campus Schoonmeersen – Voskenslaan 362 – 9000 Gent tel. 09 242 42 81

fmw@hogent.be | www.hogent.be/fmw

Studenten: Ameel Evelien

Brisaert Emilie

De Tandt Lauranne

Lippens Katinka

Moerenhout Isa

Putman Silke

Snauwaert Arne

Vanderbeke Bert

Vandewalle Lisa

Promotor: Nicky Dirckx

Academiejaar 2012-2013

Bachelor in de Orthopedagogie: Algemene Orthopedagogie

Bijzondere vraagstukken uit de orthopedagogiek

ZorgBoerderij te Nokere

Zorgboeren: Arnold Boonaert & Martine Dewaele

2

Voorwoord

Dit project gaat over het netwerk van een jongere in time-out op een zorgboerderij. Deze

time-outs brengen heel wat good practices maar ook knelpunten tussen zorgboeren,

verwijzers en Groene Zorg met zich mee.

Voor ons onderzoek hebben we enkele zorgboeren en verwijzers geïnterviewd, dit door

middel van een vragenlijst. Daarna zijn we aan de hand van een andere vragenlijst, bij

Groene zorg gaan aankloppen. Aan hen hebben we vooral de good practices en knelpunten

voorgelegd. De resultaten die uit ons praktijkonderzoek zijn voortgevloeid, hebben we ook

tot een flyer verwerkt.

Omdat vele jongeren na de time-out hervallen in oude gewoontes, zijn we op zoek gegaan

naar een specifieke vorm van nazorg. Hier hebben we geopteerd om de jongere een

bezigheid aan te bieden, naar eigen wens. Dit is wel een deeltje dat we nog niet specifiek

hebben kunnen uitwerken en waarvan we hopen dat dit later (volgend jaar) kan worden

gedaan.

Graag willen wij Arnold & Martine, Nicky, de zorgboeren, de verwijzers, de medewerker van

Groene Zorg en alle anderen die meegewerkt hebben aan en ons begeleid hebben bij ons

project bedanken.

Gent, 12/12/2012

3

Inhoudsopgave

Voorwoord .............................................................................................................................................. 2

Inhoudsopgave ........................................................................................................................................ 3

Inleiding ................................................................................................................................................... 6

1. Theoretisch kader ............................................................................................................................ 7

1.1. Time-out ....................................................................................................................................... 7

1.1.1 Time-out: het begrip............................................................................................................... 7

1.1.2 Time-out: de uitvoering .......................................................................................................... 7

1.1.3 Time-out: de organisatie ........................................................................................................ 7

1.2. Het belang van een netwerk ........................................................................................................ 8

1.2.1 Systeemtheorie ...................................................................................................................... 8

Net zoals een gezin zijn ook een leefgroep, een vriendengroep of een team voorbeelden van een

systeem. Het gaat hierbij om de betrekkingen tussen de leden. ............................................................ 8

1.2.2 Emancipatorisch werken ........................................................................................................ 9

1.3. Zorgboerderij ................................................................................................................................ 9

1.3.1 Zorgboerderij: het begrip ....................................................................................................... 9

1.3.2 Zorgboerderij: de uitvoering ................................................................................................ 10

1.3.3 Algemene thema’s binnen een zorgboerderij ...................................................................... 11

1.3.4 Steunpunt Groene Zorg ........................................................................................................ 11

2. Methodologie ................................................................................................................................ 13

2.1. Vergadertechniek/gespreksvaardigheden ................................................................................. 13

2.1.1 Brainstormen en discussiëren .............................................................................................. 13

2.1.2 Vergaderen ........................................................................................................................... 13

2.2 literatuuronderzoekonderzoek ................................................................................................... 13

2.3. bevraging/interview ................................................................................................................... 14

2.4. Methode van kwalitatief onderzoek .......................................................................................... 14

2.5.Contacten leggen......................................................................................................................... 14

2.6. Gebruik van nieuwe media ......................................................................................................... 15

2.7. Work breakdown Structure ........................................................................................................ 15

3. Resultaten...................................................................................................................................... 16

3.1 Functie van time-out ................................................................................................................... 16

3.2 Soorten time- out die de jongere nodig heeft ............................................................................ 17

4

3.3 Ervaren problemen rond time- out projecten op zorgboerderijen ............................................. 17

3.4 Vertrouwenspersoon ................................................................................................................... 18

3.5 Krachten van een time-out op een zorgboerderij ....................................................................... 18

3.6 Contact en briefing tussen voorzieningen en zorgboer .............................................................. 19

3.7 Betrekken van netwerk in de time-out op een zorgboerderij..................................................... 19

3.8 Groene zorg ................................................................................................................................. 19

3.9 Nazorg ......................................................................................................................................... 20

3.10 Vragen specifiek voor zorgboeren............................................................................................. 20

3.10.1 Moeilijk om de jongeren los te laten.................................................................................. 20

3.10.2 Genoeg begeleid in zijn taak? ............................................................................................. 20

3.10.3 Voldoende info over beroepsgeheim, ect. ......................................................................... 21

3.10.4 Het verzorgen van de nazorg in de toekomst. ................................................................... 21

4. Beleidskaders & good practices buitenland ...................................................................................... 22

4.1 Educatief centrum De Horizon .................................................................................................... 22

4.2 Stadsboerderij De Vier Heeren .................................................................................................... 22

4.3 Via Kunst ...................................................................................................................................... 23

4.4 Psychiatrie ................................................................................................................................... 23

4.5 Maaszicht: opvangtehuis dak-en thuisloze jongeren .................................................................. 23

5. Algemeen besluit ........................................................................................................................... 25

6. Bijlagen .......................................................................................................................................... 27

Bijlage 1: Vragen voor zorgboeren en verwijzers .............................................................................. 27

1.2 Vragen tijdens het bezoek aan de voorzieningen. ...................................................................... 27

1.2.1 Vragen omtrent ervaren knelpunten bij zorgboeren en verwijzers ..................................... 27

1.2.2 Vragen enkel voor de zorgboerderij: .................................................................................... 28

Bijlage 2: Bezoeken verwijzers / voorzieningen. ............................................................................... 29

2.1 Verwijzer Visbo Leieland ............................................................................................................. 29

2.2 Verwijzer VZW Lejo ..................................................................................................................... 31

2.3 Verwijzer VZW Indigo .................................................................................................................. 33

2.4Verwijzer Lionshulp VZW ............................................................................................................. 37

2.5 De Knoop ..................................................................................................................................... 42

Bijlage 3: Verslagen zorgboeren ........................................................................................................ 46

3.1 Verslag, zorgboer Arnold ............................................................................................................. 46

3.2 Verslag Kruiskenshoeve, Robbert Accoe ..................................................................................... 50

3.3 Verslag zorgboer Alveringem, ’t Zeugekot .................................................................................. 53

5

3.4 Verslag zorgboerderij ’t Berkenhof, Ingelmunster ...................................................................... 57

Bijlage 4: resultaten onderzoek Robert Accoe .................................................................................. 63

Bijlage 5: flyer buitenlandse reis ....................................................................................................... 71

Bijlage 6: verslagen bezoeken Nederland (Rotterdam) .................................................................... 73

6.1 Verslag Maaszicht ........................................................................................................................ 73

6.2 Verslag stadsboerderij de 4 Heeren ............................................................................................ 75

6.3 Verslag Sophia Kinderkliniek ....................................................................................................... 77

6.4 Verslag: Via Kunst ........................................................................................................................ 79

6.5 Verslag Educatief Centrum Horizon ............................................................................................ 80

Bijlage 7: alternatieven in de omgeving van de voorziening............................................................. 81

7.1 Indigo/ De morgenster ................................................................................................................ 81

7.2 Sint-Jozef Gent ............................................................................................................................. 81

7.3 Visbo Leieland.............................................................................................................................. 81

7.4 De Kerkhoek ................................................................................................................................ 82

7.5 Betsberg Oosterzele .................................................................................................................... 82

7.6 Home sint-Elisabeth, Ronse ......................................................................................................... 82

7.7 Alternatieven omgeving Nokere................................................................................................. 82

Bijlage 8: brief praktische uitwerking alternatieven ......................................................................... 84

Bijlage 9: voorstelling project flyer Groene zorg & projectmarkt .................................................... 85

Bijlage 10: vragen Groene zorg ......................................................................................................... 87

Bijlage 11: verslag Groene zorg ......................................................................................................... 89

Bijlage 12: presentatie aan de voorziening ....................................................................................... 93

Bijlage 13: presentatie projectmarkt ................................................................................................. 97

6

Inleiding

In de zorgboerderij van Nokere wordt nagenoeg permanent een jongere opgevangen. Deze

cliënten kunnen er terecht voor een time-out.

Een time-out geeft de jongere een unieke kans. Hij of zij krijgt even de tijd om tot zichzelf te

komen op een locatie, ver verwijderd van het dagelijkse leven. Hierdoor worden de

moeilijkheden die zich stellen even ‘on hold’ gezet. De jongere krijgt tijd om na te denken

over wat er gebeurd is en wat hij/zij eventueel kan veranderen naar de toekomst toe. Een

time-out biedt de jongere m.a.w. de kans op een leerrijke ervaring.

Er schuilt echter genoeg gevaar om de hoek opdat deze opgedane kennis terug aan de kant

wordt geschoven voor de ‘oude gewoonten’

Het netwerk speelt hierbij een belangrijke rol:

Een netwerk is één van de belangrijkste aspecten in een mensenleven. Het geeft je draagkracht en zorgt ervoor dat je er met de steun van die andere opnieuw tegenaan kan, dat je je hart eens kan luchten.

De jongeren die op de zorgboerderij komen, hebben soms niet eens meer een netwerk, of het draagvlak van dat netwerk is te klein.

Het is onze bedoeling de jongere terug een houvast te bieden na de time-out. Al is het maar 1 persoon waarop hij/zij kan rekenen, het kan een belangrijke schakel zijn naar een totale ommezwaai.

Daarom stelden wij ons de vraag:

Hoe kunnen we het netwerk van de jongere betrekken in de voorbereiding, begeleiding en

de nazorg van een time-out in de zorgboerderij opdat het positief effect van de time-out kan

worden doorgetrokken naar het dagelijks leven?

Maar toch merkten we al gauw dat er nog andere knelpunten en good practices zijn.

Zorgboeren zijn geen opvoeders, het zijn boeren die jongeren opvangen op hun boerderij

om hen vooruit te helpen. Waar bij ons tijdens de opleiding zo gehamerd is op de

basisprincipes, leken we de voeling hiermee soms te verliezen bij de zorgboer. Hierdoor zijn

we uiteindelijk tot de volgende probleemstelling gekomen:

“Welke knelpunten spelen er bij de zorgboeren en welke good practices kunnen we

overnemen en aanraden aan de zorgboeren zodat de basisprincipes van de hulpverlening

aanwezig zijn binnen de time-out op een zorgboerderij?”

7

1. Theoretisch kader

1.1. Time-out

1.1.1 Time-out: het begrip

Het concept ‘time-out’ is door de tijd heen veranderd. Oorspronkelijk komt de term

uit het buitenland. Daar gaat het ook om het inlassen van een pauze, maar ligt de

nadruk toch nog op ‘het geven van een straf met een korte uitsluiting als gevolg’.

Wanneer het probleemgedrag van een kind niet zomaar genegeerd kan worden,

onderscheiden we drie algemene vormen die variëren van de minst ingrijpende naar

de meest restrictieve vorm: integratie, uitsluiting en afzondering.

Integratie houdt in dat elementen die het probleemgedrag stimuleren uit de

omgeving worden verwijderd. Het kind blijft in de vertrouwde omgeving vanwaar hij

de activiteiten observeert.

Bij uitsluiting neemt het kind niet deel aan activiteiten die zijn probleemgedrag

stimuleren en observeert ze ook niet.

In afzondering wordt het kind in een andere ruimte geplaatst en mag deze niet

verlaten. Deze vorm van time-out is eerder uitzonderlijk.

Thuis daarentegen kan het kind naar zijn kamer gestuurd worden. Om het effect van

een goede time-out te bereiken, mag het kind hier geen plezierige activiteiten

kunnen doen zoals tv kijken of spelletjes spelen op de computer. (LOOSVELDT, 2009-

2010, pg 4-6)

1.1.2 Time-out: de uitvoering

Een time-out wordt best voorafgegaan door een waarschuwing. Deze kan ervoor

zorgen dat er niet moet worden overgegaan tot de eigenlijke ‘straf’.

Bij de uitvoering van een time-out moet er met een aantal zaken rekening gehouden

worden. Een eerste element is de duur van de time-out, deze hangt samen met de

leeftijd en het vermogen van een kind. Daarnaast moet het kind ook duidelijk weten

wat de reden is van de time-out en wat de voorwaarden zijn om opnieuw te mogen

deelnemen aan de activiteit. Ook belangrijk om weten is dat een time-out op zich

geen passend gedrag aanleert, maar enkel straffend werkt. Een combinatie met

andere educatieve technieken is dus aangewezen. (LOOSVELDT, 2009-2010, pg 7)

1.1.3 Time-out: de organisatie

Er zijn verschillende soorten time-outprojecten. Zo is er de schoolinterne time-out

waarbij de kinderen opgevangen worden binnen de school zelf door een team van

begeleiders. Daarnaast bestaat er ook een vorm waarbij een externe persoon instaat

8

voor de time-out. Vaak wordt er gebruik gemaakt van een korte time –out.

De aanleiding van deze time-out zijn ernstige gedragsproblemen of demotivatie. Het

betreft een korte begeleiding die zowel schoolintern als –extern georganiseerd kan

worden.

De belangrijkste doelstellingen zijn het vinden van aansluiting met de

schoolomgeving, de gedragsproblematiek verminderen en het vermijden van

zwaardere vormen van hulpverlening.

De time-out duurt vijf tot tien dagen en bestaat uit individuele activiteiten en dit

eventueel in combinatie met andere activiteiten (groepsgericht, herstelgericht …).

Laagdrempeligheid is erg belangrijk binnen een time-out. Indien dit niet het geval is,

bestaat er een risico tot stigmatisering en escalatie van het probleem.

Een integrale aanpak (aandacht voor alle problemen en dit in samenwerking met alle

betrokken actoren) waarbij snel en actief gehandeld wordt naar de conflictsituatie

van de jongere. (LOOSVELDT, 2009-2010, pg 15-16)

1.2. Het belang van een netwerk

1.2.1 Systeemtheorie

Net zoals een gezin zijn ook een leefgroep, een vriendengroep of een team

voorbeelden van een systeem. Het gaat hierbij om de betrekkingen tussen de leden.

Een systeem heeft altijd een zekere wordingsgeschiedenis die een bepaalde tijdsduur

impliceert, dit heet het tijdselement van een systeem. Voor een systeem is een

bepaalde onderlinge afhankelijkheid en onderlinge structuur nodig. Deze structuur

vraagt tijd.

In de systeemtheorie worden de oorzaken van het gedrag van de mens niet in de

persoon zelf gelegd, maar in de werking van het systeem en de wisselwerking tussen

personen (ook de begeleider van het gezin behoort tot het systeem).

Vertegenwoordigers van de systeemtheorie gaan ervan uit dat de problemen van nu

ook in het hier en nu moeten worden opgelost. Het is niet nodig om het verleden

hierbij te betrekken. Het zoeken naar pijnlijke of traumatische momenten uit het

verleden wordt niet als zinvol geacht.

De systeemtheorie werkt volgens een aantal uitgangspunten:

- Het geheel is meer dan de som van de delen: een systeem heeft een eigen

karakter dat niet te herleiden is tot de eigenschappen van de delen.

- Binnen het geheel of systeem zijn de delen van elkaar afhankelijk. Als er een deel

van het systeem verandert, dan komt het hele systeem in beweging.

- Het systeem bepaalt in belangrijke mate het gedrag van de individuen.

9

- Het systeem probeert zich aan te passen aan zijn omgeving omdat het wil

overleven.

- Een systeem heeft de eigenschap zichzelf te handhaven en te blijven

voortbestaan.

1.2.2 Emancipatorisch werken

Vanuit de emancipatorische visie is het werken aan/met het sociaal netwerk doe je

door te letten op volgende aandachtspunten:

- De mens is een sociaal wezen en voor zijn welzijn aangewezen op anderen.

- Individuele ontwikkeling kan niet los gezien worden van de interactie van de

omgeving

- Het bestaand sociaal netwerk is belangrijk

- De dienstverlener ondersteunt het sociaal netwerk.

- Hulpverlening moet aanvullend zijn op het sociaal netwerk

- Hulpverlening moet aansluiting zoeken bij het sociale netwerk van de cliënt en

voortdurend zoeken naar mogelijkheden om dat netwerk uit te breiden.

1.3. Zorgboerderij

1.3.1 Zorgboerderij: het begrip

Een zorgboerderij is een agrarisch bedrijf waar cliënten uit de welzijnssector terecht

kunnen om verschillende redenen. Zo kan iemand er terecht voor dagbesteding, voor

een begeleide werkplek, voor een behandeling of woonplek. Meestal komen de

mensen op een zorgboerderij terecht voor dagbesteding. Binnen een zorgboerderij

kunnen er ook verschillende doelgroepen terecht, de meest voorkomende

doelgroepen zijn personen met een verstandelijke beperking, personen met een

psychiatrische achtergrond, jeugdigen en ouderen. (Hassink, 2009, pg 1)

Het profiel van de cliënt die naar de zorgboerderij gaat, is ondertussen al gewijzigd.

Aanvankelijk kwamen er vooral cliënten van residentiële voorzieningen aankloppen bij

een zorgboerderij. Voor de bijzondere jeugdzorg zag men de zorgboerderij als een plek

voor een time-out, voor andere doelgroepen daarentegen ging het om zinvolle

dagbesteding. Nu zijn er ook een aantal ambulante diensten aangesloten bij de

werking van de zorgboerderij zoals bv: eerstelijnsdiensten, sectorale thuiszorg- en

begeleidingsdiensten… Hieronder vind je een illustratie vanuit welke sectoren er de

meeste vraag is naar de samenwerking met zorgboerderijen. (ROMBAUT, 2010-2011,

pg 9-10)

10

Een zorgboerderij kunnen we plaatsen binnen de gedachte van

vermaatschappelijking, socialisering, normalisatie en de-institutionalisering. Dit

betekent dat de cliënt, door middel van een zorgboerderij, mee kan participeren in de

samenleving, gerespecteerd wordt en ze dus een normaal leven kan leiden. Het zijn

de boeren, niet-zorg partners, die instaan voor de zorg van de cliënten. Door het

inschakelen van deze niet-professionals, is het makkelijker voor de cliënt om een

gewoon leven te gaan leiden.

1.3.2 Zorgboerderij: de uitvoering

De basis van het Vlaams zorgboerderijconcept ligt vooral in de driehoeksverhouding

tussen de zorgboerderij, de zorgvrager en de voorziening die de zorgvrager begeleidt.

Als er tussen deze drie factoren een goede samenwerking is, biedt dit de beste

garanties voor een goede kwaliteitszorg. Waar men vooral rekening mee moet

houden, is het feit dat de samenwerking met een zorgboerderij slechts effect zal

hebben als dit een onderdeel is van en ingebed ligt in een globaal handelingsplan. Ook

is het belangrijk dat bij een samenwerking met een zorgboerderij niet enkel

stilgestaan wordt bij de vooropgestelde doelstelling maar ook bij de manier waarop

de verworden implementaties geïntegreerd zullen worden in het dagelijkse leven van

de cliënt.( ROMBAUT, 2010-2011, pg 12-13)

De ontwikkeling van zorgboerderijen heeft als belangrijk kenmerk dat het gericht is op

herstel, empowerment en het versterken van de kracht van de cliënt. De focus op

integratie, betrokkenheid van de samenleving, het vraaggericht werken, de nadruk op

de relatie tussen de cliënt en begeleider en het volwaardig burgerschap zijn een

aantal belangrijke kenmerken die aanwezig zijn binnen de werking van een

zorgboerderij. (Hassink, 2009, pg1)

11

Over het algemeen wordt aangenomen dat het verblijf op een zorgboerderij gezond is

en wel om verschillende redenen. Zo zijn de noodzakelijke en aansprekende

werkzaamheden, het werken met planten en dieren, de structuur, de ruimte, de

variatie in werkzaamheden en de niet-medische sfeer verschillende redenen

waarvoor een zorgboerderij instaat en het gezond is voor de cliënt.

Een Vlaamse zorgboerderij begeleidt normaal gezien één en maximum drie cliënten

gelijktijdig. (ROMBAUT, 2010-2011, pg 11)

1.3.3 Algemene thema’s binnen een zorgboerderij

Uit onderzoek blijkt dat er 5 thema’s zijn die door de deelnemers van een

zorgboerderij enorm gewaardeerd worden. Zo worden de gemeenschap op de

boerderij, de houding van de boer, de niet-zorg context, de aard van het werk en de

groene omgeving als belangrijke elementen gezien binnen een zorgboerderij.

