BLOKBOEK P4_2011-2012def

BLOKBOEK P4 AFM

Blok: P4 Studiejaar 2011 – 2012 april 2012

Blokboek P4 BE/AC 2011 - 2012 pagina 1

VOORWOORD Voor je ligt het blokboek dat de komende 10 weken als wegwijzer zal fungeren. Een reeks van 14 blokboeken zal je door de opleiding Bedrijfseconomie/ Accountancy leiden. Dit is het vierde deel. De Academie voor Financieel Management kent competentiegericht onderwijs en stemt het onderwijs af op zaken die de bedrijfseconoom en accountant in zijn/haar dagelijks werk tegenkomt. In elk onderwijsblok is daarom gekozen voor een nauwe samenwerking met een bedrijfspartner uit de profit- of non-profitsector. Hierbij levert het bedrijf één of meer praktijkproblemen aan die door de studenten groepsgewijs worden aangepakt. Met de casus van de gemeente Boxmeer wordt een realistische situatie in ons onderwijs gepresenteerd. Een bijzonder woord van dank aan de gemeente Boxmeer, die met ons wilde samenwerken, is dan ook op zijn plaats. Een speciaal woord van dank richten wij aan de heer J. Hendriks van de gemeente Boxmeer. Met klem moet er op worden gewezen dat de beschikbaar gestelde informatie bestaat uit vertrouwelijke bedrijfsinformatie. Uiteraard is de schoolorganisatie hiermee verantwoord omgegaan en is het materiaal indien relevant, aangepast. Wij wensen jullie een plezierige en leerzame ervaring toe bij het doorlopen van dit blok. De blokcoördinatoren, Arjan Beunen Dorien de Graaff


INHOUDSOPGAVE 1 WAAR KUN JE WELKE INFORMATIE VINDEN? ................................................. 3Inleiding ............................................................................................................................. 3Onderwijs en Examen Reglement (OER) ................................................................................. 3Blokboek ............................................................................................................................ 3Rooster .............................................................................................................................. 3Digitale informatie ............................................................................................................... 3Vakdocenten, studieloopbaanbegeleider, tutor en blokcoördinator ............................................. 32 WAAROVER GAAT DIT BLOK? .......................................................................... 4Inleiding ............................................................................................................................. 4De gemeente Boxmeer als gastbedrijf .................................................................................... 43 WELKE COMPETENTIES KOMEN IN DIT BLOK AAN BOD? ................................ 54 HOE IS HET BLOK GEORGANISEERD? .............................................................. 65 VERANTWOORDING VAN DE SBU'S ................................................................. 76 TOETSING ....................................................................................................... 8Overzicht van inleverdata ..................................................................................................... 87 DE ONDERDELEN VAN HET BLOK .................................................................... 9Contacturen ........................................................................................................................ 9Kennisdomeinen .................................................................................................................. 9Economische organisatie ...................................................................................................... 9Financiering ....................................................................................................................... 10Recht ................................................................................................................................ 11CSV (Communicatie en Sociale Vaardigheden 5) .................................................................... 11Statistiek ........................................................................................................................... 12Wiskunde voor mbo-instroom .............................................................................................. 12SLO (Studieloopbaanontwikkeling) ....................................................................................... 138 DE PRAKTIJKOPDRACHT ............................................................................... 15Inleiding ............................................................................................................................ 15Overzicht praktijkopdracht .................................................................................................. 19Bijlage 1: Totaaloverzicht van de 4 blokken ................................................................... 20Bijlage 2: Normen om te slagen voor de propedeuse ...................................................... 21Bijlage 3: Onderwijsdoelen P4 Statistiek ........................................................................ 22Bijlage 4: Onderwijsdoelen P4 wiskunde MBO-instroom ................................................ 23


1 WAAR KUN JE WELKE INFORMATIE VINDEN?

Inleiding

Dit blokboek beschrijft de inrichting van het onderwijs in het vierde blok van de propedeusefase van de opleiding Bedrijfseconomie en Accountancy. Je zult merken dat je tijdens je opleiding informatie uit verschillende bronnen nodig hebt. Hieronder vind je een overzicht van de verschillende bronnen.

Onderwijs en Examen Reglement (OER)

Hierin vind je alles over de weten regelgeving voor de hele academie. De hieronder vermelde documenten zijn afgestemd op dit brondocument. Het OER gaat altijd vóór andere documentatie en mondelinge toezeggingen! Het OER wordt elk studiejaar opnieuw vastgesteld. Dat betekent dat het OER gedurende een collegejaar geldig is. Kijk op BlackBoard voor de laatste versie.

Blokboek

Elk blok heeft zijn eigen handleiding, waarin alle relevante informatie over de organisatie van het blok, de vakinhoudelijke zaken per lesactiviteit, de tentamenstof, de wijze van toetsing en de gegevens over de praktijkopdracht zijn opgenomen. Algemene informatie uit het blokboek vind je eveneens terug op BlackBoard (zie digitale informatie).

Rooster

In je rooster kun je lezen waar je op welk moment wordt verwacht. Het lesrooster is bereikbaar via een link op de portal van Avans (www.avans.nl). Via jouw persoonlijke inlognaam en wachtwoord kun je hierop inloggen.

Digitale informatie

De Avans Portal geeft toegang tot allerhande informatie van Avans Hogeschool en functioneert als toegangspoort naar specifieke bronnen zoals het lesrooster, de inschrijving voor tentamens, Avans webmail, Punt (een periodiek uitgegeven hogeschoolblad) en BlackBoard. BlackBoard (Bb) is toegespitst op de opleiding zelf. Op Bb vind je mededelingen en informatie over het blok die per week wordt verstrekt en gegevens van de projecten en de vakken.

Vakdocenten, studieloopbaanbegeleider, tutor en blokcoördinator

Bij de vakdocenten kun je terecht met alle vragen over de inhoud van het vak. De studieloopbaanbegeleider (slb’er) is je begeleider en aanspreekpunt voor alles wat met jouw studievoortgang tijdens de propedeuseperiode te maken heeft. De tutor is je begeleider bij de praktijkopdracht. Je spreekt hem/haar met je tutorgroep elke week. De blokcoördinator is verantwoordelijk voor de organisatie van het betreffende blok. Je kunt haar/hem aanspreken, als de hierboven genoemde personen je niet kunnen helpen.


2 WAAROVER GAAT DIT BLOK?

Inleiding

Bij de latere beroepsuitoefening onderscheiden we voor de bedrijfseconoom en accountant ruwweg twee taakgebieden: het financieel economisch management en de bestuurlijke informatie-verzorging. Binnen deze taakgebieden kun je drie niveaus onderscheiden.

- Niveau 1 is niet complex en legt de nadruk op operationeel management: het doen verrichten in de organisatie.

- Niveau 2 is meer complex en benadrukt het tactisch management: het inrichten van de organisatie.

- Niveau 3 is complex en legt de nadruk op strategisch management: het richten van de organisatie.

