant. De eerste steen is gelegd op 12 juni1903. De boerderij is gezet door de familieSchouten op de plek waar ongeveer tien jaareerder een boerderij was afgebrand. De nieuwestolp heette aanvankelijk de Mariahoeve. Denaam verdween van de gevel toen een hardestorm de dakkapel vernielde. De familie Schouten was een boerengezin.Rond 1934, midden in de crisistijd, moest deboerderij met 34 hectare grond bij een boel-huis geveild worden om alle leningen af te betalen: Schouten was failliet. De rentmeestervan de rijke Twentse textielfamilie Bendienzat bij het boerenvolk in de zaal en bood meetoen er werd afgemijnd. De familie Peetoomwerd pachter. Twee generaties Peetoom heb-ben er geboerd.

Ed Dekker

Bronnen: Artikelen Noordhollands Dagblad en sites Esdégé-Reigersdaal en ’s Heeren LooZorggroep.Voor meer informatie zie ook: www.zorgboeren.nl (met een opsomming van 17 agrarische zorgboerderijen),www.landbouwzorg.nl en www.landzijde.nl

Trouwplannen?Westerhem heet het agrarisch complex in deBeemster uit 1877 dat bestaat uit een ‘deftig’herenhuis met vrijstaande werkstolp, tuin enboomgaard. Sinds een aantal jaren herschikttot een cultuurhistorisch ensemble van Agrarisch Museum en Infocenter van hetBeemster Werelderfgoed. In het herenhuis demooie stijlkamer, een prachtige bibliotheek-kamer, de VVV-ontvangstruimte en boven de

vertrekken van het Historisch Genootschap.De stolp is ingericht met vele zaken uit het agrarische erfgoed van deze rijke droogmakerij;er is een sobere maar stijlvolle werkkamer metbedstee voor de boerenknecht, er staan dewagens en sjezen en het vierkant is gewoonhet vierkant, met zicht op de hele constructie.Interessant voor een bezoek maar bovendieneen mooie plek om daar het jawoord te gevenaan de geliefde voor het leven. Inlichtingen: Cees de Waal, T 0299-621327.

FOTO

: MAR

T G

ROEN

TJES

De Klompenhoeve in Egmond aan den Hoef, biologisch-dynamische (geiten-)boerderij, verkoopwinkel produktenen gezinsvervangd tehuis.

FOTO

: MAR

T G

ROEN

TJES

Stolp (1859) in Sijbekarspel; nu zorgboerderij van deRaphaëlstichting.

Zorgboerderij Artemis in Warder van woongemeenschapBreidablick.

De recente nieuwbouw van agrarische zorgboerderijDe Noorderhoeve in Schoorl.

FOTO

: MAR

T G

ROEN

TJES

FOTO

: CEE

SDE

WAA

L

s

s

FOTO

: FRA

NK

MO

L

1110

ZONDER STOLPEN ZOU NOORD-HOLLAND NOORD-HOLLAND NIET MEER ZIJNZONDER STOLPEN ZOU NOORD-HOLLAND NOORD-HOLLAND NIET MEER ZIJN

Deze stolp is van 1888, met buitenmaten 12,80 bij 13,50 meter enligt aan een van de middeleeuwse Kennemer dijken. Zoals meerstolpen aan de duinrand bevinden zich de darsdeuren aan devoorzijde, de indeling is voorts als in het Noord-Hollandse Normaaltype. De eerste verdieping is grotendeels in gebruik alssecretariaatsbureau, bibliotheek en archief van de Boerderijen-stichting; ook zijn daar nog een slaapkamer en overloop. Detweede verdieping is bergzolder. Vanaf 1968 is de stolp in fasengerestaureerd waarbij de oorspronkelijke indeling goeddeels isgehandhaafd. De voorkamer, met zijn houten schouw en houten delen in appelbloesemkleur, is -met paneelschuifdeuren- uitgebreidnaar de vroegere dars. De blauwe, houten keuken is in stijl gerenoveerd. Gelijkvloers zijn er nog slaapkamers (één in de vroegere kaas-kamer), een werkkamer, hal, badkamer, het vierkant en eenaparte ingang voor het secretariaat. Het vierkant dient als muziekruimte en heeft een originele ‘koes’ (bedstee voor de

In dit nummer de vierde van een serie artikelen over interieurs van stolpen. Nog meer dan aan de buitenkant zijn de variatiesbinnenin eindeloos. Na bedrijfsbeëindiging zijn stolpen voor allerlei functies in gebruik, het meest als woonstolp. De stolpboer-derij van deze Nieuwsbrief staat in de binnenduinrand en is een voorbeeld van een woon-werkstolp.

