Bodem & Bouwplan

De basis voor gezonde groei

1

Inhoud

• Duurzaam bodem en nutrientenbeheer• Verruiming vruchtwisseling

Verruiming vruchtwisseling

Verruiming vruchtwisseling in relatie tot mineralenbenutting, bodemkwaliteit en bedrijfseconomie op akkerbouwbedrijven

3

Onderzoek

• Verruiming vruchtwisseling in relatie tot mineralenbenutting, bodemkwaliteit en bedrijfseconomie op akkerbouwbedrijven

• Wim van Dijk , Joanneke Spruijt ,Willemien Runia,Willem van Geel

• Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit AGV PPO nr. 527 December 2012

Probleemstelling bouwplan• Specialisatie op één of enkele gewassen• Hoog salderende gewassen • Nauwere vruchtwisselingen

• Lagere nutriënten efficiëntie• Hogere druk van ziekten en plagen • Verslechterende bodemkwaliteit • Opbrengst en kwaliteit hoog salderende gewassen

onder druk

Optimale vruchtwisseling

• Slimme rotaties :Goede combinatie van economisch rendement, behoud van bodemkwaliteit en minimale emissies.

• Ruimere vruchtwisseling ofbij nauwere vruchtwisseling kijken naar:- goede gewascombinaties - een slimme gewas volgorde - groenbemesters in het bouwplan.

Huidige situatie

• Noordelijke en zuidwestelijk kleigebied en het lössgebied 40-50% graan

• Zuidoostelijk zandgebied nauwelijks graan• C.aardappelen 1:5/1:4, pootaardappelen 1:3

en zetmeel 1:2• Eos aanvoer van 1100 tot 1800 kg per ha/jaar• Stikstofoverschot 35-80 kg N, P 0-15 kg per ha

Bouwplan vergelijkingen

• Gegevens uit Kwin• Regio’s:

- Noordelijk zeekleigebied- Centraal zeekleigebied- Zuidwestelijk zeekleigebied- Noordoostelijk zand- en dalgebied- Zuidoostelijk zandgebied- Lössgebied

Verruiming met meer graan (1)

• Pootaardappelen 1:3 -> 1:4 / 1:5 = saldodaling 580 € / 1.250 € per ha.

• Ter compensatie opbrengstverhoging van 12% en 28 % over alle bouwplangewassen

• Bij landhuur voor gelijkblijven pootgoedareaalsaldodaling van 365 € / 770 € per ha

• C. aardappelen 1:4->1:5 is daling van 320 € Opbrengstverhoging van 7% nodig

Verruiming met meer graan (2)

• Bij zetmeelaardappelen 1:2 -> 1:3 ten gunste van zomergerst is saldodaling van 100 €/ha

• Opbrengstverhoging van 5% ter compensatie• Snijmais in bouwplan met 25% aandeel

vervangen door zomergerst is saldodaling van € 85

Stikstofoverschot

• Pootgoedbouwplannen door graan weinig verschil, overschot tarwe vergelijkbaar met pootaardappelen

• Bij zetmeel vervanging door gerst daling van 15 kg N/ha

Organische stof aanvoer

• Graan: verhoging organische stoftoevoer met 100-350 kg EOS ha.

• Meer eos stoppel en betere mogelijkheden inzaai groenbemesters

– Zaaiuien 300– Snijmaïs 675– Aardappelen 875– Zomergerst (excl. stro) 1310– Suikerbieten 1275– Wintertarwe (excl. stro) 1640– Graszaad 1e jaar (excl. stro) 1650

Gewas: e.o.s

Verruiming met hoger renderende gewassen

• Saldoverlies door inkrimping aardappelen compenseren met vollegrondsgroente of verhuur bloembolgewassen

• Bloembolgewassen stijging stikstof en fosfaat overschot met 10-20 kg N en 10 kg P

• Verlaging EOS aanvoer 150-200 kg• Tulp gunstiger dan lelie ivm inzaai groenbemester

Landruil met veehouder

• Rotatie verruimen met hoger aandeel hoog renderende gewassen

• Bij meer ui en aardappelen ipv graan in dit bouwplan stijging saldo akkerbouw € 1250/ha

• Extra aardappelen ipv verhuur lelies € 370/ha (zuidoostelijk zandgebied)

Landruil en N&P overschot

• Afname stikstof overschot op akkerbouwareaal door nalevering N graszode

• Toename fosfaatoverschot op klei door minder tarwe

• Op zand daling fosfaatoverschot door meer aardappelen ipv lelies

Landruil en organische stof

• Minder eos bij kunstweide ipv graan in kleivoorbeeld

• Wintertarwe+groenbemester 2500 kg EOS, bij kunstweide 1300 kg EOS per ha/jaar

• Kunstweide levert meer EOS dan snijmais in situatie zuidoostelijk zandgebied

• Sterke verbetering EOS bij akkerbouw indien gebruik rundveemest

Rustgewassen

• Noordoostelijk zandgebied 1/6 grasgroenbemester ipv aardappelen

• Zuidoostelijk zandgebied 1/8 groenbemester ipv stamslaboon

• 250 en 50 kg extra EOS / ha• Daling saldo 200 € en 100 € /ha • Daling stikstofoverschot met 10 kg N/ha

Vroege oogst

• Vroegere rassen bij aardappelen en snijmais bieden meer mogelijkheden voor N vanggewas

• Extra organische stof aanvoer van 250 kg EOS• Stikstofoverschot daalde met ca. 15 kg N /ha• Fosfaatoverschot steeg met 5 kg• Daling bouwplansaldo 20 € door lagere

opbrengst en kosten groenbemester

Lange termijn effecten EOS

• Bij stijging EOS aanvoer beperkte stijging na 20 jaar van 0,01 tot 0,04 %

• Verandering mestsoort groter dan bouwplanverandering

• Bij vervanging varkensmest door rundveemest stijging EOS aanvoer van 1250 kg/ha

• Na 20 jaar absolute stijging van circa 0,25%

Conclusie (1)

• Graan economisch ongunstigBodemkwaliteit verbeteren door:• Vroege rassen• Hakselen stro• Organische mestkeuze• Juiste gewasvolgorde ivm bodemgezondheid

belangrijker dan teeltfrequentie

Conclusie (2)

• Verruiming met bloembollen en groentegewassen interressant

• Vroegruimende gewassen belangrijk voor mineralenbenutting en bodemkwaliteit

• Landruil akkerbouw en melkvee biedt perspectief

• Belangrijk afspraken over mest en aandeel gras/mais ipv graan

Bodem & BouwplanDe basis voor gezonde groei

Bedanktvoor uw aandacht

29