In dit blok ligt de nadruk op de taak van het financieel economisch management en de beroepsrol ‘beoordelen & adviseren’. In dit blok leer je de samenhang tussen bedrijfseconomische, algemeen economische en juridische aangelegenheden te zien op basis van opgedane kennis. Je leert projecten in een breder verband te beoordelen en zo verantwoorde keuzes te maken. Naast dit alles wordt aandacht besteed aan de sociale vaardigheden die onontbeerlijk zijn voor het goed functioneren van een bedrijfseconoom of accountant in een toekomstige baan. Denk hierbij bijvoorbeeld aan adviseren, presenteren en samenwerken. Deze vaardigheden komen gedurende het hele blok aan bod.

De gemeente Boxmeer als gastbedrijf

De gemeente Boxmeer is een snelgroeiende groene gemeente in het oosten van de provincie Noord-Brabant en ligt in het Land van Cuijk. In 2006 werd de gemeente Boxmeer door het blad Elsevier uitgeroepen tot beste woongemeente van Noord-Brabant. De gemeente telt ca. 29.000 inwoners. De totale oppervlakte bestrijkt ca. 114 km2, waarvan 2 km2 wateroppervlakte. Het aantal inwoners per km2 is 260.

De gemeente Boxmeer bestaat nog niet zo heel erg lang in zijn huidige vorm. In 1998 vond een belangrijke gemeentelijke herindeling plaats waarbij de gemeenten Boxmeer en Vierlingsbeek werden samengevoegd. Vier jaar eerder waren de gemeenten Boxmeer en Oeffelt al bij elkaar gevoegd, waarbij ook het grootste gedeelte van Rijkevoort naar Boxmeer ging. Tijdens de bezetting in 1942 was de gemeente Sambeek al samen gegaan met Boxmeer. De gemeente Boxmeer wordt sinds de laatste herindeling gevormd door de kernen Beugen, Boxmeer (gemeentehuis), Groeningen, Holthees, Maashees, Oeffelt, Overloon, Rijkevoort, Sambeek, Vierlingbeek en Vortum-Mullem. De gemeente is gelegen aan de belangrijke verkeersaders A73, A77 en de zogenaamde Maaslijn. Verder is er de spoorlijn tussen Nijmegen en Venlo met in de gemeente Boxmeer de stations Vierlingsbeek en Boxmeer. Enkele jaren geleden gaf de gemeenteraad van Boxmeer opdracht tot de aanleg van het zorg-, leer-, en bedrijvenpark ‘Sterckwijck’. Dit bedrijvenpark is inmiddels gerealiseerd en ligt tussen Boxmeer en Beugen. Het beheersen en bijhouden van dit bedrijvenpark is het onderwerp van dit blok.


3 WELKE COMPETENTIES KOMEN IN DIT BLOK AAN BOD? Het is belangrijk te weten dat wij de inhoud van het onderwijsprogramma hebben gebaseerd op de beroepscompetenties. Zij vormen het centrale uitgangspunt voor de inrichting van het onderwijs. Om inhoud te geven aan de competenties, hebben we deze vertaald naar “beroepsproducten”. Deze vormen het repertoire waarmee je als bedrijfseconoom of accountant je brood zult verdienen. Het is bij de start van het blok verstandig dat je notie neemt van de competenties die worden getoetst en in welke vorm je zult moeten bewijzen dat je over de betreffende competentie beschikt. In dit blok komen de volgende competenties aan bod: Domeincompetentie 1 ( summier en gedeeltelijk op niveau 1) • Ontwerpen, inrichten en onderhouden van (geautomatiseerde) informatiesystemen.

Domeincompetentie 2 ( summier en gedeeltelijk op niveau 1) • Vormgeven, inrichten en toetsen van de Administratieve Organisatie.

Domeincompetentie 3 ( niveau 1) • Bepalen en beheersen van financieel-economische en fiscale risico's.

Domeincompetentie 4 (summier en gedeeltelijk op niveau 1) • Bepalen en verstrekken van financieel-economische en fiscale informatie voor besluitvorming.

Bij niveau 1 wordt de student geacht op basis van relevante gegevens voor een (startende) eenmanszaak op fiscaal en financieel economisch terrein de gewenste informatie te verstrekken. Domeincompetentie 5 (niveau 1) • Verstrekken van informatie ten behoeve van externe belanghebbenden.

Domeincompetentie 6 (niveau 1) • Geven van adviezen en verlenen van diensten op financieel-economische en fiscaal terrein

aan belanghebbenden. Bij niveau 1 wordt de student geacht op basis van aangeleverde gegevens de gewenste adviezen en diensten te verstrekken. Domeincompetentie 7 (gedeeltelijk, niveau 1) • Sociale en communicatieve competentie.

Domeincompetentie 8 (gedeeltelijk, niveau 1)

• Zelfsturende competentie. Jouw studieloopbaanbegeleider zal je verder informeren over de betekenis van de competentieniveaus (niveau 1 t/m 3). De aanduiding ‘gedeeltelijk’ heeft betrekking op het feit dat deze competenties in andere blokken een vervolg hebben.


4 HOE IS HET BLOK GEORGANISEERD? Het P4-blok bestaat uit vier onderdelen: het kernonderdeel Risico, de Communicatie Tools, de Kwantitatieve Tools en het onderdeel Reflectie. Een volledig overzicht van het propedeutisch jaar vind je in bijlage 1. Op BlackBoard bij de course P4 vind je informatie over de verschillende vakken. In lesweek 1 van het blok vindt de start van dit blok plaats. Er is een plenaire blokopening, waarvan de exacte datum, locatie en tijd via BlackBoard bekend wordt gemaakt. Om het blok goed te kunnen doorlopen, is aanwezigheid bij de blokintroductie noodzakelijk. Elke week is er de mogelijkheid om gebruik te maken van het responsiecollege van een van de vakdocenten die hiervoor zijn ingeroosterd. Data en tijdstippen worden tijdens het blok bekend-gemaakt via Bb. Het P4 blok bestaat uit de volgende vier onderwijseenheden:

P-fase Blok 4 Voltijd 2011-2012

P4-fase SBU SP Risico P4PO1 112 4 P4FIN 112 4 P4RHT 56 2 P4EOR 28 1 308 11 Communicatie Tools

P4CSV5 14 0,5 P4ENG 42 1,5

56 2 Kwantitatieve Tools

P4STA 28 1

Reflectie

P4SLO 28 1

Totaal 420 15

sbu = student belastingsuren stp = studiepunt 28 sbu = 1 stp

Meer informatie over de organisatie van het onderwijs vind je in het Onderwijs en Examen Reglement (OER)


5 VERANTWOORDING VAN DE SBU'S In de volgende tabel wordt een verantwoording gegeven van de verdeling van sbu’s over het blok.

