1

Bijlagen bij de houtskoolschets

Bouwstenen ter inspiratie van de themagroepen:

1. Academic community

2. Aantrekken, stimuleren en koesteren van talent

3. Digitale universiteit

4. Global University

5. Multidisciplinariteit

6. University & Society

2

1. Academic Community – Ambities Strategisch Plan 2020-2024

Versie: 23 januari 2020

Inleiding

Wat vinden we belangrijk om als ‘Academic Community’ in 2030 bereikt te hebben? Om deze

vraag te beantwoorden, is het noodzakelijk eerst na te denken wie onderdeel uitmaakt van deze

Academic Community:

- De UU Academic Community omvat iedereen die een bijdrage levert aan het nastreven

van de missie van de UU:

De Universiteit Utrecht werkt aan een betere wereld.

Onze afgestudeerden hebben de kennis en vaardigheid om een substantiële bijdrage

te kunnen leveren aan de maatschappij. Ons onderzoek is grensverleggend en gericht

op het oplossen van grote mondiale vraagstukken. Onze cultuur van samenwerking

maakt innovatie, nieuwe inzichten en maatschappelijke impact mogelijk. De

kernwaarden ambitie, inspiratie, betrokkenheid en onafhankelijkheid vormen de basis

voor onze universitaire gemeenschap.

- In onze visualisering is er sprake een ‘kern’ community die bestaat uit studenten en

medewerkers (zie afbeelding, witte cirkel). Verder zijn er groepen die in het verleden

actief deel uitmaakten van de kern community en zich nu vanuit iets meer distantie bij de

UU community betrokken voelen, gevisualiseerd middels de gele schil om de kern

community. Daarnaast zijn er externe partners, die gedurende kortere of langere tijd zich

bij de UU Academic Community betrokken voelen (zie afbeelding, grijze schil).

- De UU Academic Community bestaat zowel uit één community, als uit een veelvoud van

academic communities die samen deel uitmaken van de overkoepelende UU Academic

Community. Elke student of medewerker is onderdeel van verschillende communities.

Dit kan een community zijn die gericht is op de interne omgeving (goede voorbeelden

zijn een opleiding, een focusgebied, een leergang als Onderwijskundig leiderschap), maar

kan ook een community zijn met de externe omgeving (zie afbeelding, voorbeeld in

rood).

- De academic community is fluïde. Een groot deel van de community maakt maar relatief

kort onderdeel uit van de UU community. Studenten, aio’s, postdocs vertrekken na een

aantal jaren. Zij blijven echter onderdeel van de community als alumni en oud-

medewerkers. Zij zijn de ambassadeurs van de Academic Community buiten de UU (zie

afbeelding, gele cirkel).

- Naast de ‘kern’ community van studenten medewerkers vormen we diverse academic

communities met externe partners (nationale en internationale kennisinstellingen,

overheid, bedrijven etc).

3

Visuele weergave Academic Community

De UU Academic Community in 2030

Onze ambities voor de UU Academic Community in 2030 betreffen ambities over wie wij als

academic community willen zijn, hoe wij met elkaar om willen gaan en wat daarvoor nodig is.

Onderstaand beschrijft puntsgewijs hoe wij de UU Academic Community van 2030 voor ons zien.

1. De Academic Community investeert in mij

• Iedereen voelt zich welkom, gewaardeerd en onderdeel van de academic community/ies;

ongeacht gender, religie, cultuur, nationaliteit, inzetbaarheid, etc. De UU is inclusief en

zet zich hier blijvend voor in. Inclusiviteit richt zich op iedereen, niet slechts op een

beperkt aantal minderheidsgroepen. Initiatieven zoals het Westerdijkjaar of de Diversity

and Inclusion Award ondersteunen studenten en medewerkers om het gesprek over een

thema aan te gaan.

• Toegankelijkheid van gebouwen, systemen en samenwerkingsverbanden is optimaal

zodat alle studenten en medewerkers zonder barrières (fysiek of sociaal) onderdeel

kunnen zijn van de academic community. Toegankelijkheid is voortdurend

aandachtspunt, hierop wordt geëvalueerd en verbeterd.

• De UU daagt uit, maar overvraagt niet. De UU creëert een stimulerende, prikkelende

werkomgeving, en zorgt dat dit in balans is met respect en waardering voor elkaar en

elkaars tijd, talenten en ambities en een gezonde werk-privé balans. Juist tegen de

achtergrond van de discussies over werkdruk is deze balans van groot belang; veel

medewerkers voelen zich overvraagt en/of lijden onder de niet aflatende prestatiedruk;

ook de versnippering van taken draagt bij aan de werkdruk.

• Er is waardering en erkenning voor vele talenten en talentontwikkeling is belangrijk. Elke

individu kan tot zijn recht komen en zich verder ontwikkelen. Voor alle medewerkers

bestaan er ontwikkelingsprogramma’s. Voor studenten zijn er mogelijkheden om zich

4

naast hun opleiding te ontwikkelen, bijv. via career-services, studie- of

studentenverenigingen of medezeggenschap

• De UU investeert in een duurzame werkomgeving en ondersteunt optimaal met digitale,

duurzame samenwerking in een mondiale wereld.

• Gelijkwaardig samenwerking staat centraal. Gelijkwaardig samenwerking tussen

studenten en medewerkers wordt gestimuleerd en gefaciliteerd door o.a. het opzetten

van soft spaces. Green Office Utrecht is hier een voorbeeld van.

2. Ik investeer in de Academic Community

• Ik neem initiatief om actief bij te dragen aan een stimulerende, respectvolle en duurzame

Academic Community. Ik laat anderen tot hun recht komen en zet me in voor hun

ontwikkeling. Concreet betekent dit o.a. dat ik mij actief voor de sociale veiligheid van

mijzelf en anderen en inzet, in houding en reflectie, voor duurzaamheid. Dit is één van

onze gemeenschappelijke doelen en hier lever ik mijn eigen bijdrage aan.

• Ik werk samen met anderen, we hebben allemaal een rol en ieders rol is belangrijk. Ik zet

mij in voor gelijkwaardige samenwerking, met verschillende disciplines, onderdelen, WP

en OBP, medewerkers en studenten. Juist de combinatie van een veelheid aan

vaardigheden, talenten, expertise, disciplines en inzichten is noodzakelijk om in

gezamenlijkheid onze doelen te bereiken. Ik verplaats me in gezichtspunten van

anderen. Kennis van elkaar leidt tot meer begrip, respect en waardering voor elkaar.

Denk hierbij aan studenten en docenten die elkaar ontmoeten, zowel rond academische

thema’s als bij sociale gelegenheid, en zich in elkaar verdiepen, WP en OBP of

medewerkers van verschillende faculteiten.

• Ik neem mede verantwoordelijkheid voor het welzijn van anderen binnen de community.

Ik draag bij aan een veilige werkomgeving en spreek mij uit op moment van misstanden.

Te denken valt aan het breed introduceren van de training Active Bystander of aan

trainingen om constructief kritische feedback te geven (pilot Geo)

• Ik draag bij aan een Open Science cultuur en manier van werken. Ik zet mij in om mensen

uit allerlei delen van de maatschappij bij de wetenschap te betrekken en ontvang input

vanuit de bredere maatschappij bij het vormgeven van mijn werk. Ik erken en waardeer

de bijdragen van anderen.

• Ik draag bij aan diversiteit en inclusiviteit binnen de UU Academic Community.

3. De Academic Community: dat zijn wij

• De academic community is meer dan werk/studie sec en betreft mede het netwerk om

studie en werk heen. Dit kunnen we actief beleggen bij community managers.

• We zijn een team en werken gezamenlijk aan een betere wereld. We werken actief

samen met wetenschappelijke en maatschappelijke partners, zowel in Nederland als

daarbuiten, op het gebied maatschappelijk relevante thema’s. Duurzaamheid is een

voortdurend aandachtspunt bij alles dat we doen.

• We zijn een diverse community in brede zin en stellen ons open op naar een ieder. We

zijn gastvrij en vormen een ‘academic guesthouse’ voor partners van buiten.

• We zijn een open community; ook nieuwe leden van de community, tijdelijke

medewerkers, gastonderzoekers en uitwisselingsstudenten voelen zich deel van de

community. Deze studenten en medewerkers, net als alumni en oud-medewerkers,

blijven onderdeel van de community als zij vertrekken. Zij zijn de ambassadeurs in onze

externe omgeving.

• De samenstelling van de UU Academic Community wijzigt voortdurend; iedereen die zich

identificeert met en bijdraagt aan de gezamenlijke missie en doelen is onderdeel.

5

• We hebben respect voor elkaar, en communiceren respectvol en vanuit

gelijkwaardigheid. Elk talent, elke expertise en elke discipline is waardevol; juist deze

combinatie van een veelheid aan vaardigheden, talenten, expertise, disciplines en

inzichten is noodzakelijk om gezamenlijk onze doelen te bereiken. We heffen de

barrières op die verhinderen dat teams, functies en studenten en medewerkers met

elkaar samenwerken en zoeken elkaar op.

• We stimuleren ontmoeting, debat, reflectie, en uitwisseling, met elkaar en anderen. We

creëren ontmoetingsplekken – soft spaces – en versterken daarmee samenwerking en

debat en leren van elkaar. Ontmoeting en uitwisseling vindt plaats tussen medewerkers

(WP en OBP) en studenten, tussen disciplines, tussen wetenschap en maatschappij. UU

creëert ontmoetingsplekken, versterkt samenwerking door ruimte voor ontmoeting te

realiseren. Er is tijd en waardering voor ontmoeting. Concrete voorbeelden van hoe

ontmoeting voor een breed publiek (studenten, medewerkers, alumni, externen)

gecreëerd kan worden zijn: een pop up ontmoetingsplek of meet the professor voor

studenten.

• Er is ruimte voor meerdere gezichtspunten, we zijn het niet altijd eens. Dit wordt

bijvoorbeeld gestimuleerd door toetsing met open vragen waardoor argumentatie

gestimuleerd wordt en centraal staat.

• Transparantie, verantwoordingstructuren en vertrouwen worden maximaal gefaciliteerd.

De training active bystander is een voorbeeld hoe we werken aan een veilig klimaat

• We geven elkaar complimenten bij succes en leren er samen van als het niet goed gaat.

• We zijn een open community: we delen kennis ook met partners in de buitencirkel;

Voorbeelden zijn de academic community met TU/e en WUR, op het Science Park, met

wetenschappelijke partners wereldwijd en met maatschappelijke organisaties.

• De UU zet zich in om mensen uit allerlei delen van de maatschappij bij de wetenschap te

betrekken (via Open Science, Meet the Prof. Debuut Etc.) en is zelf ook bereid om input

vanuit de bredere maatschappij te ontvangen.

6

2. Aantrekken, stimuleren en koesteren van ieders talent

Dit strategisch plan is gericht op het aantrekken, stimuleren en koesteren van ieders talent op

basis van gelijkheid, diversiteit en inclusie. Hiervoor is een nieuw systeem van erkennen en

waarderen nodig dat menselijk kapitaal niet in een keurslijf plaatst maar duurzaam is ingericht

met diverse en dynamische loopbaanpaden. Dit systeem wordt gekenmerkt door hoogwaardig

leiderschap binnen onze academie, respect en wederkerigheid in contact met studenten en

ondersteuning, en het hieruit voortvloeiende (interdisciplinaire) collectief waarmee we de

maatschappelijke problemen te lijf gaan met korte toegankelijke lijnen naar de samenleving

(Open Science). Er is ruimte voor verschillende talenten en ruimte voor verscheidenheid in

loopbanen, waarin mensen makkelijker kunnen wisselen.

De plannen in dit document raken i) de kerndomeinen van onze universiteit (onderwijs,

onderzoek, impact, leiderschap, patiëntenzorg en de ondersteunende disciplines), en ii) alle

medewerkers (WP, OBP) en studenten.

