BIOTECHNOLOGIE

Biotechnologie omvat technieken en productieprocessen waarbij gebruik

wordt gemaakt van levende organismen of delen van organismen

TOEPASSINGSGEBIEDEN

• -Agrarische industrie (bestrijding plagen)

• -Voedingsindustrie (gewasveredeling)

• -Chemische industrie (enzymproductie)

• -Medische industrie (ziektebestrijding)

KLASSIEKE BIOTECHNOLOGIE

• Het produceren van voedsel of medicijnen met behulp van micro-organismen

• -        kaas bereiden m.b.v. schimmels• -        zuurkool bereiden m.b.v. bacteriën• -        bier brouwen (wijn, jenever, etc.) m.b.v. gist• -        brood bakken m.b.v. gist• -        antibiotica maken m.b.v. schimmels

MODERNE BIOTECHNOLOGIE

Genetische manipulatie / modificatie (genetic engineering): het gericht en direct aanbrengen van veranderingen in het erfelijk materiaal

MODERNE BIOTECHNOLOGIE

• MONOKLONALE ANTILICHAAM TECHNIEK (VOORLOPER VAN DE CEL FUSIE TECHNIEK)

• RECOMBINANT DNA TECHNIEK– transgenese

– cisgenese

• CEL FUSIE TECHNIEK

• KLONEN

•

Recombinant DNA techniek

• a) Bacterie met plasmide.

• b) Het plasmide wordt uit de bacterie gehaald.

• c) Het plasmide wordt opengeknipt.

• d) Bacterie met een gen dat planten beschermt tegen een onkruidbestrijdingsmiddel.

• e) Het DNA wordt uit de bacterie gehaald.

• f) Het beschermende gen wordt uit het DNA geknipt.

• g) Het beschermende gen wordt in het plasmide gezet.h)

Plasmide met beschermend gen.

Recombinant DNA techniek

• a) Het plasmide met beschermend gen wordt gekopieerd.

• b) De beschermende genen worden op minuscule gouddeeltjes geplakt.

• c) De gouddeeltjes worden onder hoge druk in plantencellen geschoten.

• d) Bij een aantal cellen komt het beschermende gen in het DNA van de celkern terecht

RECOMBINANT DNA TECHNIEKTOEPASSINGEN IN DE LANDBOUW

- VRAATBESTRIJDING

- ZIEKTEBESTRIJDING

- TOLERANTIEVERHOGING

- BESTRIJDING ONDERVOEDING

ZIEKTEBESTRIJDING PAPAJA (PAPAJA RINGSPOTVIRUS)

-VIRUS VERSPREID DOOR BLADLUIZEN

-KRUISINGSTECHNIEKEN WEINIG EFFECT

-MODIFICATIE SUCCES: OPBRENGST 33% +

-CONSUMENT NIET ENTHOUSIAST

-IN VEEL LANDEN GMO’S VERBODEN

-ZADEN VERVUILD MET GENTECH ZADEN IN THAILAND

TOLERANTIEVERHOGINGSOJA (ONGEVOELIG VOOR BESTREIDINGSMIDDEL)

• GLYFOSFAAT BELEMMERT DE GROEI VAN PLANTEN

• GLYFOSFAAT WORDT DUS GEBRUIKT ALS HERBICIDE

• BACTERIËEL GEN BESCHERMT TEGEN GLYFOSFAAT

• GEN WORDT INGEBOUWD IN SOJAPLANT

• SOJAPLANT NU ONGEVOELIG VOOR HERBICIDE

• BOER KAN MAKKELIJK ONKRUID BESTRIJDEN

VRAATBESTRIJDINGBt-MAÏS (BEHANDELD TEGEN VRAAT DOOR RUPS)

BESTRIJDING ONDERVOEDINGGOLDEN RICE (VERRIJKT MET PROVITAMINE A)

• Vitamine A gebrek probleem in arme landen• Veroorzaakt blindheid bij kinderen• Gen uit narcis + gen uit bacterie ingebouwd in

rijstplant m.b.v. virus: gele rijst bevat extra beta-caroteen (pro-vit. A) in het endosperm

MONOCLONALE ANTLICHAAM TECHNIEKTOEPASSINGEN IN DE GENEESKUNDE

•

RECOMBINANT DNA TECHNIEKTOEPASSING IN DE GENEESKUNDE

• Adeninosinedeaminase-(ADA)-deficiëntie (voorbeeld)

• ADA-patiënt maakt geen witte bloedcellen• ADA-gen wordt geplaatst in “kreupel” retrovirus• Dit virus infecteert stamcellen beenmerg patiënt• Met ADA-gen geïnfecteerde beenmergcellen

worden teruggeplaatst en zullen daar een voortdurende stroom witte bloedcellen leveren

RECOMBINANT DNA TECHNIEKTOEPASSING IN DE GENEESKUNDE

• Genen repareren m.b.v. virus (GENTEHERAPIE)

• DNA uit virus halen

• DNA uit menselijke celkern halen

• Gezond gen uit DNA knippen

• Menselijk gen wordt in virus-DNA ingebouwd

• Kweekcel wordt met virus geïnfecteerd

• Kweekcel maakt virussen met menselijke genen

RECOMBINANT DNA TECHNIEKTOEPASSING IN DE GENEESKUNDE

GENTHERAPIE

• POSTNATAAL– IN-VITRO-GENTHERAPIE– IN-VIVO-GENTHERAPIE

• PRENATAAL

IN-VITRO-GENTHERAPIE

• Bij patiënt worden cellen weggenomen

• Virussen met goede menselijke genen worden uit kweekcellen gehaald

• Cellen patiënt worden geïnfecteerd met virussen

• Behandelde cellen worden terug in lichaam gespoten

IN-VIVO-GENTHERAPIE

• Virussen met gezonde gen worden uit kweekcellen gehaald

• Virussen worden ingespoten waardoor zieke cellen gezonde genen krijgen

Prenatale gentherapie

• H-JEB is dodelijke erfelijke

ziekte veroorzaakt door het ontbreken van eiwit laminin-5 De ziekte uit zich vooral door het afbladeren van de huid Kinderen met deze ziekte sterven jong (voorbeeld)

CEL FUSIE TECHNIEKENHYBRIDISEREN VAN GOEDE EIGENSCHAPPEN

•

KLONEN (THERAPEUTISCH)

•

REPRODUCTIEF KLONEN “Dolly”

De toekomst???

•

BEZWAREN

• DIERENLEED

BEZWAREN

• Moedermelk uit koeien

Nutricia

Frankensteinvoedsel

HUGO

BEZWAREN HUGO

• HUGO zeer kostbaar en tijdrovend

• Wat mag wel en wat mag niet en wie bepaalt dat??

• Voor wie toegankelijke kennis?• Jijzelf

• Werkgevers

• Verzekeringmaatschappijen

VOOR- EN NADELEN GENTHERAPIE

• PRENATAAL

voor tegen :

groot effect groot risico

eenmalig misschien onnodig• POSTNATAAL

voor tegen :

alleen als nodig steeds opnieuw

inspraak kostbaar