lezen, luisteren, kijken, spelenmet baby’s en peuters

in bibliotheek en kinderopvang

BoekStar tEnVerder 4

www.boekstart.nl

2

De driejarigen van kinderdagverblijf 2 Span in Den Haag.

Wil jij in de volgende BoekStartEnVerder met je groep op de foto? Mail naar Marijke Bos, Stichting Lezen: mbos@lezen.nl.

Er komt een fotograaf bij je langs.

❛ Er moet ruimte blijven voor boeken in een drukke samenleving.

In een maatschappij waar Internet, Wii-spelletjes, Nintendo DS en Playstation

om je oren vliegen, biedt het samen lezen een rustig moment,

in de kinderopvang, maar ook thuis voor ouder en kind. ❜

IN HET NIEUWS

Kind van lezende ouder doet het beter op school Uit onderzoek is gebleken dat de manier waarop ouders hun kinderenleren omgaan met boeken en televisie een leven lang effect heeft. Kinderen van ouders die veel lezen, behalen een hoger opleidingsniveau.Onderzoekster Natascha Notten promoveerde op dit onderzoek. Haarproefschrift (in het Engels) is te downloaden via: www.nnotten.nl (dissertation/proefschrift).

TOLK, praten met je kind De taal van kinderen ontwikkelt zich in het gesprek van alledag en doordat ouders liedjes zingen, voorlezen, rijmen en verhalen vertellen.TOLK wil daarom het taalaanbod van ouders rijker en gevarieerdermaken. Daartoe zijn films ontwikkeld en worden workshops gegeven.Informatie is te vinden op www.tolkinfo.nl.

LeespluimIedere maand wordt er een prentenboek bekroond met de Leespluim. De bekroonde boeken herken je in kinderboekwinkels aan de Leespluim-insteker. In bibliotheken vallen ze op door de Leespluim-sticker. Alle jury-rapporten zijn te vinden op www.leesplein.nl (Laten lezen / Achtergron-den en links / Bekroningen).Deze boeken zijn bekroond tussen april en november 2011:Poten omhoog!. Catharina Valckx (tekst & illustraties). GottmerBezoek voor Beer. Bonny Becker (tekst) & Kady MacDonald Denton(illustraties). Hoogland & Van KlaverenEn?. Kitty Crowther (tekst & illustraties). De EenhoornKwijt Weg Foetsie. Lisa Boersen (tekst) & Jort van der Jagt (illustraties).GottmerHoe Paul (per ongeluk) de poot van Piet brak. Jonathan vanhet Reve (tekst) & Marion de Man (illustraties). PimentoNog 100 nachtjes slapen. Milja Praagman (tekst & illustraties). LeopoldHop, hop, paardje. Truusje Vrooland-Löb (samenstelling) & CeseliJosephus Jitta (illustraties). PloegsmaKleine Ezel en Sinterklaas. Rindert Kromhout (tekst) & Annemarievan Haeringen (illustraties). Leopold

3

4

BOEKSTART: Baby’s houden van boeken

BoekStart gaat door!Onlangs werd bekend dat het kabinet tot 2016jaarlijks bijna drie miljoen euro beschikbaar steltvoor een nieuw actieplan Kunst van Lezen, waar-van BoekStart deel uitmaakt. Dat betekent datBoekStart de komende vier jaar doorgaat!Al vanaf 2008 laat BoekStart baby’s en hunouders kennismaken met het boek en hen ervarenhoe leuk samen lezen is. Het programma wordtlandelijk gecoördineerd door Stichting Lezen enSectorinstituut Openbare Bibliotheken. Het wordtuitgevoerd door de Openbare Bibliotheek.

BoekStart in de kinderopvangDit jaar is ook de kinderopvang actief betrokkenbij BoekStart. In drie provincies werden proeven

gedaan met het inrichten van een leeshoek, het trainen van pedagogisch medewerkers en hetopstellen van voorleesplannen. Verschillende bibliotheken en 48 kinderopvanglocaties deden mee,zowel kinderdagverblijven als peuterspeelzalen. Net als BoekStart voor baby’s is het een enormsucces. Daarom krijgt BoekStart in de kinderopvang dit najaar een vervolg in alle provincies.

BoekStart voor alle kinderenBoekStart wil iedereen laten delen in het nut en plezier van boeken. Ook, en juist, jonge kinderendie daar niet vanzelfsprekend mee in aanraking komen. Omdat hun ouders niet van lezen houden,dat misschien niet kunnen of omdat zij anderstalig zijn. Daarom is er dit keer een speciale Boek -StartEnVerder met tips en boeken om juist deze kinderen en hun ouders te bereiken en te betrekkenbij al het moois wat boeken te bieden hebben.

LeporelloSpeciaal voor laaggeletterde ouders is er nu een leporello: een fotostrip die laat zien wat Boek -Start inhoudt. Maar ook voor anderen is deze publicatie leuk en bruikbaar. Voor ouders die geenNederlands spreken bijvoorbeeld. Vraag ernaar in de bibliotheek.

Kijk op www.boekstart.nl > Bibliotheek > Boeken en baby’s > Boekentips / Boekenideeën.

Kijk voor babyboekjes, dreumes- en peuterboeken op www.voorleesplein.nl > Boeken zoeken >Op onderwerp > Kies dan: # Babyboekjes, # Dreumesboeken, of # Peuterboeken.

☞☞

Leporello BoekStart

5

ZACHTE BABYBOEKJES

Voor een baby rond een half jaar is er nog geen verschil tussen een boek of speel-goed: hij wil het op zijn eigen manier ontdekken. Door te voelen, te sabbelen,ermee te gooien. Een babyboek moet hier tegen kunnen.