6 STIPPEN OP DE HORIZON VOOR 2030:

1) Duurzaam beleid gericht op aantrekken, stimuleren en koesteren van ieders talent. De

UU is een aantrekkelijke universiteit waar kwalitatief sterke en hoog gemotiveerde en

betrokken mensen graag willen werken en studeren. We hebben een duurzaam beleid voor

werving, selectie en aantrekken van getalenteerde nieuwe medewerkers en studenten. We

koesteren onze mensen en geven ze perspectief en ontwikkelmogelijkheden, gericht op

behoud dan wel interne en externe doorstroom. Ons menselijk kapitaal (medewerkers en

studenten) is gezond en ervaart een acceptabele werkdruk. We investeren in outreach en

opleiding richting de samenleving en arbeidsmarkt (life-long learning) en we werken hierin

samen met maatschappelijke partners (co-creatie).

2) Talentbeleid gebaseerd op gelijkheid, diversiteit en inclusie. We streven een afspiegeling

van de samenleving te zijn op alle niveaus binnen de academische community, met gelijke

kansen voor iedereen. Het maatschappelijke en academische debat wordt open gevoerd,

waarbij iedereen zich vrij voelt om te participeren op basis van gelijkheid en waar wij elkaar

(durven) aanspreken als collega’s of studenten hiervan afwijken. Ons wetenschappelijk

onderzoek is inclusief, divers, en geïntegreerd in de curricula. Deze elementen versterken het

aantrekken, stimuleren en koesteren van talent.

3) Diverse en dynamische loopbaan- en studiepaden. We hebben een grote verscheidenheid

in mogelijke carrièrepaden, zorgen dat die zichtbaar zijn voor iedereen en we erkennen en

waarderen een diversiteit aan competenties en talenten. Het wordt gedurende een

loopbaan- of studiepad makkelijker om een ander pad in te slaan, te variëren op het

bestaande pad en/of weer terug te keren op een eerder gekozen pad. Een verscheidenheid

aan profielen en achtergronden vullen elkaar aan binnen een team, departement, faculteit of

studentengroep, de focus ligt daarbij op in gezamenlijkheid resultaten behalen. Een optimale

integratie tussen onderwijs en onderzoek, de kernwaarden van de universiteit, staat hierbij

centraal. De studiepaden van studenten zijn flexibel en gekenmerkt door meer maatwerk.

7

4) Balans tussen individu en teamprestaties. We beoordelen medewerkers en studenten

zowel op hun individuele als op hun teamprestaties. We hebben criteria (‘next generation

metrics’) waarmee we teams en consortia kunnen erkennen en waarderen voor hun

gezamenlijke werk. Dit bevordert een veiligere en inclusievere werkcultuur waarin

(interdisciplinaire) teams de maatschappelijke problematiek beter kunnen voorzien, en zorgt

er voor dat verschillende kwaliteiten in gezamenlijkheid tot hun recht komen.

5) Focus op kwaliteit. In de beoordeling van medewerkers en studenten leggen we de nadruk

minder op kwantitatieve resultaten (zoals aantal publicaties voor medewerkers en eindcijfers

voor studenten), en sterker op kwaliteit, impact, inhoud, teamwerk, integriteit, creativiteit,

kritisch denken, probleemoplossend vermogen, interdisciplinair werken en bijdrage aan

onderwijs, wetenschap, ondersteunende disciplines en/of maatschappij. Dit geeft ruimte aan

meer diverse en meer dynamische loopbaanpaden, en zal de ervaren werkdruk verlagen.

6) Stimuleren van hoogwaardig leiderschap. Ons leiderschap is gericht op het laten

excelleren en ontplooien van onze studenten en medewerkers (WP en OBP), zowel

individueel als in teams. We hebben uitstekend leiderschap op alle niveaus en dit wordt

constant onderhouden door ontwikkelaanbod, door ontwikkeling in de praktijk en door een

feedback cultuur. Er is ruime aandacht voor bewustwording en het trainen van goed

leiderschap bij onze studenten, de leiders van morgen.

PLANNEN (2020-2024):

We stimuleren goed leiderschap. Goed leiderschap is cruciaal voor het creëren van een veilige,

inclusieve en inspirerende studie- en werkomgeving in 2024. Het gaat om leiderschap op drie

niveaus: persoonlijk, organisatorisch en strategisch leiderschap.

• Ons leiderschap is gericht op het laten excelleren en ontplooien van onze medewerkers

en studenten, zowel individueel als in teams.

• Leiderschap is voortdurend onderwerp van gesprek, staat op de agenda zoals

bijvoorbeeld bij het omarmen van erkennen en waarderen of oog hebben voor

diversiteit, en is regulier onderdeel van de B&O-cyclus en komt ook buiten de formele

momenten ter sprake. Hierbij hoort een attitude van zelfreflectie en blijven leren voor

iedere medewerker en student.

• We bieden continu leergangen leiderschap op alle niveaus en op het gebied van

onderwijs, onderzoek en OBP. Elke hoogleraar is verplicht hierin te participeren.

• In het onderwijs creëren we bewustwording en trainingsmodules voor studenten, met

expliciet aandacht voor persoonlijk leiderschap en zelfreflectie.

In 2024 heeft de UU een nieuw systeem van erkennen en waarderen ingevoerd voor

studenten, OBP en WP. We hebben in 2024 in de taaklast expliciet ruimte gemaakt voor

management, groepswerk en impact, naast reguliere onderwijs- en onderzoek verdeling (MERIT).

We streven naar een optimale alignment tussen ambities van individuen, teams en de UU.

• Loopbaanpaden binnen studie en werk gaan we meer diversifiëren, met waardering voor

o sterktes en ambities van het individu

o teamwerk naast individuele talenten

o onderwijs, onderzoek, impact, leiderschap en patiëntenzorg

(per medewerker 2 van deze 5 en per team 5 van deze 5 kerndomeinen bij WP,

nog nader uit te werken voor OBP en studenten).

8

• Gedurende de loopbaan kan een persoonlijk profiel makkelijker worden bijgestuurd en

gevarieerd en/of weer terug te keren op een eerder gekozen pad (dynamisering).

• We geven meer erkenning en beloning voor nu nog ondergewaardeerde taken.

• We ontwikkelen een nieuw functieordeningsysteem.

• Voor studenten ontwikkelen we interdisciplinair ‘rode draad’ onderwijs. Vanaf de start

van de bachelor voor elke student een lint van UU-vaardigheden (denk bijv. aan

leiderschap, diversiteit en inclusie, open science, duurzaamheid, of vrijwilligerswerk).

• Flex studeren is binnen elke opleiding mogelijk. Er is meer maatwerk en flexibilisering

nodig om studenten hun eigen leerweg te laten sturen en hun eigen talenten te laten

ontwikkelen. Daarmee wordt de combinatie werken en studeren mogelijk gemaakt, maar

ook de combinatie studeren en zorgtaken, studeren met een beperking of ziekte.

Maatwerk is niet alleen nodig voor studenten die langzamer over hun studie willen of

moeten doen, maar ook voor studenten die willen versnellen of buiten de huidige

gebaande paden onderwijs willen volgen. Maatwerk betekent dat de volgende dingen

goed zijn geregeld: begeleiding bij het maken van keuzes en afspraken over leerwegen,

logistieke processen, kwaliteitszorg en it-voorzieningen.

Als universiteit willen we aantrekkelijk zijn en blijven voor medewerkers en studenten.

We bieden in 2024 een omgeving waarin talenten gekoesterd worden en kansen krijgen zich

verder te ontwikkelen.

• We werken aan meer bewustwording en richten een structuur in waarbinnen een

strategische personeelsplanning en personeelschouw regulier onderdeel zijn bij de

ontwikkeling van alle teams van medewerkers. Deze uitkomsten leven we na, ook in

B&O- en bevorderderingscontext.

• Binnen elk soort aanstelling is ruimte en expliciet aandacht voor ontwikkeling t.b.v.

doorstroom en behoud. Elke medewerker voelt zich verantwoordelijk voor eigen

ontwikkeling en loopbaan. Contracten voor 2 jaar of minder gaan we niet aan zonder

deugdelijk ontwikkelplan. We dragen zorg voor goed verwachtingsmanagement.

• Er is plek voor en behoefte aan een sterke disciplinaire basis. Deze vormt tevens de basis

voor samenwerking over de disciplines heen (T-shaped professionals). We maken en

implementeren uniform en gestructureerd beleid voor talentprogramma’s, tenure tracks

en mentoring per kerndomein (onderwijs, onderzoek, impact, leiderschap en

patiëntenzorg). Dit geldt ook voor studenten.

• OBP en WP hebben een gelijkwaardige rol in teamscience. Dynamische loopbaanpaden

voor OBP zijn normaal, en de strakke scheiding tussen WP en OBP is vervaagd. Er zijn

tenure-tracks voor OBP.

• Elk kerndomein kan uiteindelijk leiden tot benoemingen in de top van de organisatie

(denk aan hoogleraren met accent op onderwijs of impact).

• We verlagen de onderwijs workload voor beginnende UDs.

We ontwikkelen en implementeren ‘Next Generation Metrics’

De Universiteit Utrecht heeft in 2024 ‘Next Generation Metrics’ ontwikkeld en geïmplementeerd.

Deze ‘Next Generation Metrics’ zijn discipline en context afhankelijk, en bestaan uit een divers

palet van indicatoren, zoals ook de vermeldingen in (sociale) media, beleidsdocumenten en

kamerstukken.

• We ontwikkelen en implementeren gecontextualiseerde metrics die aangeven wat WP en

OBP in een bepaald domein doen.

9

• We creëren meer maatstaven om teaminspanningen en -resultaten te erkennen en

beoordelen voor hun gezamenlijke werk.

• We leggen meer focus op kwaliteit, inhoud en impactvolle output, en maatschappelijke

impact, en gaan hierover met elkaar in gesprek.

• Er is meer aandacht voor (1) coaching, (2) het stimuleren van ontwikkeling, en (3) het

sturen op ‘next generation metrics’.

• We implementeren maatstaven om studentsucces te kunnen bepalen, met minder focus

op eindcijfers en meer focus op (interdisciplinair) groepswerk en academische

vaardigheden.

• Honours studenten worden uitgenodigd op ambitie en (samenwerkings)vaardigheden

(niet op cijfers)

• We herzien de proefschrift criteria t.b.v. promotietraject van PhD-studenten, met minder

focus op het aantal publicaties en meer focus op competenties.

We streven naar duurzame inzetbaarheid van medewerkers en studenten

In 2024 is onderwijs voor professionals een vanzelfsprekende en toekomstgerichte pijler van het

onderwijsaanbod van de Universiteit Utrecht, zichtbaar verbonden met het onderzoek binnen de

strategische onderzoeksthema’s. We bieden doorgaande en samenhangende opleidings- en

scholingspaden van bachelor tot professionals/alumni passend bij een leven lang ontwikkelen.

• We ontwikkelen Life Long Learning verder: van outreach op basisscholen tot en met de

arbeidsmarkt. Dit motiveert studenten en medewerkers en biedt ontwikkelkansen voor

arbeidsmarkt en maatschappij (co-creatie).

• We formuleren concrete acties die bijdragen aan verlaging van de werkdruk en voeren ze

met prioriteit uit.

• Door meer samenwerking en focus op kwaliteit in teamverband verminderen we

onnodige concurrentie en werkdruk.

• We versterken PhD-trajecten en monitoren het persoonlijke welzijn van promovendi. We

geven mentoren meer tijd en waardering. We hebben problemen in PhD trajecten eerder

in kaart om beter te kunnen bijsturen.