week1 week 2 week 3 week 4 week 5

PO 10 PO 10 PO 10 PO 10 PO 10

spreekuur 2 spreekuur 2 spreekuur 2

Tutor 2 Tutor 2 Tutor 2 Tutor 2 Tutor 2 Werkcollege 12 Werkcollege 12 Werkcollege 12 Werkcollege 12 Werkcollege 10 Tools 4 Tools 4 Tools 4 Tools 4 Tools 4 SLO 2 SLO 2 SLO 2 SLO 2 SLO 2 Zelfstudie 12 Zelfstudie 10 Zelfstudie 12 Zelfstudie 10 Zelfstudie 12

Totaal 42 42 42 42 42

Week 6 week 7 week 8 week 9 week 10

PO 10 PO 10 Toetsen 6 Inzage 2 Toetsen 5

spreekuur 2 CGI 1 Tutor 2 Tutor 2 Werkcollege 8 Werkcollege 2 Tools 4 Tools 4 SLO 2 SLO 2 SLO 2 SLO 2 SLO 2 Zelfstudie 14 Zelfstudie 21 Zelfstudie 34 Zelfstudie 38 Zelfstudie 35

Totaal 42 42 42 42 42


6 TOETSING Praktijkopdrachten kunnen middels een reparatieopdracht eenmaal worden herkanst in het lopende studiejaar. Alle overige onderwijseenheden van de propedeutische fase worden tweemaal getoetst. De derde toetskans voor maximaal één toets per onderwijseenheid Risico vindt plaats in de week voorafgaand aan het 1e blok van het volgende studiejaar (week 0).

Overzicht van inleverdata

Inleverdatum uiterlijk

Dag Tijd Plaats

PO eindverslag

25 mei 2012 vrij 12.00 hardcopy in postvak van beoordelende docenten en digitaal per e-mail aan de beoordelende tutorgroepen en in inlevermap op Bb.

Beoordelings-verslag

31 mei 2012 Do 12.00 hardcopy in postvak van blokcoördinator

De behaalde resultaten, tijdstip en plaats van inzage worden via Bb. bekend gemaakt. De procesbeoordeling vindt plaats in week 4 en week 8 van dit blok. Op BlackBoard komt in de loop van het blok meer informatie over de beoordelende docenten, de behaalde resultaten en het tijdstip en de plaats van inzage. Denk eraan deze informatie te raadplegen! Mochten er verschillen zijn tussen het vermelde over toetsing in dit blokboek en het OER dan geldt het OER.


7 DE ONDERDELEN VAN HET BLOK

Contacturen

Vak\Week 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Totaal A: PO A: Tutor 2 2 2 2 2 2 2 14 A: Blokintroductie 1 1 A: Spreekuren 2 2 2 2 8 B: Economische organisatie 2 2 2 2 2 10 B: Financiering 6 6 6 6 6 6 2 38 B: Recht 4 4 4 4 2 2 20 C: Engels 1 1 1 1 1 1 1 7 C: Statistiek 2 2 2 2 2 2 2 14 C: CSV 5 5 D: SLO 1 1

Totaal 19 24 17 19 17 15 7 118

Voor MBO-instromers geldt bovendien dat zij in de weken 1 tot en met 7 wekelijks 2 uur wiskunde krijgen.

Kennisdomeinen

In het algemeen gelden voor alle domeinen en vakken onderstaande regels. Literatuur: de literatuur staat vermeld bij de verschillende vakdomeinen;

een compleet overzicht vind je op: www.studystore.nl Toetsing: voorwaarde voor deelname aan toetsing is conform de algemene regeling

zoals vermeld in het OER. De stof die hieronder bij de kennisdomeinen vermeld staat, vormt de stof voor het tentamen. Uiteraard zijn onderwerpen die in de instructie- en werkcolleges en praktijkopdrachten zijn behandeld en/of uitgereikt ook mogelijke tentamenonderdelen.

In de tabel in hoofdstuk 4 staat het aantal studiepunten vermeld, dat je per onderdeel kunt halen. Voor herkansingen gelden dezelfde regels.

Economische organisatie

Week Onderwerp Leerstofverwijzing 1 Overheid H. 13 2 Conjunctuur

Economische relaties H. 14 H. 15.2

3 Economische relaties Macro-economie en omgeving

H. 15.2 H. 16

4 Aanbod van geld Vraag naar geld

H. 17 H. 18.1

5 Monetair beleid Vermogensmarkten

H. 18.2 H. 19

Opgaven ter verwerking van de leerstof worden aangeboden via BlackBoard en de website van de uitgever en de schrijvers (Website: www.algemeneeconomie.noordhoff.nl). Tijdens de lessen wordt gecommuniceerd welke opgaven relevant zijn. Literatuur • Algemene Economie en Bedrijfsomgeving, Marijs en Hulleman, Noordhoff,2e druk, 2008,

ISBN: 978-90-01-71378-2


• Tijdens de lessen besproken en/of op BlackBoard gepubliceerde actuele gegevens maken deel uit van de leerstof.

Toetsing Voorwaarden voor deelname: algemene regeling zoals vermeld in het OER Vorm van de toets: schriftelijk toets van 50 minuten voor het vakdomein

economische organisatie over een gemeenschappelijke casus. Deze casus bestrijkt de vakgebieden Economische organisatie, Financiering en Recht.

Toetsstof: De hierboven vermelde leerstof. Criteria: >= 5,5 voldoende Studiepunten: 1 SP

Dit programma betreft zowel de werkcollege gestuurde leerroute als de theoretische leerroute.

Financiering

Lesplanning: Hieronder staat de globale

lesplanning. Op Bb. wordt het lesprogramma met huiswerk gepubliceerd.

Week Les Boek Onderwerp 1 Les 1 BBE H1

BBE H4 Ondernemingen en hun functie in de economie Ondernemingsplan

Les 2 BBE H4 Ondernemingsplan Les 3 FR H2.1

FR H3 Enkelvoudige en samengestelde intrest, Eindwaarde van één kapitaal, Bepaling ‘n’ en ‘p’

2 Les 1 BBE H5 Investeringsprojecten Les 2 FR H3

FR H4 Gelijkwaardige percentages Intrest over delen periode Contante waarde van één kapitaal

Les 3 FR H5 Renten, Eindwaarde en Contante waarde van een rente Uitgestelde renten

3 Les 1 FR H5 Eeuwigdurende renten, Bepaling rendement, Looptijd en schuldomzetting

Les 2 BBE H5 Investeringsprojecten Les 3 BBE H5 Investeringsprojecten 4 Les 1 BBE H6 Werkkapitaalbeheer Les 2 BBE H6 Werkkapitaalbeheer Les 3 BG H24 Boekingen eigen vermogen VOF 5 Les 1 BG H25