Met de gemeenschap bedoelen de cliënten de sociale gemeenschap. Op de

zorgboerderij voelen ze zich veilig en thuis. De informele sfeer maakt het hen

makkelijker om contacten te leggen en ook de kleinschaligheid wordt op prijs gesteld.

De cliënten appreciëren het ook enorm dat ze door de boer als een normaal persoon

gezien worden en niet als patiënt, met respect en zonder vooroordelen.

De niet-zorg context wordt vooral aangehaald door de boeren zelf als belangrijk

aspect. Zo vinden zij enerzijds dat de boerderij veel meer het gewone leven biedt dan

reguliere zorgvoorzieningen en anderzijds waarderen zij de vrijheid in de zin van dat

ze zich minder aan protocollen hoeven te houden.

Cliënten zien verschillende voordelen in het werk op de boerderij. Zo beschrijven zij

het werk als zinvol en echt, als passend bij de eigen mogelijkheden, als divers en

gestructureerd en ook de aanwezigheid van dieren is een enorm pluspunt.

Als laatste hebben we de groene omgeving die volgende de cliënten en zorgboeren

veel voordelen biedt zoals de rust en ruimte, het kunnen ervaren van natuur en eens

in een andere omgeving kunnen vertoeven. (Hassink, 2009, pg 5-8)

1.3.4 Steunpunt Groene Zorg

Het Steunpunt Groene Zorg werkte een juridisch en praktisch kader uit waarin de

samenwerking tussen de landbouw en zorg werkelijkheid werd. De overheid speelde

hierop in door een subsidieregeling uit te werken voor land- en tuinbouwers die

zorgactiviteiten op hun bedrijf verwezenlijkten. Door deze regeling zag Steunpunt

Groene Zorg de belangstelling voor Groene Zorg bij land- en tuinbouwers toenemen.

De taak van Groene Zorg bestaat eruit dat ze elke kandidaat zorgboer screent op zijn

motivatie, karakteristieken en kwaliteiten. Op basis van de resultaten van deze

12

screening gaat Groene Zorg, op vraag van welzijnsvoorzieningen, op zoek naar een

gepaste zorgboer voor de aangemelde cliënt.

Groene Zorg is zich blijven inzetten voor een optimalisering van de kwaliteitszorg bij

de samenwerking met de zorgboerderijen. Deze inzet uit zich in de vorm van

vormingsactiviteiten voor zowel zorgboeren als hulpverleners en in de vorm van

verschillende initiatieven met oog op de belangenbehartiging van het

zorgboerderijconcept. (ROMBAUT, 2010-2011, pg 11)

13

2. Methodologie

We kregen dus de vraag of we niks konden doen omtrent het netwerk. Kunnen wij

iets aan het netwerk doen? Is het mogelijk om iets aan het bestaande netwerk te

doen? Of is het mogelijk om een extern netwerk te betrekken, zodanig dat de

positieve elementen, die de zorgboerderij hen biedt, toch behouden kunnen worden?

Om dit te kunnen verwezenlijken moesten we onderzoek doen. Hieronder wordt

beschreven welke methodes we gebruikt hebben gedurende ons onderzoek.

2.1. Vergadertechniek/gespreksvaardigheden

2.1.1 Brainstormen en discussiëren

Tijdens onze vergaderingen geeft iedereen zijn ideeën weer. Wat willen we precies

gaan verwezenlijken? Verschillende ideeën werden geopperd. Er werd gedacht aan

een soort dagboek voor de jongere, buddywerking, de jongeren vrijwilligerswerk laten

doen in een bejaardentehuis en iets met dieren. We moesten ook nadenken over de

flyer. Hoe willen we de flyer opbouwen? Welke inhoud moet er instaan?

2.1.2 Vergaderen

Het is gedurende ons project heel belangrijk dat we luisteren naar elkaar. Dit

proberen we te doen gedurende het gehele project, maar voornamelijk tijdens de

vergaderingen. We zorgen ervoor dat we vergaderen op een rustige plek en dat we

hier voldoende tijd voor vrijmaken. Ook tijdens de bevragingen is dit een belangrijk

punt. We moeten ook trachten een open lichaamshouding aan te nemen zodat de

personen die geïnterviewd worden, echt zin hebben om verder te praten. Dit lukt niet

als je een geforceerde houding aanneemt en enkel de vragen snel overloopt. (POH-

TEAM, 2010, p. 43 t.e.m.85)

2.2 literatuuronderzoekonderzoek

Wat is een time-out nu eigenlijk? Wat is een zorgboerderij? Wat kan het betekenen

voor de jongere? Wat weten we al over dit thema? Wat weten we over een netwerk?

Om deze informatie te verzamelen, gebruiken we verschillende bronnen. De

verschillende bronnen zijn vooral: internet, artikels uit wetenschappelijke tijdschriften

en boeken.. Ook databanken werden geraadpleegd. Onze bronnen worden vermeld

zoals we dit gezien hebben in het opleidingsvak “Inleiding tot het wetenschappelijk

onderzoek”. (Harinck, 2010, p. 189-190)

14

We hebben ook gebruik gemaakt van Google Scholar. Dit is een makkelijke manier om

wetenschappelijke informatie te verkrijgen. Door een aantal trefwoorden in te typen,

krijg je de meest relevante en recente wetenschappelijke artikelen te zien.

2.3. bevraging/interview

Eenmaal we de visie van Arnold kenden omtrent het netwerk, wilden we weten hoe

andere zorgboeren en verwijzers hiertegenover staan. Denken zij allemaal hetzelfde

over het netwerk van de jongeren of zijn er verschillen? We kregen van Arnold en

Martine een aantal namen en adressen van verwijzers waar zij mee samen werken.

We contacteerden hen om hun ervaringen te horen betreffende time-outs in

zorgboerderijen. Hiervoor is een vragenlijst opgesteld (zie bijlage 1).

We hebben ons hiervoor opgesplitst in duo’s. Iedereen probeert een zorgboerderij en

een verwijzer te bevragen. Er is een lijst opgesteld waar duidelijk instaat wie wanneer

bij welke zorgboer en verwijzer gaat. Deze zorgt voor voldoende overzicht en om

misverstanden te vermijden. Na elk bezoek wordt een verslag opgemaakt. Deze

worden samengezet in één bestand. (zie bijlage 2 en 3)

Wij maken gebruik van een open interview of een semigestructureerd interview. Dit

heeft een onderwerp en een aantal hoofdvragen, die zeker bevraagd moeten worden,

maar de onderzoeker kan in beperkte mate de volgorde aanpassen en/of afwijken.

(Harinck,2010, p.94) We hebben , zoals eerder vermeld, een vragenlijst opgesteld. Dit

zijn de vragen waar we zeker antwoord op willen. Maar de zorgboer of verwijzer mag

altijd afwijken. Zo bekomen we interessante/andere informatie die we daarna nog

verder kunnen verwerken, afhankelijk van de relevantie voor ons thema.

2.4. Methode van kwalitatief onderzoek

Wij maken gebruik van een kwalitatief onderzoek. Hierbij verkrijg je gegevens die niet

meetbaar zijn. Door onze bevraging verkrijgen we gegevens van verschillende

mensen. Er is geen antwoord juist of fout. We bevragen alle personen naar hun eigen

beleving en zetten dan alle antwoorden samen. In tegenstelling tot een kwantitatief

onderzoek is het voor ons niet zo makkelijk om de resultaten in een grafiek of tabel te

plaatsen. Bij ons gaat het echt om de inhoud van de antwoorden. (Harinck, 2010, p.

115 t.e.m.121)

2.5.Contacten leggen

In de mate van het mogelijke neemt onze projectverantwoordelijke contact op met

de persoon/voorziening in kwestie. Om onze bevragingen te kunnen afnemen, is het

noodzakelijk om contacten te leggen. Omdat we ons in duo’s hebben opgesplitst,

15

hebben we afgesproken om per duo de verwijzer/zorgboerderij te contacteren.

Meestal gebeurt dit via e-mail of telefonisch.

2.6. Gebruik van nieuwe media

Om alle communicatie tussen ons vlotter te laten verlopen, is er een facebookpagina

opgestart. Ook maakten we soms gebruik van een doodle. Omdat iedereen les heeft

op verschillende tijdstippen, is het op die manier een ideale manier om af te spreken.

2.7. Work breakdown Structure

We werken in de vorm van een bottum up. We zijn vanuit tussentaken tot een

hoofdtaak gekomen, onze probleemstelling/doelstelling. In eerste instantie gingen we

de personen bevragen om te weten te komen hoe zij over het netwerk nadachten en

hoe zij dachten over de communicatie tussen de zorgboerderij en de voorziening.

Naarmate de bevraging vorderde, kwamen we erachter dat er andere knelpunten

waren die we te belangrijk vonden, vooraleer we verder konden met het netwerk.

Nadat we alle knelpunten benoemd hebben, zijn we in dialoog gegaan met Groene

Zorg. Onze tussentaak was om informatie te verkrijgen. De hoofdtaak die daaruit

ontstaan is, was de knelpunten ontdekken die speelden tussen de zorgboerderij, de

voorziening en Groene Zorg, samen met het opstellen van alternatieven voor

jongeren als nazorg van time-out.

Om dit duidelijk voor te stellen hebben we een flyer gemaakt, waarbij we kort

uitleggen wat onze doelstelling uiteindelijk geworden is en de knelpunten en good

practices benoemen.

We hebben gekozen voor een flyer, omdat dit uitnodigend is. De flyer geeft kort een

uitleg over het project en onze probleemstelling. We benoemen knelpunten en good-

practices. Op het voorblad hebben we citaten gezet die mensen aanspreken.

We hebben een flyer gemaakt omdat we deze zouden kunnen verspreiden onder

zorgboeren, voorzieningen en Groene Zorg. Dit om aan te geven waar we mee bezig

zijn geweest, om de instanties hierover te informeren en misschien brengt het onder

zorgboeren en voorzieningen iets in gang.

16

3. Resultaten

Uit onderzoek over hoe zorgboeren en voorzieningen een time-out project op een zorgboerderij beleven en ervaren, blijkt dat er naast gelijkenissen zich ook een aantal knelpunten bevinden. De knelpunten zijn hieronder geformuleerd en gesynthetiseerd. Naast zorgboeren en voorzieningen, zijn we ook bij Groene Zorg gaan aankloppen. Alle verworven resultaten zijn terug te vinden in dit werk. Ons onderzoek is opgebouwd uit interviews met 4 zorgboeren en 6 voorzieningen. Hieronder worden de belangrijkste bevindingen opgesomd. We verwijzen voor de volledige interviews naar bijlage 2 & 3.

3.1 Functie van time-out

Naast gelijkenissen vinden we ook verschillen terug in de omschrijving die zorgboeren of verwijzers van voorzieningen geven aan de functie van een time-out. Beiden zien ze een time-out als een rustperiode voor zowel de jongere als de omgeving. Voor sommige boeren heeft een time-out de functie om een jongere uit het problematisch milieu te halen, terwijl dit voor voorzieningen vaak de jongere tijdelijk uit de (vastgelopen) situatie halen is om nieuwe openingen te creëren. De jongere komt hierna weer terecht in het eigen milieu of in het professioneel milieu. Hoewel een zorgboer verwacht dat de jongere in het eigen milieu minder problematisch gedrag zal vertonen na een time-out, zien voorzieningen een time-out als het op adem komen bij vastgelopen situaties en wil men hierna de begeleiding terug hervatten.

We merkten bij de zorgboer te Nokere een zekere ontgoocheling in het feit dat de meeste jongeren hervallen in vroegere gedragspatronen. Een ontgoocheling in het feit dat de jongere zijn problematisch gedrag op de boerderij vaak niet vertoonde maar bij terugkomst in de voorziening, thuis of het school wel weer problematisch gedrag vertoonde. Een mogelijke verklaring zouden we kunnen vinden in een verschillend verwachtingspatroon ten aan zien van de time-out.

Voor Groene Zorg is het belangrijk dat een time-out niet de functie krijgt om een

crisissituatie op te lossen. Het conflict moet eerst in de begeleiding worden aangepakt

en opgelost en pas daarna kan men de jongere op time-out sturen. Dit dan als rust of

om de jongere nieuwe ervaringen en leerdoelen bij te brengen. Ook is de zorgboer

niet opgeleid om met jongeren in een crisissituatie om te gaan en dit kan soms tot uit

de hand lopende situaties leiden. Voorzieningen gebruiken time-out soms te

makkelijk om een crisissituatie op te lossen. Soms word de jongere letterlijk aan de

deur afgezet bij de zorgboer door begeleiders. Voorzieningen begeleiden zorgboeren

te weinig in de omgang met de jongere.

17

3.2 Soorten time- out die de jongere nodig heeft

Door bevragingen bij zorgboeren en voorzieningen merken we op dat er een grote verscheidenheid bestaat aan soorten time-out. Niet enkel op inhoudelijk vlak maar ook op intensiteit en duur. Zo zijn er time-outs van één nacht, één week, twee weken maar ook van maanden en zelfs jaren. Maar waar word de lijn van time- out getrokken?

Een time- out waar jongeren nooit overnachten of maar twee maal per week komen, is helemaal verschillend van een time- out waar een jongere 1 week verblijft en overnacht. We kunnen ons voorstellen dat je bij een langdurige time-out het netwerk wel kan betrekken, de communicatie met de voorzieningen op peil kan stellen en je de persoon veel beter kan leren kennen. Dit is allemaal zeer moeilijk bij een intensieve time out van 1 week met overnachting. Dit omdat er zeer weinig tijd is om een netwerk te betrekken en omdat dit veelal een geval is van crisis, waarbij het de bedoeling is de jongere uit zijn context te halen of om vastgelopen begeleiding op te lossen. Hierdoor is er ook zeer weinig tijd om een samenwerking mogelijk te maken.

3.3 Ervaren problemen rond time- out projecten op zorgboerderijen

Volgens voorzieningen moet een jongere de dag zelf of in de eerst volgende 2 dagen aangemeld kunnen worden doordat op dat moment nood is aan een time-out. Ook zorgboeren vinden de procedure vaak te lang. Daarom zijn er veel voorzieningen die de stap met Groene Zorg overslaan en zelf contact opnemen met een zorgboer.

Groene Zorg bevestigt dat dit vaak enkele dagen tot zelfs weken kan duren voor een time-out kan worden gestart. Ze wijzen er ons nogmaals op dat een time-out niet mag plaatsvinden in een crisis bij de jongere of begeleiding, zoals hierboven vermeld. Daarom is het belangrijk om een grondige screening, een kennismakinggesprek en een intake te doen. Groene Zorg wil graag de boer, de voorziening en de jongere ‘leren kennen’. Daarnaast vermelden ze dat sommige zorgboeren en voorzieningen wel goed samenwerken.

Vaak zijn er ook praktische problemen rond een time-out op zorgboerderijen. Hierbij denken we aan vervoer van de jongere, tijd van begeleiders, financiële tekorten (soms worden zorgboeren niet betaald) en het aantal begeleiders zijn vaak beperkt. Zorgboeren merken op dat de hulpverlening in voorzieningen vaak te gestructureerd is en men weinig ruimte heeft, waardoor er nauwelijks plaats is voor meer individuele begeleiding, meer bezoeken en meer communicatie.

Voor de time-out plaatsvindt worden er door sommige voorzieningen doelstellingen opgesteld waar de jongere moet aan werken tijdens de time-out. Vaak wordt hier op de zorgboerderij niet voldoende naar toe gewerkt, wat nadelig kan zijn op langere termijn. Hiervoor zou meer aandacht moeten zijn, maar kunnen we dat verlangen van een zorgboer?

18

Zoals eerder vermeld hebben we een verschil in visie opgemerkt over time-out bij voorzieningen en zorgboeren. Dit kan voor enkele problemen zorgen zoals de invulling die gegeven wordt aan de functie van een time-out, de omgang met jongeren, de vorm van nazorg, de vorm van begeleiding, enzovoort. Voorzieningen wijzen erop dat een time-out geen garantie geeft op succes, maar dat het zeker veel kansen geeft. De jongeren zijn er even uit, ze kunnen opnieuw op adem komen, ze kunnen herbeginnen met een propere lei.

Verder stellen wij ons ook de vraag of boeren wel genoeg gevormd zijn om deze doelgroep van jongeren te begeleiden? Zelf geven zorgboeren aan dat ze graag meer vormingen willen, dichter bij huis. Groene Zorg bevestigde dat er weinig boeren aanwezig zijn op de vormingen, maar vertelde ons ook dat zorgboeren dit vaak gebruiken als excuus. Er is geen verschil tussen avond of middagvormingen wat betreft het aantal zorgboeren. Over de verplaatsing werd niet veel vermeld.

Zorgboeren en voorzieningen ervaren vaak communicatieproblemen tussen elkaar. Namelijk door het te weinig doorspelen van informatie. Hoe moet de zorgboer bijvoorbeeld omgaan met verkregen informatie van de jongeren? Heeft de zorgboer beroepsgeheim?

3.4 Vertrouwenspersoon

In sommige voorzieningen is er intensieve begeleiding tijdens de time-out, in andere helemaal niet. Op een aantal plaatsen werkt men al met nazorg. Vooral over De Knoop zijn zorgboeren erg positief. Deze zijn er op gericht om extra begeleiding te voorzien voor de jongere tijdens hun time-out of dagbesteding. Over het algemeen zijn zorgboeren teleurgesteld in de begeleiding van jongeren door voorzieningen of zorgleerkrachten tijdens de time-out. Ze zien zelden iemand op bezoek komen van de voorziening. Soms worden jongeren letterlijk voor de deur afgezet. Wel is er af en toe telefonisch contact, maar deze mening vinden we niet echt terug bij de bevraagde voorzieningen.

3.5 Krachten van een time-out op een zorgboerderij

Hieruit kunnen we concluderen dat time-out een zeer krachtig middel is dat men kan inzetten voor jongeren die vastlopen of wanneer de begeleiding van jongeren vastloopt. Zowel voorzieningen als zorgboeren zien de individuele aandacht, het werken met dieren, de natuur, de gecreëerde rust, het weg zijn uit de dagelijkse context, de positieve bekrachtigingen en het inzicht krijgen in het eigen functioneren, als krachten van een time-out op een zorgboerderij. Voorzieningen voegen hier de rust voor de begeleiding, leefgroep en jongere, het werken vanuit de jongere, de succeservaringen die de jongere daar beleeft, de

19

structuur die geboden wordt en het concreet bereiken van iets (bv. hondenhok timmeren) toe als krachten. Zorgboeren voegen hier nog hun luisterend oor aan toe, indien de jongere daar nood aan heeft aan toe.

3.6 Contact en briefing tussen voorzieningen en zorgboer

We merken op dat sommige voorzieningen samenwerken met Groene Zorg en andere voorzieningen niet, met de reden dat de procedure dan soms te lang duurt. Groene Zorg start de briefing tussen voorziening en zorgboer op, door een kennismakingsgesprek of intake. Daarbij aansluitend meldt Groene Zorg ons dat er een screening plaatsvindt van zowel de zorgboer, de voorziening en de jongere, met daaropvolgend een intake tot slot een evaluatie. Het is ook de verantwoordelijkheid van de voorziening om contact en briefing van de zorgboer op peil te houden.

Groene Zorg ervaart ook een communicatieprobleem tussen voorzieningen en zorgboeren, in die zin dat voorzieningen vaak belangrijke info niet melden aan zorgboeren en ze de zorgboer samen met de jongere te weinig opvolgen. Er gaan te weinig begeleiders of IB’s langs op de zorgboerderij, maar dit ligt niet enkel aan de voorziening. Ook de zorgboeren zijn hier niet assertief genoeg in.

3.7 Betrekken van netwerk in de time-out op een zorgboerderij

We merken dat voorzieningen in hun begeleiding veel werken rond het netwerk van de jongere. Voorzieningen zien het belang van het netwerk in en proberen het netwerk van de jongere vaak te betrekken en weer te geven. Zowel zorgboeren als voorzieningen zijn het erover eens dat het netwerk van jongeren uit de bijzondere jeugdzorg, moeilijk of niet te betrekken zijn in een time-out project. De functie van een time-out gaat namelijk over de jongere uit het netwerk en de situatie halen. Veel jongeren geven ook aan dat het fijn is om tijdens een time-out even niet met problemen geconfronteerd te worden. Het lijkt ons dan ook moeilijk om rond het netwerk te werken tijdens een time –out. Er kan wel steeds verbindend gewerkt worden met de jongeren. (We hebben 1 zorgboer ontmoet die af en toe met het netwerk van de jongere werkt, waar ouders van de jongere op bezoek kunnen komen of waar deze boer af en toe telefonisch contact heeft met ouders, maar het betreft hier time-out projecten waarbij de jongere niet overnacht op de boerderij, maar 1 of 2 maal in de week bij de boer komt. Misschien is dit wel een optimale manier van werken? )

3.8 Groene zorg

Groene Zorg biedt volgens zorgboeren goede vormingen aan. De meeste boeren die wij bevraagd hebben gaan niet naar deze vormingen. De zorgboeren geven aan dat dit vaak moeilijk te bereiken is en praktisch onhaalbaar. De vormingen gaan meestal

20

maar op één plaats door waardoor de afstand ver is voor de zorgboeren. Groene Zorg zelf weerlegt dit.