Nijntje en de wilde dieren. Dick Bruna (illustraties)Mercis (2011) 6 blz. (ISBN 9789056475147) ! 11,50

In dit tekstloze stoffen boekje popt tussen elke dubbele pagina een metzacht materiaal gevuld dier op. Zo is Nijntje te zien – dik ingepakt ophaar slee – bij de pinguïns en een ijsbeer. Het boekje leent zich goedom samen lekker woeste (dieren)geluiden bij te maken en om de dierente leren benoemen. AP (9 mnd+)

Muis’ bedtijd knuffelboek. Lucy Cousins (tekst & illustraties)Leopold (2011) 6 blz. (ISBN 9789025858292) ! 11,95

Kees de krokodil heeft zijn pyjama al aan, Kora poetst haar tanden,eekhoorn Eddie drinkt zijn melk, Panda krijgt nog een knuffeltje en alsOscar de olifant een verhaaltje heeft voorgelezen, is Muis dan eindelijkzover om samen met Panda in bed te kruipen. Een leuke introductie opde wereld van Muis! AP (6 mnd+)

Dag Pluk!. Annie M.G. Schmidt (tekst) & Fiep Westendorp (illustraties)Querido (2011) 6 blz. (ISBN 9789045111216) ! 6,95

Pluk, Aagje, vader Stamper en de zes Stampertjes: ook de allerkleinstenkunnen met dit stoffen boekjes alvast kennismaken met de beroemdepersonages uit Pluk van de Petteflet! De tekst onder de bekende afbeel-dingen vormt steeds een groet aan de verhaalfiguren: Dag Pluk, DagAagje.... Verscheen tegelijk met Welterusten Pluk! AP (9 mnd+)

Hallo, kleine beer!. Andrea Schraml (tekst) & Émile Jadoul (illustraties)De Vier Windstreken (2011) 6 blz. (ISBN 9789051161786) ! 12,95

Aan dit stoffen boekje met voelelementen is met een lintje een klein pluchen beertje bevestigd. Het kleine beertje is de hoofdpersoon in ditkorte verhaaltje: samen met grote beer gaat kleine beer zwemmen; zeverlekkeren zich aan de honing en gaan daarna fijn slapen! AP (9 mnd+)

6

BOEKIDEE 0–2 JAAR: Kindje hier, kindje daar, allemaal kindjes bij elkaar!

DOOR: ELLY VAN DER LINDEN

Stel je eens voor hoe de portretjes zouden zijn van de volgende vierkindjes? ‘Kindje dik tevreden’ (1), ‘kindje heeft verdriet’ (2), ‘kindjezoet en lief’ (3), ‘kindje! Mag toch niet!’ (4). Kijk dan eens in dit boekje.Je ziet daar het ‘dik tevreden kindje’ met een big smile. Het verdrietigekindje wil je zo op schoot nemen om te troosten en ook het ‘kindje zoeten lief’ wil je een aaitje over de wang geven. Het vierde kindje heefteen zak meel opengescheurd en zit ondeugend te kijken. Nog veelmeer foto’s van kindjes staan er in dit stevige kartonboekje. Allerleibaby’s en dreumesen! Je slaat een bladzijde om en ze kijken je aan.Behalve op de laatste bladzijde. Daar kijk je jezelf aan!

Kindjes kijken Met dit boekje kun je heerlijk kindjes kijken! Dat is precies in de roos bij baby’s en dreumesen. Het is frappant met hoeveel belangstelling jonge kinderen kijkennaar foto’s van andere kinderen. En juist zwart-witfoto’s spreken heel erg aan.

7

Over ieder kindje is iets te vertellen en het kindje op je schoot zal het herkennen:natte haartjes, een zachte handdoek om je heen, helemaal onder geknoeid meteten, lekker slapen, beetje huilen, bloot of aangekleed, beetje verlegen en blij. Het spiegeltje op de laatste bladzijde is een verrassing. Wie is dat kindje?

LeestipBij de foto’s staat tekst. Een paar woordjes maar. Ze rijmen soms met de woordenop de pagina ernaast, maar soms komt het rijmwoord pas op de volgende bladzijde.Je kind zal kriskras door het boek bladeren. Het is graag ‘de baas over het boek’en dat is ook het leukste natuurlijk. Misschien lukt het om voor te lezen wat er staat.Zo’n kort zinnetje heb je in één oogopslag gezien. Soms moet je dan zelf een blad-zijde omslaan om de zinnetjes te laten rijmen. Dat klinkt het leukste! Wel evenoefenen hoe je de tekst het beste kunt lezen. Het klinkt prachtig als het je goed lukt.

Idee: foto’s van de kindjes om je heenWanneer je kind het fotoboekje bekijkt, zul je merken hoe graag het de kindjes op de foto’s wil pakken, aaien of zelfs kusjes geven. Het wil niet alleen kijken, maarook aanraken. Met foto’s op een computerscherm kan dat niet zo goed. Met eenpapieren of kartonnen boekje wel. Maak zelf eens een fotoboekje van kinderen dieje kind kent. Verzamel portretjes of foto’s waarop een kindje helemaal te zien is enwaar het alleen op staat. Kies voor neefjes en nichtjes, kinderen van vrienden, kin-deren uit de groep op het kinderdagverblijf. Of je maakt een boekje met foto’s vaniedereen in het gezin en van vertrouwde familieleden. Weet je kind naar wie hetmoet zoeken als je vraagt: waar is …?

Kindje hier, kindje daar, allemaal kindjes bij elkaar!David Ellwand (tekst en foto’s)Ploegsma (ISBN 978902166758) ! 9,95

KARTONNEN BABYBOEKJES

Met ongeveer tien maanden ontdekt een baby hoe een boek ‘werkt’. Hij raaktmeer gericht op de inhoud en slaat bladzijden om. Soms vijf tegelijk, maar datgeeft niet. Het gaat om het ontdekken en samen met het boekje bezig zijn.