BG H26 Boekingen NV/BV aandelenkapitaal Boekingen NV/BV winstverdeling

Les 2 BG H26 BG H27

Boekingen NV/BV winstverdeling Boekingen NV/BV reserves

Les 3 FR H6 Annuïteiten t/m schuldrest 6 Les 1 BBE H9

BBE H10 Beoordeling financiële structuur (herhaling) Financiële markten

Les 2 BG H28 Boekingen NV/BV vreemd vermogen Les 3 FR H6

FR H7 Annuïteiten Rentabiliteitswaarde

7 Les 1 FR H7 Rentabiliteitswaarde annuïteiten en koers Literatuur • Basisboek bedrijfseconomie 9e druk, de Boer e.a. ISBN 978-90-01-79788-1 (BBE) • Opgavenboek Basisboek bedrijfseconomie 9e druk, de Boer e.a. ISBN 978-90-01-79776-8 • Advies: Studentenuitwerkingen Basisboek bedrijfseconomie, 7e druk, de Boer e.a. ISBN 978-

90-01-79777-5 • Boekhouden geboekstaafd deel 1, 11e druk, Fuchs e.a. ISBN 978-90-01-76892-8 (BG) • Opgavenboek Boekhouden geboekstaafd deel 1, 11e druk, Fuchs e.a. ISBN 978-9001-76893-5 • Advies: Uitwerkingen Boekhouden geboekstaafd deel 1 ISBN 978 9001 41003 2


• Financiële rekenkunde voor het HEO 6e druk, Gruijters ISBN 978-90-01-80952-2 (FR) Toetsing Voorwaarden voor deelname: algemene regeling zoals vermeld in het OER Vorm van de toets: schriftelijk toets van 100 minuten voor het vakdomein

Financiering over een gemeenschappelijke casus. Deze casus bestrijkt de vakgebieden Economische organisatie, Financiering en Recht.


Hieronder staat de

Recht

globale

lesplanning. Op Bb. wordt het lesprogramma met huiswerk gepubliceerd.

Week Leerstofverwijzing 1 Vermogensrecht en overdracht; Van Zeijl hoofdstukken 2, 3 en 4 2 Rechtshandeling en overeenkomst; Van Zeijl hoofdstuk 5 en 7 3 Nakoming en niet-nakoming verbintenissen, schadevergoeding;

Van Zeijl hoofdstuk 10 en 11 4 Omzetbelasting Damen; hoofdstuk 10 5 Omzetbelasting Damen; hoofdstuk 10 6 Omzetbelasting Damen: hoofdstuk 10 Literatuur • De Grondslag van het vermogens- en ondernemingsrecht deel 1 van A. van Zeijl,

Wolters Noordhoff 8e druk, ISBN 978-90-01-78006-7 • Kluwer Belastingwetten 2012, ISBN 978-90-13-09195-3 • Wetteksten Hoger Economisch Onderwijs 2011/2012. ISBN 978-90-01-79439-2 • Praktisch Fiscaal Recht, 2e druk. Mr. M.M.P. Damen. ISBN 978-90-0181011-5,

Noordhoff Uitgevers. Toetsing Voorwaarden voor deelname: algemene regeling zoals vermeld in het OER Vorm van de toets: schriftelijk toets van 100 minuten voor het vakdomein

Recht over een gemeenschappelijke casus. Deze casus bestrijkt de vakgebieden Economische organisatie, Financiering en Recht.


Tijdens de training CSV komende de onderwerpen argumenteren en adviseren aan bod. De training omvat 5 lesuren inclusief pauze. De indeling van de groepen voor deze training (2 of 3 tutorgroepen per groep) is te vinden op Bb..

CSV (Communicatie en Sociale Vaardigheden 5)

Vereisten voor het studiepunt voor CSV 5 (blok 4 tools):

• deelname en op tijd aanwezig zijn, is verplicht (na 10 minuten wordt niemand meer toegelaten);

• actieve deelname tijdens de training; • na de training dient iedere tutorgroep een een kort verslag in te leveren; de eisen voor dit

verslag zijn te vinden op Bb.


Engels wordt gegeven in de vorm van werkcolleges in drie verschillende niveaugroepen, waarin je ondermeer in groepsverband aan opdrachten moet werken.

Engels

Het is verplicht om jezelf goed voor te bereiden op de bijeenkomsten. Voor inhoudelijke info: zie het document op Bb. met het lesprogramma van je eigen niveau. Literatuur: • niveau 1: Intelligent Business Pre-Intermediate Coursebook/Cd Pack Auteur Christine Johnson

ISBN 978-14-08-25599-5 • niveau 2 en 3: Intelligent Business Intermediate Coursebook/Cd Pack Auteurs Tonya Trappe

en Graham Tullis ISBN 978-14-08-25600-8 Engels voor februari-instroom • niveau 1: Intelligent Business Pre-Intermediate Coursebook/Cd Pack Auteur Christine Johnson

ISBN 978-14-08-25599-5 • niveau 2 en 3: Intelligent Business Intermediate Coursebook/Cd Pack Auteurs Tonya Trappe

en Graham Tullis ISBN 978-14-08-25600-8

De onderwijsdoelen voor statistiek zijn in bijlage 3 opgenomen.

Statistiek

Week Leerstofverwijzing week 1 H4 Lineaire regressie t/m § 4.1 week 2 H4 Lineaire regressie t/m § 4.3 week 3 H5 Het seizoensmodel t/m § 5.1 week 4 H5 Het seizoensmodel t/m § 5.3 week 5 H6 De normale verdeling t/m § 6.1 week 6 H6 De normale verdeling t/m § 6.2 + Indexcijfers (zie Bb.) week 7 Herhaling + oefententamen Literatuur • Touw, P; Statistiek voor economie (tweede druk); Wolters-Noordhoff, 2001. ISBN 978-90-01-

87148-2 • Touw, P; Statistiek voor economie, toepassingen (tweede druk); Wolters-Noordhoff, 2000.

ISBN 978-90-01-87150-5 Toetsing Voorwaarden voor deelname: algemene regeling zoals vermeld in de OER Vorm van de toets: schriftelijk toets van 100 minuten. Een (grafische)

rekenmachine mag worden gebruikt. Toetsstof: De hierboven vermelde stof , onderwerpen die in de

instructiecolleges zijn behandeld, lesmateriaal dat in de instructiecolleges is uitgereikt.

Criteria: >= 5,5 voldoende Studiepunten: 1 SP

De onderwijsdoelen voor het vak wiskunde staan in bijlage 4.

Wiskunde voor mbo-instroom

Week Leerstofverwijzing Week 1 Hoofdstuk 3 Break-even-punten Week 2 Hoofdstuk 3 Break-even-punten Week 3 Hoofdstuk 5 Op de helling Week 4 Hoofdstuk 5 Op de helling Week 5 Hoofdstuk 6 Functieonderzoek Week 6 Hoofdstuk 6 Functieonderzoek Week 7 Herhaling + oefententamen


Literatuur • As, D.P.G., Wiskunde voor de sector HEO, 4e druk, Sdu Uitgevers, 2011,

ISBN 978-90-395-2636-1 Toetsing Voorwaarden voor deelname: algemene regeling zoals vermeld in de OER Vorm van de toets: schriftelijk toets van 100 minuten. Toetsstof: De hierboven vermelde stof , onderwerpen die in de

instructiecolleges zijn behandeld, lesmateriaal dat in de instructiecolleges is uitgereikt.