3.9 Nazorg

We merken vanuit zowel de zorgboeren als de voorzieningen, dat er een tekort is aan nazorg van jongeren na een time-out. Een jongere moet tijdens een time-out al voorbereid worden naar de terugkeer om hervallen in gewoontes en gedragspatronen te voorkomen. Voorzieningen zouden meer verbindend moeten werken naar de time-out ervaring van de jongere en de zorgboer. Nazorg kan ook betekenen dat de jongere verder iets doet met zijn positieve belevingen, ervaringen en interesses tijdens de time-out op de zorgboerderij. Zo kan er bijvoorbeeld gedacht worden aan het werken met dieren na de time-out (zie alternatieven).

Groene Zorg is van mening dat men hier veel laat liggen. Hiermee wordt bedoeld dat de

jongere tijdens de time- out veel beleeft, ervaart en bijleert, maar dat er in de begeleiding in

voorzieningen en scholen bitter weinig mee gedaan wordt.

3.10 Vragen specifiek voor zorgboeren

3.10.1 Moeilijk om de jongeren los te laten

De zorgboeren ervaren dit verschillend. Sommige zorgboeren die we ondervraagd

hebben, ervaren dat het zeer moeilijk is om de jongere los te laten. Vooral om de

jongere te zien hervallen in zijn gewone context of netwerk. Andere zorgboeren

zeggen dat ze geleerd hebben om er mee om te gaan. Het is een knop omdraaien.

3.10.2 Genoeg begeleid in zijn taak?

Dit is sterk afhankelijk van de voorzieningen waar Groene Zorg mee werkt. Het

verschilt sterk van voorziening tot voorziening. Er zijn voorzieningen waarbij de

zorgboer de begeleider van de jongere nooit ziet. De jongere wordt gewoon afgezet

voor de deur.

Wanneer de jongere geplaatst is op de zorgboerderij door de jeugdrechtbank, is er zo

goed als geen begeleiding.

Groene Zorg vult hierop aan dat de zorgboer vaak te weinig wordt begeleid in zijn

taak, maar ze melden ons hier ook bij dat dit niet de taak is van Groene Zorg, maar

van de voorziening die de jongeren begeleidt. De voorziening van de jongere op time-

out moet de boer inlichten en steunen in de begeleiding van de jongere, want de boer

is ook geen hulpverlener. Veel voorzieningen zijn hier veel te nonchalant in en

zorgboeren te weinig assertief.

21

3.10.3 Voldoende info over beroepsgeheim, ect.

We merkten een tekort aan kennis omtrent beroepsgeheim, afstand en nabijheid.

Ook boeren geven aan dat er nooit genoeg kennis kan zijn. Groene Zorg organiseert

hier wel vormingen over, maar niet veel boeren gaan hier naartoe. De reden hiervoor

is moeilijk te bereiken, geen tijd, …

We hebben Groene Zorg hierover bevraagd. Zij ervaren ook dat niet veel boeren naar

vormingen komen, maar geen tijd of te ver vinden ze eerder een excuus.

3.10.4 Het verzorgen van de nazorg in de toekomst.

De nazorg wordt nu vooral verzorgd via gesprek. Men probeert met de jongeren in

gesprek te treden. Toch merken we dat dit niet altijd zo gemakkelijk is. Naargelang

ons project vorderde, dachten we na over hoe we concreet de positieve punten van

de time-out kunnen overzetten naar de reële, praktische wereld van de jongere. Wat

doen jongeren op een zorgboerderij wat ze thuis of in de voorziening niet doen? Wat

zorgt nu juist voor dit effect van de zorgboerderij op de jongere? De dieren, het

verzorgen, het ondergedompeld worden in een echt gezin. Hierdoor dachten we

eraan om in de natuurlijke omgeving van de jongere te gaan zoeken naar

alternatieven voor de zorgboerderij. Dit kan een asiel zijn, waar de jongere kan gaan

wandelen met honden of er zorg voor kan dragen, maar het kan evenwel het zorgen

voor mensen zijn, zoals bijvoorbeeld eenmaal per week met een bejaard persoon om

boodschappen gaan en hierdoor met die persoon in gesprek te treden. Omdat wij

helaas door tijdsgebrek dit aspect niet verder kunnen uitwerken, hopen wij dat hier

later, in verder onderzoek, kan op worden verder gewerkt. Om dit onderzoek wat te

vergemakkelijken hebben wij zelf al een brief opgesteld die men naar

verwijzers/voorzieningen kan zenden, met de vraag of men openstaat voor deze vorm

van nazorg(zie bijlage 8). Indien hierop een positief antwoord zou komen, kan de

volgende projectgroep hiermee op weg. Ook zochten wij al enkele alternatieven voor

deze nazorg, deze is te vinden in bijlage 7.

22

4. Beleidskaders & good practices buitenland

4.1 Educatief centrum De Horizon

Dit is een centrum voor jongeren met gedragsproblemen. Men heeft zeven

leerwerkbedrijven waar de jongeren een ‘vak’ kunnen leren. Er wordt enorm hard

samengewerkt met het netwerk en de context van de jongere. Zowel in positieve als

negatieve situaties gaat de begeleiding van het educatief centrum een gesprek aan

met de ouders van de jongere, de jeugd- consulent/rechter en de eventuele andere

begeleiding. Wanneer er een specifieke gebeurtenis voorvalt, waarbij de begeleiding

een gesprek wenst, nemen ze contact op met de personen in kwestie en wordt er een

concreet gesprek gepland in dezelfde week.

Door het netwerk er zo in te betrekken, zorgen ze er ook voor dat het netwerk

verplicht is om inspanningen te doen, met en voor de jongere.

Ook is er een klimaat van onvoorwaardelijke acceptatie. De jongere krijgt er kansen

die hij nergens anders meer krijgt. Waar andere voorzieningen de jongere aan de deur

zet, blijven ze hier kansen bieden aan de jongere, ze strijden voor het succesverhaal.

Ze gebruiken hiervoor een systeem van belonen. Er wordt niet gestraft. Zo blijven ze

de jongere stimuleren om mee te gaan in het verhaal.

Ook is de houding van de begeleiding een sterk aspect van deze voorziening. Ze gaan

opnieuw uit de houding van onvoorwaardelijke acceptatie tewerk met de jongere. Ze

gaan niet straffen wanneer deze niet willen meedoen, maar blijven stimuleren. Ook

lossen ze vaak een probleem op via humor.

4.2 Stadsboerderij De Vier Heeren

Dit is een voorziening voor volwassenen met een verstandelijke beperking. De

stadboerderij werkt nauw samen met het netwerk van de cliënten. Niet enkel zijn ze

steeds welkom, soms werken de ouders er ook. Er zijn ouders die helpen poetsen,

praktische zaken bouwen zoals een hok enzovoort, maar er zijn ook ouders die naar

hier komen om zelf eens tot rust te komen. De cliënten hebben ook een zeer ruime

kamer zodat ze steeds mensen kunnen ontvangen. Dit geeft de cliënten een groter

thuis gevoel.

Er wordt op zelfstandigheid gehamerd waardoor de cliënt steeds zelf zijn steentje

moet bijdragen. Ze kunnen pas hulp vragen als ze het zelf geprobeerd hebben. 80%

komt vanuit de cliënt, de overige 20% bieden de begeleiders hen aan.

23

Vanuit de begeleiding heerst er opnieuw een onvoorwaardelijke acceptatie, maar ze

willen geen vrienden zijn van de cliënten. De grens tussen begeleider en vriend moet

duidelijk blijven.

4.3 Via Kunst

Dit is een Rotterdamse galerij waar mensen “van de straat” terechtkunnen. Men

werkt samen met thuislozen, (ex-) verslaafden, vluchtelingen en mensen met een

psychiatrische achtergrond. Er kan op zelfstandige basis naar Via Kunst gekomen

worden. Het zou een perfecte time-out functie kunnen hebben of als nazorg gebruikt

kunnen worden.

De cliënten worden er heel vrijgelaten, ze kunnen er tot rust komen zonder

verantwoording te moeten afleggen aan begeleiding. Dit omdat er vanuit de

begeleiding gekozen werd om via het samenwerken, het samen creëren van kunst,

een band te creëren waar het wel mogelijk was, een gesprek aan te gaan als de cliënt

dit zelf wenste.

Via Kunst is de Rotterdamse galerie en werkplaats voor kunstenaars “van de straat “:

dak- en thuislozen, (ex-) verslaafden, vluchtelingen, mensen met een psychiatrische

achtergrond en anderen met weinig middelen voor creatieve expressie.

4.4 Psychiatrie

Hier vangt men kinderen op met een psychische problematiek. Hier wordt zeer nauw

samengewerkt met het netwerk.

4.5 Maaszicht: opvangtehuis dak-en thuisloze jongeren

In Maaszicht vangt men jongeren op die dak- of thuisloos zijn. Deze jongeren zijn

tussen 17 en 23 jaar. Er wordt veel belang gehecht aan privacy. Mensen kunnen niet

zomaar naar kamers gaan kijken. Ook wordt er veel tijd genomen om de jongere te

leren kennen.

Er is een grote samenwerking met de buurt, waardoor jongeren contact blijven

houden met personen buiten de instelling.

Men gaat ook ieder jaar op reis. Hierdoor laat je de jongere toch een “normaal” leven

hebben, plus er is opnieuw veel contact buiten de voorziening.

Er is een zeer sterk uitgebouwd fasensysteem waar ook nazorg een belangrijk deel

van is. Na het verlaten van de instelling blijven jongeren nog 6 maanden kort

opgevolgd worden. Daarna wordt er na een bepaalde tijd nog eens contact

opgezocht.

24

25

5. Algemeen besluit

We hebben met ons projectgroepje een behoorlijke weg afgelegd. De eerste

probleemstelling hebben we aan de kant moeten schuiven en herformuleren, omdat

al snel bleek dat het zeer moeilijk, of bijna onmogelijk is om tijdens een time-out met

het netwerk van jongeren uit bijzondere jeugdzorg te werken. Dit heeft verschillende

redenen. Rond een netwerk werken, vraagt veel inspanning en is vaak een langdurig

proces. Daarnaast mogen we er niet vanuit gaan dat zorgboeren hulpverleners zijn.

We moeten nagaan wat de functie van time-out nu net is. Want is het niet zo, dat het

juist de bedoeling is om de jongere uit de context te halen?

Daarnaast zijn we ook op enkele knelpunten gestoten die zich afspelen tussen

zorgboeren, voorzieningen en Groene Zorg. Het waren knelpunten die volgens ons

eerst moeten aangepakt worden, voordat men werkelijk van een optimale

samenwerking kan spreken en kan werken met het netwerk van een jongere tijdens

time-out, want er is een grote tekortkoming in de nazorg van een time-out.

Daarnaast hebben zorgboeren, voorzieningen en Groene Zorg een verschillende visie

op time-out op een boerderij. Dit zorgt voor situaties die men zou moeten kunnen

vermijden door het afstemmen op elkaar en communiceren met elkaar. Dat brengt

ons tot een andere belangrijk knelpunt, namelijk communicatie tussen zorgboeren en

voorzieningen die zeer nonchalant gebeurt.

Dit alles is dan ook onze 2de doelstelling geworden. Namelijk het benoemen en

synthetiseren van knelpunten rond time-out op zorgboerderijen, en de samenwerking

tussen zorgboeren, voorzieningen en Groene Zorg.

We hopen van harte dat een volgend projectgroepje één of meerder knelpunten kan

specificeren en uitwerken, misschien wel wegwerken.

De interviews die we afgenomen hebben van de zorgboeren, de voorzieningen en

Groene Zorg zijn goed verlopen. Allen hebben ze uitgebreid antwoord gegeven op

onze vragen en hun eigen ervaringen met ons gedeeld.

Het is wel te betreuren dat we te weinig tijd hadden om dit project te kunnen

uitwerken. We hebben ook te weinig voorzieningen en zorgboeren kunnen bevragen.

Tegelijk mogen we blij zijn met het verkregen resultaat, we hebben mooi

voorbereidend werk geleverd. We hebben een aansprong gegeven tot dialoog tussen

zorgboeren, voorzieningen en Groene Zorg, knelpunten zijn duidelijk benoemd en

verschillende visies en bedenkingen zijn naast elkaar gelegd.

Daarnaast hebben we een aanzet gegeven tot alternatieven na een time-out, waarbij

we hopen dat jongeren extern nieuwe contacten kunnen leggen en de krachten van

hun time-out verder kunnen ervaren in een minder ingrijpende en intensieve vorm.

26

Ten slotte verwijzen wij nog naar bijlage 12 & 13. Dit is de voorstelling van ons project

aan de zorgboer en de projectmarkt. We hebben de recentste flyer ook gebruikt bij de

voorstelling van ons project. Deze is terug te vinden in bijlage 9.

27

6. Bijlagen

Bijlage 1: Vragen voor zorgboeren en verwijzers

1.2 Vragen tijdens het bezoek aan de voorzieningen.

1.2.1 Vragen omtrent ervaren knelpunten bij zorgboeren en verwijzers

- Wordt de zorgboer genoeg begeleid in zijn taak en tijdens time-out projecten? - Krijgt de zorgboer vormingen? Zoja, waarover? - Kent de zorgboer voldoende informatie omtrent het beroepsgeheim,

vertrouwensband, afstand – nabijheid? - Wat is de functie van een time out ? - Wat doet Groene Zorg concreet? Staan zij enkel in voor subsidies of organiseren zij

bijvoorbeeld ook vormingen? - Bestaan er nog andere instanties, naast Groene Zorg, die de zorgboer eventueel

begeleiden? - Welke vorm van nazorg is er aanwezig bij de zorgboerderij? - Hoe verloopt het contact en de briefing tussen voorziening en zorgboer?

- Hoe ‘organiseren’ jullie een Time-out? - Hoe bepalen jullie wat voor soort time- out de jongere nodig heeft? - Wanneer is voor jullie een time-out nodig? - Hoe betrekken jullie het netwerk bij de hulpverlening? - Wat zijn de krachten van een time- out project/ zorgboerderij? - Hoe verloopt de communicatie tussen de voorziening/ouders van de jongere en de

zorgboerderij? - Welke elementen worden door de jongeren als positief ervaren binnen de

zorgboerderij? - Hoe wordt een jongere aangemeld? - Welke vorm van nazorg is er na een Time-out? Hoe wordt de jongere verder

opgevolgd? (Zorgen jullie er op een bepaalde manier voor dat de jongeren de positieve effecten van de tijd op de zorgboerderij kunnen meenemen naar de voorziening/huis?)

- Waar ondervinden jullie problemen in het algemeen rond een time- out project? - Werken jullie met vertrouwenspersonen of Casemanagement? - Hoe werken jullie met jongeren/ volwassenen zonder netwerk? Wat kan je deze

personen dan aanbieden,..?

- Zie je vaak kinderen/jongeren die meermaals op time-out komen? - Hebben de jongeren contact met voorziening/thuis tijdens hun verblijf op de

zorgboerderij? - Is time out voor iedereen geschikt? - Hoe wordt beslist hoelang een time-out duurt voor de jongere? En hoelang duurt een

time- out gemiddeld?

28

- Hoe brengen jullie het netwerk in kaart van de jongere? ( vb. genogram, ecogram, … )

1.2.2 Vragen enkel voor de zorgboerderij:

Vind je het niet moeilijk de jongeren terug los te laten na de time-out? Je hebt vaak al een band opgebouwd met de jongere. Hoe hou je de afstand -nabijheid onder controle?

Welke elementen worden door de jongeren als positief ervaren binnen de zorgboerderij?

Is er iets dat je nog zou willen verbeteren aan jullie zorgboerderij?

29

Bijlage 2: Bezoeken verwijzers / voorzieningen.

2.1 Verwijzer Visbo Leieland

- Hoe wordt een jongere aangemeld? Hoe is die time-out georganiseerd? De aanmelding gebeurt door een maatschappelijk werker en de cel

leerlingenbegeleiding. Zij volgen de jongeren op. De cel leerlingenbegeleiding

bepaald dan onderling de time-out opties. Indien die optie een zorgboerderij is wordt

er gepolst bij Groene Zorg en hierna is er een overleg moment met de jongere en zijn

ouders.

- Hoe bepalen jullie wat voor soort time- out de jongere nodig heeft? Dit is individueel gebonden. Er wordt vooral gekeken naar wat de meerwaarde voor

de jongere zelf en/of de klasgroep en/of de leerkracht is. Het probleem is

doorslaggevend bij de keuze.

- Hoe wordt beslist hoelang een time-out duurt voor de jongere? En hoelang duurt een time- out gemiddeld? Dit wordt bekeken per jongere. Een time-out duurt nooit even lang. Ze werken met

een externe time-out die telkens 3 weken duurt, maar in een zorgboerderij zijn het

nooit volle weken. In een zorgboerderij is de duur meestal voor langere perioden,

maar nooit aansluitend.

- Wanneer is voor jullie een time-out nodig? Dat wordt bepaald door het feit of de leerling in de school nog aanvaardbaar kan

functioneren of niet. Soms kan een jongere geen volledige schoolweek aanvaardbaar

functioneren en is de afwisseling school en zorgboerderij een optie. De draagkracht

van de leerkrachten en de weerbaarheid van de klasgroep zijn hierbij ook niet

onbelangrijk.

- Is time out voor iedereen geschikt? Nee, er is geen garantie op succes, maar het geeft hun kansen om hen op het schip te

houden.

- Zie je vaak jongeren die meermaals op time-out komen? Ja maar dit zijn uitzonderingen.

- Hoe betrekken jullie het netwerk bij de hulpverlening? En hoe brengen jullie dit in kaart? Het netwerk wordt niet specifiek in kaart gebracht. Er wordt intensief met ouders

en/of begeleiders gewerkt. Ouders worden meteen gecontacteerd bij incidenten.

Ook zijn er algemene en individuele oudercontacten. De individuele contacten

worden vaak toegepast bij jongeren met het autismespectrumstoornis. In het

betrekken van het netwerk worden nog stappen ondernomen.

30

- Hoe wordt het netwerk tijdens een time-out betrokken? Hebben de jongeren contact met voorziening/thuis tijdens hun verblijf op de zorgboerderij? Vanuit de school is er intensief contact met de zorgboer, maar doordat de jongeren

meestal niet overnachten is het moeilijk om het netwerk te betrekken.

- Hoe werken jullie met jongeren/ volwassenen zonder netwerk? Wat kan je deze personen dan aanbieden,..? Alle leerlingen kunnen een vertrouwenspersoon krijgen. Vanuit de cel

leerlingenbegeleiding wordt ook bekeken welke jongeren dit nodig hebben.

- Hoe verloopt de communicatie tussen de voorziening/ouders van de jongere en de zorgboerderij? Soms wordt het contract samen met de ouders ondertekend. Ook gebeurt er altijd

een voorstelling van de zorgboerderij in de school. De meeste communicatie loopt

tussen de maatschappelijk werker en de zorgboer. Dit verloopt in het algemeen

goed.

- Wat zijn de krachten van een time- out project/ zorgboerderij? De jongere krijgt inzicht in het eigen functioneren (wat minder is bij een time-out

project bij de zorgboer) en zowel de leerling, de klasgroep en de leerkrachten krijgen

rust.

- Welke elementen worden door de jongeren als positief ervaren binnen de zorgboerderij? Dat ze buiten zijn in de natuur en er met hun handen mogen werken. Ze krijgen

individuele aandacht wat in de klas niet altijd mogelijk is.

- Welke vorm van nazorg is er na aan Time-out? Hoe word de jongere verder opgevolgd? (Zorgen jullie er op een bepaalde manier voor dat de jongeren de positieve effecten van de tijd op de zorgboerderij kunnen meenemen naar de voorziening/huis?) Er vind een gesprek plaats om interesse te tonen, te bevragen hoe de jongere het

heeft beleeft. Ook wordt het herstel bekeken en wordt de klasgroep voorbereid

- Waar ondervinden jullie problemen in het algemeen rond een time- out project? Een zorgboerderij doet hun best om aan de aanmelding tegemoet te komen maar het

aanbod kan ruimer.