Gelijkheid, diversiteit en inclusie binnen de gehele community

Bij de Universiteit Utrecht voelt in 2024 iedereen zich welkom en uitgenodigd deel te nemen aan

een het debat op basis van gelijkheid. We zetten ons in voor een zo open en toegankelijk

mogelijke community.

• Een bewezen effectieve ‘unconscious bias’ training is voor alle studenten en

medewerkers (OBP en WP) verplicht, zodat er meer awareness ontstaat voor inclusiviteit.

• We maken helder doelgroepenbeleid voor ‘under-represented groups’.

• Inclusieve integratie van onderzoek in onderwijs. Een representatieve afspiegeling van

het onderzoek van de UU wordt geïntegreerd in de curricula. Elke student komt vanaf het

begin van de bachelor in aanraking met onderzoek en zelf onderzoek doen (bijvoorbeeld

via Bachelor Research Hubs, netwerk van toegewijde facultaire ontmoetingsplaatsen

waar bachelor studenten en onderzoekers samenkomen). Dit stimuleert training van

academische vaardigheden en talentontwikkeling, en faciliteert wederzijdse interactie

tussen onderzoeker en student in een vroeg stadium.

10

Bronnen:

Bovenstaande bouwstenen ter inspiratie van het Strategisch Plan zijn naast gesprekken binnen

de UU o.a. gebaseerd op de documenten die recent gepubliceerd zijn en samen goed de huidige

stand van zaken weergeven:

• Memo Flexibiliseringsoverleg van de UU (onderwijs) d.d. 19 december 2019

• Strategische agenda OCW Houdbaarheid voor de toekomst, 2 december 2019

• Position paper LERU Equality, diversity and inclusion at universities: the power of a

systemic approach, September 2019

• Diversity and Inclusion at Utrecht University, Highlights 2018-2019, September 2019

• Position paper VSNU/NFU/KNAW/NWO/ZonMw Ruimte voor ieders talent, November

2019

• Concept versie 2 UU Werkagenda Onderwijs voor Professionals 2020-2022, d.d. 27-11-

2019

• UU flyer leiderschap: Welke rol speel jij als leidinggevende? 2020

• Final Report of the Expert Group on Indicators for Researchers’ engagement with open

science

https://ec.europa.eu/research/openscience/index.cfm?pg=altmetrics_eg

• Next-generation metrics: Responsible metrics and evaluation for open science

https://ec.europa.eu/research/openscience/pdf/report.pdf

11

Ambities 2024

1. Ons onderwijs wordt on campus, blended en online aangeboden, met alle daarvoor

noodzakelijk digitale instrumenten. We gebruiken op grote schaal hulpmiddelen zoals digitaal

toetsen, verrijkte kennisclips en Artificial Intelligence.

2. De universiteit zet in op flexibilisering van onderwijs, zowel voor een deel van het reguliere

onderwijs, als voor een ‘leven lang leren’ optie. De UU richt zich op het ontwikkelen van

verschillende vormen van interactief onderwijs in kleine groepen, het (on campus, blended en

online) aanbieden en volgen van onderwijs aan andere instellingen (NL en EU), en het flexibel

kunnen aanpassen van het curriculum.

3. Door de snelle technologische ontwikkelingen en toenemende digitalisering van de

samenleving werkt de UU aan de inrichting van een snelle, flexibele en wendbare

netwerkorganisatie. In alle geledingen van de universiteit krijgt innovatie ruimte. Er heerst een

duurzame innovatie cultuur met een grote mate van veranderbereidheid in alle lagen van de

organisatie.

4. Alle studenten die bij de UU afstuderen in 2024 zijn digitaal geletterd: ze zijn geschoold in

informatievaardigheden en mediawijsheid, en kunnen ICT technologie gebruiken en

aanpassen binnen hun domein.

5. UU is in 2024 de leidende academische partij op de koppeling van alfa, bèta en gamma

domeinen met betrekking tot het onderzoek naar de digitale samenleving, in samenwerking

met partijen buiten de universiteit.

6. In 2024 hebben alle UU onderzoekers toegang tot de noodzakelijke (data-)infrastructuur voor

hun onderzoek, inclusief toegang tot kennis van alle aspecten van onderzoeksdata (privacy,

informatiebeveiliging, ethische aspecten, analysesoftware, methodes, etc.) Deze infrastructuur

wordt zo veel mogelijk in nationale en Europese samenwerking gerealiseerd, zodat

onderzoekers naadloos kunnen samenwerken met elkaar.

7. De UU zorgt voor een duurzame (groene) digitale bedrijfsvoering.

8. Open Science is volledig geïntegreerd in onderwijs en onderzoek bij de UU, ondersteund door

digitale technologie op gebied van data en software.

9. We gebruiken bedrijfsdata (leerdata van studenten, onderzoeksdata van onderzoekers) op een

verantwoorde, transparante en ethische wijze om onderwijs te verbeteren.

10. De digitalisering van de universiteit (als onderwijs- en onderzoeksomgeving en als organisatie)

noopt tot het aanscherpen van een aantal publieke waarden in het komend strategisch plan.

Die waarden vormen de basis voor al onze digitale veranderingen. Ze moeten

geoperationaliseerd maar ook blijvend getoetst worden.

12

3. Contouren 2030 – digitale universiteit

In 2030 willen we een universiteit zijn die zich volledig thuis voelt in de digitale samenleving

Inleiding

De digitale universiteit is een breed en veelomvattend thema. Onze samenleving zit

onmiskenbaar in een digitale tijdperk, dat heeft grote impact, zeker ook op de universiteit. Bij

een groot deel van de veranderingen op de universiteit is er een digitaal aspect aan te wijzen. In

dit document proberen we een aantal onderwerpen te benoemen die hier spelen. We hebben er

voor gekozen geen scherpe structuur aan te brengen, maar gewoon de belangrijkste aspecten

onder elkaar te zetten. Daardoor is er regelmatig enige overlap te vinden.

De studiegroep Digitale Universiteit

Digitale samenleving als onderzoeksonderwerp

De universiteit is onderdeel van de digitale samenleving. Door interdisciplinair onderzoek naar

dit thema onderscheidt de universiteit zich van andere kennisinstellingen. De toegevoegde

waarde van een perspectief vanuit bijvoorbeeld de geestes- en sociaalwetenschappen op de

digitale samenleving zorgt voor een unieke positionering van de Universiteit Utrecht. Dat moet

echter wel goed worden verbonden met de kennis over de digitale en technologische

ontwikkelingen en toepassingen daarvan. Dit sluit aan bij het sterke interdisciplinaire karakter

van onze universiteit.

De universiteit als publieke digitale omgeving

De UU in 2030 biedt een uitstekende digitaal-fysieke leeromgeving waar onderwijs en onderzoek

worden gekoesterd als een gemeenschappelijk goed. De UU maakt zich sterk voor een digitale

leeromgeving die gebouwd is op basis van publieke waarden, zoals veiligheid, privacy,

nauwkeurigheid en toegankelijkheid. Tegelijk doet die omgeving recht aan democratische

waarden van onafhankelijke instituties, zoals autonomie, transparantie, inclusiviteit en

diversiteit. In die digitale leer- en onderzoeksomgeving worden data zorgvuldig beheerd.

Idealiter geven studenten en medewerkers die data generen zélf aan of deze (geanonimiseerd

en geaggregeerd) gebruikt mogen worden voor onderzoeksdoeleinden. De UU maakt, samen

met andere Nederlandse universiteiten en organisaties als SURF, afspraken over een gedeeld

kader voor het gebruik van leer- en onderzoeksdata.

Universiteiten zullen ook in de komende jaren sterke concurrentie ondervinden van private

(tech)bedrijven waar het gaat om het aanbod van digitale leermiddelen en platformomgevingen.

Het is belangrijk dat de universiteit de voorwaarden van die commerciële diensten toetst op de

publieke waarden waaraan de sector hoge eisen stelt (bv een verbod op het doorverkopen van

studentdata of de uitruil van gratis digitale diensten tegen gebruikersdata). Digitale

infrastructuren zijn bij voorkeur gebouwd op open source software en non-profit systemen die

aangedreven worden door duidelijke protocollen voor gedeelde open bronnen. Juist de

universiteit moet een digitale omgeving bieden waar medewerkers en studenten zich veilig

kunnen ontwikkelen—een omgeving die uitdaagt en tegelijk veilig is. De UU kan hierin een

leidende rol spelen, niet alleen in Nederland, maar ook in Europa. Alleen door samen te werken

13

met andere universiteiten op het vlak van digitalisering en leven lang leren, kan de publieke

hoger onderwijssector echt tegenwicht bieden aan de macht van de tech-reuzen.

Dit heeft een directe relatie met Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG) 4: Ensure inclusive and

quality education for all and promote lifelong learning.

Innovatieve organisatie

Het zien aankomen van de nieuwe mogelijkheden, en daar tijdig op inspelen is belangrijk. Nog

belangrijker is dat we ons voorbereiden op de nieuwe mogelijkheden die we nog niet kennen.

Dat kan door de organisatie flexibel en wendbaar in te richten, zodat we snel kunnen inspelen

op nieuwe kansen die de technologische ontwikkelingen mogelijk maken. Dat betekent dat onze

organisatie niet hiërarchisch en in kolommen georganiseerd moet worden, met bijvoorbeeld een

strikte scheiding tussen wetenschappelijk en ondersteunend personeel. We functioneren nu op

voorspelbaarheid, het systeem is een rem op innovatie.

Het verbinden en netwerken moet juist centraal staan. Er is grote behoefte aan een soort

‘vrijplaats’ (plekken van ongeregelde orde, innovation spaces, parallelle organisatie) waarin

geëxperimenteerd kan worden zonder de belemmeringen van de ‘legacy organisatie’. We

moeten investeren in een cultuur die adaptief en open is waardoor we snel kunnen reageren op

veranderingen. Medewerkers moeten in staat worden gesteld innovatief te zijn. Ze moeten

gewaardeerd en ondersteund worden. Het verminderen van risicomijding is hierbij belangrijk,

een goede omgang met onvoorspelbaarheid is nodig.

Dit vergt ook competenties en skills van medewerkers (en studenten) die passen bij een

innovatieve organisatie. Er moet een beeld komen van deze benodigde competenties, maar ook

van de aanwezige competenties van het huidige personeelsbestand. Door middel van

doorstroming, inzetten op persoonlijke ontwikkelingen en het bieden van ruimte en kansen aan

medewerkers met innovatieve ideeën kan hier op gestuurd worden.

Onderwijsinnovatie

Het innoveren van onderwijs wordt bepaald door de veranderbereidheid van de

onderwijsorganisatie. De cultuur van veranderbereidheid is binnen de Universiteit Utrecht de

afgelopen jaren versterkt door autonomie en eigenaarschap van onderwijsverandering laag in

de organisatie te beleggen en door de vraag en behoefte van docenten(onderzoekers) en

studenten te vertalen naar concrete praktijkoplossingen. Daarbij is rekening gehouden met de

verschillende doelgroepen, zoals: de Innovators en Early Adopters en de Early and Late Majority

en zijn de processtappen voor organisatieverandering van John P. Kotter’s toegepast.

Het onderhouden van deze cultuur van veranderbereidheid is essentieel voor het creëren van

een organisatie die duurzaam innoveert, vernieuwt en verandert en dit is essentieel om ons

onderwijs te blijven innoveren. Op die manier leiden experimenten met technologische

ontwikkelingen en digitalisering in het onderwijs tot breed gedragen veranderingen en

succesvolle implementaties.

Ons onderwijs wordt On Campus, Blended en Online aangeboden, met alle daarvoor

noodzakelijk digitale instrumenten.

• Toetsen worden grotendeels digitaal afgenomen en de ontwikkeling van studenten zal

meer longitudinaal worden gevolgd en de losse toetsen worden geleidelijk vervangen

door een nieuwe vorm van toetsen: Programmatic Assessment.

