BIM-LabBIM-Lab

Virtueel bouwen en

de toepassing van standaards

Module 2: Organisatie bouwproces en

informatiemanagement

BIM-Lab

• Georganiseerd door projectgroep COINS i.s.m. BIR

• Vijf samenhangende onderwijsmodulen

• Doelstellingen– Inzicht geven in aard en toepassingsmogelijkheden – Inzicht geven in aard en toepassingsmogelijkheden

van standaarden

– Inzicht te geven in hoe de standaarden kunnen bijdragen aan procesintegratie en procesbeheersing

• Theorie en praktische oefening

• Cursus is een pilot

Een cursus in 5 modulen

1. Inleiding Virtueel Bouwen en Toepassing

Standaarden – 22sep09

2. Organisatie Bouwproces en

Informatiemanagement – 29sep09Informatiemanagement – 29sep09

3. Functionele specificatie en ruimtelijke

vormgeving – 6okt09

4. Engineering – 13okt09

5. Toelevering en productie – 20okt09

Organisatie Bouwproces en

Informatiemanagement

• De wijze van invulling van communicatie en

samenwerking veroorzaakt de foutgevoeligheid

in de informatiestroom

• Doel:• Doel:

– Kennis van theorie en benaderingen voor het

beheersen van informatie in projecten

– Vaardigheid in het, in samenwerking met

bouwpartners, overeenkomen en vastleggen van

rolverdeling, coördinatiestructuur en

informatieoverdracht.

Bouwwerk communicatie

Specificerende

T1

Bouwwerk-

regisseur

VISI-standaard

Management communicatie

Besluiten nemen

COINS-standaardBuilding

Information

model

Bouwwerk-informatiesysteem

COINS-standaard

Bouwwerk communicatie

Delen van bouwwerkinformatie

COINS-systematiek

CBIM CEM• Wijzigingenbeheer

• Statusbeheer

• Versiebeheer

• Coins-Container

• Samenvoegen

• Window of Autorization

Coins

Container

Agenda Module 2

• Inleiding / positie van de module in het geheel

• Communicatie tussen bouwpartners: introductie theorie

• Oefening 1, Container-spel

• Pauze

• Oefening 2, VISI-spel• Oefening 2, VISI-spel

• Evaluatie en afsluiting

Instructeurs

1. Henk Schaap en Peter Willems

2. Sander Nederveen en Henk Schaap

3. René Dorleijn en Jacob Beetz

4. Hans Hendriks en Henk Burggraaff4. Hans Hendriks en Henk Burggraaff

5. Martinus van de Ruitenbeek, Patrick van Tol

en Bert de Wolde

Middelen

• Diverse software-tools, o.a.

– Coins-Navigator

– Revit en Coins4Revit

– (Allplan en Coins4Allplan)

– VISI webtool van Bakker&Spees

– Metacom

• Informatiepagina:

www.coinsweb.nl/wiki/index.php/BIM-Lab

Organisatie Bouwproces en

Informatiemanagement

COINS BIM-Lab Module 2

Sander van Nederveen

TU Delft

29 september 2009

Onderwerpen

1. Waar hebben we het over?

• Proces en informatie

• De bouw als informatieverwerkende industrie

2. Jaren ’90: Documentbeheer

• Status en versiebeheer, Workflow-management• Status en versiebeheer, Workflow-management

3. Wijzigingsbeheer

• Baselines, Configuratiemanagement

4. Bomen

• Objectenboom, activiteitenboom, eisenboom

5. Rollen, transacties en berichten

• VISI

Waar hebben we het over?

• Samenhang Proces en Informatie

De bouw als informatie-

verwerkende industrie

Informatie-transformatie-proces (IS) InformatieInformatie

Materiaal-transformatie-proces (RS)MaterialenMensenMiddelen

Terugkoppeling

Bouwwerk

Sturing

Het RS-IS-paradigma

Jaren ’90: Documentbeheer

• Documenten en meta-gegevens

– Status, versie, datum, auteur, titel

– Ook toepassen op Object-beheer!

• Workflow management• Workflow management

(Werkstroombeheersing)

– Goed voor verzekeraars...

... maar voor de bouw?

maak/wijzig

tekening

beoordeel

tekeningOK?

beoordeel

tekening

tbv autorisatieOK?

Wijzigingsbeheer

• Bijhouden van wijzigingen

– om ze later terug te kunnen vinden (traceability)

– om terugkomen op beslissingen te voorkomen

– om verantwoording te kunnen afleggen

etc.etc.