FOTO

’S: M

ART

GRO

ENTJ

ES

knecht), nu met nieuwe (oude) deurtjes alstoegang tot de waterpomp. Aan de voor- en zijkant van de stolp mooi uit-zicht op het fraaie landschap met de Schoorlseduinen en de ruime polders. Met een serre(‘droogloop’) die zicht geeft op de beslotenachtertuin, is de stenen schuur met de hoofd-stolp verbonden. In de schuur het atelier metgrote etspers. Alle kleuren van het houtwerkaan de buitenzijde zijn in Westfriese, groenetinten geschilderd. De dakkapel is van 1905 en

werd destijds gemaakt door timmerman/grootvader Min. Deze (Tinus) maaide ook alsseizoen-arbeider met zijn vader en zes broershet land aan de overzijde, getuige een foto uit1895. Opvallend is het zware houtwerk van devierkantsconstructie met zijn twee overstek-ken, goed zichtbaar op de eerste verdiepingwaar aan de achterzijde grotere ramen zijngesitueerd. Die geven mooi licht in de bureau-ruimte, bijvoorbeeld voor het samenstellenvan deze Nieuwsbrief.

B I N N E N k i j k e r

s

Stijlvolle klasse

Amsterdam Z.O. - Amsterdam CentrumUtrecht - Naarden - Den Bosch

www.weijntjes.nl - Centraal tel.: 020 - 3113646

Aannemersbedrijf

M. Duinmaijer B.V.

Volger 45, 1483 GA De Rijp tel: 0299 673487 fax: 0299 674626 www.duinmaijer.nl

• nieuwbouw• verbouw• renovatie• onderhoud• houtskeletbouw• machinale houtbewerking• kozijnenspuiterij

STEENHANDELMARTIEN MOL BVTel. 072 - 5091707 Fax 072-5095825Postbus 60 - 1870 AB - Schoorl

• groothandel in oude bouwmaterialen

• in- en verkoop gebruikte straatstenen

• gebikte metselsteen - dakpannen - plavuizen

• wandtegeltjes - ijzerwerk - hekwerk - enz.

• schouwen en oud sanitair

OPSLAG:Zijperweg 20, industrieterrein Lagedijk

SchagenTel. 0224 - 215235

nieuwe uitgave van

de stolp te kijkj.j. schilstra | l. brandts buys | c. de jong

Prijs 19.50isbn 90-71123-78-2

stichting Uitgeverij Noord-Hollandt 075 647 65 07 | f 075 647 67 1 1

www.uitgeverij-noord-holland.nl

Voor verantwoordtweede gebruik

van uw stolp

Architektenburo Cornelis de Jong bna vofMiddenweg 189, 1462 HM Middenbeemster

telefoon 0299 681407, fax 0299 683473e-mail abcdj@xs4all.nl, website www.abcdj.nl

Ruim ZichtB O E R D E R I J E N O N D E R H E T Z A N DV A N A M S T E R D A M N I E U W W E S T

Marja van der Veldt

€ 18,50ISBN 90 71123 65 0

Stichting Uitgeverij Noord-HollandPostbus 40, 1520 AA Wormerveer, tel. 075 647 65 07

12

stol-penwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpenwinkelstolpe

Naam:

Adres:

Postcode en woonplaats:

Ik bestel hierbij: (alle bestellingen inclusief verzendkosten)

... ex. boek De Stolp te Kijk à € 19,50

... ex. boek ‘Ruim Zicht’ à € 18,50

... ex. boek Landelijke bouwkunst in Hollands Noorderkwartier à € 65,-

... ex. Fietskaart Beemster-De Rijp-Zeevang à € 2,50

... ex. videoband Stolp in Zicht à € 16,-

... ex. dvd Stolp in Zicht à € 24,-

Bij de bestelling wordt een acceptgiro bijgeleverd. Uw bestelling wordt zo snel mogelijk uitgevoerd, echter kunnen wij geen vastgestelde levertijd garanderen.