14

• Verrijkte kennisclips gaan hoorcolleges grotendeels vervangen en de tijd die daarbij

vrijkomt wordt ingezet voor extra begeleiding van studenten. Hoorcollegezalen worden

gereduceerd en in plaats daarvan komt ruimte beschikbaar voor interactie, projectmatig

werken en kleinschalige groepsactiviteiten.

• Laboratorium practica zullen worden ondersteund door e-lab, pre-lab applicaties, digitale

microscopie en virtual en augmented reality.

• Software applicaties voor tal van didactische processen en (soft) skills zullen het face to

face onderwijs ondersteunen.

• Met een nieuwe best of breed leerplatform en een Learning Record Store zal data

worden verzameld en opgeslagen die gebruikt kan worden voor het toepassen van

Learning Analytics waardoor studenten optimaal ondersteund kunnen worden in hun

(persoonlijke) ontwikkeling en docenten worden geholpen om hun onderwijs beter af te

stemmen op de vraag en behoefte van de studenten.

• Met behulp van Artificial Intelligence zullen slimme teaching assistants worden

ontwikkeld die docenten en studenten zullen ondersteunen bij interactie, moderatie en

het verstrekken van feedback.

Deze ontwikkeling kan niet binnen een individuele instelling alleen plaatsvinden, daarvoor is

samenwerking met andere universiteiten (en andere organisaties en bedrijfsleven) essentieel.

Het zal dus nodig zijn om binnen reeds bestaande netwerken en allianties samen te werken met

steun en funding van lokale, regionale, nationale en europese overheden.

Het Utrechtse onderwijs zal naast de ontwikkeling van Blended en Online onderwijs ook meer

bewegen in de richting van Challenge Based Learning en met voorzieningen voor

afstandsonderwijs ook internationaler worden.

Onderwijsinnovatie, technologie en digitalisering maken het mogelijk om grotere groepen

studenten te faciliteren zonder dat de omvang van het aantal on campus studenten toe zal

nemen. Hierdoor kan het aantal studenten voor het initiële onderwijs en LifeLong Learning

groeien.

Digitale ‘geletterdheid’

Met de digitale hulpmiddelen van vandaag en morgen hebben onze volgende generatie

studenten een ongekende kracht om hun vermogen om te denken, leren, communiceren,

samenwerken en creëren te vergroten. Samen met al die kracht komt de noodzaak om de juiste

vaardigheden en skills te leren om enorme hoeveelheden informatie, media en technologie te

verwerken. Digitale geletterdheid maakt deel uit van de 21st Century Knowledge and Skills, met:

• Informatievaardigheden, denk aan informatie vinden, beoordelen, filteren en gebruiken,

maar ook het verantwoord delen van informatie en Open Science (dit heeft een directe

relatie met SDG 4.4)

• Mediawijsheid, denk aan werking van media, neutraliteit, betrouwbaarheid, invloed van

media.

• Kennis van informatie- en communicatietechnologie, denk ook aan machine learning, big

data, datamanagement, data science, programmeren.

• Verder is er extra aandacht (ook contacturen) nodig voor het leren van soft skills om mee

te kunnen gaan met de innovaties; hierbij kan bijvoorbeeld worden aangesloten bij het

‘Utrechts profiel’ bij geneeskunde, dat bestaat uit o.a. kritisch en ondernemend,

15

innovatief gebruik maken van technologie, bedachtzame risico’s durven nemen,

creatieve probleemoplossers, etc.

Doel is om in alle opleidingen aandacht te hebben voor deze onderdelen. Goede introducties of

praktische trainingen zouden toegankelijk moeten zijn voor alle studenten, maar ook voor

professionals (leven lang leren).

Onderzoeksinfrastructuur

De rol van digitale data is groot en wordt alleen maar groter. Cruciaal wordt de vaardigheid om

data herbruikbaar te maken. Dat vergt datamanagement, standaarden, infrastructuur voor

dataopslag en bovenal de bereidheid data te delen (Open Science). Ook reproduceerbaarheid en

repliceerbaarheid is cruciaal voor de toekomst van ons onderzoek, daar is nog veel werk te

verzetten. Dit vergt oplossingen voor het opslaan en delen van data, software en meer.

Er zal een groeiende behoefte blijven aan meer rekenkracht, meer kennis over het werken met

data (machine learning, visualisatie, data lakes, statistiek, tools, programmeerkennis etc.). Meer

rekenkracht kan worden georganiseerd door lokale HPC, nationale HPC (Surf), Europese HPC en

cloudoplossingen slim te combineren. De HPC federatie kan dat gaan organiseren, te beginnen

bij een federated campus infrastructuur.

Infrastructuur is niet discipline specifiek maar methode specifiek. Onderzoekers vanuit

verschillende disciplines, zullen soms een methode van onderzoek delen (interviews, tekst

mining, etc.) deze onderzoekers moeten elkaar kunnen vinden en samenwerken, zodat expertise

gedeeld kan worden.

IT infrastructuur voor onderzoek (en ook onderwijs) wordt in toenemende mate via cloud

technologie aangeboden. Hierdoor nemen de kansen op vendor lock-in toe, en kans op

oneigenlijk gebruik van de eigen data. Daarom is het van belang, gezamenlijk met andere

universiteiten, te investeren in het bouwen van een publieke cloud omgeving, oa. in

samenwerking met Surf.

Flexibilisering van het onderwijs

De UU wil graag meer inzetten op flexibel onderwijs, zowel voor de reguliere studenten als voor

professionals (alumni / leven lang leren). Denk aan het volgen van kleine onderwijseenheden (zie

ook de positieve ervaringen met de summerschool), studeren buiten de gebaande paden

(Universiteit van Nederland?), combineren van verschillende disciplines voor meer innovatie, of

beter combineren werk en studie. De huidige onderwijsorganisatie is star. Nieuwe studies of

grote veranderingen in curriculum kosten veel tijd. Bachelors mogen wel wat behoudend zijn,

maar masters zouden jaarlijks aangepast moeten kunnen worden. Daar moet een verschuiving

zichtbaar zijn: van onderwijs geven naar het begeleiden van het vergaren van kennis, met de

studenten meer in de lead, mogelijk in samenwerking met een externe organisatie. Met

aandacht voor de balans tussen de student in de lead en de begeleiding faciliteren als daar

behoefte aan is.

De digitale universiteit moet deze ontwikkeling vooral goed faciliteren. Hierbij moet worden

gedacht aan het uitreiken van ‘edubadges’ (microcertificaten) , plaats- en tijdonafhankelijk (ook

buitenland) onderwijs, digitale leeromgeving, informatievoorziening en de benodigde logistieke

processen ondersteunen. De digitale universiteit kan deze ontwikkeling ook versnellen, en

nieuwe initiatieven mogelijk maken.

16

Duurzame digitale universiteit

De digitale universiteit introduceert doorgaans meer IT. Bij de inkoop van IT is er echter beperkt

aandacht voor duurzaamheid. Gezien de duurzame ambitie van de UU ligt het voor de hand hier

de komende jaren veel meer op te gaan sturen. Cruciaal is om te kiezen voor groene

datacenters, met groene stroom, hergebruik van warmte; maar ook te kiezen voor

energievriendelijke en duurzame hardware. In aanbestedingen zou de mate van duurzaamheid

van een IT leverancier mee moeten wegen.

Naast uitdagingen, biedt de digitale universiteit ook kansen om duurzamer te worden. Met state

of the art videoconferencing faciliteiten kan (vlieg)reizen worden beperkt, met digitale kennis,

samen met Open Science, kan de ontwikkeling van andere landen stimuleren. Ook kan, door de

aanwezige kennis van de UU over duurzaamheid in praktijk te brengen, deze kennis beter

toepasbaar worden gemaakt, ook buiten de universiteit.

De UU zou de ambitie moeten hebben om voorloper te zijn in de keuze voor duurzame IT.

Dit punt heeft een directe relatie met SDG 13: Take urgent action to combat climate change and its

impacts

Onderwijs op afstand

De Universiteit Utrecht moet geen volledig digitale universiteit worden. In het onderwijs is

contact tussen docent en student, en tussen studenten onderling cruciaal. Ook het aanwenden

van sociale vaardigheden en het groepsproces van gezamenlijk leren hebben toegevoegde

waarde; immers ook onderzoek betekent steeds meer samenwerken. Deze contacturen moeten

echter wel effectief worden gebruikt, en dat kan met hulp van digitale tools. Zo kan de uitleg

soms ook digitaal gevolgd worden (opgenomen college, kennisclips, e-modules) en de toepassing

juist met begeleiding van de docent kan plaatsvinden. Zo kan de basiskennis prima digitaal

worden onderwezen, maar complexere kennis heeft interactie en discussie nodig, eventueel

geïntegreerd met digitale tools. Zo kan men ook beter in eigen tempo studeren, en is het

onderwijs interactief op momenten dat dat wat toevoegt. Ook dit vergt meer goede

ontmoetingsplekken, waar men goed kan samenwerken. Een aanvullende infrastructuur voor

digitaal samenwerken is belangrijk, die moet bovenal gebruikersvriendelijk, toegankelijk voor alle

studenten (inclusiviteit) en veilig zijn.

Door een life long learning programma aan te bieden (zie oa. Werkagenda Onderwijs voor

Professionals 2020-2022), blijft de universiteit in contact met het beroepenveld, met name de

alumni.

Samenwerking

De digitale universiteit zou samenwerking moeten vereenvoudigen. Doordat instellingen

verschillende keuzes maken wat betreft IT systemen, maar ook om redenen van

informatiebeveiliging en privacy, is mede daardoor samenwerken met andere organisaties juist

ingewikkelder gemaakt. Juist met de organisaties waar de universiteit Utrecht een alliantie of een

campus mee deelt, zou de samenwerking goed gefaciliteerd moeten zijn, doordat de digitale

infrastructuur goed op elkaar aansluit.

Onderzoek en onderwijs zullen in toenemende mate afhankelijk zijn van netwerken van

samenwerkende collega's en studenten. Gegevens die uit dergelijke samenwerkingen

17

voortvloeien, dienen als input voor verder leren en onderwijzen. We moeten leergegevens

kunnen 'recyclen' om ervoor te zorgen dat ze als input voor nieuwe leercycli dienen.

Door in te zetten op citizen science, kiest de universiteit voor samenwerken met de burgers, hen

te betrekken bij ons onderzoek en de maatschappelijke relevantie van het onderzoek te laten

zien. De digitale samenleving biedt kansen om makkelijk en meer verbinding te leggen. In

onderzoek is samenwerking met andere instellingen heel normaal, dat zou het op het gebied van

onderwijs ook moeten worden. Het ontwikkelen van cursussen met basiskennis en

vaardigheden (bijvoorbeeld statistiek) kunnen we prima samen met andere universiteiten

ontwikkelen, zodat we onze kennis en expertise vooral inzetten op de vakken waar we

onderscheidend in zijn. De Universiteit Utrecht zou de universiteit van samenwerking moeten

zijn.

Campus

In een digitale universiteit vinden we fysiek ontmoeting erg belangrijk. De ontmoeting tussen

studenten en docenten en tussen onderzoekers wordt optimaal gefaciliteerd door onze

gebouwen. Contacturen blijven onmisbaar in goed onderwijs. Digitaal onderwijs maakt

onderwijs mogelijk met minder huisvestingsproblemen, het maakt onderwijs schaalbaar. Dit

leidt tot het ontstaan van een virtuele campus.

Bedrijfsvoering en data

De universitaire bedrijfsvoering zal grote veranderingen moeten ondergaan. De

bedrijfssystemen worden alleen maar belangrijker. Data over onze primaire processen zal een

grote rol innemen in de sturing van de universiteit. Belangrijke aandachtspunten zijn:

• Menselijke maat: de systemen moeten er zijn om de studenten en medewerkers te

ondersteunen. Administratieve handelingen die men maar een paar keer per jaar doet

kunnen soms beter niet geautomatiseerd worden; self service is geen doel op zich.