• Configuration Management (CM)

“Activiteit om consistente beschrijvingen van de prestatie-

indicatoren van een product en zijn eigenschappen:

- te definieren en onderhouden

- te vergelijken met het ontwerp en de eisen”

(Leidraad SE)

Baselines

• Gesloten baseline: formeel “bevroren” status

van een product die dient als referentie voor

verdere werkzaamheden (Leidraad SE)

• Open baseline: de actuele status van het • Open baseline: de actuele status van het

product (die voortdurend verandert)

Wijzigingen in CM

• Altijd beschrijven t.o.v. de meest recente gesloten baseline

• Als wijzigingen in strijd zijn met de gesloten baseline: formele wijzigingsprocedure– Wijziging vastleggen incl onderbouwing, motivatie en – Wijziging vastleggen incl onderbouwing, motivatie en gevolgen

– Wijziging ter goedkeuring voorleggen aan commissie (“Configuratie Control Board”)

• Toevoegingen en uitwerkingen in het ontwerp zijn gewoonlijk niet in strijd met de baseline

Bomen

• Hierarchische lijsten (checklists) met projectinformatie

• COINS werkt primair met Objectenbomen

– Lijst van objecten (System Breakdown Structure)

Andere bomen zijn o.a.Andere bomen zijn o.a.

• Activiteitenboom (Work Breakdown Structure)

• Eisenboom (Requirements Breakdown Structure)

Activiteiten, eisen, functies e.d. kunnen ook in COINS

worden vastgelegd, maar worden in COINS aan elkaar

gelinkt via de objectenboom.

Rollen, transacties en

berichten

• Tot nu toe alleen gekeken naar informatie-management binnen een organisatie

• Daarnaast: informatie tussen organisaties– Transacties en berichten

– Tussen rollen, die worden vervuld door actoren– Tussen rollen, die worden vervuld door actoren

– Kan natuurlijk ook binnen een organisatie

• Simpelst: niks regelen, communiceren met e-mail– Gevolg: chaos

• Structuur aanbrengen: VISI

VISI

• Afsprakenstelsel voor communicatie in bouwprojecten

• Afspraken gaan over:– Transacties en berichten

– Actoren en rollen– Actoren en rollen• Altijd twee rollen per transactie, bijv Opdrachtgevende en Ontwerpende

• Transactie bestaat uit Berichten

– Bundel afspraken heet Raamwerk. • Raamwerk is een structuur van een aantal transacties tussen verschillende rollen

• Bijv. VISI Raamwerk UAV

Oefening COINS Container-spel

COINS BIM-Lab Module 2Sander van Nederveen

TU Delft

29 september 2009

COINS Cointainer-spel - overzicht

1. Bouwwerkregisseur:a. Importeren Coins-container Bestaande Situatie

b. Wens: object wijzigen, object toevoegen, document toevoegen

2. Ontwerpendea. Importeren Coins-container

b. Wijzigingen en toevoegingen uitvoeren

c. Exporteren Gewijzigde Situatie

3. Bouwwerkregisseura. Importeren Bestaande Situatie

b. Samenvoegen Gewijzigde Situatie

c. Bekijken wijzigingen

d. Genereren rapportage

Wat zit er in een COINS

Container?

• ccr-bestand (≈zip-file) met:

– bim-folder: objecten en object-eigenschappen

– doc-folder: documenten

COINS-container

Stationlunetten.ccr

Bim-folder

Doc-folder

Wijzigingsbeheer

• Status- en versiebeheer

• Baselines

• Wijzigingsrapportage

COINS-termen

• CBIM: COINS Bouwwerk-Informatiemodel

• CBIS: COINS Bouwwerk-Informatiesysteem

• CEM: COINS Engineering-methode

• Window of Authorisation: kader (afbakening) • Window of Authorisation: kader (afbakening)

waarbinnen een rol bevoegdheden heeft

BIM-LabBIM-Lab

Virtueel bouwen en

de toepassing van standaards

Module 2-5: VISI-spel

Onderwerpen

• Communicatietheorie

• Bouwstenen

• VISI communicatiestandaard

• Oefening 2: de betekenis van rollen• Oefening 2: de betekenis van rollen

• Intro VISI

• Oefening 3: Opleveren werk (ccr) met VISI

Communicatie is de rode draad van het proces

Communicatie

OpdrachtExecutie

Action based communicationRef. Jan Dietz, 2006, Enterprise Ontology, Springer

Resultaat

Communicatie

Project-leverende

Opdracht-gevende

T

• Rollen

• Transacties

• Berichten

• Gegevens elementen in berichten

VISI standaard

• VISI systematiek gebaseerd op

communicatietheorie

• VISI raamwerken

– VISI framework UAV (traditional contract)– VISI framework UAV (traditional contract)

– VISI framework UAVgc (D&C contract)

• VISI implementatie richtlijnen

• VISI keurmerk

Verdelen van de rollen

© VISI

Management communication

Heldere verantwoordelijkheden

Bouwrijp

makende

Ontwer-

pende

Regulerende

Initiatief-

nemende

Project- Opdracht-

Finan-

cierende

Grondver-

wervende

Potentiële

markt

Onderhou-

dende

Bouwende

Project-

leverende

Toe-

leverende

Opdracht-

gevende

Aanbeste-

dende

Exploiterende

Toetsende /

Accepteren-

de

Adviserende

Creërende

draagvlak

“Welke pet zet ik op?”