stol

penw

inke

lbe

stel

bon

Uitknippen en in een gefrankeerde envelop opsturen naar:Secretariaat Boerderijenstichting Noord-Holland, Schapenlaan 20, 1862 PW Bergen.Per fax bestellen: 072- 581 68 87; per e-mail: stolpen@xs4all.nl

In het najaar van 2005 is aannemersbedrijf M. Duinmaijer BV gestart met de herbouw vande boerderij Grietjes Hoeve gelegen aan deZuiderweg 5 te Westbeemster. Het ontwerp isgemaakt door architektenburo Cornelis deJong. Het was in eerste instantie de bedoeling om debestaande houtconstructie zoveel mogelijk tehandhaven. Echter in de begrotingsfase bleekhet toch voordeliger te zijn om alleen het vier-kant te hergebruiken. Na een grondige schoon-maakbeurt door de opdrachtgever bleek hetvierkant in een zeer goede staat te verkeren. De boerderij heeft zijn oorspronkelijke vormen afmeting behouden. De nieuwe voorgevelis een exacte kopie van de voormalige voor-gevel. Deze gevel wordt gestukadoord in eenblokvorm en wit gekeimd. Ook de motieven inhet stucwerk worden weer teruggebracht. De overige gevels zijn enigszins aangepastaan de woonfunctie, maar behouden zoveelmogelijk hun karakteristieke uitstraling. Om de (op palen gefundeerde begane grond)vloer aan te brengen, is het vierkant tijdelijknaast het bouwwerk gezet. Ter plaatse van devierkantstijlen zijn stalen kolommen ingestort,waarbij de hoogte ervan overeenkomt met dete metselen poeren. Na plaatsing van het vier-kant op zijn oorspronkelijke plek, zijn rondomde stalen kolommen de poeren gemetseld.Rondom het vierkant zijn de woonvertrekkengesitueerd. Het vierkant blijft zo geheel intact.Op een hoogte van ca. 6 meter is het vierkantvoorzien van een vloer. De wanden zijn totaan deze vloer afgewerkt met houten delen.Voor de lichtinval in het vierkant zijn in dezewanden ramen aangebracht. Via dakramenkomt het daglicht in het vierkant. Het dak isuitgevoerd als een traditionele sporenkap,waarbij het riet tussen de sporen is vervangendoor dakbeschot op deze sporen. Alleen dewoonruimten (slaapkamers en badkamer) onder de kap zijn geïsoleerd. De agrarische functie is op waardige wijzevervangen door een woonfunctie.De Beemster heeft er weer een parel bij. s

FOTO

’S: A

ANN

EMER

SBED

RIJF

M. D

UIN

MAI

JER

BV

13Grietjes Hoeve in het nieuw

Bouwbedrijf A. PRONK B.V.

Oostwal 128, 1749 XP WARMENHUIZENtel. 0226 - 391374 fax 0226 - 392032www.pronkbouw.nl info@pronkbouw.nl

nieuwbouw - verbouwonderhoud - restauratie

D E E L N E M E R I N T E R F A R M S E M I G R A T I E S E R V I C E

Middenweg 9 • Andijk • (0228) 59 22 44 • www.kwantesmakelaardij.nl

Bezoek ook onze site www.kwantesmakelaardij.nl voor ons volledige aanbod.

• Aan- en verkoop van bedrijven en land • Aan- en verkoop buitengewoon en particulier onroerend goed • Onteigening • Pachtzaken • Melkquotum • Agrarische taxaties • Financierings- en verbouwingstaxaties • Advies en begeleiding bij emigratie (Interfarms Emigratieservice) • Specialist in Buiten Wonen

Als stuurman bepaal je zelf je koers. Maar je weet ook dat het soms beter is om te overleggen. Twee weten nu eenmaal meer dan één. Als je de ambitie hebt om een eigen bedrijf te starten, interesse hebt in beleggen, of vragen hebt over andere bankzaken, maak dan eens een afspraak met een van onze adviseurs. Wij helpen u graag bij het uitzetten van de juiste koers. Bel voor meer informatie 0900-0024 (lokaal tarief).