31

2.2 Verwijzer VZW Lejo

- Wat is de functie van een Time-out? De functie van een time-out voor ons is vooral om de jongeren rust te bieden indien

zij grensoverschrijdend gedrag vertonen. Ook dient een time-out om jongeren

naartoe te sturen indien zij niet goed functioneren in groep en de attitudes voor de

participatie in groep niet bezitten.

- Hoe bepalen jullie wat voor soort Time-out de jongere nodig heeft? Er zijn verschillende time-out projecten. Zo kan het zijn dat de jongere soms een

week op time-out gaat, maar soms gaat een jongere ook 3 weken. Afhankelijk van de

noden en behoeften van de jongeren wordt er gekeken naar het soort time-out er

gegeven wordt.

- Waar ondervinden jullie problemen in het algemeen rond een time- out project? Een time-out project moet via de jeugdrechtbank of de consulent aangemeld

worden, dus moet er gewacht worden op toestemming van deze personen om het

project op te starten. Vaak is dit een hele lange procedure en is dit dus een nadeel

aangezien er voor de jongeren vaak snel een oplossing nodig is. Het probleem dat

een zorgboer ervaart is vaak dat de jongeren aangemeld worden bij hem, terwijl het

eigenlijk al te laat is. De situatie is vaak al geëxplodeerd waardoor de zorgboer hier

niet veel verandering in kan brengen.

Voor sommige jongeren schrikt een boerderij hen af waardoor ze hun motivatie voor

een time-out verliezen. De boerderij is niet voor iedereen geschikt dus wordt ook niet

altijd als positief ervaren. De time-out zou soms meer op de persoon van de jongeren

gericht moeten zijn.

Ook de afstand naar de zorgboerderij wordt hier als een knelpunt aangekaart. Vaak

zijn de zorgboerderijen te ver gelegen en dit is tijdrovend.

- Welke vorm van nazorg is er na een Time-out? Hoe wordt de jongere verder opgevolgd? Bij de nazorg wordt er vooral aandacht besteed aan hoe de time-out verlopen is. Er

wordt gesproken met de jongere zelf en hij /zij wordt ook positief bekrachtigd.

- Werken jullie met een vertrouwenspersoon? Er wordt niet echt gewerkt met een vertrouwenspersoon maar wel met een coach.

Elke jongere heeft zijn eigen coach die dient als vertrouwenspersoon. Het is ook deze

coach dat contact opneemt met de zorgboer. Vele jongeren hier zitten ook in het

deeltijds onderwijs en ook van daaruit hebben de jongeren een aantal personen waar

ze op terug kunnen vallen zoals bv: leerkrachten en personen van het CLB.

- Wat zijn de krachten van een time-out project/zorgboerderij?

32

VZW Lejo ziet vooral de individuele aandacht voor de jongeren, de zorg en rust, het

weg zijn uit de normale context, de 1 op 1 begeleiding en het feit dat er gewerkt

wordt van de jongere uit als krachten van de zorgboerderij.

- Welke elementen worden door de jongeren als positief ervaren binnen de zorgboerderij? De jongeren zelf vinden de rust en de ruimte positief, maar ook de vrijheid en de

mogelijkheden die ze daar krijgen. Het werken met dieren ervaren ze ook als positief,

aangezien ze met deze dieren een band opbouwen. Ook de positieve bekrachtiging

ervaren zij als positief.

- Hoe verloopt het contact en de briefing tussen voorziening en zorgboer? Een voorziening kan altijd zelf contact opnemen met de zorgboer zonder dat hier

verwijzers bij betrokken worden, maar meestal komen de verwijzers wel aan bod. De

verwijzers brengen de voorziening ook steeds op de hoogte van hun keuze.

VZW Lejo ziet de zorgboer als deel van het traject van de jongere en dus vinden er

gesprekken voor en tijdens het project plaats tussen de verwijzer en de zorgboer.

VZW Lejo en de zorgboer zijn dus één geheel.

- Hoe betrekken jullie het netwerk bij de hulpverlening? Het netwerk wordt sterk betrokken bij het traject van de jongeren. Zo vindt er een

intakegesprek plaats en om de twee maanden wordt er een tafelgesprek gehouden.

Dit houdt in dat zowel de ouders, de jongere, de school, het CLB en de medewerkers

van VZW Lejo samen zitten om het traject van de jongere te bespreken. VZW Lejo

doet niet aan gezinsbegeleiding maar kan wel doorverwijzen indien de samenwerking

met het netwerk niet vlot verloopt.

- Wat doet Groene zorg concreet? We maken geen gebruik van Groene Zorg maar we hebben wel al eens een vorming

van hen gevolgd. Deze vorming was voor ons best interessant, maar zou op meer

regelmatige basis mogen plaatsvinden.

33

2.3 Verwijzer VZW Indigo

- Wat is de functie van een time-out? De functie van een time-out voor Indigo bestaat erin de jongeren te laten nadenken.

Als ze bijvoorbeeld zijn weggelopen uit de voorziening, krijgen ze op de time-out tijd

om na te denken waarom ze dit deden. Ook als het niet goed gaat op school met de

jongeren, als ze op zoek zijn naar perspectief; als ze hun eigen weg aan het zoeken

zijn of als er aanhoudende gedragsproblemen plaatsvinden, kunnen ze hierover

nadenken op time-out. Time-out is eens weg zijn van de hulpverlening en daarbij

komt nog eens dat bij een time-out op de zorgboerderij, de jongeren kunnen

meedraaien in een gezin en een bedrijf waar ze niet hoeven te praten over hun

problemen. Men hanteert in Indigo ook eerst de time-out alvorens ze een jongere

gaat buitenzetten.

- Wanneer is voor jullie een time-out nodig? Vaak heeft het negatieve gedrag van de jongere een grote invloed op de groep.

Onderlinge beïnvloeding binnen een leefgroep is zo groot dat er aan bepaald gedrag

wel iets moet vasthangen, anders is de kans op “besmettingsgevaar” zeer groot. Het

kan dan zijn dat er aan bepaald gedrag een time-out vast hangt omdat de rest van de

groep het gedrag anders zou overnemen.

- Hoe bepalen jullie wat voor soort time-out de jongere nodig heeft? Dit hangt af van de jongere zelf. Indigo werkt zowel samen met zorgboeren als met la

strada als met Betanië en gemeenschapsinstellingen. Afhankelijk van de

problematiek van de jongere worden ze op een verschillende time-out gestuurd. Zo

zal een jongere dat in aanraking staat met drugs en dealen niet naar een zorgboer

gestuurd worden aangezien de zorgboer hier weinig weet over heeft. De jongere kan

ook naar een gesloten instelling gestuurd worden indien er zich ook psychiatrische

problemen voordoen.

- Wat zijn de krachten van een time-out/zorgboerderij? De medewerkers van Indigo zelf ervaren de time-out als een rustpunt. Het is vaak zo

dat de begeleiders met zeer veel frustraties zitten ten opzichte van de jongere

waardoor de time-out een positief effect heeft op de begeleiding. De begeleiders

nemen tijdens de time-out van de jongere ook de tijd om samen terug op dezelfde

lijn te komen tegenover de jongere. Ze gaan na of ze iets over het hoofd gezien

hebben wat de jongere tot problematisch gedrag heeft doen leiden of wat ze in de

toekomst kunnen doen. Het is een moment van herbronning.

- Welke elementen worden door de jongeren als positief ervaren binnen de zorgboerderij? De jongeren ervaren een verblijf op de zorgboerderij steeds als positief. Dit heeft

vooral te maken met de zorgboer die zich onbevooroordeeld gedraagt ten opzichte

van de jongere. Het is ook wel zo dat er zich vaak een succesverhaal afspeelt op de

34

boerderijen. Het werk op de boerderij en de dieren worden door de jongeren als

positief ervaren en daarbij komt nog eens dat de jongere in een gezin verblijft.

Opvallend is dat de jongeren vaak bezig zijn met de jongere kinderen van de

zorgboeren, ze kunnen hier een grote zus of broer zijn voor het kind.

- Hoe lang duurt een time-out gemiddeld? Dit hangt ervan af waar de jongere op time-out gaat. Vaak is het vijf dagen en daar

wordt er dan wel gesproken over een bepaald thema waar de jongere het moeilijk

mee heeft, maar het kan ook zijn dat de jongere voor twee weken gaat. Hier gaat

men dan vooral op zoek naar perspectief of ze komen hier terecht als ze vastgelopen

zijn.

- Waar ondervinden jullie problemen rond een time-out project? Sommige time-out projecten helpen niet. Het is dus van groot belang dat de

begeleiders op voorhand een inschatting maken van de jongere en zijn/haar

behoefte. Afhankelijk van de behoefte van de jongere gaat men ook op zoek naar een

bepaalde zorgboer of time-out. Soms kan het natuurlijk eens foutlopen en dat ligt

dan meestal bij de begeleiders en hun inschatting. Het kan ook zijn dat een time-out

onderbroken wordt en dit is dan meestal op vraag van de zorgboer.

- Hoe betrekken jullie het netwerk bij de hulpverlening? Indigo gaat zeer gezinsgericht te werk. Vaak is Indigo het eindstation voor de jongere

en zijn gezin. Binnen Indigo werkt men met fasen en men gaat proberen om de

ouders zoveel mogelijk bij elke fase te betrekken in de mate dat dit mogelijk is. De

medewerkers van Indigo gaan steeds proberen om op dezelfde lijn te staan als de

ouders. Ze gaan ook proberen om de ouders steeds betrokken te houden, zo zal men

in de mate van het mogelijke de jongere nog naar huis laten gaan of anders de

ouders op bezoek laten komen. Het uitgangspunt van Indigo is namelijk dat het voor

de jongere niet goed is om op te groeien in een leefgroep.

- Hebben de jongeren contact met voorziening/thuis tijdens hun verblijf op de zorgboerderij? De context wordt niet betrokken bij de time-out van de jongere. Als de jongere op

time-out gestuurd wordt, dan wil dit zeggen dat het in de voorziening niet goed gaat

met de jongere. Het gaat hier dan niet over de thuissituatie waardoor de ouders niet

betrokken moeten worden. Het is altijd gevaarlijk om ouders te betrekken want zij

staan vaak niet achter een time-out. Ze vinden het vaak niet nodig waardoor het

betrekken moeilijk is. Ook het contact met de zorgboer wordt vermeden om de reden

dat de ouders er niet achter staan. Het adres van de zorgboer wordt dus niet

doorgegeven maar de regio waar de jongere op time-out zit wel. Dit allemaal omdat

ouders in staat zouden zijn om naar hun kind toe te rijden.

Indien er een time-out wordt opgelegd aan de jongere binnen de ambulante dienst,

worden ouders hier wel bij betrokken aangezien het gaat over de thuissituatie.

35

De reden waarom de context en de hulpverlening geen contact hebben met de

jongeren tijdens hun verblijf is omdat een time-out net de bedoeling heeft om de

jongere te onttrekken aan zijn context.

- Hoe verloopt de communicatie tussen de voorziening/ouders van de jongere en de zorgboerderij? Het is zo dat de ouders, de zorgboer en de voorziening samen betrokken kunnen zijn

in het eindgesprek op het einde van de time-out van de jongere. Zo kan de jongere

vragen stellen aan de ouders of de voorziening die hij heeft opgedaan tijdens zijn

time-out. De zorgboer is hier niet steeds bij betrokken.

Indigo heeft een zeer vlot contact met de zorgboeren waar zij mee samenwerken. Ze

vinden zelf ook dat ze bereikbaar moeten zijn voor de zorgboeren indien zij met

vragen zitten. Op het einde bespreken de begeleiding en de zorgboer ook nog eens

wat goed en wat minder goed verlopen is met de jongere.

Indigo heeft dus ook liever dat ze rechtstreeks contact kunnen opnemen met de

zorgboer in plaats van Groene Zorg erbij te betrekken. Het is vaak zo dat Groene Zorg

moeilijk te bereiken is en pas als je ze bereikt hebt, kan je contact opnemen met de

zorgboer. Deze weg is veel te lang, een time-out is vaak te dringend voor deze

procedure. Het rechtstreekse contact met de zorgboer wordt door Indigo en de

zorgboer als een meerwaarde beschouwd.

- Werken jullie met vertrouwenspersonen? Elke jongere heeft binnen de voorziening een IB en een co-IB voor als de IB op

vakantie is of ziek is. Hiernaast heeft elke jongere ook nog eens een gezinsbegeleider.

Het voordeel hiervan is dat de begeleiders met 3 personen zijn die input kunnen

geven aan het dossier van de jongere. Indigo is niet zozeer strikt in een IB, een IB

verzorgt vooral de praktische kant. Is het zo dat de jongere beter kan praten met een

andere begeleider, mag dit uiteraard. Het is ook zo dat ze ervoor zorgen dat als de

jongere naar een zorgboerderij gaat, de IB zeker één van de ritten doet van of naar

de zorgboerderij. Ze verkiezen dat de IB de jongere zeker gaat halen aangezien hij

dan kan praten met de jongere over zijn ervaringen op de zorgboerderij en zo verder

kan met de jongere.

- Krijgt de zorgboer vormingen? Zoja, waarover? De vormingen zijn een aanbod van de Groene Zorg dus er zijn wel degelijk vormingen.

Deze worden ook doorgestuurd naar de verwijzers, maar de mails worden snel

geannuleerd wegens tijdgebrek. Indigo stelt zich de vraag in hoeverre Groene Zorg de

vormingen ook uitvoert.

- Kent de zorgboer voldoende informatie omtrent beroepsgeheim, vertrouwensband, afstand-nabijheid…?

36

Indigo zelf zorgt ervoor dat ze de zorgboeren op de hoogte brengen van verschillende

basisprincipes als ze de jongere afzetten. Ze zullen steeds meedelen wat er bij de

jongere van groot belang is.

- Wordt de zorgboer genoeg begeleid in zijn taak en tijdens time-out projecten? Een begeleider mag niet te veel verwachten van een zorgboer aangezien hij geen

hulpverlener is. Volgens Indigo is dit dan ook een meerwaarde, zij zien het eerder als

een valkuil moest de boer ook een hulpverlener zijn. Indigo vindt het belangrijk dat er

een aanspreekpunt is voor de zorgboeren en dit zijn ze zelf lange tijd geweest. Nu is

het aanspreekpunt Charlotte Dickx. Indigo vindt het ook de taak van de verwijzer dat

de jongere gescreend wordt alvorens ze naar de zorgboerderij gestuurd worden.

- Hoe doen jullie aan nazorg? Het is zo dat er tijdens de time-out een mogelijkheid is voor een tussentijds contact.

Op het einde worden de jongeren door hun IB van Indigo vervoert. De IB zal dan

zowel naar de jongere als naar de zorgboer luisteren. De IB zal ook met de jongere

bespreken wat zij als begeleiders bedacht hebben voor de jongere.

Het is niet zo dat Indigo werkt met een activiteit voor de jongere individueel. Het is

wel zo dat ze openstaan voor ons idee om de jongere naar een asiel of manege te

sturen. Indigo doet dit al maar niet in verbinding met een time-out.

37

2.4Verwijzer Lionshulp VZW

- Wat is de functie van een time out ? Enerzijds is de time-out van belang voor het team en anderzijds voor de jongere.

Men kan opnieuw op adem komen na vastgelopen situaties. Men laat de situatie

ontdooien en men creëert een nieuwe opening. Jongeren hebben het ook soms

nodig om uit de situatie te zijn.

- Hoe verloopt het contact en de briefing tussen voorziening en zorgboer? De laatste keer liep het goed. Het is soms wat omslachtig dat Groene Zorg daartussen

zit. Het is een beetje dubbel. We nemen liever rechtstreeks contact op. Zo is er meer

overleg en briefing. We kennen Robert van de Kruiskenshoeve ook al lang, wat het

makkelijker maakt.

Time-out is een moment om weg te zijn van hier. Vanuit de voorziening gaan we niet

snel op bezoek. De meeste time-outs zijn ook maar drie of vier dagen.

Ernstigere gevallen gaan naar de psychiatrie. Ze werken zo preventief en zo snel

mogelijk.

Er zijn veel verschillen in de duur van de time-out.

Ze kunnen snel contact maken met de Kruiskenshoeve. Als er langere time-outs zijn,

nemen ze wel contact op met Groene Zorg omdat er dan meer afgewogen moet

worden welke time-out het meest geschikt is.

- Hoe ‘organiseren’ jullie een Time-out? / Er zijn verschillende vormen van time-out waarvan men gebruikt maakt: men heeft

time-outs in de psychiatrie, er worden time-outs georganiseerd door de school

(hierbij gaan de jongeren overdag naar een dagbesteding). Daarnaast zijn er ook nog

de extremen zoals een lange staptocht.

- Hoe bepalen jullie wat voor soort time- out de jongere nodig heeft? Afhankelijk van het doel van de time-out bepaalt men wat het meest geschikt is voor

de jongere. Jongeren die het op school helemaal niet meer zien zitten, zijn gebaat bij

een langere time-out. Jongeren die een zware vorm van agressie vertonen, hebben

meer voordelen bij de psychiatrie.

- Wanneer is voor jullie een time-out nodig? Men besluit over te gaan tot time-out wanneer de jongere er nood aan heeft om uit

de groep te zijn, als signaal dat bepaald gedrag niet kan, als het allemaal teveel wordt

voor het team of als de jongere herhaaldelijk negatief gedrag stelt. Time-out mag niet

enkel als sanctionerend gezien worden, het is een nieuwe kans om met een propere

lei te beginnen.

38

- Hoe betrekken jullie het netwerk bij de hulpverlening? We betrekken het netwerk door ouders en school op de hoogte te brengen. Het

contact tussen de zorgboerderij en de voorziening gebeurt voornamelijk via de

voorziening. Er is niet bij iedere time-out tijd voor een intake samen met de ouders.

Maar men zorgt wel dat de ouders weten wat er met de kinderen gebeurt. Bij een

time-out van drie maanden heeft men wel een grondig overleg met de ouders.

Men neemt normaal gezien geen contact op met de jongeren tijdens de time-out. Ze

vragen ook aan het netwerk om niet te bellen naar hen.

- Wat zijn de krachten van een time- out project/ zorgboerderij? De krachten van een time-out zijn dat jongeren dingen ontdekken die ze goed

kunnen. Ze hebben veel positieve vlakken en ze doen dingen die ze in het dagelijks

leven normaal niet zouden doen. Ze bekijken alles ook eens van op een afstand,

waardoor ze rustig kunnen nadenken.

- Hoe verloopt de communicatie tussen de voorziening/ouders van de jongere en de zorgboerderij? Via de voorziening.

- Welke elementen worden door de jongeren als positief ervaren binnen de zorgboerderij? Ze onthouden speciale dingen (met een ezel rijden, op een hooizolder slapen). Veel

jongeren komen uit een leefgroep en krijgen in een leefgroep minder individuele

aandacht. Soms zijn er dingen die daar wel kunnen en die hier niet kunnen (eigen tv,

mogen roken wanneer ze willen)

Ze doen dingen die ze anders niet doen en ze merken dat het wel lukt.

- Hoe wordt een jongere aangemeld? Door de voorziening die de zorgboer contacteert. Als ze zelf hun gading niet vinden

(bij de Kruiskenshoeve of bij De Bekwame Boon), gaan ze naar Groene Zorg. Ze

nemen contact op met een regioverantwoordelijke. Als je naar de zorgboerderij zelf

belt, heb je meestal wel contact met iemand die je kent. Bij Groene Zorg zit dat

anders. Zorgboerderijen werken flexibeler. We vinden nu meestal wel hun gading bij

de zorgboerderijen.

- Welke vorm van nazorg is er na aan time-out? Hoe wordt de jongere verder opgevolgd??) Ze vragen altijd een foto van de gasten op de boerderij om eens terug te blikken.

Soms gaan jongeren ook gedurende de schoolperiode naar de boerderij in plaats van

naar school.

Jongeren bellen soms nog eens naar de boer (als er een kalfje moet geboren worden

bijvoorbeeld).

39

Men werkt soms samen met out-reaching van Sleidinge. Zij komen zelf naar de

voorziening. De therapeut gaat dan soms ook naar de jongere op time-out.

Zorgboerderijen waar zij mee samen werken, zijn ervaren met jongeren uit

bijzondere jeugdzorg. Vanuit Groene Zorg zijn de verwachtingen vaak wel hoog.

Mensen die werken vanuit de bijzondere jeugdzorg, zijn misschien wat realistischer.

Het kan ook al belangrijk zijn als de jongere al één week goed gedrag vertoond heeft

en daar positieve bekrachtiging voor gekregen hebben.

Er zijn altijd wel kleine dingen die ze terug meenemen naar de voorziening.

Ze komen niet terug als helemaal ‘herboren’.

Soms zijn jongeren echt super positief bij bepaalde activiteiten, op andere momenten

zijn ze helemaal niet meer enthousiast.

Op een boerderij is alles ook wel relatief (ze krijgen meer aandacht, ze mogen

misschien meer). Het is ook niet helemaal realistisch.