Ondersteuning blijft altijd nodig.

• Informatievoorziening: studenten en medewerkers hebben de juiste informatie nodig, op

het juiste moment, op de juiste plaats. Dit vergt integratie van de bedrijfssystemen, veel

aandacht voor toegankelijkheid, gebruiksvriendelijkheid en informatiebeveiliging. Het

maakt het papierloze kantoor mogelijk.

• Legacy: overstappen naar nieuwe systemen moet eenvoudiger worden, door meer

aandacht voor open source, open standaarden, interoperabiliteit en het voorkomen van

vendor lock- in.

• Innovatie: continue innoveren is cruciaal, dat betekent dat de bedrijfsvoering flexibel

georganiseerd moeten zijn, goed moet zijn in veranderen en snelle besluitvorming moet

ondersteunen.

Data van de universiteit kan een grote rol spelen in het verbeteren van de bedrijfsvoering. Maar

deze data is niet alleen van de universiteit, maar in zekere zin ook van de studenten en

medewerkers zelf. Dit betekent terughoudendheid in het gebruik van privacygevoelige data. Er

moet bij het gebruik van gevoelige data een goede afweging worden gemaakt op basis van de

toegevoegde waarde ervan. De veiligheid van de data heeft de grootste prioriteit.

18

Open Science

Open Science speelt zich onmiskenbaar af in de digitale wereld: zo biedt deze de mogelijkheid de

resultaten van wetenschappelijk onderzoek (publicaties, onderzoeksdata) met één muisklik te

delen met de hele wereld. De mogelijkheden op het terrein van disseminatie in de digitale

wereld zijn daarmee cruciaal voor kennisdeling binnen de samenleving en dus ook tussen de UU

en partijen en doelgroepen daarbuiten en daarmee op de doelstellingen van open science. Het

speelt daarmee ook een rol voor een terrein als Public Engagement, waar het gaat om de

interactie tussen de UU en het brede publiek.

Dit brengt met zich mee dat aandacht geschonken moet worden aan het veilig kunnen delen van

kennis met inbegrip van zaken als intellectueel eigendom en privacy. De vraag waar de UU regie

op wil houden als het gaat om het kennis delen, moet beantwoord worden.

Dit stelt weer eisen aan de samenwerking tussen de wetenschap in het publieke domein (en dus

binnen de UU) en private partijen. De komende jaren moet, op basis van de waarden van de UU,

duidelijk worden op welke voorwaarden wetenschappelijke kennis (her)gebruikt kunnen worden.

Er zullen de komende tijd nieuwe methoden voor het erkennen & waarderen van

wetenschap(pers) ontwikkeld worden. Daarbij spelen ook nu al inzichten in het (her)gebruik van

kennis in de digitale wereld een belangrijke rol, en die zal alleen maar toenemen. De

afhankelijkheid van analyses, uitgevoerd door daartoe ontwikkelde software (‘machines’, niet

mensen) zal daarbij heel groot worden. Deze analyses zullen in de vorm van dienstverlening

door private partijen (bv uitgevers) aan ons aangeboden worden. Ook daar is het van groot

belang te bepalen hoe ver we toegang geven tot informatie over digitale werkprocessen tot

externe partijen om die analyses te kunnen maken. Voor het comfortabel ontwikkelen van open

science werkwijzen in de digitale UU is het tenslotte cruciaal dat alle medewerkers ondersteund

worden in het vergaren van de benodigde kennis, vaardigheden en competenties.

Dit doel heeft een directe relatie met SDG 16.10: Ensure public access to information and protect

fundamental freedoms.

Diversiteit

Met de groter wordende rol van technologie is het belangrijk dat de universiteit voor de

studenten en medewerkers zo toegankelijk mogelijk is. Dat zij gebruik kunnen maken van alle

voorzieningen, waarbij iedereen zich welkom voelt en optimaal kan ontplooien. Verder kan

digital university ook ingezet worden om diversiteit en inclusie te vergroten, door online

trainingen (zoals de unconscious bias training).

Bijlagen

• Bijlage 1 - Digital literacy

• Bijlage 2 - Notitie input Flexibiliseringsoverleg Strategisch Plan

• Bijlage 3 - foto's brainstorm studenten)

• Bijlage 4 - Theme briefing digital university

• Bijlage 5 - Verslag Round Table Digital 4 september 2019

• Bijlage 6 - Background info Workshop Sustainability 191217

19

4. Global University – bouwstenen voor het strategisch plan 2020-

2024 van de Universiteit Utrecht

A global university is een universiteit…

…waarin de geografische, culturele en etnische grenzen geen belemmering vormen

maar waar de verschillen en overeenkomsten worden gebruikt om lokaal en globaal de

wereld beter maken.

… waar wereldburgers werken en worden opgeleid, waar de cultuur het mogelijk

maakt voor mensen van diverse afkomst te aarden en te floreren waar in het onderzoek

(lokale) problematiek wordt gezien in een globale context.

… die de blik naar buiten richt en de buitenwereld binnenhaalt, open staat voor

samenwerking en focust op maatschappelijke impact.

Inleiding

De vraagstukken waarmee we als samenleving en als universiteit worden geconfronteerd, zijn

sterk verweven met de wereld om ons heen en kennen geen grenzen. De problematiek zoals we

die in Nederland ervaren op terreinen zoals gezondheid, migratie, klimaat, duurzaamheid, is

sterk verbonden met die in andere landen en culturen. Oplossingen kunnen we dan ook niet

zonder een globaal perspectief realiseren. In samenwerking moeten we op een betekenisvolle

manier vanuit verschillende academische, culturele, sociaal economische, politieke en nationale

contexten de uitdagingen aangaan om de wereld een goede en leefbare plaats te maken en te

houden voor iedereen. Verbinden, uitwisselen en begrijpen zijn daarvoor cruciaal.

Deze brede en alomvattende benadering is een essentieel kenmerk van een global university. Als

een global university brengt de Universiteit Utrecht de buitenwereld binnen en verbindt ze zich

daarmee. Deze buitenwereld begint direct om de hoek, bij collega’s op het Utrecht Science Park,

in de Utrechtse wijken, elders in Nederland, de EU of verder weg. Het is niet alleen de fysieke

afstand die ‘global’ definieert. Het is soms een grotere uitdaging om de buitenwereld naar

binnen te brengen die het dichtst bij ons staat of om binnen onze eigen organisatie echt inclusief

te zijn.

Een global university vereist binnen en buiten de eigen organisatie partnerschappen op

meerdere niveaus, netwerken, uitwisseling en een open cultuur in zowel onderzoek en onderwijs

als in de bedrijfsvoering. Een global university draagt met haar activiteiten bij aan echte

verbinding, uitwisseling en wederzijds begrip om zo te inspireren, geïnspireerd te worden, te

streven naar een duurzame, open en inclusieve samenleving. We dragen daar gezamenlijk

verantwoordelijkheid voor.

In de UU wordt deze verantwoordelijkheid al op veel manieren genomen. Daar moeten we zeker

mee doorgaan maar er zijn ook nog grote stappen te zetten waardoor wij en anderen in 2030

daadwerkelijk op alle fronten kunnen ervaren dat de UU een echte global university is.

20

Waar staan we nu?

Sinds 2015 zijn we een inhaalslag aan het maken. Er is een geleidelijke ontwikkeling in gang gezet

naar een internationale universiteit: een universiteit waar samenwerking centraal staat, omdat

we erin geloven dat verschillende perspectieven bijdragen aan een betere kwaliteit van ons

werk. De acties zijn tot nu toe gericht op het verbeteren van de randvoorwaarden: meer

huisvesting voor internationale studenten, betere opvang en introductie van internationale

studenten en medewerkers, verbeteren van de taalvaardigheid en interculturele competenties

van medewerkers en meer onderwijs in het Engels. We bevinden ons nog midden in dit proces.

De tweede fase van het internationaliseringsprogramma waarin deze activiteiten zijn gebundeld

is net gestart en loopt tot 2024. Voltooiing zal indien succesvol echter slechts leiden tot de basis

op orde en niet automatisch tot een Global University. Daar is meer voor nodig.

Internationalisering is een deel van het instrumentarium om tot een global university te komen.

Er zijn ook andere bouwstenen nodig. De keuze voor strategische thema’s, voor Open Science en

maatschappelijk impact zorgen ervoor dat de Universiteit Utrecht goed staat voorgesorteerd om

stappen te zetten naar een global university.

Het Strategisch Plan 2020-2024 biedt de mogelijkheid nadere invulling te geven wat een Global

University is wat daar voor nodig is.

Contouren 2030

In 2030 is de Universiteit Utrecht de spil in een breed en divers network. Er werken mensen die

verder kijken dan hun eigen wereld, hun eigen ‘terrein’. Mensen die in staat zijn om verbindingen

te leggen tussen lokale problemen en globale ontwikkelingen. Mensen die een cultuur in stand

houden waarin gasten zich voor kortere en langere tijd welkom voelen en zich in staat voelen

volwaardig bij te dragen aan onderwijs, onderzoek en bedrijfsvoering. Een cultuur waarin sprake

is van natuurlijke uitwisseling van ideeën, argumenten, achtergronden en gebruiken.

Het onderzoek draagt bij aan het realiseren van de sustainable development goals; hierbij spelen

landsgrenzen of culturele grenzen geen rol. Onderzoek naar watermanagement in de Zeeuwse

delta gaat hand in hand met soortgelijk onderzoek in de delta van Bangladesh. Onderzoek naar

het voorkomen van RS infecties bij te vroeg geboren kinderen in Nederland wordt gebruikt om

ook RS infecties in Afrika te verminderen. Onderzoek naar een democratische en inclusieve

inrichting van de samenleving richt zich niet alleen op Nederland of de EU. Eindgebruikers

worden betrokken bij het onderzoek, zowel bij het bepalen van de agenda als bij de uitvoering.

En het onderzoek is zowel wetenschappelijk uitmuntend als maatschappelijk relevant. De

ontwikkelingen in Open Science bevorderen deze werkwijze.

Het onderwijs aan de Universiteit Utrecht richt zich op het opleiden van wereldburgers. Mensen

die de wereld om zich heen kunnen verklaren en begrijpen aan de hand van eigen ervaringen uit

heel andere culturen en landen, elders opgedaan of in Utrecht. Mensen die zien dat lokale

problematiek altijd een globale context kent. Mensen die tot creatieve oplossingen kunnen

komen door lokaal aan globaal te verbinden. Mensen die makkelijk samenwerken in netwerken

en grenzen slechten in plaats van opwerpen.

Dit alles maakt de UU tot een gewilde partner, zowel in onderzoeksconsortia als in

mobiliteitsnetwerken en institutionele samenwerking.

21

Ambities 2024

1 Global onderwijs

Alle bachelor en master programma’s integreren global perspectieven in de eindtermen van het

curriculum: als input (een breed (global) perspectief helpt ons lokale vraagstukken oplossen en

als output (lokale kennis draagt bij aan het oplossen van grensoverschrijdende problemen).

2 Global onderwijs en onderzoeksnetwerken

We maken “Regional Interest Groups” waarin staf, studenten en gasten elkaar informeren en

inspireren over Onderwijs en onderzoek in specifieke regio’s in de wereld. Deze RIGS vormen de

drijfveer voor samenwerking, coördinatie en verbinding van en tussen onderwijs en

onderzoeksactiviteiten. Ze fungeren als gemeenschappen voor medewerkers, studenten en

gasten en dragen bij aan een “warm stay”.