De juiste koers naar succes.

U w k o s t b a r e s t o l p b o e r d e r i j w o r d t d o o r o n s d e s k u n d i g e n k ( l ) e u r i g v e r z o r g d !

Kerkstraat 40 0229 - 575 2431687 AS WOGNUM 0622 - 799 263

www.deverffraaier.nl info@vanbenschop.nl

schilderen - behangen - beglazen - kleuradviezen - decoraties - onderhoudsschema’s - klein onderhoud

Zegt wat hij doet,doet wat hij zegt.

14 15

ZONDER STOLPEN ZOU NOORD-HOLLAND NOORD-HOLLAND NIET MEER ZIJN

In de Nieuwsbrieven 38, 39, 41 en 42maakte mevrouw Wigman een speur-tocht naar de naam en het begrip stolp.In dit artikel sluit ze haar woordenreis af.

Soms vind je sleutel door middel van eenklankassociatie, zoals mij lukte met ‘Haubarg’uit Sleeswijk-Holstein, het bouwkundig equivalent van onze stolphoeve. In het woor-denboek ‘Duden’ vond ik later de bevestigingmaar prof. W. Sanders van de UniversiteitBern wees mij op een nog oudere uitleg uit1477 (G. van der Schueren): hoi, howe, haw,hau (=hooi) + bargen (bewaren, opbergen) isde plaats waar het hooi ligt (hooiberg). Daarmee hebben we nog geen bewijs voorons woord stolp. In het labyrinth van etymo-logische woordenboeken vond ik de Russischeuitdrukking ‘tot de zuilen van Hercules gaan’(d.w.z. tot in het absurde toe). Zeer toepasselijkals je naar de wortels van het woord stolpzoekt; werkelijk ontelbare woorden hangen ermee samen; van stellen, stutten, stelt, staan,trap, altaar, stoppel tot en met ‘de was stijven’.Nauwelijks vind je daarbij jaartallen, er wordttelkens verwezen naar de Indo-Germaanseoorsprong waaronder ook het Nederlandsvalt. Een bij voorbaat verloren zaak als je hetallereerste begin van een woord en jaartalwilt vastleggen -en toch wilde ik dat.

Stolpen als plaatsnaamEen link die mij te binnen schoot is dat namenvan plaatsen goed zijn gedocumenteerd. In

een reisboek van Duitsland vond ik Stolpen(bij Dresden), Stolpe (bij Schwedt en bijGreifswald), Stollberg (bij Chemnitz) en Stolberg bij Aken (dat wellicht ooit Stolp-bergof Stolb-berg heette). Tijdens mijn vakantiewerd ik daar hartelijk ontvangen en kreeg documentatiemateriaal. Echter bleek dat Stolberg vroeger Stahlberg (Staalburcht) werdgenoemd. Maar wel met op de burchtheuveleen mysterieuze, houten paal. Van het aange-schreven Stolpen in Saksen meldde men datde stad en burcht hun naam danken aan deplaatselijke (basalt-)zuilen (vulkanisch en ookwel orgelpijpen genoemd). In de Altwendisch/Obersorbische taal betekent stolp: zuil enstolpno = plaats waar zuilen staan. Ook stondener in het Duitse Stolpen en omgeving (o.a.houten) mijlpalen voor het aangeven van de afstanden; deze staan ook in Rusland envanaf het eind van de 17e eeuw eveneens inNederland, langs de kanalen. Duidelijk werdmij dat er een link bestaat tussen het Russischestolb/stolp en het materiaal hout. Het etymo-