Voor jongeren is het daar gemakkelijker om te doen wat ze moeten doen. Een time-

out is niet echt representatief. (vakantie is ook anders dan op je werk)

- Waar ondervinden jullie problemen in het algemeen rond een time- out project? Voor ons valt dat momenteel goed mee. Het vlot goed met de partners waar we mee

samenwerken. Je zal ook wel samenwerken met mensen waarmee je op dezelfde

golflengte zit qua hulpverlening.

Groene Zorg is ook minder hulpverlenend. Je kiest voor projecten waar je je zelf goed

bij voelt.

Met hulpverleners heb je meer de zekerheid dat ze zaken goed gaan inschatten.

Robert is het ook gewoon om met jongeren om te gaan. Hij stelt zich daar ook niet

veel vragen bij. Als zij daar iets belangrijks vertellen, brieft hij dat aan ons. Voor

sommige boeren is dat wel moeilijk om dingen in te schatten. Het kan ook een

voordeel zijn dat de boer geen hulpverlener is. Hij/zij wil dan ook niet van alles

vragen of van alles te weten komen. Soms is dat ook wel moeilijk.

Ze ziet de meerwaarde van beide gevallen in. Het is een dunne lijn.

Het is ook niet simpel om meisjes achter te laten bij een boer (seksuele intimidatie

bijvoorbeeld).

Het is niet zo evident. Zij hebben geen gedeeld beroepsgeheim, maar dit kan ook net

de kracht zijn.

- Werken jullie met vertrouwenspersonen of casemanagement?

40

Meestal doe ik dat. Ik ben de rode draad voor als er iets is. De jongeren kunnen altijd

bij mij terecht.

Bij een langere time-out zal dat eerder de IB zijn. Dat wordt altijd afgesproken per

time-out.

- Hoe werken jullie met jongeren/ volwassenen zonder netwerk? at kan je deze personen dan aanbieden,..? De voorziening is tijdelijk een netwerk. Op langere termijn valt de voorziening ook

weg. Men probeert op zoek te gaan naar een netwerk. Men onderzoekt of er

mogelijkheden zijn bij familieleden. Andere mogelijkheden zijn op zoek gaan naar

hobby’s of organisaties voor de doelgroep.

Daarnaast proberen we ook een hulpverlenend netwerk op te bouwen (externe

begeleiding die blijft lopen als ze de voorziening buiten stappen).

Buddywerking hebben ze ook nog gedaan, maar dat is niet zo realistisch.

Er zijn meestal twee redenen waarom ze geen netwerk hebben: pech hebben of

omdat ze weinig sociale vaardigheden hebben. Zelfs een buddywerking is voor hen

veel gevraagd.

Nog iets extra zal niet lukken (<=> tenzij jongeren daar zelf om vragen). Jongens

zouden dat misschien eerder aangeven dan meisjes. Voor jongens zijn er ook meer

mogelijkheden. Het kan positiever gekaderd worden.

Ze krijgen meer en meer jongeren aangemeld zonder netwerk. Het is niet makkelijk

om hier iets aan te doen.

- Zie je vaak kinderen/jongeren die meermaals op time-out komen? Dat gebeurt wel. Een meisje is deze zomer twee keer naar de Kruiskenshoeve

geweest. Op den duur is het meer een uitstap dan een time-out, maar dat is niet zo

erg. Tenslotte zijn ze even weg van de voorziening en kunnen ze weer op adem

komen.

Om positieve ervaringen op te doen, is het wel tof dat ze graag naar daar gaan. Ze

willen time-out ook op tijd inschakelen en niet als het al te laat is.

- Hebben de jongeren contact met voorziening/thuis tijdens hun verblijf op de zorgboerderij? Het hangt ervan af. Als het een korte time-out is, gaan we meestal niet bellen naar de

ouders of andere familieleden. . De boerderijen mogen altijd naar de voorziening

bellen als ze met vragen zitten.

Naar netwerk toe, vragen we om het via ons te doen. Mensen op een time-out slaan

soms een bepaalde weg in die dan afwijkt van onze visie.

41

Als het over netwerk gaat, vragen we wel aan de zorgboerderij om dingen af te

toetsen bij ons.

- Is time out voor iedereen geschikt? Niet elke time-out is voor iedereen geschikt, maar er is wel voor iedereen een

gepaste time-out. Een jongere die zich niet vuil wil maken (soms heeft dat zin omdat

ze zichzelf dan leren kennen, of soms moeten ze dan eerder in een kinderdagverblijf

werken tijdelijk). Het is aan de voorziening om in te schatten wat er nuttig is.

Als het gedrag samenhangt met school, gaan ze in overleg met school

(zorgleerkracht) beslissen wat het meest geschikt is. Meestal overleggen ze niet met

school. Men weegt dat af. Ze willen niet alles bespreken als dat niet nodig is.

- Hoe wordt beslist hoelang een time-out duurt voor de jongere? En hoelang duurt een time- out gemiddeld? Op teamvergadering en in overleg met consulenten, die altijd toelating moeten

geven. Ze hebben meestal zelf al een voorstel dat ze overleggen met de consulenten.

Ofwel moeten ze dat motiveren ofwel moeten ze inbinden.

Ze moeten toelating hebben van de jeugdrechter.

De consulenten zijn eigenlijk diegenen die moeten beslissen. Soms wordt er wel eens

gediscussieerd over de duur.

Gemiddeld duurt de time-out een week à veertien dagen.

Hoe brengen jullie het netwerk in kaart van de jongere? ( vb. genogram, ecogram,

… )

Netwerk wordt in de verslaggeving in kaart gebracht via een genogram onder andere.

Ze hebben van elke jongere een identificatiefiche waarop alle belangrijke personen

staan.

Men overlegt ook met externe projecten om met het hulpverlenend netwerk op

dezelfde golflengte te komen. Met hoe meer je samenwerkt, hoe meer je weet en

hoe meer je kan doen.

42

2.5 De Knoop

- Hoe organiseren jullie een time- out ? Er is in De Knoop een mogelijkheid om dagbesteding of een time-out project te

volgen ( een time-out project is meestal extern, vb. in samenwerking met natuurpunt

of een zorgboer)

De maximum periode is 2 weken. Dit is voldoende om het positief effect nog te

bekomen. De duur van de time out hangt ook af van de jongere zelf. Bijvoorbeeld :

als je een meisje van 12 voor je hebt, zal een week al lang genoeg duren.

- Hoe bepalen jullie wat voor soort time-out de jongere nodig heeft? Dit wordt individueel bepaald.

Het wordt gevraagd aan de voorziening waarmee wordt samen gewerkt voor de

time-out. Meestal is dit zeer acuut en komt de jongere de dag erna al toe op De

Knoop.

- Hoe betrekken jullie het netwerk bij de hulpverlening? Het netwerk wordt bijna niet betrokken. Er is weinig of geen hulpverlening naar

context toe tijdens de time-out. Enkel als het gasten zijn van de Morgenster wordt er

wel met het netwerk gewerkt. Bv op bezoek naar de boerderij met vriend of

familielid. Maar is nog niet gebeurd.

De Knoop werkt samen met een 6 tal voorzieningen waarin er al rond het netwerk

van de jongere is gewerkt. Het is niet de bedoeling dat zij nog eens netwerk bevragen

of hiermee gaan werken. Daarvoor is de tijd te beperkt en daarvoor dient een time-

out niet.

Het is wel belangrijk als de jongere wil bellen naar zijn ouders, lief of de voorziening,

dat hij dit dan ook kan en mag doen.

- Wat zijn de krachten van een time- out project/ zorgboerderij? Charlotte verwijst hiervoor even naar : De Bekwame Boon* in Drongen

Enkele belangrijke krachten :

- Rust

- Structuur

Vaak is de jongere overvraagd ;nieuwe school; nieuwe voorziening

Functioneren soms beter tijdens de time-out.

- Werken met dieren: dieren zijn eerlijk in omgang.

- Het bekomen van iets, presteren, succes ervaringen op doen. Vb. een hondenhok in

elkaar steken, en koe helpen bevallen, …

-

- Welke elementen worden door de jongere zelf als positief ervaren?

43

Positieve elementen: werken met dieren, we hebben ons geamuseerd, sfeer, iets

bereiken vb. helpen bij de bevalling van een kalf

- Hoe verloopt de communicatie tussen de voorziening/ ouder van de jongere en de zorgboerderij? Charlotte heeft dagelijks telefonisch contact met Arnold . Er wordt gecommuniceerd

naar de voorziening, dus De Knoop figureert als een tussenpersoon.

Praktische middelen ontbreken vaak – vb. vervoer, tijd, … !!!!

Netwerkondersteuners ( vaker laten komen of deelnemen)

Charlotte gaat zelf tijdens de time-out op bezoek naar de jongere. Dan steekt ze

samen met de jongere een handje toe. De jongere is daar dan de kenner, geeft haar

een woordje uitleg. Dat doet hun echt goed. Meestal komen de jongeren dan ook

was los en word er wel eens wat verteld.

- Hoe word de jongere aangemeld? Aanmelding via voorziening van herkomst, via de telefoon. 2 dagen later op intake

bij Morgenster.

De intake is ook met de ouders, met alle personen die belangrijk zijn voor de

jongere, is dat een lief, dan kan die er ook bij. Er wordt dan gewerkt met wat er goed

gaat en wat niet. Dan worden er 3 doelstellingen voor de time-out opgesteld,

vertrokken vanuit de sterktes van de jongeren.

- Welke vorm van nazorg is er na een time-out, hoe worden de jongere verder opgevolgd? Nazorg: evalueren na 1, 3 en 6 maanden samen met de jongere. In een evaluatie

gesprek komt er aan bod wat de jongere positief vond, of hij er nog aan terug denkt,

of de jongeren terug zou gaan, …

Meestal belt Charlotte ook na 1 week de jongere op. Hoe was de avond bij

terugkomst? Soms is dit een los gesprekje.

De jongere krijgt soort van bedankingskaart van De Knoop om op te sturen naar de

zorgboer.

- Waar ondervinden jullie problemen in het algemeen rond een time-out project?

Een visie verschil met de voorziening waarmee we samenwerken. Kan al eens

opbotsen.

Een tekort aan het werken rond de 3 doelstellingen voor de jongere. (worden vaak

niet voldoende bereikt)

- Werken jullie met vertrouwenspersonen of casemanagers? Charlotte is zelf vertrouwenspersoon: begeleiden, praten met de gasten, op bezoek

gaan, meehelpen op time-out, gesprekken en verantwoordelijkheden geven.

- Hoe werken jullie met jongere / volwassenen zonder netwerk?

44

We gaan altijd op zoek naar één of andere ingangspoort (vb. grootouders).

De voorziening wordt vooraf geraadpleegd. Dit zijn moeilijke casussen.

- Zie je vaak jongere die meermaals op time-out komen? Afspraken -> twee keer in 6 maand, goed motiveren!! Waarom nog een keer?

Het moet wel relevant zijn dat de jongere nog eens terug gaat. Niet gewoon omdat

het er leuk was of om zich nog eens te kunnen amuseren.

- Is er nog steeds contact met hun eigen voorziening op time-out? Contact verloopt via Charlotte. De ouders mogen bellen. Jongeren, ouders en

voorziening mogen contact hebben met elkaar, die mogelijkheid moet open staan.

- Is time- out voor iedereen geschikt?

Er is een zekere motivatie nodig van de jongere.

De partners worden goed uitgezocht!! Niet elke time- out is voor elke jongere

geschikt. Er word gekeken naar interesse, sterktes, … ook de duur word bepaald per

jongere, maar de periode van 2 weken blijft het maximum.

- Hoe beslis je de duur van de time-out Dit wordt beslist in overleg, vb. meisje van 11 ging maar 1 week; vb. Een oudere

jongen met problemen thuis ging twee weken. Wat ziet iedereen zitten?

- Hoe breng je het netwerk in kaart? Jongeren worden aangemeld via voorziening, informatie wordt doorgespeeld aan de

Knoop. Maar op time-out of dagbesteding zelf wordt er geen netwerk in kaart

gebracht. Elke voorziening ( dit zijn er 6) brengt het netwerk in kaart, waarschijnlijk

elk op verschillende manieren.

De Morgenster gebruikt de tijdslijn, genogrammen , eilandspel (popjes),

visualiseren!

Charlotte heeft ons nog de tip mee gegeven om niet het globale probleem te willen

aanpakken maar misschien een aspect hiervan. Dat we een methodiek kunnen

voorleggen aan voorzieningen en zorgboeren. Zo kunnen we een mogelijkheid

bieden om een aspect van het probleem aan te rijken. Misschien is het relevant in

enkele situaties.

Charlotte is ook bereid feedback te geven op de ideeën die we willen uitwerken. We

houden zeker mail- contact.

We hebben enkele brainstorm ideeën gepolst bij haar en ze was over sommige wel

positief.

- Buddy werk/ vrijwilligers werk ? zal moeilijk zijn om de jongere hiervoor te

mobiliseren en motiveren.

- Netwerkondersteuning vanuit Hogent ?

45

- Praktische problemen: vervoer naar zorgboerderij,

- Vrijwilligerswerk met dieren

- Video dagboek ? + andere opdrachten

46

Bijlage 3: Verslagen zorgboeren

3.1 Verslag, zorgboer Arnold

Heel veel jongere hervallen in het zelfde circuit, daarom is dat netwerk zo belangrijk,

dat ze niet altijd in het zelfde terecht komen. Soms is een gestructureerde omgeving

al voldoende.

De hond van Arnold: de moederhond is gestorven bij de geboorte. Er waren 13 pups.

Er waren er 11 levend geboren. 1 van de pups was geboren met een open buikje. Er

waren 2 veeartsen: een oudere man en een jonge gast. De oudere veearts had de pup

met het open buikje al bij de dode pup gelegd. Maar de jonge veearts heeft die pup

weer terug gepakt. Hij heeft het buikje van de pup goed ontsmet, alles terug op zijn

plaats gestoken en toe genaaid. Deze pup is nu de hond die Arnold heeft. De hond is

nu 8 jaar. Hoe hopeloos het er ook uit ziet, je moet blijven proberen. Dat is zo een

verhaal dat ik altijd vertel aan de jongeren die hier komen. Het is een soort van

symboliek.

De mix van jongeren die uit een goeie thuis situatie komen en jongeren die uit een

slechte thuis situatie komen, verloopt ook zeer goed. Bijvoorbeeld: er komt soms een

dochter van een opvoedster op de boerderij helpen met de dieren. De jongeren

vinden dat echt tof. Het is iemand zonder problemen en zo hebben ze contact met

iemand. Dat kan heel belangrijk zijn.

Arnold vroeg of onze uitwerking van het project uitgewerkt zou kunnen worden door

de studenten die netwerkondersteuning doen op onze school. Misschien kan er een

systeem opgesteld worden dat er om de beurt studenten 2-3 namiddagen komen.

Maar dat bij de afwisseling van student, de studenten elkaar wat briefen. Zo zal er

een kortere inloop moeten gemaakt worden.

De gasten reageren over het algemeen zeer positief op de studenten van

netwerkondersteuning. Die persoonlijke aandacht werkt vaak goed.

Hoe organiseren jullie een time-out?

Een time-out op zorgboerderij. De voorziening bepaald eigenlijk de organisatie.

Hoe bepalen jullie wat voor soort time-out nodig is?

Dit is afhankelijk van de jongere zelf. Je moet de jongere een beetje aanvoelen.

Sommige jongeren zal alles proberen doen om aandacht naar hem toe te trekken,

andere jongeren zullen nooit iets zeggen, ontkent zijn problemen, …

Wanneer is voor jullie een time-out nodig ?

47

De meeste voorzieningen sturen de jongere op time-out, wanneer het eigenlijk te laat

is. Het is nodig als er gemerkt wordt, dat er spanningen zijn. Vaak is de situatie al

geëscaleerd voor de jongere hier is.

Hoe betrekken jullie het netwerk bij de hulpverlening?

Wij kunnen het netwerk niet betrekken. Er is zo goed als geen contact.

Maar er moet tijdens de time out aan dat netwerk gebouwd worden, want de meeste

jongeren hervallen. In de time –out moet je de terugkeer voorbereiden. Als dit niet

gebeurt, hervallen de jongeren nog sneller. Het is ook belangrijk dat jongeren niet

blijven hangen in hun rustmoment. Ze moeten echt voorbereid worden op hun

terugkeer.

Wat zijn de krachten van een time-out project/ zorgboerderij?

De jongere is weg van zijn omgeving, het conflict die ontstaan is. Er is geen

verplichting om te praten over wat er aan de hand is. Tijdens de time-out wordt er

door de jongere vaak een beslissing gemaakt. Bijvoorbeeld in conflictsituaties denken

ze na over hoe ze ermee moeten omgaan. Ik geef hen dat ook mee als ze weggaan:

“praat met de begeleiders, argumenteer, luister en klasseer.”

Wij proberen ook te werken aan de sterke kanten van de jongeren. Voorzieningen

kunnen ons vaak een waslijst geven met slechte kanten van de jongere, maar ik vraag

altijd wat er positief is. We willen ervoor zorgen dat de jongere fier kan zijn op

zichzelf, dus proberen we samen iets te maken. Ik heb bijvoorbeeld eens met een

jongere een hondenkot getimmerd en die was daarna fier.

Hoe verloopt de communicatie tussen de voorziening/ ouders van de jongere en de

zorgboerderij?

Met De Knoop verloopt dit relatief goed. Charlotte komt op bezoek en communiceert

belangrijke dingen met ons. Maar met de meeste andere voorzieningen is er vaak te

weinig communicatie. De voorzieningen hebben het moeilijk om rond te komen met

hun werk, ook praktisch gezien, bijvoorbeeld de afstanden. Vooral scholen zouden dit

meer mogen doen. Zoals zorgleerkrachten of zo. Ellen van ankeren is maatschappelijk

werker en zorgleerkracht, zij komt regelmatig op bezoek naar de boerderij.

De communicatie tussen jongeren en ouders is eigenlijk ook voor de voorziening. Wij

kunnen daar eigenlijk weinig voor doen.

Wat jammer is, is dat er teveel in vakjes gewerkt wordt. Je hebt de voorziening en de

boerderij en er is geen brug tussen. Ik heb met enkele voorzieningen afgesproken dat,

als er iets gezegd wordt door de jongere wat belangrijk is voor de voorziening, ik het

hen wel zeg. Zij gaan hier dan ook heel discreet mee om.

Wij hebben hier gevraagd of de jongere wist dat Arnold iets kon zeggen tegen de

voorziening. Dit was niet het geval. Toen wij vroegen of dit niet gevaarlijk kon zijn

48

voor de vertrouwensband, stelde Arnold voor dat we dit konden bespreken. Hij zou

het ook bespreken met Charlotte.

Welke elementen worden door de jongeren als positief ervaren binnen de

zorgboerderij?

Het feit dat er veel met dieren gewerkt, is zeker een positief punt voor hen. Met

dieren hebben zij vaak een speciale band.

Hoe word een jongere aangemeld?

De voorziening contacteert me en zo maken we een afspraak. Er is ook een formulier

die ingediend moet worden met de gegevens van de jongere.

Welke vorm van nazorg is er na een time-out, hoe word de jongere verder

opgevolgd?

De jongeren hebben over het algemeen een zeer laag zelfbeeld. Daarom werkt Arnold

met foto’s van momenten op de boerderij. Dit kan de jongere samen met de hond

zijn, of jongeren aan het werk.

Deze foto’s zorgen voor iets dat blijft hangen, iets waar de jongere terug aan kan

denken.

In conflictsituaties wordt er ook met een sorry briefje gewerkt. De jongere moet dan

een briefje schrijven of gaat om een plantje, en geeft dit af aan de voorziening. Zo kan

de time-out uiteindelijk afgesloten worden en kunnen ze een nieuwe start maken.

Indien de jongere voor langere tijd hier verblijft (minstens 5 dagen) en alles verloopt

goed, mogen ze van mij iets leuks uitkiezen. Denk maar aan bowlen. Dit wordt nooit

op voorhand gezegd, maar op het moment dat ze iets leuk mogen kiezen. Het is onze

manier om te zeggen dat ze hun best gedaan hebben, dat we hen respecteren.

Waar ondervinden jullie problemen in het algemeen rond een time-out project?

De jongeren willen in het begin niet altijd meewerken. Het duurt dan even voordat ze

los komen. Ook het contact met de voorziening is niet altijd vlot. Ze verzwijgen soms

dingen die beter geweten zouden zijn. Bijvoorbeeld diefstal.

Zie je vaak jongere die meermaals op time- out komen?

Normaal niet. Maar nu recent zijn er 2 jongeren die van De Knoop terug gaan komen.

Omdat we er ook erg hebben op aangedrongen. We wouden niet de band gewoon

doorknippen na de time-out. Als er een goed contact is, maat het niet verwateren.