Plons. Émile Jadoul (tekst en illustraties)Casterman (2011) 16 blz. (ISBN 9789030365266) ! 4,50

In een grote badkuip springt onder luid gejuich een hondje, dat al snelgevolgd wordt door een muis en een eend met haar kuikentje. Ook hetvarkentje kan er nog wel bij, maar dan komt er een grote olifant aan-gelopen. De dieren kijken verschrikt op. Maar de olifant zorgt vooreen spetterende verrassing! Lees en bekijk ook de andere deeltjes in dereeks ‘Pief paf poef’: Au, Zoef en Smak. AP (1,5+)

Kindjes!. Leen van Durme (tekst & illustraties)Clavis (2011) 12 blz. (ISBN 9789044815528) ! 7,95

Het kleine eendje – bekend uit de eerder verschenen kartonboekjesKwak!, Honger!, Kunstjes! en Thuis! – is dit keer op zoek naar de kin-deren van verschillende mama’s. Achter flapjes zitten de kindertjes vande kangoeroe, de kikker, de giraf, de beer en de pinguïn verscholen.Maar: waar is het kindje van mama eend gebleven? Op dezelfdemanier uitgevoerd: Welterusten!. AP (1+)

Papa’s met kleintjes. Guido van Genechten (tekst & illustraties)Clavis (2011) 20 blz. (ISBN 9789044815016) ! 10,95

Ook dierenkinderen hebben een papa. Het kikkertje hoort bij papakikker, het vogeltje bij papa vogel, en zo zijn er nog acht kleintjes methun papa. In het vergelijkbare boekje Mama’s met kleintjes zijn er ookwat ‘moeilijkere gevallen’: de kip met het kuikentje, het schaap met hetlammetje en het paard met het veulentje. De plaatjes in deze hardkar-tonnen boekjes zien eruit alsof ze met wit krijt op een zwart schoolbordzijn getekend. AP (1+)

8

❛ Maak kinderen zo vroeg mogelijk lid van de bibliotheek:

want er is niks leukers dan lezen.❜

DREUMESBOEKEN (1-2 JAAR)

Een dreumes rond 1 jaar gaat herkennen wat er op deplaatjes staat. Foto’s of duidelijke tekeningen van dierendoen het erg goed. Het liefst niet meer dan één per plaatje.Vertel er iets bij. Het geeft niets als de kleine dreumes inhet midden van het boek wil beginnen. Het is toch nogniet toe aan een echt verhaal.

Dribbel houdt van boeken. Eric Hill (tekst & illustraties)Van Holkema & Warendorf (2011) 12 blz. (ISBN 9789047520696) ! 7,99

Het bekende hondje Dribbel gaat met mama naar de bibliotheek. Het isdaar leuk. Al zijn vriendjes zijn er en er wordt voorgelezen. En natuur-lijk zoekt hij leuke boeken uit om mee naar huis te nemen. Kartonnenuitgave met twee afgeronde hoeken. AP (1,5+)

Waar?. Guido van Genechten (tekst & illustraties)Clavis (2011) 14 blz. (ISBN 9789044816150) ! 10,95

Waar brengt mama vogel haar wormen naartoe? Waar doet de hondstiekem een plasje? Vrolijk flappenboek met raadspelletjes voor dreu-mesen. De uitklappagina laat het antwoord zien. Ook is er Wat? metnog meer raadsels en verrassingen, een tikje moeilijker omdat ze min-der voor de hand liggen. AP (1,5+)

Wat eet jij vandaag?. Kathleen Amant (tekst & illustraties)Clavis (2011) 12 blz. (ISBN 9789044815566) ! 9,95

In deze stevige uitgave laten zes, heel verschillende kinderen zien watzij die dag eten. Bij het openklappen van de flap is het bordje gevuldmet voor peuters lekker eten. Dat varieert van spaghetti, tot fruit, kipmet appelmoes, tomatensoep, een boterham met chocopasta, en… eenstuk taart, want het laatste kindje is jarig! AP (1,5+)

9

❛ Het klinkt natuurlijk gek om baby’s voor te lezen,

maar uit onderzoek blijkt dat zij hier later echt profijt van hebben.

Hoe vroeger het kind wordt voorgelezen, hoe beter.❜

BOEKENTIPSBoeken zonder woorden

Tekstloze prentenboeken nodigen uit om te praten over wat er allemaal op de illus-traties te zien is. Een uitkomst voor ouders die de Nederlandse taal (nog) onvol-doende machtig zijn. Praten en vertellen in je eigen taal!

De vrolijke vier seizoenen. Kijk- en zoekboek. Rotraut SusanneBerner (illustraties)Lannoo (2010) 66 blz. (ISBN 9789020990515) ! 22,95

Bij grote kijk- en zoekplaten kan verteld worden over de vier seizoenen.De gedetailleerde, zorgvuldig getekende illustraties nodigen uit omsamen eindeloos te bekijken en er een verhaal bij te fantaseren. Een boek dat het hele jaar meegaat! AP (3+)

Tips en suggesties• Introduceer het boek en stel dan vragen: vind jij het fijn als: de zon schijnt, de wind waait,

er sneeuw ligt, de bladeren aan de bomen komen?• Wat vind je het leukst: met je badpak in de zon of met je kaplaarzen in de regen?• Hoe denk je dat de mooie zomerboom er over een poosje uitziet? • Laat de werking van de wind zien door tegen een licht voorwerp (pluis van een paardenbloem

of veertje) te (laten) blazen. Of blaas over de oppervlakte van een bak water.• Teken een ‘seizoengebonden’ voorwerp na en laat het inkleuren.