Voorbeeld

Opdracht -

gever

Project-

leider

Opdracht -

gever

Project-

leiderProjectleverende

Initiatiefnemende

Aannemer

Directie -

voerder

T1 T2 Technisch

PL

T3 Technisch

adviseur

Toezicht -

houder

T4

Aannemer Directie -

voerder

T1T1 T2T2 Technisch

PL

T3T3 Technisch

adviseur

Toezicht -

houder

T4

Projectleverende

Opdrachtgevende

VISI voordelen

• Vooraf structuur

• Heldere verantwoordelijkheden

• Expliciete communicatie

• Sneller beslissen• Sneller beslissen

• Automatisch dossiervorming

(Wie heeft wat besloten, wanneer en

waarom)

VISI in de praktijk

• Software aanbod

• Beheerorganisatie

• Standaard raamwerken

• VISI keurmerk voor software• VISI keurmerk voor software

• Toegepast in honderden projecten per jaar

• Invoeringsbesluit grote opdrachtgevers

voor UAV en UAVgc

contractcommunicatie

Oefening 2

Wat gaan we doen?

Ontdekken en structureren van de

rolverdeling

Aanpak in de praktijk

Maak vooraf afspraken over rolverdeling/functiescheiding en daaruit

voorvloeiende informatie-uitwisseling

Aanpak in de praktijk

Breng rollen, verantwoordelijkheden en bevoegdheden in kaart.

Verdeel de rollen over partijen binnen een projectomgeving

De Casus

• Station Utrecht Lunetten wordt aangepast

en verbouwd tot een station met een

eilandperron met kopontsluiting tussen de

stopsporen van en naar Houten. Er moet stopsporen van en naar Houten. Er moet

een nieuwe fietstunnel aangelegd worden,

tevens dient een overkapping op het

perron geplaatst te worden. In de

overkapping dient verlichting aangebracht

te worden.

De oefening - basisdiagram

Opdracht-

gevendeOntwerpendeTT

Project-

leverende

AdviserendeT

De oefening: werk-

interactiediagram

Ontwerp

CivielT

ProRail IM

Initiatief-

nemende

T

Projectleider

ProRail IP

Project-

leider

BouwCom

AdviseurT

TOntwerp

B&UT

Ontwerp

InstallatiesT

Verdieping

• IDM – Information Delivery Manual

• Interaction Map

• Process Map

• Exchange requirement• Exchange requirement

• Window of Authorization

Information Delivery Manual

ISO DIS 29481-1 (IDM)

(o.a. Exchange requirement)

Interaction map

• Rollen en transacties

• Berichten

• Gegevenselementen

• VISI-Raamwerk• VISI-Raamwerk

• Verdeling van rollen

Process Map

Notatiewijze: BPMN

Process Map

Leveren

detail-

ontwerp/

O-E

Leveren

detail-

ontwerp/

R

Leveren

Interface

Model/

O-E-R

Leveren

Civiel

ontwerp/

O-E-R

Leveren

B&U

ontwerp/

O-E-R

Leveren

Install.

ontwerp/

O-E-R

Notatiewijze: Jan Dietz

Exchange requirement

• Voor iedere transactie

– Welke informatie wordt verstrekt en

wat wordt vereist

– Informatiestructuur (verwijs naar standaarden)– Informatiestructuur (verwijs naar standaarden)

– Verpakking (verwijs naar standaarden)

– Uitwerkingsniveau

– Te hanteren coderingen / notaties

– In te vullen properties

– Kwaliteitsniveau

Window of Authorization

Oefening 3

Wat gaan we doen?

Kennismaken met VISI-software

Een container versturen met VISI

Raamwerk

A6

Plannende

A2

Civiel

engineer

T1T5

A3

A1

Bouwwerk-

regisserende

A5

Installatie

engineer

T4

A3

Infra

engineer

T2

A4

B&U

engineer

T3

A7

BeveiligingT6

A0

Opdracht-

gevende

T6

Raamwerkeditor

Software

http://test.bakkerspees.nl/visi/

Inloggen

Voor iedere rol is er een personen aangemaakt met deze inlognamen:

civ@coins.nl, civiel;

pla@coins.nl, planning;

ife@coins.nl, Infra engineer;ife@coins.nl, Infra engineer;

ine@coins.nl, installatie engineer;

bue@coins.nl, b&u engineer;

bou@coins.nl bouwwerk regisseur;

bev@coins.nl beveiliging