Criteria: >= 5,5 voldoende Studiepunten: 1 SP

Inleiding

SLO (Studieloopbaanontwikkeling)

In dit blok is het de bedoeling dat je, met behulp van de voorkennis die je in de P1 t/m de P3 hebt opgedaan, een antwoord formuleert op de belangrijkste vraag in het kader van je studieloopbaanontwikkeling tot nu toe: ‘Zit ik als student op de juiste opleiding?’ De lijn voor de P4-fase is: student – studie(keuze) – beroep(enveld) Vanaf week 4 t/m week 10 van het P3-blok Tijdens deze weken maak je de balans op: in welke mate denk je als student geschikt te zijn om straks (na 4 jaar studie) in dit beroepsprofiel te passen? Om hier antwoord op te kunnen geven gebruik je de volgende vragen en onderdelen: Welke onderdelen van de beroepsproducten van blok P1 t/m P3 vond je leuk en interessant

om te doen en welke minder? Welke kennisgebieden van blok P1 t/m P3 spreken jou aan en welke juist niet en waarom? Ben je in staat de inhoudelijke en persoonlijke kwaliteiten en vaardigheden te verwerven? Blik terug op blok P1, P2 en P3: wat ging goed/minder goed, welke feedback heb je

gekregen, welke knelpunten ben je tegengekomen, welke vaardigheden liggen jou goed en welke minder?

Bekijk de competenties voor de Bachelor of economics uit hoofdstuk 2. Gebruik je SWOT-analyse

Hierna zoek je op Internet of in een krant een advertentie met een vacature voor een startende beroepsbeoefenaar in het beroepenveld van de accountant en/of de bedrijfseconoom, waarop jij bij voorkeur zou willen reageren als je nu je diploma zou hebben behaald. In week 9 of 10 vul je de meting van de gedrag- en communicatiecompetenties voor de tweede keer dit jaar in, zoals je op dit moment denkt over jouw kwaliteiten en vaardigheden. Week 1 van blok P4 De gekozen advertentie met de vacature neem je mee naar de klassikale SLO-bijeenkomst in week 1 van blok P4. Week 2 van blok P4, de opdracht In deze week vul je je SWOT-analyse aan en schrijf je een reflectieverslag, waarin je reflecteert op de ontwikkeling van jezelf, je studie en je loopbaan. Het verslag moet voldoen aan de vereisten van CSV en de volgende onderdelen bevatten: voorblad, inleiding, kern en slot/conclusies. De procesbeoordeling voeg je toe als bijlage. Hierbij maak je gebruik van de volgende onderdelen: Jijzelf: Vergelijk de meting van de gedrag- en communicatiecompetenties met de ingevulde

nulmeting uit de Startweek. Geef duidelijk aan op welke punten je vooruit bent gegaan en welke verbeterpunten er nog te realiseren zijn in de komende studiejaren. Let op: de vergelijking mag geen opsomming zijn van beter of minder goed, maar moet een verhaal met diepgang zijn, je moet de belangrijkste conclusies uit de vergelijking opschrijven. Noem verbeterpunten waaraan je in de K-fase aan gaat werken (gebruik hiervoor je SWOT-analyse) en geef aan hóe je deze verbeterpunten gaat verbeteren.

Studie: op basis van de voorlichting en de leerstijlentest van Kolb, geef je gemotiveerd aan welke leerstijl en welke leerroute voor jou het meest geschikt/succesvol is. Vervolgens geef je aan welke leerroute je voor de K-fase kiest.


Loopbaan: motiveer je keuze voor de betreffende advertentie en beschrijf de feedback die je van je mede-studenten tijdens de klassikale SLO-bijeenkomst van week 1 hierop hebt ontvangen. Geef tevens gemotiveerd aan in hoeverre je een keuze kunt maken tussen BE en AC.

Ontwikkeling: in een conclusie dien je beargumenteerd aan te geven of je jezelf geschikt acht voor deze opleiding. Deze conclusie baseer je op al het materiaal dat je voor dit reflectieverslag (zie week 4 t/m 10 van het P3-blok) en de vorige reflectieverslagen hebt verzameld en op basis van de door jou behaalde studieresultaten. In deze laatste fase van het eerste jaar komen de aspecten van jouw Studie-Loopbaan-Ontwikkeling samen. Waarom vind jij dat je het 4de en laatste SLO-studiepunt van de P-fase verdient? Met andere woorden: geef gemotiveerd aan middels competentie 7, 8 en 9 hoe jouw ontwikkeling is geweest ten aanzien van jezelf, je studie en je loopbaan.

Het reflectieverslag voor SLO dient vóór maandag van week 3

in je portfolio te zijn geplaatst. Dit startdocument vormt de basis voor het vierde individuele gesprek met je studieloopbaanbegeleider. Dit gesprek zal in de resterende weken van blok P4 plaatsvinden. Een niet ingeleverd document betekent geen gesprek en daarom ook geen studiepunten voor P4-SLO.

Week 3 t/m 10 van blok P4 Gedurende deze weken vinden alle individuele gesprekken met de studieloopbaanbegeleider plaats. Hierin wordt je ondermeer je reflectieverslag besproken. Na afloop maak je een gespreksverslag (zie het format op Blackboard). Dit verslag plaats je binnen 2 werkdagen in je portfolio. Beoordeling Op basis van de inhoud van het reflectieverslag, de door de tutor verstrekte procesbeoordelingen in de P4 en de inhoud van het gesprek, bepaalt je studieloopbaanbegeleider of je in aanmerking komt voor het studiepunt (credit) voor SLO. Als dit niet het geval is zal jouw studieloopbaan-begeleider aangeven onder welke voorwaarden dit studiepunt alsnog kan worden behaald.