Andere boeken zonder woorden Een dagje bij de vriendjes. Kathleen Amant (illustraties)Clavis (2010) 22 blz. (ISBN 9789044814309) ! 10,95 AP (2+)

Monkie. Dieter Schubert (illustraties)Lemniscaat (2007) 22 blz. (ISBN 9789060696408) ! 12,95 AP (3+)

Een toren vol muziek. Kristien Aertssen (illustraties)De Eenhoorn (2010) 16 blz. (ISBN 9789058386366) ! 14,95 AP (3+)

Een overzicht van tekstloze prentenboeken staat op www.voorleesplein.nl > Boeken zoeken >Op onderwerp

10

☞

11

BOEKENTIPS Boeken in andere talen

Van een aantal boeken zijn vertalingen gemaakt, die gebruikt kunnen worden ineen multiculturele groep of thuis. Uitgangspunt is dat kinderen eerst een verhaalleren kennen in hun thuistaal. Dat biedt houvast bij de kennismaking met datzelfdeverhaal in de Nederlandse versie.

Nijntje vliegt. Dick Bruna (tekst & illustraties)Mercis (2007) 26 blz. (ISBN 9789073991859) ! 5,95

Van dit eenvoudige verhaaltje over Nijntje, die een reismaakt in een tweepersoons vliegtuigje, zijn onder meer vertalingen verschenen in het Arabisch en Turks. Eenmaalbeluisterd in de thuistaal zal een kind minder moeite hebbenmet het begrijpen van de Nederlandstalige tekst. Lezen isleren! AP (2+)

Tips en suggesties• Op Leesplein is een databank van boeken in andere talen te vinden. Gekozen is voor een

aantal (migranten)talen: Arabisch, Chinees, Farsi, Marokkaans, Papiamento, Papiamentu en Turks. Ook zijn er tweetalige en Friese uitgaven opgenomen.

• De internationale internetboekhandel Mantra Lingua (www.mantralingua.com) is gespecialiseerdin boeken, cd’s en posters voor kinderen, uitgebracht in een groot aantal verschillende Europese,Aziatische, Afrikaanse en Amerikaanse talen.

• Friese boeken zijn te koop bij de uitgevers Afûk (www.afuk.nl) en Bornmeer (www.bornmeer.nl).• Bij sommige titels zijn extra materialen beschikbaar. Zo is er bij Nijntje vliegt een Speelontdek-

boek gemaakt.

Kijk op www.latenlezen.nl > Achtergronden en links > Meertalig materiaal☞❛ Het gaat niet zozeer om het verhaal,

maar om het vertrouwd raken met boeken en

om het plezier van op schoot zitten en samen lezen.❜

12

Een boek vol baby’s en dreumesen, met donkere of blonde haartjes,krullen of pieken, roodharig of een beetje kaal. Zoveel kindjes, alle-maal anders. Met een donker velletje, een beetje geel of blank, maarallemaal hebben ze tien vingertjes en tien teentjes. Ergens op de wereldworden ze geboren, de meisjes en jongetjes. Wie lijkt het meest op jou?

De aandoenlijke illustraties van Helen Oxenbury zorgen voor veel herkenning. Het is dan ook een boek dat je altijd in de buurt moet hebben. Kleintjes zijn zichal snel bewust van hun eigen lichaam, en het benoemen ervan is een leuk spelletje.Je kunt het thema verdiepen door er dit boek bij te pakken waarin de kleintjes opeen speelse en aansprekende manier de revue passeren.

Voor de allerkleinstenVeel van de platen in het boek zijn geschikt om apart, los van het verhaal, metkleintjes te bekijken. Leg het boek op tafel of zet het rechtop (eventueel met elas-tiekjes eromheen, zodat de bladzijden niet omvallen). Een paar kindjes in de kin-derstoel kunnen er gelijktijdig naar kijken en erop reageren. Wijs de kindjes aan,benoem haartjes, tenen enzovoort. En waar zijn jouw haartjes, teentjes?

VoorlezenIets oudere kindjes willen meer, zijn nieuwsgierig naar de volgende bladzijde ende volgende. Het maakt nog niet zoveel uit of je de volgorde van het boek preciesaanhoudt, zolang de kindjes geboeid blijven. Benoem wat je ziet, laat kindjes reageren en volg waar ze naar kijken. Het is belangrijk om steeds de relatie met de eigen situatie te leggen. Het kindje dat verkouden is, kan een herinneringoproepen: ik had ook snot!

BOEKIDEE 1-3:Tien vingertjes en tien teentjes

DOOR: LEA KESSELS

13

SorterenHet is leuk om eens te kijken naar hoe verschillend kindjes zijn: welke kleren dragenze? Hebben ze donker haar of blond? Ga uit van een kindje in de groep met bij-voorbeeld donkere krullen. Wie heeft er nog meer donkere krullen? Ga in het boekop zoek naar kindjes met donkere krullen. Je kunt dit eindeloos herhalen metandere kenmerken.