3. Wereldburgers

Alle studenten en medewerkers hebben actief interculturele competenties verworven en blijven

die ontwikkelen in hun werk en/of studie. Dit stelt ze in staat om als wereldburgers te denken en

te handelen in verschillende culturele en socio-economische omgevingen en tot betekenisvolle

uitwisseling te komen met mensen met een andere achtergrond.

Bovenstaande ambities zijn gepresenteerd en bediscussieerd op de strategiebijeenkomst van

21-22 januari. Onderstaande ambities acht de studiegroep Global University ook van belang:

4. De UU wordt zowel extern als intern gewaardeerd als universiteit die concreet invulling geeft

aan het concept global university in zowel haar interne als externe activiteiten.

5. De UU benut netwerken effectief voor het werven van beschikbare (EU) fondsen.

6. De UU benut netwerken effectief om bij te dragen aan de SDG’s door gezamenlijk onderzoek,

onderwijs en uitwisseling van expertise.

7. De UU heeft en geeft inzicht in hoe zij op internationaal, nationaal en lokaal niveau in

onderzoek, onderwijs en bedrijfsvoering bijdraagt aan verschillende SDG’s.

8. De UU bevordert fysieke uitwisseling maar stimuleert tegelijkertijd een andere vormen van

uitwisseling door inzet op digitale samenwerking. Op alle faculteiten zijn goede faciliteiten

voor online vergaderen en onderwijsruimtes waar voor online samenwerking mogelijk is

(Teaching and Learning Labs).

9. De UU heeft een actief en effectief beleid om minder internationaal te reizen en daarbij

minder vaak te vliegen.

10. De UU community kent vele culturen en achtergronden. De UU faciliteert intern een

effectieve intercultural community waarbij begrip tussen zowel studenten als medewerkers

met verschillende achtergronden voorop staat. De international classroom is een

intercultural classroom.

11. De UU zorgt dat internationale medewerkers en studenten niet alleen een warm welkom

ervaren maar zich ook gezien voelen en gesteund blijven gedurende hun verblijf.

12. De UU heeft in afstemming met regionale partners voldoende woningaanbod voor

internationale studenten en (gast)medewerkers.

13. De UU is een tweetalige universiteit. Iedereen die langer dan 2 jaar aan de UU verbonden is

wordt gestimuleerd en ondersteund in het op zijn minst passief beheersen van zowel

22

Nederlands als Engels. Informatie die voor alle medewerkers en/of studenten bestemd is

wordt altijd tweetalig aangeboden.

23

5. Studiegroep ‘Multidisciplinary’

Ambities en doelen Strategisch Plan 2020 – 2024

Discussienotitie t.b.v. de conferentie op 21-22 januari 2020

1. Terugblik op Strategisch Plan 2016-2020

In het Strategisch Plan 2016-2020 is de missie van de UU als volgt verwoord:

“De Universiteit Utrecht werkt aan een betere wereld. Onze afgestudeerden hebben de kennis

en vaardigheid om een substantiële bijdrage te kunnen leveren aan de maatschappij. Ons

onderzoek is grensverleggend en gericht op het oplossen van grote mondiale vraagstukken.

Onze cultuur van samenwerking maakt innovatie, nieuwe inzichten en maatschappelijke

impact mogelijk. De kernwaarden ambitie, inspiratie, betrokkenheid en onafhankelijkheid

vormen de basis voor onze universitaire gemeenschap.” (pag. 6)

Tegen die achtergrond koos de UU in haar strategisch plan voor het volgende profiel:

“De Universiteit Utrecht kenmerkt zich door haar cultuur van samenwerking. Onze studenten

worden uitgedaagd niet alleen verdieping in de eigen opleiding te zoeken maar ook over de

grenzen van hun opleiding heen te kijken en ervaring op te doen met interdisciplinaire

vraagstukken. Onze onderzoekers benutten de breedte van de universiteit door samen te werken

in interdisciplinaire verbanden, vanuit de kracht van de eigen discipline. Interdisciplinair

onderzoek binnen de universiteit is geconcentreerd in vier strategische thema’s die gericht zijn op

maatschappelijke uitdagingen:

• Dynamics of Youth

• Institutions for Open Societies

• Life Sciences

• Sustainability

Elf focusgebieden vormen daarnaast de broedplaats voor nieuwe samenwerkingsverbanden. Op

de raakvlakken tussen strategische thema’s en focusgebieden ontstaan interdisciplinaire

initiatieven.” (pag. 10)

Concrete doelstellingen met betrekking tot interdisciplinair onderwijs waren:

• “Studenten krijgen nog betere mogelijkheden om gebruik te maken van de breedte en

interdisciplinariteit van het Utrechtse onderwijsaanbod. In 2020 is het volgen van onderwijs

buiten de eigen opleiding normaal. Belemmeringen worden weggenomen. Voor studenten die

dat willen en kunnen, gaan we de ruimte om studieprogramma’s flexibel in te vullen

vergroten.” (pag. 16)

• “In 2020 beschikt de universiteit over een internationaal competitief en relevant palet aan

masteropleidingen dat het onderzoeksprofiel van de universiteit weerspiegelt, dat ruimte biedt

voor interdisciplinariteit en flexibiliteit, en dat grote aantrekkingskracht heeft op internationale

studenten.” (pag. 17)

24

• “We bouwen het honoursonderwijs verder uit en realiseren een universitair Honours College

als centrale en fysieke plaats voor het universiteitsbrede, interdisciplinaire honoursonderwijs.

Dit Honours College functioneert als proeftuin voor onderwijsvernieuwing en draagt bij aan

versterking van ons profiel.” (pag. 18)

Voor interdisciplinair onderzoek werd de volgende doelstelling geformuleerd:

• “In 2020 heeft elk strategisch thema een of meer interdisciplinaire ‘hubs’ ingericht. In deze

hubs werken interdisciplinaire teams met nationale en internationale partners aan

oplossingen voor grote maatschappelijke uitdagingen. Een aantal van deze hubs brengt

partners uit overheid, bedrijfsleven, science-based startups, maatschappelijke organisaties en

de kennissector bij elkaar op de campus in (tijdelijke) projectorganisaties.” (pag. 21)

Als we terugkijken op de periode 2016-2020 zien we dat al veel bereikt is, zoals:

• voor onderzoek o.a.:

o versterking van de (interdisciplinaire) strategische thema’s met hubs waarin

verbinding wordt gemaakt tussen disciplines en met maatschappelijke partijen

en bedrijfsleven

o nieuwe (interdisciplinaire) focusgebieden die aansluiten bij maatschappelijke

vraagstukken

• voor onderwijs o.a.:

o nieuwe bacheloropleidingen

o nieuwe interdisciplinaire masters

o invulling van de profileringsruimte

o honoursprogramma

De ambities die de studiegroep voorstelt, sluiten naadloos aan op de doelen en resultaten uit de

afgelopen periode.

2. Uitleg van het begrip multidisciplinary door de studiegroep

In de studiegroep is veel gesproken over het onderscheid tussen interdisciplinary,

multidisciplinary en transdisciplinary. De begrippen liggen in de praktijk dicht bij elkaar. Waar het

volgens de studiegroep om draait is dat antwoorden op veel complexe maatschappelijke

vraagstukken gevonden worden op de snijvlakken van disciplines. Daarom is het belangrijk dat

studenten zich breed ontwikkelen en over grenzen van disciplines leren kijken. Onderzoekers

benutten de breedte van de universiteit door samen te werken in interdisciplinaire verbanden,

vanuit de kracht van de eigen discipline. Vanuit die interdisciplinaire samenwerking ontstaan ook

nieuwe kansen voor interdisciplinair onderwijs. De strategische alliantie met de Technische

Universiteit Eindhoven, Wageningen Universiteit en Research Center en het UMCU biedt een

uitgelezen kans om interdisciplinaire samenwerking verder te ontwikkelen.

3. Ambities 2030 en doelen 2024

De studiegroep noemt 3 ambities voor 2030. Per ambitie wordt met een korte tekst een

toekomstbeeld geschetst (cursief). Om de ambities te realiseren is per ambitie een aantal doelen

voor 2024 gesteld.

25

Ambitie 1: Multidisciplinair onderzoek is vanzelfsprekend

Multidisciplinariteit in onderzoek en onderwijs staat centraal in de universiteit van de toekomst.

Binnen de UU wordt al sinds 2010 gewerkt aan interdisciplinaire samenwerking via de

strategische thema’s. In latere jaren zijn daar hubs en focusgebieden bijgekomen. In maart 2020

wordt de strategische alliantie met Eindhoven, Wageningen en UMCU gelanceerd met als

centraal thema Challenging the Future. Onderzoekers werken samen aan maatschappelijke

vragen rond gezondheid, voedsel, energie en een circulaire samenleving. Oplossingen worden

gevonden in onder andere kunstmatige intelligentie en moleculaire levenswetenschappen.

Multidisciplinaire samenwerking en tal van cross-overs leiden tot een grote verandering binnen

de universiteit. In 2030 is al het onderzoek gedreven door samenhang met interdisciplinaire

vraagstukken en een duurzame maatschappelijke impact. Dit beperkt zich niet tot de

strategische thema's. De UU is dan juist een plaats waar ook vernieuwend en onvoorzien

onderzoek gedaan wordt buiten de bestaande thema's en hun gevestigde onderzoekmethoden.

Disciplines en fundamenteel onderzoek verdiepen en versterken zich door inzichten en

invloeden opgedaan door die samenwerkingen en vormen een stevig fundament en bron voor

toekomstige multi- en interdisciplinaire samenwerking. Dat leidt tot een enorme verandering van

de rol van faculteiten. In 2030 hebben zij zich zo ingericht dat laagdrempelige en relatief flexibele

samenwerkingsverbanden binnen de UU, de strategische alliantie, en met partners daarbuiten

de praktijk zijn.

Beeld voor 2030

De UU werkt al 10 jaar intensief samen met de Technische Universiteit Eindhoven,

Wageningen Universiteit & Research Center en het UMCU. De alliantie besteedt jaarlijks

tientallen miljoenen aan multidisciplinair onderzoek en onderwijs. Studenten en onderzoekers

werken (virtueel) samen in tal van programmalijnen. De alliantie wordt nationaal en

internationaal gezien als een van dé voorbeelden van de universiteit van de toekomst. Samen

met hogescholen organiseert de alliantie ook het jaarlijkse Impactcongres, inmiddels een

breed bekend en gerespecteerd evenement in de Jaarbeurs. Wetenschappers, bedrijven,

overheden, onderwijsinstellingen en maatschappelijke organisaties uit Midden-Nederland

ontmoeten elkaar om maatschappelijke vragen te adresseren en multidisciplinaire teams

samen te stellen die daarmee aan de slag gaan. Ook interdisciplinaire teams van bachelor,

master en PhD studenten, vaak aangevuld met een LLL deelnemer, pitchen daar hun ideeën

en oplossingen voor het vraagstuk waar ze samen met een maatschappelijke partner aan

hebben gewerkt. Dat is een hele eer, want er is geen plek voor de honderden teams die het

afgelopen jaar in het Impact Lab actief zijn geweest.

Doelstellingen voor 2024:

• Strategische thema’s, hubs en focusgebieden zijn bij uitstek de multidisciplinaire

schakelpunten binnen de UU. Zij vormen de motoren van wetenschappelijke vernieuwing

door verbindingen te leggen tussen disciplines en met externe partijen. Met name de

strategische thema’s hebben een belangrijke strategische en sturende verantwoordelijkheid

met bijbehorende slagkracht.

• De samenwerking in de strategische alliantie met Eindhoven, Wageningen en UMCU wordt

steeds intensiever.

• Multidisciplinaire research communities laten zich bij hun onderzoeksvragen leiden door

maatschappelijke vragen en betrekken maatschappelijke partijen bij de oplossing daarvan.