logisch woordenboek voor de Russische taalvan Vasmer geeft als oudste datering ervanhet jaar 1308 aan. Van een Finse hoorde ik onlangs dat in haar hedendaagse taal hetwoord Tolpa wordt gebruikt voor paal en eenDeense vertelde mij dat het moderne Deensewoord stolpe staat voor paal, deurpost, stijl,tafelpoot, stut (en de magere, stakerige benenvan een jong meisje); kortom iets dat rechtopstaat en steunt. Leuke wijsheden allemaal maar wat ik nodighad was een Nederlands woord als bewijs datonze stolp voorkomt uit iets als balk, stijl ofpaal. Wie beschrijft mijn vreugde toen ik deVan Dale uit 1989 onder ogen kreeg en lasStolp: middelnederlands= stolpe=zolderbalk.En, nogmaals het etymologisch woordenboek(1967) van dr. J. de Vries naspeurend zie ik:Stelpen: daarmee hangt samen ouder Neder-lands, Middelnederlands Stolpe = kleine balk. Voor mijn zoektocht van bijna 21/2 jaar eenmooi einde!B.R.Wigman-Kern

What’s in a name

Van de heer Jan Oud ontvingen wij repro’s vantekeningen, gemaakt door Jaap Oudes (Alkmaar,1926-1997) op zijn zwerftochten door Noord-Holland. Het zijn bijzondere impressies vanboerderijen en het boerenleven, de meestewaren niet van een lokatie-adres voorzien.Werk van Dirk Oudes, de vader van Jaap, isnog t/m 14 mei te zien in Museum Kranen-burgh in Bergen. Meer info: www.dirkenjaapoudes.nl

In Nieuwsbrief nummer 43 stond een artikelover boerenhekken, met tekening. De familieKater in Hippolytushoef maakte zo’n hek bijhun nieuwbouwstolp aan de rand van hetdorp. Deze woonstolp werd gebouwd naarhet model van een Wieringer skuurskot-boerderij. Uiteraard wel wat kleiner want deoriginele Wieringer boerderij voor het agra-risch bedrijf heeft meestal twee of zelfs drievierkanten.

s

s s

Nieuwsbrief nr. 45 van de Boerderijen-stichting Noord-Holland ‘Vrienden van de stolp’, mei 2006.Secretariaat: Schapenlaan 20, 1862 PW Bergen, telefoon 072 - 581 68 88(ma t/m vr 10-13 uur), fax 072 - 581 68 87 e-mail: stolpen@xs4all.nlwebsite: www.boerderijenstichting.nlGiro 338181 t.g.v. Boerderijenstichting Noord-Holland, Bergen NH.Redactie: Mart Groentjes en

Willem MesschaertGrafische verzorging en advertenties:

Carla Buijsman, ipsis b.v., Zwaag (0229 - 27 27 00)

Druk: Meco Offset, ZwaagOplage: 2.150 exemplarenDe nieuwsbrief verschijnt 4 maal per jaar.

ISSN 1566-8843

Het bestuur van de Boerderijenstichting Noord-Holland ‘Vrienden van de stolp’:

Evert Vermeer (voorzitter)Larixplantsoen 15, 1702 XG Heerhugowaard

Mart Groentjes (secretaris)Schapenlaan 20, 1862 PW Bergen

Evert Barendrecht (penningmeester)Jan Greshoffstraat 20, 1822 JC Alkmaar

Willem Messchaert (perscontacten, vierkant-deling) Stierop 1, 1911 NG Uitgeest

Albert Bolt, RijsenhoutKatja Bossaers, WestbeemsterJoop van Diepen, OosterblokkerSander Douma, SchermerhornMaarten Koning, De GoornWim Schermerhorn, GrootschermerPiet Verhoeven, HeerhugowaardNoud de Vreeze, AlkmaarAnneke Zandt, Twisk

De adviseringscommissie:Sander Douma, Allet Geertman (boerenerven) ening. Pieter J. Prett (secretaris).

AdviseringHet is voor leden mogelijk adviezen m.b.t. constructief-technische cq esthetische aspecten en onderwerpen over boerenerven ‘op locatie’ teverstrekken. Voor een dergelijk advies wordt eenbijdrage van € 90,- (all-in) in rekening gebracht.

Verzoeken om advies te richten aan de secretaris vande adviseringscommissie: ing. Pieter J. Prett, Kanaaldijk 142, 1831 BA Koedijk. Telefonisch dagelijks bereikbaar van 10-16 uur: 072 - 562 47 05.

Te weten• Lidmaatschap van de Vrienden van de stolp is

€ 15,- per jaar (meer mag). • Geef tijdig eventuele adreswijziging door!