Spelletjes Er zijn veel spelletjes die je met handen, voeten en andere lichaamsdelen kuntdoen. Liedjes en versjes zijn te vinden in een van de vele boeken of cd’s die onge-twijfeld in de kast staan. Hieronder een aantal suggesties:

• ‘Duimelot was in het water gevallen’ of ‘Naar bed, naar bed, zei Duimelot’• ‘Dit zijn mijn wangetjes’• ‘Hoofd, schouders, knie en teen’• In Hop, hop, paardje van Truusje Vrooland-Löb staat een hoofdstuk vol met

vinger- en teenspelletjes

Tien vingertjes en tien teentjesMem Fox (tekst) en Helen Oxenbury (illustraties)Gottmer (ISBN 9789025746445) ! 12,95

Verder kindjes kijken:Emoties. Estella Snellen (foto’s)Pimento (2010) 27 blz. (ISBN 9789049923990) ! 14,95 AP (2,5+)

Kijk mij nou!. David Salariya (tekst); foto’s anoniemBiblion (2011) 16 blz. (ISBN 9789054839675) ! 9,95 AP (1+)

Zie je mij? Liesbeth Bernaerts (foto’s) & Elly van den Linden (tekst)Clavis (2010) 12 blz. (ISBN 9789044813722) ! 6,95 AP (1+)

❛ Door samen plaatjes te kijken, te praten of te zingen

krijg je goed contact met de baby of het kindje. Dat is niet alleen gezellig,

juist het samenspel is heel goed voor de taalontwikkeling.❜

14

Bibi en haar babybroertje. Anna McQuinn (tekst) & Rosalind Beardshaw (illustraties)Luister (2011) 26 blz. (ISBN 9789077867471) ! 13,95

Peuter Bibi houdt erg van lezen. Dat bleek al in Bibi gaat naar de bieben Bibi is dol op boeken. Dus als haar nieuwe babybroertje geboren is, is het eerste wat ze doet: hem voorlezen! En hoe druk papa en mama hetook met hem hebben, gelukkig is er elke avond tijd om ook Bibi voor telezen. AP (2+)

Spetter is een super slimme hond. Lauren Child (tekst & illustraties)Van Goor (2011) 12 blz. (ISBN 9789047519928) ! 7,99

Charlies kleine zus Lola is dol op Spetter, de hond van Mark. Volgenshaar kan Spetter echt alles, zo slim is hij. Maar Charlie weet wel watSpetter het allerbeste kan. Hardkartonnen boek met vingerpopje. Er zijnook boekjes over Charlie en Lola voor dreumesen, bijvoorbeeld Tegen-stellingen en Vormen. AP (2+)

Wat hoort konijn?. Milja Praagman (tekst & illustraties)Leopold (2011) 16 blz. (ISBN 9789025858391) ! 8,95

Konijn zit in zijn holletje en ziet niet welke dieren er boven de grondlangskomen. Maar horen kan hij ze wel. Met een repeteerrijmpje kan depeuter mee raden en de dierengeluiden nabootsen. Ook de begrippen‘onder’ en ‘boven’ worden duidelijk in dit leuke hardkartonnen boek. AP (2+)

PEUTERBOEKEN 2+

Een peuter van een jaar of twee is toe aan een echt verhaal-tje. Over een meisje of een jongetje dat iets beleeft wat hetkind herkent. Ook dieren doen het erg goed. De platen moeten duidelijk laten zien wat er in het verhaal gebeurt.

❛ Voorlezen op jonge leeftijd is goed

voor de taalontwikkeling van het kind, het versterkt de band tussen ouder en kind,

en kinderen hebben op school een voorsprong.❜

15

BOEKENTIPS Een spiegel van een multiculturele samenleving

Sommige kinderen zijn dik, andere dun; sommige zijn lang, andere juist weer klein. En lang niet iedereen heeft dezelfde huidskleur.Daar hoeft niet eens de nadruk op wordengelegd.

Twaalf kleine peuters. Elly van der Linden (tekst) & Suzanne Diederen (illustraties)Clavis (2008) 26 blz. (ISBN 9789044808094) ! 10,95Chen en Yuk gaan voor het eerst naar ‘school’. De vrolijk gekleurde illustraties laten een multi culturelegroep zien. Zelfs de twee juffen zijn van verschillende nationaliteiten! Zo kan elk kind zich identificerenmet wie het maar wil. AP (2,5+)

Tips en suggesties • Blader het boek samen met het kind door. Ga in op reacties. Lees dan de tekst en wijs op de

platen aan wie Chen en Yuk zijn en wie juf Sofie en juf Wydia.• Vergelijk de situaties en gebeurtenissen uit het boek met die op de peuterspeelzaal of in de

kinderopvang. Wat is hetzelfde of wat gaat er anders?• Alle peuters in het verhaal worden met naam genoemd en zijn herkenbaar getekend. Laat een

kind bijvoorbeeld een kindje met zwarte vlechtjes zoeken en ga samen na wie dat is. Of neem een kindje als uitgangspunt en kijk wat dat in het boek doet.

Andere boekenBillen buikje benen. Betty Sluyzer (tekst) & Pauline Oud (illustraties)Mercis Publishing-Kimio (2008) 24 blz. (ISBN 9789056476588) ! 9,95 AP (1+)

Kom erbij! Versjes voor jou en mij. Nannie Kuiper (tekst) & Philip Hopman (illustraties)Leopold (2010) 37 blz. (ISBN 9789025855673) ! 14,95 AJ Nederlands 875 (3+)

De snoepjes van Aisha. Elly van der Linden (tekst) & Suzanne Diederen (illustraties)Clavis (2010) 26 blz. (ISBN 9789044807592) ! 10,95 AP (2+)

PRENTENBOEKEN (3+)

Eenmaal drie, hoeft een boek niet meer per se te gaan overeen figuurtje waarin het kind zichzelf ziet. Het wil nu ookeen beeld krijgen van wat andere kinderen overkomt en watzij doen. Een verhaal moet naast herkenbare elementen ookiets nieuws bevatten.