Als de jongere wilt terug komen dan mag dat. Maar het mag niet zijn voor de zelfde

reden waarvoor ze al eerder op time-out geweest zijn. Want dan wilt het zeggen dat

het geen nut gehad heeft.

Is time- out voor iedereen geschikt?

49

Ik werk enkel met jongeren. Iedereen mag komen, zolang ze respect hebben voor ons.

Dat is iets wat voor ons heel belangrijk is. Ik heb niet veel regels, maar deze moeten

dan ook gerespecteerd worden.

Hoe word beslist hoelang een time-out duurt?

Dit wordt beslist door de voorziening.

Vragen enkel voor de zorgboerderij :

Vind je het niet moeilijk de jongere terug los te laten na de time-out, je hebt er een

band mee opgebouwd, hoe hou je afstand nabijheid onder controle?

We vroegen aan Arnold of het niet ontmoedigend was, dat de jongeren vaak

hervallen in hun oud circuit. Hij antwoordde eerst wat aarzelend, aar vertelde ons dat

hij er uiteindelijk energie uit put om verder aan de slag te gaan. Het meest

ontmoedigende zijn die gasten die wel kunnen, maar die het niet willen of die er geen

motivatie voor hebben.

Het is heel lastig om te zien dat de jongeren het hier wel goed doen, maar dat ze dan

hervallen als ze terug gaan. Daarom heeft Arnold beroep gedaan op ons. Omdat dit

hem echt raakt.

De jongere krijgt ook altijd het telefoonnummer mee en mag dag en nacht bellen. We

snijden nooit de draad helemaal door. Toch moeten we na de periode gewoon een

knop omzetten.

50

3.2 Verslag Kruiskenshoeve, Robbert Accoe

Eerst en vooral wilde Robert toch graag benadrukken dat hij niet graag genoemd

wordt als een zorgboerderij. Hij werkt immers niet op specifieke tijdstippen. In een

boerderij is er vaak een specialiteit die gemaakt wordt, de dieren moeten op tijd eten

krijgen, gemolken worden, e.d.

Bij hem is dit niet het geval. Hij kijkt naar wat nodig is voor de jongere op het moment

zelf. Niets is nodig.

Robert biedt twee zaken aan op de boerderij: alternatieve dagbesteding. Het doel is

vrijwel hetzelfde. Wanneer een situatie, de begeleiding, vast dreigt te lopen, kunnen

de jongeren hier terecht voor een moment van rust. Afhankelijk van de ernst van de

situatie wordt er beslist wat het wordt. Bij scholen is het vaak zo dat ze kiezen voor

alternatieve dagbesteding. Dan komt de jongere bijvoorbeeld een dag in de week

meedraaien op de Kruiskenshoeve. Bij voorzieningen is het vaak een time-out.

Hoe organiseren jullie een time-out?

Ik werk samen met een aantal voorzieningen. Dit zijn er ongeveer 30. De voorziening

neemt contact op en dan bekijken we wanneer de jongere kan komen. We proberen

dan te zorgen dat dit zo snel mogelijk kan. De time-out is vaak direct, op dat

specifieke, moment nodig. Het kan niet enkele weken wachten. Na het contact met

de voorziening vullen zij een aanmeldingsformulier in dat meegebracht wordt als de

jongere komt.

Hoe bepalen jullie wat voor soort time-out nodig is?

Dat wordt bepaald door de voorziening. Zij weten vaak wat de jongere nodig heeft.

Hier is het ook zo dat niets moet. We hebben de dieren, het hout,..

De jongere kan hier kiezen wat hij nodig vindt.

Hoe betrekken jullie het netwerk bij de hulpverlening?

Dat wordt eigenlijk niet gedaan. Het is ook niet de bedoeling en niet mogelijk. Soms

heeft een jongere geen netwerk meer. En soms wil het netwerk niet meewerken. Zo

kwamen hier al jongeren die afgezet worden door ouders/opvoeders en rijden ze

gelijk terug weg. Dan komen ze niet binnen om samen kennis te maken.

Wat zijn de krachten van een time-out project/zorgboerderij?

De jongere komt hier op rust, is weg van zijn probleem. Hier is de jongere even weg

van het conflict en kan erover nagedacht worden.

51

Ook de natuur doet hen goed. De Kruiskenshoeve is zeer primitief. Er staat

bijvoorbeeld enkel een houtvuur. De jongeren zorgen zelf voor hout. Ik help hen

natuurlijk wel bij alles, maar toch doen ze het zelf. Er is een moestuintje, een

maïsveld, de dieren, enzovoort. De jongeren helpen in alles mee en zijn daarna fier als

ze iets gedaan hebben. Deze middag hebben we soep gemaakt van groenten die we

samen hebben gekweekt. De jongeren weten dat en zijn daar fier op. Ze zien de maïs

opkomen die ze zelf geplant hebben. Ze gaan de natuur terug waarderen. De

maatschappij staat hier vaak niet meer bij stil. Het is niet meer in evenwicht.

Hoe verloopt de communicatie tussen de voorziening en de zorgboerderij?

Dit is te beperkt. In voorzieningen primeert de structuur teveel. Ze hebben veel te

veel werk. Dat is jammer

Welke elementen worden door de jongeren als positief ervaren binnen de

zorgboerderij?

De natuur en de rust.

Heel vaak zie ik jongeren terug. Ze komen dan eens een bezoek brengen.

Wij vragen de jongere ook om na de time-out een formulier in te vullen over hun

verblijf. Zo weten wij wat ze positief en negatief vonden.

Ook de dieren doen heel veel. Als mijn ezel kon praten, zou hij heel wat te vertellen

hebben.

Hoe wordt een jongere aangemeld?

De voorziening belt me op en dan maken we een afspraak. Ik weet verder niks af van

de jongere. Dit vind ik ook niet nodig. Zo kan ik de jongere meer kansen geven. Als je

heel veel afweet van een jongere, bestaat de kans dat je die toch anders gaat

bekijken, voorzichtiger zal zijn.

Welke vorm van nazorg is er na een time-out? Hoe wordt de jongere verder

opgevolgd?

Wij bellen altijd eens naar de voorziening om te weten hoe het met de jongere gaat.

Omdat we altijd met dezelfde voorzieningen werken, zien we de opvoeders ook vaak

terug. Zo horen we ook hoe het met de jongere gaat.

We hebben dit jaar ook 2 workshops gedaan met de voorzieningen. We wilden hier te

weten komen wat er goed loopt bij een time-out, hoe slaagt een time-out en hoe

kunnen we de positieve aspecten nog meer naar boven halen?

Resultaten van dit onderzoek vind u in bijlage 3.

Waar ondervinden jullie problemen in het algemeen rond een time-out project?

Dit zijn eigenlijk kleine problemen die een groot effect kunnen hebben. Vaak is het

een communicatieprobleem met de voorziening. De jongere komt hier dan toe met

52

weinig toiletgerief. Op zich is het voor mij nu geen probleem om eens een

tandenborstel te halen, maar hier moeten ze toch zelf voor zorgen.

Ook is het al gebeurd dat een voorziening me niet heeft verteld dat de jongen een

moslim is. Op zich is dat zeker geen probleem, maar ik moet dat wel weten voor

boodschappen te doen. Als ik het niet weet, kan ik geen goede voorbereidingen

treffen. Ook is het al gebeurd dat een jongere een probleem heeft met bedplassen. Ik

wist van niks. De jongens vertellen me dat natuurlijk niet graag zelf. Vaak schamen ze

zich. Als de voorziening dit meld, kan ik daar wat op voorbereiden. Het is eens

gebeurd dat ik het niet wist en daarna een reeks luiers vond in het nachtkastje.

Zie je vaak jongeren meermaals op time-out komen?

Dit gebeurt meer en meer. Vroeger was dit niet zo vaak.

Hebben de jongeren contact met de voorziening of ouders tijdens hun verblijf?

Soms belt de voorziening eens naar de Kruiskenshoeve. Maar er is hier een telefoon

die gebruikt kan worden door de jongens.

Is time-out voor iedereen geschikt?

Ik werk enkel met jongens. Vaak staan deze jongens op de rand van de hulpverlening.

Ik noem ze weleens de restgroep. Er is voor deze jongeren te weinig belgeleiding in de

maatschappij. Ik kan natuurlijk geen wonderen verrichten, maar ik tracht toch om

deze jongeren nog een kans te geven.

Maar time-out wordt bijvoorbeeld ook vaak gebruikt in de psychiatrische

hulpverlening.

Hoe wordt beslist hoelang een time-out duurt voor de jongere?

Meestal is dit een 2-3 dagen. Ze kunnen bij ons terecht voor maximum 5 dagen. Wij

zijn ervan overtuigd dat een paar dagen soms meer waard is dan een paar weken.

Vind je het niet moeilijk om de jongere los te laten na de time-out? Je hebt

inmiddels al een band opgebouwd?

Het is zeker weleens moeilijk, ja. Maar toch moet ik gewoon die knop omdraaien. Het

doet wel goed om soms na jaren, een jongere terug te zien. Het is altijd fijn om te

weten dat je toch iets betekend hebt voor deze persoon.

Is er iets dat je zou verbeteren aan de zorgboerderij?

Hoewel het hier groot oogst, zou ik veel meer ruimte willen hebben, om de jongeren

op te vangen.

53

3.3 Verslag zorgboer Alveringem, ’t Zeugekot

Word de zorgboer genoeg begeleid in zijn taak, en tijdens time-out projecten

De mate waarin de boer begeleid wordt hangt af vanuit welke instelling de jongere

naar de zorgboerderij gestuurd wordt. Wordt de jongere door de jeugdrechtbank

doorverwezen naar de zorgboerderij, krijgen zij geen enkele begeleiding. Als de

jongere doorverwezen wordt naar de zorgboerderij via de voorziening, wordt er

telefonisch contact gehouden met de begeleiders tijdens de time-out.

Krijgt de zorgboer vormingen? Zoja, waarover?

Er worden vormingen voorzien vanuit Groene Zorg. Voorbeelden zijn: een vorming

over veiligheid op de hoeve voor de zorgvrager, samenspraak,…

Kent de zorgboer voldoende informatie omtrent beroepsgeheim, vertrouwensband,

afstand – nabijheid?

De zorgboer kent de basis, maar is van mening dat je nooit genoeg kan weten.

Wat is de functie van een time out ?

De functie van de time-out is, een plaats van rust brengen voor de jongere en zijn

omgeving.

Bestaan er nog andere instanties naast groene zorg die de zorgboer eventueel

begeleid?

De zorgboer wordt enkel door Groene Zorg begeleid.

Welke vorm van nazorg is er aanwezig bij de zorgboerderij?

Vanuit de voorziening wordt er geen contact gehouden met de zorgboeren over de

jongere. Wat ze in het Zeugekot wel proberen te doen is de jongere als

facebookvriend toe te voegen zodat ze toch nog op een bepaalde manier de jongere

een beetje kunnen volgen.

Hoe verloopt het contact en de briefing tussen voorziening en zorgboer?

De jongere en zijn begeleider uit de voorziening worden verwelkomt aan de

keukentafel bij aankomst. Daarna legt de zorgboer uit hoe de begeleiding in zijn werk

zal gaan en worden de regels van het huis uitgelegd. De jongere moet niet

meewerken op de boerderij, maar ze moeten wel buiten zijn bij de zorgboer.

Hoe ‘organiseren’ jullie een time-out?

54

De jongere wordt opgevangen in het familiaal leven van het gezin op de

zorgboerderij. Als de familie op bezoek gaat bij iemand, gaat de jongere overal mee

naartoe. De jongere helpt mee om de dieren te verzorgen. Dikwijls komen jongeren

tijdens het bezoek aan de zorgboerderij zichzelf tegen en leren ze hun grenzen

verleggen.

Hoe betrekken jullie het netwerk bij de hulpverlening?

Via de telefoon houdt de zorgboer contact met de individuele begeleider van de

jongere. De jongere zelf krijgt pas zijn begeleider aan de telefoon als het om

dringende zaken gaat.

Vroeger werkte de zorgboer ook met time-outbureaus, maar die begeleiders kwamen

te vaak op bezoek. Sommige jongeren willen geen contact met anderen terwijl ze op

de zorgboerderij zijn.

Wat zijn de krachten van een time- out project/ zorgboerderij?

De voorzieningen zijn positief over de werking van de zorgboerderij. De jongere is

even weg uit zijn dagelijkse omgeving, kan tot rust komen en eens goed nadenken

over zijn leven. Als de jongere er nood aan heeft is er ook altijd een luisterend oor

aanwezig.

Hoe wordt een jongere aangemeld?

De manier waarop de jongere wordt aangemeld is heel verschillend. Soms wordt er

gebeld om de jongere diezelfde dag nog naar de zorgboerderij te brengen, maar op

andere momenten kan het ook zijn dat de voorziening een paar dagen vooraf belt om

te vragen of een jongere op time-out kan komen.

Waar ondervinden jullie problemen in het algemeen rond een time- out project?

Soms wordt er heel weinig info over de jongere vrijgegeven, maar met weinig doet de

zorgboerderij ook voort.

Ook heeft de zorgboerderij een ‘zwarte lijst’ van voorzieningen die niet betalen,

waardoor ze geen jongeren meer aanvaarden.

Werken jullie met vertrouwenspersonen of Casemanagement.

De zorgboerderij probeert om via telefonisch contact de individuele begeleider van de

jongere wel op de hoogte te brengen van het verloop.

Persoonlijk contact met de begeleiders heeft de zorgboerderij bij het brengen en

afhalen van de jongere.

55

Hoe werken jullie met jongeren/ volwassenen zonder netwerk, wat kan je deze

personen dan aanbieden,..?

Als de jongere geen netwerk heeft waarop hij kan terugvallen probeert de zorgboer

tijdens de time-out de vertrouwenspersoon van de jongere te zijn. Er wordt

geprobeerd om tijd vrij te maken voor de jongere en te luisteren naar hun verhaal. De

zorgboer maakt ook altijd een verslag op van het verblijf van de jongere. Zo kan ze als

de jongere nog eens terug zou komen naar het verslag kijken, zodat ze weet wat het

verhaal is van de jongere.

Zie je vaak kinderen/jongeren die meermaals op time-out komen?

Sommige komen weleens terug uit vrije wil, maar de meeste jongeren komen maar 1

maal naar de zorgboerderij.

De voorzieningen blijven wel meestal terugkomen, maar dan wel met andere

jongeren.

Hebben de jongeren contact met voorziening/thuis tijdens hun verblijf op de

zorgboerderij?

De zorgboer heeft het liefst dat de jongeren zo weinig mogelijk contact hebben met

hun netwerk. Hun gsm wordt sowieso de eerste 3 dagen van hun verblijf afgenomen.

Tijdens de andere dagen krijgen ze hem maximum 1 uur per dag.

De reden waarom de zorgboer liefst heeft dat de jongeren geen contact hebben met

hun netwerk is, omdat ze dan volledig afhankelijk zijn van de zorgboer zelf. Als

jongeren constant met hun gsm bezig zijn hebben ze geen tijd om tot rust te komen

en eens te kunnen nadenken.

Is time out voor iedereen geschikt?

De zorgboer heeft al een aantal keer geprobeerd om jongeren met een verstandelijke

beperking op time-out te laten komen, maar dit ligt haar niet zo.

Met andere jongeren probeert ze het altijd. Maar als de jongeren haar kinderen

pesten, drugs gebruiken of stelen wordt de time-out afgebroken.

Hoe wordt beslist hoelang een time-out duurt voor de jongere? En hoelang duurt

een time- out gemiddeld?

De voorzieningen bellen met het voorstel om de jongere een bepaalde duur op time-

out te laten komen en de zorgboer beslist dan of ze die periode kan.

56

Vind je het niet moeilijk de jongeren terug los te laten na de time-out, je hebt er

inmiddels een band mee opgebouwd, hoe hou je de afstand nabijheid onder

controle

De zorgboer heeft geleerd om zich niet te hechten aan de jongeren. De jongeren

worden tijdens hun time-out periode helemaal opgenomen in het gezin van de

zorgboer, maar als de time-out gedaan is dan laten ze de jongere los.

Is er iets dat je nog zou willen verbeteren aan jullie zorgboerderij?

Ze zou graag een vorming kunnen volgen vanuit Groene Zorg in verband met drugs

omdat ze er vaak mee in contact komt.

57

3.4 Verslag zorgboerderij ’t Berkenhof, Ingelmunster

De boer is een jongeman die een gezinnetje aan het stichten is. Hij heeft 4-5 jaar

ervaring als zorgboer en ongeveer 8 jongeren op zijn boerderij ontvangen. Deze

jongeren verbleven meestal voor een lange tijd. Soms zelfs 2 jaar. De boer biedt geen

overnachting voor de jongere. Meestal komt de jongere ook maar enkele dagen in

een week.

De time-out is meestal in de vakanties. Tijdens schoolmomenten betreft het één of

meerdere dag in de week vrijetijdsbesteding.

Word de zorgboer genoeg begeleid in zijn taak, en tijdens time-out projecten?

Vanuit groene zorg zijn er wel vergaderingen en vormingen. Als de jongere toekomt is

er altijd een verantwoordelijke bij van West-Vlaanderen en van de zorgvrager. Bij

deze zorgboer is dit steeds Els Roelof vanuit Groene zorg West-Vlaanderen. Meestal

wordt er al een screening gedaan vooraf. Het is dubbel, ik ben geen pedagoog en wil

op mijn eigen manier de jongeren helpen. Ik vind het op zich dan ook niet nodig. Mijn

vrouw weet wel redelijk af van bepaalde dingen. Dus ik kan dingen aan haar vragen.

(Zij heeft orthopedagogiek aan de universiteit gevolgd)

Ik hoor Els ook wel regelmatig eens om te horen hoe het gaat. Ik kan haar ook altijd

bellen als het moeilijk is, als er iets met papieren is. Ze is eigenlijk een beetje mijn

steunpunt.

Krijgt de zorgboer vormingen? Zoja waar over?

Ikzelf heb geen vormingen gevolgd. Maar er zijn wel vormingen. Bijvoorbeeld over

veiligheid op de boerderij en discretie.

Kent de zorgboer voldoende informatie omtrent beroepsgeheim, vertrouwensband,

afstand – nabijheid?

Jongeren mogen me alles zeggen. Als het echt in gevaar komt, zou ik de voorziening

inlichten. En hen vragen om te zwijgen, omdat anders de vertrouwensband in gedrang

komt.

Wat is de functie van een time out ?

De jongere uit de groep halen, tot rust laten komen. Zorgen dat de jongere terug in de

groep komt. Voor mij is de doelstelling: de jongeren dingen laten doen die zij kunnen

doen, zonder dat er een enorme druk op hen hangt, zodat zijzelf fier zijn op zichzelf.

Dus het belang van rust en succes ervaringen bieden aan de jongere.

58

Wat doet de groene zorg concreet, staan die enkel in voor subsidies of organiseren

die bijvoorbeeld ook vormingen?

Ja, zij doen een paar vergaderingen en vormingen in een jaar. Dit gaat dan over

specifieke thema’s. Nu is het bijvoorbeeld veiligheid op de boerderij. Het ging ook al

over discretie. Ik ben er nog nooit geweest. Ik denk dat het gaat om een aanvoelen en

hieromtrent heb ik veel aan mijn vrouw.

Bestaan er nog andere instanties naast groene zorg die de zorgboer eventueel

begeleid?

Nog niet, ik werk enkel samen met groene zorg. Ik heb ook geen weet van andere

instanties.

Welke vorm van nazorg is er aanwezig bij de zorgboerderij?

De voorziening bepaalde de periode, maar de jongere kan het project zelf ook

stoppen. Als zij willen stoppen, dan kan het direct gestopt worden.

Bij een contract van bepaalde duur, wordt een datum afgesproken. Er wordt dan een

nabespreking gedaan over hoe de jongere het zelf zag.

Hoe verloopt het contact en de briefing tussen voorziening en zorgboer?

Els komt voor het eerste gesprek. Daarna de voorziening. Eerst gebeurt dit via de

telefoon. De voorziening komt om de 3 maanden eens langs voor papieren in te

vullen. Als de jongere hier is, komt er eigenlijk nooit iemand. De jongens vertellen zelf

wel heel veel over de boerderij. Ik weet dus niet of het echt nodig is of ze komen. Het

hangt af van wat de jongens zelf willen. Hoe zij het ervaren. Ik zou niet willen dat zij

zich gecontroleerd zouden voelen.

Hoe ‘organiseren’ jullie een Time-out?

Zonder overnachting. Het is hier een melkveeboerderij. Ik heb wel graag dat ze helpen

melken. Dat is van vijf tot acht uur. Ik vind het plezant als ze daarbij helpen omdat we

dan echt samen zijn. Zo wordt er dan ook aan een band gewerkt.