• Bij de herziening van het universitaire verdeelmodel wordt een substantieel deel van de

middelen vrijgemaakt voor multidisciplinaire samenwerking, vooral voor de bestaande

26

thema’s, hubs en de thema’s uit de alliantie.

• De middelen voor multidisciplinaire samenwerking worden zo veel mogelijk gebundeld

ingezet. Dus zo weinig mogelijk seed money voor kleine projecten, maar in plaats daarvan

robuuste budgetten voor interdisciplinair onderzoek. Hiervoor zijn nationaal en

internationaal moeilijk middelen te verkrijgen (NWO, EU).

• Faculteiten zorgen met elkaar voor een hechte ondersteuning van de thema’s, hubs en

focusgebieden. Een deel van de facultaire middelen wordt vrijgemaakt voor multidisciplinaire

samenwerking binnen de universiteit, de alliantie, en met externe partners.

• Focusgebieden zijn broedplaatsen voor nieuwe multidisciplinaire onderzoekssamenwerking.

In de focusgebieden wordt samenwerking gezocht met de strategische partners. Daar is

ruimte voor experimenten en flexibele korter lopende onderzoeksprojecten.

Ambitie 2: Multidisciplinair onderwijs voor iedereen

Multidisciplinair onderwijs is volstrekt vanzelfsprekend in 2030. In tien jaar tijd is het

onderwijsaanbod van de UU drastisch veranderd. Studenten starten via een brede bachelor met

veel keuzeruimte. Gaandeweg verdiepen zij zich stevig in één of soms meerdere

samenhangende vakgebieden, maar studenten voelen zich ook door docenten, studieadviseurs,

hun peers en in de informatie- en communicatiekanalen voortdurend geprikkeld om

nieuwsgierig te zijn naar wat de inhoud en methodologieën van andere vakgebieden te bieden

hebben. Dit is ook waarom ze voor Utrecht gekozen hebben want de UU heeft een enorm goede

reputatie als het gaat om de individuele aandacht voor de persoonlijke en academische vorming

tot een maatschappelijk betrokken academicus. Dit alles is ook vastgelegd in het in 2024

aangescherpte Utrechtse Onderwijsmodel. Een van de nieuwe centrale elementen daarin is de

ontwikkeling van interdisciplinaire competenties. Studenten komen in hun studieprogramma in

aanraking met interdisciplinaire vakken, modules, stages of projecten, en veel studenten kiezen

er zelfs voor om een interdisciplinaire capstone cursus of project te doen.

De masterfase voorziet in een stevig vakgericht programma, zoveel mogelijk aangevuld met

onderwijs uit aanverwante disciplines. De strategische thema’s, inmiddels ook ontwikkeld in

samenhang met de alliantie, en zelfs veel van de focusgebieden, zijn stevig geprofileerd in de

masterprogramma’s via een rijk scala aan keuzemodules, profielen, stages en challenges. Het

onderwijs mag gerust het meest interdisciplinaire onderwijs van Nederland genoemd worden.

Bij de toelating tot de programma’s is interdisciplinaire ervaring een belangrijk criterium.

Beeld voor 2030

Studente Jantine Jansen studeert eind 2029 af in de geneeskunde. Ze kijkt terug op een

interessante studietijd waarin ze begon met interessante keuzevakken in het tweede jaar van

haar bachelor. Ze vond het heerlijk dat ze ruimte had om kennis te maken met vakgebieden

buiten de geneeskunde die ze wel vaag kende, maar nooit echt begreep. Het heeft haar blik

op de wereld enorm vergroot. Daarna is ze verder gegaan met de studie waar ze eigenlijk

voor naar Utrecht kwam. Hoewel ze opgeleid is tot een uitstekende medicus, weet ze als geen

ander verbinding te leggen met andere disciplines. Tijdens haar masterfase volgde ze

technische keuzevakken over artificial intelligence in Eindhoven en vakken over moleculaire

gezondheidswetenschappen in Wageningen. Haar masterfase was iets intensiever dan ze had

verwacht, maar ze had het niet willen missen.

27

Doelstellingen voor 2024:

• Studenten krijgen een breed onderwijsaanbod. In de bachelor- en masterfase is veel ruimte

om een multi- en interdisciplinair curriculum op te bouwen. Docenten vanuit Wageningen en

Eindhoven doceren ook in Utrecht. Omgekeerd doceren Utrechtse docenten, zoals in de

sociale en geesteswetenschappen, bij de alliantiepartners. Hierdoor krijgen Utrechtse

studenten bijvoorbeeld toegang tot technisch onderwijs, en Eindhovense studenten toegang

tot de sociale en geesteswetenschappen.

• Het Utrechtse Onderwijsmodel is herzien. Kernpunten met betrekking tot inter- en

multidisciplinair onderwijs zijn: interdisciplinair onderwijs heeft in alle curricula een

duidelijke plek, veel flexibele ruimte. Om dit in de masterfase mogelijk te maken, worden één

jarige masterprogramma’s verlengd naar 1,5 jaar.

• Interdisciplinaire competenties staan beschreven in de eindtermen van elk bachelor- en

masterprogramma.

• Faculteiten hebben innovatieruimte en ontwikkelen gezamenlijk interdisciplinair

onderwijsaanbod. Een universitair centraal regieorgaan voor verbreding en

interdisciplinariteit ziet toe op de reikwijdte en samenhang van het nieuwe interdisciplinaire

onderwijsaanbod. Docenten uit verschillende disciplines werken samen aan de ontwikkeling

van een interdisciplinair aanbod, gefaciliteerd door een Stimuleringsfonds. Er is ook een

goed ingericht platform waar enthousiaste docenten elkaar kunnen vinden en de

ondersteuning krijgen die ze nodig hebben om (verdere) expertise op het gebied van het

ontwikkelen en geven van interdisciplinair onderwijs te ontwikkelen.

• Er is een eerlijk bekostigingsmodel voor interdisciplinair onderwijs dat past bij de aard van

en ambities op het gebied van interdisciplinair onderwijs. De invoering van dit model is

overal op dezelfde wijze gevoeld.

• Samenwerking met externe partijen is een vanzelfsprekend onderdeel in het

onderwijsaanbod. Elke student heeft aan het eind van zijn studie een project community

service learning afgerond.

Ambitie 3: Iedereen draagt bij aan multidisciplinair onderwijs en onderzoek

Multidisciplinariteit is niet meer weg te denken in 2030. Onderzoekers kunnen zich nauwelijks

voorstellen dat vroeger alle onderwijs en onderzoek langs de lijn van disciplinegerichte groepen

en departementen was georganiseerd. Een jaar of zeven geleden is een nieuw model voor het

erkennen en waarderen van onderzoek en onderwijs ingevoerd. Alle wetenschappelijk personeel

heeft hiervan de gevolgen ondervonden. Het heeft geleid tot een enorme verandering. Er zijn

veel meer carrièrepaden ontstaan. Sommige hoogleraren zijn benoemd op basis van hun

uitstekende track record in externe samenwerking. Anderen hebben hun sporen verdiend door

het trekken van onderzoek- of onderwijsvernieuwing. Hoogleraren worden gezien als

boegbeelden van multidisciplinaire programma’s en projecten, die werken aan maatschappelijke

vraagstukken.

28

Beeld voor 2030

Hoogleraar El-Messaoudi is in 2030 alweer tien jaar in dienst. Hij is benoemd als hoogleraar

en trekt een interdisciplinair onderzoeksprogramma. Hij is begonnen als postdoc bij het

departement Sustainable Development van de Faculteit Geowetenschappen. Vanaf het begin

heeft hij zich sterk gemaakt voor multidisciplinair onderwijs en onderzoek. Hij weet

gemakkelijk met docenten van andere departementen en faculteiten multidisciplinaire minors

te ontwikkelen. Daarbij wordt hij gelukkig goed gesteund door zijn onderwijsdirecteur en zijn

faculteit. Het UU High Potential Programma Interdisciplinair Onderwijs & Onderzoek heeft

hem, naast alle bestaande universitaire platforms op dit gebied, een enorme boost gegeven

toen hij nog tenure tracker was. Zijn passie is om studenten vanuit wetenschappelijke kennis

te laten samenwerken aan maatschappelijke opgaven. Tien jaar geleden was het nog niet

eenvoudig om zaken gedaan te krijgen. Het organiseren van gezamenlijk onderwijs verliep

stroef, samenwerking met maatschappelijke partners werd niet altijd gewaardeerd en ook zijn

praktijkgerichte onderzoek stond niet bovenaan de publicatielijstjes. Inmiddels is het wel

anders. In de loop der jaren heeft de universiteit veel meer waardering gekregen voor het type

onderwijs en onderzoek waar hij aan werkt. De waardering van studenten en

maatschappelijke partners was er al, maar ook in zijn beoordelingsgesprekken krijgt het nu

goede waardering.

Doelstellingen voor 2024:

• In 2024 is het vanzelfsprekend dat onderzoekers en docenten worden beoordeeld op een

breed scala aan activiteiten. Multidisciplinariteit en variëteit in prestaties hebben een

belangrijke plek in het beoordelingsmodel.

• UU werkt volgens de principes van San Francisco Declaration on Research Assessment (DORA).

Binnen de Universiteit worden indicatoren gebruikt die aansluiten bij de aard en cultuur van

interdisciplinaire programma’s. Kwaliteit is belangrijker dan kwantiteit. Onderzoek, onderwijs

en impact staan in min of meer gelijke verhouding tot elkaar. Teamwork is een belangrijke

randvoorwaarde.

• Samenwerking binnen en tussen faculteiten wordt gewaardeerd. Bij de toekenning van

onderzoeksmiddelen wordt hiermee rekening gehouden.

29

6. University & Society

– Bijdrage ambities Strategisch Plan 2020 – 2024

• Public Engagement en onderzoek Toekomstbeeld: Postdoc Murat is onderdeel van een multidisciplinair team van UU-

onderzoekers dat samenwerkt met de gemeente Utrecht aan een projectvoorstel om onderzoek

te doen naar de vergrijzing in Wijk C. Om de bewoners vanaf het begin betrekken bij het project,

heeft Murat het initiatief genomen om een Public Engagement strategie op te stellen. Dat doet

hij samen met mensen van het UU Centre for Public Engagement en buurtwerkers en

zorginitiatieven in Wijk C. Hij is trots op die strategie en hoopt dat het goed ontvangen wordt,

mede omdat zijn inspanningen op Public Engagement ook zullen meewegen in zijn

beoordelingsgesprek volgende maand.

Ambitie 2030: Bij alle UU-onderzoeksprojecten is voordat ze van start gaan, aantoonbaar

aandacht besteed aan de manier waarop het project bijdraagt en vormgeeft aan

maatschappelijke impact. Er is lokaal, nationaal en internationaal waardering voor de manier

waarop de UU vormgeeft aan Public Engagement als impactroute, in een coherent, slagvaardig,

evidence-based, en inclusief Public Engagement programma gericht op een brede doorsnee van

de samenleving en met meetbare impact.

Actielijn 2020-2024: Inrichting van een universiteitsbreed Expertisecentrum Public Engagement

dat multidisciplinaire onderzoeksteams ondersteunt bij het opstellen, uitvoeren en evalueren

van hun public engagementstrategie. Public Engagement erkennen en waarderen als mogelijke

impact-route in B&O-gesprekken.