Kleine Hugo. Marjolein Varekamp (tekst & illustraties) Van Goor (2011) 32 blz. (ISBN 9789047515449) ! 14,99

Eerst raakt muisje Hugo zijn brilletje kwijt en, omdat hij niets ziet, daar-na zijn mama. Gelukkig zijn er op de boerderij genoeg dieren om hemte helpen zoeken. Hij komt weer veilig thuis en speurteckel Topdog vindtde bril. Fris prentenboek waarin veel te zien valt. AP (3+)

Pip en Posy en het kleine plasje. Nosy Crow (tekst) & Axel Scheffler(illustraties)Gottmer (2011) 26 blz. (ISBN 9789025749910) ! 8,95

Konijn Pip is fijn bij muis Posy aan het spelen, ze zijn heerlijk bezig. Daarkrijg je dorst van! Gretig drinkt Pip zijn beker leeg en dan ligt er opeenseen plasje op de grond… Maar de tweede keer lukt het hem wel het potjete gebruiken! Over Pip en Posy verscheen ook Pip en Posy en de super-step. AP (2,5+)

Vrolijk. Mies van Hout (tekst & illustraties) Lemniscaat (2011) 42 blz. (ISBN 9789047703815) ! 14,95

Een boek vol kleurige vissen. De een is benieuwd, de ander zenuwachtig,er is er een dapper, verlegen, verwonderd, verliefd… Zo zijn er twintig intotaal, die allemaal een emotie uitdragen. Fijn samen bladeren, benoe-men en praten met peuters. AP (3+)

16

❛ BoekStart is een heel goed project. Samen lezen is een manier om te communiceren met jonge kinderen. Daarnaast kun je ze

goed voorbereiden op het basisonderwijs.❜

17

VOORLEZEN

Fijn om bij de hand te hebben is zo’n dikke verhalenbundel.Er kan steeds weer een ander verhaaltje gekozen worden. Of juist keer op keer die ene favoriet!

Het dubbeldikke voorleesboek van Dikkie Dik. Jet Boeke (tekeningen) en Arthur van Norden (tekst)Gottmer (2011) 187 blz. (ISBN 9789025746780) ! 14,95

Lekker dikke voorleesbundel met dertig dicht-bij-huis avonturen over deberoemde rode, ondeugende kater. De platen zijn extra groot, zodat hetboek goed te gebruiken is om voor te lezen in groepjes. Met dvd met 24geanimeerde verhaaltjes en 12 raadspelletjes. AP (2+)

Het grote voorleesboek voor peuters. Simone Kortsmit en anderen (tekst) & Leen Van Durme en anderen (illustraties)Mercis Publishing-Kimio (2011) 237 blz. (ISBN 9789056477479) ! 24,95

Fijne, dikke verzamelbundel vol verhalen en versjes voor peuters. Bij elkverhaal is de leeftijd aangegeven en de thema’s, die goed aansluiten bijde belevingswereld van jonge kinderen. Om vaak uit voor te lezen en dekleurige illustraties samen te bekijken. AP (2+)

Hoera voor Kleine Ezel. Rindert Kromhout (tekst) & Annemarie vanHaeringen (illustraties)Leopold (2011) 87 blz. (ISBN 9789025858339) ! 15,-

Drie voorleesverhalen over Kleine Ezel, die zichzelf al geweldig grootvoelt. Als hij op pad gaat, hoeft mamma Ezel niet mee en een oppas heefthij ook niet meer nodig. Maar met de bus naar pappa, dat doet hij nogniet alleen. Herkenning en plezier voor al wat grotere peuters. AK (3+)

❛ Door voor te lezen kunnen kinderen hun fantasie de vrije loop laten en

ze kunnen zich inleven in andere situaties.❜

18

BOEKIDEE 2+: Een dagje bij de vriendjes

DOOR: JULIENNE VAN DEN HEUVEL

Een dag in de kinderopvang. Bij het brengen blijven de moeders nogeven een kopje koffie drinken. Dan wordt er gezongen in de kringmet acht kindertjes van verschillende huidskleur en leeftijd en tweejuffen. Verven, kleuren, kleien en puzzelen met de vijf ‘groten’, lek-ker samen binnen- en buitenspelen. En de vaste momenten waaropgegeten wordt, luiers verschoond en naar de wc gegaan, en voorhet middagslaapje. Een verjaardag vieren; wat hebben ze een fijnedag. Daar zijn de eerste papa’s al om hun kinderen te halen.

De kartonnen uitgave met twee afgeronde hoeken laat de gang van zaken zienen wat er zoal gebeurt op zo’n dag. Leuk, bruikbaar boek om kleintjes die voorhet eerst naar het kinderdagverblijf of de peuterspeelzaal gaan voor te bereiden.Of om samen ervaringen te bespreken.

VertellenBij de grote platen over steeds twee pagina’s met zwart omlijnde, duidelijkefiguren, in felle kleuren kan naar hartenlust verteld worden. Installeer je gezelligmet een groepje peuters in de voorleeshoek. Kies een plaat uit die je aanspreekt,of laat een van de kinderen (om de beurt) dat doen. Zorg dat ze allemaal deafbeelding goed kunnen zien. Een boekenstandaard is daarbij handig. Let bij

het praten over de plaat goed op de reacties en speel daarop in. En let op jetempo. Niet te snel: bij kleintjes duurt het vaak even voordat er een reactie komt.Geef ze de kans!

Zoeken en tellenKies weer (samen) een plaat uit. Geef zoekopdrachten waarbij je de overeenkomstenen verschillen tussen de getekende kindjes naar voren haalt. Zien jullie de moedermet het bruine haar? Zien jullie ook een kindje met bruin haar? En die zwarte krullen-kop? Wie zou zijn moeder zijn? Welke kindjes lijken op elkaar? Hoe komt dat? Tellenkan ook: hoeveel kindjes zitten er in de kring? Hoeveel hebben er een roze trui aan?