Ik wil toch minstens dat ze 1 melkbeurt meedoen. De jongere komt voor een lange

periode, vaak 1of meerdere dag in een week.

Hoe bepalen jullie wat voor soort time- out de jongere nodig heeft?

In het begin laat ik ze meehelpen met mezelf. Dan werken we echt samen. Dan zie je

ook hoe de persoon is. Je ziet dan ook wat de jongeren zelf plezant vinden en wat ze

willen doen. De saaie werkjes doen we dan sowieso samen.

59

Wanneer is voor jullie een time-out nodig?

Als de jongere teveel stress krijgt in de groep. Dus als de jongere pester is of gepest

wordt. Als het niet meer vlot in de groep, er een grote druk ligt.

Hoe betrekken jullie het netwerk bij de hulpverlening?

Ouders komen vaak om de jongeren. Er is meestal wel contact. Soms komen de

jongeren met de fiets, dus dan zie ik niemand. Heel erg vind ik dat niet. De eerste dag

dat de jongere hier is, doen we samen een toer rond de boerderij. Zo weten de

ouders of begeleiders wat de jongere hier allemaal zal doen en weten ze ook waar de

jongere over praat als hij thuis is.

Tijdens het eerste contact zijn de ouders ook vaak aanwezig, maar niet altijd.

Wat zijn de krachten van een time- out project/ zorgboerderij?

De rust en de 1 op 1 begeleiding. De voldoening die ze hebben als ze iets kunnen

doen wat ze graag doen. Het fier zijn op zichzelf nadat ze iets gedaan hebben. De

succeservaringen.

Het is volgens mij echt een voordeel dat ze 1 op 1 begeleiding krijgen. Zo kunnen ze

zichzelf zijn. In groep is dit vaker een probleem, moeten ze zich vaak stoer voordoen.

De problemen die zich op school voordoen, worden hier niet vaak gezien. Er is ook

geen druk. Ons motto is dat er geen druk achter zit.

Meestal hebben ze zelf de wil om te komen, dat is ook een voordeel. Het is geen

verplichting van school bijvoorbeeld.

Hoe verloopt de communicatie tussen de voorziening/ouders van de jongere en de

zorgboerderij?

Het eerste gesprek heeft de voorziening met Els. Zij doet de screening en belt mij. Zij

belt dan de voorziening en komen op bezoek naar hier, eventueel met ouder en

voorziening. Vaak belt de voorziening wel eens op om te horen hoe de jongere het

stelt. Maar ik zou Els bellen moest het ergens fout lopen met een jongere, of moest ik

vragen hebben.

Welke elementen worden door de jongeren als positief ervaren binnen de

zorgboerderij?

Het buiten zijn. Vaak zijn de jongeren nog nooit op een boerderij geweest, het is dus

nieuw. Vaak zijn ze heel erg geboeid door de koeien, dieren. Ze vragen veel en leren

wel iets bij.

Hoe wordt een jongere aangemeld?

60

Aanmelding via groene zorg. Els neemt contact op met mij.

Welke vorm van nazorg is er na aan Time-out, hoe word de jongere verder

opgevolgd?

Daar heb ik eigenlijk nog nooit over nagedacht. Ik doe dat op dit moment niet, enkel

de ervaring die ze hier hebben. Maar het is wel een goed idee. Sommige jongeren

komen ook nog op bezoek, daar heb ik een goeie band mee of ze bellen af en toe

eens vanuit de voorziening.

Waar ondervinden jullie problemen in het algemeen rond een time- out project?

Ik heb nog niet echt problemen gehad.

Werken jullie met vertrouwenspersonen of Casemanagement?

Els Roelof is de persoon bij wie ik altijd terecht kan. Zij is mijn steunpunt.

Hoe werken jullie met jongeren/ volwassenen zonder netwerk, wat kan je deze

personen dan aanbieden,..?

Ik heb nog geen jongeren gehad zonder netwerk. Ze praten altijd wel over een

bepaald netwerk. Of het een echt goed netwerk is, is natuurlijk iets anders. Maar het

is wel een netwerk. Door dat er hier steeds lange time- out zijn, behoor ik voor

sommige jongeren ook tot het netwerk.

Zie je vaak kids/jongeren die meermaals op time-out komen?

Neen, ik heb ook voor langere perioden de jongens. Omdat het enkel overdag is, is

dat ook wel een beetje anders natuurlijk.

Hebben de jongeren contact met voorziening/thuis tijdens hun verblijf op de

zorgboerderij?

Er is hier geen overnachting. De jongeren gaan elke dag terug naar huis, naar hun

netwerk.

Is time out voor iedereen geschikt?

Ik wil mensen die respect hebben. Ze moeten ook wel willen werken. Het mag op

eigen tempo en mag zijn wat de jongen zelf plezant vind, maar hij moet wel willen.

Hoe wordt beslist hoelang een time-out duurt voor de jongere? En hoelang duurt

een time- out gemiddeld?

De voorziening beslist dat. Het hangt af van wat de jongere nodig heeft, wat zijn

problematiek is.

61

Zie je vaak kids/jongeren die meermaals op time-out komen?

Neen.

Hoe brengen jullie het netwerk in kaart van de jongere? ( vb. genogram, ecogram, …

)

Dit wordt niet gedaan. Ik hoor veel van de jongere, maar doe daar niks mee.

Vind je het niet moeilijk de jongeren terug los te laten na de time-out, je hebt er

inmiddels een band mee opgebouwd, hoe hou je de afstand nabijheid onder

controle?

Soms heb ik weleens contact met de jongeren. Zeker als ze voor langere tijd hier

geweest zijn. Ze bellen me dan af en toe op. Uiteindelijk verwatert dat toch. Maar op

zich heb ik er geen problemen mee. Ik ben er waarschijnlijk minder intensief mee

bezig dan andere boerderijen. Ik probeer er zelf ook voor te zorgen dat ze niet te

dicht bij me komen. Dat probeer ik wel een beetje te blokkeren.

Is er iets dat je nog zou willen verbeteren aan jullie zorgboerderij?

Ik zou graag een ruimte willen creëren voor de jongeren. Dit is er op de moment niet.

Er is ook geen budget voor. Ik zou het project van zorgboer willen uitbreiden op mijn

boerderij en er meer mee bezig zijn.

Maar ik kan door het financiëel aspect er niet fulltime mee bezig zijn. Ik krijg hoervoor

40 euro per dag maar daar kom je niet mee rond.

Het zou fijn zijn om de boerderij uit te breiden zodat ik meer jongeren kan ontvangen.

Nu kan ik ze enkel de koeien aanbieden en ik zou dan meer kunnen aanbieden zoals

een moestuin, meer dieren. De jongeren zouden ook meer voldoening kunnen krijgen

van het werk dan. Nu weten ze na verloop van tijd de werking van alles.

Bij dit interview hebben wij opnieuw een andere kijk gekregen op ‘een zorgboerderij’.

Het ging hier dan ook over een ander soort time-out. Misschien zelf een andere

doelgroep. Deze boer had een zeer positieve houding wat betreft de communicatie

met voorzieningen, de ervaringen met jongeren, ..

Wij hadden de zorgboer ook gevraagd of het dan een ander soort doelgroep is. Maar

als hij zijn jongeren omschreef kwamen we wel in de zelfde doelgroep terecht. Enkel

waren de jongeren die hier kwamen nog niet afgesneden van hun context of konden

ze nog wat meer rekenen op hun ouders. Vaak waren het vooral schoolmoe jongeren.

Hij vertelde ons ook dat hij nog maar 8 jongens had gehad op zijn boerderij. Hij dacht

ook wel dat els bepaalde jongens er uit screende en gericht jongere kiest doe op zijn

boerderij pasten en gingen functioneren. Waarschijnlijk ook op basis van ervaring van

de zorgboer zelf.

62

De positieve ervaring die de zorgboer ervaarde wat betreft de communicatie met

voorziening en jongere ligt volgens ons aan het feit dat hij jongeren op bezoek krijgt

die er lange tijd langs komen. Geen jongeren die op een korte time- out komen. Het

ging dus over minder dringende gevallen en er was tijd om een goede communicatie

op te starten.Ook had de boer vaak contact met ouders en context van de jongere. Dit

bevorderde natuurlijk de communicatie.

Daarnaast wees de boer ons op de belangrijke schakel die Els Roelof vervuld. Ze

screent de jongere, is tussen persoon tussen zorgboer en voorzieningen, ze begeleid

de verschillende partijen bij vb. een intake. Houd communicatie op hang. Heeft kennis

en contact met zowel zorgboer als voorziening. De boer was vol lof hier over.

63

Bijlage 4: resultaten onderzoek Robert Accoe

64

65

66

67

68

69

70

71

Bijlage 5: flyer buitenlandse reis

72

73

Bijlage 6: verslagen bezoeken Nederland (Rotterdam)

6.1 Verslag Maaszicht

Maaszicht is een voorziening voor dak- en thuisloze jongeren in Rotterdam.

Veel jongeren die in Maaszicht opgevangen worden, kunnen geen beroep meer doen

op hun netwerk. Hun netwerk is als het ware “opgedroogd”. Velen hebben ook

traumatische ervaringen meegemaakt.

De begeleiding verloopt in drie fasen:

1. De jongeren verblijven in het pension gedurende negen maanden à een jaar.

Ze hebben 1x per week een gesprek met hun mentor. Ze krijgen er ook sociale

vaardigheidstraining.

Ze doen veel aan sport, omdat men van oordeel is dat sport heel erg goed is voor de

jongeren onder de leuze ‘een gezonde geest in een gezond lichaam’.

2. De jongeren krijgen begeleiding op locatie. Ze gaan met twee of drie mensen

samenwonen in een huis in Rotterdam. Je kan het vergelijken met kamertraining. Ze

leren er onder andere met geld omgaan en ze leren hoe ze moeten ‘overleven’ in de

grote stad. Deze fase duurt ook tussen negen maanden en een jaar.

Hier is het ook de bedoeling dat ze leren omgaan met het hebben van buren. Ze

moeten bijvoorbeeld leren dat ze geen feestjes kunnen organiseren tot 5u ’s nachts

die de buren overlast bezorgen.

3. Deze fase heet ‘buitenzorg’. De jongeren wonen nu zelfstandig. Gedurende

zes maanden worden ze 1x per maand opgevolgd vanuit Maaszicht.

De bedoeling van dit fasensysteem is dat de jongeren op eigen benen gaan staan en

dat ze voor zichzelf kunnen zorgen. Tijdens dit hele proces laat de begeleiding hen

niet los.

Ze gaan 1 keer per jaar naar Spanje met de jongeren om hen een zo normaal

mogelijke vakantie te bieden. Dit is zowel voor de begeleiders als voor de jongeren

een onvergetelijke ervaring.

De prioriteit van Maaszicht is basisherstel, dat de jongeren weer vertrouwen krijgen

in hun omgeving.

Als de jongeren grensoverschrijdend gedrag stellen, gaan ze sanctioneren in functie

van wat ze misdaan hebben. Als het gaat over lichte overtredingen, gaan ze de

jongeren licht sanctioneren (bijvoorbeeld trappen schoonmaken, paar uur afkoelen).

74

Als het gaat over extreem gedrag, gaan ze zwaarder sanctioneren. Gebruikt een

jongere bijvoorbeeld voor de eerste keer drugs, dan moet hij 8u naar buiten. Als dit

de tweede keer gebeurt, moeten ze 12u weggaan. Bij de derde keer, vliegen ze drie

tot tien dagen buiten. Dit is niet de time-out zoals wij die kennen vanuit ons project.

Zorgen de jongeren voor grote conflicten, gaat men ze schorsen (dan moeten ze ook

tien dagen op straat waar ze moeten nadenken). Raken ze iemand anders aan, dan

vliegen ze onverbiddelijk buiten.

Vanuit Maaszicht proberen ze contact op te bouwen met het natuurlijk netwerk van

de jongere, maar die moet dat natuurlijk zelf ook willen. De jongeren gaan na hun

verblijf in Maaszicht niet opnieuw naar huis.

Ze hebben veel succesverhalen. 80 à 85 van de jongeren komen er succesvol uit.

75

6.2 Verslag stadsboerderij de 4 Heeren

- De stadsboerderij bestaat al 15 jaar - Bij de bewoners uit de stadsboerderij liep het wonen in de stad helemaal vast.

o De mensen hebben vanuit hun beperking een lage draagkracht. - De bewoners hebben duidelijke kaders en begeleiding nodig. - Overdag hebben ze een actief en gevuld leven.

o Hobby’s geven identiteit aan het leven. - De begeleiders zijn partners van de bewoners

o Het is de bewoners hun huis en de begeleiding komt hier aanvullend. - De bewoners kopen de zorg in van de hulpverleners met behulp van PGB

(Persoonsgebonden budget) - De bewoners kunnen blijven zolang ze willen.

o Ze hebben een eigen sanitair o Genoeg ruimte o Waarom is niet alles apart?

De bewoners hebben veel problemen met het aangaan van sociale contacten. Dus kunnen ze hier vrienden maken, een sociaal leven opbouwen.

- De bewoners moeten een vrij verkeer hebben om sociale contacten te hebben, dus is er geen deur tussen de 2 groepen die gesloten is.

- De begeleiders geloven heel er in succeservaringen, de bewoners krijgen hierdoor een beter zelfvertrouwen.

- Er wordt gestreefd naar een menswaardig bestaan. - De dingen mogen mislopen. Zo kun je iemand met de neus op de feiten duwen. - Begeleidingsmethode:

o Cliënten zien er niet beperkt uit en toch hebben ze veel hulp nodig. o Sociaal-emotioneel kunnen ze het vaak niet aan o De begeleiders moeten uitleggen waarom een bewoner iets niet kan. o Er moet een samenwerkingsrelatie worden aangegaan. o De begeleiders geloven er in dat gedrag van mensen beïnvloed wordt door de

omgeving. Om verandering teweeg te brengen zal de omgeving moeten

veranderen. Als wij anders reageren, zal de cliënt ook veranderen.

o Het is belangrijk om te praten met de cliënten, te benoemen wat je ziet. o Onvoorwaardelijk ondersteunen.

Ik ga pas weg als we samen het probleem hebben opgelost, maar wel benoemen dat het gedrag niet normaal is.

Onvoorwaardelijk ondersteunen is de basis van een goeie begeleider zijn en is verschillend van een vriendschapsrelatie.

o De cliënt verwacht iemand met gezag Gezag is verschillend van macht

- Besluit: o Samenwerkingsrelatie o Betekenisvol leven o Hebben van succes

76

- Welke fundamentele ideeën heb je? o De hand reiken o Cliënten onafhankelijk maken o Concrete doelstellingen (SMART geformuleerd) o Netwerk is heel belangrijk

Omdat het onderdeel is van je leven Stempel van zorginstelling weghalen Continu benoemen dat de bewoners en familie welkom zijn Er worden regelmatig feestjes gedaan voor de familie en vrienden Ouders zijn heel erg betrokken.:

Vb.: een mama komt de strijk doen, een papa doet klusjes Veel tijd insteken om ouders te tonen wat er gedaan wordt in de

stadsboerderij. Ouders zijn een belangrijke bron van info

77

6.3 Verslag Sophia Kinderkliniek

- In de kliniek worden de kinderen dag en nacht opgenomen. - De systemen zijn vaak zieker dan de kinderen.

o Er wordt dus aan systeembegeleiding gedaan. - Er wordt multidisciplinair gewerkt. - Kinderen worden opgenomen tem 12jaar - Een voorwaarde voor het opnemen is dat het systeem moet bereid zijn mee te

werken. - De kinderen kunnen in 1 van 4 groepen terecht komen. - De observatieperiode duurt ongeveer 10 weken. - Er wordt gewerkt volgens het dialoogmodel.

o Er wordt niet alleen op gedrag gelet, maar veel breder. - Duidelijkheid en een goeie structuur zijn van belang voor de kinderen. - Competentiegericht werken is vereist.

o Men moet zich richten op het positieve o Positief bekrachtigen o Het woord ‘NIET’ vermijden

- Therapie: o Cognitieve therapie o Speltherapie o Muziektherapie o Educatieve therapie o Beeldende therapie

- Er wordt medicatie ter ondersteuning gegeven waar nodig. - Dagindeling:

o 07u30 opstaan en aankleden o 08u30 ontbijt o Daarna: school of therapie, spelen (alle kinderen hebben een eigen

programmamap) o Er zijn gezamenlijke eet- en drinkmomenten o De namiddag is vrijer o ’s avonds: kunnen de kinderen bellen naar hun ouders, douchen of in bad o Voor ze naar bed gaan krijgen ze 15min voorleesmoment of een gesprek met

hun pedagogisch medewerker. o Weekend en vakantiedagen zijn vrijer.

- Keuzes maken is soms heel moeilijk voor bepaalde kinderen. - Time out:

o Als het gedrag echt niet tolereerbaar is dan worden de kinderen even naar huis gestuurd om over hun gedrag te denken.

- Als het netwerk niet wil meewerken dan wordt er gezegd dat de begeleiding niet opgestart kan worden.

- Na de kliniek: o Behandeling stopt stapgewijs o De kliniek krijgt per kind maar geld voor 1 jaar behandeling. Als de

behandeling na een jaar nog niet ten einde is dan wordt het kind doorverwezen.

78

79

6.4 Verslag: Via Kunst

Via kunst is een dagbesteding voor dak- en thuislozen maar ook voor verslaafden, ex-verslaafden, vluchtelingen of personen met een psychische stoornis. Iedere straat kunstenaar is er welkom, ook mensen die gewoon even weg willen zijn van hun context of mensen die geen geld hebben om het nodige materiaal te kopen. Er is dus ook een preventieve functie waar via kunst in meespeelt, want deze mensen kunnen via deze uitlaatklep opnieuw verder. Via kunst biedt een plaats aan waar mensen kunnen schilderen of muziek op nemen om via deze weg hulp te kunnen bieden aan die personen die het nodig hebben. Er is telkens begeleiding aanwezig in de ateliers, begeleiding die zich niet opdringt aan de persoon maar door samen te werken en het creatieve aspect in gesprek gaat met de aanwezige cliënten. Door samen iets te doen wat ze graag doen krijgen ze via deze weg een band waardoor een gesprek mogelijk word. Ook kunnen de cliënten bij elkaar terecht, hun problemen verschillen soms van elkaar maar ze worden door de zelfde interesse verbonden. Via hun kunst kunnen ze hun problematiek, zorgen, gedachten verwerken of even vergeten. Deze kunstwerken komen in een galerie tentoon gesteld en mensen kunnen deze kunstwerken kopen, want het zijn wel echte kunstwerken die er gemaakt worden. Ook is er een tweedelige muziekstudio aanwezig waar cliënten hun eigen muziek kunnen maken. Er staan instrumenten om zelf hun beats te maken waarop ze hun eigen teksten kunnen rappen. We maakten er ook kennis met een cliënt die er nog maar net zijn eigen cd gemaakt had, met hulp van de begeleiding kon hij een echte professionele cd voorleggen die hij zelf ontwikkeld had. Ook gaan ze soms videoclips gaan opnemen in de straten van Rotterdam. Maar jammer genoeg is de toekomst van via kunst nog niet verzekerd, door besparingen vanuit de politiek en de nodige financiële middelen die er niet steeds zijn staat hun toekomst op het spel.

80

6.5 Verslag Educatief Centrum Horizon

In het educatief centrum kunnen jongeren terecht die het even moeilijk hebben in hun leven. Ze komen naar het centrum in plaats van naar school te gaan. Ze kunnen er tussen verschillende ‘beroepen’ kiezen, zo leren ze ook al iets nuttigs voor hun latere leven. Omdat ze zo iets concreets doen (bv.: een traiteurdienst doen, banken maken voor de mensen en er geld mee verdienen) zien de jongeren ook het resultaat en zo worden ze nog meer gemotiveerd om goed verder te doen. De jongeren worden dus wel uit hun omgeving gehaald, maar toch voorbereid op de samenleving. Voor het centrum is de samenwerking met het netwerk van de jongeren heel belangrijk. Er wordt zowel voor het positieve als voor het negatieve naar de ouders gebeld. Ook al gaat het soms een fout de jongere blijft kansen krijgen. Humor is een belangrijke methode om situaties te verlichten. Men geeft nooit op, want als je opgeeft help je daar de jongere niet mee. Er wordt dan ook gewerkt met een systeem van belonen en niet van straffen. Men probeert dan ook preventief te werken zodat de jongere niet ontploft. De jongeren worden hier echt onvoorwaardelijk geaccepteerd..