8 DE PRAKTIJKOPDRACHT

Inleiding

In dit blok staat de ontwikkeling van een bedrijvenpark binnen de gemeente Boxmeer centraal. De naam van dit bedrijvenpark is: ‘Sterckwijck’. Op dit moment is de ontwikkeling al in een vergevorderd stadium maar zijn er toch nog de nodige besluiten te nemen. De gemeenteraad wordt geconfronteerd met diverse beslissingen rondom de aankoop van gronden, kosten en opbrengsten van de exploitatie van het gebied, juridische aangelegenheden en de huidige macro-economische ontwikkelingen. Als student vervul je in dit blok verschillende beroepsrollen. Je krijgt de rollen toebedeeld als financieel adviseur, juridisch beleidsmedewerker, financieel beleidsmedewerker en adviseur van het college van burgemeester en wethouders (B&W). Het bedrijvenpark ‘Sterckwijck’ wordt gerealiseerd in de periode 2007 – 2016. De start heeft plaatsgevonden op 1 januari 2007. Op het moment dat de praktijkopdracht start, is het 1 januari 2012. Informatie over het bedrijvenpark ‘Sterckwijck’ staat op Bb. in de map ‘Praktijkopdracht’ onder ‘plangebied ‘Sterckwijck’’. Gedurende de komende weken zul je geconfronteerd worden met vragen rondom ‘Sterckwijck’. Deze vragen, interim-opdrachten of deeldossiers genoemd, worden gepubliceerd op Bb. in de map ‘Praktijkopdracht’ onder ‘Interim-opdrachten’. De bedoeling is dat jullie als tutorgroep deze gaan oplossen. Hierbij vervul je de hierboven genoemde beroepsrollen. Omdat je telkens nieuwe interim-opdrachten/deeldossiers krijgt aangereikt, is het van belang dat je tijdig aan elke opdracht begint. Aan het einde van het blok heb je als groep een aantal deeldossiers betreffende financieel-economische, juridische en algemeen economische zaken doorgewerkt en op basis daarvan een aantal adviezen uitgebracht. Per onderwijsgroep wordt één totaaldossier samengesteld en ter verificatie aangeboden aan een andere, nader te bepalen, onderwijsgroep. De (collega-)onderwijsgroep beoordeelt de juistheid en volledigheid van het dossier. Hiervoor wordt een rooster op Bb. bekend gemaakt. Vervolgens krijg je als onderwijsgroep de rol van adviseur toebedeeld in een adviesgesprek met het college van B&W, i.c. twee docenten. Met hen bespreek je de adviezen met een onderbouwing daarvan. Belangrijk bij dit advies is de onderliggende argumentatie, met andere woorden hoe ben je tot de adviezen gekomen?


Doel, uitwerking en beoordeling van de praktijkopdracht Doel Het doel van de praktijkopdracht is het toepassen van opgedane kennis en vaardigheden in de colleges en het kunnen beoordelen van het eigen werk en het werk van andere groepen. Dit alles wordt gerelateerd aan de competenties van dit blok (zie hoofdstuk 3) . Praktische uitwerking De praktijkopdracht bestaat uit een aantal interim-opdrachten of deeldossiers. Deze interim-opdrachten verschijnen in de loop van het blok op Bb.. Eind week 5 dienen de interim-opdrachten uitgewerkt en ingeleverd te zijn. Bij het uitwerken hiervan komen de voor dit blok geldende competenties aan de orde. De dossiers worden in week 6 ter beschikking gesteld aan een andere onderwijsgroep en aan twee docenten. Te zijner tijd wordt op Bb. hiervoor een rooster bekend gemaakt. Het doel van het ter beschikking stellen van de dossiers aan een andere onderwijsgroep is tweeledig. Enerzijds gaat het om het kritisch kijken naar het werk van elkaar, anderzijds betreft het een (deel)beoordeling van de praktijkopdracht. Vervolgens wordt onder leiding van twee docenten, in de rol van het college van B&W, een adviesgesprek gevoerd. Hier vindt de tweede (deel)beoordeling plaats. Dit gesprek heeft de vorm van een ‘criterium gericht interview’ (CGI). Dat wil zeggen dat in dit gesprek de competenties van dit blok, i.c. de criteria waaraan moet worden voldaan, worden getoetst en beoordeeld. De voorbereiding op dit CGI betreft het kritisch bekijken en beoordelen van het werk van een andere groep en het voorbereiden op kritische vragen van het college van B&W naar aanleiding van het eigen dossier. Tijdens het adviesgesprek wordt (een deel van) het dossier besproken. Het is dan ook uitermate belangrijk dat je tijdens dit gesprek kunt reflecteren op de wijze waarop je tot de verschillende adviezen in het totaaldossier bent gekomen. Daarom is het aan te raden om als groep per opdracht een reflectieverslag of een logboek bij te houden. Verder wordt van je verwacht dat je beargumenteerde adviezen kunt geven op vergelijkbare vraagstukken als die in dossier ‘Sterckwijck’ aan de orde komen. Beoordeling product De beoordeling bestaat uit de beoordeling van het totaaldossier en de inbreng tijdens het adviesgesprek (CGI). Zoals eerder genoemd vormen de competenties van dit blok de criteria waaraan moet worden voldaan.

De betreffende docenten beoordelen het totaaldossier. De onderwijsgroepen beoordelen elkaar ook en brengen hiervan verslag uit aan de beoordelende docenten. Deze groepsbeoordeling vindt plaats aan de hand van ‘checkformulieren’ (die aansluiten op de competenties). De beoordeling van het dossier door de docenten vormen samen met de groepsbeoordeling een “onvoldoende”, “voldoende”, of “goed”.

Beoordeling totaaldossier

Elke groep komt onder leiding van 2 docenten bij elkaar en verantwoord de totstandkoming van de adviezen in het totaaldossier. Van elke student wordt een structurele bijdrage verwacht in dit gesprek. De beoordeling van deze bijeenkomst vormt een

Beoordeling adviesgesprek (CGI)

individuele beoordeling en kan ‘onvoldoende’, ‘voldoende’ of ‘goed’ zijn.


In principe vindt vertaling naar een cijfer als volgt plaats: Onvoldoende = 4 Voldoende = 6 Goed = 8

Elke student krijgt een groepsbeoordeling en een individuele beoordeling. In principe dienen beide beoordelingen voldoende zijn. In bijzondere gevallen kan hiervan worden afgeweken.

Totale productbeoordeling

De totale beoordeling wordt weergegeven in een cijfer per student dat als volgt wordt bepaald: 0,5 * beoordeling totaaldossier + 0,5 * beoordeling CGI = eindcijfer Bijvoorbeeld: Een student behaalt met zijn groep een beoordeling ‘voldoende’ voor het dossier. Het groepscijfer is dan een 6. Tijdens het CGI behaalt deze student een individuele beoordeling ‘goed’ en ontvangt daarom het cijfer 8. Het eindcijfer voor deze student wordt dan: (0,5 * 6) + (0,5 * 8) = 7

Van elke student wordt verwacht dat hij/zij als een volwaardig groepslid bijdraagt aan de uitwerking van de interim-opdrachten binnen de praktijkopdracht. Als deelnemer van de groep draagt hij/zij (mede-)verantwoordelijkheid voor:

Beoordeling proces

- de planning en organisatie van activiteiten die ondernomen moeten worden om de

opdrachten uit te voeren; - de kwaliteit van de resultaten van de groep; - de geplande uitvoering van zijn/haar activiteiten.

De tutor bespreekt met de groep regelmatig de voortgang binnen de groep en ieders bijdrage daaraan. Als de tutor tot het oordeel komt dat een student niet voldoende heeft bijgedragen aan het eindproduct, wordt voor hem/haar geen eindcijfer voor de betreffende praktijkopdracht vastgesteld. De tutor stemt dit af met de blokcoördinator.