Eigen verhaaltje makenKies samen een van de figuurtjes uit op de eerste plaat. Zullen we eens gaan kijkenwat hij/zij allemaal gaat doen vandaag? Laat steeds het betreffende figuurtje opde volgende plaat opzoeken. Om de beurt mogen de kinderen vertellen waar hij/zijmee bezig is.

ZingenIn het boek wordt een van de kinderen twee jaar. Misschien is er toevallig een jarigein de groep die toegezongen kan worden met ‘Lang zal ze leven’, ‘Er is er éénjarig’ of ‘Hanky panky’. Bekijk samen de andere platen. Wie kent ergens een lied-je bij? Bijvoorbeeld bij de plaat waar de kinderen gaan eten: ‘Knor knor knor’,‘Smakelijk eten’ of ‘Appel peertje en banaan’.

Aan het werkLeg een uitgerolde rol behang op de grond met de onderkant boven. Een voor eenmogen de kinderen er languit op gaan liggen, op hun rug. Trek met een dikke stifthet kind om. Knip ‘de kinderen’ uit. Nu mag iedereen zichzelf met verf inkleurenen/of versieren met gekleurd papier of lapjes stof. Met wol kan ‘echt’ haar gemaaktworden. Geef de papieren kinderen een plekje aan de muur in de klas of de gang.

Een dagje bij de vriendjesKathleen Amant (illustraties)Clavis (ISBN 9789044814309) ! 10,95

19

20

Leren met Muis. Lucy Cousins (tekst & illustraties)Leopold (2011) 42 blz. (ISBN 9789025858285) ! 17,95

Leer met Muis onder meer de cijfers tot tien, de kleuren, vormen en deeerste letter van je naam. Met deze royale vierkante en fleurige uitgavegaat dat spelenderwijs. Muis heeft er zelf ook plezier in, dat straalt ervanaf. Fijne uitgave voor dreumesen en peuters. AP (2+)

Mijn eerste woordenboek op rijm. Marianne Busser en Ron Schröder(tekst) & Marijke Duffhauss (illustraties)The House of Books (2011) 26 blz. (ISBN 9789044329711) ! 12,95

Aanwijswoordenboek met begrippen, die twee aan twee bij elkaar horen,begeleid door rijmende zinnetjes: ‘Dit is een emmer en dat is een schep,dit is een fietsje en dat is een step.’ Steeds sluit het rijmpje af met: ‘En hierzie je Jan (of Noortje) – …’ waarna een activiteit wordt genoemd. Jan enNoortje zijn bekend uit een aantal uitgaven met korte voorleesverhalen.Met kleine gekleurde tekeningetjes. Leuk en nuttig voor de taalontwikke-ling. AP (2,5+)

Van top tot teen. Dagmar Geisler (tekst & illustraties)Cyclone (2011) 14 blz. (ISBN 9789058780652) ! 9,90

Informatieve uitgave voor jonge kinderen over wat er allemaal aan en inje lichaam zit, met het accent op de functies daarvan: een lijfboek voorpeuters. De informatie is aantrekkelijk gebracht met grappige illustratiesmet flapjes. Zo valt er veel te ontdekken: wat doe je met je mond, waar-om hebben we oren en een neus, waar dienen handen voor, de huid, hoezit dat met groeien. Met behulp van een spiegeltje kan de peuter zijneigen specifieke kenmerken benoemen. AJ 600.5 (3+)

INSTRUCTIEF

Kleintjes vinden het heel gezellig om lekker samen bezig tezijn. Of iets moois te maken, waar ze dan echt trots op kun-nen zijn. Laat ze (binnen bepaalde grenzen) lekker hun ganggaan, dan ontstaat vaak het mooiste resultaat!

21

MULTIMEDIA

Een luistercd of een dvd met daarop een paar verhaaltjes en liedjes doet het bij kleintjes ook altijd goed. Luister of kijkin kleine groepjes. Dat is gezelliger en je kunt dan samenpraten over wat er te zien en te horen is.

Het is feest!. Dick Bruna (tekst & illustraties)Mercis (2011) 5x6 blz. + cd (ISBN 9789056475086) ! 17,50

Cassette met vijf kartonboekjes en een luistercd met feestmuziek. De ver-haaltjes gaan over feesten, zoals de verjaardag van Nijntje en het dans-feest van Knorretje. Om samen te bekijken, lezen en luisteren. AP (2+)

Pim & Pom Luistervriendjes. Mies Bouhuys (tekst) & Fiep Westendorp(illustraties)Rubinstein (2011) 32 blz. + cd (ISBN 9789047612018) ! 12,95

Pim en Pom zijn twee poezen die heel wat kattenkwaad uithalen. Deinmiddels klassieke verhaaltjes over die twee worden voorgelezen dooractrice Georgina Verbaan. Ook staan er liedjes op de cd die van de handzijn van de schrijfster. AP (3+)

Een wereld vol liedjes. Nurlaila Karim (vertaling) & Loretta de Groot(illustraties)De Vier Windstreken (2011) 26 blz. + cd (ISBN 9789051161960) ! 16,95

Boek en cd, boordevol liedjes van over de hele wereld. De teksten zijn ver-taald in het Nederlands. Met liedjes uit onder meer Suriname, Indonesië enGriekenland. AJ 788.2 (3+)

❛ Als de baby al iets groter is, kan hij plaatjes van voorwerpen uit zijn omgeving herkennen. ❜

22

Theater: Nijntje Muziekvoorstelling rond Nijntje en de andere leden van de familie Pluis.Ze beleven van alles: verkleedpartijtjes, een dagje naar het strand eneen gezellig verjaardagsfeest. Gebaseerd op de verhalen van Dick Brunamet liedteksten van Ivo de Wijs en muziek van Joop Stokkermans. Informatie over deze en andere voorstellingen is te vinden opwww.voorleesplein.nl (zie: Wat is er te doen? / Theater).