ZONDER STOLPEN ZOU NOORD-HOLLAND NOORD-HOLLAND NIET MEER ZIJN

16

De gemeenteraad heeft alsnog toestemminggegeven voor de bouw van een stolp in LAMBERTSCHAAG, bedoeld voor dubbele bewoning. Op deze plek stonden vroeger tweestolpen. Bij herziening van het bestemmings-plan werd nieuwbouw aanvankelijk onmoge-lijk gemaakt.

In de WOGMEER is het Cees Roele Fonds ingesteld. Dit fonds moet het initiatief vanwijlen Cees Roele voor een woon- en werk-gemeenschap in een grote stolp, zijn ouderlijkhuis, financieel mogelijk maken.

Een bijzondere boerderij in HEERHUGOWAARDis Middenweg 433, de Maria Jacoba Hoeve.Het complex bestaat uit een oude stolp waaraan in 1910 een voorhuis is gebouwd inart-nouveau stijl. Na aankoop in 1777 bleef deboerderij gedurende twee eeuwen in handenvan de adellijke familie Van Akerlaken, eenWest-Fries regentengeslacht.

Twee inwoners hebben bij de gemeente eenschadeclaim ingediend na toestemming vanTEXEL om een stolpboerderij te mogen bouwen.Volgens hen heeft de procedure veel te langgeduurd: zeven jaar.

Oostdijk 51 geldt als een de mooiste boerderijenin HEERHUGOWAARD. De dakopbouw en hethoutwerk aan de voorgevel hebben de archi-tectuur van de Amsterdamse School. De venters beneden wijzen op invloeden van deDelftse School. Het bouwjaar is 1949.

Herbouw van de stolp De Vogel Phoenix inMARKEN-BINNEN laat nog steeds op zichwachten. De boerderij is verbrand in 1989.Provincie en gemeente geven geen toestem-ming. Het bestemmingsplan laat bebouwingniet toe.

De raadsfractie van de VVD in CASTRICUM wileen oude stolp aan de Alkmaarderstraatweg,

eigendom van de gemeente, slopen. B en Wkiezen voor verbouw tot jongerenapparte-menten.

Bij zijn 60-jarig huwelijk duikt Aldert de Witin de historie van zijn gesloopte boerderij aande A.C. de Graafweg, ‘de oudste stolp vanHEERHUGOWAARD’. De boerderij is gezet in1614, op oud land, toen deel van Oude Niedorp.

Een stolp aan het Oosteinde in OOSTHUIZENis verloren gegaan. Twee keer was brand uitgebroken, kort na elkaar. De eerste keerwas de boerderij nog niet reddeloos verloren.Iets is waarschijnlijk blijven smeulen. Het veekon in veiligheid worden gebracht.

Buurtschap De Draai in HEERHUGOWAARDis ontstaan op oud Hensbroeker land. Al in1630 stond daar een stolpboerderij met voorhuis, zo blijkt uit een kaart. De stolp verdween in 1862.

Lezingen26 april:

Zuidschermer KVG Vrouwenverening13 juni:

Alkmaar, Welstandscommissie18 september:

Warmenhuizen, Vrouwen van Nu27 oktober:

Medemblik, Historische VerenigingInfo: secretariaat.

Stolp in FrankrijkAnnelie Stelder-Bijpost uit Broek op Langedijkstuurt ons een VVV-folder van de omgevingvan Blois, Frankrijk. Op het omslag prijkt eenstolpboerderij! Althans, het is een object metde onmiskenbare kenmerken van onze streekeigen stolp in dit geval met inpandigedarsdeuren. De muren opgetrokken in vakwerkstijl in een combinatie met hout ennatuursteen. Het dak is gedekt met een klein

formaat leien. Het geeft de Franse stolp eenexotisch tintje. ‘La stolpeuse’ moet in debuurt van Bourges staan in de Solognestreek,maar is niet gevonden. Net als Annelie Stelderzijn wij nieuwsgierig. Wie heeft deze (of eenandere) Franse stolpvariant wèl met eigenogen gezien?

Stolpen in het nieuwsUit het Noordhollands Dagblad, verzameld door Ed Dekker, journalist.

s

s

s