De beoordeling vindt plaats door de tutor op basis van: - de procesvaardigheden - aanwezigheid bij tutorbijeenkomsten (deze is verplicht) 1) - beoordeling door medestudent - eigen waarneming tutor - het nakomen van afspraken die gemaakt zijn in de onderwijsgroep - het tijdig inleveren van het dossier. 1) Met betrekking tot het aspect ‘aanwezigheid’ geldt met nadruk het volgende: van iedere student wordt gevraagd een professionele werkhouding verder te ontwikkelen. Onderdeel daarvan is dat je in alle opzichten aanwezig bent bij tutorbijeenkomsten zodat andere groepsleden optimaal kunnen profiteren van je inbreng.

‘Van jou wordt dus verwacht dat je zowel fysiek als mentaal aanwezig bent.. Indien je niet aanwezig kunt zijn, dien je je altijd af te melden. Die afmelding (met vermelding van de reden) dient altijd voorafgaand aan de bijeenkomst te geschieden bij: - het onderwijsbureau, - de tutorgroep en - de tutor. Bij afwezigheid zonder afmelding, wordt in principe een negatief advies aan de studieloopbaanbegeleider uitgebracht.


Voor afwezigheid met afmelding geldt dat per geval gekeken wordt naar de situatie. Immers ook voor afwezigheid met geldige reden geldt dat het verzuim niet te hoog moet oplopen. Het groepsproces is belangrijk om een goed leerresultaat te kunnen realiseren. Als het proces met een onvoldoende wordt beoordeeld, volgt een gesprek met de tutor en de studieloopbaanbegeleider. De procesbeoordeling is een advies aan de studieloopbaan-begeleider en vormt een onderdeel voor het toekennen van studiepunten (STP) voor SLO. De studieloopbaanbegeleider beslist over het toekennen van deze studiepunten. NB De procesbeoordelingen van de studenten onderling vinden plaats in onderwijsweek 4 en

onderwijsweek 8.


Overzicht praktijkopdracht

Praktijkopdracht P4 Totaaldossier ‘Sterckwijck’ Opdracht Op Bb. tref je informatie aan over het plangebied ‘Sterckwijck’. Dit bedrijvenpark zal worden gerealiseerd in de periode 2007-2016. Bij de realisatie ervan spelen diverse problemen die door jullie als tutorgroep in de rol van ambtenaar, financieel beleidsmedewerker, financieel adviseur, juridisch beleidsmedewerker, economisch beleidsmedewerker etc. zullen moeten worden opgelost. Alle rollen worden in dit blok gekoppeld aan de adviesfunctie. In de loop van het blok verschijnt op Bb. telkens nieuwe informatie over ontwikkelingen binnen ‘Sterckwijck’. Volg Bb. dus nauwlettend. Tijdens de tutorbijeenkomst dient de actualiteit binnen Sterckwijck te worden besproken. Verder wordt er vergaderd over de aanpak en uitwerking van de interim-opdrachten. Het is uiteraard van belang dat ieder lid van de onderwijsgroep op de hoogte is van de uitwerkingen van de opdrachten, i.c. bij een verdeling van de werkzaamheden is werkoverleg en kennisdeling heel belangrijk! Product Een totaaldossier ‘Sterckwijck’ waarin de financiële, economische en juridische gevolgen van diverse ontwikkelingen zijn vastgesteld en op basis waarvan besluiten kunnen worden genomen. Op basis van dit product kunnen beargumenteerde adviezen worden verstrekt. Elk deeldossier wordt op Bb. gepresenteerd als één of meerdere interim-opdracht(en). Bronnen • Blokboek P4 • BlackBoard • http://www.sterckwijck.nu/ • Studieboeken P-fase Gereed • De eigen opdrachten dienen 25 mei 2012 ingeleverd te zijn • De beoordeling van een andere groep dient 31 mei 2012 ingeleverd te zijn Tijdstip en wijze van inleveren Er dienen twee aparte werkstukken ingeleverd te worden: één dossier met daarin de opdrachten m.b.t. Financiering en EO en een ander dossier met daarin alle Recht-opdrachten. Beide dossiers worden ingeleverd in lesweek 5 in hard-copy uiterlijk vrijdag 25 mei om 12.00 uur bij het onderwijsbureau. Bovendien plaats elke groep haar bestanden in de daarvoor bestemde inlevermap op Bb. en mailt zij haar werk naar een andere tutorgroep. T.z.t volgt hierover op Bb. nadere informatie. Bij inleveren dient aan de documenten de volgende naam te worden meegegeven: POP4(klas)(og)(Fin&EO/Recht). Voorbeeld: tutorgroep P4A1 levert haar documenten als volgt in: P4A1Fin&EO respectievelijk P4A1Recht. Zorg er voor dat de namen van de groepsleden (in alfabetische volgorde) en de studentennummers duidelijk op het voorblad staan vermeld. Adviesgesprekken (Criterium Gericht Interview) Op maandag en dinsdag van week 7 vinden de adviesgesprekken plaats. Uiterlijk donderdag 31 mei 12:00 uur moet het werk van de collega-groep beoordeeld zijn en moet deze beoordeling in rapportvorm zijn ingeleverd. Dit verslag over het werk van de andere groep dient kort en bondig tezijn. Jullie moeten samengevat (maar wel volledig) aangeven wat jullie indruk van de bestudeerde rapporten is. Hierbij gaat het om hoofdlijnen, niet om bijzaken! Beoordeling - Beoordeling voor totaaldossier in de vorm goed/voldoende/onvoldoende, i.c.8, 6 of 4. - Individuele beoordeling voor verdediging dossier en bijdrage aan de besluitvorming in de vorm

goed/voldoende/onvoldoende, i.c. 8, 6 of 4.


Bijlage 1: Totaaloverzicht van de 4 blokken Dit is het overzicht van de vier blokken van het propedeutisch jaar. Het P4 blok (de vierde kolom!) bestaat uit vier onderdelen: het kernonderdeel Risico, de Communicatie Tools, de Kwantitatieve Tools en het onderdeel Reflectie.

P-fase Voltijd 2011-2012

P1-fase P2-fase P3-fase P4-fase SBU SP SBU SP SBU SP SBU SP Jaarrekening

Administratie Kosten Risico

P1PO1 84 3 P2PO1 56 2 P3PO1 56 2 P4PO1 112 4 P1PO2 28 1 P2PO2 28 1 P3PO2 56 2 P4FIN 112 4 P1STM 56 2 P2PO3 28 1 P3MMA 112 4 P4RHT 56 2 P1JRR 84 3 P2O&I 84 3 P3M&O 84 3 P4EO 28 1