Actie: De Nationale Voorleesdagen Tijdens De Nationale Voorleesdagen staat het boek Mama kwijt vanChris Haughton centraal. In de actieperiode (19 t/m 29 januari) is voor! 5,- een speciale editie te koop inclusief dvd, waarop het verhaal verteld wordt aan de hand van bewegende beelden. Kijk in BoekStart -EnVerder 3 op bladzijde 18 en 19 voor een Boekidee.

Tentoonstelling: KikkerIn het Kinderboekenmuseum in Den Haag is een permanente tentoonstel-ling met Kikker van Max Velthuijs als stralend middelpunt. Er is voor peuters en kleuters heel wat te zien en te doen! Informatie over deze enandere tentoonstellingen is te vinden op www.voorleesplein.nl (zie: Wat iser te doen? / Tentoonstellingen).

❛ Je wist het misschien nog niet, maar de bibliotheek is er ook voor baby’s! ❜

KIJKEN EN LUISTEREN

Wie in de bibliotheek of in de kinderopvang eens iets speciaals wil doen, kan een voorstelling organiseren. Zelf met behulp van een verteltheatertje, maar er kan ookeen voorleesvoorstelling worden gehuurd. Of laat eengeschikte dvd zien!

PEUTERBOEKENEXPERT: MYLO FREEMAN

In de prentenboeken van Mylo Freeman komteen zwarte prinses voor, met haar vier vriendin-nen van verschillende nationaliteiten, en heeftde donkergekleurde Zaza een hoofd vol rasta-vlechtjes. In de prentenboekenwereld is er noggenoeg ruimte voor boeken met kinderen vaneen andere etnische achtergrond, vindt Freeman.In haar prentenboeken spelen dan ook vooralniet-blanke kinderen de hoofdrol.

Ieder meisje een prinses. Mylo Freeman (tekst & illustraties)Clavis (2010) 32 blz. (ISBN 9789044812688) ! 14,95

Daar staan ze dan: Naomi, Isabel, Adinda, Rosalina en Ushi, vijf prinsesjes van verschillendenationaliteit. Ze hebben allemaal hun eigen lievelingsdier en allemaal een ander kroontje. Diekroontjes zitten verstopt achter flapjes. Op zoek dus, naar het juiste kroontje bij iedere prinses.AP (2,5+)

Tips en suggesties• Het boek leent zich om interactief bezig te zijn. Er wordt verteld hoe het kroontje van een

prinses eruit ziet. De peuter moet uitzoeken welk kroontje bij welke prinses past door het optillen van een flapje.

• Steeds blijft er een kroontje over. Voor wie dat is, blijkt op de laatste pagina: in een ronde spiegel kijkt de laatste ‘prinses’ de peuter aan...

• Liedje: ‘Moriaantje’ of ‘Een, twee, drie, vier, hoedje (zing: ‘kroontje’) van papier’.

Andere boeken van Mylo Freeman Potje!. Mylo Freeman (tekst & illustraties)Gottmer (2011) 24 blz. (ISBN 9789025749194) ! 9,95 AP (2+)

Sem, de kleine witte tijger. Mylo Freeman (tekst & illustraties)Leopold (2008) 28 blz. (ISBN 9789025851682) ! 13,95 AK (3,5+)

Zaza. Mylo Freeman (tekst & illustraties)Clavis (2008-2010) 4x18 blz. ! 10,95 per stuk AP (2+)

23

COLOFONSAMENSTELLING EN REDACTIE Julienne van den Heuvel & Wilma van der Pennen

FOTOGRAFIE Daan van der Pennen, omslag, p. 2; Jørgen Koopmanschap, p. 6, p. 18 VORMGEVING Lijn 1, Haarlem

DRUK Verhagen Communicatie BV

BoekStart is ontwikkeld door Stichting Lezen en Sectorinstituut Openbare Bibliotheken,

is onderdeel van het programma Kunst van Lezen en wordt gefinancierd door OCW.

www.kunstvanlezen.nl

www.boekstart.nl

BoekStart www.boekstart.nlBoekStart is een speciaal programma dat bedoeld is om ouders van baby’s te stimuleren samen met hun kind te lezen. Het programma wordt aangeboden doorde Openbare Bibliotheek. Daar kunnen de medewerkers adviseren over geschikteboekjes en worden activiteiten voor ouders en jonge kinderen georganiseerd.

Voorleespleinwww.voorleesplein.nlVoorleesplein is dé verzamelplek van informatie over boeken voor kinderen tussen 0 en 6 jaar. Met wekelijks een voorleestip, nieuwtjes, een overzicht vantheaterproducties en tentoonstellingen, tips om voor te lezen en nog veel meer.Voorleesplein is onderdeel van Leesplein (www.leesplein.nl).

Vijftig wereldboeken www.vijftigwereldboeken.nlWebsite met onder meer besprekingen en lijsten van kinderboeken rondom eenaantal thema’s, waaronder de multiculturele samenleving. De site is gemaakt bijVijftig wereldboeken voor peuters en kleuters, waarin vijftig interculturele peuter-en kleuterboeken besproken worden en praktische tips worden gegeven. De sitewordt regelmatig geactualiseerd.

LINKS

De AJ-nummers na sommige annotaties verwijzen naar de SISO-indeling in de Openbare Bibliotheek; AP betekent geschikt voor peuters (0–4 jaar), AK betekent geschikt voor kleuters (4–6 jaar).