Referenties: -

• Public/community engagement en onderwijs Toekomstbeeld: De Haarlemse vriendinnen Saida en Sterre zitten in 5VWO. Saida weet al wat ze

wil: natuurkunde studeren en wetenschapper worden, net als Erik van Sebille, die ze jaren

geleden zag in het Jeugdjournaal. Dat wil ik, dacht ze toen: onderzoek doen dat helpt om de

wereld beter te maken. Maar ze weet nog niet zo goed welke studie ze dan wil doen. Ze was

nauw betrokken bij oprichting van jongerenpartij Yes We Dare vijf jaar geleden. Dat was ook

waarom ze in de tweede bleef zitten. En dit jaar misschien wel weer. Ze kan niet wachten tot ze

van school is. Er is actie nodig. Tijdens de studiekeuzeweek op school treffen de vriendinnen

elkaar bij een stand van de Universiteit Utrecht. Daar vertelt een student hoe hij als onderdeel

van zijn studie rechten juridisch advies geeft aan particulieren die de overheid willen aanklagen

wegens schenden van de milieuwetgeving. Een jaar later schrijven Sterre en Saida zich in als

student aan de Universiteit Utrecht.

Ambitie 2030: Alle studenten van de UU nemen gedurende hun studie deel aan minimaal één

cursus met activiteiten die bijdragen aan een duurzame open samenleving, meestal samen met

maatschappelijke partners. Nederlandse en internationale studenten willen aan de Universiteit

Utrecht studeren omdat bijdragen aan een betere wereld daar niet alleen een slogan is, maar

zichtbaar invulling krijgt en wordt gestimuleerd in onderwijs, onderzoek en het studentenleven.

30

Actielijn 2020-2024: Het programma Community Service Learning wordt voortgezet en

uitgebreid in samenwerking met alle faculteiten en strategische thema’s. Het Centre for

Academic Teaching neemt het initiatief tot ontwikkeling van trainingsaanbod om docenten te

ondersteunen bij het inspelen op de actualiteit in hun onderwijs.

Referenties:

• Position Paper Community Service Learning: ‘Onderwijs met de samenleving:

strategische verkenning CSL’

• Ondernemerschap Beeldend verhaal: Josien sprak op een receptie met Jacco, een oud-promovendus van haar die

nu bij een start-up in Eindhoven werkt. Jacco wil graag het instrument dat hij tijdens zijn

promotie heeft gebouwd, en dat nu volop door Josiens lab wordt gebruikt, gebruiken om een

prototype door te meten, dat zijn nieuwe werkgever heeft ontwikkeld. Josien faciliteert dit graag,

maar wil wel dat er een formele overeenkomst op papier komt. Ze wordt daarbij snel en goed

vanuit de UU ondersteund, en krijgt onder andere het advies een kleine onkostenvergoeding te

vragen. Daarmee kan ze weer een promovendus op conferentie laten gaan.

Ambitie 2030: UU-onderzoekers worden gestimuleerd onderzoek te doen samen met grote en

kleine bedrijven, en worden daarbij ondersteund vanuit de UU.

Actielijn 2020-2024: Inrichting van een intern ‘match-making bureau’ dat wetenschappers helpt

bij het contact (legal, finance, afwikkeling) met organisaties die willen samenwerken in

onderzoek.

Referenties: -

Toekomstverhaal: Aisha heeft in een cursus tijdens haar studie informatica een software-tool

ontwikkeld dat mensen met een klein inkomen helpt hun uitgaven te plannen. Ze krijgt een 10

voor de opdracht, en is zo enthousiast dat ze de tool ook beschikbaar wil maken voor de rest van

de wereld. Haar aanvraag bij het UU Innovatie-fonds, een investeringsfonds dat haar helpt om

een bedrijf te starten, wordt gehonoreerd.

Ambitie 2030: De UU heeft een investeringsfonds waar studenten en wetenschappers kunnen

aankloppen om start-kapitaal op te halen voor start-ups die vanuit onderwijs of onderzoek zijn

ontstaan.

Actielijn 2020-2024: Oprichting van een UU Innovatie-fonds, wellicht als onderdeel van of in

coöperatie met het U-fonds en verschillende bedrijven en/of organisaties.

Referenties: Naar een idee van en met hulp van Rebecca van Musscher

• De universiteit als verbindende soft space Toekomstverhaal: Karel studeert Milieu-natuurwetenschappen en woont op kamers in

Overvecht Noord. Hij moet deze week een opdracht inleveren over klimaatactivisme, maar

omdat het regent wil hij niet naar het USP fietsen. In plaats daarvan gaat hij naar het

buurtcentrum/de openbare bibliotheek in Overvecht Noord, waar hij net zo makkelijk kan

werken als in de UB op het USP. Als hij koffie gaat halen in de kantine van het buurtcentrum,

31

begint hij een praatje met Faisal. Faisal is een bejaarde buurtgenoot, en de twee raken aan de

praat over de impact van klimaatverandering door de jaren heen. Beiden krijgen zo nieuwe

inzichten. Als de koffie op is bedanken ze elkaar en kan Karel de inzichten van Faisal direct in zijn

opdracht verwerken.

Ambitie2030: De UU gebruikt en promoot haar campussen (USP, binnenstad en ook in de

wijken) als een soft space, waarin we de samenleving uitnodigen met de UU samen te werken en

te co-creëren en ons andersom ook door de samenleving uit laten nodigen.

Actielijn 2020-2024: Intensivering van de samenwerking met buurthuizen en openbare

bibliotheken, om zo embedded te gaan in de wijken.

Referenties: -

Toekomstverhaal: Mark is (deeltijd)docent maatschappijleer in de tweede klas van een VMBO-

school in Dan Haag. Als hij een les over online privacy aan het voorbereiden is, komt hij een

portal van de UU tegen waar allerlei bronnen en nuttige informatie ook op VMBO-niveau worden

aangeboden.

Ambitie 2030: De UU neemt haar maatschappelijke verantwoordelijkheid in het faciliteren van

het publieke debat, en doet dat specifiek ook voor groepen die verder van de wetenschap af

staan.

Actielijn 2020-2024: Versterken van de samenwerking met VMBO-scholen

Referenties: -

Toekomstverhaal: iedereen wist wel dat beton en staal eigenlijk al langer niet meer zouden

moeten worden gebruikt. Maar de belangen waren groot en alternatieven als bouwen met hout

leken door onzekerheden omgeven. Aan de UU had studenten in diverse interdisciplinaire

modulen samen met staf echter veel onderzoekswerk verricht. Op initiatief van de rector werd

een speciale ‘Utrecht Meeting’ bijeengeroepen. Over een periode van acht maanden werkten

stakeholders uit maatschappij en overheid samen met de universiteit aan transitiepaden voor de

overgang naar een bio-based bouwindustrie. Handige bijeenkomstigheid was dat de meeste

studenten die hieraan bijdroegen, ook besloten hun scriptie over dit onderwerp te schrijven.

Achteraf hoefden ze niet te solliciteren: ze waren al aangenomen door betrokken organisaties

voor ze goed en wel klaar waren met schrijven.

Ambitie 2030: De UU groeit uit tot een plek waar netelige gesprekken kunnen worden gevoerd.

De ‘Utrecht Meeting’ groeit uit tot een merk dat, net als ‘Oslo’ in internationale betrekkingen,

staat voor het durven aangaan van netelige gesprekken. De UU benut haar onafhankelijkheid,

sfeer en geborgenheid om uit te groeien tot een ‘soft space’. Zo helpt de universiteit actief aan

het bespreekbaar maken en oplossen van lastige maatschappelijke vraagstukken.

Actielijn 2020-2024: Intensivering samenwerken met maatschappelijke stakeholders, gebruiken

van de campus als plek voor het maatschappelijke gesprek.

Referenties: Idee is ingebracht door Maarten Hajer

32

• Onderwijs voor Professionals Toekomstbeeld: Op zoek naar manieren om bij te scholen, kwam Janneke al snel bij de

Universiteit Utrecht uit. Er is daar een breed en helder weergegeven aanbod. Wat Janneke vooral

zo aantrekkelijk vindt, is de combinatie tussen het academische en het maatschappelijke. Dat

komt doordat er veel wordt samengewerkt met HO-partners (WUR/TUE/UMCU/HU) én

maatschappelijke partners. Samen worden er maatschappelijke vraagstukken geformuleerd, die

Janneke herkent vanuit haar eigen praktijk, en waarvoor in het onderwijs naar oplossingen wordt

gezocht. Janneke meldt zich aan en krijgt gelijk toegang tot de leeromgeving en een deel van het

cursusmateriaal. Enthousiast bekijkt ze alles.

Ambitie 2030: UU wil bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken, samen

met partners (organisaties en de samenleving), en zo bijdragen aan kenniscirculatie. Een van de

manieren om dat te doen is actuele kennis aanbieden in de vorm van onderwijs aan

professionals in de werkvelden. Deelnemers ervaren weinig of geen obstakels bij het aanmelden

voor en volgen van dit type onderwijs.

Actielijn 2020-2024: UU Intensivering samenwerken met maatschappelijke partners.

Referenties:

• Outlines werkplan 2020 LLL

• Rapportage mei 2019 stand van zaken programma LLL

• Interview met Wieger Bakker, dean LifeLong Learning, in ScienceGuide (2018)

Toekomstbeeld: De manager bedrijfsvoering kijkt de cijfers na van al het nascholingsaanbod

van zijn faculteit. De variatie en het volume van het aanbod zijn dusdanig groot dat het een

stabiele stroom en groei van inkomsten genereert (50 tot 100%) voor de UU. Hiermee is de

financiële ruimte van faculteiten en strategische thema’s duurzaam vergroot. De manager

bedrijfsvoering bedenkt tevreden dat deelnemers er hierdoor zeker van kunnen zijn dat ze ook

de komende decennia nog gebruik kunnen blijven maken van het interessante onderwijsaanbod.

En dan te bedenken dat het nog eens zo heel lang geleden was dat docenten onderwijs voor

deze doelgroep niet als onderdeel van hun taakstelling beschouwden. Inmiddels loopt initieel en

postinitieel onderwijs volledig door elkaar en levert dat juist zo’n grote meerwaarde op – volgens

niet in de laatste plaats de docenten.

Ambitie 2030: Aanbod op gebied van onderwijs voor professionals behoort tot een van de

kerntaken van de Universiteit Utrecht. Onderwijs voor Professionals maakt standaard onderdeel

uit van het onderwijsaanbod van alle faculteiten en van alle strategische thema’s en sluit aan op

de wensen van de professionals.

Actielijn 2020-2024:

Vergroten van het aanbod, financieel rendabel maken en beschouwen als een normaal

onderdeel van de taakstelling van docenten.

33

Referenties:

• Idem als hierboven.

• Inspelen op maatschappelijke behoeften Jan is 5 jaar geleden afgestudeerd in zijn bachelor Geschiedenis en na zijn stage aan de slag

gegaan bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Hij vindt zijn werk leuk, maar begint de laatste

tijd toch te twijfelen of hij niet toch een master wil gaan doen en mist het leren. Hij zou graag

verder studeren, maar heeft zijn inkomen wel nodig, dus hij wil geen jaar stoppen met werken.

Hij komt terecht op een website over het beroep van leraar. De website blijkt gemaakt te zijn

voor verschillende Utrechtse onderwijsinstellingen die gezamenlijk onderwijs aanbieden. Zo kan

hij één traject volgen, waarbij hij kan kiezen uit een groot aanbod van vakken en leervormen,

passend bij zijn interesse, tempo en zijn behoefte om dit te combineren met zijn werk.

Ambitie 2030: De Universiteit Utrecht draagt op substantiële wijze bij aan het oplossen van

maatschappelijke problemen, zoals het lerarentekort.

Actielijn 2020-2024: De Universiteit Utrecht signaleert en agendeert maatschappelijke

problemen en draagt actief bij aan oplossingen. Zo initieert en participeert zij actief aan de

alliantie met de andere instellingen in Utrecht die een deel van de lerarenopleiding verzorgen.

Een onderdeel daarvan is het bundelen van elkaars aanbod en het vergroten van het aantal

trajecten om een bevoegdheid te behalen.

Referenties:

• Ruim baan voor opleiden

• www.Utrechtleert.nl

• Utrechtse Onderwijs Agenda

• Utrecht Leert Alliantie