P1RHT 56 2 P2V&I 112 4

Algemene Tools

P1ORW 14 0,5 P3MSO 28 1 P2OZV 28 1 P3OZV 14 0,5

Communicatie Tools

P1CSV1 14 0,5 P3CSV3 14 0,5 P4CSV5 14 0,5 P1CSV2 14 0,5 P2ENG 28 1 P3CSV4 14 0,5 P4ENG 42 1,5

Kwantitatieve Tools

P1WIS 28 1 P2WIS 28 1 P3STA 28 1 P4STA 28 1

Reflectie

P1SLO 28 1 P2SLO 28 1 P3SLO 28 1 P4SLO 28 1

420 15 420 15 420 15 420 15


Bijlage 2: Normen om te slagen voor de propedeuse Je bent geslaagd voor het P4 blok indien je 15 studiepunten hebt behaald. Hiertoe moet je de studiepunten van alle onderwijseenheden van blok P4 hebben behaald. Je bent geslaagd voor de P-fase indien 60 studiepunten zijn behaald. 1. Studiepunten worden alleen per onderwijseenheid toegekend. 2. Toekenning van de studiepunten per onderwijseenheid vindt plaats als volgt:

a) Aan de eisen van de onderwijseenheid/cursus met niet compensabele studieonderdelen (A, B, D) is voldaan als het tentamen, dan wel alle tentamenonderdelen met de kwalificatie 5,5 of meer, met “voldoende” of meer, of met “voldaan” zijn gekwalificeerd;

b) Aan de eisen van de onderwijseenheid/cursus (C) met compensabele studieonderdelen) is voldaan als het gewogen gemiddelde van de kwalificaties voor de tentamenonderdelen van deze onderwijseenheid tenminste 5,5 of meer is (waarbij een ,45 naar boven wordt afgerond tot ,5) onder de volgende voorwaarde: compensatie van kwalificaties tussen deeltentamens van hetzelfde tentamen is mogelijk tenzij een kwalificatie lager is dan 4,0 of “zeer onvoldoende”.

• De BE-student die geslaagd is voor de propedeuse, heeft recht op het getuigschrift propedeuse

BE. • De AC-student die geslaagd is voor de propedeuse, heeft recht op het getuigschrift propedeuse

AC. • De student die niet slaagt, krijgt een verklaring over de behaalde resultaten.


Bijlage 3: Onderwijsdoelen P4 Statistiek H4 Lineaire regressie. De student kan: - een spreidingsdiagram tekenen. - een vergelijking bepalen van de regressielijn d.m.v. de kleinstekwadratenmethode. - de correlatiecoëfficiënt bepalen. - bij een gegeven waarde van de correlatiecoëfficiënt aangeven hoeveel spreiding er door de

regressielijn wordt verklaard. - een voorspelling maken aan de hand van de regressielijn. H5 Het seizoensmodel. De student kan: - beschrijven uit welke componenten een tijdreeks is opgebouwd. - bij gegeven kwartaalcijfers herkennen of een seizoensmodel kan worden gebruikt. - bij gegeven kwartaalcijfers een keuze maken tussen het additieve model en het multiplicatieve

model. - de trend bepalen m.b.v. het voortschrijdend gemiddelde. - de seizoencomponenten bepalen en (eventueel) corrigeren. - bij gegeven trendlijn en seizoenscomponenten een voorspelling doen. H6 De normale verdeling. De student kan: - het gemiddelde (µ) en de standaardafwijking (σ) van een normale verdeling interpreteren aan

de hand van sigmagebieden. - bij gegeven µ en σ een schets te maken van de bijbehorende normale verdeling. - een willekeurige normale verdeling omrekenen naar een standaardnormale verdeling m.b.v. de

standaardnormale substitutie. - bij gegeven kans een bijbehorende z-waarde berekenen m.b.v. de tabel van de

standaardnormale verdeling. - de centrale limietstelling in eigen woorden omschrijven en toepassen in concrete situaties. - een binomiale verdeling benaderen met een normale verdeling. - controleren of een normale benadering van een binomiale verdeling is toegestaan. - een continuïteitscorrectie uitvoeren. - kansberekeningen maken omtrent het gemiddelde en de som van kansvariabelen. Indexcijfers. (zie onderwijsmateriaal op Bb.) De student kan: - enkelvoudige prijs-, hoeveelheids – en waarde-indexcijfers berekenen en interpreteren. - rekenen met samengestelde indexcijfers van Laspeyres en Paasche en deze vervolgens

interpreteren. - rekenen met de (zwakke) producttest. - basis verleggen en koppelen van reeksen indexcijfers.


Bijlage 4: Onderwijsdoelen P4 wiskunde MBO-instroom Hoofdstuk 3 Break-even-punten De student kan: 1. de totale ontvangstfunctie bepalen als de prijsvraagfunctie bekend is. 2. het domein bepalen van de totale ontvangstfunctie. 3. bij gegeven variabele kosten en vaste kosten de totale kostenfunctie bepalen. 4. bij gegeven productiefunctie, arbeidskosten en vaste kosten de totale kostenfunctie bepalen. 5. de break-even-punten bepalen. 6. de grafiek tekenen van een tweedegraadsfunctie. 7. de symmetrieas van een parabool bepalen. 8. een tweedegraadsvergelijking oplossen m.b.v. de abcformule of ontbinden in factoren. 9. de extreme waarde van een parabool bepalen. 10. aan de hand van de waarde van de discriminant van een tweedegraadsfunctie bepalen hoeveel

oplossingen er zijn. 11. een tweedegraadsongelijkheid oplossen m.b.v. een tekenverloop. 12. bij gegeven totale ontvangstfunctie en totale kostenfunctie de totale winstfunctie bepalen. 13. het domein bepalen van de totale winstfunctie. 14. bij gegeven tweedegraads totale ontvangstfunctie en tweedegraads totale kostenfunctie de

maximale totale winst bepalen. Hoofdstuk 5 Op de helling De student kan: 1. de richtingscoëfficiënt van een raaklijn bepalen. 2. de afgeleide bepalen van een functie van de vorm y = axn. 3. de stationaire waarden van een functie bepalen. 4. de extreme waarden (maxima, minima) van een functie bepalen aan de hand van een

tekenverloop. 5. de afgeleide van een economische functie interpreteren. 6. de marginale ontvangst, de marginale kosten en de marginale winst bepalen en interpreteren. Hoofdstuk 6 Functieonderzoek De student kan: 1. bij een gegeven probleemformulering de voorraadkostenfunctie opstellen, die is opgebouwd uit

vaste bestelkosten, variabele bestelkosten en opslagkosten. 2. bij een gegeven voorraadkostenfunctie de optimale bestelgrootte bepalen. 3. de verticale en de scheve asymptoten van een gebroken functie bepalen. 4. de grafiek van een gebroken functie en de bijbehorende asymptoten tekenen. 5. te bepalen waar een functie concaaf is en waar een functie convex is. 6. het buigpunt berekenen m.b.v. de tweede afgeleide. 7. de grafiek van een functie kunnen tekenen op basis van een functieonderzoek. 8. bij een gegeven prijsvraagfunctie de prijselasticiteit uitrekenen en interpreteren. 9. de afgeleide bepalen m.b.v. de productregel. 10. de afgeleide bepalen m.b.v. de quotiëntregel.

BLOKBOEK P4_2011-2012def

Documents

Transcript of BLOKBOEK P4_2011-2012def