81

Bijlage 7: alternatieven in de omgeving van de voorziening

Doorheen ons project stelden we vast dat het erg moeilijk is om het netwerk te betrekken bij de time-out op een zorgboerderij. Dit komt doordat jongeren vaak een korte of een niet aaneensluitende periode op de zorgboerderij verblijven waardoor er weinig kansen zijn om met het netwerk te werken. Het is niet onbelangrijk dat het feit dat de functie van time-out gaat over het inlassen van een rustperiode waarbij de jongere tijdelijk uit de context wordt gehaald. Daardoor hebben we gezocht naar een manier om het netwerk op een andere manier te betrekken. We hebben voor enkele verwijzers van de zorgboerderij te Nokere alternatieven gezocht in de omgeving om de jongeren verder te laten werken met dieren. De band met de dieren alsook met het personeel of vrijwilligers die daar werken kan gezien worden als een netwerk die men opbouwt in een vorm van nazorg. Hieronder een oplijsting van de alternatieven per verwijzer:

7.1 Indigo/ De morgenster

- Boerderijen:

o Braem Marc, Grote Baan 114, Waasmunster

o De Kuil, Heidekapelsestraat 32, Waasmunster

o Burm Jan Lv, Kuilstraat 46, Waasmunster

- SOS Dierenasiel

7.2 Sint-Jozef Gent

- Dierenasiel vzw, Citadelpark

- Woonzorgcentrum:

o Kortrijksesteenweg 775, 9000 Gent

o Poel 14, Gent

- Boerderijen:

o Drongen zorgboerderij

o Aansluiten bij voedselteams Gent

7.3 Visbo Leieland

- Dierenasiel:

o Dieren onder dak

o Dierenasiel Folyfoot

- Boerderijen:

o De zonnekouter: biologische boerderij

- Woonzorgcentrum:

o Sint-Vincentius: Ten Bosse 150 Deinze

82

7.4 De Kerkhoek

- Boerderijen:

o De Zwaluw: biologisch melkveebedrijf, Lovendegem

- Manege:

o Den Draver

- Woonzorgcentrum: Ons Zomerheem

- Voedselteam Zomergem

7.5 Betsberg Oosterzele

- RVT De Zilverlinde, Dreef 2, 9860 Scheldewindeke

- Dienst warme maaltijden, Ocmw Oosterzele, Gootje

- Manege Equitop, Hoek ter Hulst 23, Oosterzele

- Manege Vinkemolen, Kwaadbeek 71, Oosterzele

- Dagverzorgingscentrum – serviceflats voor ouderen Zomerheem, Dreef 47, Zomergem

- Woon- en zorgcentrum De Linde, Schoolstraat 33, 9950 Waarschoot

- Asiel voor honden en katten, Kapellestraat 19 c Waarschoot

- Manege Den Draver, Spinhoutstraat 1B, 9930 Zomergem

7.6 Home sint-Elisabeth, Ronse

- De Vrolijke Kring, (dit is een VZW die activiteiten doet met/voor kansarmen),

Priesterstraat 38, 98600 Ronse

- Woon- en zorgcentrum

o De Linde, Oscar Delghuststraat 68,

9600 Ronse

o Hogerlucht, Kammeland 59

9600 Ronse

7.7 Alternatieven omgeving Nokere

- Dierentuunen, natuur, kinderboerderij: o Aviflora (dierentuinen en kinderboerderij, speelplein) 8770 Ingelmunster o De Brielmeersen (natuur en wandeling, dierentuin en kinderboerderij) 9800 Astene o Dierenpark & Kinderboerderij De Zonnegloed, Oostvleteren - Maneges: o Hoeve Ter Linden (manege)Kruishoutem o Vzw Kerstenburg (manege) Dentergem

83

84

Bijlage 8: brief praktische uitwerking alternatieven

Geachte,

Wij, studenten van de Hogeschool Gent ,3de jaar Bachelor in de orthopedagogie, zijn

in samenwerking met een ZorgBoerderij te Nokere aan een project aan het werken.

Het project gaat over het betrekken van het netwerk voor, tijdens en na de time-out.

Deze vraag houdt enkele moeilijkheden in. Namelijk:

- Jongeren hervallen na de time-out in oude gewoontes

- De reflectie naar de realiteit is niet zo gemakkelijk, men heeft steun nodig van de

omgeving

- Jongeren zijn afgesneden van hun context of zitten ermee in conflict

En zo zijn er wellicht nog meerdere knelpunten. Daarom dachten wij om iets extern

door te voeren als nazorg, als extra steun, als houvast voor de jongere. Dit door

bijvoorbeeld de zorg met dieren verder te zetten. Zo kunnen we de krachten en

positieve punten van een zorgboerderij inzetten in een vorm van nazorg. Dan denken

we aan; het buiten zijn, even geen ‘probleem jongere’ zijn, één op één contact,

succeservaringen,… We zouden hen alternatieven kunnen aanreiken zoals gaan

helpen in een dierenasiel door te gaan wandelen met de honden, op een manege te

werken met paarden, op een boerderij helpen de dieren te verzorgen, enz. Ook kan

zo uit de interesse van de jongeren worden gewerkt: wanneer deze liever zorg biedt

aan anderen kan er misschien wel gekeken worden voor een soort hulpverlenende

nazorg. Voor ieder op maat, laagdrempelig en in de buurt.

Dit wordt natuurlijk voor elke voorziening apart bekeken, zo kunnen jongeren zelf

eventjes een time-out nemen wanneer ze er nood aan hebben of het kan hen zelfs

een soort structuur, houvast bieden.

Indien u interesse heeft in dit soort van nazorg, kan u ons altijd contacteren.

Met vriendelijke groeten,

Project Zorgboerderij Hogeschool Gent

Email-adres project zorgboerderij

Telefoonnummer project zorgboerderij

85

Bijlage 9: voorstelling project flyer Groene zorg & projectmarkt

86

87

Bijlage 10: vragen Groene zorg

- Hoe komt groene zorg in contact met zorgboeren? Hoe wordt deze samenwerking

gestart?

- Hoe gaan jullie te werk wanneer een jongere wordt aangemeld? Wat zijn de

volgende stappen?

- Hoe begeleiden jullie de zorgboer in zijn taak? Waar kan de zorgboer allemaal van

genieten?

- Wat is de functie van een zorgboerderij voor jullie?

- Wat zijn de meest ervaren knelpunten bij de zorgboeren?

- Hoe ziet een ideale zorgboer eruit?

- Worden er vormingen georganiseerd voor zorgboeren en/of verwijzers?

o Hoeveel?

o Vinden ze dit meestal zinvol?

o Wat wordt er gegeven?

o Hoe worden deze vormingen geregeld?

- Ervaren jullie moeilijkheden in de communicatie tussen de zorgboeren en de

verwijzers?

- Ervaren jullie moeilijkheden in de communicatie tussen jullie zelf, de verwijzers en de

zorgboeren?

- Wat zijn de voorwaarden om jongeren in time-out te zetten?

- Wordt er nazorg georganiseerd door jullie? Zoja, hoe?

- Bestaan er nog andere instanties naast Groene Zorg die de zorgboeren begeleid?

- Hebben jullie zicht op het contact en de briefing tussen de voorziening en de

zorgboer?

- Hoe beslissen jullie op welke zorgboerderij de jongere terechtkomt?

- Zijn er verplichtingen voor de zorgboer?

- Waar ondervinden jullie problemen in het algemeen rond time out op zorgboerderij?

- Hoe wordt er beslist waar de jongere naar toe kan? Hoe gebeurt de screening?

- Ervaren jullie problemen in nazorg bij een time-out?

- Sommige voorzieningen kiezen bewust niet te werken met Groene Zorg en

contacteren zelf een zorgboerderij voor hun jongeren. Dit vaak omdat het zo ‘sneller

‘ verloopt. Wat vind u hiervan?

- Merkt u verschil in visie tussen zorgboeren en voorzieningen?

- Wij merkten door het bevragen van verschillende zorgboeren en voorzieningen dat

er een groot verschil zit in wat voor hun de functie is van een time-out. Wat vind u

hier van?

- Ervaart u praktische problemen rond time-out? ( vb. in verband met vervoer)?

- We hebben boeren ontmoet die weten van jullie vormingen, maar hier niet naar toe

gaan, vaak omdat ze moeilijker te bereiken zijn. wat vind u hier van ?

88

- Onze flyer : wat vinden jullie van het idee rond nazorg in de vorm van

vrijwilligerswerk, dierenasielen? Denkt u dat dit succes zal hebben. Zullen er mensen

voor open staan? …

- Denkt u dat jongeren te mobiliseren zijn voor vrijwilligerswerk in bijvoorbeeld een

dieren asiel?

- We kregen de commentaar van een zorgboer dat er nooit echt contact was met

voorzieningen. De jongeren werden hier soms gewoon letterlijk voor de deur afgezet.

Nauwelijks komt er een begeleider of zorgleerkracht op bezoek. Hoe ervaren jullie

dat en wat vinden jullie hiervan?

89

Bijlage 11: verslag Groene zorg

- Hoe komt groene zorg in contact met zorgboeren? Hoe wordt deze samenwerking

gestart?

o Voornamelijk nemen mensen zelf contact op als ze een zorgboerderij willen

opstarten.

o Groene Zorg maakt zelf ook reclame, ze zorgen voor naambekendheid

waardoor de land- en tuinbouwers zichzelf aanmelden. Soms gaat een

voorziening zelf op zoek naar een boer die een zorgboerderij wil opstarten,

die dragen ze dan naar voor bij Groene Zorg.

o De samenwerking met de zorgboeren is heel informeel. Groene Zorg doet

eerst een screening van de boer. Ze gaan na wat de boer aan te bieden heeft

van taken, wat zijn/haar persoonlijkheid is, met welke doelgroepen ze het

liefst zouden werken, wie zal werken met de cliënten. Na de screening neemt

Groene Zorg de boer op in hun werking.

Groene Zorg maakt geen gebruik van een contract. Nu hebben ze wel een

protocol van wat ze bieden en wat ze in ruil daarvan verwachten van de

zorgboeren.

o Groene Zorg is aanwezig op het moment dat de boer zijn eerste contact heeft

met een voorziening. Op dat moment geven ze ook informatie over de

subsidies die de boer kan krijgen. (Subsidies gelden enkel voor de land- en

tuinbouwers, niet voor de mensen die als hobby een paar dieren hebben,…).

- Hoe gaan jullie te werk wanneer een jongere word aangemeld?

o Aanmelding gebeurt volgens een aanmeldingsformulier, dit staat op de site

van Groene Zorg.

o Er worden verschillende vragen gesteld zoals bijvoorbeeld: vragen wie de

begeleidende voorziening is, sociale achtergrond van de cliënt, hoe het is met

het sociaal statuut, wat is de aanleiding van de aanmelding en achterliggende

problematiek, er wordt gevraagd naar hun motivatie om naar de

zorgboerderij te gaan, hoe ze naar de zorgboerderij kunnen komen en in welk

soort boerderij ze graag zouden werken.

o De gegevens van de jongere worden dan naast de screeningen van de

zorgboerderijen gelegd en zo wordt een match gezocht. Soms is er een

aanbod, maar soms wordt er ook geen match gevonden.

o Meestal is de kennismaking en opstart op hetzelfde moment.

o Tussen het moment dat de aanmelding komt en de kennismaking zit je vlug 2

à 3 weken verder. Dit is voor sommige voorzieningen als een knelpunt

benoemt. Maar Groene Zorg geeft aan dat als de voorzieningen benadrukken

dat de situatie dringend is ze de procedure kunnen versnellen. Als er de

maandag gebeld wordt kan de jongere dan op vrijdag al naar de

zorgboerderij.

90

o Groene Zorg vindt een zorgboerderij niet gepast voor crisisopvang. Als de

crisis gekalmeerd is en er opnieuw stabiliteit is kan de jongere wel op rust

gaan naar een zorgboerderij. Als de voorziening een jongere in een

crisissituatie naar een zorgboerderij stuurt is de situatie voor de begeleiding

opgelost, maar wat met de jongere en zorgboer?

o Bepaalde zorgboeren die niet via Groene Zorg werken, geven niet altijd de

verantwoorde situaties door aan de zorgboeren. Ze geven te weinig info aan

de zorgboer door. Groene Zorg houdt wel rekening met de zorgboeren, zij

zoeken jongeren die een match zijn voor wat de zorgboer wil. Dit is dan ook

de reden dat sommige voorzieningen niet via Groene Zorg werken.

o Knelpunt: welke perceptie heeft de voorziening op de boer? Langs één kant

vinden ze de boer geen hulpverlener, maar ze krijgen wel de moeilijke

situaties.

o De zorgboer wil betrokken worden, wil kunnen zeggen wat hij vindt over de

jongere, wat zijn visie is op de jongere. Ze kijken naar de manier waarop de

jongere omgaat met de dieren. De boer wil graag gehoord worden.

o Ideaal traject:

je belt groene zorg,

doet aanmelding,

Groene Zorg kijkt of er een match is

Belt de boer op

Er is een kennismaking tussen de boer, begeleider en jongere waar de

begeleider of jongere iets vertelt over de problematiek van de

jongere.

o Groene zorg vindt dat het nonchalance is dat de voorziening geen info geeft

over de jongere. Toch is het belangrijk dat de boer weet wat hij kan

verwachten.

o In voorzieningen wisselen de begeleiders vaak, waardoor ze niet meer genoeg

weten over hoe er moet gewerkt worden, want ze komen niet meer naar de

infomomenten.

- Hoe begeleiden jullie de zorgboer in zijn taak? Waar kan de zorgboer allemaal van

genieten?

o Groene Zorg geeft jaarlijks een paar vormingen over algemene onderwerpen.

Maar er wordt wel opgemerkt dat als er vormingen doorgaan er niet veel

zorgboeren op af komen. Dit is dan ook de reden waarom er jaarlijks maar

een paar vormingen zijn.

o Tijdens de tijd op de zorgboerderij zijn er 3 partijen: voorziening, jongere en

boer (als de jongere op de zorgboerderij is dan is de voorziening ook

begeleider van de zorgboer, dit is heel belangrijk!!). Groene Zorg geeft

algemene vormingen, maar de voorziening moet begeleiding geven op de

werkvloer.

91

- Wat is de functie van een zorgboerderij voor jullie?

o Functie kan veel zijn, hangt af van de situatie.

o Dagbesteding (komt vaak voor)

Volwassenen gaan eerder op dagbesteding. De functies van arbeid

afgezien van de betaling.

Ze doen een zinvolle activiteit en dat geeft een zelfwaardegevoel

Groene omgeving brengt rust

o Time-out (komt vaak voor)

Meer jongeren.

Doelstellingen heel weinig op het vlak van vaardigheden, vooral

persoonlijke ontwikkeling en zelfontplooiing is belangrijk.

Heel vaak de vraag tot zelfvertrouwen, aangesproken worden op wat

je kan.

Verschil tussen vastgelopen situatie en acute crisissituatie. Als je je

gespannen voelt is het misschien een goed idee om eens twee weken

naar de zorgboerderij te gaan om te ontspannen. Dit pas als de

crisissituatie opgelost is.

Belangrijk dat de begeleiding 1 maal in de week langskomt. En ideaal

zou zijn dat de begeleider een halve dag op de boerderij is en eens kan

luisteren hoe het met de jongere gaat. Veel begeleiders komen er niet

toe om naar de zorgboerderij zelf te gaan, maar er zijn toch een aantal

goeie voorbeelden.

o Beleving

o arbeidstrajectbegeleiding

- Wat zijn de meest ervaren knelpunten bij de zorgboeren?

- Hoe ziet een ideale zorgboer eruit?

- Worden er vormingen georganiseerd voor zorgboeren en of verwijzers

o Hoeveel?

o Vinden ze dit meestal zinvol?

o Wat wordt er gegeven?

o Hoe worden deze vormingen geregeld?

- Waar ondervinden jullie problemen in het algemeen rond time-out op zorgboerderij?

o Plaats van zorgboer in het traject.

o Groene Zorg vindt dat men veel laat liggen in de begeleiding. Men mag de

ervaring van de jongere in de boerderij niet laten liggen, men moet eruit leren

als begeleiding. Er wordt door de voorziening te weinig aan de slag gegaan

met de tijd in de zorgboerderij.

o Wat heb je geleerd uit de rustsituatie? Zorgboerderij is een plaats waar je iets

leert over jezelf. Dat zou als team meer moeten opgenomen worden. Het zou

nuttig zijn dat de psycholoog van de voorziening daar een gesprek over heeft

92

en aanwezig is bij de evaluatie in de zorgboerderij. Men laat als voorziening

de leerervaringen van de jongere op de zorgboerderij liggen.

- Denkt u dat jongeren te mobiliseren zijn voor vrijwilligerswerk in bijvoorbeeld een

dierenasiel?

o Sommige jongeren zullen daar misschien wel in willen meegaan, maar

anderen zullen vinden dat het genoeg geweest is.

- Onze flyer: wat vinden jullie van het idee rond nazorg in de vorm van

vrijwilligerswerk, dierenasielen? Denkt u dat dit succes zal hebben?

o Zorgboeren willen zeker niet alles weten over de jongeren.

o Paardenmanèges worden al soms gebruikt als zorgboerderij om bijvoorbeeld

de zaterdagnamiddag naartoe te gaan.

o Er zullen geen massa mensen op afkomen. Het zal moeilijk zijn om uit te

werken, er moet net op het moment dat je het project uitvoert een situatie

aanwezig zijn die je kan gebruiken.

o Vanuit een knelpunt verder werken

o Het is moeilijk om via een cliënt te werken, een knelpunt tussen de zorgboer

en de voorziening zal gemakkelijker zijn om rond te werken zodat je de

zorgboeren en voorzieningen kan bevragen.

- Bestaan er nog andere instanties naast groene zorgt die de zorgboeren begeleiden?

o Nee

- Zijn er verplichtingen voor de zorgboer?

o Nee, en dat zal wellicht nooit gesteld worden. Groene Zorg heeft het wel

moeilijk met het feit dat de zorgboeren niet naar de vormingen komen.

Ook vinden ze dat als zorgboeren rechtstreeks door de voorzieningen

gecontacteerd worden ze dit moeten laten weten aan.

Ze willen iets terug van de zorgboeren omdat ze een screening doen voor hun

zodat er enkel jongeren komen die ze aankunnen.

Er moet wel iets verdwijnen van de vrijblijvendheid.

Ofwel werk je samen met Groene Zorg, ofwel doe je het alleen.

93

Bijlage 12: presentatie aan de voorziening

94

95

96

97

Bijlage 13: presentatie projectmarkt

Met dank aan zorgboer Arnold & Martine

“IK WIL MENSEN OM ME HEEN DIE

NAAR ME LUISTEREN, NIET DIE ME

HELPEN”

Bedrijf waar cliënten uit de welzijnssector

terecht kunnen om verschillende redenen:

Dagbesteding

Begeleide werkplek

Behandeling

Woonplek

Wij focussen ons op de jongeren die op time-

out gaan naar de zorgboerderij.

Laag zelfbeeld

Probleemgedrag

Moeilijke thuissituatie

Invloed van peers

Vastgelopen hulpverlening

TIME-OUT

Inlassen van een pauze

de nadruk toch nog op ‘het geven van een straf met

een korte uitsluiting als gevolg’

Doelstellingen:

Aansluiting vinden met de schoolomgeving

Gedragsproblematiek verminderen

Vermijden van zwaardere vormen van hulpverlening

‘slechte’ vrienden

(enkele voorbeelden die veel voorkomen bij

onze jongeren i.v.m. netwerk)

Hoe kunnen we het netwerk van de jongere

betrekken in de voorbereiding, begeleiding en

de nazorg van een time-out in de zorgboerderij

opdat het positief effect van de time-out kan

worden doorgetrokken naar het dagelijks

leven?

Netwerk op een andere manier betrekken

Alternatieven in de omgeving gezocht

Werken met dieren, mensen, planten,…

Jongeren kunnen opnieuw tot rust komen, zelf

aangeven wanneer en dit wekelijks herhalen.

Het blijft een constante!

98

Good practices

Maar ook:

- knelpunten

- ontbrekende basisprincipes (geen opleiding)

“Welke knelpunten spelen er bij de zorgboeren

en welke good practices kunnen we overnemen

en aanraden aan de zorgboeren zodat de

basisprincipes van de hulpverlening aanwezig

zijn binnen de time-out op een zorgboerderij?”

Interviews

Te rade gaan bij Groene Zorg

Synthetiseren

Functie time-out

Soorten time-out die jongere nodig heeft

Problemen rond time-out op zorgboerderij

Contact en briefing

Betrekken van het netwerk

Groene zorg

Nazorg

Loslaten van de jongeren

Genoeg begeleid in zijn taak?

Voldoende info over beroepsgeheim en andere

basisprincipes?

Good Practices:

Hebben het beste voor met de zorgboeren

Knelpunten:

Aanvragen van verwijzers vlugger verwerken

Te weinig verspreide vormingen

Voorzieningen zijn nonchalant in hun taak

Is Time-out in een crisis wel verstandig?

99